Title: ¡Caiñgat Cayo! - Sa mañga masasamang libro,t, casulatan
Author: Rodriguez, Fr. José
Language: Tagalog
As this book started as an ASCII text book there are no pictures available.


*** Start of this LibraryBlog Digital Book "¡Caiñgat Cayo! - Sa mañga masasamang libro,t, casulatan" ***


[Transcriber's note: Tilde g in old Tagalog which is no longer used is
marked as ~g.

The following collector's foreword is being included in this edition
although it does not form part of the original publication.

"This pamphlet was distributed almost for free in 1888 to malign Dr.
Rizal and his writings. The author is a spanish priest of the
Augustinian order.

On August 3 of the same year, Marcelo H. Del Pilar writing under the
name "Dolores Manapat" wrote a pamphlet in answer to Fr. Rodriguez's
work which he entitled "KAIIGAT KAYO" (Be slippery as an eel).

It could be said that the malicious work of Fr. Rodriguez became the
spark that ignited and destroyed the power of Spain over the
Philippines.

J.C. Balmaseda-J.C.B."]



[Paalala ng nagsalin: May kilay ang mga salitang "ng, mga," at iba pa
upang ipakita ang dating estilo sa pag-sulat ng Tagalog na sa ngayon
ay hindi na ginagamit.

Ang sumusunod na pasimula ng taga pag-ingat ng libro ay isinasama sa
edisyong ito bagaman hindi kasama sa orihinal na pagkakalimbag.

"Ang polyetong ito'y ipinangalat nang walang bayad halos noong taong
1888 bilang paghamak kay Dr. Rizal at sa mga akda nito. Ang may katha
ay isang paring kastila sa pangkat ng mga agustino.

Noong ika-3 ng Agosto ng taon ding yaon, ang polyetong ito ay tinugon
ni Marcelo H. del Pilar sa isang polyeto ring pinamagatan namang
"KAIIGAT KAYO" na may lagdang "Dolores Manapat".

Masasabing ang 'kalikutang' ito ni Fr. Rodriguez ay siyang naging
titis na nagsiklab at siyang pumugnaw sa Kapangyarihan ng Espanya sa
Pilipinas.

J.C. Balmaseda-J.C.B."]



=¡CAIÑGAT CAYO!=

=I=

=Sa mañga masasamang libro,t, casulatan.=

May lubos na pahintulot ang mañga Puno


Ang librong ito,i malilimus sa halagang =isang cuarta= ang isa; sa
halagang =sangsalapi= ang sangdaan, at sa halagang =apat na piso= ang
sanglibo, doon sa Asilo de Huérfanos sa Guadalupe, sa bayan nang san
Pedro Macati, provincia nang Mainila.

Ang sulat na hin~gi ay ipadala sa P. Director cun sa Hermano
Inspector nang Asilo, at bahala sila magpadala sa ituturong padadalhan
sa Mainila.

Pequeña Imp. del Asilo del Huérfanos 1888.



Caiñgat ñga cayo sa man~ga masasamang libro,t, casulatan, sapagca,t,
dapat ninyong tantoin na may isang cautusan ang santa Iglesiang Ina
natin na _ipinagbabaual ang pagbasa nang man~ga masasamang libro,t,
casulatan, pati nang pag-iin~gat at pagcacalat noon; at ipinag-uutos
pa na ang sino mang magcamayroon nang gayong libro,i, ibigay agad sa
man~ga Puno nang santa Iglesia, sa Confesor cun sa Amang Cura caya; at
cun sacali,t, di maibibigay ay sunuguin man lamang tambing._ At ang
utos na ito,i, mahigpit na di sapala, na cun di ninyo ganapin ay
icapagcacasala ninyo nang casalanang daquila, at cun magcaminsa,i,
maguiguing _excomulgado_ pa cayo dahil sa pagbasa noon. Caya cun
cusain ninyong basahin ang isang librong natatalastas ninyong =baual=
nang santa Iglesia ay magcacamit cayo nang casalanang daquila, at cun
sa saui ninyong palad ay abutin cayo nang camatayan sa gayong
calagayang ay mapapacasama cayong magpasaualang hangan.

