Title: The Esperantist, Vol. 1, No. 5
Author: Mudie, H. Bolingbroke (Harold Bolingbroke), 1880-1916 [Editor]
Language: Esperanto
As this book started as an ASCII text book there are no pictures available.


*** Start of this LibraryBlog Digital Book "The Esperantist, Vol. 1, No. 5" ***


book was produced from scanned images of public domain


_Transcriber's Notes_

A few minor typographical errors have been corrected without notice.
However, many grammatical errors and odd spellings have been left as
in the original.



SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.

_No. 5._

_March, 1904._

  THE
  ESPERANTIST

  The Esperanto Gazette for the spreading
  of the International Language....

Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.

ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).

Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.



CONTENTS

                                                     Page
  The Accent Problem (The Editor)                    65-66
  A February Walk (Esperantist 6380)                    67
  Italian Folklore (Clarence Bicknell)                  68
  Spanish Proverbs (Esperantist 4686)                   68
  The Tempest, continued from pages 5, 21, 40 & 56
    (translated by A. Motteau)                          69
  Mateo Falkone (Elise Bauer)                        70-72
  Tom Bowling (translated by A. Motteau)                72
  Various Items of Interest                             73
  Correspondence Notes                               74-75
  The Birth of Esperanto (translated by John Ellis)  76-78
  Our Holidays (The Editor)                             78
  The Language of Flowers (Ben Elmy)                    79
  Two Fables from Lafontaine (O.W. 7074)                79
  The Gates of Heaven (J. H. Meyrick)                   80



  FOR FREE PARTICULARS write to
  the HON. SECRETARIES of
  ESPERANTO SOCIETIES at

  BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
  Norwood, St. Swithin's Road.

  DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
  Celtic Association, St. Stephen's Green.

  EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
  2, Spence Street.

  GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
  138, Darnley Street, Pollokshields.

  HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
  13, Birkly Hall Road.

  KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
  Compton Buildings, Bow Street.

  LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
  41, Outer Temple, W.C.

  NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
  3, Cotfield, Terrace, Gateshead.

  PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
  6, Barton Crescent, Mannamead.

  PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
  21, St. George's Square.

  SURBITON, P. Howard, Esq.,
  The Bungalow, Cranes Park.

  TYNEMOUTH, Alan F. Davidson, Esq.,
  26, Park Crescent, N. Shields.

  WIMBLEDON, W. Inge, Esq.
  Spencer College, Wimbledon.

N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., _Esperanto Club,
who will do all in his power to assist them in the work_.



The Remington

THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.

Just think of it!

THE INTERNATIONAL MACHINE.

_Unbound by ties of nationality:

The common bond of union of all civilised peoples._

The Remington can be supplied fitted for Esperanto.

     * * *

  THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
  100, Gracechurch St., London, E.C.



La Remington

LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.

Pripensu je tio!

LA INTERNACIA MAŜINO.

_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:

La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._

La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.

     * * *

  LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
  100, Gracechurch St., Londono, E.C.



To Interest Your Friends,

Send 2/6 to the Librarian, P. HOWARD, Esq., The Bungalow, Cranes
Park, Surbiton, for 6 copies of No. 52. These can subsequently be
returned with 1/3 extra, and exchanged for The Complete Text Book if
desired.



THE NEWEST PERFUME.

ESPERO.

  Green and Gold Label printed
  in Esperanto.

Price 1/-. Post free, 1/1.

GEO. C. LAW, 394, King's Road, Chelsea,
London, S.W.



[Image: Esperanto Postcard]

WHAT IS ESPERANTO?

THE Second Language for all Nations. Already about 100,000 persons
know it. When travelling abroad, for business or pleasure, you will,
all over Europe, find friends ready to converse or correspond in this
simple and euphonious language. The wonderful simplicity of its
grammar will surprise you. There are no exceptions to its rules;
spelling is phonetic. Englishmen will find it very easy to learn.

For Complete Text Book, send 1s. 8d. to--

  Hon. Sec., ESPERANTO CLUB,
  41 Outer Temple, London, W.C.

A Language of lifelong utility; yet easily learned in odd moments.

Facsimile of the Esperanto Postcard.

On Best Ivory Card, 1/1 for 50.

Please state whether Inland or Foreign.



THE ESPERANTIST.

The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.


  ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
  SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO

  The Hon. Sec., ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
  AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
  BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
  CANADA.--A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal.
  FRANCE.--M. Paul Fruictier, Boulevard Arago 27, Paris.
  GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
  MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
  RUSSIA.--G. B. Smith, Esq., 19, Wiborg Quay, St. Petersburg.
  SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
  TRINIDAD.--Geo. O. Messerly, Esq., Port of Spain.


_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._

_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._

_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtsignoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._


No. 5.

  Subscription, 3s. Per Annum.
  Single Copies, 4d. net.

MARTO, 1904.



Karaj Legantoj, Salutojn!

The Esperantist! Kio estas la signifo de tiu ĉi vorto? Kompreneble
ĝi devas esti (1) Tiu, kiu lernas, kaj uzas, Esperanton: (2) Tiu ĉi
malgranda Gazeto, en la sama lingvo presita.

Kaj kio estas Esperanto? Ĝi estas tio, kion nia bona estro, Doktoro
Zamenhof, donis al la mondo, post kiam li estis studinta multajn
Eŭropajn lingvojn.

Ĉu ni do estos pravaj, enkondukante niajn proprajn "plibonigojn" en
la lingvon? Kaj ĉu tiu ĉi Gazeto prave povos sin nomi The
Esperantist, se estos en ĝi presita ia ŝanĝo, neaprobita de
la aŭtoro de la lingvo? Tute ne.

Je la kvindek naŭa paĝo, en la Februara Numero, ni vidis kelkajn el
la kaŭzoj, kiuj pruvas ke la signoj tre malhelpas nian progresadon;
kaj ankaŭ estis anoncite ke Doktoro Zamenhof aprobas la uzon de la
litero H anstataŭ la supersigno.

Tiu ĉi certe estas lerta kaj sufiĉa, tamen ĝi ŝajne ne plaĉas al
kelkaj el niaj Anglaj studentoj. Tute forgesinte ke, kiam oni estas
lernonta ian lingvon, oni devas komenci per la alfabeto, ili imagas
ke la Esperantaj konsonantoj devas esti laŭ la _Angla_ uzo. Ŝajne
alilandaj amikoj ne estis pripensitaj.

Mi kredas ke ni en Anglujo prave aprobos la uzon de GH, HH, JH, ĉar
oni tre facile memoras iliajn sonojn. Kaj mi ankaŭ kredas ke la
Italoj ne juste malaprobos CH kaj GH, kvankam iliaj sonoj estas tute
malsamaj je la uzo de la Itala lingvo.

Ĉar malmultaj studentoj skribadas pri tiuj ĉi akcentoj, mi hodiaŭ
sendas al Vi tiun ĉi leteron. Kaj, ĉar Vi estas veraj Esperantistoj,
Vi zorge pripenasados la aferon, kaj bonvolos sendi al mi poŝtkarte
Viajn opiniojn antaŭ Aprilo 10, 1904.

