| By Author | [ A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z | Other Symbols ] |
| By Title | [ A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z | Other Symbols ] |
| By Language |
|
Download this book: [ ASCII ] Look for this book on Amazon Tweet |
Title: De re coquinaria - Apicii librorum X qui dicuntur De re coquinaria quae extant
Author: Apicius
Language: Latin
As this book started as an ASCII text book there are no pictures available.
*** Start of this LibraryBlog Digital Book "De re coquinaria - Apicii librorum X qui dicuntur De re coquinaria quae extant" ***
{Transcriber’s Note:
This e-text contains accented Greek, including a multi-page Appendix:
Ζωμὸς ἰχθύος‧ εἰ<ς θυίας ἔμβαλε>
(Zômos ichthyos; eis thyias embale)
The critical apparatus has letters with unusual diacritics:
ũẽ c̃ P̃ τ̃ (circumflex)
ẹ ḅc̣p̣ (subscript dot)
ĭ ė ę (breve, superscript dot, “e caudata”)
b̷ l̷ (crossed-out letter)
If any of these characters do not display properly--in particular, if
the diacritic does not appear directly above or below the letter--use
the transliterated (Latin-1) version of this text instead.
All material in square brackets [ ], angle brackets < > and parentheses
( ) is in the original text. Material added by the transcriber is in
braces { }.
Gesperrt (extended) text and boldface (recipe citations only) are shown
between +marks+.
Where the critical apparatus cites a page and line, recipe numbers are
added in braces: {+4+ 2, 27}. Other numbers are explained at the end
of the text.}
* * * * *
APICII
LIBRORVM X QVI DICVNTVR
DE RE COQVINARIA
QVAE EXTANT
EDIDERVNT
C. GIARRATANO ET FR. VOLLMER
LIPSIAE IN AEDIBVS B.G. TEVBNERI MCMXXII
Printed in Germany
PRAEFATIO
De Apiciani libri fatis et codicibus exposuimus Giarratano in libello
‘I codici dei libri de re coquinaria di Celio, Napoli 1912’, Vollmer in
Sitz.-Ber. d. Bayer. Akad. d. Wiss. phil.-hist. Kl. 1920 Abh. 6. pauca
addenda videntur: codicem Caesenatem interim inspexit et contulit
Giarratano, nullius est preti. nec maioris cod. Vat. lat. 6803 papyrius
fol. 71-96, quem in Skutschii et Ihmii usum contulerat Samter. quae ad
usum huius editionis maxime necessaria erunt, luculente digesta habes
in indice codicum post hanc praefationem.
edidimus igitur et ipsos Apicii libros quos putant, qui tamen non pleni
nec integri sunt, sed saeculo fere IVº vel Vº epitomati et vulgari
sermone aliquatenus adulterati, et excerpta Vinidarii Gothi, qui saeculo
fere VIº et ipse opusculum Apicianum tunc adhuc plenum suum in usum
compilavit, magis etiam quam ille prior excerptor licentiis sermonis
vulgaris indulgens. hos squalores et quidquid librarii insequentes
similiter deturpaverunt detersimus quoad licebat: composita et
aestimata sunt vulgaris sermonis vestigia apud Vollmerium l.l.
edidimus, inquimus, hos libros nec tamen ignoramus nos nihil fere agere
potuisse nisi ut recenseremus ea quae tradita sunt abstersis maculis
gravissimis, vere emendaturum non esse nisi qui plenam rerum scientiam
habeat et tam excussis fontibus graecis et latinis quam experimentis
factis cognoverit quid Apicius praecipere potuerit, quid re vera
praeceperit.
plene attulimus varias lectiones codicum EV ita tamen ut discrepantias
pure orthographicas praetermitteremus. restituimus contra Schuchium,
cuius tamen numeros paragraphos in margine addidimus, dispositionem
librorum per capita et capitula ab ipso ut opinamur auctore institutam.
indices adiecimus quales per haec tempora addere licebat, sperantes fore
ut aliquando aliquis plene technica artis coquinariae verba graeca et
latina colligat et explicet.
restat ut lectores moneamus optime de hac editione olim meritos esse
_W. Studemund_ et _M. Ihm_ excutiendo codices E et V; lectiones codicis
V nos exhibemus secundum photographa optima, in codice E reddimus
collationem Studemundii nostrum in usum repetitam expletam correctam
liberalissime a _W.M. Lindsay_ et ab _E.A. Lowe_, qui nuper de hoc
codice E exposuit in Berliner Philol. Wochenschrift 1920 p. 1174.
+Lucae+ et +Monaci+ C. Giarratano. Fr. Vollmer.
APICII
CAE
Archetypus Fuldensis, inde descripti
V Vaticanus Vrbinas lat. 1146 litteris Turonicis scriptus saec. IX
E Cheltenham bibl. Phillipps 275 litteris partim insularibus
partim minusculis Carolinis scriptus saec. IX
ex V descripti sunt codices saeculi XV hi:
P Paris lat. 8209
{ T Rom Vat. Vrb. lat. 1145
{ L Florenz Laur. 73, 20
{ S Florenz Laur. Strozz. 67
{ C Florenz Riccard. 141 (L III 29)
ς { R Florenz Riccard. 662 (M I 26)
{ Oxford Bodl. Canon. lat. 168
{ Oxford Bodl. Add. B 110
{ Cesena, bibl. munic. 167, 154
{ Rom, Vat. lat. 6803
ex E descriptus est codex Hummelbergii deperditus
ex VEς lectiones a Politiano collectae in
M München lat. 756 a. 1495 a Petro Crinito scripto
α = editio princeps s. a. Venetiis per Bernardinum Venetum
expressa ex aliquo codice stirpis ς
_Tor_ = editio Albani Torini Basileae 1541
_Hum_ = editio Gabrielis Hummelberg Tiguri 1542
_Baseggio_ = editio Baseggii, Venetiis 1852
_Sch_ = editio Chr. Theophili Schuch, 2Heidelberg 1874
_Gi_ = Giarratano
_Vo_ = Vollmer
Apici Excerpta a Vinidario vir. inl. facta leguntur in
A = Paris lat. 10318 saec. VIII uncialibus litteris scripto
_Ihm_ = M. Ihm, Archiv f. lat. Lex. XV, 1908, 63 ss.
APICII LIBRI X
VII. POLYTELES uoluntaria uolatilia. VIII. TETRAPVS
quadripedia. IX. THALASSA mare. X. HALIEVS piscatura.
{Sidenote:
INCP̃
API
CAE}
ex titulo archetypi nihil restat nisi quod dat V fol. 1R sequitur
fol. 1V _EPIMELES LIBER I_, deinde capitula libri primi, deinde
_EXPLICIVNT CAPITVLA INCP̃ CONDITṼ PARADOXṼ_; in eodem V
fol. 1V in marg. inferiore manus saec. IX litteris macris
longissimis adscripsit _Epice de cu_; in E perierat fol. 1 iam
Politiani aetate, fol. 2R incipit a _VII Politeles uoluntaria
uolatilia_, post haec capita legitur _APICII EPIMELES LIBER PRIMUS_,
secuntur capitula libri primi, deinde sine titulo fol. 3R incipit
_CONDITUM PARADOXUM_ | _Apicii C(a)eli(i) epimeles incipit liber
primus_ dant CLS cf. commentarius Nicolai Nicoli de Poggii
peregrinatione in Germania (a. 1417): in monasterio suldulensi...
Aepitii de compositis libri octo: opus medicinale et optimum.
_in librorum subscriptionibus legitur solum_ apici(i) _vel_ epicii
_(sic E post lib. III), nusquam additur_ caelii _in VE, sexies_
coelii _in cod. R post lib. V ss_ | _in archetypo titulum duobus
versibus fuisse olim perscriptum_ API CAE _coniecit Vollmer_ | _indicem nominum
librorum solus habebat E (non V), in quo I-VI cum folio 1
perierunt_ | VII Politeles E | X Halieus _(sic)_ E
LIB. I. EPIMELES
I. conditum paradoxum. II. conditum melizomum. III. absinthium Romanum.
IV. rosatum et violatium. V. oleum Liburnicum sic facies. VI. vinum ex
atro candidum facies. VII. de liquamine. VIII. ut carnes sine sale
quovis tempore recentes sint. IX. callum porcinum vel bubulum et
unguellae coctae ut diu durent. X. ut carnem salsam dulcem facias.
XI. pisces fricti ut diu durent. XII. ostrea ut diu durent. XIII. ut
uncia laseris toto tempore uti possis. XIV. ut dulcia de melle diu
durent. XV. ut mel malum bonum facias. XVI. mel corruptum ut probes.
XVII. uvae ut diu serventur. XVIII. ut mala et mala granata diu durent.
XIX. ut mala Cydonia diu serventur. XX. ficum recentem mala pruna pira
cerasia ut diu serves. XXI. citria ut diu durent. XXII. mora ut diu
durent. XXIII. holera ut diu serventur. XXIV. rapae ut diu serventur.
XXV. tubera ut diu serventur. XXVI. duracina Persica ut diu serventur.
XXVII. sales conditos ad multa. XXVIII. olivas virides servare ut
quovis tempore oleum facias. XXIX. cuminatum in ostrea et conchyliis.
XXX. laseratum. XXXI. oenogarum in tubera. XXXII. oxyporum.
XXXIII. hypotrimma. XXXIV. oxygarum digestibile. XXXV. moretaria.
_capit. IV_ uiolacium EV | _V_ liburnium EV | _VIII_ sine sale
sine quouis EV | _IX_ bubulum E, bulum V | ungelle EV | _XIII_
unicia EV | _XVII_ Uuae V, Quae E | _XXVI_ seruent E | XXXII V,
XXXI E | oxyporium EV | _XXXV_ mortaria EV
I. CONDITVM PARADOXVM. 1. (1) +Conditi paradoxi
compositio+: mellis pondo XV in aeneum vas mittuntur,
praemissis vini sextariis duobus, ut in coctura mellis vinum
decoquas. quod igni lento et aridis lignis calefactum, commotum
ferula dum coquitur, si effervere coeperit, vini 5
rore compescitur, praeter quod subtracto igni in se redit.
cum perfrixerit, rursus accenditur. hoc secundo ac tertio
fiet, ac tum demum remotum a foco postridie despumatur.
tum piperis uncias IV, iam triti masticis scripulos
III, folii et croci dragmas singulas, dactylorum ossibus 10
torridis quinque, isdemque dactylis vino mollitis, intercedente
prius suffusione vini de suo modo ac numero, ut
tritura lenis habeatur. his omnibus paratis supermittis vini
lenis sextarios XVIII. carbones perfecto aderunt dum
bulliat. 15
_numeri uncati in margine denotant paragraphos Schuchii._
2 pondo _Sch_, p̣ E, per V, _cf. Exc. §2 bis §23 p̣_ |
3 praemissis E, -i V | coctura E2, -am E1V | 7 perfixerit EV |
8 postridie E, post pridie V | 9 tum _Gi_, tunc _Sch_, cum EVς |
mittis _add. Gi_ | iam triti E, iam tristis _(radendo in _triti_
mutatum)_ V | masticis E2V, -ces E1 | 10 dragmas singulas _Hum_,
dragme singulae EV | 11 isdemque E2V, iisdemque E1 | uino E,
uine V | 12 suffusione ς, -nem EV | 13 lenis EV, leuis _Sch_ |
14 sextarios _Sch_, -ia EV | aderunt E, ade˘ V | dum bulliat _Vo_,
duo milia EV | _i. antea igni aperto tractatum nunc in prunis
stabit dum bulliat; cf. +3+ 10, 3 _in prunis coques_, Paxamos Geop.
18, 21, 1_ πυρὶ μαλθακῷ τουτέστιν ἐπ᾽ ἀνθρακιάν
CONDITVM MELIZOMVM VIATORIVM. 2. (2) +Conditum
melizomum perpetuum, quod subministratur
per viam peregrinanti+: piper tritum cum melle
despumato in cupellam mittis conditi loco, et ad momentum
quantum sit bibendum, tantum aut mellis proferas aut 5
vini misceas. sed si vas erit, nonnihil vini melizomo
mittas, adiciendum propter mellis exitum solutiorem.
2 melizomum V, milizonum E | 3 uiatorium _sic_ EV | pereginanti E |
4 conditi _i. penoris_ | 6 uini E, uinum Vς | si maius vas erit
_Vo_, suaserit EV, suaserim _Tor._ | 7 solutiorem E, solitiorem V
II. APSINTHIVM ROMANVM. (3) +Apsinthium Romanum
sic facies+: conditi Camerini praeceptis, utique
[pro] apsinthio cessante; in cuius vicem apsinthi Pontici
purgati terebinthique uncias Thebaicam
dabis, masticis folii III, costi 5
scripulos senos, croci scripulos III, vini vetusti sextarios
XVIII. carbones amaritudo non exigit.
1 apsinthium] _aut scribendum aut sane accipiendum_ apsinthiatum |
2 conditi VE, condiri _Sch_ | 3 pro EV, _del. Vo; intellege:
apsinthiatum facies aut ad praecepta conditi Camerini ita ut
apsinthium omnino non adhibeatur aut loco conditi Camerini
adhibebis quod sequitur_ | absenti EV | 4 terebinthique α,
terendique EV | uncias singulas et unam _Vo_, unciam EV |
Thebaicam _scil. palmam_ | 5 et _add. Vo_ | folii scripulos _Hum_,
folii EV | 6 senos _sic_ EV | vetusti _Vo_, eiusmodi EV, veteris
_iam Hum, cf. Marcell. med. 30, 55. 56_
III. . 1. +1+ (4) +Rosatum sic
facies+: folia rosarum, albo sublato, lino inseris et sutilis
facias, et vino quam plurimas infundes, ut septem diebus
in vino sint. post septem dies rosam de vino tollis, et
alias sutiles recentes similiter mittis, ut per dies septem 5
in vino requiescant, et rosam eximis. similiter et tertio
facies, et rosam eximis, et vinum colas, et, cum ad bibendum
voles uti, addito melle rosatum conficies. sane
custodito ut rosam a rore siccam et optimam mittas. Similiter,
ut supra, et de violatium facies, et eodem modo 10
melle temperabis. +2+ +Rosatum sine rosa sic facies+:
folia citri viridia in sportella palmea in dolium musti
mittes antequam ferveat, et post quadraginta dies exime.
cum necesse fuerit, mel addes et pro rosato utere.
ROSATVM ET VIOLATIVM _om._ EV, _cf. index capitum_ | 2 folia E,
folias V | et _Hum_, ut EV | sutilis _sic_ EV | et _Hum_, ut EV |
5 sutules EV | 9 _cf. Pallad. 5, 5, p. 155, 4_ | 10 et de viola
violatium (-atum _Sch_) _Hum_, et de uiolacium EV | 11-14 _paene
ad verbum concinunt cum Pallad. 11, 15_ | 12 sportella (-tella
_man. 2 in loco adraso_) E
IV. (5) +Oleum Liburnicum sic facies+: in oleo Hispano
mittes helenium et cyperi et folia lauri non vetusta,
tunsa omnia et cribellata, ad levissimum pulverem redacta,
et sales frictos et tritos, et per triduum vel plus
permisce diligenter. post haec aliquanto tempore patere 5
requiescere, et Liburnicum omnes putabunt.
1 _cf. Pallad. 6, 18_ | liburnicum _hic et p. 8, 3 {v. 6}_ EV,
-ium EV _in ind._ | spano EV | 2 mittes V, -is E | ellenium EV,
inulam _Pallad. et Geopon. 9, 27, 1_ | cypery et V, cyperi
(_om._ et) E | 3 & cribellata alleuissimum E, et criuellata ad
lebissimũ V | 4 et tritos et EV, tritos et α | 5 permisce α,
promisce EV | 6 putabunt E, -untur V
V. (6) +Vinum ex atro candidum facies+: lomentum
ex faba factum vel ovorum trium alborem in lagonam
mittis et diutissime agitas: alia die erit candidum. et cineres
vitis albae idem faciunt.
3 agitas alia die erit E, agita sali adierit V | cineres E,
cinerem V
VI. (7) +De liquamine emendando+: liquamen si odorem
malum fecerit, vas inane inversum fumiga lauro et cupresso,
et in hoc liquamen infunde ante ventilatum. si
salsum fuerit, mellis sextarium mittis et move spica, et
emendasti. sed et mustum recens idem praestat. 5
3 infunde (funde α) _Sch_, fenunde EV | 4 move spica _Hum_,
moue spicas EV, nouẽ spicas α, _cf. +8+ 1, 5_
VII. +1+ (8) +Vt carnes sine sale quovis tempore recentes
sint+: carnes recentes quales volueris melle tegantur,
sed vas pendeat, et, quando volueris, utere. hoc hieme
melius fit, aestate paucis diebus durabit. et in carne cocta
itidem facies. +2+ (9) +Callum porcinum vel bubulum et 5
unguellae coctae ut diu durent+: in sinapi ex aceto,
sale, melle facta mittis ut tegantur, et, quando volueris,
utere: miraberis.
3 _ad rem cf. Colum. 12, 42_ | 4 durabit E, -uit V | 6 ungelle
cocte EV _in ind._, ungella et cocta (cocia E) EV _hic_ | 7 facta
_sic_ EV, _an_ tacta _(i. tincta)?_
VIII. (10) +Vt carnem salsam dulcem facias+: carnem
salsam dulcem facies, si prius in lacte coquas et postea
in aqua.
3 aqua _Hum_, aquam EV
IX. +1+ (11) +Vt pisces fricti diu durent+: eodem momento,
quo friguntur et levantur, ab aceto calido perfunduntur.
+2+ (12) +Ostrea ut diu durent+: lavas ab aceto, aut ex aceto vasculum
picitum lava, et ostrea compone.
1 pisces E2V, piscem E1 | 2 perfunduntur (-fund- _in loco
adraso_) E | 3 lavas _Vo (scilicet ipsa ostrea)_, uas EV |
4 picitum _sic_ EV
X. (13) +Vt uncia laseris toto tempore utaris+: laser
in spatiosum doliolum vitreum mittis et nucleos pineos ut
puta viginti, cumque utendum fuerit lasere, nucleos conteres,
et in cibis miraberis sapores; et tantundem numero
nucleorum doliolo referetur.
1 uncia α, unciam EV | 3 fuerit V, fuerit _ex_ fuit E |
4 et in cibis miraberis sapores] ex incibis miraberis (-iris V) in
sapores (-es _ex_ -is V) EV, et in cibos miscebis et in sapores
_Hum_ | tantundem _Vo, cf. p. 14, 3 {+2+ 2, 4}}_, tantum EV |
numero V, numerum E | 5 referetur _Barth_, referentur α,
reserentur (resererentur V1)EV
XI. +1+ (14) +Vt dulcia de melle diu durent+: accipies quod
Graeci dicunt cnecon et facies farinam et admisces cum
melle eo tempore quo dulcia facturus es. +2+ (15) +Vt mel malum
bonum facias+: mel malum bonum facies ad vendendum,
unam partem mali et duas boni si simul miscueris. +3+ (16) +Mel 5
corruptum ut probes+: helenium infundes in melle et
incende: si incorruptum est, lucet.
1 de melle EV _in indice_, melle EV _hic_, mella ςα | 2 cnecon
_Vo_, nechon EV, πηνίον _Sch_ | 3 eo α, et EV es P, est EV |
4 vendendum _praeceptum sumptum videtur ex libro aliquo de re
rustica_ | 5 boni si E, bonis V | Mel V, Vt mel E | 6 helenium α,
ilunium E1, inlunium E2V; _potest glossa _inula_ graecum affecisse,
nisi plane aliud latet; cf. Geopon. 15, 7, 7; conieci _in lychnum
infundes mel et incende__ | 7 incende (-es P) si incorruptum (si
in- _ex_ sin E) EV
XII. +1+ (17) +Vvae ut diu serventur+: accipies uvas de vite
inlaesas, et aquam pluvialem ad tertias decoques, et mittis
in vas, in quo et uvas mittis. vas picari et gypsari facies,
et in locum frigidum, ubi sol accessum non habet, reponi
facies, et, quando volueris, uvas virides invenies. et ipsam
aquam pro hydromelli aegris dabis. et si in hordeo obruas, 15
inlaesas invenies. +2+ (18) +Vt mala et mala granata diu durent+:
in calidam ferventem merge, et statim leva et suspende.
1 Accipies E, -pes V | 2 pluuialem E, _cf. Geopon. 4, 15, 13_
ὄμβριον, fluuialem V | dequoques (-es _ex_-as _corr._) V |
3 uas picari α, uas picem EV | 4 sol E, solj _(in fine versus)_
V | habet reponi E, _cf. p. 10, 6 {+1+ 12, 7}_, habere poni V,
habet poni ςα | 6 aegris E, aegriu V | 7 mala et mala granata
_sic_ EV | 8 in calidam _sic_ EV, in aquam marinam calidam _Sch ex
Magone (Colum. 12, 44, 5), cf. Plin. 15, 60al._
+3+ (19) +Vt mala Cydonia diu serventur+: eligis
mala sine vitio cum ramulis et foliis, et condes in vas, et
suffundes mel et defritum; diu servabis. +4+ (20) +Ficum recentem+,
+mala, pruna, pira, cerasia ut diu serves+:
omnia cum peciolis diligenter legito et in melle ponito, ne 5
se contingant. +5+ (21) +Citria ut diu durent+: in vas vitreum
mitte, gypsa, suspende. +6+ (22) +Mora ut diu durent+: ex moris
sucum facito, et cum sapa misce, et in vitreo vase cum
moris mitte: custodies multo tempore. +7+ (23) +Holera ut diu
serventur+: holera electa non satis matura in vas picitum 10
repone. +8+ (24) +Rapae ut diu serventur+: ante accuratas et
compositas asperges myrtae bacis cum melle et aceto.
2 foliis et condies EV, foliis ficulnis condes _Sch ex Colum. 12,
45, 1 Plin. 15, 60, sed aliud est praeceptum_ | 3 diu E, et diu V |
5 peciolis _sic_ EV | 6 vitreum _Gi_, citrum EV | 7 suspende P,
suspendet EV | §6 _in_ E _legitur post §9, in_ V _post §5_ | Mora
EV _in indice, hic om._ EV, _post_ durent _add._ P moris ς,
moribus EV | 8 misce et in uitrio uase (uaso V) cum mora (morã V,
moris P) EV | 10 uas picitum _sic_ EV | 11 ante accuratas _sic_ EV,
antea (anna R) curatas _Sch, at cf. exc. §24_ | 12 asperges _Gi_,
perdes EV
+9+ +Aliter+: sinapi tempera melle, aceto, sale, et super compositas
rapas infundes. +10+ (25) +Tubera ut diu serventur+:
tubera, quae aquae non vexaverint, componis in vas alternis,
alternis scobem siccam mittis, cooperis et gypsas, et loco
frigido pones. +11+ (26) +Duracina Persica ut diu durent+: 5
eligito optima, et mitte in muriam. postera die exime, et
spongiabis diligenter, et collocabis in vas. fundes salem,
acetum, satureiam.
2 rapas ς, rapes EV | 3 aquae (e _erasa_) V, aqua E | 4 mittis
cooperis _Vo_, mittis ris EV; _cf. p. 17, 6 {+3+ 2, 3}_ cooperies,
_Colum. 12, 44_ operculum imponere, _Pallad. 3, 25, 8. 9. 11 al._ |
6 postera _sic_ EV | 7 et is fongiabis EV
XIII. (29) +Sales conditos ad multa+: Sales conditi
ad digestionem, ad ventrem movendum, et omnes
morbos et pestilentiam et omnia frigora prohibent
generari, sunt autem et suavissimi ultra quam speras.
Sales communes frictos lib. I, sales Hammoniacos frictos 5
lib. II, piperis albi unc. III, zingiberis unc. II, ammeos
unc. I semis, thymi unc. I semis, apii seminis unc. I semis
(si apii semen mittere nolueris, petroselini mittis unc. III),
origani unc. III, erucae seminis unc. I semis, piperis nigri
unc. III, croci unc. I, hysopi Cretici unc. II, folii unc. II, 10
petroselini unc. II, anethi unc. II.
§13 (29) _post_ 14 (27) _ordinavit Sch, vide an recte_ | 1 sales
V, salis E | multa _ex_ mulia E | conditi _Tor_, conditos EV |
2 faciunt _add. Vo_ | 3 pestilentiã V, -iae E | 5 lib. V, libra E |
hammoniacos _Hum_, ammonicos VE | 6 libras E, lib. V uncias E,
unc̃ V | gingiber (geng- V) EV | 7 semis timi _sic_ EV |
I·s·apii EV I·s·si apii EV | 9 eruc(a)e semen unc·I·s·EV |
10 chrochi P, cheochi EV | folium unc. II petrosilenum EV
XIV. (27) +Olivas virides servare ut quovis tempore
oleum facias+: olivas de arbore sublatas in illud
mittis, et erunt tales quovis tempore quasi mox de arbore
demptae. de quibus, si volueris, oleum viride facies.
2 illud EV _corruptum nisi_ oleum _intellegi voluit (cf. Plin.
nat. 15, 16)_, muriam _Hum. ex Plin. nat. 15, 21_ | 4 demtę E,
redemptae V | uiridem EV
XV. +1+ (30) +Cuminatum in ostrea et conchylia+: piper,
ligusticum, petroselinum, mentam siccam, folium, malabathrum,
cuminum plusculum, mel, acetum et liquamen. +2+ +Aliter+:
piper, ligusticum, petroselinum, mentam siccam, cuminum
plusculum, mel, acetum, liquamen. 5
4 mentam E, mentê V, _item l. 12 {+1+ 16, 1} et 14 {+1+ 16, 2}_
XVI. +1+ (31) +Laseratum+: laser Cyrenaicum vel Parthicum tepida
dissolvis cum aceto liquamine temperatum, vel
piper, petroselinum, mentam siccam, laseris radicem, mel,
acetum, liquamen. +2+ +Aliter+: piper, careum, anethum, petroselinum,
mentam siccam, silfi, folium, malabathrum, spicam 5
Indicam, costum modicum, mel, acetum, liquamen.
1 parthicum ς, partitum EV | 2 et _add. Gi_
XVII. +1+ (32) +Oenogarum in tubera+: piper, ligusticum, coriandrum,
rutam, liquamen, mel et oleum modice. +2+ +Aliter+:
thymum, satureiam, piper, ligusticum, mel, liquamen et
oleum.
XVIII. (33) +Oxyporum+: cumini unc. II, zingiberis unc. I,
rutae viridis unc. I, nitri scripulos VI, dactylorum pinguium
scripulos XII, piperis unc. I, mellis unc. IX. cuminum
aut Aethiopicum aut Syriacum aut Libycum aceto infundes,
sicca et sic tundes. postea melle comprehendis. 5
cum necesse fuerit, oxygaro uteris.
1 Oxyporum EV _hic_, Oxyporium EV _in ind._ | _praeceptum redit 3,
18, 3_ | cumini E, cummuni V | zingiberis _sic_ EV | 3 mellis
(i _ex_ e) V | 4 aut aethiopicum EV _p. 21, 10 {+3+ 18, 3}_, uel
&hiopicum _hic_ E, uel hiopicũ _hic_ V | 6 ex oxygaro _Vo_,
oxygaro (_ex_ oxigario _corr._ V) EV
XIX. (34) +Hypotrimma+: piper, ligusticum, mentam aridam
nucleos pineos, uvam passam, caryotam, caseum dulcem,
mel, acetum, liquamen, oleum, vinum, defritum aut
caroenum.
1 Hypotrimma EV _in indice_, ypotrima EV _hic_ | 3 oleum uinum E,
uinũ oleũ (_sed signis /· et /: ordo correctus_) V |
4 carenum _Hum_, cariotam EV, cariotum _Sch_
XX. +1+ (35) +Oxygarum digestibile+: piperis semunciam,
silis Gallici scripulos III, cardamomi scripulos VI, cumini
scripulos VI, folii scripulum I, mentae siccae scripulos VI
tunsa cribrataque melle colligis. cum opus fuerit, liquamen
et acetum addis. +2+ +Aliter+: piperis unc. I, petroselini, carei, 5
ligustici unc. singulas. melle colliguntur. cum opus fuerit,
liquamen et acetum addes.
1 digestibilem EV _hic_, -le _in ind._ | 2 silis _Hum_, silfi EV |
3 iscripulum I E, iscripulo uno V | menta sicca EV | 4 cribrataque
V, cribataque E | 6 colliguntur _Sch_, colligunt ut EV
XXI. (36) +Moretaria+: mentam, rutam, coriandrum, feniculum,
omnia viridia, ligusticum, piper, mel, liquamen. si
opus fuerit, acetum addes.
1 Moretaria E _hic_, Mortaria V _hic et_ EV _in indice_ |
2 uiridia E, uiria V | ligusticum ς, libusticum E, libuticũ V
LIB. II. SARCOPTES
I. isicia. II. hydrogarum et apothermum et amulatum. III. vulvulae,
botelli. IV. Lucanicae. V. farcimina.
LIB. II _cap. I_ isicia _sic_ EV _et hic et l. 13 bis {+2+ 1;
+2+ 1, 1}, post fere semper_ esici- | II Hidrogarum et apotermu et
amolatu EV | IV lucanicae E, -niae V
I. ISICIA. 1. +1+ (37) +Isicia+ fiunt +marina+ de cammaris et
astacis, de lolligine, de sepia, de lucusta. isicium condies
pipere, ligustico, cumino, laseris radice.
+2+ (38) +Isicia de lolligine+: 3
sublatis crinibus in fulmento tundes, sicuti adsolet.
pulpa et in mortario et in liquamine diligenter fricatur, 5
et exinde isicia plassantur. +3+ (39) +Isicia de scillis vel de
cammaris amplis+: cammari vel scillae de testa sua
eximuntur, et in mortario teruntur cum pipere et liquamine
optimo. pulpa isicia plassantur. +4+ (40) +Omentata ita fiunt+:
assas iecur porcinum et [eum] enervas. ante tamen teres 10
piper, rutam, liquamen, et sic superinmittis iecur et teres
et misces. suitur pulpa omentata, et singula involvuntur
folia lauri, et ad fumum suspenduntur quamdiu voles. cum
manducare volueris, tolles de fumo et denuo assas.
1 esiciũ V, esicum E | 4 crinibus E, criminib. V | 5 pulpa P,
pulma EV | et in EV, et cum _Sch_ | fricatur ς, frigatur EV,
friatur _Sch_ | 6 plassantur _sic_ EV, _etiam v. 9_ | scillis
_et_ 7 scille E, iscillis _et_ iscille V | 8 pipere E, piper V |
9 pulpa _Sch_, pulpe EV | 10 eum EV, id eum P; _addidit rusticus
lector_ (_debuit_ id) _cf._ eas _23, 14 {+4+ 2, 2}. 27, 11
{+4+ 2, 16} al._ | 12 suitur _Gi_, sicut EV, _cf. +7+ 8;
+9+ 10, 1_ | 14 defumum EV
+5+ (41) <+Aliter+>
+isicium+: adicies in mortarium piper, ligusticum, origanum,
fricabis, suffundes liquamen, adicies cerebella cocta,
teres diligenter, ne assulas habeat. adicies ova quinque
et dissolves diligenter, ut unum corpus efficias. liquamine 5
temperas et in patella aenea exinanies, coques. cum coctum
fuerit, versas in tabula munda, tessellas concides. adicies in
mortarium piper, ligusticum, origanum, fricabis in se, commisces,
in caccabum, facies ut ferveat. cum ferbuerit,
tractum confringes, obligas, coagitabis, et exinanies 10
in boletari. piper asperges et appones.
+6+ (42) +Isicia ex sphondylis+: 11
elixatos sphondylos conteres et nervos eorum eximes,
deinde cum eis alicam elixatam ova conteres,
pipere in omento assabis, oenogaro perfundes, et
pro isicus inferes. +7+ (43) +Isicia omentata+: pulpam concisam 15
teres cum medulla siliginis in vino infusi. piper, liquamen,
si velis, et bacam myrtae exenteratam simul conteres.
pusilla isicia formabis, intus nucleis et pipere positis
involuta omento subassabis cum caroeno.
{Transcriber’s Note: All page-and-line references in this
paragraph are to recipe +3+ 20, 7.}
2 Aliter esicium _Gi_, et sicium EV | 4 astulas EV | habeat EV,
-ant _Sch_ | 7 tesselles _corr. in_ -as V, tesselas E | 9 mittes
_add. Vo_ | caccabum E, accubum V | ferbuerit E, feruu- V, _sic
saepissime_ | 10 tractu EV | 11 _praeceptum +2+ 1, 6 repetitur
+3+ 20, 7_ | fondilis _et_ fondilos EV | 12 contere EV _hic_, -es
_p. 22, 6_ | 13 et _om_ EV _hic, habent p. 22, 7_ | 14 posito
_add. Gi, cf. tamen p. 22, 7 pleniora_ in omento _Hum_, momento
EV, _cf. p. 22, 8_ | oenagaro E | perfundes _Hum_, profundes
(p- E) EV, _cf. p. 22, 9_ continges | 16 siliginis _Tor_,
siligine EV | infusi EV, _vix opus erit scribere_ -sae; infusa
_Helmreich_ | 17 myrtae _Sch_, mirta _(erasa supra_ a _virgula
in V)_ EV, mirteam P | extenteratam EV | 19 omento (_ex_ em- E)
EV | careno (e _ex_ o V) EV
II. HYDROGARATVM ET APOTHERMVM ET AMVLATVM.
1. (44) +Isicia plena+: accipies adipes fasiani recentes,
praeduras et facis ex eo tessellas. cum pipere, liquamine,
caroeno in isicio includes, ex hydrogaro coques et
inferes. +2+ (45) +Hydrogarata isicia sic facies.+ teres piper, 5
ligusticum, pyrethrum minimum, suffundes liquamen,
temperas aqua cisternina, dum inducet, exinanies in caccabo,
et cum isicio ad vaporem ignis pones, et caleat, et
sic sorbendum inferes. +3+ (46) +In isicia de pullo+: olei floris
lib. I, liquaminis quartarium, piperis semunciam. +4+ (47) +Aliter 10
de pullo+: piperis grana XXXI conteres, mittis liquaminis,
optimi calicem, caroeni tantundem, aquae XI mittes,
et ad vaporem ignis pones. +5+ (48) +Isicium simplex+: ad unum
liquaminis acetabulum aquae septem mittes, modicum apii
viridis, triti piperis cocleare. isiciola incoques, et sic ad 15
ventrem solvendum dabis. hydrogaro faeces conditi addes.
1 Hydrogaratum _Hum_, Hidrogarum EV _et hic et in indice_ |
apotermũ V, apthermum E 21 ex _Sch_, et EV | 6 mininum E |
7 aqua cisternina _Hum_, aquam cisterninam (cisternam E) EV |
inducet _sic_ EV, _scil. tritura; possis_ ducet | 8 cum isicio
_Sch_, cum esicia EV, tum isicia α | 9 de pullo α, topullo EV,
_cf. Exc. §2_ | olei E, oleo _corr. in_ -ei V | 10 semuncia V,
semiuncia E | _intellege_ Aliter in esicia de pullo | 11 undecim
EV, VI _Sch_ | mittes E, -is V | 15 inquoques (conc- _Sch_) et sic
(si _Lister_) EV | 16 feces V, facies E
+6+ (49) +Isicia de pavo+ primum locum habent ita si fricta fuerint
ut callum vincant. Item secundum locum habent de fasianis
item tertium locum habent de cuniculis, item quartum
locum habent de pullis, item quintum locum habent de
porcello tenero. +7+ (50) +Isicia amulata ab aheno sic facies+: 5
teres piper, ligusticum, origanum, modicum silfi,
zingiber minimum, mellis modicum; liquamine temperabis,
misces; adicies super isicia, facies ut ferveat. cum bene
bullierit, amulo obligas spisso, et sorbendum inferes.
+8+ (51) +Amulatum aliter+: piper teres pridie infusum, cui subinde 10
liquamen suffundes ita ut bene tritum ac lutulentum
facias piperatum. cui defritum admisces, quod fit de cotoniis,
quod sole torrente in mellis substantiam cogitur.
quod si non fuerit, vel Caricarum defritum mittes, quod
Romani ‘colorem’ vocant. ac deinceps amulum infusum 15
adicies vel oryzae sucum et lento igni fervere facias.
1 fuerint E, -it V | 5 amulata _Hum_, multa EV | aheno _Sch_,
alieno EV _cf. §420 {+9+ 4, 3}_ | 9 bullierit _Hum_, boluerit V,
oluerit E | inferes _Sch_, feres EV | 10 amulatum _Hum_, amulum
EV | infusu V, infasu E | 11 lutulentum _sic_ EV | 12 facias V,
facies E | cotoniis P, coctomiis (-mus E) EV | 14 caricarum _Hum_,
camcarum V, carum _corr. in_ camcarum E, caunearum _Sch_ |
15 colorem _sic_ EV, loram (_cf. Plin. nat. 14, 86) Tor. vix
recte, aut ante_ quod _inserendum_ vel | ac deinceps P, accede
inceps EV, accipe deinceps α; _latere aliud videtur veluti_ ac
cepam siccam | 16 orize _sic_ EV | igni ς, igniti EV
+9+ (52) +Amulatum aliter+: ossucla de pullis exbromas. deinde
mittis in caccabum porros, anethum, salem. cum cocta
fuerint, addes piper, apii semen, deinde oryzam infusam
teres, addes liquamen et passum vel defritum. omnia misces
et cum isiciis inferes. +10+ (53) +Apothermum sic facies+: 5
alicam elixa cum nucleis et amygdalis depellatis et in
aqua infusis et lotis ex creta argentaria, ut ad candorem
pariter perducantur. cui ammiscebis uvam passam, caroenum
vel passum, desuper confractum asparges
et in boletari inferes. 10
1 ossucla de pullis exbromas _sic_ EV | 3 fuerint P, fuerit EV |
addes _sic_ EV | oridiam EV | 5 Apotermu EV | 6 elixa cum _Gi_,
elixa _Sch_, elixã V, elixatam E | amindalis depilatis EV | 8 cui
ammiscebis _Vo_, cum iam (cũ iam iam V) miscebis (c _ex_ s
_in_ V) EV | 9 piper _add. Gi (cf. +7+ 14, 2)_ | et _om_ V1
III. VVLVVLAE BOTELLI. 1. (54) +Vulvulae isiciatae
sic fiunt+: piper tritum et cuminum, capita porrorum
brevia duo ad molle purgata, ruta, liquamen admiscentur
pulpae bene tunsae et fricatae. denuo ipso subtrito ita ut
commisceri possit, mittas piperis grana et nucleos, et calcabis 5
cabis in † materia bene lota. et sic coquuntur ex aqua,
oleo, liquamine, fasciculo porrorum et anetho. +2+ (55) +Botellum
sic facies+: sex ovi vitellis coctis, nucleis pineis concisis
cepam, porrum concisum, ius crudum misces, piper
minutum , et sic intestinum farcies. adicies liquamen 10
et vinum, et sic coques.