Ang man~ga Puno nang santa Iglesia, sa macatouid, ang santo Papa at
ang man~ga Poong Cardenal na pinatungculan niya, sampon nang man~ga
Guinoong Obispo, ay mayroon silang capangyarihan macapagbabaual nang
balang mamasam-in nilang librong icasasama nang man~ga calolouang
quinacalin~ga nila; at caya n~ga catungculan naman nang baua,t, sino
mang cristianong sundi,t, ganaping lubos ang canilang man~ga utos
tungcol dito.

Ang balang minamasama,t, ibinabaual nila,i, tinatandaan nama,t,
isinasacay sa isang _librong pinacalistahan_ nang man~ga librong baual
at masasama. N~guni,t, palibhasa,i, hindi mangyayaring mabalitaan
nila,t, maquita ang lahat na man~ga masasamang librong ipinagcacalat
sa sangcacristianohan; na caya,t, di naman mangyayaring matan~ging
maipagbaual na lahat; at sa cabila nama,i, cun itulot na basahin
hangan di tan~ging ipagbaual ang man~ga gayong libro,i, macasasamang
lubha sa man~ga caloloua; dahil dito,i, ang santa Iglesia, ang man~ga
nasabing Puno baga nang santa Iglesia, upang mahadlan~gan hangan
macacayanan din lamang, ang gayong man~ga calaguim-laguim na
capahamacan, ay mayroong ibinigay sa atin nang man~ga _utos na paraang
pagcacaquilanlan_ nang man~ga libro, na, cun di pa tan~ging
ipinagbaual, ay dapat nating parahing _baual_; at cun sacali,t,
basahin ay ipagcacasala natin nang casalanang daquila, na para rin cun
basahin ang tan~gi nang ipinagbaual.

Isusunod co n~gang sasaysayin dito ang man~ga pan~gulong _utos na
paraang_ aquing sinabi, at nang mapagquilala mo, guiniguilio cong
bumabasa nito, ang dapat mong asalin tungcol dito sa lubhang
mahalagang bagay na icaliligtas nang caloloua mo sa capahamacang
ualang hangan.



=II.=


Ang caunaunaha,i, _baual ang lahat na man~ga libro sa Santong
Casulatan na inihulog nang man~ga ereje sa uicang castila, cun sa
uicang tagalog, cun sa alin mang uica; cun sacali,t, cristiano man ang
maghulog ay cun ualang pahintulot ang man~ga Puno_.--Caya n~ga ang
lahat na man~ga libritong han~go sa santong Sulat sa bagong
Testamento, na ipinagcacalat na limbag sa Oxfort at sa Hong-kong sa
uicang castila at cung magcabihira,i, sa tagalog, ay pauang =baual=;
sampon niyang man~ga Evangeliong uicang castila cun tagalog caya, na
iniin~gatan nang marami, cun isinasabit sa liig na parang
anting-anting, ay =baual= din naman.

Ang icalaua,i, _baual din ang man~ga librong sadyang nagtutucoy,
nagsasalita, cun nagtuturo caya nang calibugan, cahit doo,i, ualang
nahahalong maling aral cun erejía caya_.--Alinsunod dito,i, baual
iyang lahat na man~ga palasintaha,t, auit at _corridong_ paraparang
mahahalay, na totoong quinauiuilihang basahing nang caramihang man~ga
tagalog, lalaqui man at babayi man. ¡Daming ba pa nang man~ga
nan~gapapan~ganyayang caloloua dahil dito sa man~ga tampalasang auit
at palasintahan! Cun touirin ninyong mabuti ay agad matatalastas na
ang pagcapan~ganyaya nang di mabilang na man~ga bagong-tauo,t,
dalaga,i, nagmula sa pagbasa nitong man~ga =baual= na auit at
palasintahan.

Ang icatlo,i, _baual naman ang man~ga_ =devociones= _cun tauaguin,
ang man~ga panalan~gin, at man~ga casulatang quinapapalamnan nang
man~ga pan~gacong sinun~galing, na di umano,i, ang man~ga gayo,t,
gayon ay ualang di pangyayari_.--Caya n~ga,t, alinsunod dito,i, iyang
man~ga =panalan~gin=, at iyang man~ga =casulatan= na di umano,i,
nalaglag sa Lan~git, at nasumpun~gang nacababao sa _santo Sepulcro, sa
altar cayang pinagmimisahan nang santo Papa_, at iba,t, iba pang
ganito na ipinalimbag sa man~ga panahong ito sa uicang castila ma,t,
sa uicang tagalog, at ipinagcacalat na mainam nang man~ga alagad nang
demonio, ay pauang =baual=, at ipagcacasala nang sino man ang
pagdarasal at ang pagbasa noon, pati nang pagcacalat at pagiin~gat
niyon.