(_Adreso, 67, Kensington Gardens Sq., London, W._).

La plimulto el ni en Anglujo (en la tuta mondo eble) ĉiam estas
kontraŭ la signoj kriadintaj. Forigu ilin! estas la devizo de multaj
el niaj fervoraj helpantoj. Nu, por decidi tiun ĉi demandon, Vi,
Karaj Geesperantistoj, povos elekti el tiuj ĉi du proponoj:--

(1). _Ĉu_ The Esperantist _presiĝos sen signaj literoj,
sed per CH, GH, HH, JH, SH?_

(2). _Ĉu ĝi presiĝados per la literoj Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ kiel ĝis
nun ni faris?_

Mi petegas ke ĉiuj el la Legantoj kiuj pliamas la unuan el tiuj ĉi
du proponoj, skribu al mi poŝtkarton, enhavantan la vortojn "_Mi
kredas ke la uzo de signoj malhelpas je la universala alpreno de
Esperanto, kiel Lingvo Internacia._"

Tiam, se mi ricevos sufiĉe da tiaj poŝtkartoj, Via deziro estos
plenumita, kaj Vi ne plu vidos supersignojn en The Esperantist.

Eble la plimulto da legantoj jam lernis ke nia fervorega apoganto,
Sinjoro W. T. Stead, estas malsaniĝita, kaj forvojaĝis al
Sudafrikujo. Kompreneble ĉiuj Geesperantistoj unuanime sendos al li
koregajn bondezirojn je rapidega resaniĝo, kaj esperos ke, antaŭ ne
longe, li povos repreni siajn senĉesajn penadojn por la plibonigo de
la homaro. Nunatempe li malfeliĉe estas paginta la punon de tro da
entuziasmo, ĉar li provis fari pli ol eble estas.

La Biblioteko Esperanta denove pligrandiĝis, per la aldono de la tri
sekvantaj libretoj:--

(1). _Vojaĝo interne de mia ĉambro_ (kvindek ok paĝoj) estas
bonega traduko de la Franca de Xavier de Maistre. La tradukisto, M.
S. Meyer, trafis sian celon, kaj donis al ni lertegan kaj bonstilan
tradukon de tiu interesa verketo.

(2). _Advokato Patelin_ (kvardek du paĝoj) estas triakta proza
komedio de Brueys kaj Palaprat. Esperantigita de M. J. Evrot. Ĝia
enhavo estas tre interesa kaj ŝerca, kaj ĉiuj Esperantistoj ĝuos
bonan ridon, je ĝia tralego. Ni gratulu Sinjoro Evrot pri la bona
temo kiun li elektis, kaj ni esperu ke, antaŭ ne longe, la komedio
aperos en Esperanta teatro, laŭ la deziro de Doktoro Zamenhof. La
legado de komedioj multe helpas la paroladon de la lingvo.

(3). _Tridek ses elektitaj fabloj de La Fontaine_, tradukitaj de M.
Vaillant, bone taŭgas kiel legolibro Esperanta, ĉar ni jam konas la
Anglan tradukon. Niaj legantoj jam vidis specimenojn de fabloj
Esperantigitaj, kaj espereble tiu ĉi aro plaĉos al ili.

Ni gratulas la tri verkistojn kaj esperas ke ili baldaŭ skribos
aliajn (eble originalajn) verkojn.

Ĉiuj el ili troviĝas ĉe The Librarian, London Esperanto Club, 41,
Outer Temple. Ĉiu kostas 1/-.

Ni plezure povas anonci ke la de longe atenditaj Vortaroj nun eliris,
kaj ke ili multe plaĉis al niaj amikoj. Ni esperas ke, nun kiam oni
havas vortarojn, multe pli da Esperantistoj bonvolos sendi al ni
artikolojn. Alie The Esperantist ne povos enhavi sufiĉe da
interesaĵoj por gajnadi la aprobon de ĝia tutmonda Abonantaro.


Dear Readers, Greeting!

The Esperantist! What is the signification of this word? Naturally it
must be (1) One who learns and uses Esperanto; (2) This little
Gazette printed in the same language.

And what is Esperanto? It is that which our good chief, Dr. Zamenhof,
gave to the world after he had studied many European languages.

Therefore should we be justified in introducing our own
"improvements" into the language? And could this Gazette rightly call
itself The Esperantist if in it were printed any change not
approved of by the author of the language? Certainly not.

On the fifty-ninth page, in the February Number, we saw some of the
causes which prove that accents greatly hinder our progress; and it
was also announced that Dr. Zamenhof approves of the use of the
letter H instead of the accent.

This certainly is both ingenious and adequate, nevertheless it
apparently does not please some of our English students. Entirely
forgetting that when one is learning any language one must begin at
the alphabet, they imagine that the Esperanto consonants must be in
accordance with the _English_ usage. Apparently our friends in other
lands are not considered.

I believe that we in England will rightly approve of using GH, HH,
JH, for their sounds are easily remembered. And I also believe that
the Italians will not justly disapprove of CH and GH, although their
sounds are quite different from the Italian usage.

As a few students continue writing about these accents, I send this
letter to you to-day. And, as you are true Esperantists, you will
carefully consider the subject, and will be so kind as to send me, by
postcard, your opinions before April 10, 1904.

The majority of us in England (perhaps in the whole world) have ever
cried out against the accents. "Away with them" is the cry of many a
fervent helper. To settle this question, you, dear Esperantists, can
choose between these two proposals:--

(1). _Shall_ The Esperantist _be printed without accented
letters, but by CH, GH, HH, JH, SH_?

(2). _Shall it be printed with accents Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ as
heretofore?_

I beg all readers who prefer the first of these proposals to write me
a postcard containing the words "_I believe the use of accents
hinders the universal adoption of Esperanto as an international
language._"

Then, if I receive a sufficient number of these postcards, your wish
shall be carried out, and you will no longer see accents in The
Esperantist.

Probably the majority of readers have already learned that our most
fervent supporter, Mr. W. T. Stead, has been taken ill, and has gone
to South Africa. Naturally all Esperantists unanimously send him most
hearty good wishes for a very speedy recovery, and hope that ere long
he will be able to renew his ceaseless labour for the betterment of
mankind. At present he has paid the penalty of too much enthusiasm,
for he has tried to do more than is possible.

The Esperanto Library has become further enlarged by the addition of
the three following books:--

(1). _Vojaĝo interne de mia ĉambro_ (fifty-eight pages) is a
capital translation from the French of Xavier de Maistre. The
translator, M. S. Meyer, has succeeded in his purpose, and has given
us a most able and correct translation of that interesting work.

(2). _Advokato Patelin_ (forty-two pages) is a three-act prose comedy
by Brueys and Palaprat. Esperanto version by M. J. Evrot. Its
contents are very interesting and humorous, and all Esperantists will
enjoy a good laugh when reading it. Let us congratulate M. Evrot on
the good theme he has selected, and let us hope that before long the
comedy will appear in an _Esperanto theatre_, in accordance with Dr.
Zamenhof's wish. The reading of plays is a great help to the
conversational use of the language.