1 Bulbule esiciata (esiaciata V) et sic EV | 3 rutam EV | 4 denuo
denuo V, denuo (_e †_ denuo _add._ E2) E | 5 cõmisceari V |
mittas α, mittat EV | nucleos _Tor_, nuclei EV | 6 materia
(matrice _Lister_) bene lota EV, mortario bene loto _Hum_ | 8 sic
VE2, _om._ E1 | sex ovi _Sch_, ex oui E, exeouis V | 9 ius _Hum_,
tus EV | 10 asparges _add. Gi_ | farcies α, facies EV
IV. LVCANICAE. (56) Lucanicas similiter ut supra scriptum
est: [Lucanicarum confectio] teritur piper, cuminum,
satureia, ruta, petroselinum, condimentum, bacae lauri, liquamen,
et admiscetur pulpa bene tunsa, ita ut denuo bene
cum ipso subtrito fricetur. cum liquamine admixto, pipere 5
integro et abundanti pinguedine et nucleis inicies in
intestinum perquam tenuatim productum, et sic ad fumum
suspenditur.
2 Luc. confectio _glossam del. Sch_ | 3 bacae _ex_ baca E, bace V |
6 integro E, -gre V | 7 tenuatim E, -tĭ _ex_ -tun _corr._ V |
productum _Hum_, perductum EV | ad E1, ad (_sed_ a _radendo in_ i
_mutata_) V
V. FARCIMINA. +1+ (57) Ova et cerebella teres, nucleos pineos,
piper, liquamen, laser modicum, et his intestinum
implebis. elixas; postea assas et inferes. +2+ (58) +Aliter+: coctam
alicam et tritam cum pulpa concisa et trita una cum
pipere et liquamine et nucleis. farcies intestinum et elixabis, 5
deinde cum sale assabis et cum sinapi inferes, vel sic
concisum in disco. +3+ (59) +Aliter+: alicam purgas et cum liquamine
intestini et albamine porri concisi minutatim simul
elixas. elixa tolles, pinguedinem concides et copadia pulpae,
in se omnia commisces. teres piper, ligusticum, ova 10
tria, haec omnia in mortario permisces cum nucleis et
pipere integro. liquamen suffundes, intestina imples, elixas
et subassas, vel elixa tantum: appones. +4+ (60) +Aliter circellos
isiciatos+: reples intestinum impensa isicii et circellum
facies rotundum; fumas. cum miniaverit, subassas, exornas, 15
oenogaro fasiani perfundes, sed cuminum addes.
4 tritã α, trita EV | 5 piper EV | farcies in testinum E, farcie
sint testinũ V | 6 cum sale EV, cumino sale _Sch_ | 7 sic _i.
elixum, non assatum_ | 8 albamine E, abamine V | porri E, porro V |
9 elixas. Elixa tolles P, elixas elixato tolles EV | conpadia V |
12 piper integro EV | 13 elixam tantum EV, elixas tantum P |
14 inpensam EV | 15 miniauerit EV, fumauerit _Hum_ | 16 _de re cf.
p. 14, 7 {+2+ 2, 5}_ | perfundes _Sch_, profundes EV | cuminum EV,
cuminatum _Gi_ | addes _Hum_, ates EV
LIB. III. CEPVROS
I. ut omne holus smaragdinum fiat. II. pulmentarium ad ventrem.
III. asparagos. IV. cucurbitas. V. citrium. VI. cucumeres. VII pepones,
melones. VIII. malvas. IX. cymas et cauliclos. X. porros. XI. betas.
XII. holisera. XIII. rapas sive napos. XIV. raphanos. XV. holus molle.
XVI. herbae rusticae. XVII. urticae. XVIII. intuba et lactucae.
XIX. cardui. XX. [funduli sive] sphongili. XXI. caroetae.
Incipit eiusdem cepuros de oleribus lib. III _sic_ EV _(item
in fine libri); verba_ de oleribus _recte capiti I denuo
praefixerunt_ EV | _cap._ V cidrium EV | VII pepones E, pemones
V | IX culiclus V, auliclos E | XV olus molles EV | XVIII intibae
et EV | XX funduli siue spondili EV | XXI caroetae E, careotae V
I. DE HOLERIBVS. (61) +Vt omne holus smaragdinum
fiat+: omne holus smaragdinum fiat, si cum nitro
coquatur.
2 fiat V, fit E | nitro coquatur E, nitroquatur V
II. PVLMENTARIVM AD VENTREM: 1. +1+ (62) betas minutas
et porros requietos elixabis, in patina compones. teres piper,
cuminum, suffundes liquamen, passum, ut quaedam
dulcedo sit. facias ut ferveat. cum ferbuerit, inferes.
+2+ +Similiter+: 4
polypodium in tepidam mittes. ubi mollierit, rades, 5
et minutum cum pipere et cumino trito in patinam ferventem
mittes et uteris. +3+ (63) +Aliter ad ventrem+: facies
betaciorum fasces; deterge, ne laves. in eorum medium
nitrum asparges et alligas singulos fasces. mittes in aquam.
cum coxeris, condies patinam, cum eadem passum vel 10
caroenum et cuminum et piper asparges et oleum modicum.
ubi ferbuerit, polypodium et frusta nucum cum liquamine
teres, ferventem patinam fundes, cooperies.
statim depones et uteris.
4 ferbuerit E, feruuerit _(erasa_ u _priore)_ V | 6 cuminum tritum
EV | patenam E, -ena V | 8 fasces _Hum_, facies EV | deterge, ne]
detergine EV, deterges _Hum, at cf. simillimum praeceptum Marcell.
med. 30, 47_ | 8 nitrum _Hum_, nigrum EV | 11 caroenim E, -nĭ
_(sic)_ V | et piper _Hum_, et super EV | 12 frustra EV | 13 in
_Hum, om._ EV | 14 et _Hum_, ut EV
+4+ (64) [+Aliter betacios Varronis.+
+Varro+: ‘betacios, sed nigros, quorum detersas radices
et mulsa decoctas cum sale modico et oleo vel sale, aqua et
oleo in se coctas iusculum facere et potari, melius etiam si
in eo pullus sit decoctus’.] +5+ (65) +Aliter ad ventrem+: apios 5
virides cum suis radicibus lavabis et siccabis ad solem.
deinde albamen et capita porrorum simul elixabis in caccabo
novo, ita ut aqua ad tertias deferveat [id est ut ex tribus
eminis aquae una remaneat]. postea teres piper, liquamen
et aliquantum mellis humore temperabis, et aquam 10
apiorum decoctorum colabis in mortario, et superfundes
apio. cum simul ferbuerit, appones, et, si libitum fuerit,
apios adicies.
1 Varronis ς, uarrones EV | Varro _vere fragmentum esse
arguere videtur sententiarum structura imperfecta; saturae_ περὶ
ἐδεσμάτων _iam attribuit Hum; addidit doctus lector_ | 3 mulsu
decoctas EV | 4 coctas _Gi_, cocta EV, coctos_ Sch_, cocto
_Tor_ | potari _sic_ EV | melius _eqs: iocus interlocutoris apud
Varronem_ | 7 albamen _Hum_, albã EV, allia _Tor_ | ca///cabo
(c _erasa_) V | 8 id est--remaneat _glossam agnovit Hum, cf.
+1+ 12, 1_ | 12 cum simul _sic_ EV; _i. ’simulac’_ | appones EV,
abpones _Sch (cf. l. 7 {+3+ 2, 3} et p. 18, 2 {+3+ 4, 1}_ depones)
III. ASPARAGOS. (66) Asparagos siccabis, rursum in calidam
summittes: callosiores reddes.
1 siccabis V, -it E | rursum ς, sursum _bis_ EV (_qui verba_
sursum in calidam _repetunt_) | 2 summittas (-itas V) EV |
Callossiores EV _qui hinc novum praeceptum ordiuntur_
IV. CVCVRBITAS. 1. (67) +Gustum de cucurbitis+: cucurbitas
coctas expressas in patinam compones. adicies in
mortarium piper, cuminum, silfi modice, [id est laseris
radicem], rutae modicum, liquamine et aceto temperabis,
mittes defritum modicum ut coloretur, ius exinanies in 5
patinam. cum ferbuerint iterum ac tertio, depones et piper
minutum asparges. +2+ (68) +Aliter cucurbitas iure colocasiorum+:
cucurbitas coques ex aqua in modum colocasiorum.
teres piper, cuminum, rutam, suffundes acetum,
liquamen, temperabis, in caccabum, cui adicies 10
.... et eas cucurbitas incisas, expressas in ius mittes ut
ferveant. amulo obligas, piper asparges et inferes.
+3+ (69) <+Aliter+> 12
+cucurbitas more Alexandrino+: elixatas cucurbitas
exprimis, sale asparges, in patina compones. teres
piper, cuminum, coriandri semen, mentam viridem, laseris 15
radicem, suffundes acetum, adicies caryotam, nucleum,
teres, melle, aceto, liquamine, defrito et oleo temperabis,
et cucurbitas perfundes. cum ferbuerint, piper asparges
et inferes.
1 gustum de cucurbatas cucurbitas coctas EV | 3 piper ς, pipere
EV | id--radicem EV, _del._ ς | 4 rutam modicum EV | 5 defreto
EV | 6 ferbuerint E, feruuerit V | 7 iure colocesiorum EV |
10 mittes _add. Gi, qui et vidit post_ adicies _excidisse verbum
aut verba_ | 12 Aliter _add. Hum_ | 16 cariotam E, caroetã V |
17 aceto _Tor. et_ oleo _Hum_, acetum _et_ oleum EV
+4+ (70) +Aliter cucurbitas elixatas+: ex liquamine,
oleo, mero. +5+ (71) +Aliter cucurbitas frictas+: oenogaro
simplici et pipere. +6+ (72) +Aliter cucurbitas elixatas
et frictas+: in patina compones, cuminatum superfundes,
modico oleo super adiecto. fervere facies et inferes.
+7+ (73) +Aliter 5
cucurbitas frictas tritas+: piper, ligusticum, cuminum,
origanum, cepam, vinum, liquamen et oleum. amulo
obligabis in patina, et inferes. +8+ (74) +Aliter cucurbitas cum
gallina+: duracina, tubera, piper, careum, cuminum, silfi,
condimenta viridia, mentam, apium, coriandrum, puleium, 10
† caromentam, mel, vinum, liquamen, oleum et acetum.
2 frictas _bis scripsit_ V | 3 piperem EV | 10 mentam
c̣ępạm E, menta V | 11 caromentam (-memtam V) EV,
calamintham _Hum_ et V, _om._ E
V. CITRIVM. (75) Sil montanum, silfi, mentam siccam, acetum,
liquamen.
1 citrium V, citrum E, cidrium EV _in indice_
VI. CVCVMERES. 1. +1+ (76) +Cucumeres rasos+: sive ex liquamine,
sive ex oenogaro: sine ructu et gravitudine teneriores
senties. +2+ (77) +Aliter cucumeres rasos+: elixabis cum
cerebellis elixis, cumino et melle modico, apii semine,
liquamine et oleo. ovis obligabis, piper asparges et 5
inferes. +3+ (78) +Aliter cucumeres+: piper, puleium, mel vel
passum, liquamen et acetum. interdum et silfi accedit.
2 enogaro VE2, onegaro E1 | 3 elixis V, elixạḅis E |
4 cumino E, cucumino (cu-_erasis_) V | vel apii semine _Hum_,
apii semen EV | 5 ovis _Sch_, bis EV | 7 et acetũ _bis scriptum
in_ V
VII. PEPONES ET MELONES. (79) Piper, puleium, mel vel
passum, liquamen, acetum: interdum et silfi accedit
1 Pepones E, Pemones V; _item in indice_ | uel _om._ V1
VIII. MALVAS. (80) Malvas minores oenogaro ex liquamine
oleo, aceto.--Malvas maiores in oenogaro, pipere,
liquamine, caroeno vel passo.
1 oenogaro _Hum_, degrano EV, de garo _Tor_ |
2 acetum EV | in oenogara piper EV
IX. CYMAS ET CAVLICVLOS. 1. +1+ (81) +Cymas+: cuminum,
salem, vinum vetus et oleum. si voles, addes piper et ligusticum,
mentam, rutam, coriandrum, folia cauliculorum,
liquamen, vinum, oleum.
+2+ (82) +Aliter+: cauliculos elixatos mediabis 4
summa foliorum teres cum coriandro, cepa, cumino, 5
pipere, passo vel caroeno et oleo modico.
+3+ (83) +Aliter+: cauliculi 6
elixati in patina compositi condiuntur liquamine, oleo,
mero, cumino. piper asparges, porrum, cuminum, coriandrum
viride super concides. +4+ (84) +Aliter+: cauliculi conditi ut
supra cum elixis porris coquantur.
+5+ (85) +Aliter+: cauliculos condies 10
ut supra, admisces olivas virides et simul ferveant.
+6+ (86) +Aliter+: cauliculis conditis ut supra superfundes alicam
elixam cum nucleis et uva passa; piper asparges.
1 coliclos EV _hic; cf. index_ | 2 et V, _om._ E | 3 menta V |
colicorum EV | 4 culiculos E2V, col- E1 | 5 foliarum EV | 6 piper
EV | cauliculi E, cul- V, _item 9. 10_ | 7 elixati E, exati V |
conpositi E, -ta V | 8 piper _Hum_, super EV | 11 admisces E,
-cis V | olibas EV | simul _sic_ EV | 12 culiculis E, -los V |
13 piper _Vo_, super EV
X. PORROS. 1. +1+ (87) +Porros maturos fieri+: pugnum
salis, aquam et oleum: mixtum facies et ibi coques et
eximes. cum oleo, liquamine, mero [et] inferes. +2+ (88) +Aliter
porros+: opertos foliis cauliculorum [et] in prunis coques,
ut supra, et inferes.
+3+ (89) +Aliter porros+: in † baca coctos ut 5
supra inferes. +4+ (90) +Aliter porros+: in aqua elixati erunt,
fabae nondum conditae plurimum admisce conditurae, in
qua eos manducaturus es.
3 liquamine _bis scriptum in_ EV | et inferes EV, condies et inf.
_Gi_; et _delendum (cf. l. 4) aut abl. supplendus ut_ et passo
inf. | 4 opertos E, apertos V, operias _Sch; maluimus delere_ et |
coliculorum et in EV | 5 baca EV, caccabo _Hum. an_ aqua_? cf.
Plin. nat. 20, 49_ | 6 inferes V, et inferes E | si in _Sch_, in
EV, cum in _Hum_ | aquam EV
XI. BETAS. +1+ (91) Concides porrum, coriandrum, cuminum,
uvam passam † farinam, et omnia in medullam mittes. ligabis
et ita inferes ex liquamine, oleo et aceto. +2+ (92) +Aliter
betas elixas+: ex sinapi, oleo modico et aceto bene
inferuntur. 5
2 farinam EV, Varianam _Sch ex Plin. 14, 29_, Phariam _Baseggio_ |
4 exsinapi E, et in api V
XII. HOLISERA. (93) holisera in fasciculum redacta
manu ex liquamine, oleo et mero bene inferuntur, vel cum
piscibus assis.
1 olisera _bis_ EV, _hic et in indice_ | a _add. Vo, cf. l. 31
{+3+ 16, 1}_ | 2 oleo E, et oleo (et _erasum_) V
XIII. RAPAS SIVE NAPOS. 1. +1+ (94) +Rapas sive napos+:
elixatos exprimes, deinde teres cuminum plurimum, rutam
minus, laser parthicum, mel, acetum, liquamen, defritum
et oleum modice. fervere facies et inferes. +2+ (95) +Aliter rapas
sive napos+: elixas, inferes. oleum superstillabis; si voles, 5
acetum adde.
2 rutam E, ratã V, _an_ rutae_?_ | 5 super istillabis EV
XIV. RAFANOS. (96) Rafanos cum piperato, ita ut piper cum
liquamine teras.
1 rafanos _bis_ EV, _hic et in indice_ | 2 teras E, tereas V,
_cf. p. 30, 2 {+4+ 2, 31 _carpes_}_
XV. HOLVS MOLLE. 1. (97) +Holus molle ex holisatro+:
coctum ex aqua nitrata expressum concides minutatim, et
teres piper, ligusticum, satureiam siccam cum cepa sicca,
liquamen, oleum et vinum. +2+ (98) +Aliter holus molle+: apium
coques ex aqua nitrata, exprimes et concides minutatim. in 5
mortario teres piper, ligusticum, origanum, cepam, vinum,
liquamen et oleum. coques in pultario, et sic apium commisces.
+3+ (99) +Aliter holus molle ex foliis lactucarum
cum cepis+: coques ex aqua nitrata, expressum concides
minutatim. in mortario teres piper, ligusticum, apii semen, 10
mentam siccam, cepam, liquamen, oleum et vinum.--
(100) [Aliter] Holus molle ne arescat, summa quaeque amputantur,
et purgamenta et caules madefactos in aqua apsinthi contegito.
1 holus molle _bis_ EV _hic_, olus molles _in indice_ EV |
olisatro EV | 2 coctum _Sch_, cocto EV | minutatim _Hum_, minutum
EV, minutim _Tor_ | 9 ęx̣ ạq̣ụęṣ ex aqua E |
expressum _Hum_, expressa EV | 12 Holus _Sch_, Aliter. Holus EV |
arescat EV, acescat _cod. Hummelbergii_ | 13 absenti EV
XVI. HERBAE RVSTICAE. (101) Liquamine, oleo, aceto a
manu vel in patina pipere, cumino, bacis lentisci.
2 piper EV
XVII. VRTICAE. (102) Vrticam feminam, sole in ariete posito,
adversus aegritudinem sumes, si voles.
XVIII. INTVBA ET LACTVCAE. 1. +1+ (103) +Intuba+ ex liquamine,
oleo modico, † medere cepa concisa. pro lactucis vero
hieme intuba ex embammate vel melle et aceto acri.
+2+ (104) +Lactucas+ 3
cum oxyporio et aceto et modico liquamine. +3+ (105) +Ad
digestionem et inflationem et ne lactucae 5
laedant+: cumini unc. II, zingiberis unc. I, rutae viridis
unc. I, dactylorum pinguium scripulos XII, piperis unc. I,
mellis unc. IX; cuminum aut Aethiopicum aut Syriacum
aut Libycum. tundes cuminum et postea infundes in aceto,
cum siccaverit; postea melle omnia comprehendes. cum 10
necesse fuerit, dimidium cocleare cum aceto et liquamine
modico misces aut post cenam dimidium cocleare accipies.
1 INTVBAE ET (l̷ E) EV _cf. ind._ | ex liq. E, et liq. V |
2 oleo V, et oleo E | modico medere EV, modico modicaque (modice
_Hum_) _Tor_, modico comedere _Sch_ | 3 incube (t _ex_ c _corr._
E2) exembammate E, intibę ex enbãmate V | acri E, agri V |
4 oxyporio et E, exyporio (_om._ et) V | +3+ 18, 2 _cf. +1+ 18 de
oxyporo_ | 5 digestione V | 6 cumini V, cuminum E | gingiberis E2
_ex_ -ber E1, gengib̷ V | 8 cuminum aut EV, _cf. p. 11, 23
{+1+ 18}_ | 9 tundes V, tundis E cuminum _delendum?_ infundes V,
-dis E | 11 necesse E, nece V | cocleare cum _Sch_, coclearium E,
cloclearũ V, cochlearium cum _Tor_ | 12 coclearem E,
cloclearẽ V
XIX. CARDVI. 1. +1+ (106) +Carduos+: liquamine, oleo et ovis
concisis. +2+ +Aliter carduos+: rutam, mentam, coriandrum,
feniculum, omnia viridia teres. addes piper, ligusticum,
mel, liquamen et oleum. +3+ +Aliter carduos elixos+: piper,
cuminum, liquamen et oleum. 5
3 faeniculum ς, fenicum EV
XX. SPHONDYLI [vel fundili]. 1. +1+ (107) +Sphondyli fricti+
ex oenogaro simplici. +2+ +Aliter: Sphondyli elixi+ ex
sale, oleo, mero, coriandro viridi conciso et pipere integro.
+3+ (108) +Aliter: sphondylos elixos+ perfundes amulato infra
scripto: apii semen, rutam, mel, piper teres, passum, liquamen 5
et oleum modice. amulo obligas, piper asperges et
inferes. +4+ (109) +Aliter sphondylos+:
teres cuminum, rutam, liquamen, 7
caroenum modice, oleum, coriandrum viride et
porrum. et sphondylos inferes pro salso.
+5+ (110) +Aliter: sphondylos 9
elixatos+ praedurabis, mittes in caccabum oleum 10
liquamen, piper. passo colorabis et obligas. +6+ (111) +Aliter
sphondylos+ oleo, liquamine complebis, vel oleo et sale
assabis. piper asparges et inferes. [+7+ (112) +Aliter: sphondylos
elixatos+ conteres et nervos eorum eximes. deinde
cum eis alicam elixatam et ova conteres, liquamen, piper 15
isicia ex his facies cum nucleis et pipere in omento. assabis,
oenogaro continges et pro isiciis inferes].
1 Sphondili (Sf- V) uel fundili. Sphondili (Sf- V) EV, _cf.
index_ | funguli _suo Marte substituit Hum, potius vulgaris
glossa_ vel fundili _delenda. deinceps_ V _exhibet semper_ sfond-,
E _vel_ sphond- (sphund- E2 2) _vel_ sfond- _vel_ spond- |
3 piper EV | 4 elixos E3, -xo E1V | 8 uiridem EV | 9 salso _sic_
EV | 11 passo _Hum_, passum EV | 12 oleo liq. P, oleum liq. EV |
_praeceptum +3+ 20, 7 male repetitur ex +2+ 1, 6_ | 15 alicam E,
-ca V | 16 augmento EV _i._ omento _cf. p. 13, 12 {+2+ 1, 6}_ |
17 oenogairo V
XXI. CAROETAE SEV PASTINACAE. (113) 1. +Caroetae
frictae+ oenogaro inferuntur. +2+ +Aliter caroetas+: sale
oleo puro et aceto. +3+ +Aliter: caroetas elixatas+ concisas
in cuminato oleo modico coques et inferes. cuminatum
colorium facies. 5
1 Caroetae (Caro oetae V) seu pastinace (-ci E). Caroetae
(Carotę E) fricta _sic_ EV | 3 oenagaro E | 5 colorium _Sch_,
coliorum EV, colicorum _Tor; addendumne_ passo _vel_ croco_?_
LIB. IV. PANDECTER
I. sala cattabia. II. patinae piscium holerum pomorum. III. minutal de
piscibus vel esiciis. IV. tisana vel sucum. V. gustum.
PANDECTER _sic quater_ EV | I cattabia _sic_ EV | II pastine EV |
holerum E, oleum V
I. SALA CATTABIA. (116) (?) 1. +Sala cattabia+: piper,
mentam, apium, puleium aridum, caseum, nucleos pineos,
mel, acetum, liquamen, ovorum vitella, aquam recentem
panem ex posca maceratum exprimes, caseum bubulum,
cucumeres in caccabulo compones, interpositis nucleis. mittes 5
concisi capparis minuti.... iocusculis gallinarum. ius
perfundes, super frigidam collocabis et sic appones. +2+ +Aliter
sala cattabia Apiciana+: adicies in mortario apii
semen, puleium aridum, mentam aridam, zingiber, coriandrum
viride, uvam passam enucleatam, mel, acetum, oleum 10
et vinum. conteres. adicies in caccabulo panis Picentini
frusta, interpones pulpas pulli, glandulas haedinas, caseum
Vestinum, nucleos pineos, cucumeres, cepas aridas minute
concisas. ius supra perfundes. insuper nivem sub ora asparges
et inferes. +3+ (118) +Aliter sala cattabia+: panem Alexandrinum 15
excavabis, in posca macerabis. adicies in mortarium
piper, mel, mentam, alium, coriandrum viride, caseum
bubulum sale conditum, aquam, oleum. insuper nivem, et
inferes.
1 cattabia EV _semper hic et deinceps;_ caccabia (_melius_ -bina)
_Hum_, cottabia _Baseggio_ | 2 nucleo EV | 3 aquã α, quam EV |
5 interponesitis E | 6 concisi capparis minuti iocusculis (loc- V)
EV _quae certe lacunosa sunt_; concisas cepas aridas minute
iocuscula (cum -lis _Gi_) _Hum ex p. 23, 2 {+4+ 1, 2}_ |
7 perfundes _Sch_, profundes EV | 9 puleio EV | coriandrum E,
-dro V | 10 uiridem EV | 11 picemtini V | 12 frustra EV, III
frustra ς (_male ex_ -ni) | 13 pineos nucleos E | 14 perfundes V,
fundes _corr. in_ perf- E | niuem ς nuem EV | sub ora (hora E):
‘_a latere et in margine_’ _Hum_ | 15 alexandrinum V, ạͤle- E |
17 mel E, _om._ V | uiridem EV | 18 nivem _Baseggio_, uinum EV
II. PATINAE PISCIVM HOLERVM POMORVM. 1. +1+ (121) +Patina
cotidiana+: cerebella elixata teres cum pipere. cuminum,
laser cum liquamine, caroeno, lacte et ovis. ad
ignem lenem vel ad aquam calidam coques. +2+ (122) +Aliter patina
versatilis+: nucleos, nuces fractas; torres eas et 5
teres cum melle, pipere, liquamine, lacte et ovis. olei modicum.
1 Patine EV _hic_, Pastine EV _in indice_ | holerum _utrubique_ E,
oleũ _et hic et in indice_ V | 2 piper EV | 3 carenum EV | ouis
E, obis _corr._ in ouis V | 4 lenẽ V, le{nụ}em E | aquã V,
quam E | 5 _praeceptum +4+ 2, 2 redit fere +4+ 2, 16 | torres
_Hum_, teres EV _cf. p. 27, 11 {+4+ 2, 16}_
+3+ (123) +Aliter patina+: thyrsum lactucae teres cum pipere
liquamine, caroeno, aqua, oleo. coques, ovis obligabis;
piper asparges et inferes. +4+ (124) +Aliter patina fusilis+:
accipies holisatra, purgas, lavas, coques, refrigerabis,
restringes. accipies cerebella IV, enervabis, coques. adicies 5
in mortario piperis scripulos VI, suffundes liquamen, fricabis.
postea adicies cerebella, fricabis iterum. adicies holisatra
et simul conteres. postea franges ova VIII, adicias
cyathum liquaminis, vini cyathum, passi cyathum, contrita
simul temperabis. patinam perunges, impones in thermospodio. 10
postea cum coctum fuerit, piper asparges et inferes.
1 tyrsum EV | 2 aquam EV | 3 asparges V, -is E | 5 restringues EV,
et friges _Hum_ | 6 piper EV | 10 intermospodio V, interimospodio
E | 11 cum _Sch, cf. +6+ 9, 15_, quod EV, quam _Hum._ | asparges V,
-is E
+5+ (125) +Aliter patina de asparagis frigida+: accipies asparagos
purgatos, in mortario fricabis, aqua suffundes, perfricabis,
per colum colabis. Et mittes ficedulas
curatas. teres in mortario piperis scripulos VI, adicies
liquamen, fricabis, vini cyathum 5
unum, passi cyathum unum, mittes in caccabum olei uncias
III, illic ferveant, perunges patinam, in ea ova VI cum
oenogaro misces, cum suco asparagi impones cineri calido,
mittes impensam supra scriptam. tunc ficedulas compones
coques, piper asperges et inferes. +6+ (126) +Aliter patina de 10
asparagis+ adicies in mortario asparagorum praecisuras,
quae proiciuntur, teres, suffundes vinum, colas
teres piper, ligusticum, coriandrum viride, satureiam,
cepam, vinum, liquamen et oleum sucum transferes
in patellam perunctam et, si volueris, ova dissolves 15
ad ignem, ut obliget piper minutum asperges
1 asparagis V, aspargis E | 3 in caccabum _add. Gi_ |
fecitulas EV | 4 curatas _Hum_, curtas EV | sex _Hum_, sed EV |
5 postea adicies _add. Gi, ex l. 22 {+4+ 2, 8} p. 23, 22
{+4+ 2, 4}_ | 6 I passi E uni passi V | 8 asparagi α, -gis EV |
9 inpensam V -as E | ficetulas _sic_ EV | compones V, conpones
(_corr ex_ -poe nes) E | 10 asparges V, aspergis E | 12 quae
proiciuntur _quasi glossam del Sch_ | 13 uiridem EV |
14 transferes V, -ens E | 16 et inferes _add. Gi_
+7+ (127) +Patinam ex rusticis, sive tamnis sive sinapi
viridi sive cucumere sive cauliculis+ item facies
si voluens, substernes pulpas piscium vel pullorum. [Aliter]
+8+ (128) +Patina de sabuco calida et frigida+ accipies
semen de sabuco, purgabis, ex aqua decoques, paulum ex 5
siccabis, patinam perunges et in patinam compones ad
surcellum adicies piperis scripulos VI, suffundes liquamen,
, postea adicies liquaminis cyathum unum,
vini cyathum, passi cyathum, teres, tandem in patinam
mittes olei unc IV, pones in thermospodio et facies ut 10
ferveat. cum ferbuerit, franges postea ova VI, agitabis et
patinam sic obligabis cum obligaveris, piper asparges et
inferes.
1 rusticis _herbis quae secuntur_ tannis EV | 2 cucumeres EV |
item _Vo_, ita EV | 3 Aliter patina EV | 4 sabuco V, sabulo E |
5 sabuco V, sambuco E | paulum _Sch_, speculum EV | 6 ad surcellum
_‘ad ignem sarmenticium, cf. Macrob. Sat. 7, 16, 23’ Sch;
intellegimus_ surculatum, surcello agitatum | 7 suffunde EV |
8 fricabis _add. Hum ‘ex scripto codice’, nisi ille hunc locum
conmiscuit cum p. 23, 21 {+4+ 2, 4}, vel p. 25, 2 {+4+ 2, 9}.
30, 3 {+4+ 2, 31}, neque enim in ullo inter ς codice legitur
hic_ fricabis | 9 tandem _Sch_, tantum EV | 10 olei V oleum E
+9+ (129) +Patinam de rosis+ accipies rosas et exfoliabis
album tolles, mittes in mortarium, suffundes liquamen, fricabis
postea mittes liquaminis cyathum unum semis, et
sucum per colum colabis accipies cerebella IV, enervabis
et teres piperis scripulos VIII suffundes ex suco, fricabis 5
postea ova VIII frangis, vini cyathum unum
semis et passi cyathum unum, olei modicum postea patinam
perunges et eam impones cineri calido, et sic impensam
supra scriptam mittes. cum cocta fuerit in thermospodio
piperis pulverem super asperges et inferes. +10+ (130) +Patina 10
de cucurbitis+: cucurbitas elixas et frictas in patina
compones, cuminatum superfundes, modico oleo super
adiecto, fervere facias et inferes. +11+ (131) +Patina de apua+:
apuam lavas, ex oleo maceras, in Cumana compones, adicies
oleum, liquamen, vinum alligas fasciculos rutae et origam 15
et subinde fasciculos apa † babtidiabis. cum cocta
fuerit, proicies fasciculos, et piper asperges et inferes.
1 rosis _Hum_ coris EV | rosas _Tor_ rosis EV | 2 tolles V
tollis E | 3 unu s V, IS E | 5 ex V, et E | 6 mittis _add. Vo_ |
8 perunges E, perunges et eam perunges V | cinere EV _cf. p. 24, 6
{+4+ 2, 5}_ | 11 cucurbitis ς, -tas EV | 13 apua abuam EV |
15 rute et origanum et subinde fasciculos apa babti diabis (apababdiabis V)
dum (cumς) cocta EV, _unde_ fasc cum apua (et apuam _Gi_)
elixabis. cum _Hum_ _fortasse_ fasc et apuam
baptizabis cum
+12+ (132) +Patina de apua sine apua+: pulpas piscis assi vel
elixi minutatim facies ita abundanter, ut patinam qualem
voles implere possis. teres piper et modicum rutae, suffundes
liquamen quod satis erit et olei modicum, et commisces
in patina cum pulpis, sic et ova cruda confracta, ut 5
unum corpus fiat. desuper leniter compones urticas marinas,
ut non cum ovis misceantur. impones ad vaporem, ut
cum ovis ire non possint, et, cum siccaverint, super aspergis
piper tritum et inferes ad mensam. nemo agnoscet quid
manducet. 10
1 de abua sine abua EV | 2 quale EV | 3 possit EV | 4 erit VE2,
erat E1 | 5 patina E, tina V | 6 unũ corpus V corpus unum E |
leniter E euiṭ V | 6 ire EV, coire _Sch ex +9+ 4, 2_ | 7 non E,
_om_ V | 8 et _Hum_, ut EV
+13+ (133) +Patinam ex lacte+: nucleos infundes et siccas
echinos recentes iam praeparatos habebis. accipies patinam,
et in eam compones singula infra scripta. mediana
malvarum et betarum et porros maturos, apios, holus molle
et viridia elixa, pullum carptum ex iure coctum, cerebella 5
elixa, Lucanicas, ova dura per medium incisa. mittes longaones
porcinos ex iure Terentino farsos, coctos, concisos,
iecinera pullorum, pulpas piscis aselli fricti, urticas marinas
pulpas ostreorum, caseos recentes. alternis compones,
nucleos et piper integrum asparges. ius tale perfundes: 10
piper, ligusticum, apii semen, silfi. coques. at ubi cocta
fuerit, lacte colas, cui cruda ova commisces, ut unum corpus
fiat, et super illa omnia perfundes. cum cocta fuerit,
echinos recentiores, piper asperges et inferes.
2 echinos _Baseggio_, eos EV | iam praeparatos _Baseqgio_,
inpreparatos EV | habebis ς habetis (ab- F) EV} | 3 scripta EV |
4 holus molles EV | 5 carptum ex _Sch ex +6+ 9, 13_, raptum et EV |
6 lucanicas _Sch_, lucania EV | 7 coctos V, -us E | 8 pollorum EV |
aselli _Hum_, ascelli EV | 11 at E, ad V, _item l. 19 {+4+ 2, 14}_ |
12 lactem EV | 14 addes _vel_ mittes _add. Vo_ | echinos _Tor_,
echino V, enchino (-ono E1) E
+14+ (134) +Patinam Apicianam sic facies+: frusta
suminis cocti, pulpas piscium, pulpas pulli, ficedulas vel
pectora turdorum cocta et quaecumque optima fuerint;
haec omnia concides diligenter praeter ficedulas. ova vero
cruda cum oleo dissolvis. teres piper, ligusticum, suffundes 5
liquamen, vinum, passum, et in caccabum mittis ut calefiat,
et amulo obligas. antea tamen pulpas concisas universas
illuc mittes, et sic bulliat. at, ubi coctum fuerit, levabis
cum iure suo et in patellam alternis de trulla refundes
cum piperis granis integris et nucleis pineis, ita ut per 10
singula coria substernas diploidem, dein laganum similiter;
quotquot lagana posueris, tot trullas impensae desuper
adicies. unum vero laganum fistula percuties et super
impones. piper asparges. ante tamen illas pulpas ovis
confractis obligabis, et sic in caccabum mittes cum impensa. 15
patellam aeneam qualem debes habere infra ostenditur.
1 accipies _add. Vo ex l. 28 {+4+ 2, 15}_ | frustra EV |
5 dissoluęṇḍis E | 9 patella EV | 10 grana integra EV |
11 _an_ pro singulis coriis_?_ | dein _Sch_, in EV, inde
_Furlanetto_ | 12 quotquot ς, quodquo EV | impensae _Hum. ex
p. 27, 7 {+4+ 2, 15}_, imples EV | 15 inpensam E, impensã
(m _adrasa in_ n) V | 16 aeneã V, aeneum E | infra] _ubi?_
+15+ (135) +Patina cotidiana+: accipies frusta suminis cocti,
pulpas piscium coctas, pulpas pulli coctas. haec omnia
concides diligenter. accipias patellam aeneam, ova confringes
in caccabum et dissolves. adicies in mortarium
piper, ligusticum, fricabis, suffundes liquamen, vinum, passum, 5
oleum modice, reexinanies in caccabum, facies ut
ferveat. cum ferbuerit, et obligas. pulpas, quas subcultrasti,
in ius mittis. substerne diploides.... patinam aeneam, et
trullam plenam pulpae, et disparges oleum, laganum
pones similiter. quotquot lagana posueris, tot trullas impensae 10
adicies. unum laganum fistula percuties, a superficie
versas in discum, in superficiem pones. piper asperges
et inferes. +16+ (136) +Patina versatilis vice dulcis+: nucleos
pineos, nuces fractas et purgatas, attorrebis eas, teres
cum melle, pipere, liquamine, lacte, ovis, modico mero et 15
oleo.