Ang icapat _ay baual din naman ang lahat na man~ga libro, man~ga
munting fojas, at munti man man~ga casulatang nagtuturo nang
panghuhula, panggagayuma, pangculam, at iba,t, iba pa_.--Ayon dito,i,
ipinagcacasala ang pagbasa,t, pag-iin~gat ang man~ga =lunario=, cun
tauaguin nang iba; at iyang lahat na man~ga casulatang iniin~gatan
nang man~ga han~gal na ualang namumuan~gan; na marahil cun caya
iniin~gata,t, pinaniniualaan ay di umano,i, sulat yaon nang man~ga
_matatanda_, na man~ga han~gal pa sa canila.

Ang icalima,i, _baual na lahat ang man~ga libro na hangan sa taon 1584
at hangan n~gayo,i, nilimbag ó lilimbaguing ualang itinuturong
pan~galan nang sumulat ó cumatha, nang nagpalimbag, nang
pinaglilimbagan, pati nang panahong ipinagpalimbag; at cun sacali
ma,t, may itinuro ang lahat nang ito,i, man~ga hindi totoo ang
itinuturo, at paconouari lamang; sapagca,t, ito,i, nagpapaquilalang
dapat pan~ganibang may taglay na lico,t masasamang aral na di dapat
basahin nang isang cristiano_.--Alinsunod dito,i, ang lahat na man~ga
auit at corrido, na arao-arao,i, ipinalilimbag na ualang pahintulot,
at ualang itinuturong may catha, (na palibhasa,i, iquinahihiya ang
sinulat ay di ibig na maquilala) ay paraparang =baual= na lahat;
lalong lalo na,t, ang caramihan niyang man~ga auit ay man~ga punong
puno nang man~ga camaliang di naayon sa man~ga aral nang santa
Iglesia.

Gayon din naman iyang man~ga libro,t casulatang ipinagcacalat n~gayon
sa uicang castila at sa uicang tagalog na uala ring itinuturong may
gaua,t, may palimbag; at ang laman niyon ay pauang _cabulaanang_
laban sa señor Arzobispo at sa man~ga Pareng religioso, na pati nang
man~ga cagalang-galang na man~ga Madre religiosa, ay di rin
quinaalang-alan~ganan nang tampalasan nilang pluma, ay ang lahat na
ganiyang man~ga libro,t, casulatan ay =baual= na basahin, at
ipagcacasala nang daquila ang pagbasa,t, pag-iin~gat noon, at lalong
lalo na ang pagcacalat.

Pauang cabulaanan, uica co; sapagca,t, cun mapatotohanan nila sana ang
canilang man~ga sinasabi ay hindi nilang ipagmamacahiyang maalaman ang
canilang man~ga pan~galan; at cun totoo sana ang laman niyang man~ga
carimarimaring sulat ay ualang sucat icatacot ang may catha man, ang
lumimbag man, ó ang nagpapalimbag, at nagpapacalat caya, cahit sila,i,
ipaghabla,t, isacdal sa Justicia nang man~ga pinararatan~gan nila
nang gayong man~ga casamaan. ¡Tunay n~ga pala na ang man~ga nagcacalat
nang man~ga gayong sulat na anónimo (ualang pan~galan) ay sucat
ipaquibilang sila sa man~ga tauong ualang hiya!