(3). _Thirty-six selected fables of La Fontaine_, translated by M.
Vaillant, are very suitable for reading exercises, as we already know
the English versions. Our Readers have already seen specimens of
fables in Esperanto, and it is to be hoped that this collection
will give pleasure.

We congratulate the three authors, and hope that they will soon write
other (possibly original) works.

All are to be had from the Librarian, London Esperanto Club, 41,
Outer Temple, W.C. Cost 1/- each.

We announce with pleasure that the long-awaited Dictionaries have now
appeared, and have greatly pleased our friends. We hope, now that one
has dictionaries, that many more Esperantists will be so kind as to
send us articles. Otherwise The Esperantist cannot contain
sufficient interesting matter to continue to gain the approval of its
world-wide Subscribers.



FEBRUARA PROMENO.

Originale Verkita de Esperantisto 8380.


Tagmezo estas pasiĝinta. Vento fariĝis ventego. Grandaj hajleroj
komencas stertori furioze kontraŭ la vitroj de miaj fenestroj.
Elrigardante, oni povas nenion vidi krom blankan turnegantan amason.

Bruego de elementoj ekscitas homan animon same kiel muziko. En
momento spirito de vintro tute posedas min. Varma ĉambro kaj brila
fajro estas senpotencaj por min restigi interne. Surmetante mian
superveston, mi eliras en blovadegon.

Unue la malvarmo pikas simile al serpento per sia tuŝo. Iom poste
mia sango rapide ekfluas, kaj mi estas tute en harmonio kun miaj
ĉirkaŭaĵoj. Mi marŝas kontraŭ la blovadego kun sovaĝa ĝojo,
kiel soldato marŝas al batalo.

Vojo kuŝas inter du densaj arbetaĵoj. Antaŭ malmultaj monatoj,
tiuj ĉi estis vestitaj per folioj kaj floroj; sed kiu diros ke ili
tiam estis pli belaj ol nun? Hodiaŭ la supraĵoj de la branĉoj
estas kovritaj per neĝo, pli blanka ol lano. Ili prezentas al mi
retaĵon, en kiu blankeco kaj nigreco estas mirinde interteksitaj.

Tie ĉi kaj tie, sub arbetoj, malgrandaj birdoj serĉas rifuĝon de
la blovegado. Ili sidas kaj tremas, aŭ eble saltadas senreste de
loko al loko. Je tia vido venas pensoj pri la suferoj kaŭzataj per
senkompata vintra vetero. Vidaĵoj de malvarmaj kaj malsataj bestoj,
de infanoj ĉifonvestitaj, kaj senkomfortaj homaj hejmoj, pasas
antaŭ mia imago.

Baldaŭ troviĝis malfermoj el la arbetaĵoj, kaj tie la neĝo estas
tiel ebena, ke oni ŝancelas detrui ĝian belecon, sur ĝi marŝante.

Fine mi atingas la supron de monteto, kaj mi vidas ke la nuboj
preskaŭ estas forpasintaj, kaj ke la vento estas ĉesinta.
Okcidente, la suno flamas simile al granda globo de fajro. Ĝiaj
radioj iluminas la ĉielon je punco kaj oro, kaj ĵetas flavan
brilecon sur la suba neĝo.

Tra gloroj de vintra sunkuŝiĝo mi marŝas hejmen, al brila vespera
fajro, kaj al mia Esperanta Gazeto.



IRLANDA LEONO.


Tagon, Irlandano sen okupado renkontis vojaĝantan sovaĝbestaron,
kaj demandis la mastron:

"Ĉu mi povas esti utila al vi?"

"Nu, jes," respondis tiu ĉi, hieraŭ nia sola leono mortiĝis. "Se
vi surmetos lian haŭton kaj aktos en la kaĝo, mi pagos vin."

"Tutkore mi konsentas!" respondis la Irlandano.

Nokte en la fojron amaso da homoj alvenis por vidi la mirindajn
bestojn. La mastro elparolis: "Gesinjoroj, jen ne terura ne
malsovaĝigebla Afrika leono. Mi nun metos lin en kaĝon, kun la
tigro."

Je tiuj ĉi vortoj, la "leono" rampis al la bariloj, kaj kviete
diris: "Vi forgesas ke la tigro manĝos min!" Sed la mastro,
svingante la vipon, respondis: "Ne, tigroj neniam manĝas leonojn."

Tiam la leono estis ŝovita en la alian kaĝon, kaj la tigro tuj
komencis treege salti al li.

La malfeliĉa Reĝo de Bestoj, pensante ke li estis mortigota,
murmuris: "Ho! Sanktulo Patriko, gardu min!" "Ne timu," diris la
tigro, "mi ankaŭ estas Irlandano!"

  G. C. Law.



ITALA FABLASCIENCO.

En Esperanto verkita de Clarence Bicknell.


Ne tre malproksime de mia urbeto, loĝas maljunulo okdekjara, tre
bona kaj simpatia, kiun mi de multaj jaroj konis. Tre ofte li donis
al mi la vulgarajn nomojn de la sovaĝaj kreskaĵoj, kiujn la pli
junaj generacioj ne lernas, aŭ rakontas al mi la kredaĵojn kaj
superstiĉojn de tempoj kiam li estis junulo. Kiel mi ne tuj notis
tiujn ĉi, antaŭ ne longe mi decidis reviziti lin, por kolekti
kelkajn el liaj interesaj rakontoj. Estas domaĝe ne kolekti tiajn
fablojn (eble faktojn), tiel interesajn al la fabloscienculo, ĉar
baldaŭ ili, kvankam ili mortas tre malrapide, malaperos. Jen estas
du el la ses rakontoj, kiujn mi aŭdis.

(I.). Virino, amikino de la patro de mia amiko, loĝantino en la
proksima vilaĝo, aliris nokte kaj malfrue al placo, la tagon aŭ la
antaŭtagon de la _Memorigo de la Mortintoj_, tio estas, la duan aŭ
la unuan de Novembro. Subite ŝi ekvidis procesion de multenombraj
personoj, kiuj eliris el la preĝejeto. Tiuj ĉi personoj, aŭ
prefere fantomoj de mortintoj, tenis krucojn ĉe la manoj, kaj unu el
ili prezentis al ŝi sian krucon, kiun ŝi akceptis, kaj metis en
sian antaŭtukon. Reveninte hejmen, ŝi malfermis la antaŭtukon kaj
trovis, ne krucon, sed kruroston de mortinto. Morgaŭ ŝi iris al
bona pastro por konfesi sin, kaj rakontis al li la okazon. La pastro
konsilis, aŭ ordonis, ke ŝi reiros saman lokon, por reatendi
la alvenon de la procesio, sed kunportante en ŝia antaŭtuko
katon-viron. Ŝi ankaŭ devos redoni la oston al tiu, kiu ĝin
donacis. Tiun ĉi ŝi faris, kaj la persono, kiam li (aŭ ŝi)
ricevis ĝin, diris: "Vi devas danki la Sinjoron, ke vi tenas en via
antaŭtuko tion, kio ĉeestas; ĉar alie vi nun estus kun ni." Ŝi
reiris hejmen, kaj malferminte la antaŭtukon, vidis la katon, mortan
kaj rigidiĝitan.

