Title: The Esperantist, Vol. 2, No. 9, September 1905
Author: Various
Language: Esperanto
As this book started as an ASCII text book there are no pictures available.


*** Start of this LibraryBlog Digital Book "The Esperantist, Vol. 2, No. 9, September 1905" ***


Transcriber's Notes

A few minor typographical errors have been corrected without notice.
However, many grammatical errors and odd spellings have been left as
in the original.



SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.

23. (Vol. II., No. 9.)

_Septembro, 1905._

  THE
  ESPERANTIST

  La Esperanta Gazeto por la
  Propagando de la Internacia Lingvo.

ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).

Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.

All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.C.



CONTENTS.
                                                    Page
  Two Congress Programs                              129
  Impressions of the Congress (H.B.M.)               130
  Notes on the Orient, Part III. (Col. H. K. Gordon) 135
  Saved from Death, Serial, continued from
    pages 98 & 126 (General Cox)                     136
  Reminiscences, Part IX.
    (Edward Metcalfe, M.A., Oxon)                    137
  Brisquet's Hound (translated by C. Leroux)         139
  The Sherborne Pageant (H. W. Southcombe)           140
  The Snowdrop (Clarence Bicknell)                   141
  Sundry Notes                                       142
  Woman, The Incomprehensible
    (translated by G. C. Law)                        142
  The Little Invalid (translated by Dr. Philippet)   144



  MARQUE DÉPOSÉE,
  No. 13195.

  VISKO
  ESPERANTO.

Registered Trade Mark, No. 270,042.

BONEGA PROPAGANDILO.

Observu la Verdan Stelon kaj la nomon Esperanto sur la afiŝeto.

Antaŭpagitaj mendoj de Esperantistoj ricevos specialan rabaton.

Bonvolu skribi por detaloj al--

  BUCHANAN, SCOTT & CO.,
    Garthland Street, Glasgow, Scotland.

Telegrafa Adreso: "ESPERANTO, GLASGOW."



The Remington

THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.

Just think of it!

THE INTERNATIONAL MACHINE.

_Unbound by ties of nationality:

The common bond of union of all civilised peoples._

The Remington can be supplied fitted for Esperanto.

     * * *

  THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
  100, Gracechurch St., London, E.C.



La Remington

LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.

Pripensu je tio!

LA INTERNACIA MAŜINO.

_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:

La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._

La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.

     * * *

  LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
  100, Gracechurch St., Londono, E.C.



  ĈIUJ, NI POVOS
  PARADIZON IRI.

  Kiu bone trinkas.
  Tiu bone dormas.
  Kiu bone dormas.
  Tiu ne pensas malbone.
  Kiu ne pensas malbone,
  Tiu certe ne pekas.
  Nu, ĉar kiu ne pekas.
  Paradizon eniros.
  De nun, bone trinku.
  Kaj vi paradizon iros.

     * * *

Por tio ĉi, oni devas aĉeti bonajn vinojn, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadeau en Mercurey (S. & L.) France.



The "Review of Reviews"

  _Is the Best Magazine for Busy People.
  And it is read by 'Esperanto' Students._

The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of the Best
Writers universally accessible at a Trifling Cost.

The busiest and poorest in the community may here follow with
intelligent interest the great movements of Contemporary History.

  Post Free for Twelve Months, 8/6,
  10 fr. 75c., or 8.50 marks.

Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.



NASKIĜO.

Al la Gesinjoroj H. R. Geddes, Horthumberland House, Dover,
je Junio 17 Filo (baptonomita Frederick Leonard).



Correspondence Lessons in Esperanto.

ARE GIVEN BY

Mr. A MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham Grove,
Forest Gate, London, E.

_7/6 the Quarter._



KOLEKTANTOJ.

Finlandaj poŝtmarkoj, 20 malsamaj, afrankite, por 1m. 50 pennia
(2/-, aŭ 2 fr. 25 c.), 25 malsimilaj por 2m. (2/3, aŭ 2 fr. 75 c.).
Pagon volu sendi per poŝtmandato. Rusaj poŝtmarkoj akceptaj laŭ
efektiva valoro.

ADOLF REINBERG, Osterlanggatan, 39, Abo, Finland.



AL STUDENTOJ ĈIULANDAJ.

Gestudentoj dezirante studi la Artojn aŭ la Sciencojn ĉe
London University estas invitataj aliĝi je 3 aŭ 4 aliaj
studentoj, kiuj prenas la sciencan kurson ĉe

University College, London.

Respondu al 24, COLBERG PLACE, Stamford Hill, N.



Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.


S-rino. L. Frank, 13, Somerset Street, Kingsdown, Bristol,
Anglujo. Deziras kor. per leteroj & ilus. p-k. por reciproka
kritikado & pliboniĝo.

S-ro. G. Wilkins, 94, Greenwood Road, Dalston, London.
Deziras kor. letere & p-k. kun Geesperantistoj.

La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).



THE ESPERANTIST

The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.

  ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
  SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO

  H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London, W.
  AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
  BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
  FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
  GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
  NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
  RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
  SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.

N.B.

_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._

_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._

_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._

_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._

N.B.

23. [Vol. II., No. 9.]

  Subscription, 3s. Per Annum.
  Single Copies, 4d. net. Nos.
  2 to 13, 6d. each; Later issues
  4d. each, net.

SEPTEMBRO, 1905.



PROGRAMOJ.


_Sabaton, Aŭguston 5._

1. L'Espero. _Ĥoro_ de Boulognaninoj.

2. Oficialaj Paroladoj.

3. Respondo de D-ro Zamenhof.

4. Orĥestro.

5. Ĉu vi konas la landon? _Kanto._ F-ino M. Samuel.

6. Serenado. _Kanto_ F-ino Richard, _Violono_ F-ino Libersat.

7. Sub la blanka velo. _Ĥoro & solo_ de S-ino Parsons.

8. La Bano de la Pastro. _Monologo_ de Paul Boulet.

9. La Edziniĝo de Johanino. _Kanto._ S-ino Duchochois.

10. Hinda Kanto. _Voĉo_ S-ino Bergier, _Violono_ F-ino Libersat,
_Violonĉelo_ S-ro Libersat.

11. Mensogo pro Amo. _Unuakta komedio_ tradukita de Paul Boulet,
_Ludata_ de F-inoj Pannevin & Samuel. S-roj Lephay, Boulet, C.
Michaux, Martin & Samuel.


_Dimanĉon, Aŭguston 6._

1. L'Espero. _Kanto_.
   [1]Ho Mia Kor'. _Kanto_. S-rino Guivy (Tours).

2. Balo de la Enmaskigitoj. _Deklamata_ de S-ro Lambert (Londono).

3. Legendo. _Ludata sur Violono_ de F-ino Birch (Folkestone).

4. Finokanto. _Kanto_ de D-ro Hanauer (Frankfurt).

5. Ĉu esti aŭ ne esti. _El Hamleto._ F-ino Schafer (Londono).

6. Plu kreskis la Barbo. _Humora kanto_ de S-ro Hulme (Shrewsbury).

7. Edziĝo Kontraŭvola, _de Molière_, tradukita de Victor Dufeutrel.
   Dorimeno, _filino de Alkantoro_. S-rino Junck (Italujo).
   Unua Ciganino. F-ino Cederblad (Svedujo).
   Dua Ciganino. S-ino Avilov (Rusujo).
   Sganarelo, _amanto de Dorimeno_. S-ro Paul Boulet (Francujo).
   Pankraso, _Filozofo_. S-ro H. Bolingbroke Mudie (Anglo).
   Mariufuso, _Filozofo_. S-ro Saint Martin (Kanado).
   Geronimo, _amiko de Sganarelo_. S-ro J. Ansel (Francujo).
   Alkantoro, _patro de Dorimeno_. S-ro Cogen (Belgujo).
   Alcidaso, _frato de Dorimeno_. S-ro Kuchler (Germanujo).
   Likasto, _amanto de Dorimeno_. S-ro Allum (Norvegujo).

8. La Vojo. _Kanto._ S-rino A. Mudie (Londono).

9. La Kapelo, _deklamata_ de S-ro Otto Simon (Ung Hradisch).

10. Antaŭen. _Kanto._ F-ino Schafer (Londono).

11. Solo de Fluto. _Humoraĵo_ de S-ro Dore (Troyes).

12. Ĝis la Revido, _deklamata_ de S-rino Junck (Bordighera).

13. Nova Kanto, _deklamata_ de F-ino Warlow (Londono).

14. La Elf-reĝo. _Kanto._ D-ro Hanauer (Frankfurt).

15. Freneza Ridado. F-ino Banet (Valenciennes).

16. La Sonĝo de Malliberulo. _Kanto._ Profesoro Offret.

17. Printempo Venas. _Kanto._ F-ino Farnes (Londono).


PIEDNOTO:

[1] Aĉetabla po 1 franko por helpi Blindulojn.



KONGRES-IMPRESOJ.

H. Bolingbroke Mudie.


La Unua Internacia Esperantista Kongreso finigis sian tre
sukcesegan vivadon en Boulogne-sur-Mer, la 11 de Aŭgusto. Sendube
estontaj Kongresoj estos ja multenombraj, sed neniam ni povos forgesi
la rimarkindajn impresojn, kiujn faris je ni tiu ĉi unua Kongreso.

Ĉar estas, ni kredas, la intenco de ĉiuj niaj kunbatalantaj
Esperantistaj Gazetoj pritrakti detale la Kongresajn agadojn, ni nur
verkos kelkajn vortojn pri la ĝenerala impreso.

Estas certe ke tiuj multaj amikoj estis pravaj, kiuj antaŭ-diris ke
nun Esperanto, por la unua fojo, estos monde reklamata. Ĉar ĉiuj
ĵurnaloj, eĉ tiuj kiuj neniam antaŭe volis nomi la "Dua Lingvo
por Ĉiuj Nacioj," jes, ĉiuj donis tre favorojn raportojn pri la
rimarkinda fervoro, komprenebleco, kaj amikemo, kiuj unuigis la
diversnaciajn Kongresanojn.

Kiam ni unue paŝis sur Francan teron, forlasinte la belan
turben-ŝipon _Onward_, ni ekvidis ke Boulogne fariĝas Esperanta
urbo. Eĉ la portistoj, kiuj klopodis pri la pakaĵoj, diris: "A
l'Hotel Espérantiste, Monsieur?" Sur la stratoj flugetis verda flago
kun blanka kojno, sur kiu estis brodita verda stelo.

Kvankam Boulogne estas sufiĉe granda urbo, du miloj da verdsteluloj
estis tre videblaj sur la stratoj, kaj ĉiam, dum eĉ mallonga
promenadeto, ni certe renkontus kelkajn afablajn samideanojn.


Persone, mi estis pli ol kontenta, ĉar, dank' al oftaj feliĉaj
Esperantaj vojaĝetoj, kiujn kredeble niaj legantoj bone memoros, mi
rekonatiĝis kun tiel granda nombro da Esperantistoj kiel ia alia
Kongresano.

La tuta Kongreso estis do serio da kontentigaj renkontoj kun
entuziasmaj amikoj. Kaj mi ne povis malpermesi al mi la memoron pri
la malgrandaj ĉarmaj kunvenoj kiujn mi ĉeestis dum la du antaŭaj
jaroj. Vere, vidante la Boulogne Kongreson, neniu povas plu diri ke
Esperanto ne faris mirindegan progreson. Eĉ la Angla _Times_ devis
konfesi ke la fakto ke tiom da diversnaciaj homoj povis sin tute
interkomprenigi nur per Esperanto "ne estis kontraŭdirebla."

"En la mondon venis nova sento," prave skribis nia eminenta
Prezidanto; sed ni multe dubas se eĉ li iam atendis vidi tian
pruvon, kia estas donita inter Aŭgusto 4-11. Kaj kion pensis D-ro
Zamenhof pri ĉio ĉi? Ĉu li trovis ke la ekcitiĝo, fervoro, kaj
entuziasmo, kiujn li vidis inter la ĉeestantaro; ĉu li trovis ke la
tondraj aplaŭdoj, kiuj bonvenigis lin ĉiam kaj ĉie; ĉu li kredis
ke tiuj ĉi kaj la aliaj nekalkuleblaj signoj de nia progreso valoris
la penadon de la longa veturo de Varsovio ĝis Boulogne?