1 frustra EV | 2 cocti _l. 13 {+4+ 2, 14}_, coctam E, coctum V,
cocta ς | 3 concides _Hum ex l. 15 {+4+ 2, 14}_, condies EV
_cf. p. 30, 28 {+4+ 2, 36}_ | accipias V, -es E | 4 mortarium V,
-io E | 7 _fortasse_ ferveat, et amulo obligas. cum fervuerit,
pulpas | 8 substerne E, -nere V | diplodies EV; _deest verbum; an_
diploides: _?_ | 6 et ς _om._ EV | 10 quotquot E,
quodquo V | lagana α _cf. 26, 23 {+4+ 2, 14}_, lagas EV | 12 in
superficiem E, insuper insup̣ficiem V | 13 _praeceptum +4+ 2, 16
fere i.q. +4+ 2, 2_ | dulcis _Hum_, dulci V, dulce E |
14 attorebis α, atorrebas EV
+17+ (137) +Patellam tyrotaricham ex quocumque salso
volueris+: coques ex oleo, exossabis. et cerebella cocta,
pulpas piscium, iocuscula pullorum, ova dura, caseum
mollem excaldatum, haec omnia calefacies in patella. teres
piper, ligusticum, origanum, rutae bacam, vinum, mulsum, 5
oleum, patella ad lentum ignem ut coquatur.
ovis crudis obligabis, adornabis, cuminum minutum asparges
et inferes. +18+ (138) +Patellam siccam: isicia de thursione+:
enervabis, concides minutatim. teres piper, ligusticum,
origanum, petroselinum, coriandrum, cuminum, rutae 10
bacam, mentam siccam, ipsum thursionem. isicia deformabis.
vinum, liquamen, oleum. coques. coctum
in patellam collocabis, ius in ea facies: piper, ligusticum,
satureiam, cepam, vinum, liquamen, oleum. patellam
pones ut coquatur. ovis obligabis, piper asparges et inferes. 15
1 thirotarricam EV | salso EV, pisce salso _cod. Hummelbergii, at
cf. p. 28, 12 {+4+ 2, 21}. 16 {+4+ 2, 22} al._ | 3 pulpas V1,
pulpis EV2 | 6 in _et_ pones _add. Gi_ | 7 adornabis _Baseggio_,
adordinabis EV | 8 siccam esicia EV, esitiatam _Gi; adi. desidero
quale_ Siculam | tursone EV | 9 eneruabis EV, _exspectabam_
exossabis | 11 turtionem EV | _an_ inde formabis? | 12 adicies
_add. Gi_ | 14 in _Hum (an ex suo codice?), om._ EV
+19+ (139) +Patellam ex holisatro+: elixas ex aqua nitrata,
exprimis in patellam. teres piper, ligusticum, coriandrum,
satureiam, cepam, vinum, liquamen, acetum, oleum transferes
in patellam, coques, amulo obligas. thymum et piper
minutum asparges et de quacumque herba, si volueris 5
facies ut supra. +20+ (140) +Patina de apua fricta+: apuam lavas,
ova confringes et cum apua commisces. adicies liquamen,
vinum, oleum, facies ut ferveat, et cum ferbuerit, mittes
apuam. cum duxerit, subtiliter versas. facies ut coloret,
oenogarum simplex perfundes piper asparges et inferes. 10
1 patellam E, -a V | 6 _admodum simile praeceptum de lagitis
+4+ 2, 26_ | apua lauas EV | 7 apia EV
+21+ (141) +Patina ex lagitis et cerebellis+: friges ova dura,
cerebella elixas et enervas, gigeria pullorum coques. haec
omnia divides praeter piscem, compones in patina, praemixta
salsum coctum in medio pones. teres piper, ligusticum,
suffundes , ut dulce sit. piperatum mittes 5
in patinam, facies ut ferveat cum ferbuerit, ramo rutae
agitabis et amulo obligabis. +22+ (142) +Patina mullorum loco
salsi+: mullos rades, in patina munda compones, adicies
ut ferveat.
cum ferbuerit, mulsum mittes aut passum. piper asparges 10
et inferes. +23+ (143) +Patina piscium loco salsi+:
pisces qualeslibet 11
curatos friges, in patinam compones, adicies olei quod
satis est et salsum interpones. facies ut ferveat. cum ferbuerit,
mittes mulsam et ius agitabis.
1 lagitis EV2, lagatis V1 | dura _sic_ EV | 2 gigeria _Hum_,
cizeria E, cizema V | quoques V, coquis E | 5 passum _vel_ mulsum
_add. Hum_ | dulce E, dulcis V | 8 mullos EV2, mullo V1 |
9 olei--facies _add. Sch ex l. 12_ | 11 Patina V, -am E | loco
salsi E, locos alfi V | 14 mulsam _sic_ EV | ius agitabis ς,
insagitabis EV, _an_ in se agitabis? _cf. p. 30, 16 {+4+ 2, 33}_
+24+ (144) +Patina piscium+:
pisces qualeslibet rades et curatos mittes. cepas siccas Ascalomas
vel alterius generis concides in patinam et pisces
super compones. adicies liquamen, oleum. cum coctum
fuerit, salsum coctum in medio pones. addendum acetum 5
asparges et coronam bubulam. +25+ (145) +Patellam Lucretianam+:
cepas pallachanas purgas (viridia earum proicies),
in patinam concides liquaminis modicum, oleum et aquam
dum coquitur, salsum crudum in medium ponis. at ubi cum
salso prope cocta fuerit, mellis cocleare asparges, aceti et 10
defriti pusillum. gustas. si fatuum fuerit, liquamen adicies,
si salsum, mellis modicum. et coronam bubulam aspergis,
et bulliat. +26+ (146) +Patinam de lagitis+: lagitas rades,
lavas, ova confringis et cum lagitis commisces. adicies
liquamen, vinum, oleum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, 15
oenogarum simplex perfundis. piper asperges et inferes.
2 curatos _Hum_, duratos EV | ascalomas _a_, -nas EV | 6 coronam
EV, cunilam _Sch ex Plin 19, 165_ bubulã V, -lum _corr. in_ -lam
E | 7 pallachanas (pala- E) EV, _cf. +9+ 1, 1 et Plin. nat.
19, 105_ | 8 et VE2, ex E1 | 10 mellis _Tor_ melle EV | 11 defreti
E, -thi V | fuerit _Hum_, efuerit EV, exuerit ς, exierit _Sch_ |
13 et bulliat _Sch_, ut bulliat EV | _cf. +4+ 2, 20_ |
14 conmiscis EV
+27+ (147) +Patina zomoteganon+: a crudo quoslibet pisces lavas,
in patina compones. adicies oleum, liquamen, vinum, cocturam,
fasciculum porri, coriandri. dum coquitur, teres piper,
ligusticum, origanum fasciculum, de suo
sibi fricabis, suffundes ius de suo sibi, ova cruda dissolves, 5
temperas. exinanies in patinam, facies ut obligetur. cum
tenuerit, piper asparges et inferes. +28+ (148) +Patina solearum+:
soleas battues et curatas compones in patina. adicies
oleum, liquamen, vinum. dum coquitur, teres piper, ligusticum,
origanum, fricabis, suffundes ius, ova cruda et 10
unum corpus facies. super soleas refundes, lento igni coques.
cum duxerit, piper asparges et inferes. +29+ (149) +Patina
de piscibus+: piperis unciam, caroeni heminam, conditi
heminam, olei unc. II. +30+ (150) +Patina de pisciculis+: uvam
passam, piper, ligusticum, origanum, cepam, vinum, liquamen, 15
oleum. transferes in patellam. cum cocta fuerit,
adicies in ipsam pisciculos coctos. amulo obligas et inferes.
1 _idem praeceptum praebent excerpta Vinithari in codice
Salmasiano §13_ | zomoteganona (-ne E) crudos EV, pisces
inotogonon _exc. Salm. bis in indice_, pisces inotocano _§11_,
pisces inotogono a crudo _§13, cf. §361_ | lavas _exc., om._ EV |
2 cocturam _Brandt_, coctum EV, _om. exc._ | 4 ligisticum _exc._,
libustici E2V, liuestici E1 | origanum et coctum _Vo ex exc._ (et
fasciculos quos elixasti), origani EV | 5 fricabis E, frigabis V,
_om. exc._ | 6 obligetur (-&’ V) EV, obliget _exc._ | 7 tenuerit
EV, bene tenuerit _exc._ | aspergis E, aspargas V | _§28 idem
praeceptam in exc. Salm. §19 _ | 8 solearum EV, soliarum ex obis
_exc._ | battues et curatas EV, rades purgas _exc.; cf. Plin. nat.
9, 68_ ferula verberatus | 9 _post_ vinum _addunt exc._ fasciculum
porri et coriandri semen | ligusticum EV, modicũ _exc._ |
10 fricabis EV, _om. exc._ | ius EV, iux suo sibi _exc._ | oua
cruda EV, adicies iuri dicim cruda oua _exc._ | et in unum _exc._,
ut unum EV | 11 facies EV _exc._ | 14 uuam E, uuas V
+31+ (151) +Patina de piscibus dentice, aurata et
mugile+: accipies pisces, curatos subassabis, postea eos
in pulpas carpes. deinde ostrea curabis. adicies in mortarium
piperis scripulos VI, suffundes liquamen, fricabis,
postea adicies liquaminis cyathum unum, vini cyathum 5
unum, mittes in caccabum et olei unc. III et ostrea. oenogarum
facies fervere. cum ferbuerit, patinam perunges et
in pulpam supra scriptam mittes et in condituram de
ostreis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, franges ova XI,
infundes super ostrea. cum strinxerint, piper asparges et 10
inferes. +32+ (152) +Patina de pisce lupo+: teres piper, cuminum,
petroselinum, rutam, cepam, mel, liquamen, passum, olei
guttas. +33+ (166) +Patina de sorbis calida et frigida+: accipies
sorba, purgas, in mortario fricabis, per colum colabis,
cerebella enervabis IV cocta, mittes in mortario piperis 15
scripulos VIII, suffundes liquamen, fricabis. adicies sorba,
in se contemperabis, franges ova VIII, adicies cyathum
liquaminis unum. patinam mundam perunges et in thermospodio
pones, et sic eam impensam mittes, ac subtus
supra thermospodium habeat cum cocta fuerit, 20
piper minutum asparges et inferes.
1-2 dentice aurata et mugile _Hum_, denticem auratam et mugillem
EV | 3 carpeas EV (_i._ carpęs _archetypi_) _cf. p. 20, 16
{+3+ 14}_ | 6 et ostrea ς, ea hostrea EV | 7 feruiere E |
perungis EV | 9 XI _Sch_ XL V, quadraginta E; _p. 24, 25
{+4+ 2, 8} in simili iure_ oua VI | 13 sorbas EV | 17 frangis EV |
18 unum ς uinum EV | 20 calidam _add. Vo ex l. 34 {+4+ 2, 36}_ |
21 aspargis EV
+34+ (167) +Patina de Persicis+:
Persica duriora purgabis, frustatim concides, elixas,
in patina compones, olei modicum superstillabis et cum
cuminato inferes. +35+ (168) +Patina de piris+: pira elixa et purgata
e medio teres cum pipere, cumino, melle, passo, liquamine, 5
oleo modico. ovis missis patinam facies, piper super
asparges et inferes. +36+ (169) +Patina urticarum calida et
frigida+: urticam accipies, lavas, colas per colum, exsiccabis
in tabula, eam concides. teres piperis scripulos X,
suffundes liquamen, fricabis. postea adicies liquaminis 10
cyathos II, olei uncias VI. caccabus ferveat. cum ferbuerit,
coctum tolles ut refrigescat postea patinam mundam perunges,
franges ova VIII et agitabis. perfundes, subtus
supra cinerem calidam habeat. cocta , piper
minutum asparges et inferes. +37+ (170) +Patina de Cydoneis+: 15
mala Cydonia cum porris, melle, liquamine, oleo, defrito
coques et inferes, vel elixata ex melle.
1 persicis E, piscis V | 2 frustratim EV | 6 super E2V, _om._
E1 | 9 concides V, condies E, _cf. p. 26, 30 {+4+ 2, 15}_ |
12 perungues _sic_ EV | 13 agitabis V, -tas E | 14 calidam _sic_
EV | cum cocta fuerit _Gi ex l. 19 {+4+ 2, 33}_, coctam EV |
15 cidoneis, _at 2_ cydonia EV | 16 defrito _Brandt_, defricato EV
III. MINVTAL DE PISCIBVS VEL ISICIIS. 1. +1+ (171) +Minutal
marinum+: pisces in caccabum, adicies liquamen,
oleum, vinum, cocturam. porros capitatos, coriandrum minutatim
concides, isiciola de pisce minuta facies et pulpas
piscis cocti concerpis, urticas marinas bene lotas mittes. 5
haec omnia cum cocta fuerint, teres piper, ligusticum, origanum,
fricabis, liquamen suffundes, ius de suo sibi, exinanies
in caccabum. cum ferbuerit, tractam confringes, obligas,
coagitas. piper asparges et inferes. +2+ (172) +Minutal Terentinum+:
concides in caccabum albamen de porris minutatim, 10
adicies oleum, liquamen, cocturam, isiciola valde
minuta, et sic temperas ut tenerum sit. isicium Terentinum
facies: inter isicia confectionem invenies. ius tale
facies: piper, ligusticum, origanum, fricabis, suffundes liquamen,
ius de suo sibi, vino et passo temperabis. mittes 15
caccabum. cum ferbuerit, tractam confringes, obligas.
piper asparges et inferes.
2 _add. Gi_ | 4 pulpas pisces E, pul pasces (pis _ss. man.
rec._) V | 5 concerpis _Hum_, concapis EV, cum cepis ς _male_ |
9 coagitas _Gi ex l. 27 {+4+ 3, 3}_, cum ferbuerit (feruu- V)
agitas EV | aspargis EV | 11 ualde minuta _Sch_, uel deminuta (-ta
_ex_ -ttĭ _corr._ V) EV | 13 inter esiciam EV | invenies: _in
nostra epitoma non legitur_ | 16 in ς, _om._ EV | tracta EV |
17 piperis aspergis EV
+3+ (173) +Minutal Apicianum+: oleum,
liquamen, vinum, porrum capitatum, mentam, pisciculos,
isiciola minuta, testiculos caponum, glandulas porcellinas.
haec omnia in se coquantur. teres piper, ligusticum, coriandrum
viride vel semen, suffundis liquamen, adicies 5
mellis modicum et ius de suo sibi, vino et melle temperabis.
facies ut ferveat. cum ferbuerit, tractam confringes,
obligas, coagitas. piper asparges et inferes. +4+ (174) +Minutal
Matianum+: adicies in caccabum oleum, liquamen, cocturam,
concides porrum, coriandrum, isicia minuta. spatulam 10
porcinam coctam tessellatim concides cum sua sibi
tergilla. facies ut simul coquantur. media coctura mala
Matiana purgata intrinsecus, concisa tessellatim mittes.
dum coquitur, teres piper, cuminum, coriandrum viride
vel semen, mentam, laseris radicem, suffundes acetum, 15
mel, liquamen, defritum modice et ius de suo sibi, aceto
modico temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, tractam
confringes et ex ea obligas. piper asparges et inferes.
3 caponum α, capronum EV _cf. Varro rust. 3, 9, 3_; caprorum
_suo iure sprevit Sch_ | 4 quoquatur EV | 7 facies E, -as V |
8 aspargis EV | 9 matianum _sic_ EV | 11 coctã, -am _ex_ -im
_corr._ E | 13 maziana EV | 14 uiridem EV | 15 suffundes E, -is V |
18 asparges V, -is E
+5+ (175) +Minutal dulce ex citriis+: adicies in caccabo oleum,
liquamen, cocturam, porrum capitatum, concides coriandrum
minutatim, spatulam porcinam coctam et isiciola
minuta. dum coquitur, teres piper, cuminum, coriandrum
vel semen, rutam viridem, laseris radicem, suffundis 5
acetum, defritum, ius de suo sibi, aceto temperabis.
facies ut ferveat. cum ferbuerit, citrium purgatum intro
foras, tessellatim concisum et elixatum in caccabum mittes.
tractam confringes et ex ea obligas. piper asparges et inferes.
2 cocturum EV | 3 et isiciola ς, et siciola EV | 4 dum V, _item,
sed_ d _in loco adraso_, E | cumino EV | 5 viride(m) _add. Tor_ |
_post_ uel _erasae duae litterae_ (ap _?_) _in_ V | ruta EV |
radicem _bis scripsit_ E | 7 purgatum V, -utum E | 9 tracta V,
tracṭạtum E | aspargis EV | inferes V, -as _corr. in_ -es E
+6+ (176) +Minutal ex praecoquis+: adicies in caccabum
oleum, liquamen, vinum, concides cepam Ascaloniam aridam,
spatulam porcinam coctam tessellatim concides. his
omnibus coctis teres piper, cuminum, mentam siccam,
anethum, suffundis mel, liquamen, passum, acetum modice, 5
ius de suo sibi, temperabis. praecoqua enucleata mittis,
facies ut ferveant, donec percoquantur. tractam confringes,
ex ea obligas. piper asparges et inferes. +7+ (177) +Minutal ex
iecineribus et pulmonibus leporis+: invenies inter
lepores quemadmodum facies. adicies caccabum liquamen, 10
vinum, oleum, cocturam, porrum et coriandrum
concisum, isicia minuta, spatulam porcinam coctam tessellatim
concisam, et in eundem caccabum inmittes. dum
coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, ius de suo sibi,
vino et passo temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, 15
tractam confringes et ex ea obligas. piper asparges et inferes.
+8+ (178) +Minutal ex rosis+: eodem iure supra scripto,
sed passum plus adicies.
1 praecoquis _Hum_, praecoques EV, -que α | caccabo EV |
2 concides (i _ex_ e _in_ E) EV | ascaloniam E, ascoliniam V |
3 concides EV2, _om._ V1 | 4 omnib. V, hominibus E | cumi inum E |
6 praecoqua _Hum_, p̅coqui EV | 7 tractam _Tor_, fracta EV |
confringis E, -es V | 8 ex EV, et ex _Sch_ | aspargis EV | 9 inter
lepores _scil. +8+ 8, 5_ | 10 adicies V, adies E | in _om. _EV
_hic_ | 11 coctura EV _hic_ | porrorum EV _hic, cf. p. 31, 29
{+4+ 3, 4}_ | 13 inmittes (inme- E1) EV _hic_ | 14 ligustium E |
16 fractã (fratitam E1) EV | aspargis EV | 18 adicies V, -as E
IV. TISANAM VEL SVCVM. 1. (179) +Tisanam sic facies+:
tisanam lavando fricas, quam ante diem infundes. impones
supra ignem [calidum]. cum bullierit, mittes olei satis et
anethi modicum fasciculum, cepam siccam, satureiam et
coloefium, ut ibi coquantur propter sucum. mittes coriandrum 5
viride et salem simul tritum et facies ut ferveat.
cum bene ferbuerit, tolles fasciculum et transferes in alterum
caccabum tisanam sic, ne fundum tangat propter combusturam.
lias et colas in caccabulo super acronem
coloefium. teres piper, ligusticum, pulei aridi modicum, 10
cuminum et silfi frictum, ut bene tegatur. suffundis ,
acetum, defritum, liquamen, refundis in caccabum super
coloefium acronem. facies ut ferveat super ignem lentum.
{Transcriber’s Note: All page-and-line references in this
paragraph are to recipe +5+ 5, 1.}
1 _fere idem praeceptum redit +5+ 5, 1_ | 3 calidum _inepta
correctio, cf. ad p. 40, 23_ | 5 coloefium _Tor_, coloedium EV
_hic_, coleuium (-inum E1) _p. 40, 25_ EV, colocasium _Hum_ |
6 sale EV | 9 lyas _Hum_, ligas EV | bene EV _p. 40, 29 om._ EV
_hic_ | super EV _p. 40, 30_, supra EV _hic_ | 10 coloefrium EV,
_cf. p. 40, 30_ | 11 mel EV _p. 41, 2, om._ EV _hic_ | 12 super
_Gi_, sed EV _et hic et p. 41, 3_ | 13 coloefium EV _cf. p.
41, 3_ | facias EV
+2+ (180) +Tisanam barricam+: infundis cicer, lenticulam, pisam.
defricas tisanam et cum leguminibus elixas. ubi bene bullierit,
olei satis mittis et super viridia concidis porrum,
coriandrum, anethum, feniculum, betam, malvam, cauliculum
mollem. haec viridia minutatim concisa in caccabum 5
mittis. cauliculos elixas et teres feniculi semen satis,
origanum, silfi, ligusticum. postquam triveris, liquamine
temperabis, et super legumina refundis et agitas. cauliculorum
minutas super concidis.
{Transcriber’s Note: All page-and-line references in this
paragraph are to recipe +5+ 5, 2.}
1 barricam EV, taricham _Hum_, farricam _Sch; deest hoc nomen
p. 41, 4 ubi idem praeceptum redit_ | pisa EV | defricas EV
_p. 41, 5_, defrixas EV _hic_ | 4 feniculum EV _p. 41, 7_,
nuculum EV _hic_ | culiculum molle et uiridi minuta concisa EV,
_cf. p. 41, 8_ | 5 haec EV _p. 41, 8_, et EV _hic_ | 6 elixas
_p. 41, 9_, -xos EV _hic_ | 7 triueris _p. 41, 10_, tribueris EV
_hic_ | 8 et agites ς, iagites EV (i. ⁊agites _archetypi_),
agitas _p. 41, 11_ | colicolorum EV | 9 minutas EV _et hic et
p. 41, 12_, minuta _Hum_, minutias _Tor_
V. GVSTVM. 1. +1+ (181) +Gustum versatile+: albas betas minutas,
porros requietos, apios, bulbos, cocleas elixas, gigeria
pullorum ascellas, isicia coques ex iure. perungis
patinam et folia malvarum substernis et praemixta holera
componis sic ut laxa , permisces bulbos 5
inversos, Damascena, cocleas, isicia, Lucanicas breves concidis,
liquamine, oleo, vino, aceto ponis ut ferveat. cum
ferbuerit, teres piper, ligusticum, zingiber, pyrethrum modicum,
fricabis, suffundis et facies ut bulliat patina. ova
complura confringis et ius mortarii reliquum commoves, 10
commisces, patinam obligabis. dum ducit, oenogarum ad
eam sic facies: teres piper, ligusticum, fricabis, suffundis
liquamen et vinum, passo temperabis vel vino dulci. temperabis
in caccabulo, mittis olei modicum, facies ut ferveat.
cum ferbuerit, amulo obligas. patinam versas in lancem, 15
folia malvarum ante tollis, oenogaro perfundis, insuper
piper aspargis et inferes. +2+ (182) +Gustum de holeribus+:
condies bulbos liquamine, oleo et vino. cum cocti fuerint,
iecinera porcelli et gallinarum et ungellas et ascellas divisas
. haec omnia cum bulbis ferveant. cum 20
ferbuerint, teres piper, ligusticum, suffundis liquamen, vinum
et passum, ut dulce sit, ius de suo sibi suffundis, revocas
in bulbos. cum ferbuerint, ad momentum amulo obligas.
2 requetos V, requietas E | cocleas elixas V, coclios alixas E |
gigeria pullorum _Hum_, gingibera pullorum V, iap- _an_ lapullorum
E | 3 et _add. Vo, cf. l. 19_ | axillas _Tor. i._ ascellas _cf.
l. 19_, aucellas EV | proungis EV | 4 folia V, filia E |
praemixta E2V, perm- E1 | 5 laxamentum habeant _Gi ex p. 53, 10
{+7+ 7, 1} al._, laxa EV | bulbos V, pulbos E | 6 damascenas EV |
11 conmiscis EV | ducit _Hum_, ducis EV | 13 dulce VE2, dulces E1 |
14 mittis olei modicum V, olei modicum mittis E | 15 uersas V,
uersa E | 16 profundis EV | 17 holeribus (ol- V) EV _vix recte;
exspectamus_ bulbis | 18 et _om._ E1 | fuerint E2V, -it E1 |
19 ascellas (axillas _iam Tor_) _Vo_, scellas EV, aucellas _Hum_ |
20 adicies _add. Gi_ bubis ferueat EV
+3+ (183) +Gustum de cucurbitis farsilibus+: cucurbitas a
latere subtiliter ad modum tessellae oblongae decidis et
excavas et mittis in frigidam. impensam ad eas sic facies:
teres piper, ligusticum, origanum, suffundis liquamen, cerebella
cocta teres, ova cruda dissolves et mittes ut unum 5
corpus efficias; liquamine temperabis. et cucurbitas supra
scriptas non plene coctas ex ea impensa imples. de tessella
sua recludis, surclas et coctas eximis et frigis. oenogarum
sic facies: teres piper, ligusticum, suffundis vinum et liquamen
passo temperabis, olei modicum mittis in caccabum 10
et facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas, et
cucurbitas frictas oenogaro perfundis et piper aspargis et
inferes. +4+ (184) +Gustum de praecoquis+: duracina primotina
[pusilla praecoquia] purgas, enucleas, in frigidam
mittis, in patina componis. teres piper, mentam siccam, 15
suffundis liquamen, adicies mel, passum, vinum et acetum.
refundis in patinam super praecoqua, olei modicum mittis
et lento igni ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. piper
aspargis et inferes.
1 cucurbitas EV | 2 decidas EV | 3 eas _Sch_, eam EV | 5 mittes EV,
misces _Sch exp. 48, 14 {+6+ 9, 14}_ pariter mittes _Tor_ | 7 ex E,
et ex V | 8 eximes E, exhimes (ime _in loco adraso_) V | 9 facies
V, -as E | 12 et cucurbitas--oenogaro per _et_ et piper--inferes
_et v. 13_ De praeco _in_ V _scripsit manus altera in spatiis
adrasis_ | 13 precoquiis dureina (-acina ς) primotica EV |
14 pusilla precoquia EV, _sed glossa videtur apposita ad_
primotica | 15 conṭẹṛẹṣ (ss. ponis) E | 17 patina
EV | precoquia EV
LIB. V. OSPREON
I. pultes. II. lenticula. III. pisa. IV. concicla. V. tisana et alica.
VI. fabaciae virides et Baianae. VII. faenum Graecum. VIII. faseoli et
cicer.
lib. V _in tit._ ospreo E, ostreo V, _at in calce libri_
ospreo EV | _cap._ VI fabacia EV balanae E | VII fenum V, feno
(ũ _s._ o) E
I. PVLTES. 1. (186) +Pultes Iulianae sic coquuntur+:
alicam purgatam infundis, coques, facies ut ferveat. cum
ferbuerit, oleum mittis, cum spissaverit, lias diligenter.
adicies cerebella duo cocta et selibram pulpae quasi ad
isicia liatae, cum cerebellis teres et in caccabum mittis. 5
teres piper, ligusticum, feniculi semen, suffundis liquamen
et vinum modice, mittis in caccabum supra cerebella et
pulpam. ubi satis ferbuerit, cum iure misces. ex hoc paulatim
alicam condies, et ad trullam permisces et lias. ut
quasi sucus videatur. +2+ (187) +Pultes cum iure oenococti+: 10
pultes oenococti iure condies, copadia, similam sive alicam
coctam hoc iure condies, et cum copadiis porcinis apponis
aenococti iure conditis.
_V 1, 1 fere idem praeceptum redit V 1, 4_ | 2 alica purgata EV |
3 lias _Sch_, ligas EV | 5 liate _sic_ EV | 8 ferbuerit _Hum_,
fuerit EV _cf. p. 36, 14 {+5+ 1, 4}_ | 9 lias _sic_ EV |
10 oenococti EV, oenogari cocti _Tor_ | 11 pultes bene (beno V)
cocti EV, pultes oenogari bene (bene _om. Hum_) cocti | 13 oeno
cocti EV, oenogari cocti _Hum_; _cf. +8+ 7, 11. 16 Exc. §21
Petron. 47, 10. 74, 4_
+3+ (188) +Pultes tractogalatae+: lactis
sextarium et aquae modicum mittes in caccabo novo et
lento igni ferveat. tres orbiculos tractae siccas et confringis
et partibus in lac summittis. ne uratur, aquam miscendo
agitabis. cum cocta fuerit, ut est, super agninam mittis. 5
(189) ex melle et musteis cum lacte similiter facies, salem et
oleum minus mittis. +4+ (185) +Pultes+: alicam purgatam infundis,
coques. cum ferbuerit, oleum mittis. cum spissaverit, adicies
cerebella duo cocta et selibram pulpae quasi ad isicia
liatae, cum cerebellis teres et in caccabum mittes. teres 10
piper, ligusticum, feniculi semen, suffundis liquamen et
meri modicum, et mittis in caccabum supra cerebella et
pulpam. ubi satis ferbuerit, cum iure misces. ex hoc paulatim
alicam condies, et lias ut quasi sucus videatur.
1 tractogalatae _Hum_, tractogalę EV, _cf. +6+ 9, 13_ |
2 mittes V, -is E | 3 sorbiculos EV | 5 agitabis ς, sagittabis
EV | agninam _Gi_, ignem EV, inguen _Sch_ | 6 ex melle et _Gi_,
melle ex EV | 7 alicam E, alicã (_virgula erasa_) V | 8 dum EV |
10 liate _sic_ EV | 13 ferbuerit _Hum_, fuerit EV, _cf. p. 35, 23
{+5+ 1, 1}_ | misces V1 -is V2E | 14 et lias _p. 35, 24
{+5+ 1, 1}_, sed us EV _hic_ | 15 ex fondilos siue fondilis
(_post_ ex _erasa_ s _in_ E) EV
II. LENTICVLA. 1. +1+ (190) +Lenticula ex sfondylis+ [sive
fondilis]: accipies caccabum mundum, .
adicies in mortarium piper, cuminum, semen coriandri,
mentae, rutae, puleium, fricabis, suffundis acetum, adicies
mel, liquamen et defritum, aceto temperabis, reexinanies 5
in caccabo. sfondylos elixatos teres et mittis ut ferveant.
cum bene ferbuerint, obligas. adicies in boletari oleum
viride. +2+ (191) +Lenticulam de castaneis+: accipies caccabum
novum, et castaneas purgatas diligenter mittis. adicies
aquam et nitrum modice, facies ut coquatur. cum coquitur, 10
mittis in mortario piper, cuminum, semen coriandri, mentae,
rutae, laseris radicem, puleium, fricabis. suffundis acetum,
mel, liquamen, aceto temperabis, et super
castaneas coctas refundis. adicies oleum, facies ut ferveat.
cum bene ferbuerit, tudiclabis [ut in mortario teres]. gustas: 15
si quid deest, addes. cum in boletar miseris, addes
oleum viride.
+3+ (192) +Aliter lenticulam+: coquis. cum despumaverit, 17
porrum et coriandrum viride supermittis.
coriandri semen, puleium, laseris radicem, semen mentae
et rutae, suffundis acetum, adicies mel, liquamine, aceto, 20
defrito temperabis, adicies oleum, agitabis. si quid opus
fuerit, mittis. amulo obligas, insuper oleum viride mittis,
piper aspargis et inferes.
2 mittes coques _add. Hum_ | 3 inmortarium V, imor- E | 4 menta
EV | pulei EV, _at cf. l. 12 et p. 37, 5 {+5+ 2, 3}_ |
6 spyondilos EV | 7 ferbuerint V, -it E | 8 uiridem EV | de
castaneis _bis scriptum in EV_ | 10 coquitur V, -atur E |
11 mentae E, mentã V | 13 adicies _add. Gi_ | 15 tudiclabis _Hum
(cf. Varro Men. 287 Cels. 4, 25, 6 Marcell. med. 14, 44 Plin. med.
p. 104, l. 6)_, tutunclabis EV, turundabis _Sch; cf. p. 38, 26
{+5+ 3, 6}_ | ut (_sic_ EV)--teres _ut glossema inclusit Vo_ |
gustas V, guttas E | 16 addes V, -is E | 17 uiridem EV |
despumaveris EV, _at cf. l. 10 {+5+ 3, 1}. p. 38, 5 {+5+ 3, 3}.
39, 5. 22. 28 {+5+ 3, 9; +5+ 4, 3; +5+ 4, 4}_ | 18 teres _add.
Gi_ | 20 mel P, melle EV | 22 uiridem EV | 24 Pisa. pisum EV
III. +1+ (193) PISA. 1. Pisam coques. cum despumaverit, porrum,
coriandrum et cuminum supra mittis. teres piper, ligusticum,
[careum hoc est caravita] careum, anethum, ocimum
viride, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis,
facies ut ferveat cum ferbuerit, agitabis. si quid defuerit, 5
mittis et inferes. +2+ (194) +Pisam farsilem+: coques. cui
oleum mittis. abdomen, et mittis in caccabum
liquamen et porrum capitatum, coriandrum viride. imponis
ut coquatur. isicia minuta facies quadrata, et coques simul
turdos vel aucellas vel de pullo concisa et cerebella prope 10
cocta cum iuscello coques. Lucanicas assas, petasonem
elixas, porros ex aqua coques, nucleorum heminam frigis.
teres piper, ligusticum, origanum, zingiber, ius abdominis
fundis, lias. angularem accipies, qui versari potest, et
omentis tegis. oleo perfundis, deinde nucleos aspargis et 15
supra pisam mittis ut tegas fundum angularis, et sic componis
supra petasonis pulpas, porros, Lucanicas concisas.
iterum pisam supermittis. item alternis aptabis obsonia,
quousque impleatur angularis. novissime pisam mittis, ut
intus omnia contineat. coques in furno vel lento igni imponis, 20
ut ducat ad se deorsum. ova dura facies, vitella
eicies, in mortario mittis cum pipere albo, nucleis, melle,
vino candido et liquamine modico. teres et mittis in vas
ut ferveat. cum ferbuerit, pisam mittis in lancem, et hoc
iure perfundis. hoc ius candidum appellatur. 25
3 careum hoc est carauita (_sic_ V, caruitam E) careum EV,
_glossema eiecit Sch_ | ocymum uiridem EV | 6 pisam _add. Gi_ |
7 accipies _add. Vo_ | 10 concisa _Sch_, conciso V, deconciso E |
12 porros _Hum_, porro EV | 13 gingiber E, geng- V | 14 qui
versari _Baseggio_, conuersari (cou- V) EV | 15 perfundis _Gi_,
prof- EV | et _Hum_, ut EV | 19 pisadmittis EV | 23 liquamines
(s _erasa_) E | 4 hoc ius E, ocius V
+3+ (195) +Pisam Indicam+:
pisam coques. cum despumaverit, porrum et coriandrum
concidis et mittis in caccabum ut ferveat et accipies
sepias minutas, sic quomodo sunt cum atramento
suo, ut simul coquantur. adicies oleum, liquamen et vinum, 5
fasciculum porri et coriandri. facies ut coquantur. cum
coctum fuerit, teres piper, ligusticum, origanum, carei modicum,
suffundis ius de suo sibi, vino et passo temperabis
sepias minutatim concidis et in pisam mittis. piper asparges
pisam coques, agitabis et mittis 10
in frigidam. cum refrigeraverit, denuo agitabis. concidis
cepam minutatim et albamentum ovi, oleo et sale condies,
aceti modicum adicies. in boletari vitellum ovi cocti colas,
insuper oleum viride mittis et inferes. +5+ (197) +Pisam Vitellianam
sive fabam+: pisam coques, lias. teres piper, 15
ligusticum, zingiber, et super condimenta mittis vitella
ovorum, quae dura coxeris, mellis unc. III, liquamen, vinum
et acetum. haec omnia mittis in caccabum et condimenta
quae trivisti. adiecto oleo ponis ut ferveat. condies
pisam, lias, si aspera fuerit. mel mittis et inferes.
+6+ (198) +Aliter 20
pisam sive fabam+: ubi despumaverit, teres mel, liquamen,
caroenum, cuminum, rutam, apii semen, oleum et
vinum. tudiclabis. cum pipere trito et cum isiciis inferes.
1 Pisum (-am V) Indicum pisum EV | 9 pisum EV | asparges V, -gis
E | 10 et inferes _add. Gi_ | Aliter _add. Gi_ | pisum V, ipsum E |
11 denuo _Vo_, deinde EV; _cf. p. 50, 24 {+7+ 4, 3}. 53, 13
{+7+ 7, 1}. 62, 10 {+8+ 6, 6}_ | 12 ouiṇoleo E | 13 boletari
_Hum_, boletam EV | 14 uiridem EV | uitellianam EV, uitellinam
ς | 16 gingiber E, geng- V | 17 III E, III teres V | uinum _ex_
uirium E | 18 acetum E, aceta V condi///menta (_erasae_ men; -ta
_corr. ex_ tum_?_) E, condimentum V | 19 quae EV, quod ς |
20 mel _Tor_, melle EV | 21 pisa siue faba EV | dispumauerit EV |
23 tudiculabis _Hum_, tutunclabis EV, turundabis _Sch; cf.
p. 37, 1 {+5+ 2, 2}_
+7+ (199) +Aliter pisam sive fabam+: despumatam subtrito lasere
Parthico, liquamine et caroeno condies. oleum modice
superfundis et inferes. +8+ (200) +Pisam adulteram versatilem+:
coques pisam. cerebella vel aucellas vel turdos
exossatos a pectore. Lucanicas, iecinera, gigeria pullorum 5
in caccabum mittis, liquamen, oleum. fasciculos porri capitati,
coriandrum viride concidis, et cum cerebellis coques.
teres piper, ligusticum et liquamen. +9+ (201) +Pisam sive fabam
Vitellianam+: pisam sive fabam coques. cum despumaverit,
mittis porrum, coriandrum et flores malvarum. dum 10
coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, feniculi semen,
suffundis liquamen et vinum, in caccabum, adicies
oleum. cum ferbuerit, agitas. oleum viride insuper mittis
et inferes.
1 lasare EV | 2 liquamine P, -men EV | 3 adulteram (d _ex_ 1) E |
4 cerebellam EV | 5 pec///tore (_erasae_ ca) E | gizeria EV |
7 fascilos E | porri _corr. in_ -o E | 10 f̣ẹfabam coques E |
13 mittis _add. Gi_ | 14 uiridem EV
IV. CONCHICLA. 1. +1+ (202) + cum faba+: coques.
teres piper, ligusticum, cuminum, coriandrum viride, suffundis
liquamen, vino et liquamine temperabis, mittis in
caccabum, adicies oleum. lento igni ferveat et inferes.
1 Concicla EV, _et semper_ conci- _deinceps_ | _add.
Vo_ | 3 liquamine _Hum_, liquamen in ea EV
+2+ (203) +Conchiclam Apicianam+: accipies Cumanam mundam,
ubi coques pisam, cui mittis Lucanicas concisas, isiciola
porcina, pulpas, petasonem. teres piper, ligusticum, origanum,
anethum, cepam siccam, coriandrum viride, suffundis
liquamen, vino et liquamine temperabis. mittis in 5
Cumanam, cui adicies oleum, pungis ubique, ut combibat
oleum. igni lento coques ita ut ferveat et inferes.