Ang icaanim _ay baual ang lahat na man~ga librong sulatin cun
ipan~galat, na ang taglay na laman ay man~ga maling caisipa,t, man~ga
aral na laban sa pinasasampalatayanan sa atin nang santa
Iglesia_.--Gaya nan~ga baga nang librong catha nang =Dr. Rizal=, na
ang pan~gala,i, =Noli me tangere=, na pinupuri,t, binabasang ualang
agam-agam nang maraming natuturang cristiano, baga ma,t, sa pagbasang
ito,i, nagcacamit sila nang casalanang daquila; sapagca,t, ang
nasabing libro,i, punong puno nang man~ga =erejía,t,= man~ga aral na
laban sa ating santa Religión. Halos sa baua,t, fojas at sa baua,t,
talata ay may mababasa roong man~ga _sabing sinun~galing, man~ga udyoc
na capangahasan, man~ga nacamumuhi,t, mahalay na iparin~gig sa man~ga
tunay na cristiano, man~ga paglalapastan~gan sa man~ga cagalang-galang
na Puno nang santa Iglesia at sa caramihang cristiano, man~ga
pagsisiphayo sa Dios, man~ga camangman~ga,t, cahunghan~gang
humihicayat sa pagcampi sa tacsil at sucab na si_ =Lutero= _at sa iba
pang man~ga ereje, man~ga aral na lubhang lihis at man~ga_ =erejíang=
_tunay; ano pa,t, hangan sa umuudyoc upang houag sampalatayanang may
Dios_. Ang lahat nang ito,i, pauang mababasa diyan sa tampalasang
libro, at caya =baual= na basahin, at ang pagbasa noo,i, isang lubhang
mabigat na casalanan. At ang may catha noon, ang =Dr. Rizal= baga, cun
taimtim sa caniyang loob ang man~ga sinulat niya sa nasabing libro at
hindi pa niya pinagsisisiha,t, tinatalicdan, ay dapat na ariin siyang
=tacsil= at =tampalasan sa Dios, ereje= at =excomulgado=.

Tingni, man~ga guiniguilio cong tagalog, tingni,t, masdan itong
caauaaua capoua ninyong tagalog, na pinupuri nang marami sa inyo na
parang ualang capara sa carunun~gan; ualang dao ga sino si Rizal; di
umano,i, _capurihan_ dao nang lahi ninyong tagalog, na sucat ninyong
ipagparan~galan. ¡Ay sa aba co! At lalong catampatang sabihin, na
sucat inyong ipagmamacahiya ang gayong cahabag-habag na bulag na loob;
sapagca,t, siyang caunaunahang tagalog na cusang gumamit nang caniyang
camay sa pagsulat nang man~ga catacot-tacot na catampalasanan sa Dios,
sa ating santa Religión cristiana, at sa man~ga sinasampalatayanan
natin.

Bucod pa sa siya,i, tampalasan, ay hañgal pa naman sa madlang bagay;
sapagca,t, cun siyasatin ang pagcagaua nang nasabing libro,i, isip
ninyong hindi ang camay nang may bait na tauo, cundi ang paa nang
isang mangmang ang isinulat noon; at halos sa lahat nang fojas ay
mapagmamalas na ang gumaua,i, _han~gal na han~gal_ sa paghahanay nang
masanghayang pananalita, lalong lalo na sa uicang castila; ang totoong
tan~ging matatanghal doon ang sino man ay ang isang sucab at tacsil na
pagcapoot niya sa ating santa Religión at sa España.

Ang icapito,t, catapusa,i, _baual ang lahat na man~ga librong malaqui
ma,t, maliliit, ang man~ga munting calat na casulatan, ang man~ga
diario, at balang nang sulat na ang laman ay lumalaban sa man~ga aral
nang santa Iglesia; ang tanang casulatang nagpupuri sa man~ga
camaliang hinati,t, sinala nang santo Papa, gaya nang man~ga sinala ni
Pio IX sa caniyang casulatang padala sa sangcacristianohan, nang 8 de
Diciembre de 1864; ang balang nang sulat na cumucut-ya sa man~ga
Santong guinagalang nating sa man~ga altar, cun nagsasalita caya nang
man~ga cabulaana,t, ipinataratang sa canila nang man~ga gaua, man~ga
uica,t, man~ga acalang di ucol sa cabanalan; ang lahat nang man~ga
librong nanunuya sa man~ga Sacramento,t, sa man~ga ugaling paraang na
ipinag-uutos nang santa Iglesia sa pagmimisa, pagdarasal, at sa iba,t,
ibang man~ga gauang magaling; at sa cauacasa,i, ang dilang casulatang
sa conouari ma,t, di conouari ay cumacampi sa man~ga camaliang aral na
laban sa pananampalataya at sa man~ga mabanal na asal_.--Laban dito sa
cautusang itong bigay nang santo Papang si Pio IX, upang masaula ang
man~ga cristiano sa pagbasa nang m~ga masasamang =diario,= ay hindi
lamang nagcasala ang man~ga bumabasa nang balang na sa man~ga nasabing
casulatan, cundi pa naman ang nan~gacacatulong sa pagpalimbag at sa
pagcacalat, gaya baga cun _limbaguin, ipagbili, bilhin, pasulat,_ at
iba pa.