Oni ja ne povas dubi pri lia respondo!

Kaj tiuj amikoj ankaŭ kiuj venis de eĉ pli malproksime, de Kanado,
Nov-Zelando, Japonujo, k.t.p., ĉu ili ne estas ankaŭ kontentegaj?

Kaj, pli ol ĉiuj, ĉu ne estis Maître Michaux, la nelacigebla
organizinto, la forta "Blovanto de la Kongresa ventego," ĉu li ne
estas kontentega kaj fierega pro la rezultato de liaj klopodoj? Ja
nenie oni estus povinta trovi homon pli taŭga por laborego tia, kaj
kiu samtempe posedis tiom da valoraj gehelpantoj.

"Palmam qui meruit ferat."

Ni en niaj koroj denove danku kaj gratulu Maître Michaux kaj la
Grupon de Boulogne-sur-Mer!

Kompreneble ni Esperantistoj grupiĝis, restis multope ĉe diversaj
Esperantemaj hoteloj. Certe hotelestroj ne povas plendi je Esperanto!

Alveninte vendredon nokte, ni jam havis tempon por diversaj
ekskursetoj sur la kamparo antaŭ sabatvespero, kiam la Kongreso
oficiale komenciĝis.

Doktoro Zamenhof mem alvenis vendredon post glorplena restado en
Parizo. Li restis ĉe Maître Michaux. Elektita malmulto estis
invitata lin renkonti por privata parolado antaŭ la oficiala
vesper-kunveno.

Tiam estis decidite elekti kvin Vic-Prezidantojn de la Kongreso,
ĉar D-ro Zamenhof ne sentis sin sufiĉe forta por preni ĉion
sur si. La kvin elektitaj estis:--D-ro Zamenhof, Prezidanto.
Vic-Prezidantoj:--M. Boirac, Rektoro de la Universitato de Dijon;
Maître Michaux, Advokato, Boulogne; Doktoro Mybs, Hamburg; Kolonelo
Pollen, LL.D., C.I.E., V.D., Prezidanto de la Brita Esperanta Asocio;
kaj Generalo Sebert, Membro de la Franca Instituto, Parizo.

La sukceson de la diversaj kunvenoj ni multe ŝuldas al la Urbestro
de Boulogne, kiu afablege donis al ni la uzon de la Urba Teatro dum
la tuta daŭro de la Kongreso. Vere, sen tiu ĉi helpo, ni ne scias
kio estus okazinta, ĉar tiu granda teatro mem estis ne tro vasta
por la aŭdantaro.

Sabatvespere, ĉirkaŭ 8.20, la amika babilado de la kunvenintoj
subite silentiĝis, la teatra kurtenego leviĝis, kaj jen! en longa
vico, vidiĝis la eminentaj Francoj, kiuj volis doni al ni la
bonvenon sur Franca tero.

Doktoro Zamenhof estis la sola ne-Franco, kaj la aliaj estis la
Urbestro, la Sub-Urbestro, la Prezidanto de la Komerca Ĉambro,
Generalo Sebert (Membro de la Franca Instituto, Reprezentanto de la
Franca Touring Klubo), Profesoro Carlo Bourlet (Prezidanto de la
Grupo Pariza), Profesoro Cart, kaj MM. Boulet and Derveaux (la du
Sekretarioj de la Boulogne Grupo), kaj laste, sed ne malpleje, Maître
Michaux.

Post multaj ĉarmaj paroladoj, Doktoro Zamenhof leviĝis, kaj tute
senŝancele aŭdis la plej tondran aplaŭdon imageblan. Multaj malpli
fortaj homoj ja estus konfuziĝintaj je tia okazo; sed, kvankam mi
sidis en la unua vico de seĝoj, mi ne eĉ vidis tremeti la Doktoran
manon. Tute kalme, eble iom aŭtomate, la kreinto de la lingvo
Esperanto klarege elparolis belegan paroladon, dum li rigardis antaŭ
siaj piedoj la triumfon de lia laboro, la floron de la proesperanta
batalantaro.

Kaj, dum la silentego kiu regis dum la longa parolado, ne eĉ
unu vorto el liaj lipoj perdiĝis. Estis same ĉiaokaze dum la
tuta Kongreso. Ĉiu Esperantisto sen malhelpo komprenis ĉiun
Esperantiston!

Detalan priskribon de la parolado de Doktoro Zamenhof ni lasas al
tiuj el niaj samtempaj ĵurnaloj, kiuj estas difinitaj por oficiala
raportado.

Kiam D-ro Zamenhof sidiĝis, kaj la aplaŭdoj reaŭdiĝis, la
kurteno falis, kaj la Kongreso oficiale malfermiĝis.

Iom poste la Boulogne Grupo donis tre ŝatindan koncerton. La virina
ĥoro, sub la direktado de la sindona S-ino Bergier, estis speciale
aprobinda.

Nia kunverkinto, S-ro Paul Boulet, deklamis "La Bano de la Pastro"
kaj ankaŭ havis rolojn en la du komedioj kiuj ludiĝis dum la
Kongreso.

Ni ja volus ke ĉiuj Esperantistaj Grupoj estu tiel talentoplenaj,
kiel tiu en Boulogne-sur-Mer!

Post la koncerto, ni nature rekunveniĝis en la Grand Café, ĉar ni
estis en Francujo, kie la kafejo estas la ĝenerala kunvenejo. En la
sama eleganta konstruaĵo ses-aŭ-sepdek Esperantistoj babiladis kun
D-ro Zamenhof, je neoficiala kunveno la antaŭan nokton, tial ni do
bone konis la lokon.

La proksiman tagon estis, kompreneble, Dimanĉo. Certe neniu el la
Anglaj partoprenantoj iam ĝuis tian Dimanĉon antaŭe; kaj, por
kvietigi maltrankvilajn konsciencojn, ni certigis al ili ke, ĉar
estis la dua tago (de la Kongreso) ne estis eble ke ĝi estu ankaŭ
Dimanĉo, kiu estas la unua tago!

Matenfrue ni kunvenis, laŭ nacioj, por aranĝi la elekton de
reprezentantoj pri la Lingvaj Aferoj, k.t.p.

Post la kunveno, la elektituloj rekunvenis sole, kaj la ceteroj frue
matenmanĝis por povi aliri la Ĉevalkuradojn, en speciala vagonaro.
La tago estis ĉarmega, aero klara kaj freŝa, suno varma, ĉielo
blua. Kiam do S-ro Gehet, Sekretario en Rouen, proponis al mi ke
ni iru ĝis la ĉevalkuradoj per vel-boato, anstataŭ vagonare, la
propono estis tiel alloga ke mi forlasis mian patrinon kaj la multajn
amikojn, kaj vojaĝis kun nur tri.

La maro estis tiel bela, tamen iom maltrankvila, ke, alveninte ĝis
Wimereux (kie estas la ĉevalkurejo) blovita de favora vento,
S-ro Gehet kaj mi decidis returnen-iri ĝis Boulogne, kaj poste
veturi trame. Tiel okazis ke ni nur vidis la lastan kurson--de la
Oficiroj--kaj revenis urbon per la Esperantistplena vagonaro.

Post rapida vespermanĝo, ni devis forkuri ĝis la teatro, kie okazis
la "Internacia Koncerto." Eĉ pli plenigita ol antaŭe, la teatro ja
prezentis kuraĝigantan aperon. Diversaj kantoj, deklamoj, kaj muziko
plenege sukcesis, kaj la _Edziĝo Kontraŭvola_, de Molière, ludiĝis
de oknaciaj aktoroj. Neniam antaŭe, certe, okazis tia ludo. Inter la
aktoroj kaj la aŭdantoj estis unu sola interkomprenilo--Esperanto;
kaj estis ja rimarkinda afero ke, preskaŭ sen antaŭludoj, komedio
sukcesis tiamaniere!

Doktoro Zamenhof kaj lia afabla edzino invitis nin, la naŭ aktorojn,
en sian kupeon, kaj dankis nin. Dum la longa trairo de la teatro kiun
postulis tiun viziton, ni ja estis subpremegataj je gratuloj. La
vestoj, scenoj, kaj ĉio estis ja bone aranĝitaj.

La dua parto konsistis el kantoj, deklamoj, ŝercoj, k.t.p., kiuj ja
elmontris veran talenton. Ni presigas la programon, kaj ĉiama estu
la honto de tiuj Esperantistoj kiuj povis, sed ne klopodis ĉeesti!

Post koncerto, kafejo; post kafejo, lito; post lito, dormo; post
dormo, festenoj (bis). Tiel oni povas priskribi la unuajn Kongresajn
tagojn malmultvorte.

Lundo, Aŭgusto 7, Banklibertago en Anglujo kaj Skotlando,
Esperantalibertago en la Esperantujo! Ĉu oni iam povos tiun tagon
forgesi?

Matenmanĝante, ni memoris la konsilon de
 Ham Mukasa, kaj ne tro
manĝis, pro la venontaj bonaj manĝaĵoj; ĉar ĉu hodiaŭ ne estas
la tago difinita por la Granda Internacia Festeno, kaj ĉu oni ne
estis dirinta al ni ke eble la ĉambrego de la Kazeno ne estos
sufiĉe granda por ni?

Jes, estis tiel! Kvankam ĝi povis enhavi 400 manĝantojn, kvindekon
da Esperantistoj devis iri en apudan ĉambron. Bonega sukceso!

Kaj ĉie la vorto Esperanto. Esperanta Visko, Esperanta Ĉampanvino,
Esperanta ĉi-tio kaj Esperanto tio. Kaj ĉie Esperantistoj. Ne grave
ĉu Ruso, Polo, Franco, Germano, Belgo, aŭ Anglo, ĉiuj estis kaj
ĉiam estos, Esperantistoj.

Ĉu iam oni aŭdis tiajn paroladojn? Unue D-ro Zamenhof, poste
eminentaj Francoj kaj reprezentantoj de ĉiuj ĉeestantaj nacioj,
esprimis, per belsona Esperanta, siajn pensojn kaj esperojn. La tempo
rapide forflugis!

La fotografantoj havis multe da okupado tiun tagon; ĉar, kvankam ili
bone laboris dum la festeno mem, eĉ pli bone estis kiam, forpelitaj
en la Kazen-ĝardenojn, ni ĉiuj amasiĝis apud muzikludejo, por
fotografiĝi, kaj aŭskulti tiujn naciojn, kiuj ne ankoraŭ havis
sian okazon en la salonego.

Oni ja povas esti tre elokventa per Esperanto. La efekto de la
paroladoj estis tre favorega. Ĉiuj estis tute interesaj, tute bone
elparolataj. Mi ne volas aplaŭdi ian specialan paroladon super alia,
sed nenia estis pli elokventa ol tiu elparolita de nia plej juna
amiko, Edmond Privat, el Ĝenevo. Inter la plej bonaj parolintoj
estis D-ro Zamenhof (Polujo), MM. Michaux, Boirac, Bourlet,
Cart, Javal, S-rino Bergier (Francujo), MM. Grabowski (Polujo),
Ostrowski (Rusujo), Balik (Bohemio), Simon (Aŭstrujo), Borel
(Germanujo), S-rino Junck (Italujo), MM. Codorniu (Hispanujo),
Krikorts (Svedujo), St. Martin (Kanado), Seynaeve (Belgujo), Privat
(Svisujo), Schneeberger (Protestantismo), Abbé Peltier (Katolikismo).

Kvankam la festeno komenciĝis tagmeze, estis jam la kvina antaŭ
ni povis fortiri nin, por pretigi nin por la kruela vaporŝipo, kiu
devis korpe disigi nin de la Esperantistoj.