+3+ (204) +Conchiclam 7
de pisa simplici+: pisam coques. cum despumaverit,
fasciculum porri et coriandri mittis. dum coquitur
teres piper, ligusticum, origanum, fasciculum, de suo 10
sibi fricabis, suffundis liquamine temperabis,
mittis . super adicies oleum, et
lento igni ferveat, et inferes. +4+ (205) +Conchicla Commodiana+:
pisam coques. cum despumaverit, teres piper, ligusticum,
anethum, cepam siccam, suffundis liquamen, vino 15
et liquamine temperabis. mittis in caccabum ut combibat.
deinde ova quattuor solves, in sextarium pisae mittis, agitas,
mittis in Cumanam, ad ignem ponis, ut ducat, et inferes.
2 pisum EV | 3 petasonem EV, -nis _Sch ex p. 37, 26 {+5+ 3, 2}_ |
6 ut combibat _Hum_, et cum bibat EV _cf. v. 16_ |
8 dispumauerit E | 9 coandri E | 10 origani P, _at cf. p. 29, 10
{+4+ 2, 27}_ | 11 liquamen vino et _add. Hum ex v. 15; cf. add._ |
12 in cumanam _Gi_, in caccabum _add. Hum; cf. p. 40, 1
{+5+ 4, 4}_ | 14 dispumauerit (-rit _in loco adraso_) E | 16 cum
bibat V, bibat E, _cf. v. 6_ | 17 Deinde E2V, Dein E1 |
18 cumana EV
+5+ (206) +Aliter conchiclam sic facies+: concidis pullum
minutatim, liquamine, oleo et vino ferveat. concidis
cepam, coriandrum minutum, cerebella enervata, mittes in
eundem pullum. cum coctus fuerit, levas et exossas. concides
minutatim cepam et coriandrum, colas ibi pisam 5
coctam non conditam. accipies conchiclarem, pro modo
componis varie. deinde teres piper, cuminum, suffundis ius
de suo sibi. item in mortario ova duo dissolves, temperas,
ius de suo sibi suffundis pisae integre elixae, vel nucleis
adornabis, et lento igni fervere facies et inferes.
+6+ (207) +Aliter 10
conchiclatus pullus vel porcellus+: exossas pullum
a pectore, femora eius iungis in porrectum, surculo
alligas, et impensam [concicla farsilis] paras. et farcies
alternis pisam lotam, cerebella, Lucanicas et cetera. teres
, ligusticum, origanum et zingiber, liquamen suffundis, 15
passo et vino temperabis. facies ut ferveat, et, cum
ferbuerit, mittis modice. et impensam cum condieris, alternis
in pullo componis, omento tegis et in operculo deponis
et in furnum mittis, ut coquantur paulatim, et inferes.
1 concidis E2V, condis E1 | 3 cepa EV | eneruatas EV | 4 levas
_Sch_, lauas EV | 8 mortario (-io _ex_ -ia) E | 9 nuncleis E |
11 concicla conciclatus EV, conchicla farsilis sive conchiclatus
_Hum cf. v. 13_ | exossas _Hum_, exossatus EV | 13 inpensam
concicla farsilis paras EV; _glossema eiecit Sch, titulo
praefixerat Hum_ | 15 piper _add._ V3, _om._ EV1 | gingiber EV |
17 impensam _Sch_, ipsam EV, pisam _Hum_ | cum condieris E2V, cum
dieris E1 | 19 coquantur _sic_ EV
V. TISANAM ET ALICAM. 1. +1+ (208) +Alicam vel sucum
tisanae sic facies+: tisanam vel alicam lavando fricas,
quam ante diem infundis. Imponis supra ignem. cum bullierit,
mittis olei satis et anethi modicum fasciculum, cepam
siccam, satureiam et coloefium, ut ibi coquantur. propter 5
sucum mittis coriandrum viride et salem simul tritum et
facies ut ferveat. cum bene ferbuerit, tollis fasciculum et
transferes in alterum caccabum tisanam, sic ne fundum
tangat propter combusturam. lias bene et colas in caccabo
super acronem coloefium. teres piper, ligusticum, pulei 10
aridi modicum, cuminum silfi frictum, ut bene tegatur. suffundis
mel, acetum, defritum, liquamen, refundis in caccabum
super coloefium acronem. facies ut ferveat super
ignem lentum. +2+ (209) +Aliter tisanam+: infundis cicer, lenticulam
pisam, defricas tisanam et cum leguminibus elixas. 15
ubi bene bullierit, olei satis mittis et super viridia concidis
porrum, coriandrum, anethum, feniculum, mollem. haec viridia minutatim concisa in
caccabum mittis. cauliculos elixas et teres feniculi semen
satis, origanum, silfi, ligusticum. postquam triveris, liquamine 20
temperas et super legumina refundis. agitas. cauliculorum
minutas super concidis.
{Transcriber’s Note: All page-and-line references in this
paragraph are to recipes +4+ 4, 1 (p. 33, l. 5-17) and +4+ 4, 2
(p. 33, l. 18ff).}
1 _cf. +4+ 4, 1 p. 33, 5-17_ | 3 cum] ueldum cum EV (_i._ cum
_ss._ uel dum); _ex p. 33, 7_ calidum. cum _Hum_ | 5 coloefium
_cf. p. 33, 9_, coleuium E2V, coleuinum E1 | 8 alterum E, -ro V |
9 ligas bene et colas EV | 10 acronem colouium (-inum E1) EV |
11 silfi _p. 33, 15_, sil EV _hic_ | 13 super _Gi_, sed EV _et hic
et p. 33, 16_ | coloefrim EV _cf. p. 33, 17_ | 14 _idem praeceptum
p. 33, 18 {+4+ 4, 2} seqq._ | 15 elix///as (_erasa_ i) E | 17 betam
maluam culiculum molle EV _p. 33, 22, omiserunt hic_ | 18 haec EV
_hic_, et _p. 33, 22_ | uiridla E1 _ut vid._ | minutatim _Hum
utrubique_, minuta EV _p. 33, 22_, mina _hic_ | 19 coliculos EV,
_item_ col- _v. 11 {+5+ 5, 2}_ | 20 silfi EV _et hic et p. 33, 24_,
silfi piper ς | 21 agitas EV _hic_, iagites EV _p. 33, 25_ |
22 minutas _sic_ EV _et hic et p. 33, 26_
VI. FABACIAE VIRIDES ET BAIANAE. 1. (210) +Fabaciae
virides+ ex liquamine, oleo, coriandro viridi, cumino et
porro conciso coctae inferuntur. +2+ +Aliter: fabaciae frictae+
ex liquamine inferuntur. +3+ +Aliter: fabaciae+ ex sinapi
trito, melle, nucleis, ruta, cumino et aceto inferuntur. 5
+4+ +Baianas+ elixas minutatim concidis. ruta, apio viridi,
porro, aceto, oleo, liquamine, caroeno vel passo modico
inferes.
1 baianae E, baganae V, _cf. capitula_ | 3 conciso V, concis E |
5 et _Hum_, ex EV | 6 apio V, opio E
VII. FAENVM GRAECVM. (211) _Faenum graecum_ ex liquamine oleo et vino.
VIII. FASEOLI ET CICER. +1+ 1. +Faseoli virides et cicer+
+2+ ex sale, cumino, oleo et mero modico inferuntur. +Aliter
faseolus sive cicer+: frictos ex oenogaro et pipere
gustabis. et elixati, sumpto semine cum ovis, in patella
feniculo viridi, pipere, liquamine et caroeno modico pro
salso inferuntur, vel simpliciter, ut solet.
1 faseoli (-li _ex_ -les) uirides E | 3 fasiolus E | 4 elixatis
(eax- E1) EV ouis EV, lobis _Hum_ (λοβοῖς) _vocabulo apud
Romanos inaudito_ | 5 uiride EV | pipere et _Hum_, piper et EV |
6 simpliciter V, simpliter E | ut _Tor_, et EV
LIB. VI. AEROPETES
I. In struthione. II. In grue vel anate perdice turture palumbo
columbo et diversis avibus. III. In turdis. IV. In ficedulis.
V. In pavo. VI. In fasiano. VII. In ansere. VIII. In pullo.
LIB. VI _tit._ Aeropetes _Hum_, Tropetes (-is E _hic_) _et hic et
in subscriptione_ EV | _capitula:_ I._hic omisit_ V; in strutione
E | IV fecetulis (fet- E) EV
I. IN STRVTHIONE. 1. (212) +In struthione elixo+: piper,
mentam, cuminum assum, apii semen, dactylos vel caryotas,
mel, acetum, passum, liquamen et oleum modice
et in caccabo facies ut bulliat. amulo obligas, et sic partes
struthionis in lance perfundis, et desuper piper aspargis 5
si autem in condituram coquere volueris, alicam addis
+2+ +Aliter struthione elixo+: piper, ligusticum, thymum
aut satureiam, mel, sinape, acetum, liquamen et
oleum.
1 IN STRVTIONE V, IN STRVCTIONE E, _post (item l. 5. 7)_ struti-
EV2 | 2 menta EV | 5 lance V, lace E | 6 conditurã V, -rum _corr.
in_ -ram E | 7 in _om._ EV | 8 sinaper (r _erasa_) E
II. IN GRVE VEL ANATE PERDICE TVRTVRE PALVMBO
COLVMBO ET DIVERSIS AVIBVS. 1. +1+ (213) +Gruem
vel anatem+ lavas et ornas et includis in olla. adicies
aquam, salem, anethum, dimidia coctura decoques, dum
obduretur, levas et iterum in caccabum mittis cum oleo 5
et liquamine, cum fasciculo origani et coriandri. prope
cocturam defritum modice mittis, ut coloret. teres piper,
ligusticum, cuminum, coriandrum, laseris radicem, rutam,
caroenum, mel, suffundis ius de suo sibi, aceto temperas.
in caccabo reexinanies ut calefiat, amulo obligabis. imponis 10
in lance et ius perfundis. +2+ (214) +In grue in anate vel
in pullo+: piper, cepam siccam, ligusticum, cuminum,
apii semen, pruna [uel] Damascena enucleata, mulsum, acetumi
liquamen, defritum, oleum et coques gruem. (215) cum coquis,
caput eius aqua quam non contingat, sed sit foris ab 15
aqua. cum cocta fuerit, de sabano calido involves gruem
et caput eius trahe: cum nervis sequetur, ut pulpae vel
ossa remaneant; cum nervis enim manducare non potes.
2 columbo V, _om._ E | 3 et ornas _Gi_, uel ornas EV, ornas _Hum_ |
5 leuas V, lauas E | 7 coloret V, coleret E | 11 grue vel in] grue
in EV, grue uel ς | 12 cepam V, capam E | cumiminum E | 13 pruna
_Hum_, pruna uel EV, _cf. +10+ 2, 1_ | mulsum _Gi_, mustum EV _cf.
+10+ 2, 1_ | 14 grue EV | 15 aqua quam non contingat (non tingat V)
EV; quam non _i ‘quam minime’_ | ab aqua (aquã V) EV | 16 sauano
EV | 17 ut pulpe (-pe _ex_ -be) E, ut in pulpe V | 18 potest V,
poṣtest E; _cf. p. 50, 20 {+7+ 4, 2}_
+3+ (216) +Gruem vel anatem ex rapis+: lavas, ornas et in olla
elixabis cum aqua, sale et anetho dimidia coctura. rapas
coque, ut exbromari possint. levabis de olla, et iterum lavabis,
et in caccabum mittis anatem cum oleo et liquamine
et fasciculo porri et coriandri. rapam lotam et minutatim 5
concisam desuper mittis, facies ut coquatur. modica
coctura mittis defritum ut coloret. ius tale parabis: piper,
cuminum, coriandrum, laseris radicem, suffundis acetum et
ius de suo sibi, reexinanies super anatem ut ferveat. cum
ferbuerit, amulo obligabis, et super rapas adicies. piper 10
aspargis et adponis. +4+ (217) +Aliter in gruem vel anatem elixam+:
piper, ligusticum, cuminum, coriandrum siccum,
mentam, origanum, nucleos, caryotam, liquamen, oleum,
mel, sinape et vinum. +5+ (218) +Aliter gruem vel anatem assam+:
eas de hoc iure perfundis: teres piper, ligusticum, 15
origanum, liquamen, mel, aceti modicum et olei. ferveat
bene. mittis amulum et supra ius rotulas cucurbitae elixae
vel colocasiae ut bulliant. si sunt, et ungellas coques et
iecinera pullorum. in boletari piper minutum aspargis et
inferes. +6+ (219) +Aliter in grue vel anate elixa+:
piper, ligusticum, 20
apii semen, erucam vel coriandrum, mentam,
caryotam, mel, acetum, liquamen, defritum et sinape. idem
facies et si in caccabo assas.
2 elixabis P, exiliabis EV | 3 leuabis de V, lauabis de E |
6 modica EV, media _Sch_ | 11 grue E | 12 elixam E, in elixam V |
piper ligusticum E, ligusticum piper V | 15 assam _Hum_, assas EV |
18 colocasiae E, colocas V | ungellas _Sch_, ungellae EV |
19 iecinera V, iocinerẹa | E boletari V, -rio E | 20 elixa V,
alixa E | 21 erucam E, -ca V | uel ς, et EV | coriandri EV |
mentam E, -a V | 23 facies P, faciet EV
III. IN PERDICE ET ATTAGENA ET IN TVRTVRE
ELIXIS. 1. +1+ (220) <+In perdice+>: piper, ligusticum, apii semen,
mentam, myrtae bacas vel uvam passam, mel, vinum, acetum,
liquamen et oleum. uteris frigido. <+Aliter+> +2+ (221) +perdicem+:
cum pluma sua elixabis et madefactam depilabis. 5
[perdices coctura]. occisa perdix potest ex iure coqui, ne
indurescat; si † dierum fuerit, elixa coqui debet.
+3+ (222) +In perdice 7
et attagena et in turture+: piper, ligusticum
mentam, rutae semen, liquamen, merum et oleum.
calefacies. 10
1 perd ic///ę (_erasa_ r _vel_ i) E | attagena V, adtagenẹa
E | 2 in perdice _add. Vo_ | 3 mirtae _Sch_, mirtam et EV | mel
_Hum_, uel EV | 4 Aliter _add. Gi_ | 5 elixabis _Hum_, elixas
(-ias E) ibi EV; _vide tamen an_ ibi _sit pro_ deinde _ut p. 40, 6
{+5+ 4, 5} et_ et _delendum_ | 6 perdices EV, perdicẽ P;
_glossam marginalem agnovit Brandt; cf. Sitz.-Ber. p. 23 s._ |
ne E, ñ V | 7 dierum EV, dura P, _latet aliud_
IV. IN PALVMBIS COLVMBIS [+auibus in altile et
in fenicoptero+].
1. +1+ (223) +In assis+: piper, ligusticum, coriandrum, 2
careum, cepam siccam, mentam, ovi vitellum,
caryotam, mel, acetum, liquamen, oleum et vinum. +2+ (224) +Aliter
elixis+: piper, careum, apii semen, petroselinum, 5
condimenta moretaria, caryotam, mel, acetum, vinum,
oleum et sinape. +3+ (225) +Aliter+: piper, ligusticum, petroselinum,
apii semen, rutam, nucleos, caryotam, mel, acetum, liquamen,
sinape et oleum modice. +4+ (226) +Aliter+: Piper, ligusticum,
laser vivum, suffundis liquamen, vino et liquamine 10
temperabis, et mittis super columbum vel palumbum. pipere
aspersum inferes.
1 palumbus E | auibus--fenicoptero _delevit Sch; illud_ altile
_videtur ortum ex p. 45, 11 {+6+ 5, 7}_ aliter avem _vel ex
p. 45, 9 {+6+ 5, 6}_ altiliorem | 5 in P, _om._ EV | 6 condimenta
_Hum_, -tam E, -tũ V | moretaria E, mortaria V | 7 Aliter E2V,
Alite E1 | 10 laser uiuum E, laserum uinum V, _cf. 46, 13. 25
{+6+ 9, 2; +6+ 9, 5} exc. Salm. §25, Niedermann ad Marcell. med.
p. 157, 29_ | liquamen E, -ine V | 11 piper EV
V. IVS IN DIVERSIS AVIBVS. 1. +1+ (227) Piper, cuminum frictum,
ligusticum, mentam, uvam passam enucleatam aut
Damascena, mel modice. vino myrteo temperabis, aceto,
liquamine et oleo. calefacies et agitabis apio et satureia.
+2+ (228) +Aliter ius in avibus+: piper, petroselinum, ligusticum 5
mentam siccam, cneci flos, vino suffundis, adicies Ponticam
vel amygdala tosta, mel modicum vino et
aceto, liquamine temperabis. oleum in pultarium super
ius mittis, calefacies, ius agitabis apio viridi et nepeta.
incaraxas et perfundis. +3+ (229) +Ius candidum in avem elixam+: 10
piper, ligusticum, cuminum, apii semen, Ponticam
vel amygdala tosta vel nuces depellatas, mel modicum, liquamen,
acetum et oleum. +4+ (230) +Ius viride in avibus+: piper,
careum, spicam. Indicam, cuminum, folium, condimenta
viridia omne genus, dactylum, mel, acetum, vinum modice, 15
liquamen et oleum. +5+ (231) +Ius candidum in ansere elixo+:
piper, careum, cuminum, apii semen, thymum, cepam, laseris
radicem, nucleos tostos, mel, acetum, liquamen et
oleum. +6+ (232) +Ad aves hircosas omni genere+: piper, ligusticum,
thymum, mentam aridam, calvam, caryotam, mel, 20
acetum, vinum, liquamen, oleum, defritum, sinape. avem
sapidiorem et altiliorem facies et ei pinguedinem servabis,
si eam farina oleo subacta contextam in furnum miseris.
+7+ (233) +Aliter avem+: in ventrem eius fractas olivas novas mittis
et consutam sic elixabis. deinde coctas olivas eximes. 25
3 damascena E, -nã V | myrtheo _Hum_, myrto EV | 4 liquamine E,
-men V et satureia E2V, _om._ E1 | 6 cneci flores _Sch_, eneci
flos EV _quod videtur pro indeclinabili vel pro neutro in usu
fuisse, cf._ aeris flos _Marcell. med. ed. Niedermann p. 297 II_ |
7 cum _add. Gi_ | 9 api///o E uiridi V, -de _ex_ -do _vel_ -d& E |
12 amigdalam tostam EV | depelatas V, depilatas E | 14 spica
indica EV | 19 genere _Sch_, gere EV | 20 mentã V, menta E |
22 altiliorem _Sch_, altiorem EV _dubito an probe_ | 23 farina
oleo subacta _Hum_, farinam oleo subactam EV | 25 eximens EV
VI. IN PHOENICOPTERO. 1. +1+ (234) Phoenicopterum eliberas,
lavas, ornas, includis in caccabum, adicies aquam,
salem, anethum et aceti modicum, dimidia coctura alligas
fasciculum porri et coriandri, et coquatur. prope cocturam
defritum mittis, coloras. adicies in mortarium piper, 5
cuminum, coriandrum, laseris radicem, mentam, rutam, fricabis,
suffundis acetum, adicies caryotam, ius de suo sibi
perfundis. reexinanies in eundem caccabum, amulo obligas,
ius perfundis et inferes. idem facies et in psittaco.
+2+ (235) +Aliter+: 9
assas avem, teres piper, ligusticum, apii semen, sesamum 10
frictum, petroselinum, mentam, cepam siccam, caryotam;
melle, vino, liquamine, aceto, oleo et defrito temperabis.
1 fenicoptero. fenicopterum EV | eliberas EV, elixabis α, elixas
_Hum_ | 3 et coquatur _Sch_, ut c. EV | 9 psittato EV | 11 cepã V,
capem E
VII. AVES OMNES NE LIQVESCANT: (236) cum plumis
elixare omnibus melius erit. prius tamen exenterantur per
guttur vel a navi † as sublata.
2 elixare _Gi_, elixate EV, -to _Sch_ | 3 vel a navi (_sic
Baseggio_) ac sub latera _Gi_, uel in abias sublata EV, vel in
ambigas sublatae _Hum_; _cf. p. 46, 10. 24 {+6+ 9, 2; +6+ 9, 5}_
VIII. (237) +Anserem elixum calidum
ex iure frigido Apiciano+: teres piper, ligusticum,
coriandri semen, mentam, rutam, refundis liquamen et
oleum modice, temperas. anserem elixum ferventem sabano
mundo exsiccabis, ius perfundis et inferes. 5
1 IN ANSERE _add. Vo_ | 2 ex _α,_ et EV | 3 liquãm V, -men _ex_
-mine E1
IX. 1. +1+ (238) +In pullo elixo ius crudum+:
adicies in mortarium anethi semen, mentam siccam, laseris
radicem, suffundis acetum, adicies caryotam, refundis liquamen,
sinapis modicum et oleo defrito temperas
et sic mittis. (239) pullum anethatum mellis modico liquamine 5
temperabis. levas pullum coctum et sabano mundo
siccas, caraxas et ius scissuris infundis, ut combibat, et
cum combiberit, assabis et suo sibi iure penitus tangis.
pipere aspersum inferes. +2+ (240) +Pullum Parthicum+: pullum
aperies a navi et in quadrato ornas. teres piper, ligusticum, 10
carei modicum; suffunde liquamen; vino temperas.
componis in Cumana pullum et condituram super pullum
facies. laser [et] vivum in tepida dissolvis, et in pullum mittis
simul, et coques. pipere aspersum inferes. +3+ (241) +Pullum
oxyzomum+: olei acetabulum maius, satis modice, 15
liquaminis acetabulum minus, aceti acetabulum perquam
minus, piperis scripulos sex, petroselini scripulum,
porri fasciculum.
1 IN PVLLO _add. Vo_ | 2 _fortasse ex +7+ 6, 13, praecepto
simillimo post_ mortarium _addendum_ piper _et v. 3_ mel _ante_
liquamen | 4 oleo et _Vo ex +7+ 6, 13 p. 52, 30_, oleum EV |
5 _a_ pullum anetatum _novum praeceptum ordiuntur_ EV, _vide an
recte; totum sic constituit Hum_: mittis pullum anetatum
(_scil. ius ante descriptum_). . Mellis modice
_eqs._ | modico et _Vo_, modice EV | 6 levas _Sch_, lauas EV |
7 conuiuat et cũ conuiuerit (uiuerit _om._ con E) EV |
8 penitus tangis _Vo_, pertangis _Hum_, pinnis tongis
(ton_̵̅̅gis E) EV | 9 pipere E, pip V | particum E, partiũ V |
11 suffunde _sic_ EV | 13 vivum _Vo_, et uinum EV _cf. p. 44, 14
{+6+ 4, 4}_ | in tepida _Baseggio_, interidas EV | 14 piper EV |
15 oxizomum EV | olei V, oleum E | maiorem EV | laseris satis
_Gi_, satis EV | 16 _et_ 17 minorem EV | 17 scripulos E, -lis V |
petrosilenum (-lin-E) EV | scriptulum EV | 18 porros EV
+4+ (242) +Pullum Numidicum+: pullum curas,
elixas, lavas, lasere ac pipere et assas. teres
piper, cuminum, coriandri semen, laseris radicem, rutam,
caryotam, nucleos, suffundis acetum, mel, liquamen et
oleum, temperabis. cum ferbuerit, amulo obligas, pullum 5
perfundis, piper aspergis et inferes. +5+ (243) +Pullum laseratum+:
pullum aperies a navi, lavabis, ornabis et Cumana
ponis. teres piper, ligusticum, laser vivum, suffundis
liquamen, vino et liquamine temperabis, et mittis pullo.
coctus si fuerit, pipere aspersum inferes.
+6+ (244) +Pullum paroptum+: 10
laseris modicum, piperis scripulos sex, olei acetabulum,
liquaminis acetabulum, petroselini modice. +7+ (245) +Pullum
elixum ex iure suo+: teres piper, cuminum, thymi
modicum, feniculi semen, mentam, rutam, laseris radicem,
suffundis acetum, adicies caryotam et teres; melle, aceto, 15
liquamine et oleo temperabis pullum refrigeratum
et siccatum mittis; quem perfusum inferes.
1 numidicum E, -dum V | 2 lasere ac pipere aspergis et _Gi_,
laseras piper et EV, lasere et pipere aspersum _Hum_ | 6 laseratum
E, rasseratum V | 7 aperies a navi _Hum_, asperges anabi EV in P,
_om._ EV | 8 laser uiuum _sic_ EV, _cf. ad p. 44, 14
{+6+ 4, 4 app.}_ | 9 pullo _Sch_, pullum EV | 10 piper EV |
paroptum _sic_ EV | 16 et α, ex EV et in _add. Vo_ | _a_ pullum
_nova sectio orditur in_ EV | 17 siccatum mittis _Hum_, mittis
siccatum EV
+8+ (246) +Pullum
elixum cum cucurbitis elixis+: iure supra scripto,
addito sinapi, perfundis et inferes. +9+ (247) +Pullum elixum cum
colocasiis elixis+: supra scripto iure perfundis et inferes.
facis et in elixum cum olivis columbadibus.... 5
+10+ (248) non valde, ita ut laxamentum habeat, ne dissiliat
dum coquitur in olla, submissus in sportella. cum bullierit,
frequenter levas et ponis ne dissiliat.
+11+ (249) +Pullus Vardanus+: 13
pullum coques iure hoc: liquamine, oleo, vino, fasciculum porri, coriandri, satureiae. cum coctus 10
fuerit, teres piper, nucleos, cyathos
duos et ius de suo sibi suffundis et fasciculos proicies.
lacte temperas, et reexinanies mortarium supra pullum,
ut ferveat. obligas eundem albamentis ovorum tritis, ponis
in lance et iure supra scripto perfundis. hoc ius candidum 15
appellatur. +12+ (250) +Pullum Frontonianum+: pullum praedura,
condies liquamine, oleo mixto, cui mittis fasciculum anethi,
porri, satureiae et coriandri viridis, et coques. ubi coctus
fuerit, levabis eum, in lance defrito perunges, piper aspargis
et inferes. 20
3 sinape perfundis _Hum_, sinape piper fundis EV | 4 cologasiis
EV | 5 idem facis _Vo_, facit EV | elixum cum _Hum_, elixam et in
EV | columbadibus _Hum_, columbaribus (-bir E) EV; _post hoc
verbum lacunam indicavit Vo, deest praecepti initium cf. p. 48, 16
{+6+ 9, 14 (253)}. 53, 10 {+7+ 7, 1 (290)}_ | 7 ollam _et_
sportellam EV | 8 levas _Sch_, lauas EV | uardanus EV, Varianus
_Hum, cf. Sitz.-Ber. p. 34, 1_ | 9 cui mittis _add. Gi_ |
10 satureie P, -reia EV | 11 adicies liquaminis _add. Gi_ |
13 lacte _Hum_, lac EV | mortarium _Sch_, inmortarium EV | 14 ut
EV, et _Sch_ | tritis EV, tribus _Sch_ | 15 candidum V, _item, sed
altera_ d _a man. 2 in loco adraso_ E | 16 frontonianum E2V,
frotito- E1 | 18 satureie P, -reia EV | 19 levabis _Hum_, lauabis
EV, _item p. 48, 2 {+6+ 9, 13}._
+13+ (251) +Pullus tractogalatus+: pullum coques
liquamine, oleo, vino, cui mittis fasciculum coriandri, cepam.
deinde, cum coctus fuerit, levabis eum de iure suo
et mittis in caccabum novum lac et salem modicum, mel
et aquae minimum, id est tertiam partem. ponis ad ignem 5
lentum ut tepescat, tractum confringis et mittis paulatim,
assidue agitas, ne uratur. pullum illic mittis integrum vel
carptum, versabis in lancem, perfundis ius tale: piper
ligusticum, origanum, suffundis mel et defritum modicum,
et ius de suo sibi, temperas. in caccabulo facies ut bulliat. 10
cum bullierit, amulo obligas et inferes.
+14+ (252) +Pullus farsilis+: 11
pullum sicuti liquaminatum a cervice expedies. teres
piper, ligusticum, zingiber, pulpam caesam, alicam elixam,
teres cerebellum ex iure coctum, ova confringis et
commisces, ut unum corpus efficias. liquamine temperas et 15
oleum modice mittis, piper integrum, nucleos abundanter.
fac impensam et imples pullum vel porcellum, ita ut laxamentum
habeat. (253) similiter in capo facies. ossibus eiectis
coques. +15+ (254) +Pullus leucozomus+: accipies pullum et ornas
ut supra. aperies illum a pectore. accipiat aquam et oleum 20
Hispanum abundans. agitatur ut ex se amulet et humorem
consumat. postea, cum coctus fuerit, quodcumque porro remanserit
inde levas. piper aspargis et inferes.
2 oleo E, oleum V | 5 aquę minimum E, aquã eminimum V, aquae
eminam α | 67 carptum _Hum_, cariotum EV | lancem _Brandt_,
lance quem EV | defrito EV | 11 farsilis _Hum_, fusilis EV |
12 sicuti liquaminatum _Brandt_, sicut ilique cuminatũ EV, sic
ne aliquid in eo remaneat _Hum_, sic ut aliquae pulpae in eo
remaneant _Gi ex p. 63, 27 {+8+ 7, 3}; breviter_ sicut aliqui
cuminatum _To; cf. p. 63, 27 {+8+ 7, 3}_ | 13 gingiber E, geng- V |
pulpam P, pulpem EV | aliquam EV | 15 commiscis EV | 16 abundanter
E, -tes V | 18 capo α, capso EV | 19 _titulum_ Pullus leucozomus
(leocozomus E, leocezumus V), _qui in_ EV _abiit post_ |
20 pectore, _suo loco restituit Baseggio_ | 21 spanum EV | amulet
_Baseggio_, ambulet EV | 22 porro P, porri EV | 23 leuas V, leues E
LIB. VII. POLYTELES
I. Vulvae steriles, callum, libelli, coticulae et ungellae. II. sumen.
III. ficatum. IV. ofellae. V. assaturae. VI. in elixam et in copadiis.
VII. ventricula. VIII. lumbuli et renes. IX. perna. X. iocinera sive
pulmones. XI. dulcia domestica et melce. XII. bulbi. XIII. fungi farnei
vel boleti. XIV. tubera. XV. in colocasia. XVI. cocleas. XVII. ova.
LIB. VII: Incipit eiusdem politeles liber VII (oct septimus _sic_
V) EV, Politeles E _in indice librorum_ | _capitula:_ I Vulua EV |
coticule E, cocticule (_altera_ c _erasa_) V | ungell(a)e EV |
VIII Lumboli V, Lumbi E | X iecinora V | XV cola cassia E, cola
casio V
I. VVLVAE STERILES, CALLVM, LIBELLI, COTICVLAE
ET VNGELLAE. 1. +1+ (258) +Vulvae steriles+: lasere Cyrenaico
vel Parthico, aceto et liquamine temperato appones.
+2+ +In vulva+ [et] +sterili+: piper, apii semen, mentam
siccam, laseris radicem, mel, acetum et liquamen. +3+ +Vulvae+ 5
[et] +steriles+: pipere et liquamine, cum lasere Parthico
apponis. +4+ +Vulvae steriles+: pipere, liquamine et
condito modico apponis. +5+ (259) +Callum, libelli, coticulae,
ungellae+: cum pipere, liquamine, lasere apponis. +6+ (260) +Vulvam
ut tostam facias+, in cantabro involve et postea 10
in muriam mitte et sic coque.
1 coticule E, co///ticule (_erasa_ c _vel_ t) V | 2 ungellae E,
ungulae V | laser (lasare _Sch_) uuluas et apices politeles liber
VII cirenaicum _sic_ EV, _in_ E _verba_ uuluas--VII _expuncta
sunt_ | cirenaicum uel parthicum (particũ V) EV | 4 et sterile
EV | mentẹm (a _supra_ ẹ) E | 6 et steriles EV | piper et
EV | cum E, _om._ V | lasere E, laceri V | 7 steriles V, ẹṭ
steriles E | pipere E, pip V | 8 libelli _sic_ EV _hic et in
indice: ferculum potest a forma convoluta nomen habuisse_ |
coticulae E, cocticule V, _videtur forma vulgaris pro_ costiculae |
9 ungelle EV | cum pipere E, pip V | 10 facias α facies EV _cf.
p. 53, 16 {+7+ 7, 2}_ | 11 muria EV
II. +1+ (261) SVMEN. 1. Sumen elixas, de cannis surclas, sale
aspargis et in furnum mittis vel in craticulam. subassas.
teres piper, ligusticum, liquamen, mero et passo .
amulo obligas et sumen perfundis. +2+ (262) +Sumen plenum+:
teritur piper, careum, echinus salsus. consuitur et 5
sic coquitur. manducatur cum allece sinapi.
2 craticulam E, grat- V, _item p. 50, 3 {+7+ 3, 2} et saepius_ |
3 temperabis _add. Gi_ | 5 hecinus EV | consuitur _Hum_, quo
suitur EV | 6 cummaleco (cũma- V) sinape EV
III. FICATVM. 1. +1+ (263) +In ficato oenogarum+: piper, thymum,
ligusticum, liquamen, vinum modice, oleum. +2+ (264) +Aliter+:
ficatum praecidis ad cannam, infundis in liquamine.
piper, ligusticum, bacas lauri duas. involves in
omento et in craticula assas et inferes. 5
1 timũ V, timu E | 3 ad V, ut E _cf. p. 35, 24 {+5+ 1, 1}_ ad
trullam | 4 teres _add. Gi_ | 5 aucmento _sic_ EV; _cf._ omento
_p. 22, 8 {+3+ 20, 7}. 53, 22 {+7+ 8, 1}. 57, 4 {+7+ 16, 2} Athen.
3, p. 106 E_ τῷ καλουμένῳ ἐπίπλῳ
IV. OFELLAE. 1. +1+ (265) +Ofellas Ostienses+: [in ofillam] designas
ofellas in cute, ita ut cutis sic remaneat. teres piper,
ligusticum, anethum, cuminum, silfium, bacam lauri unam,
suffundis liquamen, fricas, in angularem refundis simul
cum ofellis. ubi requieverint in condimentis biduo vel triduo, 5
promis, surclas decussatim, et in furnum mittis. cum
coxeris, ofellas, quas designaveras, separabis et teres piper,
ligusticum, suffundis liquamen et passum modicum,
ut dulce fiat. cum ferbuerit, ius amulo obligas. ofellas
satias et inferes. +2+ (266) +Ofellas Apicianas+: ofellas exossas, 10
in rotundum complicas, surclas, ad furnum admoves. postea
praeduras, levas et, humorem exspuant, in craticula
igni lento exsiccabis, ita ne urantur. teres piper, ligusticum,
cyperi, cuminum; liquamine et passo temperabis. cum
hoc iure ofellas in caccabum mittis. cum coctae fuerint, 15
levas et siccas, sine iure, pipere asperso, et inferes. si pingues
fuerint, cum surclas, tollis cutem, potes et de abdomine
huiusmodi ofellas facere. +3+ (267) +Ofellae aprugineo
more+: ex oleo liquamine condiuntur, et mittitur eis
condimentum, cum coctae fuerint. et super adicitur his, 20
cum in foco sunt, conditura, et denuo bulliunt. piper tritum,
condimentum, mel, liquamen, amulum, cum iam bulliunt.
et sine liquamine et oleo elixantur, coquuntur et sic pipere
perfunduntur. ius supra scriptum, et sic bulliunt.
1 ostienses _Hum_, otienses EV | in ofillam EV, _del. Baseggio;
cave legas_ in ovilla | designas _Hum_, -ans EV | 3 silfium _sic_
EV | 5 obellis EV | requieuerint P, -rit EV | 6 promis _Sch_, ponis
EV | 12 et ut _Gi_, et EV, ut α | exspuant _Tor_, -at EV |
13 urantur _Hum_, uratur EV | 14 ciperis EV | liquamen et EV |
15 ouellas EV | 16 piper EV | 17 potes α, potest EV; _cf.
p. 43, 1 {+6+ 2, 2}_ | 18 Ofelle aprogeneo EV | 19 et _add. Gi_ |
23 piper EV | 24 mittis _add. Vo_
+4+ (268) +Aliter ofellae+: recte friguntur ut paene assae reddantur.
Liquaminis sumis cyathum, aquae cyathum, aceti cyasothum,
olei cyathum. simul mixtis et immissis in patellam
fictilem, frigis et inferes. +5+ (269) +Aliter ofellas+: in sartagine
+6+ abundanti oenogaro. piper asparges et inferes. +Aliter 5
ofellas+: ofellae prius sale et cumino infusae in aquam
recte friguntur.
1 assae _Tor_, reddantur _Hum_, asso (ossa E) rodantur EV |
2 sumis cyathum _Hum_, summi ciato EV | aquae ciatum V, aquae E |
3 mixtis α, mixti EV
V. ASSATVRAE. 1. +1+ (271) +Assaturam+: assam a furno simplicum
salis plurimo conspersam cum melle inferes.
+2+ (272) +Aliter assaturas+: petroselini scripulos VI, asareos
scripulos VI, zingiberis scripulos VI, lauri bacas V, condimenti
, laseris radicis scripulos VI, origani scripulos 5
VI, cyperis scripulos VI, costi modice, pyrethri scripulos
III, apii seminis scripulos VI, piperis scripulos XII,
liquaminis et olei quod sufficit.
+3+ (273) +Aliter assaturas+: myrtae 9
siccae bacam exenteratam cum cumino, pipere, melle,
liquamine, defrito et oleo teres, et fervefactum amulas. 10
carnem elixam sale subassatam perfundis, piper aspargis
et inferes. +4+ (274) +Aliter assaturas+:
piperis scripulos VI, ligustici 12
scripulos VI, petroselini scripulos VI, apii seminis
scripulos VI, anethi scripulos VI, laseris radicis scripulos
VI, asareos scripulos VI, pyrethri modice, cyperis scripulos 15
VI, carei scripulos VI, cumini scripulos VI, zingiberis
scripulos VI, liquaminis heminam, olei acetabulum.