Ang pitong utos na ito,i han~gong lahat sa libro nang indice sa
naturang casulatan ni Pio IX na dapat nating talimahi,t, ganapin, cun
tunay nating ibig na mapacagaling.



=III.=


Bucod pa sa rito,i, cun caya gayon ang ipinag-uutos nang santa Iglesia
sapagca,t, ito,i, _utos din naman nang Dios, na turo sa atin nang
catutubo nating bait;_ na cahit di ipagbaual nang santa Iglesia, at
mauala man ang =listahan= nang man~ga librong baual na, at cahit di
nagcaroon nang man~ga _utos na paraang pagcacaquilanlan_ nang man~ga
masasamang libro, ay nagtuturo sa atin ang catutubo nating bait _na di
dapat basahin ang man~ga gayong librong masasama_. At sa catunaya,i,
magsabi ca sa aquin: ¿di caya baga mabigat na casalanang laban sa
icalimang utos nang Dios ang cumain cun uminum caya nang lasong
icatatapus nang sariling buhay, at icamamatay nang ating catauan? Ay
ano ¿di caya baga lalong mabigat na casalanan ang cumain nang lasong
icatatapus nang buhay nang atin caloloua, na icamamatay baga niya
dahil sa pagcauala sa caniya nang pananampalataya? Diyata,i,
pinatotohanan co sa iyo na ualang mabisang lasong icamamatay nang
ating catauan na sucat mapara sa lasong taglay nang masasamang libro;
lasong sacdal nang bisa sa icasisira nang pananampalataya,t,
icamamatay tuloy nang ating caloloua; lason n~gang camatay-matay na
capag nahahalata nating nasisilid sa ano mang casulatan ay catungculan
nating pan~gilagan, at cun dili,i, magcacamit tayo nang mabigat na
casalanan cun ituloy nating basahin. Caya n~ga ualang maimatouid ang
maraming bumabasa nang man~ga librong limbag ma,t, sulat camay, gaya
nang man~ga cay =Rizal=, na ang itinututol nila,i, di pa
=ipinagbaual=; sapagca,t, cun di pa tan~ging ipinagbaual, ay =baual=
na talaga, ayon sa man~ga cautusang sinasaysay na; at bucod pa sa
rito,i, capag naquiquitang may lason nang man~ga _erejía_ at man~ga
lisiyang aral ay ipinagbabaual nang catutubo nating bait, na
nagpapaquilala sa ating yao,i, utos nang Dios. Sucat na lamang na
sabihin sa iyo nang Confesor ó nang ibang mabait na Sacerdote, cun
nang iba pa mang tauo na nacacaalam, at cahit icao man ang macamasid
na ang gayong libro,i, masama, at pagdaca,i, dapat mong bitiua,t,
ibigay sa iyong Confesor cun sa iyong Amang Cura, at cun dili caya
ipagatong mo sa apoy; sapagca,t, cun pabayaan mo muna sa bahay may
pan~ganib na mabasa; at _ang cusang lumalagay sa pan~ganib ay diyan
siya mapapan~ganyaya_, uica nang Dios Espíritu Santo. Caya n~ga,
cristianong bumabasa nito, ay houag cang paraya sa iyong sarili, na
gaya nang ibang marami na ang acala,i, hindi totoong nacacapahamac ang
pagbasa nang man~ga masasamang libro; sapagca,t, hindi masama lamang,
cundi casamasamaan ang quinasasapitan nang sumusuay sa man~ga utos na
ito. ¡Ay capatid co! Sinong macapagsasalaysay nang man~ga casiraang
nangyayari sa man~ga caloloua dahil sa pagbasa nang man~ga masasamang
libro? Ang uica nang P. Doctor Sardá: «na ang isang masamang librong
may taglay na man~ga tacsil na udyoc, cun man~ga mahahalay ang
halimbaua ay higuit ang casamaan sa mapagcanulong caibigan, higuit ang
cahunghan~gan sa mahunghang na maestro, at lalong dapat capootan sa
magdaraya,t, mapaghibong tauo. Ualang imic-imic, at di
nan~gadaramdaman ay unti-unting binabagbag ang puso, inililigao ang
lalong matalinong isip, sinisira ang lalong maayos na cabaitan,
hinihila ang calooban sa man~ga lisiyang asal, pinupucao ang man~ga
mahahalay na pita, pinapaniniig sa maruruming gaua at malibughaang
casalanan». ¿Ano caya ang dahil na yaong binatang dating mabait at
masunurin sa magulang ay n~gayo,i, naguíng mapagyabang at ualang
cahihiyan? Cun ano,t, yaong dalagang dating masayang loob at mahinhing
asal ay n~gayo,i, laguing namamanglao at caguitla-guitlang ugali? Cun
sino ang nagnacao sa canila nang cabaitan, nang cahinhinan, nang
casayahan nang loob, sampon nang casiglahan nang canilang catauan? ¡Ay
sa aba co! Yaon palang tampalasang libro, yaong mahalay na auit, yaong
carumal-dumal na palasintahan, yaong maruruming tula, na paraparang
pinatutuloy sa bahay nang ualang pag-iin~gat na magulang! ¡Ay sa aba
ninyo, man~ga magulang! at cayo n~ga ang hihin~gang sulit nitong
man~ga casiraang iquinapapahamac nang di mabilang na man~ga masasama
na di ninyo pinalalayo sa inyong bahay at sa camay at mata nang inyong
man~ga anac! Sapagca,t, maniuala cayo,t, dili, ay uuliting cong
sabihin ang sinabi co nang madalas: _Ay nagcacasala nang daquilang
casalanan ang sino mang cristiano, na baga ma,t, natatalastas niyang_
=baual=, _ó dapat man lamang ipagbaual, ay bumabasa nang man~ga
tampalasang libro. At di lamang nagcacasala ang bumabasa nang man~ga
librong yaon, cundi pa naman ang nag-iin~gat, sapagca,t, utos nang
santa Iglesia na ibigay sa man~ga Puno, cun dili caya,i, sunuguin. At
nagcacasala rin nang daquila ang magpahiram sa ibang ualang pahintulot
sa pagbasa nang masasamang libro._