Sed anime, ili restas ankoraŭ kun ni. Kiam, trairante la arĝentan
strekon je la horo de la sunkuŝiĝo, ni ekvidis tute rimarkindan
oran landon okcidenten, ni figuris al ni ke ni veturas al tiu glora
ora lando de la Esperantismo, kie regas frata amo kaj kontentiĝo, la
ora lando kiu devas iam veni, la lando de la interkompreniĝo de la
tuta homaro.

Amikoj de la Kongreso, _Ĝis la revido!_


The First International Esperantist Congress terminated its
most successful course in Boulogne-on-Sea on the 11th of August.
Future Congresses will, undoubtedly, be many, but never shall we be
able to forget the remarkable impressions which this first Congress
made upon us.

As it is, we believe, the intention of all our Esperanto
contemporaries to treat of the Congressional doings in detail, we
will merely write a few words as to the general impression.

Certain it is that those many friends were right who predicted that
now Esperanto, for the first time, will be advertised all over the
world. For all journals, even those which never previously deigned to
name the "Second Language for All Nations," yea, all have given most
favourable reports of the remarkable fervour, comprehensibility, and
friendliness which united the Congressmen of many nations.

When we first stepped upon French soil, after leaving the fine
turbine steamer _Onward_, we saw that Boulogne had become an
Esperanto city. Even the porters who looked after the baggage said:
"To the Esperantists' hotel, sir?" Over the streets fluttered a green
flag with a white corner, on which was embroidered a green star.

Although Boulogne is a fairly large town, two thousand wearers
of the green star were most conspicuous in the streets, and
invariably, even during a short walk, we were sure to meet some kind
friends-in-Esperanto.

Personally, I was more than content, for, thanks to frequent happy
Esperantic excursions, which our readers may well remember, I renewed
acquaintance with as large a number of Esperantists as did any other
member of the Congress.

The whole Conference was thus a series of gratifying _réunions_
with enthusiastic friends. And I could not help remembering the
small and charming gatherings which I had attended during the two
preceding years. Truly, on seeing the Boulogne Congress, none can now
truthfully assert that Esperanto has not made the most astonishing
progress. Even the English _Times_ had to confess that the fact that
so many men of divers nationalities could thoroughly understand one
another solely by means of Esperanto "was not to be explained away."

"Into the world has come a new sentiment," wrote our eminent
President; but we much doubt whether even he ever expected to see
such proof as was given between August 4th-11th. And what did Dr.
Zamenhof think of all this? Did he find that the excitement, zeal,
and enthusiasm which he saw in those present; did he find the
thundrous applause which greeted him at all times and places; did he
believe that these and the other innumerable signs of our progress
were worth the effort of the long journey from Warsaw to Boulogne?

One cannot indeed doubt as to his answer!

And those friends also who came even greater distances, from Canada,
New Zealand, Japan, etc., were not they also supremely contented?

And, more than all, was not M. Michaux, the indefatigable organiser,
the strong "Blower of the driving wind" of the Congress, was not
he most content and proud at the result of his efforts? Assuredly
nowhere could one have found a man more competent for such a great
work, and who, at the same time, possessed so many valuable helpers.

"Let him who has earned it, bear the palm!"

Let us in our hearts renew our thanks and congratulations to M.
Michaux and the Group in Boulogne-on-Sea!

Naturally, we Esperantists gathered together, and stayed in batches
at the several Esperanto hotels. Certainly the hotel-keepers cannot
complain of Esperanto.

Having arrived on Friday evening, we still had time for sundry little
trips into the country before Saturday evening, when the Congress was
officially opened.

Dr. Zamenhof himself arrived on Friday, after a glorious stay in
Paris. He was staying with M. Michaux. A select few were invited to
meet him for a private conference before the official meeting in the
evening.

It was then decided to elect five Vice-Presidents for the Congress,
as Dr. Zamenhof did not feel sufficiently strong to take all the
duties upon himself. The five elected were:--Dr. Zamenhof, President.
Vice-Presidents:--M. Boirac, Rector of the University of Dijon; M.
Michaux, Advocate, Boulogne; Dr. Mybs, Hamburg; Colonel Pollen,
LL.D., C.I.E., V.D., President of the B.E.A.; and General Sebert,
Member of the Institute of France.

The success of the various meetings we largely owe to the Mayor of
Boulogne, who most generously allowed us the use of the Municipal
Theatre throughout the Congress. Indeed, without this help, we know
not what would have happened, for that fine theatre itself was none
too vast for the audience.

On Saturday evening, about 8.20, the friendly babbling of those
assembled was suddenly hushed, the drop-curtain was raised, and
lo! in one long row were seen the eminent Frenchmen who desired to
welcome us to French soil.

Dr. Zamenhof was the only non-Frenchman, and the others were the
Mayor, Deputy-Mayor, President of the Chamber of Commerce, General
Sebert (Member of the Institute, Representative of the Touring Club
de France), Professor Carlo Bourlet (President of the Paris Group),
Professor Cart, and MM. Boulet and Derveaux (the two Secretaries of
the Boulogne Group), and last, but not least, M. Michaux.

After many charming speeches, Dr. Zamenhof rose, and quite calmly
heard the most thundrous applause imaginable. Many weaker men would
have been confused under such circumstances; but, although I sat
in the front row, I did not even see the Doctor's hand shake. Most
calmly, maybe somewhat automatically, the creator of the language
Esperanto very clearly delivered a most beautiful speech, while he
saw before his feet the triumph of his labours, the flower of the
Esperantist army.

And, during the great silence which reigned during the long speech,
not even one word from his lips was lost. It was ever thus throughout
the Congress. Every Esperantist without difficulty understood every
Esperantist.

A detailed description of Dr. Zamenhof's speech we leave to those of
our contemporaries who have been selected for reporting officially.

When Dr. Zamenhof was seated, and the applause had broken forth
again, the curtain fell, and the Congress was officially opened.

Shortly afterwards the Boulogne Group gave a most enjoyable concert.
The ladies' choir, under the direction of the devoted Mme. Bergier,
was specially worthy of applause.

Our collaborator, M. Paul Boulet, recited "The Pastor's Bathe," and
also acted in the two comedies performed during the Congress.

Would that all Esperantist Groups were as endowed with talent as that
in Boulogne-on-Sea!

After the concert we naturally re-assembled in the Grand Café, for
we were in France, where the café is the general meeting place. In
the same elegant building sixty or seventy Esperantists had chatted
with Dr. Zamenhof, in a non-official gathering the night before, so
we knew the place well.

The next day was, of course, Sunday. Assuredly none of the English
members had ever enjoyed such a Sunday before; and, to set disturbed
consciences at rest, we assured them that, as it was the second day,
it could not be Sunday also, which is the first day!

Early in the morning we met, according to nationality, to settle the
election of representatives for Linguistic Matters, etc.

After the meeting, those elected met together alone, and the rest
lunched early, in order to go to the Races by a special train. The
day was most delightful, air clear and fresh, sun warm, sky blue.
When therefore M. Gehet, Secretary of the Rouen Group, suggested that
we should go to the racecourse by sailing-boat, instead of the train,
the proposal was so attractive that I deserted my mother and the many
friends, and journeyed with but three.

The sea was so beautiful, yet a little rough, that, having arrived in
Wimereux (where the racecourse is situated), M. Gehet and I decided
to return to Boulogne, and later go by tram. Thus it happened that we
saw only the last race--the Officers'--and returned to town in the
Esperantists' train.

After a hasty dinner, we had to tear off to the theatre, where the
"International Concert" was to take place. Even more crowded than
the day before, the theatre did indeed present a most encouraging
appearance. Various songs, recitations, and music were entirely
successful, and the _Marriage Forcée_, of Molière, was performed by
actors of eight nationalities. Never before has such a play taken
place. Among the actors and audience there was but one solitary
link--Esperanto; and it was indeed most remarkable that, almost
without rehearsal, the comedy succeeded in such a manner!

Dr. Zamenhof and his amiable wife invited us, the nine actors, to his
box, and thanked us. During the long tour of the theatre which this
visit necessitated we were indeed overwhelmed with congratulations.
The clothes, scenery, and everything were most excellently arranged.

The second part consisted of songs, recitations, humorous pieces,
etc., which exhibited genuine talent. We print the programme, and
everlasting be the shame of those Esperantists who could have been,
but who did not take the trouble to be, present.

After concert, café; after café, bed; after bed, sleep; after sleep,
jollifications (bis). Thus might one describe, in a few words, the
first days of the Congress.

Monday, August 7th, Bank Holiday in England and Scotland, Esperanto
Holiday in Esperanto-land! Can we ever forget that day?

While breakfasting, we recollected the counsel of Ham Mukasa, and did
not eat too much, on account of the good things to come; for was not
to-day the day allotted for the great International Banquet, and have
we not been informed that possibly even the great hall of the Casino
will not be sufficiently large for us?

Yes, so it was! Although it could contain 400 diners, about fifty
Esperantists had to dine in a room adjoining. A magnificent success!

And over all the name Esperanto. Esperanto Whiskey, Esperanto
Champagne, Esperanto this, and Esperanto that. And everywhere
Esperantists. No matter whether Russian, Pole, Frenchman, German,
Belgian, or Englishman, all were, and ever must remain, Esperantists.

Have such speeches ever been heard? In the first place, Dr. Zamenhof,
then eminent Frenchmen and representatives of all nations present,
expressed, in sonorous Esperanto, their thoughts and hopes. Time sped
rapidly!

The photographers had plenty to do that day; for, although they
worked hard during the banquet itself, it was even better when,
expelled into the Casino Gardens, we all gathered hard by a
band-stand to be photographed, and to hearken to those nations who
had not yet had their opportunity in the hall.

One can, indeed, be most eloquent in Esperanto. The effect of the
speeches was most favourable. All were thoroughly interesting,
all well-delivered. I do not wish to praise any special speech
above another, but none was more eloquent than that of our youngest
friend, Edmond Privat, of Geneva. Among the best speakers were Dr.
Zamenhof (Poland), MM. Michaux, Boirac, Bourlet, Cart, Javal, Mme.
Bergier (France), MM. Grabowski (Poland), Ostrowski (Russia), Balik
(Bohemia), Simon (Austria), Borel (Germany), Mme. Junck (Italy), MM.
Codorniu (Spain), Krikorts (Sweden), St. Martin (Canada), Seynaeve
(Belgium), Privat (Switzerland), Schneeberger (Protestantism), Abbé
Peltier (Catholicism).

Although the feast began at mid-day, it was five o'clock before we
could tear ourselves away to prepare for the cruel steamer which had
to separate us, in body, from the Esperantists.

But in mind they remained with us still. When, crossing the silver
streak at the sunset hour, we caught sight of a wonderful golden
shore in the west, we pictured to ourselves that we journeyed to
that golden land of Esperantism, where reign brotherly love and
contentment, the golden land which must come some day, the land of
the mutual intercomprehension of the human race.

Friends of the Congress, _Ĝis la revido!_

_N.B._--_Priskribo de la lastaj tagoj de la Kongreso aperos en
No. 24._



ORIENTAJ MEMORAĴOJ.

Originale verkita de Kolonelo H. K. Gordon.


Estas bonegaj malsanulejoj, provizataj por ĉiuj, senpage.

La malliberejoj estas tiel komfortaj, ke la malriĉaj estas pli bone
servataj kaj nutrataj ol hejme.

Pruntedono de mono per Hindaj bankistoj, nomitaj "Chetties," estas
grava profesio, sub protekto de Britaj juĝejoj: jarprocento estas
preskaŭ neniam malpli ol dekdu, kaj kontraŭ bona garantiaĵo: la
"Chetties" portas malmulte da vestaĵoj, eĉ la plej gravaj estroj.

Estas tre bonaj ĉevaletoj, Angle "ponies," alkondukataj de
malproksimaj montaj kamparoj. Ili bone faras kurson, kaj unuj povas
salti, portante plenkreskan viron, pli ol sia propra alteco. Ĉe la
kursoj, la saltbaroj estas ofte konstruitaj de ananasoj, anstataŭ
kotatero, pro ŝparemeco.