Virino de mia urbeto, Bordighera, rakontis al mi preskaŭ la saman
fablon, sed kun iom da diversaĵo, kaj la afero okazis en malsama
vilaĝo. La vidantino de la procesio ricevis kandelon de unu, ĉar
ĉiuj portis estingitajn kandelojn. Veninte domen, ŝi metis ĝin en
la tirkeston de sia ĉambro. Dum la nokto ŝi vekiĝis. Aŭdinte
ĝemojn kaj sopirojn ĉe la tirkesto, ŝi malfermis la meblon, kaj
terurigite ekvidis la fingron de mortinto. Ŝi ankaŭ iris pastron,
kaj ricevis similan konsilon. Kiam ŝi redonis la fingron, ŝi
ekvidis ke, al la mano de la mortinto, unu fingro mankis.

(II.). Tiu ĉi estas tre interesa, ĉar la rakonto memorigas la
legendon pri _Tannhäuser_ kaj mi neniam aŭdis similaĵon. Mia
amiko, kiam li estis junulo, kondukis sian ŝafaron al la
malproksimaj montherbejoj kie loĝas amiko kunpaŝtisto. Tiu
ĉi ofte revenis vespere tre malfrue, sed unufoje la ŝafoj
revenis sen li. La nokto pasis, sed eĉ matene li ne vidiĝis. Tiam
mia amiko kune kun parencoj de la perditulo, foriris serĉante lin,
sed nenion trovis esceptinte lian bastonon, kaj la tranĉileton per
kiu li kutimis skulpti figurojn aŭ literojn sur la ligno. Pasis
kelkaj tagoj, sed la paŝtisto ne revenis. Tiam la amikoj iris al la
pastro, kaj li respondis: "Kiam li revenos, ne demandu pri io, kion
li faris dum la semajno de sia forestado."

Post ok tagoj, la paŝtisto revenis, kaj memvole rakontis pri la
afero. Kiam li foriris, li kunportis sakon da salo por la ŝafoj,
sed ili ne tute manĝis ĝin; tial li enmetis la restaĵon en sian
poŝon. Subite li trovis sin en vasta belega salono, mirege ornamita
kaj lumigita, kie estis tre multe da ĉarmaj fraŭlinoj, kaj multe da
manĝaĵoj, kaj da trinkaĵoj. Tie li amuzis sin longatempe, sed fine
enuite, li deziris foriri. Tiam la dancistinoj kaj aliaj diris al li:
"Danku la Sinjoron ke vi enhavas poŝe iom da salo, ĉar sen ĝi, vi
deviĝus resti kun ni."

Mia amiko ne dubas pri la vereco de tiuj ĉi, kaj de aliaj similaj
fabloj, sed li diras ke nun la mondo estas ŝanĝiĝita. Kaj ankaŭ
ke iu Papo de ne longe malbenis la feojn kaj la koboldojn, kiuj en la
antaŭtempoj ofte amuzis sin, turmentante la Kristanojn. Nun ili ne
plu estas potenculoj.



HISPANAJ PROVERBOJ.


1. Korniko[1] diris al korvo "For de tie ci, nigrulo!"

2. Kiam amiko petis, ne estas morgaŭ.

3. Dio ne batas per du manoj.

4. Kiam unu pordo fermiĝas, cent pordoj malfermiĝas.

5. Tiu, kiu donacas al la publiko, donacas al neniu.

6. La piedoj de la ĝardenisto ne malutilas al la ĝardeno.

7. La vulpo estas ruza, sed pli ruza estas tiu, kiu kaptas ĝin.

8. Tiu, kiu bonfaras al vi, aŭ mortos aŭ foriros.

9. Tiu, kiu ne havas kapon, ne bezonas ĉapelon.

10. La saĝulo ŝanĝas siajn ideojn, sed la malsaĝulo neniam.

(4686).


FOOTNOTE:

[1] Carrion crow.


N.B.--_Maltaj kaj Hindaj Proverboj poste aperos._



[_Copyright reserved._]

[_Tradukis Esp. 6266._]

LA VENTEGO (Daŭrigo).


(_Vidu la kvar antaŭajn Nrojn._)

AKTO I.

Sceno 2 (_daŭrigo_).


(_Vokante_). Servisto, venu! venu, Arielo!
           Mi estas tute preta: venu! venu!

(_Aperas Arielo_).

Arielo.--  Saluton al vi, granda mia mastro!
           Laŭ via bondeziro tuj mi venas.
           Ĉu flugi, naĝi, trafajriĝi, rajdi
           Sur nubaj volvoj min vi nun devigos?
           Tuj Arielo agos.

Prospero.--                 Ĉu, spirito,
           Vi kaŭzis la ventegon laŭ l'ordono?

Arielo.--  Precize, mastro. Mi la reĝan ŝipon
           Enflugis: ĉu postparte, ĉu antaŭe,
           Ĉu sur ferdeko, ĉu en la ĉambretoj,
           Mirigon mi dissemis, ekbruligis
           Multegajn lokojn mi, per unu fojo;
           Ĉe l'masta pinto velojn kaj ŝnuraĵojn
           Videble mi flamigis; tiam, kune
           Interligiĝis flamoj. Pli momentaj,
           Eĉ pli rapidaj ol la fulmotondroj,
           La flamoj, krakoj de l'sulfura muĝo!...
           Neptunon mem sieĝi eĉ mi ŝajnis,
           Kaj kun la ondoj la tridento tremis!

Prospero.--Spirito brava! En tumulto tia,
           Sufiĉa por ŝipanojn frenezigi,
           El ili kiu povis agi saĝe?

Arielo.--  Neniu; ĉiuj malsaĝuloj ŝajnis
           En malespera stato. Krom maristoj,
           Tuj subakviĝis ili el la ŝipo
           De mi ekbruligita. La reĝido,
           Kun haroj stariĝantaj kiel kanoj,
           Unue maren ĵetis sin, kriante:
           "Infero certe estas nun malplena!
           Ĉi tie nun la diablaro loĝas!"

Prospero.--Bonege, Arielo! Ĉu proksime
           De l'lando ne fariĝis ŝippereo?

Arielo.--  Proksime, mastro.

Prospero.--                  Ĉu nun ĉiuj vivas?

Arielo.--  Ne haro mankas, kaj iliaj vestoj
           Pli freŝaj vere ŝajnas ol antaŭe.
           Laŭ via volo ilin mi disigis
           Per bandoj travagantaj nun l'insulon,
           Kaj Ferdinando, la reĝido, sola
           De mi lasita, estas en angulo;
           Sopire, li l'aeron malvarmigas
           Kaj, tiel, brakokruciĝinte, sidas.