+5+ (275) +Assaturas 17
in collari+: elixatur et infunditur in fretali piper,
condimentum, mel, liquamen, et attorretur in clibano quousque
coquatur. elixum vero collare, si voles, sine conditura 20
assas, et siccum calidum perfundis.
2 salis plurimi EV, sale plurimo _Tor_ | consp̣sam V, -sa E |
3 petrosilene EV | asareos _Gi, cf. l. 19 {+7+ 5, 4}_ laser EV,
laseris P | 4 ging- EV | 5 satis _ex. gr. add. Vo_ | radicem EV |
9 extenteratum EV | cumino V, -ne E | mel liquamen EV |
12 ligusticũ EV | 13 petrosileni E, -num V | seminis E, semen
V | 14 radicem EV | 15 piretri E, peretri V | 16 cuminis E | ging-
E, geng- V | 17 ọḷẹị eminam olei V | 18 elixaṇtur
E | 19 attorretur _Hum_, atteritur EV | 21 siccum EV, _cf. p.
45, 32 {+6+ 8}_, sucum P
VI. IN ELIXAM ET COPADIA. 1. (276) +Ius in elixam,
omnem+: piper, ligusticum, origanum, rutam, silfium, cepam
siccam, vinum, caroenum, mel, acetum, olei modicum.
persiccatam et sabano expressam elixam perfundis.
+2+ (277) +Ius in elixam+: piper, petroselinum, liquamen, acetum, 5
caryotam, cepulam, olei modicum. perfundis calido iure.
1 IN ELIXAM ET COPADIA EV _hic, cf. index_ | 2 silfium _sic_ EV |
4 persiccatam _Hum_, -tum EV | 5 petrosilenem EV | 6 cepullam EV,
_item p. 52, 7 {+7+ 6, 5}; cf. p. 58, 27 {+8+ 1, 7}_
+3+ +Ius in elixam+: teres piper, rutam aridam, feniculi semen,
cepam, caryotam, liquamen et oleum. +4+ (278) +Ius candidum
in elixam+: piper, liquamen, vinum, rutam, cepam
nucleos, conditum, modicum de buccellis maceratis unde stringat,
oleum. cum coxerit, ius perfundis. +5+ (279) +Aliter ius candidum 5
in elixam+: piper, careum, ligusticum, thymum, origanum,
cepulam, dactylum, mel, acetum, liquamen, oleum.
5 coxerit _scil. elixa_ EV, -is ς
+6+ (280) +In copadiis ius album+: piper, cuminum, ligusticum,
rutae semen, Damascena. infundis vinum, oenomeli et aceto
temperabis. thymo et origano. +7+ (281) +Aliter ius
candidum in copadiis+: piper, thymum, cuminum, apii
semen, feniculum, mentam, bacam myrtae, uvam passam 5
mulso temperas. agitabis ramo satureiae. +8+ (282) +Ius in copadiis+:
piper, ligusticum, careum, mentam, nardostachyum,
folium, ovi vitellum, mel, mulsam, acetum, liquamen et
oleum. agitabis satureia et porro, amulabis. +9+ (283) +Ius album
in copadiis+: piper, ligusticum, cuminum, apii semen, 10
thymum, nucleos infusos, nuces infusas et purgatas, mel,
acetum, liquamen et oleum. +10+ (284) +Ius in copadiis+: piper, apii
semen, careum, satureiam, cneci flos, cepulam, amygdala
tosta, caryotam, liquamen, oleum, sinapis modicum. defrito
coloras. +ll+ (285) +Ius in copadiis+:
piper, ligusticum, petroselinum, 15
cepulam, amygdala tosta, dactylum, mel, acetum,
liquamen, defritum, oleum. +12+ (286) +Ius in copadiis+: ova
dura concidis, piper, cuminum, petroselinum, porrum coctum,
myrtae bacas, plusculum mel, acetum, liquamen,
oleum. +13+ (287) + in elixam anethatum crudum+: piper, 20
anethi semen, mentam siccam, laseris radicem, suffundis
acetum. adicies caryotam, mel, liquamen, sinapis modicum,
defrito oleo temperabis. et hoc in collari porcino.
2 damascenas EV | 3 agitabis _add. Hum_ | origano E, pri- V |
5 mentam EV, rutam ς | 7 careo EV | nardostacium EV |
9 satureiã V | amulauis EV, amula ius ς | 13 cneci (cnechi V)
flos EV, cneci flores _Hum_ | 15 petrosilenem EV, _item 18_ |
18 concidis _Sch_, incidis EV _cf. p. 53, l. 20 {+7+ 8, 1}_ |
19 myrte (mirte V) uacas (aacas E) EV | 20 Ius P, _om._ EV |
elixã V, elixum E | _praeceptum simillimum +6+ 9, 1_ | anethatum
_Tor_, anetatam EV | 23 et _add. Gi_ | _an_ et hoc
_vel simile? cf. p. 58, 12 {+8+ 1, 3}. 59, 24 {+8+ 2, 2}_
+14+ (288) +Ius in elixam allecatum+: piper, ligusticum, careum,
apii semen, thymum, cepulam, dactylum, allecem colatum;
melle et vino temperas; apium viridem concisum super
aspargis, oleum mittis et inferes.
1 alecatum _Hum_, allegatam (-lig- V) EV careo EV | 3 uino E,
uinũ V | concisum _Sch_, incisum EV _cf. p. 52, 25 {+7+ 6, 12}_
VII. VENTRICVLA. 1. +1+ (289) +Ventrem porcinum+ bene
exinanies, aceto et sale, postea aqua lavas, et sic hac impensa
imples: pulpam porcinam tunsam tritam, ita ut enervata
commisceas cerebella tria et ova cruda, cui nucleos
infundis et piper integrum mittis et hoc iure temperas. 5
teres piper, ligusticum, silfium, anesum, zingiber, rutae
modicum, liquamen optimum et olei modicum. reples aquaticulum
sic ut laxamentum habeat, ne dissiliat in coctura.
surclas, amulas et in ollam bullientem summittis. levas
et pungis acu, ne crepet cum ad dimidias coctus fuerit, 10
levas et ad fumum suspendis ut coloretur. et denuo eum
perelixabis, ut coqui possit, deinde liquamine, mero, oleo
modico (290) et cultello aperies et cum liquamine
et ligustico apponis. +2+ (291) +Ventrem ut tostum facias+, in
cantabro involve, postea in muriam mittis et sic coque. 15
2 hac inpensa _Tor_, hanc inpensam EV | 3 tunsa (tonsa V) trita
EV | eneruiata EV | 6 silfium _sic_ EV | ging- E, geng- V |
7 aqualiculum _Tor_, aqualicum EV | 9 amulas _Hum_, ambas EV |
10 cum ad _Hum_, qua EV | coctus _Tor_, coctum EV | 11 coloretur
(o _altera corr. in_ e) V, coleretur E | 13 temperabis _add. Gi_ |
cum ς, eum EV | 15 mittis EV, _cf. p. 49, 12 {+7+ 1, 6}_
VIII. LVMBI ET RENES. +1+ (292) +Lumbuli assi ita fiunt+:
aperiuntur in duas partes ita ut expansi sint, et aspergitur
eis piper tritum, nuclei et coriandrum concisum,
minutatim factum et semen feniculi tritum. deinde lumbuli
recluduntur [assi] et consuuntur et involvuntur omento et 5
sic praedurantur in oleo et liquamine, inde assantur in
clibano vel craticula.
1 Lumbi et renes _sic_ EV _hic; cf. cap. VIII_ {_i.e. in ind._}|
4 lumbuli recluduntur E, lumbolis ecluduntur V | 5 assi EV,
_del. Gi_
IX. PERNA. 1. +1+ (293) +Pernam+, ubi eam cum Caricis plurimis
elixaveris et tribus lauri foliis, detracta cute tessellatim
incides et melle complebis. deinde farinam oleo subactam
contexes et ei corium reddis. et, cum farina cocta
fuerit, eximas furno et ut est inferes.
+2+ (294) +Pernae cocturam+: 5
ex aqua cum Caricis cocta simpliciter, ut solet, inlata
cum buccellis, caroeno vel condito. melius, si cum
musteis.
2 tessellatim _Tor_, tessellam EV | 3 incidis EV | 4 contexes _Sch
ex p. 45, 10 {+6+ 5, 6}_, conteres EV | coreum EV | et _Hum_, ut
EV | 5 et ut est et feres E, ut est et inferes V | 7 caroeno P,
-ni EV | si cum _Baseggio_, sicut EV
X. (295) PETASONEM EX MVSTEIS: petasonem elixas cum
bilibri hordei et Caricis XXV. cum elixatus fuerit, decarnas
et arvillam illius candenti vatillo uris et melle contingis.
quod melius, missum in furnum, melle obligas. cum coloraverit,
mittis in caccabum passum, piper, fasciculum rutae, 5
merum, temperas. cum fuerit temperatum, dimidium in
petasonem profundis et alia parte piperati buccellas
musteorum factas perfundis. cum sorbuerint, quod mustei
recusaverint, petasoni refundis.
2 bilibre EV | caricis E, cacis V | decarnas EV, decorias _Sch_
ς | 3 aruillam _Baseggio_, armillam EV | 7 profundis _Hum_,
perf- EV | alia parte _Hum_, aliam partem EV | 8 factas P, fractas
EV | sorbuerint _Gi_, -rit EV | 9 recusaverint _Hum_, -rit EV
XI. (296) LARIDI COCTVRA: Tectum aqua cum multo anetho
coques, oleum modicum destillabis et modicum salis.
2 distillabis EV
XII. IECINORA SIVE PVLMONES. 1. (297) +Iecinera haedina
vel agnina sic coques+: aquam mulsam facies, et
ova partem lactis admisces eis ut incisa iecinera sorbeant.
coques ex oenogaro, pipere asperso, et inferes. +2+ (298) +Aliter
[iecinera] in pulmonibus+: ex lacte lavas pulmones 5
et colas quod capere possunt, et confringis ova duo
cruda, salis grana pauca, mellis ligulam, et simul commisces
et imples pulmones. (299) elixas et concidis. teres piper,
suffundis liquamen, passum, merum. pulmones confringis
et hoc oenogaro perfundis. 10
1 Iecinora (-era E1) siue pulmones EV, _sed in_ E _adscriptum ante
v. 12, signis huc relegatum _ | 2 agnina ς, agmina EV | et ova
et _Gi_, et oua EV | 3 admiscis EV | 4 ex _Brandt_, et EV | piper
EV | 5 iecinera EV, _del. Hum_ | 6 confringis _Sch_, infringis EV;
_cf. p. 25, 21 {+4+ 2, 12}. 26, 26 {+4+ 2, 14}. 27, 1 {+4+ 2, 15}
al._ | dua V, dura E | 8 conmiscis EV | 9 confringis EV,
conpungis _Sch ex p. 55, 2 {+7+ 13, 2}. 57, 3 {+7+ 16, 2}_
XIII. DVLCIA DOMESTICA ET MELCAE. 1. +1+ (300) +Dulcia
domestica+: palmulas vel dactylos excepto semine, nuce
vel nucleis vel pipere trito infercies. sale foris contingis,
frigis in melle cocto, et inferes. +2+ (301) +Aliter dulcia+: musteos
Afros optimos rades et in lacte infundis. cum biberint, in 5
furnum mittis, ne arescant, modice. eximes eos calidos,
melle perfundis, compungis ut bibant piper aspergis et
inferes. +3+ (302) +Aliter dulcia+:
siligineos rasos frangis, et buccellas 8
maiores facies. in lacte infundis, frigis, ex [in] oleo,
mel superfundis et inferes. +4+ (303) + dulcia+: piperato 10
mittis mel, merum, passum, rutam. eo mittis nucleos,
nuces, alicam elixatam. concisas nuces Abellanas tostas
adicies, et inferes. +5+ (304) +Aliter dulcia+: piper, nucleos, mel,
rutam et passum teres, cum lacte et tracta coques. coagulum
coque cum modicis ovis. perfusum melle, aspersum 15
inferes.
1 et melce EV _hic et in indice_, ex melle _Hum, at cf. ad p.
55, 26 {+7+ 13, 9}_ | 2 excoepto P, et cepto EV, _an_ exempto? |
3 vel pipere trito _Hum_, uel piper tritum EV | sale _Hum_, sales
EV | 9 ex _Vo_, et in EV | 10 Aliter _add. Gi_ | piperato _(cf.
p. 20, 15 {+3+ 14}) Sch_, piperata EV | 12 auellanas EV |
14 _tractam_ EV | coques EV, coges _Sch_ | coagulum EV, coagulatum
_Hum_ | 16 pipere _add. Baseggio_
+6+ (305) +Aliter dulcia+: accipies similam, coques
[et] in aqua calida, ita ut durissimam pultem facias,
deinde in patellam expandis. cum refrixerit, concidis quasi
dulcia et frigis in oleo optimo. levas, perfundis mel,
piper aspergis et inferes. melius feceris, si lac pro aqua 5
miseris. +7+ (306) +Tyropatinam+: accipies lac, quod adversus patinam
aestimabis, temperabis lac cum melle quasi ad lactantia,
ova quinque ad sextarium mittis, si ad heminam,
ova tria. in lacte dissolvis ita ut unum corpus facias, in
Cumana colas et igni lento coques. cum duxerit ad se, 10
piper aspargis et inferes. +8+ (307) +Ova spongia ex lacte+: ova
quattuor, lactis heminam, olei unciam in se dissolvis, ita
ut unum corpus facias. in patellam subtilem adicies olei
modicum, facies ut bulliat, et adicies impensam quam
parasti. una parte cum fuerit coctum, in disco vertes, melle 15
perfundis, piper aspargis et inferes. +9+ (308) +Melca+. ... stum
pipere et liquamine, vel sale, oleo et coriandro.
1 coques et E1V, et _del_ E2 | 2 aqua calida E, aquã calidã V |
durissimam pultem facias E, durissima pulte facies V | 4 ad _add.
Sch cf. v. 7 {infra}. p. 35, 24 {+5+ 1, 1}. 36, 10 {+5+ 1, 4}_ |
5 aquam EV | 6 tiropatinam EV | aduersus V, aduersus quod E; quod
adversus _Vo, potest enim_ quod _in archetypo supra scriptum
fuisse_ | 8 eminam E, imina V | 10 cumana _Hum_, cuminata EV |
colas EV, collocas _Sch_ | 11 sfongia V, sfhongia E | 14 quam
parasti E, cõparasti (quã _ss._ V3) V | 26 Mel castum EV
_corrupte_; Melca. lac acidum _Sch; cf. Janko, Glotta II 38 ss._ |
_praeceptum totum valde decurtatum, cf. Paxamos in Geopon. 18, 21,
Colum. 12, 8, nisi breviter dixit_ Melcas: cum (_Brandt_) |
17 pipere et liquamine E, pip et liquam̃ V | uel EV, mel _Sch_
cum P
XIV. BVLBOS. 1. (309) +Bulbos+ oleo, liquamine, aceto inferes,
modico cumino asperso. +2+ +Aliter+: bulbos tundes atque
ex aqua coques, deinde oleo frigis. ius sic facies: thymum,
puleium, piper, origanum, mel, acetum modice et
si placet, et modice liquamen. piper aspargis et inferes. 5
+3+ (310) +Aliter+: bulbos elixas in pultarium pressos, mittis thymum,
origanum, mel, acetum, defritum, caryotam, liquamen
et oleum modice. piper aspargis et inferes. (311) [Varro: ‘si
quid de bulbis, dixi: “in aqua, qui Veneris ostium quaerunt”,
deinde ut legitimis nuptiis in cena ponuntur, sed 10
et cum nucleis pineis aut cum erucae suco et pipere’].
+4+ (312) +Aliter. bulbos frictos+: oenogaro inferes.
1 oleo E, olei V | inferes E, -re V | 2 cumino E2V, cumuino E1 |
tundis EV, tondes _Gi_ | atque _Hum_, a quo EV, aqua α |
5 placet et EV, placet _Hum_ | 6 elixas _Sch_, -xos EV | pulturium
E, -orium V | 7 caroetam EV | liquamen et _Sch_, liquamine EV |
8 Varro--11 pipere _recte marginale fuisse archetypi dixit Sch;
cf. Sitz.-Ber. p. 24_ | si quid EV, si quidem _Sch _ | 9 buluis V,
puluis E | dixi EV, dixit ς | in aquam EV, iniquum _aliquos
legisse refert Hum_ | ostium EV, otium _Sch_ | 10 ut EV, in ς |
11 suco E, sucũ V
XV. FVNGI FARNEI VEL BOLETI. 1. +1+ (313) +Fungi farnei+:
elixi, calidi, exsiccati oenogaro pipere accipiuntur,
ita ut piper cum liquamine teras. +2+ (314) +In fungis farneis+:
piper, caroenum, acetum et oleum. +3+ (315) +Aliter fungi farnei+:
elixi ex sale, oleo, mero, coriandro conciso inferuntur. 5
+4+ (316) +Boletos fungos+: caroenum, fasciculum coriandri viridis.
ubi ferbuerint, exempto fasciculo inferes. +5+ (317) +Boletos
aliter+: calyculos eorum liquamine vel sale aspersos inferunt.
+6+ (318) +Boletos aliter+: thyrsos eorum concisos in patellam
novam perfundis, addito pipere, ligustico, modico 10
melle. liquamine temperabis. oleum modice.
2 oenogaro _Hum_, in garo EV | piper EV | 3 teres EV |
7 ferbuerint E, -rit V | buletos E | 8 caliculos EV | inferunt V,
-rum E | 10 nouam _varia lectio ap. Hum_, ouam EV
XVI. TVBERA. 1. +1+ (319) +Tubera+ radis, elixas, sale aspergis,
et surculo infiges. subassas, et mittes in caccabum
oleum, liquamen, caroenum, vinum, piper et mel. cum ferbuerit,
amulo obligas. tubera exornas et inferes. +2+ (320) +Aliter
tubera+: elixas et, asperso sale, in surculis adfigis et 5
subassas. et mittes in caccabum liquamen, oleum viride,
caroenum, vinum modice et piper confractum et mellis
modicum, et ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas, et tubera
compunges, ut combibant illud. exornas. cum bene
sorbuerint, inferes. si volueris, eadem tubera omento porcino 10
involves et assabis et sic inferes. +3+ (321) +Aliter tubera+:
oenogarum, piper, ligusticum, coriandrum, rutam, liquamen,
mel, vinum, oleum modice. calefacies. +4+ (322) +Aliter tubera+:
piper, mentam, rutam, mel, oleum, vinum modicum.
calefacies et inferes. +5+ (323) +Aliter tubera+: elixa cum porro, 15
deinde sale, pipere, coriandro conciso, mero, oleo modico
inferes. +6+ (324) +Aliter tubera+: piper, cuminum, silfi, mentam,
apium, rutam, mel, acetum vel vinum, salem vel liquamen
et oleum modice.
1 radis V, radix E | 6 uridem EV | 9 conpungens EV | ut V, et E |
10 sorbuerint _Sch_, ferbuerint EV | 13 oleum modice V, ·/modice
·/oleum _(signis ordine restituto)_ E | 16 oleo modico _Brandt_,
obomo EV, optimo _Hum_
XVII. (325) IN COLOCASIO. +In colocasio+: piper, cuminum,
rutam, mel, liquamen, olei modicum. cum ferbuerit,
amulo obligas.
XVIII. COCLEAS. 1. +1+ (326) +Cocleas lacte pastas+: accipies
cocleas, spongizabis, membranam tolles, ut possint
prodire. adicies in vas lac et salem uno die, ceteris diebus
[in] lac per se, et omni hora mundabis stercus. cum pastae
fuerint, ut non possint se retrahere, ex oleo friges. mittes 5
oenogarum. similiter et pulpa pasci possunt. +2+ (327) +Cocleas+:
sale puro et oleo assabis cocleas: lasere, liquamine, pipere,
+3+ oleo suffundis. +Cocleas assas+: liquamine, pipere, cumino,
suffundis assidue. +4+ (328) +Aliter cocleas+: viventes in
lac siligineum infundes: ubi pastae fuerint, coques. 10
2 fongizabis EV | 3 sale EV | 4 lac _Sch_, in lac EV | oĭ hora
α, ommora EV | 5 ex E, et ex V _ad rem cf. Marcell. med.
20, 35_ | 6 pulpas EV, pulte _Hum cf. Plin. nat. 9, 174_ |
9 suffundis V, -es E
XIX. OVA. 1. +1+ +Ova frixa+: oenogarata. +2+ (329) +Ova elixa+:
liquamine, oleo, mero vel ex liquamine, pipere, lasere. +3+ +In
ovis hapalis+: piper, ligusticum, nucleos infusos. suffundes
mel, acetum: liquamine temperabis.
1 enogarata E, oeno- (_sed priore o erasa_) V | ova elixa _Hum_,
ob elixa EV | 3 apalis EV
LIB. VIII. TETRAPVS
I. in apro. II. in cervo. III. in caprea. IV. in ovifero. V. bubula
sive vitulina. VI. in haedo et agno. VII. in porcello. VIII. leporem.
IX. glires.
LIB. VIII _cap._ III in capria E
I. IN APRO. 1. (330) +Aper ita conditur+: Spongiatur,
et sic aspergitur ei sal et cuminum frictum, et sic manet.
alia die mittitur in furnum. cum coctus fuerit, perfunditur
piper tritum, [condimentum aprunum] mel, liquamen, caroenum
et passum. +2+ (331) +Aliter in apro+: aqua marina cum 5
ramulis lauri aprum elixas quousque madescat. corium ei
tolles. cum sale, sinapi, aceto inferes. +3+ (332) +Aliter in apro+:
teres piper, ligusticum, origanum, bacas myrtae exenteratas,
coriandrum, cepas, suffundes mel, vinum, liquamen,
oleum modice, calefacies, amulo obligas. aprum in 10
furno coctum perfundes. hoc et in omne genus carnis
ferinae facies. +4+ (333) +In aprum assum iura ferventia facies
sic+: piper, cuminum frictum, apii semen, mentam,
thymum, satureiam, cneci flos, nucleos tostos vel amygdala
tosta, mel, vinum, liquamen, acetum, oleum modice. 15
1 sfungiatur EV | 2 sal et _Sch_, sale V, sal E | frictum
_Sch ex v. 13_, tritum EV | 4 condimentum aprimum (-inum E) EV
_delevit Sch marginale_ | 8 exenteratas _Hum_, extenteras EV |
10 calefacies α, sale- EV | 12 ferine V, farine E | facies V,
-as E | iura P, iure EV | 14 cnici (_vel_ anethi) flores _Hum_,
enechi flos EV | 15 acetum _Brandt_, acetabulum EV
+5+ (334) +Aliter in aprum assum iura ferventia+: piper, ligusticum,
apii semen, mentam, thymum, nucleos tostos,
vinum, acetum, liquamen et oleum modice. cum ius simplex
bullierit, tunc triturae globum mittes et agitas cepae et
rutae fasciculo. si volueris pinguius facere, obligas ius albo 5
ovorum liquido, moves paulatim, aspergis piper tritum et
inferes. +6+ (335) +Ius in aprum elixum+: piper, ligusticum, cuminum,
silfi, origanum, nucleos, caryotam, mel, sinape, acetum,
liquamen et oleum. +7+ (336) +Ius frigidum in aprum elixum+:
piper, careum, ligusticum, coriandri semen frictum, 10
anethi semen, apii semen, thymum, origanum, cepulam,
mel, acetum, sinape, liquamen, oleum. +8+ (337) +Aliter ius frigidum
in aprum elixum+: piper, ligusticum, cuminum,
anethi semen et thymum, origanum, silfi modicum,
erucae semen plusculum, suffundes merum, condimenta 15
viridia modica, cepam, Ponticas vel amygdala fricta, dactylum,
mel, acetum, merum modicum, coloras defrito, liquamen,
oleum.
4 cepae _Gi_, cepam EV, cepa _Hum_ | 5 fasciculo _Hum_, -os EV |
pinguius E, pingui ius V | obligas ius _Hum_, obliga siuis
(siuọͥs E) EV, obligabis _Tor_ | 11 cepulam E, -ullam V |
12 oleum E2V, et oleum E1, _item p. 59, 6 {+8+ 1, 8}_ | 15 eruce
E2V, euruce E1 | 16 cepa pontica EV
+9+ (338) +Aliter in apro+: teres piper, ligusticum,
origanum, apii semen, laseris radicem, cuminum,
feniculi semen, rutam, liquamen, vinum, passum. facies
ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. aprum intro
foras et inferes. +10+ (339) +Perna apruna ita impletur 5
Terentina+: per articulum pernae palum mittes ita
ut cutem a carne separes, ut possit condimentum accipere
per cornulum et universa impleatur. teres piper, bacam
lauri, rutam; si volueris, laser adicies, liquamen optimum,
caroenum et olei viridis guttas.
(340) cum impleta fuerit, constringitur 10
illa pars, qua impleta est, ex lino et mittitur
in zemam. elixatur in aqua marina cum lauri turionibus
et anetho.
1 Aliter EV, Ius aliter P | 5 tanges _add. Baseggio ex l. 23
{+8+ 2, 1}_ | apruna V, aprina E | 6 terentina _Sch ex p. 63, 16
{+8+ 7, 1} (cf. p. 26, 4 {+4+ 2, 13})_, recentina EV, recentis
_Tor_, recens _Hum_ | 8 et _Sch_, ut EV | 10 guttas ς, gustas
EV (_in_ V _man. recens fecit_ guctas) | 12 aquam marinam EV
II. IN CERVO. 1. (341) +Ius in cervum+: teres piper, ligusticum,
careum, origanum, apii semen, laseris radicem,
feniculi semen, fricabis, suffundes liquamen, vinum, passum,
oleum modice. cum ferbuerit, amulo obligas. cervum
coctum intro foras tanges et inferes.
+2+ (342) +In platonem+ similiter 5
et in omne genus venationis eadem conditura uteris.
+3+ (343) +Aliter+:
cervum elixabis et subassabis. teres piper, liquamen, 7
careum, apii semen, suffundes mel, acetum, liquamen,
oleum. calefactum amulo obligas et carnem perfundes.
5 platone EV, platicerote α
+4+ (344) +Ius in cervo+: piper, ligusticum, cepulam, origanum,
nucleos, caryotas, mel, liquamen, sinape, acetum,
oleum. +5+ (345) +Cervinae conditura+: piper, cuminum, condimentum,
petroselinum, cepam, rutam, mel, liquamen, mentam,
passum, caroenum et oleum modice. amulo obligas, 5
cum iam bulliit.
+6+ (346) +Iura ferventia in cervo+: piper, ligusticum, 6
petroselinum, cuminum, nucleos tostos aut
amygdala suffundes mel, acetum, vinum, oleum modice,
liquamen, et agitabis. +7+ (347) +Embamma in cervinam assam+:
piper, nardostachyum, folium, apii semen, cepam 10
aridam, rutam viridem, mel, acetum, liquamen, †adiectam,
caryotam, uvam passam et oleum. +8+ (348) +Aliter in cervum
assum iura ferventia+: piper, ligusticum, petroselinum,
Damascena macerata, vinum, mel, acetum, liquamen, oleum
modice agitabis porro et satureia.
4 cepa ruta V | 5 amulo E2V, -los E1 | 6 bulliit _sic_ EV |
8 suffundes _ante_ nucleos _habent_ EV, _ante_ mel _posuit Hum_ |
9 embamma _Tor_, embambam EV | 10 nardostacium EV, _cf. +7+ 6, 8_ |
11 adiectam (-um V) caretam (ca-- __retã V) EV, ad rectum cariotae
_Sch_, defritum careotam _Gi_ | 12 ceruum E, ceruom V
III. IN CAPREA. 1. +1+ (349) +Ius in caprea+: piper, ligusticum,
careum, cuminum, petroselinum, rutae semen, mel,
sinape, acetum, liquamen et oleum. +2+ (350) +Ius in caprea assa+:
piper, condimentum, rutam, cepam, mel, liquamen, passum,
oleum modice amulum, iam bulliit. +3+ (351) +Aliter ius 5
in caprea+: piper, condimentum, petroselinum, origanum
modicum, rutam, liquamen, mel, passum et olei modicum
amulo obligabis.
5 amulum EV, amylas _Hum_ | cum _add. Hum ex p. 59, 33
{+8+ 2, 5}_ | bulliet EV _cf. p. 59, 33 {+8+ 2, 5}_
IV. IN OVIFERO. [hoc est ovis silvatica] 1. +1+ (352) +Ius in
ovifero fervens+: piper, ligusticum, cuminum, mentam
siccam, thymum, silfi, suffundes vinum, adicies Damascena
macerata, mel, vinum, liquamen, acetum, passum ad colorem,
oleum. agitabis fasciculo origani et mentae siccae. 5
+2+ (353) +Ius in venationibus omnibus elixis et assis+: piperis
scripulos VIII, rutam, ligusticum, apii semen, iuniperum,
thymum, mentam aridam scripulos senos, pulei scripulos
III. haec omnia ad levissimum pulverem rediges et
in uno commisces et teres. adicies in vasculum mel quod 10
satis erit, et his uteris cum oxygaro. +3+ (354) +Ius frigidum in
ovifero+: piper, ligusticum, thymum, cuminum frictum,
nucleos tostos, mel, acetum liquamen et oleum piper
asperges.
1 _glossam_ hoc--silvatica _del_ P, _habent_ EV | 3 uino EV |
damascenam EV | 4 macerata V, merata (ce _supra_ er, _sic_) E |
8 scrp̃ _sic bis_ V scrp̃ _tum_ scrip̃ E | 10 melle EV |
14 aspergis EV
V. BVBVLA SIVE VITELLINA. 1. (355) +Vitellina fricta+:
piper, ligusticum, apii semen, cuminum, origanum, cepam siccam,
uvam passam, mel, acetum, vinum, liquamen, oleum, defritum.
+2+ (356) +Vitulinam sive bubulam cum porris
Cydoneis vel cepis vel colocasiis+: liquamen, piper, 5
laser et olei modicum. +3+ (357) +In vitulinam elixam+: teres
piper, ligusticum, careum, apii semen, suffundes mel, acetum,
liquamen, oleum. calefacies, amulo obligas et carnem
perfundes. +4+ (358) +Aliter in vitulina elixa+: piper, ligusticum,
feniculi semen, origanum, nucleos, caryotam, mel, 10
acetum, liquamen, sinapi et oleum.
1 uitellina EV _hic bis_ uitulina _in indice_ EV | 4 uitulinam EV,
_item 6 et 9 {infra}_ | vel _ante_ cidoneis (_sic_ EV) _add. Gi_,
succidaneis _Hum_ | 5 colocaseis EV | 11 et oleo V, _om._ E1,
oleo E2
VI. IN HAEDO VEL AGNO. 1. +1+ (359) +Copadia haedina
sive agnina+: pipere liquamine coques cum faseolis
faratariis, liquamine, pipere, lasere cum † inbracto, buccella
panis et oleo modico. +2+ (360) +Aliter haedinam sive
agninam excaldatam+: mittes in caccabum copadia. 5
cepam, coriandrum minutatim succides, teres piper, ligusticum,
cuminum, liquamen, oleum, vinum. coques, exinanies
in patina, amulo obligas. +3+ (361) [Aliter haedinam sive
agninam excaldatam] a crudo trituram mortario
accipere debet, caprina autem cum coquitur accipit trituram. 10
2 et _add. Sch._ | 3 faratariis EV, paratariis _Hum_ | cum
inbracto V, cum bracto E, cum embracto P, cuminum tritum _Hum_;
confracto _Brandt_ | bocellas EV | 6 minutatim _Gi_, minutum EV,
minutim _Hum_ | 8 Aliter--excaldatam _titulum male repetitum del.
Vo_ | 9 agnina _add. Hum_ | a crudo _sic_ EV | tritura EV
+4+ (362) +Haedum sive agnum assum+: haedi cocturam
. ubi eum ex liquamine et oleo coxeris, incisum infundes
in pipere, lasere, liquamine, oleo modice, et in craticula
assabis. eodem iure continges. piper asparges et
inferes. +5+ (363) +Aliter haedum sive agnum assum+: piperis 5
semunciam, asareos scripulos VI, zingiberis modicum,
petroselini scripulos VI, laseris modice, liquaminis optimi
heminam, olei acetabulum. +6+ (364) +Haedus sive agnus syringiatus
[id est † mammotestus]+: exossatur diligenter
a gula, sic ut uter fiat, et intestina eius integra 10
exinaniuntur, ita ut in caput intestina sufflentur, et per
novissimam partem stercus exinanibitur. aqua lavantur diligenter
et sic implentur admixto liquamine, et ab umeris
consuitur et mittitur in clibanum. cum coctus fuerit, perfunditur
ius bulliens: lac, piper tritum, liquamen, caroenum, 15
defritum modice, sic et oleum, et iam bullienti
mittis amulum. vel certe mittitur in reticulo vel in sportella
et diligenter constringitur et bullienti zemae cum modico
salis summittitur. cum bene illic tres undas bullierit,
levatur, et denuo bullit cum umore supra scripto. bulliente 20
conditura perfunditur. +7+ (365) +Aliter haedus sive agnus
syringiatus+: lactis sextarium unum, mellis unc. IV, piperis
unc. I, salis modicum, laseris modicum. ius in † ipsius:
olei acetabulum, liquaminis acetabulum, mellis acetabulum,
dactylos tritos octo, vini boni heminam, amulum modice. 25
2 cura _add. Gi_; haedi cocturam _del. Sch_ | 3 graticula EV |
6 semiunciam E | asereos EV | ging- E geng- V | 7 petroselinis EV |
8 syringladus id est mammotestus EV _cf. p. 62, 12 {+8+ 6, 7};
coniecerunt_ mammothreptos _Dufresne_, amnocistis _Baseggio,
possis_ mammothelastes; _sed glossam iam Hum agnovit_ |
9 exsorsatur V | 10 a gula _Tor_, agilla EV | sicut uter E, sic̃
uτ̃ V | 11 exinaniantur (/// /// ex- E) EV | in caput
intestina suffletur EV, per caput int. sufflentur P | 15 lacte EV |
17 certe _sic_ EV | retiaculo EV | 18 zemae _Sch_, zema EV |
19 modice _corr. in_ -co E | 22 syringiatus (sir- V) EV | 23 in
ipsius EV, spissius _Sch_, in ipsum _Gi_ | 24 olei E, oleũ V |
_verba _liq. acet. mellis acet. _dabat_ E1 _post_ octo, _suo loco
restituit_ E2
+8+ (366) +Haedus sive agnus crudus+: oleo, pipere fricabis
et asparges foris salem purum multo cum coriandri
semine. in furnum mittis, assatum inferes. +9+ (367) +Haedum sive
agnum Tarpeianum+: antequam coquatur, ornatus consuitur.
piper, rutam, satureiam, cepam, thymum modicum. 5
et liquamine collues haedum, macerabis in furno in
patella, quae oleum habeat cum percoxerit, perfundes in
patella impensam, teres satureiam, cepam, rutam, dactylos,
liquamen, vinum, caroenum, oleum. cum bene duxerit
impensam, in disco pones, piper asperges et inferes.
+10+ (368) +Haedum 10
sive agnum Parthicum+: mittes in furnum. teres
piper, rutam, cepam, satureiam, Damascena enucleata, laseris
modicum, vinum, liquamen, et oleum [uinum]. fervens
colluitur in disco, ex aceto sumitur. +11+ (369) +Haedum laureatum
ex lacte+: haedum curas, exossas, interanea eius 15
cum coagulo tolles, lavas. adicies in mortarium piper, ligusticum,
laseris radicem, bacas lauri duas, pyrethri modicum,
cerebella duo vel tria. haec omnia teres, suffundes
liquamen, temperabis ex sale. super trituram colas lactis
sextarios duos, mellis ligulas duas. hac impensa intestina 20
reples et super haedum componis in gyro, et omento
charta cooperis, surclas. in caccabum vel patellam compones
haedum, adicies liquamen, oleum, vinum. cum ad
mediam cocturam venerit, teres , ligusticum, et
ius de suo sibi suffundes. mittes defriti modicum, teres, 25
reexinanies in caccabum. cum percoctus fuerit, exornas,
amulo obligas et inferes.
1 pipere E, pip V | 2 foris E, fores V | 3 semine E, semen V |
4 tarpeianum R, tatarpeianum EV | coquatur P, -antur EV | 6 aut P,
_om._ EV | 11 particum _Sch_, pasticum EV, _cf. +6+ 9, 2_ |
12 laseris E, leseris V | 13 modicum uinum liquamen et oleum uinum
(_om._ P) feruens EV, modicum vivi liq. et vinum _Sch_ | 14 Haedus
laureatus _Tor ex +8+ 7, 9_, Hedo laurum EV | 15 exorsas E |
16 coagulo ς, quagulo EV | 17 pirethi EV | 18 teres E2V, _om._
E1 | 21 giro EV, zirbo (_i._ omento) _Hum_ omento vel _Gi_, omento
_corr. in_ -ũ V, omentum (om- _ex_ m-) E | 22 cooperes EV |
24 cocturam P, cora EV | piper ς, _om._ EV | 25 defriti E, -to V
VII. IN PORCELLO. 1. +1+ (372) +Porcellum farsilem duobus
generibus+: curas, a gutture exenteras, a cervice
ornas. antequam praedures, subaperies auriculam sub cutum,
mittes impensam Terentinam in vesicam bubulam et
fistulam aviarii rostro vesicae alligabis, per quam exprimes 5
in aurem quantum ceperit. post a charta praecludes
et infiblabis et praeparabis aliam impensam. sic
facies: teres piper, ligusticum, origanum, laseris radicem
modicum, suffundes liquamen, adicies cerebella cocta, ova
cruda, alicam coctam, ius de suo sibi, fuerint, aucellas. 10
nucleos, piper integrum; liquamine temperas. imples porcellum,
charta obduras et fiblas. mittes in furnum. cum
coctus fuerit, exornas, perunges et inferes.