=IV.=


Alinsunod dito sa man~ga sinabi co magpahan~gan n~gayo,i, marahil
nasain mo, cristianong bumabasa, ang ilang malinao,t, tapat na hatol,
na parang pinacareglang aalinsunurin; na cun sundin mo naman ay
macapan~gin~gilag ca sampon nang iyong man~ga casambahay, man~ga
caibigan nama,t, caquilala, sa man~ga daquilang pan~ganib na laguing
nasusumpun~gan sa pagbasa nang man~ga masasamang libro. Isasaysay co
n~ga sa iyo ang man~ga inaacala cong lalong quinacailan~gan at lalong
bagay sa pagtatamo nang ninanasa nating paquinabang.

Una-una. _Capag banta mong bumili cun bumasa nang anomang libro, munti
ma,t, malaqui man, nang diariong may man~ga lamina,t, uala, nang auit
man, tula man, maguing limbag maguing sulat camay, ay bago mong
bilhin ó basahin ay dapat mong usisain muna cun baual, cun dili caya;
ó cun dapat maguing baual sapagca,t, masama_.--Ang pag-uusisa nito,i,
nacacailan~gang siyasatin mo cun ang librong bibilhin ó babasahin ay
natatamaan nang alin man sa man~ga _pitong utos na paraang
pagcacaquilanlan_ nang man~ga librong dapat na ipagbaual, na =baual=
na talaga; at ang lalong maigui sa lahat ay magtanong ca sa Confesor,
cun sa Cura caya, cun sa canino mang banal na sacerdote; at ang paraan
na ito,i, lalong magaling, sapagca,t, malalayo ca sa pan~ganib nang
pagcacamali.

Icalaua. _Dapat mong tandaang pinacalandas di dapat sinsayan ang houag
bumili, at houag bumasa nang ano mang libro, auit, at casulatang uala
sa unang fojas na_ may lubos na pahintulot ang mañga =PUNO=.
Sapagca,t, ang ayao humin~gi nang pahintulot sa man~ga Puno ay marahil
hindi cristiano, at cun ganoon sucat nang ipaquibilang sa man~ga
=baual= ang quinathang libro; at cun cristiano naman, at ayao humin~gi
nang pahintulot ay hayag siyang souail na cristiano, at
masasapantahang magtuturo nang camalian.