Tutmondo scias ke la floroj, nomitaj "orkido" sin produktas en
Birmanujo.

     * * *

Forirante de "Rangoon," oni vojaĝas suden al insulo de "Penang," kaj
plie ne malproksime al "Singapore."

"_Singapore_" estas grandega kaj gravega haveno; ĉiuj ŝipoj irante
de okcidento al oriento kaj kontraŭe tie enhaveniras. Enŝipigejoj
kaj tenejoj okupas kvar aŭ kvin mejlojn da marbordo. Hoteloj estis
indiferentaj: sed la Klubo estas tre komforta.

Kuŝante apud la Ekvatoro, la klimato estas unuforme varmega kaj
malseka dum tuta jaro: pluvo falas preskaŭ ĉiutage. Estas multe
da Ĥinoj, kaj Hindoj (Koringi). La komuna lingvo, inter multaj,
estas "Malay," kiu, kiel Hindustani en Hindujo, reprezentas tie nian
Esperanton.

La maro estas punktata de insuloj.

En "Ĵava" kaj "Kambodja" sin trovas misteraj restaĵoj de antaŭa
okupo de forgesita Hinda popolo: la vastaj ruinoj de "Borubuda" kaj
"Angkor" pruvas gravan antaŭan civilizacion.

Vojirante sur Franca poŝtŝipo (sur kiu oni sin trovas tre komforta,
kaj bone servata), oni atingas la proksiman Francan havenon de
"_Saigon_." La urbo kuŝas kvardek mejlojn de la enfluo de la granda
rivero, la "Mekong," de kiu la veturado ŝajnas facila, kontraŭ tiu
de la "Ganges" al "Calcutta." Multe da mejloj ĉirkaŭe streĉas
plataj unuformaj rizkamparoj, famaj pro grandega raso de kuloj.

Respublika patramo penas forgesigi al gajaj Francoj ke "Saigon"
ne estas Parizo, kaj ke la Teatro de Saigon ne estas la Porte St.
Martin.

Ĉe fino de Oktobro, la klimato de "_Hongkong_" estas efektive
malproksime de esti agrabla: estante varmega kaj malseka: tamen, en
Decembro, estas vere agrabla. Dum la daŭro de la vojaĝo oni pasas
multe da insuloj. Estas ĉie multo da Ĥinoj. Vasta estas la haveno,
kaj plena da ŝipoj de ĉiuj nacioj.

La monto, nomita "Peak," kiu sin levas poste de la urbo kaj meze
de la insulo estas la sanigejo por Eŭropoj, kaj estas atingebla
per ŝnurega relo, tre kruta. De la pinto, ĝuas oni belan vidon
malsupren tra la haveno ĝis la Ĥinlando. Domoj, stratoj, k.c.,
estas bone konstruitaj. La tombejo "Happy Valley" kuŝas bele en arba
valo.

Oni oferas kuriozaĵojn de Japanujo kaj Ĥinujo; sed oni devas esti
singardema pri aĉetaĵoj sen konsilo.

De "Hongkong" oni vojaĝas al "_Canton_," la granda ĉefurbo de
sud-Ĥinujo: enŝipiĝinte sur rivera vaporŝipo, Amerike konstruita,
de la enhavebleco po kvar miloj da vojaĝantoj, kaj da du miloj da
"tons" de ŝarĝo, ni atingas "Canton" post dudekkvarhora vojiro.

La riverborda vidiĝo nin frapas per surprizo: ĉiam vasta popolaro
loĝas sur boatoj, kunligitaj kaj alligitaj al bordo ŝnure. Por
vendi, oni alportas per boatoj vivantajn fiŝojn, precipe grasigitajn
karpojn, en traboritaj putoj tra kiuj fluas la riverakvo.

Estas necesege dungi gvidiston: certe, neniu volonte irus sole tra la
mallarĝaj stratoj kaj aleoj, kie pasas kaj repasas tiom da malamikaj
Ĥinoj kun minacaj vizaĝoj, kiuj foje insultas "alilandajn diablojn"
per ofendaj ekkrioj.

La gvidisto provizas seĝojn kaj portantojn, por ĉiu persono: ne
estas sendanĝere marŝi. La stratoj estas mallumigitaj per multe
da elpendaĵoj de butikoj: homoj baldaŭ amasiĝas, kaj la gvidisto
zorge vin forrapidigas. Sin trovas temploj (pagoda) Ĥinaj, ankaŭ
la Katolika katedro. De tie al la ekzekuta loko; kie krimuloj estas
turmentegataj kaj senkapigataj; tiamaniere ordinare estas tio ke
neniu turnas sian kapon por rigardi.

Eble inter tia vasta loĝantaro, treega severeco estas tute necesa.
Gepatroj kaj prapatroj estas rigardataj kun treega respekto: sekve,
patromortiginto ricevas la morton per mil tranĉoj: escepte se,
bonŝance, la cinabra krajono de la Imperiestro ĉe "Peking" elviŝas
lian malfeliĉan nomon.

Sen bedaŭro ni turnas dorsojn kontraŭ la malaperanta vidiĝo,
kaj post nelonge revenas ĉe Hongkong. Tie ĉi, la Hotelo estas
rezone komforta; multe pli ol tiu en Hindujo, sed malpli ol tiuj en
Japanujo.



SAVITA DE MORTO.

Originale verkita de Generalo George Cox.


ĈAPITRO IV.

Priskribi ĉion, kion mi sentas, estas tute neeble. Mi altlevas
la paperon, malfermas la fenestron, kaj permesas al la malvarmeta
noktaero malhejti mian brulantan frunton. Mi sentas kvazaŭ mi
freneziĝas, kaj, kiam la papero, kiun mi tenas en mano, forflugetas
tra la malfermita fenestro en la mallumecon, mi estas tute nekonscia
ke mi perdas ion gravan.

Post intertempo, mi plitrankviliĝas, kaj ekkonsideras kiamaniere
okazis la malfeliĉaĵo. Mi rememoras, ke la armilfaristo montris al
mi, ke oni povus ĉani la pistolon kiel ordinaran pafilon, kaj tiam,
se la tirilo estos ŝovita antaŭen, ĝi fariĝos hartirilo, kaj la
plej malpeza tirilpremo faligos la ĉanon. Evidente la maljunulo
estis ĉaninta la pistolon, kaj nekonscie ŝovinta antaŭen la
tirilon. Ho! kia malŝagulo mi estis, ke mi ne klarigis al li la
tutan meĥanismon de la pistolo antaŭ permesi al li ĝin tuŝi?
Sed, kiel mi povis scii ke li ĝin ŝargus? Ne, certe mi ne estis
mallaŭdinda malgraŭ ĉio. Sed, kial mi ĝin ne forprenis de li,
kiam li ekparolis pri sia timiga projekto? La penso pri "projektoj"
konfuzas al mi la cerbon, kaj mi komencas pripensi la teruregon
de mia situacio! "Ho! Dio!" mi ekkrias, "lia tuta projekto estas
okazinta!" Kaj, tiam liaj vortaj fatalaj trakuregas tra mia cerbo!
... "_Kiel vi povis pruvi ke vi ne estis mortiginta min?_" Kiel mi
povis? Jes, mi povas! La papero! ... Kaj, tiam, kiel fulmo, jen
ekbrilas en mian spiriton, ke la papero, pruvanta mian senkulpecon,
estas perdita! perdita! perdita for de ĉia espero iam ĝin revidi!
"_Ĉu vi ne vidas ke vi estas mortonto, se mi ne atestos ke mi pafis
min mem hazardi?_" Grandĉieloj! mi ja estas! Nenio por pruvi mian
senkulpecon! Mia cerbo brulegas! Mi ekkuregas al fenestro! Ĉio estas
malluma kiel peĉo, krom la rapidflugantaj lumradioj elĵetataj de
la vagonfenestroj sur la plektbarilojn, kiuj, kontraste, aperigas
pli malluma la kamparon transe. Mi penas malfermi la pordon. Ĝi
estas ŝlosita! Mi kuregas al la alia! turnas la tenilon, kaj ĝi
cedas! Pli kaj pli brulegas mia cerbo! Mi ekkaptas la mortkorpon!
tiras ĝin per la ŝultroj, kaj trapuŝegas ĝin tra la pordo, ĝis
ĝi malaperas en la mallumecon! Mi ĵetas el la fenestro ĉion
ne apartenantan al mi mem, kaj rapide enpuŝas en mian poŝon la
aĵetojn, kiujn mi estis metinta sur la sidejon, kiam mi penadas
trovi la ŝlosilon de la pistolujo. Mia okulo ekvidas la fatalan
turnpafileton! Mi altlevas ĝin! Ĉu mi plenigos la tragedion? Unu
malgranda premeto, kaj mi vivos ne plu! Ne! tio min stampus veran
mortiginton! Kio ajn okazos, miaj okuloj neniam restos sur tiun
mortigantan armilon! Mi enmetas ĝin en la ingon, kaj ĝin ĵetas el
la fenestro!

Kaj nun la rapideco ekmalakceliĝas. La lumiloj de stacidomo
videbliĝas! Ni haltas! Terura sento de timo, ke iu eniros la
vagonon, kaj vidos la sangmakulojn sur la planko kaj kusenoj, min
ekkaptas! La agonio de necerteco estas preskaŭ netolerebla, kaj
la duonminuta halto ŝajnas al mi horoj! Fine, la fajfo de la
konduktoro! kaj ni foriras!

Kaj nun mi komencas pli trankvile pripensi pri mia situacio, kaj
konsideri kian fatalan eraron mi estas farinta, ĵetinte la mortulon
el la vagono. Kiel mi povis esti kulpigita je mortigo? Kian kaŭzan
mi povis havi por mortigi la malfeliĉulon? Certe ne pro rabado,
ĉar la trovado de lia mono pruvas tion. Lia "projekto" estis simple
ridinda. Ho! kia idioto mi estis, ke mi ne lasis la mortkorpon tie,
kie ĝi kuŝis kaj diris la tutan veron ĉe la stacidomo, kie ni ĵus
haltis? Tro malfrue! tro malfrue! Nun mi devas konfidi je sorto! Sed,
ho! ĉieloj! nomiĝi mortiginto! Tiriĝi en juĝejon! Aŭskulti la
malvarman, senkompatan voĉon de ia malbenata advokato alparolanta
la juĝantaron, rakontanta fakton post fakto pruvanta mian kulpecon!
Ĉio vera! kaj mi ... senkulpulo! "Dio mia, estas frenezige!" mi
ekkrias, kovrante mian vizaĝon per la manoj, kaj ekploregante je
malespero!

Kio okazis kelktempe, mi ne scias. Mi devas esti enfalinta en
letargiecon, ĉar mi subite konsciiĝas, ke mi aŭdas voĉon
kriegantan "Preston Park! Preston Park!"

Mi eksaltas de la sidejo, kaj malfermas la fenestron.

"Ĉu vi deziras deiri, sinjoro?" diras voĉo.

"Jes," mi respondis.

"Nu! rapidu, mi petas, ĉar ni ne haltas minuton."

Kunprenante mian vojaĝkovrilon kaj palton, mi eliras el la vagono.
La fajfo sonas, kaj la vagonaro foriras.

Mi marŝas al la stacipordo; oni demandas mian bileton; mi ĝin donas
al la portisto, kiu rigardinte ĝin, diras:--

"Kompreneble vi scias ke tiu ĉi stacidomo ne estas Brighton?"

"Jes," mi respondas, paŝante sur la vojon.

Pluvas forte, kaj mi memoras ke mi lasis mian ombrelon en la vagono.

Senzorge pri la pluvo, mi ŝanceliras laŭ la vojo al Brighton.

Mi memoras nenion plu, ĝis kiam mi atingas la domon de mia patrino,
kaj la servistino malfermas la pordon.

"Vi tre malfruas, sinjoro," ŝi diras; "la mastrino kaj la junaj
sinjorinoj kuŝiĝis. Sed ho! kiel vi estas malseka kaj pala! Ĉu io
okazis, sinjoro?"