Prospero.--La reĝan ŝipon, ankaŭ la maristojn
           De la ŝiparo, kiel vi disponis?

Arielo.--  Savita estas nun la ŝipo reĝa
           Ankrita en la profundega golfo--
           De kia loko min, je l'noktomezo,
           Vi vokis iam por alporti roson
           El ventetiĝa Bermudinsularo--
           La ŝipo tie kuŝas. La ŝipanoj
           Miregigitaj, lacaj de penado,
           Sub la ferdeko nun sorĉarte dormas.
           Ceteraj ŝipoj kiujn mi disigis
           Interrenkontis sin, kaj Neapolon
           Malĝoje iras.--Ŝiparestro pensas
           Ke l'reĝan ŝipon li fundiri vidis,
           Kaj ke en mar' pereis la regnestro.

Prospero.--Mision vian, Arielo, bone
           Plenumis vi; alia tamen ago
           Farota restas. Kia estas l'horo?

Arielo.--  La posttagmeza.

Prospero.--                Du sabloŝutiloj
           Sin malplenigos ĝis la sesa horo:
           Ni dume devas bone tempon uzi.

Arielo.--  Ĉu plie mi labori devas, mastro?
           Bonvolu vi memori la promeson
           Al mi faritan sed ne plenumitan.

Prospero.--Ĉagrena? Kial do?

Arielo.--                    Min liberigu!...

Prospero.--Ne antaŭ ol la tempo venos!

Arielo.--                              Mastro!
           Kompatu min, ĉar mi ja tre fidele
           Vin servis--ne mensogis--ne eraris ...
           Vin servis senŝpareme, senmurmure,
           Kaj, mastro, vi promesis de plenjaro
           Rabaton.

Prospero.--         Ĉu, spirito, vi forgesas
           El kiaj turmentegoj mi vin tiris?

Arielo.--  Neniam.

Prospero.--        Jes! vi ĉion nun forgesas.
           Ja ŝanceligos vin trapremi ŝlimon,
           Por mi sur akra norda vento rajdi,
           Aŭ vin trapuŝi en la frostan teron,
           Se tiel mi ordonos! Vi forgesas ...

Arielo.--  Neniam.

Prospero.--        Malbonulo, vi mensogas!
           Eĉ vi forgesas kiel Sikorakso--
           Malpura sorĉistino kurbigita
           Per multaj jaroj kaj malbondeziroj--
           Agadis.

Arielo.--          Mastro, ne!

Prospero.--                    Ja vi forgesas.
           Nu, diru al mi kie ŝi naskiĝis.

(_Daŭrigota_).



MATEO FALKONE.

Eltiraĵo el Merimée, tradukita de ELISE BAUER.


Unu tagon en aŭtuno Mateo Falkone frue eliris kun sia edzino por
viziti unu el siaj brutaroj en la maldensejo de la arbaro. Lia
fileto, Fortunato, volis akompani lin, sed, ĉar la loko estis tro
malproksima, kaj iu devis resti por gardi la domon, li rifuzis. Oni
vidos ĉu li ne havis kaŭzon por penti pro tio. Li estis foririnta
de kelkaj horoj, kaj Fortunato kuŝis je la suno, rigardante la
bluajn montojn, kaj pensante ke, la venontan dimanĉon, li tagmanĝos
en la urbo, ĉe sia onklo, la korporalo.

Tuj pafo interrompis lian meditadon. Li ekleviĝis, kaj turnis sin je
la flanko de la ebenaĵo de kie la bruo venis. Aliaj pafoj sekvis je
malegalaj interspacoj ĉiam alproksimiĝante. Fine en la vojeto, kiu
kondukis al la domo, aperis viro kun pinta ĉapo (kiel portas la
montanoj) barba, kovrita per ĉifonaĵoj, pene trenigante kaj
apogante sin sur sia pafilo. Li ĵus estis ricevinta pafon en la
femuron. Tiu ĉi viro estis bandito, kiu, foririnte nokte por aĉeti
pulvon en la urbo, estis falinta en embuskon de korsaj soldatoj. Post
fortika defendo, li estis sukcesinta forkuri, vive persekutata. La
soldatoj estis tre proksimaj, kaj lia vundo neebligis lin alveni en
la arbaron, antaŭ liaj persekutantoj. Li alproksimiĝis al Fortunato
dirante: "Vi estas la filo de Mateo Falkone. Mi estas Gianetto
Sanpiero. La _flavaj kolumoj_ persekutas min. Kaŝu min, ĉar mi ne
povas plu marŝi." "Kaj kion diros mia patro, se mi kaŝos vin sen
lia permeso?" "Li diros ke vi faris bone. Kaŝu min rapide, ĉar la
soldatoj nun alvenas, kaj mi ne povas atendi, ĝis via patro revenos.
Kaŝu min, aŭ mi vin mortigos." Kun la plej granda indiferenteco
Fortunato respondis, "Via pafilo estas senŝarga, kaj ne estas aliaj
kartoĉoj en via kartoĉujo." "Mi havas mian stileton." "Sed ĉu vi
kuras tiel rapide kiel mi?" Li faris salton, kaj forkuris. "Vi ne
povas esti filo de Mateo Falkone. Ĉu vi do arestigos min antaŭ via
domo?" La infano ŝajnis kortuŝita. "Kion vi donos al mi se mi
kaŝos vin?" La bandito serĉis en sia leda poŝo, kaj eltiris el ĝi
moneron da kvin frankoj. Vidante la monon, Fortunato ridetis kaj
diris: "Nenion timu." Li tuj faris grandan truon en amason da fojno
apud la domo. Gianetto eniĝis tien, kaj la infano lin kovris
tiamaniere, ke li lasis al li iom da aero por spiri. Estis tamen
neeble suspekti viron kaŝitan sub la fojno. Plie li prenis katinon
kun ŝiaj idoj, kaj placis ilin sur la amaso por kredigi ke ĝi
ne estis tuŝita de kelke da tempo. Poste, ekvidante sangajn
postsignojn, li zorge kovris ilin per polvo, kaj trankvile
rekuŝiĝis je la suno.

Kelkaj minutoj poste, ses viroj en brunaj uniformoj kun flavaj
kolumoj, komandataj de adjudanto alvenis. Tiu ĉi adjudanto estis iom
parenca de Falkone (Oni scias ke en Korsujo oni sekvas la gradojn de
parenteco pli malproksime ol aliloke). Li nomiĝis Teodoro Gamba, kaj
estis agemulo, tre timata de la banditoj, el kiuj li jam estis
kaptinta kelkajn.

"Bonan tagon, kuzeto, kiel vi grandiĝis," li diris. "Ĉu vi ĵus
vidis pasi viron?" "Ho, mi ne estas ankoraŭ tiel granda, kiel vi,
kuzo," naivege respondis la infano.