+2+ (373) +Aliter porcellum+: 13
+3+ Salem, cuminum, laser. +Porcellum liquaminatum+:
de porcello eicis utriculum, ita ut aliquae pulpae 15
in eo remaneant. teres piper, ligusticum, origanum,
suffundes liquamen, adicies unum cerebellum, ova duo,
misces in se. porcellum praeduratum imples, fiblabis, in
sportella ferventi ollae summittis. cocto fiblas tolles, ut
ius ex ipso manere possit. pipere aspersum inferes. 20
2 generibus ς, generis EV | 3 praedures _Hum_, perdures EV |
4 bubulã α, -lum EV | 5 rustro EV | 6 post a EV, postea ς |
10 si fuerit (_debebat_ -int) _Sch_, fuerit EV, ferueat, cum
ferbuerit _Hum_ | 12 obduras EV, -cas _Sch, cf. p. 64, 14
{+8+ 7, 5}_ | fiblas _ex_ fibreas _corr._ E | mittes ς, mitteres
(-ris E) EV | fornum E | 15 utriculum EV _cf. p. 64, 2 {+8+ 7, 4}_,
ventriculum _Hum_ | alique V; -em E | 17 unum ς, uinum EV | duo
_sic_ EV | 20 manere EV, manare _Hum_ | piper EV
+4+ (374) +Porcellum
elixum farsilem+: de porcello utriculum eicies,
praeduras. teres piper, ligusticum, origanum, suffundes
liquamen, cerebella cocta quod satis sit, similiter ova dissolves,
liquamine temperabis, farcimina cocta integra praecides. 5
sed ante porcellum praeduratum liquamine delavas,
deinde imples, infiblas, in sportella ferventi ollae
summittes. coctum spongizas, sine pipere inferes.
+5+ (375) +Porcellum 8
assum tractomelinum+: porcellum curatum
a gutture exenteras, siccas. teres piperis unciam, mel, 10
vinum, impones ut ferveat, tractam siccatam confringes
et partibus caccabo permisces. agitabis surculo
lauri viridis, tam diu coques, donec levis fiat et
impinguet. hac impensa porcellum imples, surculas, obduras
duras charta, in furnum mittes, exornas et inferes.
+6+ (376) +Porcellum 15
lacte pastum elixum calidum iure+
+frigido crudo Apiciano+: adicies in mortarium piper,
ligusticum, coriandri semen, mentam, rutam, fricabis, suffundes
liquamen, adicies mel, vinum, et liquamine .
porcellum elixum ferventem sabano mundo siccatum 20
perfundes et inferes.
3 suffẹndes (u _supra_ e) E | 9 tractomelinum _Sch_, -itum
_Hum_ (_debebant_ -itinum), tracto mel in EV | 11 tractam _Hum_,
tactam EV | 13 lêvis _Sch_, lenis EV | 14 surculas _sic_ EV |
obduras EV, -cas _Sch cf. p. 63, 24 {+8+ 7, 1}_ | 16 calidum iure
frigidum EV, calidum siue frigidum iure _Hum, at cf. p. 45, 29
{+6+ 8}_ | 18 menta ruta V | 19 liquam̃ V, liquidum E |
temperabis _add. Gi_ | 21 p̣fundes V, profundes E
+7+ (377) +Porcellum Vitellianum+:
porcellum ornas quasi aprum, sale asperges, in furno assas.
adicies in mortarium piper, ligusticum, suffundes liquamen,
vino et passo temperabis. in caccabo cum olei pusillo
ferveat. et porcellum assum iure asperges, ita ut sub 5
cute ius recipiat. +8+ (378) +Porcellum Flaccianum+: porcellum
ornas in modum apri, sale asperges et in furnum mittes.
dum coquitur, adicies in mortarium piper, ligusticum,
careum, apii semen, laseris radicem, rutam viridem, fricabis,
suffundes liquamen, vino et passo temperabis. In 10
caccabo cum olei modico ferveat. amulo obligas. porcellum
cocto ab ossibus tanges, apii semen teres ita ut fiat pulvis,
asperges et inferes. +9+ (379) +Porcellum laureatum+: porcellum
exossas, quasi oenogaratum ornas, praeduras. laurum
viridem in medio franges satis, in furno assas, et 15
mittes in mortarium piper, ligusticum, careum, apii semen,
laseris radicem, bacas lauri. fricabis, suffundes liquamen,
et vino et passo temperabis. adicies in caccabo cum olei
modico, ut ferveat. obligas. porcellum lauro eximes et iure
ab ossibus tanges et inferes. 20
4 in caccabo cum olei (oleo E) pusillũ (pussillum E) ferueat
(_ante_ ferueat _duae erasae, fortasse_ et, _in_ V) EV, in
caccabum olei pusillum ferueat ς | 5 ita ut E, ita et V | 6 ius
E, eius V | flacianum EV | 10 liquamine EV | passo E, passio V |
in caccabum cum olei modicum EV | 12 cocto _Vo cf. v. 19_, coctum
EV | fiat E2V, faciat E1 | 15 furnum EV | 18 et uino et V, et uino
E | in caccabo cum olei modicum ut EV | 19 iure _Sch_, ius EV |
20 ossa EV, osse ς
+10+ (380) +Porcellum Frontinianum+:
exossas, praeduras, ornas. adicies in caccabum
liquamen, vinum, obligas fasciculum porri, anethi, media
coctura mittes defritum. coctum lavas et siccum mittes.
piper asperges et inferes. +11+ (381) +Porcellum aenococtum+: 5
porcellum praeduras, ornas; adicies in caccabum oleum, liquamen,
vinum, aquam, obligas fasciculum porri, coriandri,
media coctura colorabis defrito. adicies in mortarium piper,
ligusticum, careum, origanum, apii semen, laseris radicem,
fricabis, suffundes liquamen, ius de suo sibi; vino 10
et passo temperabis; exinanies in caccabum, facies ut ferveat.
cum ferbuerit, amulo obligas. porcellum compositum
in patina perfundes, piper asperges et inferes.
+12+ (382) +Porcellum 13
Celsinianum+: ornas, infundes pipere, ruta, cepa,
satureia, sicuto † suo, et ova infundes per auriculam, et ex 15
pipere, liquamine, vino modico in acetabulum temperas,
et sumes. +13+ (383) +Porcellum assum+:
teres piper, rutam, satureiam, 17
cepam, ovorum coctorum media, liquamen, vinum,
oleum, conditum. bulliat. conditura porcellum in boletari
perfundes et inferes. 20
1 Frontinianum porcellum EV, porc. Fronton- ς | 3 obligas _sic_
EV, _item 7 {infra}_, alligas _Sch ex p. 17, 2 {+3+ 2, 3}_ |
4 cocturam EV | 5 oenococtum EV, _cf. p. 66, 13 {+8+ 7, 16} et
exc. Salm. ind. 21_ in occuctu, _§21_ unococto; _at_ oenogaratus
_Hum_ | 6 produras EV | 12 obligas E, -izas V | 15 sicuto EV,
succo α | 16 teriperas EV
+14+ (384) +Porcellum hortolanum+:
porcellus hortolanus exossatur per gulam in modum utris.
mittitur in eo pullus isiciatus particulatim concisus, turdi,
ficedulae, isicia de pulpa sua, Lucanicae, dactyli exossati,
fabriles bulbi, cocleae exemptae, malvae, betae, porri, 5
apium, cauliculi elixi, coriandrum, piper integrum, nuclei,
ova XV superinfunduntur, liquamen piperatum, ova mittuntur
trita. et consuitur et praeduratur. in furno assatur.
deinde a dorso scinditur, et iure hoc perfunditur. piper
teritur, ruta, liquamen, passum, mel, oleum modicum. cum 10
bullierit, amulum mittitur. +15+ (385) +Ius frigidum in porcellum
elixum ita facies+: teres piper, careum, anethum
origanum modice, nucleos pineos, suffundes acetum. liquamen,
caryotam, mel, sinape factum, superstillabis
oleum, piper asperges et inferes. +16+ (386) +Porcellum Traianum 15
sic facies+: exossas porcellum et aptabis sicuti
aenococtum et ad fumum suspendes, et adpendeas, et quantum
adpendeas, tantum salis in ollam mittes. et elixas ut
coquatur, et siccum in lance inferes salso recente.
+17+ (387) +In porcello lactante+: piperis unc. I, vini heminam, 20
olei optimi acetabulum maius, liquaminis acetabulum, aceti
acetabulum minus.
1 hortolanum _et_ hortolanus _sic_ EV | 2 gulam E, ungulã (un
_erasae_) V | 3 particulatim ς, -lam EV | 7 mittantur EV |
8 trita _Gi_, tria EV | 13 elixum ita facies _Hum_, ita facies in
elixum EV | 14 careotam EV, caraenum _Hum_ | 15 traganum EV,
Troianum _Sch ex Macrob. 3, 13, 13 vel_ taricanum (α τάριχος) |
19 siccum EV _cf. p. 47, 9 {+6+ 9, 7}. 51, 25 {+7+ 5, 5}. 65, 13
{+8+ 7, 10}_, sic eum α | inferes E, efferes V | pro _add.
Baseggio_ | 20 lactante _sic_ EV | 21 _ut supra_ V, optimi
acetabulum [aceti acetabulum _del._ E2] maius liquaminis minus E
VIII. LEPOREM. 1. (395) +Leporem madidum+: in aqua
praecoquitur modice, deinde componitur in patina, [ac] coquendus
oleo in furno, et cum prope sit coctus ex
alio oleo. pertangito de conditura infra scripta: teres piper,
, satureiam, cepam, rutam, apii semen, liquamen, 5
laser, vinum et modice olei. aliquotiens versatur,
in ipsa percoquitur conditura.
+2+ (396) +Item aliam ad eum impensam+: 7
cum prope tolli debeat, teres piper, dactylum,
laser, uvam passam, caroenum, liquamen, oleum. suffundes,
et, cum bullierit, piper asperges et inferes. +3+ (397) +Leporem 10
farsum+: nucleos integros, amygdala, nuces sive glandes
concisas, piperis grana solida, pulpam de ipso lepore. et
ovis fractis obligatur, de omento porcino,
in furno . sic iterum impensam facies: rutam, piper
satis, cepam, satureiam, dactylos, liquamen, caroenum 15
vel conditum. diu combulliat donec spisset, et sic perfunditur.
sed lepus in piperato liquamine et lasere maneat.
1 madidum EV, acidum _Sch_ | 2 coquendus _Sch_, accoquendus EV, ad
coquendum _Tor_, ac coquitur _Hum_ | 3 ex _add. Gi_ | 5 ligusticum
_add._ P, _om._ EV | 7 alia E | eum ς, eam EV | 12 pulpa EV |
13 deinde tegitur _Sch et Gi_, de EV | 14 assatur _add. Gi_ |
17 et lasere V, _om._ E
+4+ (398) +Ius album in assum leporem+: piper, ligusticum, cuminum,
apii semen, ovi duri medium. trituram colligis et
facies globum ex ea. in caccabulo coques liquamen, vinum,
oleum, acetum modice, cepulam concisam, postea globulum
condimentorum mittes et agitabis origano vel satureia. si 5
opus fuerit, amulas. +5+ (399) +Aliter in leporem: ex sanguine
et iecinere et pulmonibus leporinis minutal+:
adicies in caccabum liquamen et oleum cocturam, porrum
et coriandrum minutatim concides, iecinera et pulmones
in caccabum mittes. cum cocta fuerint, teres piper, 10
cuminum, coriandrum, laseris radicem, mentam, rutam, puleium,
suffundes acetum, adicies iecinera leporum et sanguinem,
teres. mel et de suo sibi, aceto
temperabis, exinanies in caccabum, pulmones leporum minutatim
concisos in eundem caccabum mittes, facies ut ferveat. 15
cum ferbuerit, amulo obligas, piper asperges et inferes.
3 ex ea _Hum_, extra EV | caccabulo E, caccabo (lo _add._ V2) V1 |
4 globolum EV | 7 minutal _Hum ex p. 32, 23 {+4+ 3 7}_, minuta EV |
8 et cocturam _Gi_, cocturam EV | 10 fuerint ς, -rit EV |
13 adicies _et_ ius _add. Hum_
+6+ (400) +Aliter leporem ex suo iure+: leporem curas,
exossas, ornas, mittes in caccabo, adicies oleum, liquamen,
cocturam, fasciculum porri, coriandrum, anethum. dum coquitur,
adicies in mortarium piper, ligusticum, cuminum,
coriandri semen, laseris radicem, cepam aridam, mentam, 5
rutam, apii semen, fricabis, suffundes liquamen, adicies
mel, ius de suo sibi, defrito, aceto temperabis. facies ut
ferveat. cum ferbuerit, amulo obligabis. exornas, ius perfundes,
asperges et inferes. +7+ (401) +Leporem Passenianum+:
leporem curas, exossas, extensum ornas, suspendes 10
ad fumum. cum coloraverit, facies ut dimidia coctura
coquatur. levas, asperges salem, † massam oenogaro tanges,
adicies in mortarium piper, ligusticum, fricabis, suffundes
liquamen, vino et liquamine temperabis in caccabum. adicies
oleum modicum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, 15
amulo obligas. leporem assum a dorso tangis, piper asperges
et inferes.
2 adicies--cocturam _om._ V1, _add._ V2 _in marg. inf._ | oleum E,
oleo V2 | 7 mel ius EV, melius ius _Sch_ | 9 piper ς, _om_, EV |
11 ut E2V, et E1 | 12 levas _Gi_, lauas EV | oenogara EV |
12 massam EV, assas _Brandt cf. p. 68, 2 {+8+ 8, 7}_ | 14 uinum EV
+8+ (402) +Leporem isiciatum+: eadem conditura
condies pulpam, nucleos infusos admisces, omento teges
vel charta, colliges lacinias et surcula.
+9+ (403) +Leporem farsilem+: 3
leporem curas, ornas, quadratum imponis. adicies
in mortarium piper, ligusticum, origanum, suffundes liquamen, 5
adicies iecinera gallinarum cocta, cerebella cocta,
pulpam concisam, ova cruda tria, liquamine temperabis,
omento teges et charta et surclas. lento igni subassas. adicies
in mortarium piper, ligusticum, fricabis, suffundes liquaram,
vino et liquamine temperabis, facies ut ferveat 10
cum ferbuerit, amulo obligas, et leporem subassatum perfundes.
piper asperges et inferes. +10+ (404) +Aliter leporem
elixum+: ornas, adicies in lance oleum, liquamen, acetum,
passum, cepam concides et rutam viridem, thymum subcultratum,
et sic adpones. 15
1 eadem ς, eandem EV | 2 omente V | 5 lacinias EV, laminas
_Sch_ | 7 cruda EV2, dura (_erasa_) V1 | 8 et carta et surclas V,
et surclas et carta E | 12 Leporem aliter EV | 13 ornas V, oenas E
+11+ (405) +Leporis conditura+: teritur
piper, ruta, cepula, [et] iecur leporis, liquamen, caroenum,
passum, olei modicum. amulum, cum bullit. +12+ (406) +Leporem
sicco sparsum+: et hunc praecondies
sicut haedum Tarpeianum. antequam coquatur, ornatus 5
suitur. piper, rutam, satureiam, cepam, thymum modicum,
liquamine collues, postea in furnum , coques et
impensa tali circumsparges: piperis semunciam, rutam
cepam, satureiam, dactylos IV, uvam passam, iusculum coloratum
super vatillum, vinum, oleum, liquamen, caroenum 10
frequenter tangitur ut condituram suam omnem tollat.
postea ex pipere sicco in disco sumitur. +13+ (407) +Aliter leporem
conditum+: coques ex vino, liquamine, aqua, sinapi
modico, anetho, porro cum capillo suo. cum se
coxerit, condies: piper, satureiam, cepae rotundum, dactylos, 15
Damascena duo, vinum, liquamen, caroenum, olei modice.
stringatur amulo, modicum bulliat. conditura lepus
in patina perfunditur.
2 et iecur (-or E) EV | 4 pipere _add. Gi cf. v. 12_ |
5 Tarpeianum _cf. +8+ 6, 9_ | coquantur E | 6 mittes _add. Gi_ |
7 inpensam tall EV | 8 iusculum _Gi_, iustam EV | 14 modicum EV |
in se _Sch, cf. p. 17, 10 {+3+ 2, 4}. 31, 23 {+4+ 3, 3}_, se EV,
per se _Tor_ | 15 piper V, pipere E | satureia EV cepae rutundum
_sic_ EV | 16 damascenae (dasm- E2) EV, -na V3 | 17 conditura _Sch
ex p. 62, 11 {+8+ 6, 6}_, conditur EV
IX. (408) GLIRES. +Glires+: isicio porcino, item pulpis ex
omni membro glirium trito, cum pipere, nucleis, lasere, liquamine
farcies glires, et sutos in tegula positos mittes in
furnum aut farsos in clibano coques.
2 trito EV, tritis _Hum_ | 4 coque EV
LIB. IX. THALASSA
I. in lucusta. II. in torpedine. III. in lolligine. IV. in sepiis.
V. in polypo. VI. in ostreis. VII. omne genus conchyliorum. VIII. in
echino. IX. in mitulis. X. in sarda cordula XI. embractum Baianum.
LIB. IX. Thalassa E _in indice_, talassa EV _hic_ | _cap. II_
torpidine EV | VII conciliorum EV | IX metullis E, metulis V |
XI balanum E
I. [IVS] IN LVCVSTA. 1. (409) +Ius in lucusta et capari+:
indura cepam pallachanam concisam. † eius piper,
ligusticum, careum, cuminum, caryotam, mel, acetum, vinum,
liquamen, oleum, defritum. hoc ius adicito sinapi in
elixuris.
+2+ (410) +Lucustas assas sic facies+: aperiuntur lucustae, 5
ut adsolet, cum testa sua et infunditur eis piperatum,
coriandratum, et sic in craticula assantur. cum siccaverint,
adicies ius in craticula quotiens siccaverint quousque
assantur bene, inferes. +3+ (411) +Lucustam elixam cum
cuminato+: piper, ligusticum, petroselinum, mentam siccam, 10
cuminum plusculum, mel, acetum, liquamen. si voles,
folium et malabathrum addes. +4+ (412) +Aliter lucustam: isicia
de cauda eius sic facies+: folium noci † uvam
prius demes et elixas deinde pulpam, concides, cum liquamine,
pipere et ovis isicia formabis. +5+ (413) +In lucusta elixa+: 15
piper, cuminum, rutam, mel, acetum, liquamen et oleum.
+6+ (414) +Aliter in lucusta+: piper, ligusticum, cuminum, mentam,
rutam, nucleos, mel, acetum, liquamen et vinum.
1 IVS IN LOCVSTA EV _cf. tit. ind._ | 2 pallacanam _sic_ EV, _cf.
p. 28, 28 {+4+ 2, 25}_ | eius EV, teres _Gi; an_ facies ei ius? |
7 _et_ 8 graticula EV | 8 ius _Gi_, eis EV | 9 _verba_ bene
inferes _in_ EV _abierunt post_ 10 cuminato; _suo loco restituit
et_ et _inseruit Hum_ | locusta elixa EV | 12 malabratum EV |
lucusta (loc- E) EV | esicia EV2, _om._ V1 | 24 folium noci uuam
prius EV, folliclum [nocivam uvam] prius _Sch, an_ follem nocivum
prius? | 16 ruta V, oleum V, uinũ _(del. et_ oleum ss. E2) E
_cf. v. 18_ | 18 uinum V, oleum (_del. et_ uinum ss. E2) E _cf.
v. 16_
II. IN TORPEDINE. 1. (415) +In torpedine+: teritur piper,
ruta, cepula arida. mel, liquamen, passum, vinum
modice, olei boni guttas. cum bullire coeperit, amulo obligas.
+2+ (416) +In torpedine elixa+: piper, ligusticum, petroselinum,
mentam, origanum, ovi medium, mel, liquamen, passum, 5
vinum, oleum. si voles, addes sinape, acetum. si calidum
volueris, uvam passam addes.
1 IN V, _om._ E | 2 addes _add. Gi_
III. IN LOLLIGINE. 1. (417) +In lolligine in patina+: teres
piper, rutam, mel modicum, liquamen, caroenum, olei guttas.
+2+ +In lolligine farsili+: piper, ligusticum, coriandrum,
apii semen, ovi vitellum, mel, acetum, liquamen, vinum et
oleum. obligabis. 5
3 farsile EV, _item_ 13 {+9+ 4, 1} | coliandrum EV
IV. IN SEPIIS. 1. (418) +In sepia farsili+: piper, ligusticum,
apii semen, careum, mel, liquamen, vinum, condimenta
coctiva. calefacies, et sic aperies sepiam et perfundes.
+2+ (419) +Sic farcies eam sepiam coctam+: cerebella
elixa enervata teres cum pipere, cui commisces ova cruda
quod satis erit, piper integrum, isicia minuta, et sic consues
et in bullientem ollam mittes ita ut coire impensa possit.
+3+ (420) +Sepias elixas ab aheno+: in frigidam missas cum
pipere, lasere, liquamine, nucleis. ova , et condies
ut voles. +4+ (421) +Aliter sepias+: piper, ligusticum, cuminum,
coriandrum viride, mentam aridam, ovi vitellum, mel, liquamen,
vinum, acetum et oleum modicum. et, ubi bullierit,
amulo obligas.
4 farcies _Tor_, facies EV | 5 lixa EV | enerulata EV | 6 quod V,
q̣ E | pipere EV | sic consues _Hum_, sicco sues EV | 8 aeno P,
alieno EV _cf. p. 14, 12 {+2+ 2, 7}_ | 9 addes _add. Gi_
V. (422) IN POLYPO. +In polypo+: pipere, liquamine, lasere.
inferes.
VI. (423) IN OSTREIS. +In ostreis+: piper, ligusticum, ovi
vitellum, acetum, liquamen, oleum et vinum. si volueris, et
mel addes.
2 et uinum _om._ E1, _add. in marg._ E1 _an_ E2
VII. (424) IN OMNE GENVS CONCHYLIORVM. +In omne
genus conchyliorum+: piper, ligusticum, petroselinum,
mentam siccam, cuminum plusculum, mel, liquamen. si voles,
folium et malabathrum addes.
1 _et_ 2 conciliorum EV
VIII. IN ECHINO. 1. (425) +In echino+: accipies pultarium
novum, oleum modicum, liquamen, vinum dulce, piper minutum.
facies ut ferveat. cum ferbuerit, in singulos echinos
mittes, agitabis, ter bulliat. cum coxeris, piper asperges
et inferes. +2+ (426) +Aliter echino+: piper, cosium modice, 5
mentam siccam, mulsum, liquamen, spicam Indicam et folium.
+3+ (427) +Aliter echino+: lotum mittes in aqua calida,
coques, levas, in patella compones, addes folium, piper,
mel, liquamen, olei modice, ova, et sic obligas. in thermospodio
coques, piper asperges et inferes. +4+ (428) +In echino salso+: 10
echinum salsum cum liquamine optimo, caroeno, pipere,
temperabis et adpones. +5+ (429) +Aliter+: echinis salsis liquamen
optimum admisces, et quasi recentes apparebunt,
ita ut a balneo sumi possint.
1 echino _bis_ E2V, enicho _bis_ E1 _item 5. 7. 10. 11 {infra}_ |
4 _an_ coxerit? | 5 in _om._ EV | 6 mulsum V, -am E | liquamine
EV | 7 in P, _om._ EV | echino V, enichum _corr. in_ echinum E |
lotum _Baseggio_, colum EV, totum _Hum_, solum _Tor_ |
9 termospodio E2V, -spodi E1 | 10 enicho _et_ enichum E1 | salso V,
salsum E | 11 liquamen optimum EV | 12 eṇịchinis E | salsis
_Sch_, salis EV | 13 apparebunt E, aptabunt V
IX. (430) IN MITVLIS. +In mitulis+: liquamen, porrum concisum,
cuminum, passum, satureiam, vinum. mixtum facies
aquatius et ibi mitulos coques.
1 metulis _bis_ EV | 3 aquatius _Hum_, aquati ius EV | mitulos
_sic_ EV |
X. IN SARDA CORDVLA MVGILE. 1. (431) +In Sardis:
Sardam farsilem sic facere oportet+: Sarda exossatur,
et teritur puleium, cuminum, piperis grana, menta,
nuces, mel. impletur et consuitur. involvitur in charta et
sic supra vaporem ignis in operculo componitur, conditur 5
ex oleo, caroeno, allece.
+2+ (432) +Sarda ita fit+: coquitur sarda et 6
exossatur. teritur piper ligustico, thymo, origano,
ruta, caryota, melle, et in vasculo ovis concisis ornatur
impensa: vinum modice, acetum, defritum et oleum viride.
2 sardã exossatur EV | 3 et teritur EV, attorretur _Sch_ |
pulpeium EV | cuminum _Hum_, cum EV | mentam EV | 6 allece _Hum_,
allego EV | 7 piper cum _Hum_, pipere EV, piper ex _Sch_ | 8 rutã
careotã V | concisis _Sch_, incisis EV _cf. p. 72, 1 {+9+ 10, 4}_ |
9 uiridem EV _item p. 72, 18 {+9+ 13, 1}_
+3+ (433) +Ius in Sarda+: piper, origanum, mentam, cepam, aceti
modicum et oleum.
+4+ (434) +Ius in Sarda+: piper, ligusticum, mentam 2
aridam, cepam coctam, mel, acetum, oleum. perfundes,
asperges ovis duris concisis.
+5+ (435) +Ius in cordula assa+: piper, 4
ligusticum, apii semen, mentam, rutam, caryotam, mel, 5
acetum, vinum et oleum. convenit et in Sarda. +6+ (437) +Ius in
mugile salso+: piper, ligusticum, cuminum, cepam, mentam,
rutam, calvam, caryotam, mel, acetum, sinape et
oleum. +7+ (438) +Aliter ius in mugile salso+: piper, origanum,
erucam, mentam, rutam, calvam, caryotam, mel, oleum, 10
acetum et sinape.
4 in _om._ V | 5 sem̃ V, sepe E | careotam V, caroetam E | 6 et
in V, in E | 7 cepa (cepė _et_ a _supra_ e E) menta ruta calua
careotam EV | 9 origanũ V, -no E | 10 eruca EV | ruta V | calua
EV
XI. (439) IVS IN SILVRO, IN PELAMYDE ET IN THYNNO
SALSIS: piper, ligusticum, cuminum, cepam, mentam, rutam,
calvam, caryotam, mel, acetum, sinape, oleum.
1 pelamide E, pelapide V | tinno EV
XII. (440) IVS IN MVLLO TARICHO: piper, rutam, cepam,
dactylum, sinapi, trito commisces echino oleo, et sic
perfundes piscem frictum vel assatum.
1 mulo tarico EV | 2 et oleo _Sch_, oleo EV
XIII. SALSVM SINE SALSO: 1. (441) Iecur coques, teres, et
mittes piper aut liquamen aut salem. addes oleum. iecur leporis
aut haedi aut agni aut pulli; et, si volueris, in formella piscem
formabis. oleum viride supra adicies. +2+ (442) +Aliter vice
salsi+: cuminum, piper, liquamen teres, et passum modice 5
vel caroenum et nuces tritas plurimas misces et simul
conteres et salsari defundes. oleum modice superstillabis
et inferes. +3+ (443) +Aliter salsum sine salso+: cumini tantum
quantum quinque digitis tollis, piperis ad dimidium eius
et unam spicam alei purgatam teres, liquamen superfundes, 10
oleum modice superstillabis. hoc aegrum stomachum
valde reficit et digestionem facit.
2 mittes ς, inities EV, inicies ς | 6 caroeni EV | 7 salsare
defundes _sic_ EV | 8 sine _Sch_, in EV | cuminum EV
XIV. (444) EMBRACTVM BAIANVM. +Embractum Baianum+:
ostreas minutas, sphondylos, urticas in caccabum
mittes, nucleos tostos concisos, rutam, apium, piper, coriandrum,
cuminum, passum, liquamen, caryotam, oleum.
2 orticas EV | 4 careotam EV, caroenum _Hum_, cariotum _Sch; cf.
+10+ 1, 1_
LIB. X. HALIEVS
I. in piscibus diversis. II. in murenam. III. in anguillam.
EXPLICIT APICI (-II E) TALASSALIBVS LIBER VIIII | INCIPIT EIVSDEM
ALIE (-IAE V) VESLIBVS EV, _in quo_ LIBVS _bis male pro_ LIB.
_scriptum;_ Halieus E _in indice librorum_ | _cap._ III anguilla E
I. IN PISCIBVS. 1. (445) +Ius diabotanon in pisce frixo+:
piscem quemlibet curas, salsas, friges. teres piper, cuminum,
coriandri semen, laseris radicem, origanum, rutam,
fricabis, suffundes acetum, adicies caryotam, mel, defritum,
oleum, liquamen, temperabis, refundes in caccabum, 5
facies ut ferveat. cum ferbuerit, piscem frictum perfundes,
piper asperges et inferes.
+2+ (446) +Ius in pisce elixo+: piper, ligusticum, 7
cuminum, cepulam, origanum, nucleos, caryotam,
mel, acetum, liquamen, sinapi, oleum modice. ius calidum.
si velis, uvam passam. +3+ (447) +Aliter in pisce elixo+: teres 10
piper, ligusticum, coriandrum viride, satureiam, cepam,
ovorum vitella cocta, passum, acetum, oleum et liquamen.
2 salsas _Gi_, saluas EV, salias _Hum_ | 11 uiridem EV | 12 cocta
EV, duo cocta P; _cf. v. 31 {+10+ 1, 9}_
+4+ (448) + ius in pisce elixo+: piscem curabis diligenter,
mittes in mortarium salem, coriandri semen, conteres
bene, volves eum, adicies in patinam, cooperies, gypsabis,
coques in furno. cum coctus fuerit, tolles, aceto acerrimo
asperges et inferes. +5+ (449) +Aliter ius in pisce elixo+: cum 5
curaveris piscem, adicies in sartaginem semen,
aquam, anethum viride et ipsum piscem. cum coctus fuerit,
asperges aceto et inferes. +6+ (450) +Ius Alexandrinum in pisce
asso+: piper, cepam siccam, ligusticum, cuminum, origanum,
apii semen, pruna Damascena enucleata, mulsum, 10
acetum, liquamen, defritum, oleum, et coques. +7+ (451) +Aliter ius
Alexandrinum in pisce asso+: piper, ligusticum, coriandrum
viride, uvam passam enucleatam, vinum, passum,
liquamen, oleum, et coques. +8+ (452) +Aliter ius Alexandrinum
in pisce asso+: piper, ligusticum, coriandrum viride, cepam, 15
Damascena enucleata, passum, liquamen, acetum,
oleum, et coques. +9+ (453) +Ius in gongro asso+: piper, ligusticum,
cuminum frictum, origanum, cepam siccam, ovorum vitella
cocta, vinum, mulsum, acetum, liquamen, defritum, et coques.
1 Aliter P, _om._ EV | 4 acerrimo EV, asperrimo P | 6 coriandri
semen _Tor_, sem (_in_ V _virgula supra_ m _erasa_) EV | 7 uiridem
EV, _item v. 13, 15, p. 74, 10 {+10+ 1, 13}_ | 10 mulsum _Gi, cf.
p. 74 l. 14 {+10+ 1, 14} al._, mittis E, mus V | 12 alexandrum E |
17 grongo assa EV
+10+ (454) +Ius in cornutam+: piper, ligusticum, origanum,
cepam, uvam passam enucleatam, vinum, mel, acetum, liquamen,
oleum, et coques. +11+ (455) +Ius in mullos assos+: piper,
ligusticum, rutam, mel, nucleos, acetum, vinum, liquamen,
oleum modice. calefacies et perfundes. +12+ (456) +Aliter ius in 5
mullos assos+: rutam, mentam, coriandrum, feniculum,
omnia viridia, piper, ligusticum, mel, liquamen et oleum
modice. +13+ (457) +Ius in pelamyde assa+:
piper, ligusticum, origanum, 8
coriandrum viride, cepam, uvam passam enucleatam,
passum, acetum, liquamen, defritum, oleum, et coques. 10
hoc ius convenit et in elixa. si vis, et mel addes.
+14+ (458) +Ius in percam+:
piper, ligusticum, cuminum frictum, cepam, 12
pruna Damascena enucleata, vinum, mulsum, acetum,
oleum, defritum, et coques. +15+ (459) +Ius in pisce rubellione+:
piper, ligusticum, careum, serpyllum, apii semen, cepam 15
siccam, vinum, passum, acetum, liquamen, oleum. amulo
obligas.
1 cornutam _Hum_, carnutam EV | 2 passam et nucleatam EV |
9 passam et nucleatam passam EV
II. . 1. (460) +Ius in murena assa+: piper,
ligusticum, satureiam, crocomagma, cepam, pruna Damascena
enucleata, vinum, mulsum, acetum, liquamen, defritum,
oleum, et coques. +2+ (461) +Aliter ius in murena assa+:
piper, ligusticum, pruna Damascena, vinum, mulsum, acetum, 5
liquamen, defritum, oleum, et coques. +3+ (462) +Aliter ius in
murena assa+: piper, ligusticum, nepetam montanam,
coriandri semen, cepam, nucleos pineos, mel, acetum, liquamen,
oleum, et coques. +4+ (463) +Aliter ius in murena
elixa+: piper, ligusticum, anethum, apii semen, rhus Syriacum, 10
caryotam, mel, acetum, liquamen, oleum, sinape,
defritum. +5+ (464) +Aliter ius in murena elixa+: piper, ligusticum,
careum, apii semen, coriandrum, mentam aridam, nucleos
pineos, rutam, mel, acetum, vinum, liquamen, oleum
modice. calefacies et amulo obligas.
+6+ (465) + ius in murena 15
elixa+: piper, ligusticum, careum, cuminum, nucleos,
caryotam, sinape, mel, acetum, liquamen et oleum et defritum.
1 IN MVRENAM _om._ EV | morena EV _item v. 4_ (-as V) _7, 9, 12,
15_ | 2 croco magna EV | cepa EV | 3 et nucleata EV | 6 +10+ 2, 4
(463) post +10+ 3, 2 (466), habent ςα, post +10+ 2, 6 (465)_
PM | 9 Aliter P, _om._ EV | 10 anethum _Hum_, acetum EV | rus
syriacum _sic_ EV, _item p. 76, 2 {+10+ 4, 1} et 4 {+10+ 4, 2}_
(sir- E) | 17 sinapẽ V | et oleum et _sic_ EV
III. (467) 1. +Ius in lacertos elixos+: piper, ligusticum,
cuminum, rutam viridem, cepam, mel, acetum, liquamen,
oleum modice. cum bullierit, amulo obligas. +2+ (466) +Ius in pisce
elixo+: piper, ligusticum, petroselinum, origanum, cepam
aridam, mel, acetum, liquamen, vinum, oleum modice. cum 5
bullierit, amulo obligas. et in lance inferes.
+3+ (468) +Ius in pisce 6
asso+: piper, ligusticum, thymum, coriandrum viride, mel,
acetum, liquamen, vinum, oleum, defritum. calefacies et
agitabis rutae surculo et obligabis amulo.
+4+ (469) +Ius in thynno+: 8
piper, cuminum, thymum, coriandrum, cepam, uvam passum,
acetum, mel, vinum, liquamen, oleum. calefacies; 10
amulo obligabis. +5+ (470) +Ius in thynno elixo+: piper, ligusticum,
thymum, condimenta moretaria, cepam, caryotam,
mel, acetum, liquamen et oleum et sinape.
3 _+10+ 3, 1 (467) post +10+ 3, 2 (466) et +10+ 2, 4 (463) habent_
ς (_non_ MP) α | 7 uiridem EV | 9 agitabis P, zitabis EV |
_+10+ 3, 4 (469) in_ E _locum habet ante +10+ 3, 3 (468), sed
scripta est a manu_ E1 _in loco adraso; ceterum ipsa_ E2 _signis
ordinem eum quem praestat_ V _restituisse videtur_ | 12 obligabis
E, -gas V | 13 mortaria (-ea E) EV | cepa V | 14 et oleum et V,
oleum E
+6+ (471) +Ius in dentice
asso+: piper, ligusticum, coriandrum, mentam, rutam
aridam, malum Cydorium coctum, mel, vinum, liquamen,
oleum. calefacies, amulo obligabis. +7+ (472) +In dentice elixo+:
piper, anethum, cuminum, thymum, mentam, rutam viridem 5
mel, acetum, liquamen, vinum, oleum modice. calefacies
et amulo obligabis. +8+ (473) +Ius in pisce aurata+: piper,
ligusticum, careum, origanum, rutae bacam, mentam, myrtae
bacam, ovi vitellum, mel, acetum, oleum, vinum, liquamen.
calefacies et sic uteris. +9+ (474) +Ius in pisce aurata assa+: 10
piper, coriandrum, mentam aridam, apii semen, cepam,
uvam passam, mel, acetum, vinum, liquamen et oleum. +10+ (475) +Ius
in scorpione elixo+: piper, careum, petroselinum,
caryotam, mel, acetum, liquamen, sinape, oleum, defritum.
+11+ (476) +In pisce oenogarum+: teres piper, rutam, mel commisces, 15
passum, liquamen, caroenum, et igni mollissimo
calefacies. +12+ + in pisce oenogarum+: ut supra
facies. cum bullierit, amulo obligabis.
3 mel EV, uel ς | 9 bacã ouitellũ V | 11 apii E, api V _hoc
solo loco_ | 15 ruta V | 16 signi EV | 17 Aliter _add. Tor_ |
18 obligabis V-, gas E
IV. 1. (477) +Ius in anguillam+: piper,
ligusticum, apii semen, anethum, rhus Syriacum, caryotam,
mel, acetum, liquamen, oleum, sinape et defritum. +2+ (478) +
ius in anguillam+: piper, ligusticum, rhus Syriacum,
mentam siccam, rutae bacas, ovorum vitella cocta, 5
mulsum, acetum, liquamen, oleum. coques.