"Ne," mi respondas, prenante la kandelingon. Mi rapidas supren al mia
ĉambro, kaj ĵetas min sur la liton.


ĈAPITRO V.

"Ĉu vi estas malsana, Franĉjo, mia kara?" diras dolĉa, aminda
voĉo.

Estas la voĉo de mia patrino. Mi turnas min en la lito, kaj lace
malfermas la okulojn.

"Mi ne sentas min tre bonsane. Mi opinias ke mi malvarmumis hieraŭ
nokte, marŝante domen tra la pluvo."

"Kial vi estis tiel malfrue, mia kara? Mario al mi diris, ke vi ne
revenis ĝis la dekunua kaj duono, kaj ke vi ŝajnis tre nekvieta kaj
malsaneta."

Ĉiuj la teruraj okazaĵoj de la antaŭa nokto kuregas tra mia cerbo.
Ĉu mi diros al mia bona, aminda patrino la tutan historion? Ha! ne!
tiu timindega tragedio devas eterne ŝlosiĝi en mia brusto.

"Mi eliris ĉe Preston Park, patrino mia, pensante ke mi ĝuos la
marŝadon; sed malfeliĉe mi lasis mian ombrelon en la vagonaro, kaj
pluvegis senĉese la tutvojon."

"Mi esperas, kara," respondas mia patrino, "ke estas nur malvarmumo,
kiun vi ekkaptis. Pli bone estas resti en lito. Mi suprensendas al vi
tason da teo, kaj tiam eble bona refreŝiga dormado resanigos vin,
ĉar vi ŝajnas febra kaj via pulso batas iom rapide."

Mia bona patrino min kisas, kaj forlasas la ĉambron. Baldaŭ aperas
la manĝaĵo, kiun, malpeza kiel ĝi estas, mi malfacile englutas.
Tamen ĝi refreŝigas min, kaj baldaŭ mi ekdormegas.

(_Daŭrigota_).



FRAGMENTAJ MEMOROJ.

Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).

_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._


Mi forgesas ĉu estis en Svisujo aŭ Aŭstrujo ke, en publika lavejo,
mi vidis muelilon por sapo. Oni metis sub ĝi la maldekstran manon,
turnis du aŭ tri fojojn per la dekstra mano la turnilon kaj ricevis
en la elŝtreĉitan manon maldekstran, sufiĉon da saprabotaĵoj por
lavi per ili la manojn. Tiuj kiuj kutimas vidi en Anglaj lavejoj
stacidomaj la saptableton jam de multaj manoj uzitan, certe tre
ŝatus tian muelilon. Mi mem kutime kunportas sapfolietojn, sed foje
mi forgesas ilin kunpreni, kaj tiam--nu, mi sopiras je la muelilo kiu
muelas sapon.

Pro kio mi komencas Amerikan memoraĵon per priskribo de ilo kiun mi
vidis en Eŭropo? Pro tio, ke por vojaĝanto negrandaj aferoj estas
ofte la plej gravaj; ankaŭ ke mia cerbo insistas kunmeti tiun ĉi
memoraĵon--eble pro la turnilo--kune kun tiu de la salskuilo Amerika
(_American salt shaker_) tiamaniere ke se mi pensas pri la unu mi
ĉiam pensas ankaŭ pri la alia.

"Sed kio," oni demandas, "estas la salskuilo." Ĝi estas, por tiel
diri, larĝigita piprujo en kies kovrilo la truoj estas tamen pli
grandaj ol tiuj kiujn kutime havas piprujo. Plie oni fabrikas ĝin
ne el vitro sed el porcelano kaj presigas sur ĝin belan floran aŭ
alian desegnon.

Trapasantan la kovrilon (almenaŭ en la plej bonaj specoj) oni
trovas ilon por grati kaj disigi la salerojn. Kiel bone scias ĉiu
mastrumistino saleroj dum malseka vetero kune algluiĝas. Por spici
ovojn poĉumitajn, k.t.p., la salskuilo estas ilo tre konvena.
Kelkajn mi aĉetis kaj kunportis hejmen.

Ofte kuniĝoj de pensoj estas tre kuriozaj. Ekzemple, mi pense
kunigas veturon kiun junule mi faris per _kajiko_ de _Constantinople_
kun sperto kiu al mi okazis en malgranda Amerika vilaĝo. Jen
ili:--De _Constantinople_ kun kelkaj kunuloj mi per kajiko supreniris
la Kornon Oran (The Golden Horn) ĝis la Dolĉaj Akvoj de Eŭropo
(The Sweet Waters of Europe). Kiam ni tien alvenis ni estis ĉiuj
malsataj, sed ni trovis por manĝi nur nigran panon kun kelkaj
malgrandaj fiŝoj (mi pensas sardeloj), kaj por tranĉi tiujn
apetitdonajn manĝaĝojn ni posedis la ne tro puran poŝtranĉilon
de nia gvidisto, kiu ilo eble ĵus antaŭe tranĉis tabakon. Unu
buŝplenon mi englutis kaj tuj sentis en mi grandan bezonon serĉi
tiun ĉambron kiun provizis por tielaj okazoj la antikvaj Romanoj.

La Amerika sperto estas la jena:--Mi alvenis malgrandan vilaĝon,
kie, ĉar tie mi ne intencis resti longtempe, mi eniris loĝantejon.

Mi tuj trovis ke mi estas malantaŭenirinta al la kutimoj de niaj
mezepokaj antaŭuloj, ĉar, ĉe la manĝoj oni ĉirkaŭportis sur
plado la viandon, el kiu la gastoj fortranĉis siajn porciojn _ĉiu
per sia propra tranĉilo_.

Mi diris al Amerikano ke tiu ŝajnas al mi tre malagrabla kutimo.
"Ho, ne," li respondis, "ĉiu tuŝas nur tion kion li mem manĝos.
Pro tio la kutimo ne estas malagrabla. Sed vi Angloj estas ĉiuj tre
malŝatemaj!"

Tamen mi estis danka ke oni permesis al mi fortranĉi la unuan
porcion; sed kredeble se mi estus restinta en tiu vilaĝo mi baldaŭ
kutimiĝis al la manĝmaniero kaj ĝin ne plu estus rimarkinta.

En verko, mi pensas de _Max O'Rell_, oni legas ridigan rakonton pri
Amerika riĉegulo kiu per siaj propraj manoj purigis la botojn de sia
Angla amiko; kaj vere la malfacilaĵo kiun prezentas al Amerikano la
purigado de siaj botoj estas por ni preskaŭ malkomprenebla.

Mi apenaŭ estis enirinta Amerikan hotelon kiam mi legis la anoncon:
"La Hotelestro ne respondas pri botoj lasitaj ekster la pordoj de la
dormoĉambroj."

Kredeble la onklino ĝin ne legis, ĉar, je tre frua horo matene, mi
aŭdis longedaŭran frapegadon sur la pordon de mia dormoĉambro, kaj
malferminte ĝin mi vidis homon kiu tenas en la mano paron de botoj
de Sinjorino, kaj demandas tujan pagon por la purigo de ili.

"Ĉu oni ne devas enskribi la purigprezon sur la kalkulon?"

"Ne, la afero estas tute persona; li jam malŝparis sufiĉon da
tempo; ĉu oni atendas ke li serĉu la tutan hotelon por ricevi la
purigpagon de paro de botoj? Mi devas tuj pagi aŭ li forportos la
botojn, k.t.p., k.t.p."

Certe li estis en tre malbona humoro, sed li ĵus estis vekinta min,
kaj kiam oni tion faras per frapado sur pordon, sendube li suferos
je doloro de la artikoloj. Plie la onklino diras al mi ke nur kiel
grandega favoro li konsentis serĉi mian ĉambron. Li subite estis
prezentinta sin al ŝi per la sama demando; tujan pagon aŭ li
detenos la botojn; kaj, ho, ve, la onklino ne havis en sia monujo
Amerikajn monerojn. Ŝi petis pri la tuja aĉeto de kesteto de
purigiloj. Amerikano kutime kunportas tian kesteton kaj purigas mem
siajn botojn.

Ĉe la subetaĝo de hotelo oni trovos botpurigiston, kaj oni pagos al
li sufiĉan prezon por liaj servadoj. En la stratoj knaboj faros la
purigon je malkara prezo, sed ili havas ŝajnon timi la policanojn.
Eble estas malpermesite al ili eniri la stratojn kie ili faras la
plej grandan gajnon.

Foje mi legis pri homo kiu faris vojaĝon en kesto. Se mi legus
ke tuta familio faris vojaĝon en kesto _Amerika_ mi neniel
estus surprizata, tiel ĝi estas grandega. Fanfaronante pri la
frukto-porteco de la sojlo de kelka regiono, Amerikano diris ke
iu metis sur ĝin komodon, kaj jen, ĉe la mateno la komodo estis
enradikinta kaj kreskinta, kaj li trovis ne komodon sed dometon de
kvar ĉambroj. Nu, se oni metus sur _tian_ sojlon keston Amerikan
kredeble li trovos ĉe la mateno veran ŝipegon de _Noah_. Amerikanoj
ja uzas ne kestojn sed kestegojn, kaj jen estas, laŭ mia opinio, la
kaŭzo de tiu "eg"eco.

Paginte oni lernas! Kiam ni alvenis Amerikon ni havis tutan aron de
malgrandaj pakaĵoj, kaj kiam ni forlasis _New York_ mi kalkulis ke
mi jam pagis dudek dolarojn (=kvar livrojn=cent frankojn) por la
movigo de ili. La kosto estas tute sama por malgranda aŭ grandega
kesto, kaj por la alportado, kaj ĉe la pakaĵtenejo.

Mi, tial, tuj konvertiĝis al la Amerika metodo; aĉetis la plej
grandan keston kiun mi trovis, kaj en ĝin enmetis, mi pensas,
dekkvar el miaj pakaĵetoj.

Vojaĝante kun sinjorino mi ne povis imiti la Amerikanon kiu al mia
demando kiajn preparaĵojn li farus por ĉirkaŭvojaĝi la mondon
respondis, "Nu, fremdulo, mi divenas ke mi nur metus en mian poŝon
kombilon kaj dentpurigilon."

Oni povas bone supozi ke kestegojn tiajn kiajn mi priskribas,
Amerikaj servistoj neniel deziras suprenporti en la dormoĉambrojn.

Tre ofte la vojaĝanto lasas ilin ĉe la stacidoma pakaĵtenejo, kie
foje mi vidis aron de Amerikanoj, ĉiu kun sia _gripsack_ (malgranda
valizo kiun oni portas per la mano), elprenantaj el la kestego tion
kion ili bezonas por la venonta tago, kaj enmetantaj tion kion
ili alportis en la _gripsacks_. En hotel-vestibuloj (t.e., en la
vestibuloj de _kelkaj_ hoteloj) oni vidas la saman ŝanĝadon de
tolaĵo.

Inter miaj pakaĵoj estis fortega leda kesto kiu tre incitis
la malamon de la Amerika portistaro. Jen kion diras al mi la
onklino:--"Ĉe unu stacidomo ŝi vidis portiston kiu trenis laŭlonge
la trotuaro tiun keston supro malsupren renversitan."

Amerikano kiu trapasas diris al li:--"Ĉu vi ne vidas ke vi trenas
tiun keston supro malsupren. Tiamaniere trenante vi certe ĝin
difektegos."

"Nu, se mi ĝin difektos--ĝi estas nur la posedaĵo de unu
_Britisher_," respondis la aminda portisto kaj trankvile daŭrigis la
difektigon. Por klarigi lian rimarkon mi diros ke Amerikanoj kutime
ne uzas _ledajn_ kestojn.

Ie mi legis recepton por frakasi ŝtonegojn. Enfalditajn en pajlo
zorgege ilin enpaki en keston. Surmetu la surskribaĵon: "Facile
rompebla; volu ekzerci la plej grandan zorgon," kaj forsendi la
keston per vagonaro al la plej proksima urbo. Malferminte ĝin vi
trovos ne ŝtonegojn sed polverojn.