"Tio venos. Sed diru al mi ĉu vi vidis pasi viron kun pinta nigra
ĉapo, kaj ruĝe kaj flave brodita jako?"

"Viron kun pinta ĉapo?" "Jes! respondu rapide, kaj ne ripetu miajn
demandojn!" "Hodiaŭ matene la Sinjoro Pastro pasis antaŭ nia pordo
sur sia ĉevalo Petro. Li min demandis, kiel sanas mia patro, kaj mi
lin respondis--" "Ha, sentaŭgulo, vi estas ruzulo! Diru tuj al mi
kien Gianetto iris, ĉar estas li, kiun mi serĉas; kaj mi estas
certa, ke li prenis tiun ĉi vojeton."

"Ĉu oni vidas kiam oni dormas?" "Vi ne dormis, sentaŭgulo. La pafoj
vekis vin." "Vi do kredas ke viaj pafiloj faras tiom da bruo! La
pafileto de mia patro faras pli multan!" "Mi bone scias ke vi vidis
Gianetton. Eble vi eĉ kaŝis lin! Kamaradoj, eniru en la domon, kaj
vidu ĉu nia viro estas tie. La fripono havas nur unu piedon por
marŝi, kaj li posedas troan bonsencon por provi atingi lamante la
arbaron. Plie, la sangaj postsignoj finiĝis tie ĉi." "Kaj kion
diros mia patro, kiam li scios ke oni eniris en lian domon dum lia
forestado?" "Sentaŭgulo," diris la adjudanto, "ĉu vi scias ke mi
havas rimedon paroligi vin aliamaniere? Eble vi fine parolos, kiam
mi donos al vi dudekon da batoj per la glavoplado! Ĉu vi scias,
fripono, ke mi povas kuŝigi vin en malliberejo sur la pajlo kun
katenoj al la piedoj?" Sed la infano ne maltrankviliĝis.

La soldatoj estis vizitintaj la tutan domon. Tio ne estis tre longa
afero, ĉar la dometo de Korso enhavas nur unu kvadratan ĉambron. La
meblaro konsistas el tablo, benkoj, kestoj, ĉasiloj kaj kuiriloj.
Dume Fortunato karesis sian katinon, kaj ŝajnis ĝui la konfuzon de
la soldatoj. Unu alproksimiĝis al la amaso da fojno kaj vidis la
katinon kaj donis baton per la bajoneto en la fojnon, plialtigante la
ŝultrojn, kvazaŭ li sentas la ridindecon de sia singardo.

Nenio movis, kaj la vizaĝo de la knabo ne montris ian maltrankvilecon.
La adjudanto preskaŭ malesperis. Li jam serioze rigardis je la
flanko de la ebenaĵo kiel inklina reiri tien de li venis, kiam li
ekpensis ke eble karesoj kaj donacoj helpos lin. "Kuzeto," li diris,
"vi ŝajnas esti tre lerta bubo. Sed vi agas malbone ĉe mi, kaj se
mi ne timus ĉagreni mian kuzon Mateon, vere mi forkondukus vin kun
mi. Sed kiam mia kuzo estos reveninta, mi rakontos al li la tutan
aferon, kaj li vin vipos por via mensogo. Estu bona knabo, kaj mi
donos al vi tiun ĉi belan arĝentan horoloĝon, kiu certe valoras
tridek frankojn!"

"Kiam mi estas grandulo, mia onklo, la korporalo, donacos al mi
horoloĝon." "Jes, sed la filo de via onklo jam havas unu, ne tiel
belan, kiel tiun ĉi, vere. Li tamen estas pli juna ol vi." Fortunato
rigardis ĝin simile je kato, al kiu oni prezentas tutan kokidon.
Sentante ke oni mokis lin, li ne kuraĝiĝas kapti ĝin, kaj de tempo
al tempo, li deturnas la okulojn por ne subfali la tenton. Ŝajnis
tamen ke la adjudanto volis vere donaci la horoloĝon al li.

"Mi perdu miajn epoletojn," ekkriis la adjudanto, "se mi ne donacos
al vi la horoloĝon, kondiĉe ke vi diru kie estas Gianetto. La
kamaradoj estas atestantoj, kaj mi ne povas depreni mian promeson."
Tiel parolante li alproksimigis iom post iom la horoloĝon, ĝis ĝi
preskaŭ tuŝis la palan vangon de la infano. Oni vidis sur lia
vizaĝo la internan batalon inter la avideco, kaj la respekto
ŝuldata al la gastamo. Li pene spiris: Li preskaŭ sufokiĝis. Dume
la horoloĝo balanciĝis, turniĝis kaj kelkafoje eĉ tuŝis lian
nason. Fine, iom post iom, la dekstra mano leviĝis al la horoloĝo;
liaj fingroj tuŝis ĝin, kaj ĝi tute kuŝis en lia mano, la
adjudanto tamen ne ellasinte la ĉenon. La ciferplato estis ornamita;
la kovrilo nove polurita; je la suno ĝi brilis kiel fajro.

La tento estis tro granda.--Fortunato levis ankaŭ la maldekstran
manon, kaj per la antaŭfingro li montris supre sian ŝultron la
amason da fojno. La adjudanto tuj komprenis lin. Li ellasis la
ĉenon. Fortunato estis la sola posedanto de la horoloĝo.

La soldatoj tuj renversis la amason, kaj ĝi baldaŭ moviĝis, kaj
sanga viro, kun stileto en la mano, eliris, sed, provante leviĝi,
sia vundo ne permesis lin stari. Li falis. La adjudanto ĵetis sin
sur lin, kaj elŝiris la stileton el lia mano. Tuj oni forte ligis
lin, malgraŭ lia kontraŭbatalo.--Gianetto, kuŝita sur la tero kaj
ligita kiel branĉaro, turnis la kapon al Fortunato, kiu
alproksimiĝis. "Filo de ...," li diris pli malŝate ol kolere. La
infano ĵetis al li la moneron, kiun li estis doninta, sentante ke
li ne plu meritas ĝin. Sed la kaptito ŝajnis ne vidi tiun movon.
Tre kviete li diris al la adjudanto: "Mia kara Gambo, mi ne
povas marŝi; vi devas _porti_ min en la urbon." "Vi tuj kuros pli
rapide ol kapreolo," respondis la kruela venkinto; "sed estu
trankvila. Mi estas tiel kontenta teni vin, ke mi volonte portus vin
unu mejlon sen laciĝi. Plie, amiko mia, ni faros por vi portilon per
branĉoj." "Bone," diris la malliberulo, "vi ankaŭ metos iom da
pajlo sur la portilon, por ke mi estu pli senĝena."

Dum la soldatoj okupis sin, unuj por fari specon de portilo, aliaj
por bandaĝi la vundon de Gianetto, Mateo Falkone kaj sia edzino
subite aperis apud la kurbiĝo de la vojeto, kiu kondukis al la
arbaro. La virino antaŭmarŝis, kurbiĝata penige sub la pezo de
grandega sako da kaŝtanoj, dum la viro trankvile sekvis, portante
nur unu pafilon en la mano, kaj alian sur la dorso; ĉar estas neinde
je Korso porti ian ŝarĝon krom siaj armiloj.