1 IN ANGVILLAM _om._ EV anguilla EV | 3 Aliter _om._ EV | EXPLICIT
FELICITER AMEN E, EXPLICIT LIBER X V
(A p. 196) APICI EXCERPTA A VINIDARIO VIRO INLVSTRI
+Breuis pimentorum+ que in domo esse debeant ut condimentis
nihil desit: crocu, piper, zingiber, lasar, foliu, baca
murre, costu, cariofilu, spica indica, addena, cardamomu, spica
nardi. 5
+De seminibus hoc+: papaber, semen rude, baca rute, baca
lauri, semen aneti, semen api, semen feniculi, semen ligustici,
semem eruce, semen coriandri, cuminu, anesu, petrosilenu, careu,
sisama.
1 EXCERPTA _tit. in_ A. _abiit post v. 9_ sisama | INL̷UT A |
2 _accipe_ pigmentorum _i. specierum_ | 3 _debuit_ baca mirte |
4 _i._ caerefolium _vel_ chaerephyllon | addena _ignota_ | 6 _i._
semen rutae
+De siccis hoc+: lasaris radices, menta, nepeta, saluia, cupressu,
origanũ, zyniperum, cępa gentima, bacas timmi, coriandrum,
piretru, citri, fastinaca, cępa ascalonia, radices iunci,
anet, puleiu, ciperum, aliu, ospera, samsucu, innula, silpiũ,
cardamomũ. 5
+De liquorib. hoc+: mel, defritu, carinu, apiperiu, passu.
+De nucleis hoc+: nuces maiores, nuclos pineos, acmidula,
aballana.
+De pomis siccis hoc+: damascena, datilos, uba passa,
granata. Hęc omnia in loco sicco pone, ne odorem et uirtutem 10
perdant.
2 _i._ iuniperum | gentima _interpretabatur_ getia _vel_ gethya
_Salmasius_ | 3 _i._ pastinaca | ascolonia _corr. in_ -cal- A1 |
4 _i._ osprea | 6 apiperiu _videtur esse_ piperatum | 7 amygdala,
Abellanae | 9 uba _ex_ uua _fecit_ A1
Brevis cyborũ.
I. caccabina minore
II. caccabina fusile
III. ofellas garatas
IV. ofellas assas
aliter ofellas
VI. ofellas graton
VII. pisces scorpiones rapulatus
VIII. pisces frixos cuiuscumq. generis
IX. item pisces frixos
X. pisces assos
XI. pisces inotogonon
XII. sardas
XIII. item pisces inotogonon
XIV. mullos anetatos
XV. aliter mullos
XVI. murenas et anguillas
XVII. lucustas et isquillas
XVIII. pisces elixos
XIX. patinas oborum
XX. porcello coriandratu
XXI. porcello in oc cuctu
XXII. porcello eo iure
XXIII. porcello tymmo crapsu
XXIV. porcellu exozome
XXV. porcellu lasaratu
XXVI. porcello fuscellu
XXVII. agnu simplice
XXVIII. hędu lasaratu
XXIX. turdos apontomenus
XXX. turtures
XXXI. ius in perdices
I. (119) +Caccabinam minorem+: olera diversa elixa compone
et pullinam inter se, si volueris, condis liquamine et
oleo, et bulliat. teres piper modicum et folium et cum tritura
conmisces ovum et tribulas. (2) +Alias: tritura,
unde perfundes caccabinam+: teres ergo folium quantum 5
conpetat cum caerefolii una et quarta parte de lauri
baca et medium caulis elixi et folia coriandri et solves de
iuscello eius et vaporabis in cinere calido et adorna. ante
quam fundas in vasculo, perfundis conditum et sic ponis.
m _finalem male omissam in his excerptis non adnoto, neque alia
mere orthographica_
1 Cacabina A | 2 interse A, intersere _Sch (cf._ interponere
_p. 22, 20 {+4+ 1, 1}. 23, 2 {+4+ 1, 2}); at_ inter se _vulgariter
est_ inter ea _scil._ holera | 6 conpedat A | cerifolio uno A |
una _scil. parte_ | 7 medium _‘i. dimidium’ Sch_ | 8 uaborabis A |
adorna _Sch_, adora A
II. (120) +Caccabinam fusilem+: malvas, porros, betas sive
cauliculos elixatos, turdos atque isicia de pullo, copadia
porcina sive pullina et cetera quae in praesenti habere
poteris, conpones variatim. teres piper, ligusticum cum vini
veteris pondo duo, liquaminis pondo I, mellis pondo I, olei 5
aliquantum. gustata, item permixta et temperata mittis in
patinam et fac ut modice ferveat. et cum coquitur, adicies
lactis sextarium unum, ova dissoluta cum lacte perfundes,
patinam, mox constrinxerit, inferes.
2 coliclos A | esicia de pullo _Ihm_, esiciate pullu A; _cf.
p. 13, 26 {+2+ 2, 3}. 14, 1-2 {+2+ 2, 4}_ | 4 lycisticum A |
5 liquamen _et_ mel A | pd. duo, _deinde bis_ p̣ A | 6 item
_Vo_, id A, id est _Sch_ | temperatam A | 8 lacte ‘ss’ uno A
III. (270) +Ofellas garatas+: ponis ofellas in sartagine, adicis
liquaminis libram unam, olei similiter, mellis aliquantum
et sic frigis.
1 adices liquamen A
IV. (270) +Ofellas assas+: exbromabis diligenter et in sartagine
mittes. friges oenogaro. postea simul cum ipso oenogaro
inferes et piper aspargis.
2 mittis A | inogaru _bis A_ | ipsu A
V. (270) +Aliter ofellas+: [si] in liquamine frigantur et calidae
melle unguantur et sic inferantur.
1 si _del. Sch_
VI. (270) +Ofellas garatas+: lasar, zingiber, cardamomum et
unum acetabulum liquaminis misces cum his omnibus tritis
et ibi ofellas coques.
1 garaton _hic et_ graton _in indice_ A, lasaratas _Sch_ | 2 uno
acitabulo liq. A
VII. (153) +Pisces scorpiones rapulatos+: coquis in liquamine
et oleo et cum mediaverit coctura, tolles. rapas elixas
madidas et minutissime concisas manibus depressabis,
ut umorem non habeant, et cum pisce obligas, et bulliat
cum oleo abunde. et, iam bullivit, teres cuminum, lauri 5
bacam dimidiam, addes propter colorem crocum. amulabis
de oryza propter spissitudinem. superfundes et tunc inferes.
addes modicum acetum.
2 mediauerint (-it _Ihm_) coctura A, in mediam venerint cocturam
_Sch ex p. 65, 17 {+8+ 7, 11}_ | 7 oridia A
VIII. (154) +Pisces frixos cuiuscumque generis sic facies+:
teres piper, coriandri semen, lasaris radices, origanum,
rutam, caryotam, suffundes acetum, oleum, liquamen,
adicis defritum. haec omnia temperabis et in caccabulo
mittis et ferveat. cum calefeceris, eodem pisces superfundes. 5
asparso pipere inferes.
4 adices A | 5 eosdem A | 6 piper et A
IX. (155) +Item pisces frixos sic facies+: teres piper, ligusticum,
bacam lauri, coriandrum, mel, liquamen, vinum,
passo vel caroeno temperas. coques igni lento, amulo
oryzae obligas et inferes.
2 melliq; uinu passu uel carenu A | 3 lentu _et_ orizie A
X. (156) +Pisces assos+: teres piper, ligusticum, satureiam,
cepam siccam, suffundes acetum, adicies caryotam, anethum,
ovorum vitella, mel, acetum, liquamen, oleum, defritum.
haec omnia in uno mixta perfundes.
1 ligisticum saturegia cipam A
XI. (157) +Pisces oenoteganon+: friges pisces, teres piper,
ligusticum, rutam, condimenta viridia, cepam siccam. adicis
oleum, , liquamen et inferes.
1 oenoteganon _Ihm_, inotocano _hic et_ inotogonon _in indice_ A,
_cf. v. 28 {exc. 13}_ | 2 adices oleo A | 3 vinum _om._ A _cf.
v. 30 {exc. 13}_
XII. (158) +Sardas sic facies+: teres piper, ligustici semen,
origanum, cepam siccam, ovorum coctorum vitella, acetum,
oleum. haec in unum temperas et perfundes.
2 cottor(um) A
XIII. (159) +Pisces oenoteganon+: a crudo pisces quos volueris
lavas, conponis in patinam, mittis oleum, liquamen,
vinum, fasciculos porri et coriandri, coquitur. teres piper,
origanum, ligusticum et fasciculos quos elixasti, teres et
suffundes inpensam de patina. facis ut obliget. cum bene 5
tenuerit, pipere asparso inferes.
1 oenoteganon _Ihm_, inotogono _hic et_ inotogonon _in indice_ A,
_cf. v. 22 {exc. 11}_ | 5 inpesa A | obliget _ultimum paginae
verbum in_ A, obligetur EV _p. 29, 12 {+4+ 2, 27}, at cf. p.
24, 14 {+4+ 2, 6}_ | 6 piper asparso inferebis A
XIV. (160) +Mullos anethatos sic facies+: rades pisces, lavabis,
in patinam conpones, adicies oleum, liquamen, vinum,
fasciculos porri et coriandri, mittes ut coquatur. adicies
piper in mortario, fricabis, adicies oleum et partem
aceti, vino passo temperabis. traicies in caccabo, pones ut 5
ferveat. amulo obligabis et patinam piscium perfundis. insuper
piper aspargis.
4 frecabis A | 5 in cabo ponis A | 6 amolo A
XV. (161) +Aliter mullos+: radis, lavas, conponis in patinam.
adicis oleum, liquamen, vinum, in coctura fasciculum porri
et coriandri, inponis ut coquatur. teres piper, ligusticum,
origanum, adicies de iure suo [hoc de patella], vino passo
temperas, mittis in caccabo, ponis ut ferveat, amulo obligabis 5
et patellam postea perfundes, piper asparges et inferes.
1 rades A | patinim (i _altera in loco adraso_) A | 2 adices oleo
liq; uinu A | fasculum A | 4 hec (_sic_ A) de patella _ut glossema
del. Sch_ | 6 aspargis et inferis A
XVI. (162) +Murenam aut anguillas vel mullos sic facies+:
purgabis, conpones in patinam diligenter. adicies
in mortario piper, ligusticum, origanum, mentam, cepam
aridam, infundes vini acetabulum, liquaminis dimidium,
mellis tertiam partem, modice defritum ad cocleare. debent 5
autem hoc iure cooperiri, ut super cocturam supersit
aliquid iuris.
1 anguilas A | 2 conponis A | 3 legisticum A | 4 effundes A, et
fundes _Sch, item v. 23 {exc. 17}_ | vini acetabulum _Sch_, uinu
acetabuli A | 5 ad clucliare A _i. adhibito cocleari_ |
6 cooperiri _Sch_, coperi A | cotturã supersit (i _ex_ e) A
XVII. (163) +Locustam +: teres piper, ligusticum,
api semen, infundes acetum, liquamen, ovorum vitella et
mixta in unum perfundes et inferes.
1 Locusta _hic_, _at_ Lucustas et isquillas (_i. scillas_) _in
indice_ A | 2 lique ouorã A | 3 perfundis A
XVIII. (164) +In piscibus elixis+: teres piper, ligusticum, api
semen, origanum, suffundes acetum, adicies nucleos pineos,
caryotae quod satis sit, mel, acetum, liquamen, sinape.
temperabis et uteris.
1 elexis A | appi A | 2 pineus cariota A | 3 liq; sinapem A
XIX. (165) +Patinam solearum ex ovis+: radis, purgas, conponis
in patinam, adicies liquamen, oleum, vinum, fasciculum
porri et coriandri semen, mittis ut coquatur. teres
piper modicum, origanum, suffundis ius suo sibi,
adicies iuri decem cruda ova, dissolves et in unum corpus 5
facies. traicies in patinam super soleas. ad ignem lentum
pones ut decoquat, et cum duxerit, piper adspargis.
1 soliarum A _cf. p. 29, 13 {+4+ 2, 28}_ | rades A | 4 ius de
_Sch_, iux A | 5 dissoluis A | 6 solias A
XX. (388) +Porcellum coriandratum+: assas porcellum diligenter, 5
facies moretarium sic, in quod teres piper, anethum,
origanum, coriandrum viride, admisces mel, vinum, liquamen,
oleum, acetum, defritum. haec omnia calefacta perfundes
et asparges uvam passam, nucleos pineos et cepam
concisam et sic inferes. 10
2 moretarium _et_ quod _Vo_, mortarium _et_ quo A | 4 acetum
_Sch_, anetũ A | 5 aspargis A
XXI. (389) +Porcellum aenococtum+: porcellum accipies,
ornabis, coque in oleo et liquamine. cum coquitur, adicies
in mortario piper, rutam, bacam lauri, liquamen, passum
sive caroenum, vinum vetus, simul omnia teres, temperas
et traicies in patinam aheneam. mittis eum. (XXII) (390) porcellum 5
eo iure percoque, cum autem levas, amulo obligabis
et sic in vas transferes et inferes.
1 Porcello uno cocto (in oc cuctu _ind._) A | 2 quoq; A
| 4 uino A | 5 heneã A | eo _hic et in indice_ A, ex suo _Ihm,
qui dubitabat an §22 cum §21 in unum praeceptum iungenda sit,
id quod mihi certum est_
XXIII. (391) +Porcellum thymo sparsum+: porcellum lactentem
pridie occisum elixas sale et anetho et in aqua frigida
adsidue intingis, ut candorem habeat. deinde condimenta
viridia, thymum, puleium modicum, ova dura, cepam
concisam minutatim, ea omnia superspargis et condis liquaminis 5
hemina una, olei pondo uno, passi pondo uno,
et sic ministras.
1 timo crapsum (sparsum _Sch._) _hic_, tymmo crapsu _in indice_ A
_cf. p. 68, 20 {+8+ 8, 12}_ | 2 anetu A | 4 timmũ polleium A |
ciba concisa minuta A | 5 liquamen emina (em- _ex_ im-) A |
6 passo A
XXIV. (392) +Porcellum oxyzomum+: porcellum accuratum
ornabis et mittes in iuscellum sic conditum: adicies in mortario
piperis grana L, mellis quantum conpetat, cepas siccas
III, coriandri viridis sive sicci modicum, liquaminis
heminam, olei sextarium I, aquae heminam I, simul temperas 5
in caccabulo. mittis in eo porcellum. dum bullire
coeperit, saepius agitabis, ut spissum fiat. si aliquid minus
iuris facere coeperit, tunc adicies heminam unam aquae.
sic percoque et sic porcellum inferes.
1 Porcello exodiomũ _et_ Porcellu exozome _in indice_ A |
2 mittis _et_ condito aicies A | 3 piper A | quan conpedat A |
4-5 liq; emina A | 5 ·S· I aq; emina A
XXV. (393) +Porcellum lasaratum+: teres in mortario piper,
ligusticum, careum, misces cuminum paululum, lasar vivum,
lasaris radicem, suffundis acetum, addis nucleos pineos,
caryotam, mel, acetum, liquamen, sinape factum. oleo omnia
temperas et perfundis.
3 lasaris radicem _ut glossema del. Sch._
XXVI. (394) +Porcellum iuscellatum+: mittis in mortario
piper, ligusticum aut anethum, coriandrum, rutam, bacam
lauri, fricabis, suffundes liquamen, porrum, passi sive mellis
modicum, vinum modicum, olei aliquantum. cum coxeris,
amulo obligabis. 5
1 iuscellatu _hic_, iuscellu _in indice_ A | 2 anetum _Sch_,
anesũ A | 3 suffundis A | porro A | 5 oblicauis A
XXVII. (370) +Agnum simplicem+: de agno decoriato facies
copadiola, lavabis diligenter, mittes in caccabo. adicies
oleum, liquamen, vinum, porrum, coriandrum cultro concisum.
cum bullire coeperit, saepius agitabis et inferes.
2 cupadiola A
XXVIII. (371) +Haedum lasaratum+: haedi intestina bene
purgata imples pipere, liquamine, lasare, oleo et intra
haedum mittes et bene consues et cum haedo simul
coquuntur. et cum decoxerit, adicies in mortario rutam,
bacam lauri et levatum haedum atque exsucatum ipso iure 5
perfundis et sic ponis.
1-2 intestinas _et_ purgatas A | 2 piper liquamen lasar oleũ A,
_corr. Brandt._ | 5 lebato ędi adq. exugato A, _cf. Ihm_
XXIX. (255) +Turdos hapantamynos+: teres piper, lasar, bacam
lauri, admisces cumino garum et sic turdum per guttur
imples et filo ligabis. et facies ei impensam, in qua
decoquatur, quae habeat oleum, sales, aquam, anethum et
capita porrorum. 5
1 hapantamynos _Vo_, apantomoenos _hic et_ apontomenos _in indice_
A, intellego ἁπαντάμυνος _qui omnia vitia stomachi abarcet_
(_cf. Marcell. med. 20, 26_) | 2 turdo per guttor A | 3 impesa A |
4 decocantur A
XXX. (256) +Turtures+: aperies, ornabis diligenter, teres piper,
lasar, liquamen modicum, infundis ipsas turtures ut conbibant
sibi, ei sic assas.
2 ipsas _sic_ A | 3 siui A, _cf. Ihm_
XXXI. (257) +Ius in perdices+: teres in mortario piper, apium,
mentam et rutam, suffundis acetum, addis caryotam, mel,
acetum, liquamen, oleum. simul coques et inferes.
1 apio A
Expli(cit) breuis ciborum.
APPENDICVLA
OPSARTYTICON GRAECORVM FRAGMENTA
1. Athenaeus XII 516c πρῶτοι δὲ Λυδοὶ καὶ τὴν καρύκην ἐξεῦρον, περὶ ἧς
τῆς σκευασίας οἱ τὰ +Ὀψαρτυτικὰ+ συνθέντες εἱρήκασιν, +Γλαῦκός+ τε ὁ
Λοκρὸς (PW VII 1421 n. 41) καὶ +Μίθαικος+ καὶ +Διονύσιος+ (PW V 977 n.
133) +Ἡρακλεῖδαι+ (PW VIII 496 n. 58. 59) τε δύο γένος Συρακόσιοι καὶ
+Ἆγις+ (Oder PW I 822 n. 10) καὶ +Ἐπαίνετος+ (PW V 2672 n. 9) [καὶ
+Διονύσιος+], ἔτι τε +Ἡγήσιππος+ (PW VII 2611 n. 5) καὶ +Ἐρασίστρατος+
(PW VI 333-350 n. 2) καὶ +Εὐθύδημος+ (PW VI 1505 n. 15) καὶ +Κρίτων+,
πρὸς τούτοις δὲ +Στέφανος+, +Ἀρχύτας+ (PW II 602 n. 5. 6) [Ἀκέστιος],
+Ἀκεσίας+ (PW I 1163 n. 1), +Διοκλῆς+ (PW V 802 n. 53), +Φιλιστίων+‧
τοσούτους γὰρ οἶδα γράψαντας Ὀψαρτυτικά.
2. Ath. XIV 662c ἀοιδίμων δ᾽ ὀψαρτυτὼν ὀνόματα καταλέγει +Βάτων+ ἐν
Εὐεργέταις (Com. III p. 327 Kock) οὕτως
εὖ γ᾽, ὦ Σιβύνη, τὰς νύκτας οὐ καθεύδομεν
οὐδ᾽ ἀναγεγράμμεθ᾽, ἀλλὰ καίεται λύχνος
καὶ βιβλίον <ἐν> ταῖς χερσί, καὶ φροντίζομεν
τί +Σόφων+ καταλέλοιπ᾽ ἢ τί +Σημωνακτίδης+
ὁ Χῖος ἢ +Τυνδάριχος+ [-κος trad.] ὁ Σικυώνιος
ἢ +Ζωπυρῖνος+.
cf. coquorum catalogum apud Euphronem com. frg. 1, 5-9 (Kock III
p. 317): Agis Rhodius, Nereus Chius, Chariades Atheniensis, Lamprias,
Apthonetus, Euthynus 11, 1: Soterides; Sosipatrem com. fr. 1, 11. 19
(Kock III p. 314) al. Geoponica 20, 6.
3. Anaxippos com. fr. 1, 1 (III p. 296 Kock):
+Σόφων+ Ἀχαρνὰν καὶ Ῥόδιος +Δαμόξενος+
ἐγένονθ᾽ ἑαυτῶν συμμαθηταὶ τῆς τέχνης‧
ἐδίδασκε δ᾽ αὐτοὺς Σικελιώτης +Λάβδακος+.
4. Pollux onom. VI 70 p. 245 Bekker πολλὰ δ᾽ ἂν εἴη τῶν περὶ τὴν
ἡδυντικὴν σκευασίαν ἐξευρεῖν ἐκ τῶν ὀψοποιικῶν συγγραμμάτων
+Παντολέοντος+ καὶ +Μιθαίκου+ καὶ +Ζωπυρίνου+ καὶ +Σόφωνος+ καὶ
+Ἡγησίππου+ καὶ +Παξάμου+ (cf. Athen. IX 376d) καὶ +Ἐπαινέτου+
συναριθμοῖτο δ᾽ ἂν τούτοις +Ἡρακλείδης+ τε ὁ Συρακούσιος καὶ
+Τυνδάριχος+ ὁ Σικυώνιος καὶ +Σιμωνακτίδης+ ὁ Χῖος καὶ +Γλαῦκος+
ὁ Λοκρός, ὀψοποιητικῆς πραγματείας σοφισταί.
5. Suidas +Πάξαμος+... Ὀψαρτυτικὰ κατὰ στοιχεῖον.
6. Ath. VII p. 325f.: +Μίθαικος+ δ᾽ ἐν Ὀψαρτυτικῷ ‘ταινίαν’ φησίν
‘ἐκκοιλίξας, τὰν κεφαλὰν ἀποταμὼν, ἀποπλύνας καὶ ταμὼν τεμάχεα κατάχει
τυρὸν καὶ ἔλαιον.’ --7. Ath. II 58b: +Ἐπαίνετος+ δὲ καὶ +Ἡρακλείδης+ ὁ
Συρακούσιος ἐν Ὀψαρτυτικῷ τῶν ᾠῶν φασι (φησι trad.) πρωτεύειν τὰ τῶν
ταῶν‧ μεθ᾽ ἃ εἶναι τὰ χηναλωπέκεια‧ τρίτα καταλέγοντες (-γει E, non C)
τὰ ὀρνίθεια. --8. Ath. III 88c τὸ δ᾽ ἐντὸς τῆς πίνης +Ἐπαίνετος+ ἐν
<Ὀψ>αρτυτικῷ καλεῖσθαί φησι μήκωνα. --9. Ath. VII 294d +Ἐπαίνετος+
δ᾽ ἐν Ὀψαρτυτικῷ ἐπινωτιδέα καλεῖ (scil. γαλεόν), χείρονα δ' εἶναι τὸν
κεντρίνην καὶ δυσώδη‧ γνωρίζεσθαι δ᾽ ἐκ τοῦ πρὸς τῇ πρώτῃ λοφιᾷ ἔχειν
κέντρον τῶν ὁμοειδῶν οὐκ ἐχόντων‧ οὔτε δὲ στέαρ οὔτε πιμελὴν ἔχειν τοὺς
ἰχθῦς τούτους διὰ τὸ χονδρώδεις εἶναι.
10. Ath. VII 297c μνημονεύει δ᾽ αὐτοῦ (scil. τοῦ γναφέως piscis) καὶ
+Ἐπαίνετος+ ἐν Ὀψαρτυτικῷ. --11. Ath. VII 304d +Ἐπαίνετος+ δ᾽ ἐν
Ὀψαρτυτικοῖς κορύφαιναν αὐτόν (scil. τὸν ἵππουρον) φησιν ὀνομάζεσθαι.
--12. Ath. VII 305e τοῦ δὲ κάπρου piscis μνημονεύει καὶ +Δωρίων+ καὶ
+Ἐπαίνετος+. --13. Ath. VII 312b ἐστὶ δὲ λευκόσαρκος (scil. ὁ λειόβατος
piscis), ὡς +Ἐπαίνετος+ ἐν Ὀψαρτυτικῷ. --14. Ath. VII 313b +Ἐπαίνετος+
δ᾽ ἐν Ὀψαρτυτικῷ φησι‧ ῾σμαρίδα, ἣν ἔνιοι καλοῦσι κυνὸς εὐναί᾽. --15.
Ath. IX 371e +Ἐπαίνετος+ δ᾽ ἐν Ὀψαρτυτικῷ τὰ κεφαλωτὰ herbas καλεῖσθαί
φησι γηφυλλίδας. --16. Ath. IX 387d +Ἀρτεμίδωρος+ δὲ ὁ Ἀριστοφάνειος ἐν
ταῖς ἐπιγραφομέναις Ὀψαρτυτικαῖς γλώσσαις καὶ +Πάμφιλος+ ὁ Ἀλεξανδρεὺς
ἐν τοῖς περὶ ὀνομάτων καὶ γλωσσῶν +Ἐπαίνετος+ παρατίθεται λέγοντα ἐν τῷ
Ὀψαρτυτικῷ ὅτι ὁ φασιανὸς ὄρνις τατύρας καλεῖται.
--17. Ath. IX 395f οἱ καλούμενοι παραστάται, ὧν μνημονεύει +Ἐπαίνετος+
ἐν Ὀψαρτυτικῷ.--18. Ath. XIV p. 662d +Ἐπαίνετος+ δ᾽ ἐν Ὀψαρτυτικῷ
λέγει ταῦτα‧ ‘μῦμα δὲ παντὸς ἱερείου, καὶ ὄρνιθος δὲ χρὴ ποιεῖν τὰ ἁπαλὰ
τῶν κρεῶν μικρὰ συντεμόντα καὶ τὰ σπλάγχνα καὶ τὸ ἔντερον καὶ τὸ αἷμα
διαθρύψαντα καὶ ἀρτύσαντα ὄξει, τυρῷ ὀπτῷ, σιλφίῳ, κυμίνῳ, θύμῳ
χλωρῷ καὶ ξηρῷ, θύμβρᾳ, κοριάννῳ χλωρῷ τε καὶ ξηρῷ καὶ γητίῳ καὶ
κρομμύῳ καθαρῷ πεφωσμένῳ ἢ μήκωνι καὶ σταφίδι ἢ μέλιτι καὶ ῥόας ὀξείας
κόκκοις. εἶναι δέ σοι τὸ αὐτὸ [μῦμα] καὶ ὄψον.’ --19. Ath. VII 324a ἐστὶ
δὲ τὸ ὑπόσφαγμα ὡς +Ἐρασίστρατός+ φησιν ἐν Ὀψαρτυτικῷ, ὑπότριμμα.
γράφει δὲ οὕτως, ‘ὑπόσφαγμα δ᾽ εἶναι κρέασιν ὀπτοῖς ἐκ τοῦ αἵματος
τεταραγμένου μέλιτι, τυρῷ, ἁλί, κυμίνῷ, σιλφίῳ, ὄξει ἑφθοῖς’. καὶ
+Γλαῦκος+ δ᾽ ὁ Λοκρὸς ἐν Ὀψαρτυτικῷ οὗτως γράφει‧ ‘ὑπόσφαγμα δ᾽ αἷμα
ἑφθὸν καὶ σίλφιον καὶ ἕψημα ἢ μέλι καὶ ὄξος καὶ γάλα καὶ τυρὸς καὶ φύλλα
εὐώδη τετμημένα.’ --20. Ath. IX 369b τὴν δὲ ῥάφυν +Γλαῦκος+ ἐν τῷ
Ὀψαρτυτικῷ διὰ τοῦ Π ψιλῶς καλεῖ ῥάπυν. --21. Ath. XIV 661e καὶ οἱ τὰ
Ὀψαρτυτικὰ δὲ συγγράψαντες +Ἡρακλείδης+ τε καὶ +Γλαῦκος+ ὁ Λοκρὸς οὐχ
ἁρμόττειν φασὶ ‘<δούλοισι> τὴν μαγειρικήν, ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῖς τυχοῦσι τῶν
ἐλευθέρων.’ --22. Ath. III 105e κολύβδαιναν piscem δ᾽ εἴρηκεν
Ἐπίχαρμος... ὡς δ᾽ ὁ +Ἡρακλείδης+ ἐν Όψαρτυτικῷ, τὴν καρῖδα.
--23. Ath. III 114a πόθεν ὑμῖν <ἂν εἴη> εἰδέναι ὅτι καὶ ‘κύβοι’, οὐχ οὓς
ἀεὶ μεταχειρίζεσθε (-ζεσθαι trad.), ἄρτοι εἰσὶ τετράγωνοι, ἡδυσμένοι
ἀννήθῳ καὶ τυρῷ καὶ ἐλαίῳ, ὥς φησιν +Ἡρακλείδης+ ἐν Ὀψαρτυτικῷ;
--24. Ath. VII 328d διαφέρει δὲ τῆς χαλκίδος ὁ χαλκεύς piscis, οὗ
μνημονεύει +Ἡρακλείδης+ ἐν Ὀψαρτυτικῷ. --25. Ath. XII 516d γίνεσθαι
δ᾽ αὐτόν (scil. τὸν κάνδαυλον placentam Lydiam) φησιν ὁ Ταραντῖνος
+Ἡγήσιππος+ ἐξ ἑφθοῦ κρέως καὶ κνηστοῦ ἄρτου καὶ Φρυγίου τυροῦ ἀνήθου
τε καὶ ζωμοῦ πίονος. --26. Ath. VII 308e +Εὐθύδημος+ δ᾽ ἐν τῷ περὶ
ταρίχων τὸν κορακῖνόν piscem φησιν ὑπὸ πολλῶν σαπέρδην προςαγορεύεσθαι‧
ὁμοίως δ᾽ εἴρηκε καὶ +Ἡρακλέων+ ὁ Ἐφέσιος (PW VIII 514 n. 6), ἔτί
δὲ +Φιλότιμος+ (nisi legendum Φυλ-) ἐν Ὀψαρτυτικῷ. ὅτι δὲ καὶ
πλατιστα[τι]κὸς καλεῖται ὁ σαπέρδης, καθάπερ καὶ ὁ κορακῖνος,
+Παρμένων+ φησὶν ὁ Ῥόδιος ἐν πρώτῳ μαγειρικῆς διδασκαλίας.
--27. Ath. VII 326f καὶ +Διονύσιος+ δ᾽ ἐν Όψαρτυτικῷ τῆς ὑαίνης
μνημονεύει.
28. Ath. XIV 643e οἶδα δὲ καὶ Καλλίμαχον ἐν τῷ τῶν παντοδαπῶν
συγγραμμάτων πίνακι ἀναγράψαντα +πλακουντοποιικὰ+ συγγράμματα
+Αἰγιμίου+ (PW I 964 n. 3) καὶ +Ἡγησίππου+ καὶ +Μητροβίου+, ἔτι δὲ
+Φαίτου+ (Φαίστου Meineke) --nominantur: +Ἁρποκρατίων+ ὁ Μενδήσιος
(PW VII 2416 n. 8) ἐν τῷ περὶ πλακούντων Ath. XIV 648b cum praecepto.
--+Ἰατροκλῆς+ (PW IX 801 n. 3) ἐν Ἀρτοποιικῷ Ath. VII 326e. XIV 646a
ἐν τῷ περὶ πλακούντων. 646b fragmentum. 646f. 647b fragmentum.
--+Φιλιστίων+ ὁ Λοκρός Ath. III 115d τῶν χονδριτῶν (ἄρτων) τοὺς
σεμιδαλίτας πρὸς ίσχύν φησι μᾶλλον πεφυκέναι‧ μεθ᾽ οὓς τοὺς χονδρίτας
τίθησιν, εἶτα τοὺς ἀλευρίτας. +Χρύσιππος+ ὁ Τυανεύς (PW III 2511
n. 21) Ath. III 113a-d ἀρτοποιικόν fragmentum longum. ἐν τῷ άρτοκοπικῷ
Ath. XIV 647c-648a fragmentum longum cum praeceptis variis.
29. +Εὐθύδημος+ ὁ Ἀθηναῖος ἐν τῷ περὶ λαχάνων Ath. II 58f. III 74b. IX
369e +Εὔδημος+ trad. fragmentum. 371a +Εὔδημος+ trad. --ἐν τῷ περὶ
+ταρίχων+ Ath. III 116a fragmentum cum versibus (Hesiodi?). 118b. VII
307b. 308c. 315f. 328d. --Schol. in Nicandri Ther. 585 p. 46 Schneider
(βουπλεύρου) μνημονεύει .... καὶ +Ἐπαίνετος+ ἐν τῷ περὶ λαχάνων.
30. Geoponica ed. Beckh 18, 21 p. 499 Μέλκης σκευασία σύντομος‧
+Παξάμου+ (potius ex georgicis quam ex opsartyticis, modo verum sit
nomen). ἡ καλουμένη +μέλκη+ αὐτοσχέδιος καὶ καλλίων ἔσται εἰ κεραμέοις
άγγείοις καινοῖς ὄξος ἐμβάλῃς δριμὺ καὶ ἐπιθῇς αὐτὰ θερμοσποδιᾷ ἢ πυρὶ
μαλθακῷ, τουτέστιν ἐπ᾽ ἀνθρακιάν‧ καὶ ἐὰν ὀλίγον ἀναζέσῃ τὸ ὄξος, ἵνα μὴ
ἀπὸ τῶν σκευαρίων ἀναποθῇ, ἑλκύσας ἀπὸ τῆς ἀνθρακιᾶς, εἰς τὰ αὐτὰ
σκευάρια βάλε γάλα καὶ θὲς αὐτὰ εἰς κιβωτάριον ἢ ἀρμάριον ἢ ἔνθα
ἀκίνητον μένει‧ καὶ τῇ ὑστεραίᾳ ἕξεις πολλῷ καλλίους μέλκας τῶν πολλῇ
τέχνῃ κατασκευαζομένων τὰ μὲντοι σκευάρια μετὰ πρώτην ἢ δευτέραν χρῆσιν
ἄλλασσε. cf. Columella 12, 8 Apic. 7, 1 (308).
31. Ath. XIV 663d ὁ +Ἀρτεμίδωρος+ ἐν ταῖς Ὀψαρτυτικαῖς γλώσσαις τὴν
+ματτύην+ ἀποφαίνει κοινὸν εἲναι πάντων ὄνομα τῶν πολυτελῶν ἐδεσμάτων
(ἡδυσ- trad.), γράφων οὕτως‧ ‘ἔστι τις (εἴτις τῆς trad.) ὄρνιθος
ματτύης. ἐσφάχθω μὲν διὰ τοῦ στόματος εἰς τὴν κεφαλήν. ἔστω δὲ ἕωλος
καθάπερ ὁ πέρδιξ. ἐὰν δὲ θὲλῃς, ὡς ἔχει αὐτοῖς πτεροῖς ἐᾶν τετιλμένην.’
εἶτα τὸν τρόπον ἐκθεὶς τῆς ἀρτύσεως καὶ τῆς ἑψήσεως ἐπιφέρει εὐθύς. ‘καὶ
νομάδα παχεῖαν ἕψε καὶ νεοσσοὺς τῶν ἤδη κοκκυζόντων, ἐὰν θέλῃς παρὰ
πότον χρῆσθαι. εἶτ᾽ ἐξελὼν τὰ λάχανα εἰς τρυβλίον καὶ τῆς ὄρνιθος τῶν
κρεῶν ἐπιθεὶς παρατίθει‧ τοῦ θέρους ἀντὶ τοῦ ὄξους τῆς ὄμφακος ἐμβαλὼν
εἰς τὸν ζωμὸν ὡς ἔχει τοὺς βότρυς‧ ἐπειδὰν δὲ ἑφθὴ γένηται, ἔξελε μετὰ
τοῦ βοτρυδίου πρὸ τοῦ τὸ γίγαρτον ἐξαφεῖναι. εἶθ᾽ οὗτως τὸ λάγανον
κατάθρυπτε. οὗτος <ὁ> ματτύης ἐν τοῖς ἡδίστοις.’
32. Pollux Onom. VI 57 p. 242 Bekker τὸ δὲ +θρῖον+ ὧδε ἐσκεύαζον‧ στέαρ
ὕειον ἑφθόν μετὰ γάλακτος μίγνυ χόνδρῳ παχεῖ, συμφυράσας δ᾽ αὐτὰ τυρῷ
χλωρῷ καὶ λεκίθοις ᾠῶν καὶ ἐγκεφάλοις. περιβαλὼν συκῆς φύλλῳ εὐώδει,
ζωμῷ ὀρνιθείῳ ἢ ἐρεφείῳ ἔνεψε, ἔπειτα ἐξελὼν καὶ τὸ φύλλον ἀφελὼν
ἔμβαλε εἰς ἀγγεῖον γέμον μέλιτος ξέοντος, καὶ τὸ μὲν ὄνομα τῷ ἐδέσματι
προςέθηκε τὸ φύλλον. ἡ δὲ μεῖξις πάντα ἐξ ἴσου δέχεται, τῶν δὲ λεκίθων
πλέον, ὅτι πηγνύουσι καὶ συνιστᾶσιν. --33. Schol. Aristoph. eq. 954
p. 66 Dindorf: +θρῖον+‧ χόνδρος ἢ ὄρυζα ἕψεται ἢ σεμίδαλις ἀρκούντως.
εἶτα ἐπιχεῖται τὸ ὕδωρ καὶ φυρᾶ καὶ τὸ ήψημένον μετὰ ἁπαλοῦ τυροῦ καὶ
ᾠῶν ὀλίγων. εἶτα περιλαμβάνεται φύλλοις συκίνοις ὅλον καὶ περιειλεῖται
καννάβῳ ἢ παπύρῳ ἢ λίνῳ καὶ καθίεται εἰς ζωμὸν κρέων ἡψημένων ἄχρι τοῦ
λαβεῖν ἱκανὴν ἕψησιν. εἶτα ἐξαίρεται καὶ τῶν φύλλων περιαιρεθέντων εἰς
λοπάδα νέαν ζέοντος μέλιτος ἐμβάλλεται καὶ ἕψεται. στρεφόμενον δὲ,
ὅταν ἰκανῶς ἔχῃ καὶ ξανθὸν γένηται. ἐξαιρεθὲν παρατίθεται μέλιτος
περιχυθέντος ἢ ἀπὸ τοῦ ἑφθοῦ ἢ ἀπὸ τοῦ ἄλλου. θρῖον δὲ καλεῖται ἀπὸ τῶν
φύλλων τῆς συκῆς. ἅτινα οὕτω καλεῖται. duo similia praecepta, alterum
Didymi, leguntur in scholiis ibidem I p. 608 Dindorf.