La zorgego de tiu portisto kaŭzas ke preskaŭ mi tion kredas!



LA HUNDO DE "BRISQUET."

(Eltiraĵo de Charles Nodier).--Tradukita de C. Leroux (Rouen).


En nia arbaro de "Lyons," ĉirkaŭe la vilaĝeto de "La Goupillière,"
tute apud granda putfonto kiu apartenas al la preĝejeto de
"Sankta-Martino," loĝis maljuna arbohakisto kiu estis nomita
"Brisquet," aŭ, aliel, la fendiston je la bona hakilo, kaj kiu
malriĉe vivis per la produktaĵo de siaj branĉfaskoj, kune kun
sia edzino kiu estis nomita "Brisquette." Dio estis donita al
ili du beletajn infanetojn: sepjaran knabeton kiu estis bruna kaj
nomita "Biscotin," kaj sesjaran blondulineton nomitan "Biscotine."
Krom tio, ili havis frizitharan hundon, tute nigran, escepte je la
buŝego kiu estis fajrkolora; kaj ĝi estis certe la plej bona hundo
el la lando pro sia alligiteco al siaj gemastroj. Oni nomis ĝin "La
Bichonne," ĉar ĝi estis hundino.

Ĉu vi memoras pri la tempo kiam alvenis tiom da lupoj en la
arbaron de "Lyons?" Estis dum la jaro de la densaj neĝoj, kiam la
malriĉuloj devis vivi tiel malfacile.

"Brisquet," kiu foriris ĉiam al sia laboro kaj kiu ne timis la
lupojn, dank' al sia bona hakilo, iamatene diris al "Brisquette":

"Edzino, mi petas vin ke vi ne lasu forkuri, nek 'Biscotin,' nek
'Biscotine,' ĝis kiam Sinjoro la estro de la lupkaptistoj estos
veninta. Estus danĝere por ili. Ili havas sufiĉe por marŝi inter
la malalta monteto kaj la lageto, de kiam mi plantis palisoj sur la
bordo de la lageto, por antaŭgardi ilin de malfeliĉo. Ankaŭ, mi
petas vin, 'Brisquette,' ke vi ne lasu forkuri 'La Bichonne,' kiu nur
tion demandas."

Ĉiu matene, la saman aferon, "Brisquet" diris al "Brisquette."
Iavespere, li ne revenis je la kutima horo. "Brisquette" alvenis al
la sojlo de la pordo, eniris, reeliris, kaj, krucigante siajn manojn,
diris: "Mia Dio! kiom li malfruiĝas!" Kaj poste, ankoraŭ ŝi eliris,
kriante: "Eh! Brisquet!"

Kaj "La Bichonne" saltis ĝis ŝiaj ŝultroj, kvazaŭ ŝi volis diri:
"Ĉu mi iros?"

"Paco!" diris al ŝi "Brisquette." "Aŭskultu, 'Biscotine,' iru ĝis
la monteto por scii ĉu via patro revenas. Kaj vi 'Biscotin,' sekvu
la strateton sur la bordo de la lageto, zorgante bone ĉu mankas
palisoj, kaj fortlaŭte kriu: 'Brisquet! Brisquet! ... Paco! la
Bichonne!'"

La infanoj foriris, foriris rapide, kaj kiam ili estis renkontintaj
sin je la placo kie kruciĝas la stratoj de la lageto kaj de la
monteto, Biscotin diris: "Mi retrovos nian malfeliĉan patron aŭ
la lupoj manĝos min tie." "Ili manĝos min ankaŭ," respondis
Biscotine.

Dum tio ĉi, Brisquet estis reveninta per la strato de "Puchay"
pasinte je la "kruco de la azenoj," apud la preĝejo de "Mortemer,"
ĉar li devis liveri dorskorbon da fasketoj ĉe Johano "Paquier."
"Ĉu vi vidis niajn infanojn?" diris Brisquette. "Niaj infanoj?"
respondis Brisquet; "niaj infanoj? Dio mia! ĉu ili foriris?" "Mi
sendis ilin al via renkonto, ĝis la monteto kaj al la lageto, sed vi
prenis alian vojon."

Kaptinte sian bonan hakilon, tuj, Brisquet forkuris al la monteto.

"Se vi prenus la Bichonne," kriis Brisquette.

La Bichonne estis jam malproksime; ŝi estis tiel malproksime ke
baldaŭ Brisquet ne vidis plu ŝin. Kaj ĉiam li kriis: "Biscotin!
Biscotine!" kaj neniu respondis. Tiam li ekploris ĉar li ektimis ke
liaj infanoj estis perditaj.

Kurinta longe, tre longe, li ŝajnis ekaŭdi la voĉon de la
Bichonne. Rekte en la densejon, li marŝis al la placo kie li estis
aŭdinta ĝin, kaj levante sian bonan hakilon, li eniris. La Bichonne
estis alveninta tien je la momento kiam Biscotin kaj Biscotine estis
ĵus manĝegotaj de granda lupo; ŝi estis ĵetinta sin antaŭen,
bojante por averti Brisquet per siaj bojoj. Per bato de sia hakilo,
Brisquet mortigis la lupon, sed estis tro malfrue por la Bichonne;
ŝi jam ne vivis plu.

Brisquet, Biscotin kaj Biscotine renkontiris al Brisquette. Estis
granda ĝojo, sed tamen ĉiuj ploris; ĉiuj rigardoj serĉis la
Bichonne. Brisquet enterigis la Bichonne en angulo de sia korto, sub
multepeza ŝtono sur kiu la lernejestro skribis Latine:

"Tie ĉi estas la Bichonne, malfeliĉa hundo de Brisquet."

Kaj de tiu ĉi tempo, oni diras la sekvantan proverbon:

"Tiel malfeliĉa kiel la hundo de Brisquet kiu nur unu fojo foriris
al la arbaro kaj kiun la lupo manĝis."



LA PARADO ĈE SHERBORNE.

Originale verkita de H. W. Southcombe.


Multe da samlanduloj, kaj eble da alilanduloj, veturante la
okcidentan marbordon, preterpasis tiun ĉi modestan urbon.

Eble ili ankaŭ ekrigardis la abatan-preĝejon kaj la pentrindan
ruinan kastelon, kiuj estas la ĉefaj posedaĵoj de la urbo, kaj pri
kiuj la loĝantoj havas grandan fierecon.

Kvankam la urbo havas nek tre multe da loĝantoj nek tro da riĉeco
ĝi havas grandan kaj memorindan historion.

Estis en jaro 705 A.D. sankta Ealdhelm fondigis la urbon, la
episkopan sidejon, kaj la lernejon, kiu lasta nuntempe atingis kaj
subtenas tre altan rangon inter niaj grandaj publikaj lernejoj.

Ĉar ĝi estas la 1,200 dat-reveno de ilia urbo la urbanoj havis tre
indan ideon.

Ili diris: "Ni uzu la ruinan kastelon kiel scenejo, ni elektu kelkajn
el niaj urbaj historiaj rakontoj, kaj faru kvazaŭ ekster-doman
teatraĵon aŭ priskriban paradon."

Ili havis unufoje kiel samurbano S-ro Louis N. Parker, kiu nuntempe
estas unu el niaj plej bone konataj teatraĵo-verkistoj.

Li kore akceptis la ideon, verkis la necesan libreton, kaj
entuziasme, senrekompence prenis sur si mem la gravan rolon de,
"Estro de la ceremonioj."

Venante el Londono li laboris kune kun siaj gekunhelpantoj tage kaj
nokte por sukcesigi la aferon.

S-ro James Rhoades verkis la poeziojn kaj S-ro Walter Raymond,
okcidenta kampara viro, verkis la 9an scenon, pri la urba
kaj monaĥa malamikeco. Tiu ĉi sceno estis ludita tute en la
okcidenta dialekto kaj estis granda plezuro kaj amuzaĵo al multe
da okcidentuloj revenante el malproksimaj lokoj, reaŭdadi la bone
konatan dialekton de ilia nask-lando.

La verkistoj elektis la jenajn scenojn por prezenti al ilia
aŭdontaro:--

1. A.D. 705. La alveno de St. Ealdhelm.

2. A.D. 845. La malvenko de la Danoj.

3. A.D. 860. Morto de Ethelbald kaj alveno de la knabo Reĝo
Alfred.

4. A.D. 998. Enkonduko de la _Benedictine_ vivo-maniero de
Episkopo Wulfsy III.

5. A.D. 1075. Reĝ. William I. (_La venkanto_) translokigas
la episkopan sidejon al _Salisbury_.

6. A.D. 1107. Roger of Caen, Episkopo de _Salisbury_ kaj
abato de _Sherborne_, fondigas la kastelon.

7. A.D. 1437. La malamikeco inter la urbanoj kaj la
monaĥaro kaj ekbruligado de _la preĝejo_. La _Morris_ danco.

8. A.D. 1437. La fondigo de la maljunulejo, kiu ankoraŭ
ŝirmas kelkajn maljunulojn kiuj partoprenis en la parado.

9. A.D. 1539. La elĵeto de la monaĥaro.

10. A.D. La lernejo ricevas la oficialan regan aŭtoritaton.

11. Alveno de Sir Walter Raleigh.

Danco cirkaŭ la Maj-stango.

La fina vidaĵo estis de du belaj blank-vestitaj junulinoj, sur
estrado, unu estis la urbo Sherborn en Mass., Ameriko, la alia la
urbo Sherborne, Anglujo. Heraldo legis amikan leteron de la Amerika
_Sherborn_ kaj kun muziko la ĉeestantoj pluvis rozojn sur ambaŭ
figuroj.

Granda procesia marŝado de ĉiuj geaktoroj.

La soleno devis tute esti montraĵo de loka patriotismo sekve ĉiu
aktoro devis mem aĉeti sian propran robon, devis esti loĝanto
en aŭ apud _Sherborne_ kaj devis doni senpage multe da tempo al
senĉesaj ripetadoj.

La rezultato plene montris ke ili ĉiuj malavare donis sian monon,
tempon, kaj laboron.

Eĉ la vest-desegnoj, la kudrado, kaj parte la silka plektaĵo estis
farita en la urbo de la urbanoj.

La plej grandaj roloj en la teatraĵo estis entreprenitaj de najbaraj
grandsignoroj kaj la rolo de St. Ealdhelm de la ĉef-lernestro mem.

La aliaj 250 geaktoroj, unue difinitaj, frue plimultiĝis ĝis 850
kaj ili ĉiuj restis anonimaj.

La parado estis ripetita dum kvin tagoj, bonŝance sub brila sunlumo,
kaj preskaŭ sen pluvo, kio estas, en nia klimato, la plej granda
malhelpo kontraŭ ĉiuj ekster-domaj kunvenoj.

Dum la semajno la malrekta strateto estis plena je sunvarmitaj
geturistoj, fervore demandante, "kie estas la kastelo, kie hotelo.
Kie la bilet-oficejo," k.t.p. 10,000 vizitantoj trairis la preĝejon
kaj 30,000 homoj kunvenis por vidi la teatraĵon. Subite la urbo
vekigante trovis ke ĝi estis laŭte laŭdata, nek nur de la
grandnombraj vizitantoj, al kiuj ĝi bone sukcesis doni tutan novan
kaj neatenditan senton kaj ĝuaĵon, sed ankaŭ de la tuta Brita
gazetaro kiu donis al la afero longajn artikolojn kaj priskribojn. La
supre-nomitaj historiaj okazoj prezentitaj tute senhalte okupis pli
ol du horojn.

La komenco de la 1a sceno, kun eniro de heroldoj kaj trumpetistoj
sekvataj de la kantistoj, estis tre impresa. Antaŭ ĉiu sceno aro de
muzikistoj kaj kantistoj anoncis ĝian enhavon per priskriba kanto de
dek aŭ dek-du linioj.