Vidante la soldatojn la unua penso de Mateo estis ke ili estas
venintaj por aresti lin. Sed kial tiu ĉi ideo? Ĉu li malpacis kun
la justeco? Ne, li ĝuis bonan famon. Sed li estis Korso, kaj
montano; kaj estas iom da Korsoj, kiuj, esplorante la memoron, ne tie
trovas ian peketon. Li do estis singarda, kaj prepariĝis por la
defendo. "Edzino," li diris al Giuseppina, "metu malsupren vian
sakon, kaj pretigu vin!" Ŝi tuj obeis. Li donis al ŝi la pafilon,
kiun li portis sur la dorso, por ke ĝi ne ĝenu lin. Tiam li
malrapide autaŭeniris al la domo, laŭlonge la arboj, kiuj borderis
la vojon, kaj preta ĵeti sin, je la plej malamika movo, malantaŭ la
plej grandan trunkon, de kie li povus pafi kaŝate. Lia edzino sekvis
lin proksimege, tenante la duan pafilon, kaj la kartoĉujon. La ofico
de bona edzino dum batalo estas ŝargi la armilojn de ŝia edzo.

Vidante Mateon tiamaniere alproksimiĝantan, la adjudanto estis en
tre granda maltrankvileco. Se Mateo, li ekpensis, estus hazarde
parenco de Gianetto, aŭ se li estus lia amiko, kaj li volus defendi
lin, la kugloj de lia pafilo alvenus al mi tiel certe, kiel letero al
la poŝto. Je tia ŝanceliĝo, li kuraĝe decidiĝis antaŭeniri
sole, kaj rakonti al Mateo la tutan aferon, parolante al li, kiel al
malnova konato; tamen la mallonga interspaco inter li kaj Mateo
ŝajnis al li longega.

"Nu, amiko mia," li ekkriis. "Kiel vi sanas? Estas mi, Gamba, via
kuzo." Mateo, nerespondante, haltis kaj ĝentile plialtigis sian
pafilon. "Bonan tagon, frato!" "Mi venis pasante por saluti vin, kaj
mian kuzinon Peppina. Ni havis longan marŝadon hodiaŭ, sed ni ne
devas plendi pri nia laciĝo, ĉar ni faris bonan kaptaĵon. Ni ĵus
kaptis Gianetton Sanpieron." "Estu Dio laŭdata," ekkriis Giuseppina,
"li ŝtelis nian kaprinon la lastan semajnon!" Tiuj ĉi paroloj
ĝojigis Gamba. "La fripono sin kiel leono defendis. Li mortigis unu
el miaj soldatoj, kaj, nekontenta je tio, li rompis la brakon
al la korporalo Chardon--sed tio ne estas grava afero, li estas
nur Franco:--Plie li kaŝiĝis tiel bone, ke la diablo mem ne estus
povinta trovi lin. Sen la helpo de mia kuzeto Fortunato, ni
neniam estus trovinta lin. Gianetto kaŝiĝis sub tiu ĉi amaso da
fojno, sed mia kuzeto vidigis al ni la ruzon. Mi certe diros ĝin al
lia onklo, la korporalo, por ke li sendu al li belan donacon por lia
penado. Lia nomo kaj la via estos en la raporto, kiun mi sendos al la
provincestro."

"Malbeno!" ĝemis tute mallaŭte Mateo.

Kiam ili alvenis al la domo, Gianetto jam kuŝis sur la portilo,
preta por foriri. Vidante Mateon kun Gambo, li strange ridetis; tiam
turninte sin al la pordo de la domo, li kraĉis sur la sojlon,
dirante: "Domo de perfidulo."

Nur homo certa morti estus kuraĝiĝinta elparoli tiujn ĉi vortojn.
Tiro per stileto, kiu ne postulus ripetadon, tuj estus paginta tiun
insulton. Mateo tamen nur metis la manon al la frunto, kiel viro
premegita. Fortunato estis enirinta en la domon, kiam li vidis sian
patron alvenantan. Li baldaŭ reaperis kun taso da lakto, kiun li
prezentis al Gianetto mallevante siajn okulojn.

"For de mi!" ekkriis la malfeliĉulo kun tondra voĉo. Poste,
turniĝante al unu el la soldatoj: "Kamarado, donu al mi trinkaĵon!"
La soldato metis sian botelon en liajn manojn, kaj la bandito trinkis
la akvon, kiu donis al li viro, kun kiu li ĵus interŝanĝis pafojn!
Tiam la adjudanto donis la signalon por foriri, kaj diris _adiaŭ_ al
Mateo kiu ne respondis....

Ĉirkaŭ dek minutoj pasis antaŭ ol Mateo malfermis la buŝon. La
infano malkviete rigardis, jen sian patrinon, jen sian patron, kiu,
apogante sin sur sia pafilo, konsideris lin kun kolerega mieno.
"Vi komencas bone," fine diris Mateo kun voĉo kvieta, sed terura
por tiuj, kiuj lin konis. "Paĉjo mia," ekkriis la infano,
alproksimiĝante, la okulojn larmplenajn, preta sin ĵeti genue. Sed
Mateo kriis al li: "Malantaŭen de mi!" kaj la infano haltis kaj
ploregis, senmove starante kelkajn paŝojn de sia patro. Giuseppina
alproksimiĝis. Ŝi ĵus ekvidis la horoloĝĉenon elpendantan el lia
ĉemizo. "Kiu donis al vi tiun ĉi?" "Mia kuzo, la adjudanto."

Mateo ekprenis la horoloĝon kaj, ĵetante ĝin forte kontraŭ
ŝtonon, disrompis ĝin en mil pecetojn.

La ploregoj de Fortunato duobliĝis, kaj Mateo daŭrigis lin fikse
rigardi per siaj linkaj okuloj. Fine li frapis la teron per la
pafilo, kaj ĵetinte ĝin sur la ŝultron, li reprenis la vojon al la
arbaro, kriante ke Fortunato lin sekvu. La infano obeis. Giuseppina
kuris post Mateon, kaj ekprenis lian brakon: "Li estas filo via,"
diris ŝi, tremante, kaj fiksante siajn nigrajn okulojn sur tiujn de
sia edzo, kvazaŭ ŝi volis legi tion, kio pasiĝis en lia animo.
"Lasu min," respondis Mateo. "Mi estas lia patro." Ŝi kisis sian
filon, kaj reeniris plorante en la domon, kie ŝi fervore preĝis
antaŭ la imago de la Dipatrino....

Apud malgranda valeto Mateo haltis. "Fortunato, iru apud tiun larĝan
ŝtonon." La knabeto faris tion, poste li genufleksis. "Diru viajn
preĝojn!" "Patro mia, Paĉjo, ne mortigu min!" "Diru viajn
preĝojn!" ripetis Mateon, teruravoĉe. Balbutante kaj ploregante, la
infano diris la Patron kaj la Kredon. Fortavoĉe la patro respondis
_Amen_ je la finiĝo de ĉiu preĝo.