34. Papyrus Heidelberg (inv. 1701 a. b. c) ed. Fr. Bilabel Sitz.-Ber.
Heid. Akad. philos.-hist. Kl. 1919 Abh. 23
{Transcriber’s Note:
Line numbers refer to the papyrus, and are unchanged from the original
text.}
A. pagina anterior
Col. ς
<... ......>ω‧ ἔνιοι δὲ τη<......>
<τ>ρείβουσιν ἀλλα<..... .........>
.κλην καὶ ὠμη η<........ ώσ->
αύ>τως ζεννύου<σι καὶ τὰ ἄλλα>
πο>ιοῦσιν ὡς πρό<κειται. 5
apparatus: non do nisi maxime necessaria. supplementa sunt
Bil(abelii) nisi contra dixero. hic illic exempli causa alia
adscripsi cum consilio
ς 1 ἐλαί>ῳ vel καὶ χρ>ῶ Bil. | τή<κουσι καὶ? | 2 ἄλλα <τε καὶ?
an ἀλλά<σσοντες? ἀλλᾶ<ντας? | 3 prima deest, sequitur υ an κ,
in fine η, vix ν κοτ>ύλην? | 4 ὡς αύ>τως Bil., an ἀρκούν>τως?
⁊
Ζωμὸς +ἰχθύος+‧ εἰ<ς θυίας ἔμβαλε>
χόνδρον. κόρι. πρ<άσον...........>
κρόμμια, ἄνηθον <........ ... ὠ->
κιμον, ἄννησον λε<πτὸν ........ . >
ἕψε ἐπ᾽ ἀνθράκων κα̣<ὶ καταβρέ-> 10
χων ὕδατι. οἴνῳ, γάρῳ, <ὄξει συμμε->
μειγμένοις‧ ὅταν ἑψ<εθῇ καὶ μέλ->
λῃς αἰρειν, ἐπίπασσε πίπερ <λεῖ-
ον‧ μετ᾽ ὄξους δρειμέως κα<θιστ-
ᾶσιν ὀλίγον συμπεσεῖν, εἶ<τα με- 15
τ<αί>ρουσιν ἀπὸ τοῦ πυρός‧ οἱ δ<ὲ ὄξ-
ους ἐπιχέαντες πάντα ἕψ<ουσι
προςυποστρώσαντες τὰ χ<λω-
ρὰ καὶ τὰ ἄλλα ποι̣<ο>ῦσιν ὡς π<ρό-
κειται. 20
6 explevi | 12 <μέλ>λῃς Boll | 13 αἴρειν _levare_ potius
quam αἱρεῖν <ὀπ>όν Bil. | 14 explevi; κα<ὶ ἐ>ῶσι Bil., cf.
Chrysipp. Ath. 647e συμπεσεῖν ἐάσας | συμπέσσειν mavult Bil. |
16 <με>ταίρουσιν _levant ab igne_ Vollmer, τηρουσιν pap.,
τηροῦσιν ‘behüten sie vor’ Bil.
⁊
Κρέα ταρειχηρὰ ἢ περνῶν τε<μά-
χη ‧ κρέα ὁμοίως ὠμά‧ τὰ μ<ὲν τα-
ρειχηρὰ προζεννύουσιν ἵ<να ἐ-
ξαλμίσῃ μόνον‧ εἶτα πάντ<α εἰς
λοπάδα‧ οἴνου μέρη δ̅, γλυκέ<ως 25
μέρη β̅, ὄξους μέρος α̅, κόρι ξη<ρὸν,
θύμον, ἄννησον, μάραθον‧ φρῦ-
ξον, πάντα ἐξ ἀρχῆς όμο<ῦ ἐ>πιβα-
λών. ἕψει‧ μεσάζουσιν ἐπι<βα>λὼν
μέλι καὶ κύμεινον λεῖο<ν, ἄλ>λοι 30
καὶ πίπερ, καὶ βαλό<ν>τες εἰ<ς ἀγγ>εῖ-
ον θερμὸν τὸν ζωμὸν ἐ<πιβ>άλ-
λουσιν ψωμοὺς ψοι<ῶν καὶ> ἄρ-
των θερμῶν.
⁊
+Λαγανοφακῆ+‧ λάγαν<ον ὀπτὸ>ν κα- 35
λῶς [μ]ἐν ζωμῷ κρεῶν <ὀρ>νεί-
θων κατάθρυβε, ἕψε‧ ἢ ἐ<ν οἴ>νῳ,
ὕδατι, ἀννήσῳ, κυμείν<ῳ λεί>οις
ἄνηθον ξηρὸν, κύμε<ινον>, χω-
ρὶς δἐ ἕψε φακῆν‧ κρόμμ<υα τρ>ῖψον 40
33 ψοί<του καὶ Bil. | 35 λάγαν<ον φακῶ>ν Bil. | 36 μὲν <ἐν>
Bil. | 38 λεί>οις vel ἑφθ>οῖς, Vollmer, subaudi ἕψε
Col. η
<........ κύ>μ<ει>νον, ὄξος, ἔλαι-
<ον..........>α χλωρὰ, ὕδωρ‧ εἶτα
<........ ἑ>φθὰ καλῶς ἀμφό-
<τερα....... κ>αὶ ἔλαιον χρ<η>στὸν
<...........> ἐπ᾽ ἀνθράκων ἔα 5
<ζέσαι πάντα> ἕως συμπίῃ.
<⁊
...........φ>ακοὺς μετὰ χλωρῶν
<..........>ὅταν ἑψεθῇ, βάλε
<.......... ἄν>νησον, κρόμμυ-
<α.........>ι̣α, ἅλας ἢ γάρον ἐκ 10
η 6 explevi ex. gr.
<..........>υ‧ ὅταν ἑψε<θῇ>, τὰ
<.... .... κ>ατάθρυβ<ε.....>υ
καὶ αὐ<τ... ...>ν
versus 15—25 toti perierunt
<..... ......ἐ>λαίῳ καὶ ὄ- 26
<ξει.......βλασ>τὰ ἀμπέλων ἔα
εἰς φ<ῶ>ς γενέσθαι, πλύνας. ξύσας
σίναπι, μέλι, εἶτ᾽ ἔμβαμμα.
⁊
+Ἥπαρ καλὸν‧+ τεμὼν ἀναποίει με- 30
τ᾽ ἐλαίου ἁλὶ, κόρι, θύμῳ, ὀπῳ, ὄξει‧
εἰς ὀβελίσκον‧ ὄπτα θερμὸν καὶ
χρῳ.
⁊
+Ψόας καὶ τὰ σαρκώδη‧+ λογιστὶ ἀνα-
ποιήσας <ἐ>ν ἁλὶ, κόρι, ὀπῷ ὄπτα 35
ἕως μόνον συμπίῃ‧ ἔστω δέ σοι
ἐν κύθρᾳ ζωμὸς θερμός‧ ὄξος. ἔ-
λαιον ἀνὰ μέρος α̅, οἴνου γλυκέ-
ως ἀνὰ μέρη β̅, ἁλὸς βραχύ‧ ἂν ζέ-
σῃ, βάλε ὀρειγάνου κορύμβους. κα- 40
30 paragraphos ⁊ errore praefixa est versui 29 | tituli patinarum
v. 30 et 34 extra structuram grammaticam ut passim apud Apicium |
35 ποιησασαναλι pap., corr. Bil.
Col. θ
τασπάσας τ<......... . . .>
ἐμβαλὼν <.............. ...>
αὐτῶν.
⁊
+Ἥπαρ καλόν‧+ τ<εμὼν....... μελί->
κρατον ζεν<νυ................ ἀ-> 5
ποστραγγιζ<.. .. ............ μέ->
λιτί καλῷ κα<................>
νῳ ἔμβαμμα <...............>
γάρον, οἴνο<ν ...............>
ἔα‧ ἄλλοι λεπ<τ..............> 10
<κ>νῆκον.
⁊
+Ἀθήρα...ν̣+
θ 11 υνηκον pap., corr. Bil. | 12 ἀθήρα cf. Photius p. 39, 16—19.
41, 16—19 Reitzenstein _et Thes. l. L. s. v._
in reliquis versibus non servata sunt nisi brevia principia, in
his duo initia praeceptorum v. 30 Εἰς ψ<όας? et v. 38
Εἰς π<έρναν? scilicet ζωμός, _ius in_...
B. pagina posterior, non eiusdem cuius fuit A libri.
Col. ε
<..πάντα β>αλὼν εἰς μέγα βατάνιον
<θὲς εἰς τὸ>ν̣ κλείβα<ν>ον‧ ἐὰν μεσάσῃ.
<τὸν ζωμὸν> ἀπόχαιε καὶ τὰ κρέα δάε.
<.... ...>ἐ<ς> κύθραν. ἐπιβαλὼν ἔλεο<ν>
<. . ..>βάλε ἄνωθεν εἰς τὸν κλεί- 5
<βανον‧ ἐ>ὰν ἑψεθῇ, ὄξος μετὰ τῶν
<ἀρωμάτ>ων τῶν προκειμένων
<....... ἐπίχ>ει ἅλα ὀλίγον‧ ὅταν εἰς
<.. ..... >ν ὑγρὸν μεταθῇς καὶ <β>α-
<λὼν....τ>ὰ κρέα καὶ εἰς τετρημέ- 10
<νον πίθ>ον καὶ άλῶν βώλου οὐ
<........>τως ἵνα τὸ ἀπὸ τῶν κρε-
<ῶν .... >ν̣ καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως‧ ἕνιοι
<.. .. > μεικρὸν πρὸ τοῦ ὅξους
<.... τὸ >κρέας. 15
B ε 1 τὰ κρέα β>αλών Bil. | 3 <τὸν γάρον> Bil. | 5 ἄνωθεν
l. denuo Bil. | 9 <τρύβλιο>ν Boll | 10 <β>ά<λλουσι τ>ὰ Bil. |
11 explevit Boll | βωλου an κωλου pap. | 14 <δ᾽ ἔλεον> Bil.
<⁊
. ... . >σελίνου σπέρμα, γάρ<ο>ν‧ ἐὰν
<........ ...>υν <ἐ>ξαίρει
<. ......... ..>ον, κύμεινον.
<⁊
... ......>ς, κόρι ξηρὸν, κύμινον
<.........>κόρι ξηρὸν. ἀννήθου (διπλοὺν) 20
<....... γ>άρον‧ ἐὰν ἑψεθῇ, πίπερ
<........ ἔ>λεον, οἶνον, δεσμὸν ὀρε̣<ι-
<γάνου. σ>κορίδιον, ἕψεμα.
<⁊
.... ...ἔ>λεον, λιγυστικὸν, δεσ<μ...>
<.............>ε̣ ἀκόριον χλ<ωρόν. 25
<............δ>εσμίδιον οἰ̣<νάγ-
20 in fine nota quaedam insolita, διπλοῦν interpretatur Bil. |
23 <σ>κορίδιον i. σκόρδιον
Col. ς
ρας. ἀκόριον, κάρο<ν, ὄ>ξος.
⁊
ἀκόριον ξηρὸν. σ<ελ>ίνο<υ> σπέρμα.
ὄξος εἰς θυῒας‧ ἀνα ποίη<σ>ον‧ καὶ
ὀπὸν ὀλίγο<ν> καὶ γ<λ>υκὺν μετὰ τοῦ
ὄξους‧ ὀλίγον ἄφες ἐφ᾽ ὥρας δύο, 5
εἶτα εἰς κύθραν‧ γάρον καλὸν τὸν
αὐτάρκη‧ εἰς κλείβανον‧ ἐὰν ἑψε-
θῇ, πίπερ. |
Λιγυστικόν. κύμεινον, οἴνου διπλοῦ(ν).
γάρου ἁπλοῦν, σπουδαῖα ἀμφότερα‧ 10
ἐὰν ἑψεθῇ, πίπερ. ὀπὸν. κόρι ξηρόν‧
αὐτὸ μόνον φρύσσ<ε>τα<ι>. |
Τ̣ρ̣ι̣π̣τ̣ο̣ν̣ .... πλ..βανι τυραν ἀλη-
α.. αν.υα
ς 2 hic ut 9 (13?) ε 16. 19. 24 titulus omissus, sunt iura |
10 σπουδαῖα bene curata
extant praeterea versuum 19-26 aliquot verba finalia et columnae ζ
aliquot principia, in his vocabulum εἰμιέφθω<ν> i. ἡμι-
35. addo fragmenta praeceptorum latinorum nuper a Bilabelio ex papyro
Heidelberg (inv. n. 1001ab) cum photographis edita quamquam ad rei
rusticae potius quam coquinariae librum pertinere videntur. papyrus
sat bonae aetatis, apices haud rari, semper recte positi, litteratura
uncialis
fragmentum a
..............ẹm........
mitt>e in vini sextári(um) t Albáni aut Prasse simul quam <... 5
lis erit iris et adeps guttás ostendat. <.....
tollito vás aéneum et pónito in aquá frr quadriduum, iis autem diebus maceraamisco.......
.....dioṛ........
.....ab áreant
......>...albo.
.............
am iaciunt in solẹ +5+ 4, 4; +6+ 9, 2. 5; +7+ 13, 7
mala Cydonea (ut diu serventur) +1+ 12, 3; +4+ 2, 37; +8+ 5, 2
coctum +10+ 3, 6
patina de -is +4+ 2, 37
sine vitio +1+ 12, 3
(cid- _codd. praeter_ +4+ 2, 37)
defrutum de coctomiis (_sic_ EV) +2+ 2, 8
laser Cyrenaicum +1+ 16, 1; +7+ 1, 1
cir-
Damascena _pruna_ +4+ 5, 1 pruna [uel]
-a enucleata +6+ 2, 2 (+8+ 6, 10; +10+ 1, 6. 8. 14; +10+ 2, 1);
+6+ 5, 1
-a[s] +7+ 6, 6
-a macerata +8+ 2, 8 (+8+ 4, 1) +8+ 8, 13
pruna -a +10+ 2, 2
sil (silfi _trad._) Gallicum +1+ 20, 1
quod Graeci dicunt *cnecon +1+ 11, 1
faenum -um +5+ 7
sales Hammonici fricti +1+ 13
(amm- _codd._)
oleum Hispanum +1+ 4; +6+ 9, 15
(spano _trad._)
porcellus Hortolanus (_si a regione quadam est appellatus_)
+8+ 7, 14 _bis_
pisa Indica +5+ 3, 3
spica- a +1+ 16 2; +6+ 5, 4; +9+ 8, 2; _Exc. ind._
oleum Liburnicum +1+ 4 _bis_
cuminum Libycum +1+ 18; +3+ 18, 3
Lucanicae _bis_ +2+ 4; +5+ 3, 2. 8; +5+ 4, 6
-arum confectio +2+ 4
-ia _trad._ +4+ 2, 13
-as breves concidis +4+ 5, 1
concisas +5+ 3, 2; +5+ 4, 2; +8+ 7, 14
pullus Numidicus +6+ 9, 4
ofellae Ostienses +7+ 4, 1
cepa Pallac(h)ana (_si a regione est appellata_) +4+ 2, 25; +9+ 1, 1
haedus sive agnus Parthicus (past- _trad._) +8+ 6, 10
laser -um +1+ 16, 1; +3+ 13, 1; +7+ 1, 1. 3
pullus -us +6+ 9, 2
duracina Persica ut diu durent +1+ 12, 11
-a duriora +4+ 2, 34
patina de -is +4+ 2, 34
uvam passam Phariam (_?_ farinam _trad._) +3+ 11, 1
fasiani adipes recentes +2+ 2, 1
isicia de -o +2+ 2, 6
oenogaro -i +2+ 5, 4
panis Picentinus +4+ 1, 2
apsinthium Ponticum +1+ 2
-a _nux_ +6+ 5, 2. 3; +8+ 1, 8
apsinthium Romanum _bis_ +1+ 2
caricarum defritum, quod Romani ‘colorem’ vocant +2+ 2, 8
Sarda _ter_ +9+ 10, 1. 2. 3. 4. 5
-a ita fit +9+ 10, 2
-a farsilis +9+ 10, 1
cuminum Syriacum +1+ 18; +3+ 18, 3
rhus -um +10+ 2, 4; +10+ 4, 1. 2
Thebaica _palma_ +1+ 2
caseus Vestinus +4+ 1, 2
_indices ampliores paratos habebamus, temporum barbaries vetuit
imprimi. addimus maxime necessaria de nominum technicorum orthographia
(cf. Sitz.-Ber. p. 36ss.) in apparatu passim praetermissa cum consilio
et vocabula quaedam rara vel dubia_
acetabulum _neutrum ter_ +8+ 7, 17
_masc. ter_ +6+ 9, 3
aenococtus _porcellus_ +8+ 7, 11. 16 +Exc. 21+;
-um _ter_ +5+ 1, 2;
oen- _vel_ un- _vel_ in- _trad._
anetum _semper sine_ h
apantomoenos _v._ hap-
tisana barrica +4+ 4, 2 _ignota_;
_adde Thesauro_
_?_ calamintha +3+ 4, 8 (caromemta _trad._)
calyculi _boletorum_ +7+ 15, 5 (calic- _trad._)
ius in cappari _cancro_ +9+ 1, 1
_cf._ cammarus +2+ 1, 1. 3
cap[r]onum +4+ 3, 3
in cap[s]o +6+ 9, 14
[car(a)uita +5+ 3, 1]
cariofilu _Exc. ind., erit_ cariophyllon;
_adde Thesauro_
caroenum _10es in codd._, carenum _fere 30es_
-on- +2+ 1, 7; +2+ 2, 1
_in_ V1, -in- _Exc. ind._
_?_ caromenta _v._ calamintha
caryota, _plerumque_ careota _trad._;
cariota _bis in_ EV _et quater in Exc., quater in_ E, _semel in_ V;
caroeta +7+ 14, 3 _in_ EV, _binis locis in_ E _aut_ V;
careta +8+ 2, 7 in EV
_?_ sala cattabia +4+ 1, 1. 2. 3 _v. Thes. s.v._ cottabius
cauliculus _sic_ E _bis, plerumque_ col- _vel_ cul- _in codd.,
etiam _ coliclus
cepula (-ulla _6es_) _11es_
c(h)araxo 9, 1 in c(h)araxo +6+ 5, 2
cneci flos _neutrum_ +6+ 5, 2; +7+ 6, 10; +8+ 1, 4
(eneci _vel_ -chi _codd._)
nechon +1+ 11, 1 _corrige Thesaurum_
coagulum +7+ 13, 5 +8+ 6, 11 quag-
cocleare (_-rem_ +3+ 18, 3 _semel_ EV) +2+ 2, 5; +3+ 18, 3;
_bis_ +4+ 2, 25
clocl- +3+ 18, 3 _bis_ et +4+ 2, 25 V
clucliare _Exc. 16_
caricarum defrutum quod Romani ‘colorem’ vocant +2+ 2, 8
_adde Thesauro III p. 1714, 76_
colyphium +4+ 4, 1 _bis_; +5+ 5, 1 _bis_
(coloef-, colef-, coleu-, coloed- _codd._)
conchicla 6es,
_in codd. semper_ conci-
conc(h)iclaris _caccabus_ +5+ 4,5
_adde Thesauro_
conchylia +1+ 15, 1 +9+ 7 (concil- _trad._)
cordyla (-ul- _trad._) +9+ 10, 5
cotonia _v._ Cydonea
a crudo +4+ 2, 27 +8+ 6, 3 _Exc. 13_
cuminum _scriptum_ cim- _hic illic_, cym- +1+ 15, 1 _in_ E
cyathus: _semper_ ciatus _in_ EV
dactilus _semper_ (_fere 20es_)
decarno +7+ 10
decorio _Exc. 27_
defritum _passim_, defretum +3+ 4 1; +4+ 2, 25 _in_ EV,
defrictum _quater in_ V
depello +2+ 2, 10 +6+ 5, 3
depilo +6+ 3, 2
ius diabotanon +10+ 1, 1
_adde Thesauro_
embamma +3+ 18, 1; +8+ 2, 7
embractum +9+ 14 _cf._ +8+ 6, 1
enervo 9es: -io _in_ EV +7+ 7, 1; +9+ 4, 2
exbromo +2+ 2, 9; +6+ 2, 3; _Exc. 4_; _Anthim. 3_
exentero (_semper_ ext- _in_ EV) +2+ 1, 7; +6+ 7; +7+ 5, 3;
+8+ 1, 3; +8+ 7, 1. 5
_?_ faseoli faratarii +8+ 6, 1
fungi farnei +7+ 15, 1. 2. 3
ficedula (-tula _trad._) +4+ 2, 5 _bis_ 14 _bis_ +8+ 7, 14
[funguli] _v._ sphondylus
cepa gentima _Exc. ind._
gigeria pullorum +4+ 2, 21 (ciz- _trad._) +5+ 3, 8 (giz- _trad._)
+4+ 5, 1 (la E, gingibera V)
ingiber _v._ zing-
gonger +10+ 1, 9 (grongo EV)
turdus hapantamynos (apantomoenos _cod._) _Exc. 29_
_adde Thesauro Graeco_
helenium +1+ 4 (ell- EV), inlunium +1+ 11, 3?)
hemina: _semper_ em- _in_ EV
isicium _passim, praevalet in_ EV _scriptio_ es-,
_item in_ isiciolum isiciatus
iuniperus +8+ 4, 2 zyn- _Exc. ind._
ius _saepissime_, iux _Exc. 19_
lac _saepe_, _nom._ lacte +8+ 6, 6
_acc. in_ -em +4+ 2, 13 _in_ EV
ut laxamentum habeat +6+ 9, 10. 14; +7+ 7, 1 _cf._ +4+ 5, 1
ligusticum _passim_; _scriptum_ lib- _in_ EV +1+ 21; +4+ 2, 27
legist- _Exc. 16_, ligist- _Exc. 8es_, lygist- _2_
lio (_ter_ ligo _trad._) +4+ 4, 1; +5+ 1, 1 _ter_. 4;
+5+ 3, 2. 5 _bis_; +5+, 5, 1
lucusta _plerumque_ loc- _in_ EV
malabathrum (-trum EV, -bra- tum +91+, 3) +1+ 15, 1; +1+ 16, 2;
+9+ 1, 3; +9+ 7
_?_ haedus sive agnus [mammotestus] +8+ 6, 6
mel _passim_, _acc._ melle _in_ EV +5+ 2, 3 +5+ 3, 5 +8+ 4, 2
melca +7+ 13, 9
conditum melizomum +1+ 1, 2
menta _semper sine_ h _in_ EV
minuta _pars_ +4+ 4, 2 +5+ 5, 2
mitulus (met- EV) +9+ 9 _bis_
moretaria (mort- V) +1+ 21; +6+ 4, 2; +10+ 3, 5 (mort- EV) _Exc. 20_
mort-
murena _plerumque_ mor- _in_ EV
_?_ baca murre _Exc. ind. an_ myrthae_?_
nechon _v._ cneci flos
oenococtus _v._ aenoctus
oenoteganon (in- _cod._) _Exc. 11. 13_
omentum _scriptum_ augmentum +3+ 20, 7; +7+ 3, 2
oryza: orizae +2+ 2, 8; oridia +2+, 2, 9 _Exc. 7_ orizie _Exc. 9_
ospreon _tit. lib. V_, ospera _Exc. ind._
ovifer _m._ +8+ 4, 1. 3
oxyporium (ex- EV) +3+ 18, 2 -rum +1+ 18
oxyzomus +6+ 9, 3 _Exc. 24_ exodi-
pecioli +1+ 12, 4
petroselinum _scriptum passim_ silenum _in_ EV
phoenicopteros (fen- EV) +6+ 4, 1; +6+ 6, 1
piciri picitus +1+ 12, 1; +1+ 9, 2; +1+ 12, 7
pisa, _hic illic_ pisum in EV
ius in platone +8+ 2, 2
pyrethrum _scriptum_ pyret-, pireth-, piret- +2+ 2, 2; +4+ 5, 1;
+7+ 5, 2. 4; +8+ 6, 11 _Exc. ind._
r(h)us Syriacum +10+ 2, 4; +10+ 4 1 2
salsus _i. piscis salsatus_ +3+ 20, 4; +4+ 2, 21. 22. 23. 24. 25 _bis_;
+5+ 8 2; +8+ 7, 16; +9+ 13 1. 2. 3
scilla _bis_ +2+ 1, 3 (isc V), isquillas _Exc. 17_
sil (silfi EV) +1+ 20, 1 +3+ 5
silphium (silf- _semper_ EV) +7+ 4 1; +7+ 6, 1;
+7+ 7 silpiũ _Exc. ind._, _plerumque_ silfi,
_quod hic illic potest esse genetivus_
sinape _passum_, _saepe_ sen- in EV,
_abl. in_ -i _saepe, in_ -e +6+ 9, 8; +7+ 2, 2; +8+ 1, 2; +8+ 8. 13
_acc. in_ -i +1+ 12, 9; +8+ 5, 4; +9+ 1, 1; +10+ 1, 2
sphondyli (_plerumque_ sfon- _vel_ fon- _in_ EV),
-i [vel fondili] +3+ 20, 1, -is [sive fondilis] +5+ 2, 1,
_nusquam legitur_ funguli
ova spongia (sf- V sfh- E) +7+ 13, 8
surclo (-ulo +8+ 7, 5; +8+ 8, 8) +4+ 5, 3; +7+ 2, 1; +7+ 4, 1. 2 _bis_;
+7+ 7, 1; +8+ 6, 11; +8+ 7, 5; +8+ 8, 8. 9
tamni (-nni EV) +4+ 2, 7
terebinthi (terendi EV) +1+ 2
t(h)ermospodium +4+ 2, 4. 8. 9. 33 _bis_; +9+ 8, 3
t(h)ursio +4+ 2, 18 turtio _ibid._
thymum (thy-, ty-, thi-, _plerumque_ ti- _in_ EV),
timm- _Exc. 23 et ind._
thynnus (ti- EV) +9+ 11 +10+ 3, 4
t(h)yrsi +4+ 2, 3 +7+ 15, 6
tisana _semper, nusquam_ pt- _in_ EV
tracta, _forma_ tractum +2+ 1, 5; +6+ 9, 13 _in_ EV, _cf._ E +4+ 3, 5
tudiclo (tutunclo _trad._) +5+ 2, 2 +5+ 3, 6
turiones lauri +8+ 1, 10
_?_ tus +2+ 3, 2
tyropatina +7+ 13, 7
patella tyrotaricha (thi- EV) +4+ 2, 17
ante ventilatum (_subst._) +1+ 6
cum tres undas bullierit +8+ 6, 6 (_cf._ +9+ 8, 1)
_v. Pallad._ 12, 22, 4 _Anthim._ 3
zema +8+ 1, 10 +8+ 6, 6
zingiber _sic_ +1+ 18 _et_ +4+ 5, 1 _in_ EV _et Exc. p. 77, 3
{+Breuis pimentorum+} et p. 78, 27 {Exc. 6}_,
geng- _octies in_ V _ceteroquin (11es)_ ging- _in_ EV
zomoteganon _piscium_ +4+ 2, 27
_verba intransitiva_
ut ex se am[b]ulet +6+ 9, 15
coloro +4+ 2, 20; +7+ 10; +8+ 8, 7
constringo _Exc._ 2
coquo +7+ 6, 4 se +8+ 8, 13 (_cf._ +3+ 2, 3; +9+ 8, 1)
decoquo _Exc. 19 28_
percoquo +8+ 6, 9
despumo +5+ 3 1. 3. 6. 9; +5+ 4, 3. 4 (_cf._ +5+ 2, 3)
duco +4+ 2, 20. 28; +4+ 5, 1; +5+, 3, 2; +5+ 4, 4; +7+ 13, 7
_Exc. 19_ (cf. +8+ 6, 9)
induco +2+ 2, 2
impinguo +8+ 7, 5
medio _Exc. 7_ (_at cf._ +3+ 9, 2)
minio +2+ 5, 4
mollio +3+ 2, 2
obligo +4+ 2, 6 _Exc. 13_ (_at cf._ +4+ 2, 27)
percoquo +8+ 6, 9
refrigero +5+ 3, 4
sicco +3+ 18, 3; +4+ 2 12; +9+ 1, 2 _bis_
spisso +5+ 1, 1. 4; +8+ 8, 3
stringo +4+ 2, 31; +7+ 6 4
teneo +4+ 2, 27 _Exc. 13_
* * * * *
Addenda et corrigenda
{Transcriber’s Note:
The author’s “addenda et corrigenda” _have not_ been changed for this
e-text. Transcriber’s corrections are listed separately.}
p. 12, 24 {+2+ 1, 4}
misces sicut pulpam omentatam _scripsit et ad +2+ 1, 7 spectare putat
E. Brandt, qui sedulo et strenue mecum plagulas correxit_
p. 13, 26 {+2+ 2, 3}
_nunc magis placet retinere_ In isiciato pullo et _p. 78, 11
{_Exc._ 2} legere item_ isiciatum pullum
p. 19, 25 {+3+ 10, 3}
in baca _interpretatur_ ‘cum olivis’ _Brandt cf. +3+ 9, 5_
p. 21, 5-14 {+3+ 18, 2-3}
_mavolt pro uno praecepto haberi Brandt_
p. 25, 21 {+4+ 2, 12}
_verba_ et ova cruda confracta _ante verba v. 20 {supra}_ et olei
modicum _transponi iubet Brandt_
p. 26, 12 {+4+ 2, 14 _tit._}
Patinam _bis scriptum, prius suco rubro, in_ V
“ 22 {+4+ 2, 14 _v. 11_}
dein] in _intellegi volt_ id est _Brandt_
“ 27 {+4+ 2, 14 _fin._}
Infra ostenditur _spectare ad declinationem in codd. omissam putat
Brandt_
p. 27, 9 {+4+ 2, 15 _fin._}
_legit_ a superficie insuper pones _et verba_ versas in discum
_in v. 13 {+4+ 2, 16} post_ oleo _reponi iubet Brandt_
p. 29, 10s. {+4+ 2, 27}
_proponit_ origanum, suffundes ius de suo sibi, fricabis, ova cruda
dissolves, de suo sibi temperas _cf. infra ad p. 39, 24 ss._
p. 32, 25 {+4+ 3, 7}
_ante_ adicies _excidisse titulum novum velut_ Aliter minutal dulce
_coniecit Brandt_
p. 39, 24 {+5+ 4, 3}
_sic legi volt Brandt (cf. ad p. 29, 10):_ origanum, suffundis
de suo sibi, fricabis, liquamine temperabis, mittis supra .
adicies oleum _eqs_
p. 43, 28 {+6+ 3, 1}
_vide an post_ frigido _non novum praeceptum sit incipiendum, sed
pergendum:_ perdicem cum pluma--dipilabis. occisa (_cf. p.
81, 19 {Exc. 23}_) perdix _eqs, tum p. 44, 1 {+6+ 3, 2}_ si
dierum _eqs_
p. 51, 5 {+7+ 5, 1}
Assaturam simplicem: assam a furno salis _eqs_ _Brandt_
p. 68, 25 {+8+ 8, 12}
uvam passam ustam coloratam _Brandt cf. p. 54, 5 {+7+ 10}_
* * * * *
* * * * *
* * * * *
{Transcriber’s Notes and Corrections:
p. 12 (+2+ 1, 4 _app._)
_cf. +7+ 8; +9+ 10, 1_
_text in original format reads_ cf. _7, 8, 9, 10, 1_
p. 19 (+3+ 10, 1 _app._)
et _delendum (cf. l. 24)_
_text reads_ l. 26
p. 20 (+3+ 12 _app._)
a _add. Vo, cf. l. 31_
_text reads_ l. 32
p. 21 (+3+ 18, 2 _app._)
_+3+ 18, 2 _cf. +1+ 18 de oxyporo_
_text reads_ +3+ 18, 3
p. 22
_parenthetical numbers 114, 115 and 117 may belong on this page:_
+3+ 21, 1 (113); +3+ 21, 2 (114); +3+ 21, 3 (115);
+4+ 1, 1 (116); +4+ 1, 2 (117); +4+ 1, 3 (118)
p. 25 (+4+ 2, 12 _app._)
ire EV, coire _Sch ex +9+ 4, 2_
_text reads_ +9+ 4, 1
p. 27 (+4+ 2, 17 _app._)
at cf. p. 28, 12. 16 al.
_text reads_ 12. 15
p. 28 (+4+ 2, 21 _app._)
passum _vel_ mulsum _add. Hum_
_text omits italics_
p. 28 (+4+ 2, 25 _app._)
pallachanas (pala- E) EV, _cf. +9+ 1, 1_
_text reads_ p. 9, 1 1
p. 30 (+4+ 2, 31 _app._)
_p. 24, 25 in simili iure_ oua VI
_text reads_ p. 25, 24
p. 30 (+4+ 2, 33 _app._)
calidam _add. Vo ex l. 33_
_text reads_ l. 34
p. 32 (+4+ 3, 7 _app._)
inter lepores _scil. +8+ 8, 5_
_text reads_ +8+ 9, 5
p. 33 (+4+ 4, 1 _app._)
super EV _p. 40, 30_
_text reads_ p. 40, 29
p. 33 (+4+ 4, 2 _app._)
haec EV _p. 41, 8_
_text reads_ p. 41, 3
p. 35 (+5+ 1, 1 _app._)
_+5+ 1, 1 fere idem praeceptum redit +5+ 1, 4_
_text reads_ V 1, 1 _and_ V 1, 4
p. 36 (+5+ 1, 3 _app._)
_cf. +6+ 9, 13_
_text reads_ +6+ 10, 13
p. 38 (+5+ 3, 4 _app._)
_cf. p. 50, 24. 53, 13. 62, 10_
_text reads_ 53, 12.
p. 43 (+6+ 3, 2 _app._)
_vide tamen an_ ibi _sit pro_ deinde _ut p. 40, 6 et_ et _delendum_
_text reads_ p. 40, 9
p. 55 (+7+ 13, 6 _app._)
_cf. v. 7. p. 35, 24. 36, 10_
_text reads_ p. 35, 25. 36, 15
p. 56 (+7+ 14, 3 _app._)
8 Varro--11 pipere
_text reads_ 12 pipere
p. 74 (+10+ 2, 1)
IN MVRENAM
_text reads_ JN MURENAM
p. 75 (+10+ 3, 2 _app._)
+10+ 3, 1 (467) post +10+ 3, 2 (466) et +10+ 2, 4 (463)
_text reads_ 10, 3, 1 (467) post 10, 3, 2 (466) + 10, 2, 4 (463)
_( “+” changed to “et” to avoid ambiguity )_
p. 78 (_exc._ 2 _app.)
_cf. p. 13, 26 {+2+ 2, 3}. 14, 1-2 {+2+ 2, 4}_
_text reads_ 14, 3
p. 89 (_papyrus_ A η)
versus 15-25 toti perierunt
_so in original_
p. 92 (Index)
[Varronis betaccos +3+ 2, 4 Varro +7+ 14, 3]
_text reads_ +3+ 2, 3 ... +7+ 14, 4
_fragmentum comici apud Varronem_ +7+ 14, 3]
_text reads_ +7+ 14, 4
Aethiopicum cuminum +1+ 18; +3+ 18, 3
_text reads_ +3+ 18, 2
quod Graeci dicunt *cnecon +1+ 11, 1
_asterisk in original_
p. 93 (Index)
cuminum Libycum +1+ 18; +3+ 18, 3
_text reads_ +3+ 18, 2
cuminum Syriacum +1+ 18; +3+ 18, 3
_text reads_ +3+ 18, 2
laser -um +1+ 16, 1; +3+ 13, 1; +7+ 1, 1. 3
_text reads_ +7+ 1, 1. 4
_?_ sala cattabia +4+ 1, 1. 2. 3 _v. Thes. s.v._ cottabius
_text reads_ +4+ 4, 1...
p. 94 (Index)
depilo +6+ 3, 2
_text reads_ +6+ 3, 3
ficedula (-tula _trad._) +4+ 2, 5 _bis_ 14 _bis_
_text reads_ +5+ 2, 5...
p. 95 (Index)
oxyzomus +6+ 9, 3 _Exc. 24_ exodi-
_text reads_ +6+ 10, 2
coquo +7+ 6, 4 se +8+ 8, 13 (_cf._ +3+ 2, 3; +9+ 8, 1)
_text reads_ +7+ 6, 5 ... +3+ 2, 2
mollio +3+ 2, 2
_text reads_ +3+ 2, 1
p. 96 (Addenda et Corrigenda)
p. 26
_text reads_ p. 16
under 29, 10
cf. infra ad p. 39, 24 ss.
_text reads_ p. 59
under 43, 28
occisa
_text reads_ oceisa }
{Numbering:
The original text used six series of numbers:
_Book:_ Roman numeral in body text; +boldface+ Arabic numeral in Index.
_Chapter:_ Roman numeral in body text; second Arabic numeral in Index.
_Recipe:_ Boldface Arabic numeral in margin; third Arabic numeral
(if present) in Index. The first recipe in a chapter is usually--but
not always--given a number 1 in the body text. In this e-text, recipe
numbers are placed inline.
_Schuch numbering:_ The continuous numbering, 1-478, from the 1874
Schuch edition was shown in parentheses in the margin. In this e-text,
parenthetical numbers are placed inline.
_Page and line_ numbers are used in the critical apparatus and in the
Addenda et Corrigenda. They are retained here for completeness, with the
recipe number added in braces: 48, 11 {+6+ 9, 14}.
Lines in this e-text are numbered from 1 within each paragraph, with the
apparatus changed accordingly. Line _breaks_ are as in the printed book.
Internal references (lines within the same paragraph) have been changed
to agree with this numbering; other line references are treated like
page numbers, above.
All recipe citations, whether original or added by the transcriber,
have been formatted to match the Index.}
*** End of this LibraryBlog Digital Book "De re coquinaria - Apicii librorum X qui dicuntur De re coquinaria quae extant" ***
Copyright 2023 LibraryBlog. All rights reserved.