Estis tre bela vidi la aron de hele vestitaj geaktoroj kvazaŭ
fluidiĝi kaj malaperi aŭ tra aŭ post la kastelo aŭ aliloke.
Samtempe oni ekaŭdis la piedbaton de aliaj venontaj rajdantoj kaj
la tintadeton de malproksima armaĵo kaj armiloj kaj ekvidis la
orajn, skarlatajn kaj multkolorajn robojn de la venontoj aperante kaj
malaperante inter la arbegoj kaj amasoj de kreska verdaĵo.

Per feliĉa penso la aŭdintaro devis eniri al la sidejo tra la
pordegoj de la parko, kiu ĉirkaŭas la modernan domegon, marŝi
mallonge trans la mola torfo kaj poste tra longa serpenta vojo, sub
ombro de multaj arbaraj grandeguloj laŭflanke de la lago.

Tia eniro povis bone agordi kaj trankviligi la animo. Kelkaj
ĉeestantoj prave diris ke la atmosfero de la loko kaj de la tuta
afero tute similis, nek tiun de la grandegaj paradaj vidaĵoj donitaj
ĉe kelkaj Londonaj amuzejoj, nek tiun de la historia procesioj
kiuj okazas ĉe kelkaj fremdaj urbegoj, sed ke ĝi pli similis la
Oberammergaŭ festojn pro la naiveco kaj seriozeco kaj loka popola
sindonemeco kaj koreco.

Sed kvankam serioza celo, kelk-foje preskaŭ religia, aperis tra
la ceremonioj tre ofte okazis ridindaj amuzaĵoj. Precipe en la
9a dialekta sceno la aktoroj plene ludis ŝerc-maniere kun granda
entuziasmo kaj gajeco.

En tiu ĉi _monaĥa kontraŭ urba_ sceno la estro de la monaĥa
partio estis granda buĉisto "kiu povis mortigi bovon per unu
man-bato."

Tiu ĉi rolo estis entreprenita de grandega _Sherborne_ buĉisto kiu
plene plenumis la rolon.

Li humore senkulpigis sin, batalante por la abato kontraŭ sia
samurbanoj, ĉar la abato aĉetadis grandan amason de viando "kaj
neniam povis ĝi esti tro grasa."

La sceno finiĝis per apero de Robin Hood kaj siaj anoj kiu venkis la
buĉiston kaj la monaĥaron kaj kiel fino la batalantoj cedis lokon
al aro de belaj kaj gracilaj gedancistoj.

Estis la antikva _Morris dance_. Unue eniris kurioze vestita
muzikisto kaj stariĝis sur barelon. Per unu mano li ludis tubeton
kaj per la alia frapetadis malgrandan tambureton kune kun li, kiel
amiketo, kuris per ŝanceliĝa irado, diableto, kaj dum la danco li
sidiĝis kiel kontenta hundeto apud la barelo.

Tiu ĉi danco enhavas kelkaj dancantoj kiuj portas art-faritajn
ĉevaletojn, kiujn ili igis fari gajajn petolaĵojn.

Post la ceremonioj la geaktoroj plenigis la scenejon kaj multe
el ili iris hejmen en kostumo tra la malnovaj stratoj. Tie estis
kavalirojn, militistoj, _Saxon_ inoj kun altaj pintaj kap-ornamaĵoj,
Danoj, monaĥoj, servistoj, episkopoj, gedancistoj, trumpetistoj kaj
ĉia-speca mez-epoka sanktulo aŭ pekulo kiun oni povis imagi.

Kiam mi vespere en duon-lumeco pense hejmen reiris, kavaliro en
ĉen-armaĵo ankaŭ peze kaj malrapide tra-rajdas la vojon.

Kiam en venonta tempo mi silente rigardos la malnovan kastelon aŭ
preskaŭ sole vizitos la kvietan preĝejon, aŭ la stratojn de la
urbo, mi aŭdos la tintadon de armaĵo kaj armilojn kaj spirite ree
popolos la lokon je tiu unue vidinta bela, gaja, neforgesebla aro. La
genio de la verkistoj kaj la lerta fervoro de la geaktoroj kelktempe
vokis ilin el ilia muta reĝlando. Kiel ĉarma sonĝo ili aperis
antaŭ niaj okuloj, kaj kiel sonĝo kiu tro mallonge daŭradis tiel
rapide ili ree neniiĝis.



LA GALANTO.

Originale verkita de Clarence Bicknell.


  Je l' vintromezo, kiam frost' kaj ventoj batas
    Senĉese per sieĝo,
  Kaj la senviva ter' por sunolum' malsatas,
  Aperas unu flor', Galanto! ĝi kompatas,
    L' amiko de la neĝo.

  Ĝis nun homsango pro batal', pro maljusteco,
    Kontraŭ al amoleĝo,
  La teron ruĝigadas; tial, per blankeco
  Ĝin benas la Galanto, floro da pureco,
    Spegulo de la neĝo.

  El la kovrilo sur la ter', ĝi, senmakula,
    La sola floro reĝo,
  Leviĝas; kaj ekbrilas en l' aer' nebula
  Sen flora laŭdo, sen honoro kortegula,
    Venkinto de la neĝo.

  Kaj ĝi, starante super tiu reĝkanapo,
    Kvazaŭ per kora preĝo,
  Rigardas; kaj humile al la naska drapo
  Sin klinas, per la blanka riverenca kapo,
    La ido de la neĝo.



DIVERSAJ AVIZOJ.


Esperantistoj ĝoje ekscios ke D-ro Zamenhof elektiĝis je la
Legion d'Honneur. Ni esperas ke tiu ĉi estos nur la unua nacia
honora kiu atendas nian eminentan majstron.

     * * *

_Tra La Mondo_ estas la titolo de bela ilustrata Esperanta monata
gazeto. La 2a & 3a numeroj enhavos longajn ilustritajn raportojn pri
la Kongreso, laŭvortaj paroladoj, k.t.p.

Oni povas ricevi la tri unuajn numerojn sendante 2 fr. 25 al
Administranto, _Tra la Mondo_, 15 Bvd. des deux Gares, Meudon, S.
et O., France. Nia agema amiko, Kapitano Cape-Montrosier, estas la
ĉef-redaktoro. Forlasinte Alĝerion, li petas, ke oni petu ĉiajn
informojn pri la tieaj aferoj ne de li, sed de S-ro Roux, Alĝero.

     * * *

La Sveda Ligo de junaj socialistoj decidas fondi internacian
korespondadon, per Esperanto, kun la gejunulaj societoj de diversaj
landoj. Interesatoj sin turnu al S-ro Einar Hakansson, en
Sodertelge, Svedujo.

     * * *

Tiuj kiuj deziras havi memoraĵon de la Kongreso devas sendi al la
Sekretario de la Groupe de Boulogne 2 fr. por ricevi la _Kongresa
Liber_, Libro pri la Projektoj, Adresaro de multaj gekongresanoj,
detala programo de la festoj, specimeno de la Karto de Kongresano
& Kongresa Ilustrita Poŝtkarto, kun diversaj ĉirkuleroj. Adreso,
S-ro Paul Boulet, 49 rue Louis Duflos, Boulogne-sur-Mer.

     * * *

Oni proponas ke tiuj Fideluloj kiuj venis al la Unua Kongresu sekvu
la ekzemplon de diversaj aliaj famaj fideluloj, kaj ĉiam portu
verdan turbanon; se la ideo ne plaĉigas, eble speciale luksa verda
stelo estos aprobinda!

     * * *

_Fundamento de Esperanto_ estas tre belforma libro eldonita de la
firmo Hachette, enhavanta 178 paĝojn (kosto 3 fr.) konsistas el
Gramatiko, Ekzercaro kaj Universala Vortaro. Ĉiuj, kiuj ne jam havas
tiujn verkojn aparte, devas posedi la novan verkon.

     * * *

La _Kristnaska Sonorado_, traduko de Dickens' _Christmas Carol_,
nun aperis, kaj estas ŝatinda verko de 83 paĝoj, kosto 1 fr. 30.
Alilandaj Esperantistoj ja kontentiĝos, legante por la unua fojo
tiun ĉi ĉarmegan verkeston. Ni envias al ili la privilegion.



VIRINO LA NEKOMPRENEBLA.

El "De Omnibus," humora verko de Barry Pain.

Tradukis Geo. C. Law, kun afabla permeso de la verkisto, kaj T.
Fisher Unwin, la eldonisto.


Mi ne komprenas la virinojn.

Antaŭ ne longe, mi okazis gajni duonan livron pro veto je mia elekto
en la "Grand National," Nu, la ideo prenanta min, mi eniris lokon
iom superan je tiu kiun mi kutime favoras. Kiel mi diras, mi estis
ĝuigonta min, tiel mi mendis mian bifstekon dikan, parte rostitan,
kun iometo da grasaĵo, kaj mian glasegon da Burtona biero, kiel se
mi estis la Ĉefurbestro mem. Tiam mi ĉirkaŭenrigardis.

Estis du virinoj kiuj ĵus estis finintaj. Ili estis sidantaj farante
nenion. Estis kelnero kontraŭe je ili, sufiĉe proksima por povi
mordi ilin, kaj li ankaŭ estis faranta nenion. Baldaŭ sinjoro
alvokis lin, kaj li foriris. Tuj kiam li komencis servi iun alian,
ambaŭ ili ekkriis "Kelnero!" kiel se ili ne havis liberan momenton.
Baldaŭ li alvenis. Unu el ili diris, "Donu al mi la kalkulon,
kelnero." Li altlevis siajn ŝultrojn ĝis kie Angloj portus ĉapelon
kaj komencis pretigi la kalkulon.

"Du da pano kaj du da butero," li diris.

"Tute ne!" diris la ulino. "Estas du da butero kaj unu da pano."

Li korektis kaj donis al ŝi la kalkulon.

"Ho, vi malsaĝulo!" ŝi diris. "Mi volas du kalkulojn. Mia sinjorina
amikino pagos por ŝia." Tial li denove altigis siajn ŝultrojn ĝis
ili preskaŭ formovis la tegmenton de la restoracio, kaj elskribis du
kalkulojn. "Rigardu tie ĉi," diris unu el la virinoj; "vi kalkulas
al mi viandon, kaj mi ne havis viandon."

"Jes," diris la alia, "kaj vi kalkulas al mi 'entrée,' kaj mi ne
havis 'entrée.'"

"Estas tute same," diris la kelnero, "iu havis viandaĵon kaj iu
havis 'entrée,' kaj ambaŭ kostas egale, kaj mi ne memoras kiu havis
kian."

"Nu," diris unu el la ulinoj, "ni do devas interŝanĝi kalkulojn."

Kaj eĉ tiam ili ne estis kontentaj.

"Rigardu tie ĉi," diris unu el ili, "vi kalkulas al mi buteron kiun
mi ne havis, kaj vi ne kalkulas al mi panon."

"La mia estas malkorekta ankaŭ," diris la alia virino, "ĉar li
kalkulas al mi panon kiun mi ne havis, kaj forgesas pri la butero
kiun mi havis."

La malfeliĉa fremda kelnero kvazaŭ kunligis siajn brovojn bante,
penadante kompreni tion. "Vi diris al mi--unu da pano, kaj du da
butero," li diris.

"Jes," diris ŝi, "sed mi intencis diri--du da pano kaj unu da
butero--kaj iel vi devas kompreni sen sciiĝo."

"Ha!" diris la kelnero, "mi komprenas. Vi havis du da pano kaj unu da
butero, almenaŭ via amikino havis." Tiam li aliigis la du kalkulojn,
kaj konfuzis ilin pli ol antaŭe. Li disŝiris ambaŭ kalkulojn kaj
denove komencis. Post ĉirkaŭ la tria atenco li aparte bilancis
la kalkulojn por plaĉi ilin, kaj tiel baldaŭ kiel li faris tion,
unu el la virinoj malfermis sian monujon kaj diris ke enfine ŝi
pagos por ambaŭ, ĉar ŝi ŝuldas al la alia tridek pencojn, kaj la
dua kalkulo estanta tridek tri pencoj, se la alia pagos al ŝi ses
pencojn, egaliĝos, ĉar ses kaj tri faras naŭ.