Tanto cong magaling na yaong ibang libro,i, di nagcacailan~gan nang
pahintulot, at nang mailimbag; at mababasa n~ga cahit uala ang gayong
pahintulot; datapoua,t, sang-ano man ang pag-iin~gat tungcol dito,i,
alan~gan pa; sapagca,t, sa casamaang nang man~ga panahong
quinalalag-yan natin ay pati sa man~ga librong di nagcacailan~gan nang
pahintulot, cun magcabihira,i, iguiniguiit din ang man~ga erejía at
man~ga lisiyang aral: caya n~ga cailan~gan din sumigao na ualang
tugot: _¡Cain~gat cayo sa man~ga masasamang libro,t, casulatan!_

Napagunaua mo na marahil, na sa toui cong sinasabing cailan~gan ang
_pahintulot nang man~ga Puno_, ang tinutucoy cong man~ga Puno ay ang
sa santa Iglesia, ang Santo Papa baga at ang man~ga Poong Obispo,
palibhasa,i, sila na lamang ang macahahatol nang cagalin~gan at
casamaan nang ano mang libro.

Icatlo. _Cun totoong totoo,t, ninanasa mong houag magcamali dito sa
daquilang bagay na ito, ang lalong mabisang paraan, na nasasaclauan
nang lahat na man~ga ibang paraang iyong mapipili, ay ito n~ga:_ Na
houag cang bumili, at houag bumasa nang ano mang libro, diario, auit
at ano mang casulatan na di ca =maquipagsanguni= muna sa iyong
Confesor, sa iyong Amang Cura, cun sa ibang banal na Sacerdote. _At
ito rin ang dapat mong ipasunod sa iyong man~ga nasasacupan_.
Sapagca,t, doon pa sa man~ga librong hindi masama, at may pahintulot
ang man~ga Puno sa paglimbag, ay marami rin ang di mo nararapat
basahin, sapagca,t, marahil macasasama sa iyo; at caya ualang
macapaghahatol sa iyo nang tapat gaya nang man~ga may catungculang
magsaquit sa icagagaling nang iyong caloloua.

Sundin mo n~ga, guilio cong cristiano, itong man~ga bilin co sa iyo,
at ipasunod mo naman sa iyong man~ga nasasacupan, at hindi ninyong
icapapan~ganyaya ang man~ga masasamang casulatan. At cun sacali,t,
dala nang di ninyo carunun~gan nang dacong arao ay may pinatuloy cayo
sa inyong bahay na man~ga librong masasama ay inyong pagsicapang
hanapin, ay dalhin ninyo agad sa Amang Cura cun sa Confesor, na ito
n~ga ang lalong magaling; n~guni,t, cun di ninyo magagaua ito,i,
sunuguin ninyong tambing. Sunuguin, sunuguing ualang aua,t, hinayang
sa salaping ibinili niyong man~ga libro, at nang houag cayo,i, masunog
sa infierno dahilan sa canila.

¡Ay capatid co! cun tularan mo sana ang magandang halimbauang
ipinaquita niyaong isang babaying _nan~gan~galacal nang libro_, ayon
sa sinasalita ni P. Mach sa caniyang librong «Tesoro del Catequista»:

Nang malapit nang mangyari yaong balitaa,t, malaquing pagcagulo doon
sa caharian nang Francía, ay may isang babaying _nan~gan~galacal nang
libro_ na dinatnan nang balita, na si P. Borgar (Beauregard) ay
lubhang mariquit na magsermon, na caya n~ga hinahan~gaan siya nang
lahat na taga Paris. Dala nang balitang ito,i napasa simbahan nang
Nuestra Señora de Paris ang nasabing babayi, at gayac siyang
maquiquinyig nang pan~gan~garal nang Pareng yaon; at nagcataon naman
na ang man~ga sinasabi nang Pare noong gabing yaon ay pauang nauucol
sa man~ga masasamang libro. Ang naturang babayi, baga ma,t, timtima,t,
may puri, ay nagbibili nang man~ga librong laban sa ating santa
Religión at laban din sa magagaling na asal. Anaqui nabulagan siya
nang casaquiman sa salapi, gaya nang pagcabulag nang maraming
naglalaco,t, nan~gan~galacal nang man~ga _mahahalay na palasintahan,
auit, corrido at iba,t, iba pang man~ga masasamang casulatan_, at di
nila inaanumana ang man~ga casalanang di mabilang na quinacamtan nila,
at ang man~ga quinacamtan nang iba dahilan sa canila. N~guni,t, ang
babaying yao,i, dahil sa pan~gan~garal nang Pare ay iminulat niya ang
mata nang caniyang isip, caya,t, napagquilala, na ang man~ga
tampalasang librong lumalaban sa santa Religión, at umaaquit sa
maruruming hilig nang catauan, ay parang bucal nang camatay-matay na
lasong sumisira sa caloloua,t, puso nang tauo; at ang man~ga
nagpapalimbag, nagbibili, cun tumutulong sa papaano mang paraan nang
pagcacalat sa man~ga gayong libro ay catulad nang man~ga manglalason;
at darating ang arao, at sila,i, hihin~gan nang Pan~ginoong-Dios nang
mahigpit na pagsusulit sa man~ga caguluha,t, casalanang nangyari dahil
sa canila. Halos di n~ga magcasiya sa loob nang babaying yaon ang sisi
sa sarili, at napag-unaua na ang pan~gan~galacal niya,i, lubhang di
carapat-dapat sa isang calolouang may iniin~gatan pang cahihiyan at
pagquilala sa Dios; caya n~ga,t, minabuti niyang lisanin magpacailan
man ang paghahanap buhay na yaon. Nang matapus ang sermon ay tinun~go
niya ang bahay nang Pare, at nagsabi sa caniya nang ganito: _Aquin
napagquiquilala, Ama co, ang cadaquilaan nang aquing pagcacasala sa
pagbibili co nang man~ga masasamang libro; n~guni,t, yayang minulan na
ninyo ang paggamot sa aquing caloloua,i, lubusin ninyong
pagcagalin~gin: pumaroon po cayo sa aquing tindahan, tignan ninyo ang
man~ga librong naroroon, at sunuguin po ninyo ang lahat na mamasamain
ninyo. Sang-ano man ang maguing capan~galuguihan co, at mauala man sa
aquin ang lahat cong man~ga tinubo, ay mamagaanin cong lahat, houag
lamang mapacasama ang aquing caloloua_. Pinuri ni P. Borgar ang gayong
magandang banta, at nan~gacong tutulon~gan siya sa pagganap nang
caniyang ninanasa. Quinabucasa,i, naparoon siya, ibinucod ang man~ga
masasamang libro,t, itinuro sa babayi, na quinuha nito,t, isinugbang
lahat sa isang malaquing siga na caniyang inihanda. Ang halaga nang
man~ga sinunog na libro,i, mahiguit dao sa sanglibo,t, dalauang daang
piso; at magmula noo,i, pinagtiticahan niyang mahigpit na hindi na
magbibili nang man~ga ibang libro, cundi yaon lamang
macapagpapagaling sa man~ga caloloua.

¡Tularan naua itong magandang halimbaua nang man~ga =sederang=
naglalaco nang man~ga bagay bagay na auit at masasamang libro! Tularan
mo rin n~ga, guiniguilio cong bumabasa, cun sacali,t, sa man~ga
nacaraang arao,i, di ca nagpacain~gat capara nitong babayi; at tungcol
sa haharaping arao ay houag cang lumihis munti man sa man~ga itinuro
sa iyo dito sa libritong ito. At isinasamo co pa sa iyo na ipaquilala
mo ang libritong ito sa iyong man~ga hinlog, man~ga catoto,t, man~ga
caquilala, at nang sila nama,i, gumanap nang man~ga bilin dito: at cun
magcaganoon ay mahahadlan~gan ang marami sa man~ga capahamacang dala
nang masasamang libro,t, casulatan.

¡Loobin naua nang catamis-tamisang Puso ni Jesús at nang
calinis-linisang Puso ni Maria, sampon nang maloualhating Poon san
José, na pagpalain nila,t, gauaran nang mahal nilang bendición itong
munti cong pagod, upang mapaquinaban~gan nang man~ga caloloua, at
mapatungcol na lahat sa lalong capurihan nang Dios. Siya naua.

_Fr. José Rodriguez_
Religioso sa Orden ni san Agustin.





*** End of this LibraryBlog Digital Book "¡Caiñgat Cayo! - Sa mañga masasamang libro,t, casulatan" ***

Copyright 2023 LibraryBlog. All rights reserved.