Nu, la kelnero foriris, treege ŝvitanta, kaj parolanta lingvon
Italan, kun duonpenco kiel rekompenco. Tiam la du inoj komencis
diskuti pri kiom ŝuldis unu la alian. Kia? Ne, mi ne restis por vidi
la finon. Kiam mi eliris, unu el ili estis enpoŝiganta 127 pencojn
kaj kulpiganta la alian pro ŝtelado, kaj tiu ĉi estis diranta, "Se
mi reprenas la ŝilingon kaj la pencan poŝtmarkon kiujn mi donis
al vi, kaj vi donas al mi la diferencon inter tio kion vi pagis kaj
tio kion mi pagis hieraŭ, tiam vi ŝuldos al mi du pencojn, kaj mi
bedaŭras ke vi iam estis mia amikino."

Nu, kiel mi diris, mi ne komprenas la virinojn.

Se mi devas fari malplaĉecon, mi pliamas malpaciĝi kun viro
ol kun virino. Rilate virino, oni ne volas diri tion kion oni
opinias--almenaŭ, esprimi ĝin laŭ la maniero oni alie dezirus. Mi
havis bonan specimenon sur mia omnibuso antaŭ ne longe. Oni scias,
ke en kelkaj veturejoj, pakaĵetoj da kakao estis donacitaj sur la
omnibusoj. Tial, kompreneble, ĉiu virino alvenis je la konkludo ke
tiuj ĉi pakaĵetoj estis disdonitaj ĉiutage kaj sur ĉia omnibuso.
Tio estis la afero kun mia bonulino. Ŝi haltigis la omnibuson kaj
supreniris.

Post iom da tempo mi sekvis ŝin por ricevi ŝian monon kaj doni
bileton.

"Ho, vi agas malhonesteme!" ŝi diris.

"Kio estas via malsano?" diris mi.

"Kia," ŝi diris, "vi bone scias, kaj estas vane peni trompi min. Kie
estas mia kakao?"

"Mi ne scias," mi diris. "Sed kiel ajn vi faris tion, vi ne faris
tion per kakao."

Estas apenaŭ necese diri ke tiu ĉi sarkasma rimarko neatingis la
celon.

"Mi scias ĉion pri tio," ŝi diris. "Vi devas doni al mi specimenon
da kakao, kaj se mi konsentos trinki ĝin, mi povos veturi per tiu
ĉi omnibuso senpage."

"Vi estas preskaŭ prava," mi diris, "sed ne tute prava. Tio kion oni
donacas estas funto da teo, ekzemplero de la _Daily Telegraph_, kaj
unua klasa bileto por Nov-Jorko. Sed ne sur tiu ĉi omnibuso,--alia
omnibuso."

"Ho, nu," diris ŝi, "mi do estas sur la malprava omnibuso, kaj mi
eliros."

"Vi povos fari tion," diris mi, "tuj kiam vi pagas vian monon."

"Kial," ŝi respondis, "oni ne devas pagi kiam oni eniras la
malpravan omnibuson!"

"La omnibuso ne estas malprava," mi diris. "Estas vi kiu estas
malprava. Se vi estas veturinta nur duoncolon per tiu ĉi omnibuso,
mi devigus vin pagi."

Kaj ŝi pagis. Kiam mi eltrovas tiujn virinojn agantajn avare aŭ iom
tro avare, estas ĝojo kaj plezuro se eble kapti ilin. Sed, kiel mi
antaŭe diris, oni estas malhelpata; oni ne povas, se oni havas tiajn
delikatajn sentojn kiel miaj, utiligi la saman riĉecon de lingvaĵo
parolante al virino kiel parolante al viro.

Jes, ia viro ne volas esti iel malagrabla al virino. Eĉ malnova
Ike havas tian senton, kaj li tute ne estas sentemulo. Mi memoras
ke fojon Ike iris al la vaksstatuejo de Sinjorino Tussaud, dum
libertempa tago. Nu, li ne ŝatas trompiĝon. Tial li antaŭfaris
kelkajn demandojn. Oni diris al li ke ĉe la enirejo de la salonego
estis virino sidanta je ĉiu flanko kun tablo antaŭ ŝi, vendanta
programojn kaj katologojn, k.t.p. Unu el la virinoj estas reala,
kaj la alia estas vaksa, metita tie kiel ŝerco, kaj li devos zorgi
por ke li ne fariĝu malsaĝulo. Mi ne scias kiamaniere okazis,
sed lia spirito konfuziĝis pri kiu tablo havis la realan virinon.
Li alproksimiĝis la virinon kiun li imagis esti vaksa, levis
manplenon da katalogoj kaj ekfrapis ŝian kapon per ĝi, dirante,
"Se vi ne zorgas, iu forkuros kun tiuj ĉi." Kiam ŝi residiĝis kaj
diris al li ke li devas hontiĝi, kaj se li ne zorgos ŝi forpelos
lin,--neniam estis viro pli surprizata. Eble vi estos surprizata
ankaŭ kiam mi diras ĝin, sed estas fakto, kiel li poste sciigis
min,--li volis ke li ne estis farinta tiun eraron. Li diris, kaj
estis eksterordinara konfeso por tia viro fari, ke se ŝi estus
demandinta apologion li estus farinta tion!

Estas mirinde kiel kelkaj virinoj ne ŝajnas scii tion kio estas sia
afero, kaj tion kio ne estas. Antaŭ ne longe, estis maljunulino sur
mia omnibuso de tia speco--deziris sciiĝi ĉion pri ĉio.

"Kaj kiom oni pagas al vi, ĉiusemajne, mia viro?" ŝi demandis al
mi.

"Tri ŝilingojn kaj ses pencojn," diris mi.

"Kia?" diris ŝi. "Ĉu tio estas ĉio kion vi ricevas?"

"Ho, ne!" diris mi. "Kompreneble, ni havas tion kion ni ŝtelas."

"Nu, nu!" diris ŝi, "mi ĉiam aŭdis ke la omnibusistoj rabis la
kompaniojn. Kaj kiom estas la tuta sumo?"

"Sumas po 10 livroj ĉiusemajne," diris mi, "sed ne estas por longa
tempo. Post malmultaj monatoj, ni fariĝas eluzitaj."

"Eluzitaj?" diris ŝi. "Kiel?"

"Respondante al demandoj de personoj pri aferoj kiuj ne estas iliaj
aferoj, sinjorino."

Nu, tio silentigis ŝin iom da tempo, sed, estu benata, si baldaŭ
rekomencis! Ŝi estis unu el la naskitaj intervenantinoj, kiuj ne
estas facile haltigeblaj. Tamen ŝi forlasis min. Estis sinjoro
sidanta kontraŭ si, kiun ŝi poste ekzamenis, kaj mi simpatis je
li. Ŝi demandis el kie li elvenis, kien li iras kaj kial li faras
tion. Ŝi sciigis lin ke lia kravato ne estas rekta, kaj ke li estas
malsaĝa veturante sen ombrelo. Ŝi devigis lin konfesi ke li havas
onklinon en lunatikejo, kaj ke li mem portis artefaritajn dentojn.
Ŝi devigis lin rakonti al ŝi ĉion kion li precipe ne volis diri
al ŝi. Kelkfojojn li klopodis forigi ŝin kaj legi la ĵurnalon,
sed ŝi ne ĉesiĝis. Mi vidis ke li pli kaj pli maltrankviliĝis
pro ŝi, kaj samtempe estis tro ĝentila doni al ŝi tion kion ŝi
meritas. Fine li malespere ekspiris kaj saltis el la omnibuso, kun
tri penca bileto, kaj ne eĉ dupenca veturado plenumita. Ĉar ŝi ne
havis iun alian por enuigi, ŝi haltigis la omnibuson kaj eliris.
Kiam mi laste vidis ŝin, ŝi estis parolanta al la policano ĉe la
stratangulo. Kompreneble, ŝi eble estis petanta pri la vojiro, sed
pli eble ŝi estis demandanta kion li havis por tagmanĝado, lastan
Dimanĉon, kaj deviganta lin sciigi ŝin. Ŝi estis tia speco da
virino.

(_Daŭrigota_).



LA MALSANULETO.

De Georges Courteline, tradukita de D-ro Philippet (Francujo).


_La kuracisto, la ĉapelon en mano._--"Sinjorino, ĉu tie ĉi ne
estas malsanuleto?"

_La patrino de l' malsanuleto._--"Jes, tie ĉi, doktoro; eniru do.
Ĝi estas mia knabeto. Imagu, ke tiu kompatinduleto, mi ne scias
kial, de hodiaŭ matene, ĉiumomente falas."

"Li falas?"

"Ĉiumomente, jes, doktoro."

"Teren?"

"Teren."

"Strange estas.... Kian aĝon li havas?"

"Kvar jarojn kaj duonon."

"Eĉ se la diablo enmiksiĝus en tion, je tia aĝo oni staras sur la
piedoj! Kaj kiamaniere komencis la afero?"

"Mi nenion komprenas pri tio," mi diras. "Hieraŭ vespere li tre bone
fartis kaj trotadis kunikle tra la apartamento. Hodiaŭ matene mi
iras por levigi lin, kiel mi kutimas. Mi vestas al li la ŝtrumpojn,
mi vestas al li la pantaloneton kaj mi ekstarigas lin sur liaj
piedetoj. Puf! li falas!"

"Eble pro falsa paŝo."

"Atendu! Mi eksaltas; mi relevas lin.... Puf! duan fojon li falas.
Unuvorte, doktoro (mi ripetas, mi ne scias kial), de hodiaŭ matene,
ĉiuminute li falas."

"Tio estas iom mirinda. Ĉu mi povas vidi la malsanuleton?"

"Sendube."

_La patrino eliras, poste reaperas portante la knabeton sur brako.
Li vidigas sur la vangoj kolorojn atestantajn pri eksterordinara
bonfarto. Li estas vestita per pantaloneto kaj kitelo tro larĝa, kiu
estas kvazaŭ amelumita per sekiĝinta konfitaĵo._

_La kuracisto._--"Kia belega knabo! Metu lin teren, mi petas." (_La
patrino obeas. La knabo falas_).

_La kuracisto._--"Ankoraŭ unufoje, mi vin petas." (_Sama scenludo
kiel antaŭe. La knabo falas_).

_La kuracisto._--"Ankoraŭ." (_Trian fojon la knabeto estas starigata
sur la piedoj kaj ree tuj falas_).

_La kuracisto revema._--"Estas neaŭdite...." (_Al la malsanuleto,
kiun la patrino subtenas sub la brakoj_).

"Diru al mi, amiĉjo mia, ĉu io vin doloretas ie?"

"Ne, sinjoro."

"La kapo ne doloras vin?"

"Ne, sinjoro."

"La pasintan nokton, vi bone dormis?"

"Jes, sinjoro."

"Kaj vi havas apetiton hodiaŭ matene? Ĉu vi volonte manĝus
su-supeton?"

"Jes, sinjoro."

"Tre bone (_kun kompetenta tono_). Ĝi estas paralizo."

_La patrino._--"Para.... Ho! Dio mia!" (_Li levas la brakojn al la
ĉielo. La knabo falas_).

_La kuracisto._--"Ho ve! jes, sinjorino. Plena paralizo de la
malsupraj membroj. Cetere vi tuj vidos mem, ke la muskoloj de
la malsanuleto estas nun absolute sensentaj." (_Dum li tiel
paroladas, alpaŝinte al la knabo, li pretiĝas por fari la diritan
eksperimenton, kiam subite_): "Ho! ... Ho! ... Ho! ..."

_Poste eksplodante:_ "Per la sankta Dio! Sinjorino, kion vi rakontas
al mi pri via paralizo?"

_La patrino_ (_miregigita_).--"Sed, doktoro ..."

_La kuracisto._--"Mi ja nun komprenas, kial li ne povas resti stare
sur la piedoj. Vi metis al li la ambaŭ krurojn en la saman kruringon
de la pantaloneto!"





*** End of this LibraryBlog Digital Book "The Esperantist, Vol. 2, No. 9, September 1905" ***

Copyright 2023 LibraryBlog. All rights reserved.