"Ĉu tiuj ĉi estas ĉiuj preĝoj kiujn vi scias?"

"Patro, mi ankaŭ scias la _Ave Maria_, kaj la _Litaniojn_, kiujn mia
onklino lernigis al mi."

"Ili estas tre longaj, sed diru ilin!"

La infano finis la litaniojn per malfortega voĉo.

"Ĉu vi estas fininta?"

"Ho! Patro mia, pardonu min. Mi neniam refaros ĝin. Mi tiome petegos
mian kuzon, la korporalon, ke oni pardonu al Gianetto."

Li estis ankoraŭ parolante kiam Mateo murmuris: _Dio vin pardonu!_

Li pafis, kaj Fortunato falis teren, morta.

Sen ĵeti rigardon sur la malvivulon, Mateo reiris domen, por serĉi
fosilon por enterigi sian filon. Post kelke da paŝoj, li renkontis
Giuseppinan, alkurantan, maltrankviligitan per la pafo. "Kion vi
faris?" ŝi ekkriis.

"Justecon!"

"Kie li estas?"

"En la valeto. Mi lin enterigos. Li mortis Kristane. Mi kantigos
meson por li. Oni diru al mia bofilo ke li venu loĝi kun ni."



TOM BOLIN.

(Dibdin.--Tradukis A. Motteau).


  Senviva kuŝas nun Tom Bolin,
    Karulo de l'ŝipar';
  Ventego ne plu blovos sur lin
    En granda mortintar'.
  Li staris en beleco vira,
    De la marist' model';
  Ferdeke devosklavo vera,
    Sidant' nun super vel'. (_bis_).

  Tom ĉiam sian vorton gardis
    Kaj kore donis sin;
  Edzinon virtan li posedis,
    Amikojn verajn, nin.
  Li ankaŭ kantis tiel bele,
    De l'ŝipo Filomel'!
  Bedaŭru ni do lin fidele,
    Zorgantan super vel'. (_bis_).

  Veteron belan sendos tamen
    La supervol' al Tom,
  En tago kiam venos hejmen
    Maran' kaj landa hom'.
  Ŝipanon, reĝon morto kaptas;
    Se li nun homa ŝel'
  Senmova korpo sube restas,
    Tom vivas super vel'. (_bis_).



DIVERSAJ AVIZOJ.


Niaj Germanaj Samideanoj baldaŭ komencas sian propagandon, kaj
eldonigis bonan broŝureton kiu kostas dekkvin pfenigojn kaj kiu
multe helpos je la varbado de rekrutoj.

     * * *

Sinjorino Phelips, Prezidantino de la Braillea Korespondada Klubo,
anoncas la fondon de Esperanta sekcio. Ni rememorigas niajn blindajn
amikojn ke Sinjoro W. P. Merrick, The Manor Farm, Shepperton,
klopodas pri la movado, kaj estas la Braillea Sekretario de The
London Esperanto Club.

     * * *

Alilanda Adepto, kiu enpresigis sian nomon en nian Adresareton, kiel
kolektanto de ilustritaj poŝtkartoj, ĵus estas skribinta: "Ĉu vi
scias ke per, kaj por, via gazeto mi faras kaj estas ankoraŭ farinta
grandaron da poŝtkartoj ilustritaj? Ĉiutage la leteristo lasas en
mia domo kvar, kvin, aŭ ses, ĉiuj skribitaj tiamaniere: "Leginte
vian anoncon en The Esperantist k.t.p."

Mi ĉiam pensis, ke tiuj ĉi multe helpus nian aferon, kaj sendube la
kolekto de poŝtsignoj ankaŭ estas inda je atento. Al ĉiu, kiu
sendos ĉi tie sian nomon kaj adreson, por ke ĝi enmetiĝu en nian
adresareton, kiel kolektanto de poŝtsignoj, kaj kiu kunsendos la
necesajn ses pencojn (70 centimojn), la Redaktoro tuj resendos areton
da almenaŭ dek diversaj poŝtsignoj. Kaj ĉiuj el ili estos per
Esperanto ricevitaj. Estas mirinde kiom da alilandaj abonantoj tiun
ĉi malgranda Gazeto jam posedas. Estos granda helpo al tiu ĉi afero
se la abonantoj en Java, Pahang, Cochin-China, Japan, Trinidad,
Barbadoes, Brazil, Mexico, Sierra Leone, China k.t.p. afable sendos
aron da senvaloraj (al ili, sed ne al ni) specimenoj por ke ni
disdonu ilin inter niaj apogantoj. _Per malgrandaĵoj oni grandaĵojn
efektivigos!_ Tial mi multe konfidas je poŝtkartoj kaj poŝtsignoj,
por rapidigi la universalan alprenon de Esperanto.

     * * *

Kelkaj amikoj tre amas _kronikon_; sed la Redaktoro petas ke ili sin
turnu al la _Lingvo Internacia_, _L'Esperantiste_, _k.t.p._ por ĝin
trovi. Tamen en tiu ĉi numero li donas mallongan skizon pri la
agadoj de la pasinta monato. Multaj paroladoj estas farintaj. _The
Associated Teachers' Guild_, _The Central Technical College_, _The
Sir John Cass Technical Institute_, _The Westbourne Chapel_ en
Londono, kaj kunvenoj ĉe Sheffield kaj Nottingham aŭskultadis kaj
ekinteresiĝis je la Esperanta celo. Multaj artikoloj pri Esperanto
aperis en la gazetaro.

Bonaj leteroj enpresiĝis en _The Hexham Herald_ kaj _The Scottish
Cyclist_. Malfeliĉe _The Daily Paper_, kiu donis al ni tiom da
espero kaj helpo, estas mortinta, ĉar nia fervorega amiko Sinjoro
Stead ne povis plu zorgadi pri ĝi. Tamen nia movado ŝuldas al li
ankoraŭ pli koregan dankesprimon. Pri la artikolo en la _C.T.C.
Gazette_ mi jam estas skribinta.

Mi ne povas nomi ĉiujn el la Anglaj Gazetoj, kiuj enhavis
Esperantajn artikolojn, sed mi ne devas forgesi la novan monatan
revuon, _The Crank_, kies dua numero enhavis tre valoran artikolon,
skribitan de nia agema _Librarian_. Dua artikolo kredeble sekvos en
la tria numero.

Sed estas inter la alilanda gazetaro ke ni trovas la plimulton da
niaj apogantoj; kaj mi prenas la nunan okazon por danki la multajn
samideanojn, kiuj afable sendadas al mi siajn lokajn gazetojn. En _La
Plume Stenografique de France_ troviĝis longan skizon; kaj ankaŭ
tre longan nomaron da aliaj gazetoj oni povus citi. En la Amiens'a
ĵurnalo mi legis ke la sindonema Sinjoro Tessencourt, la tiea
Prezidanto, fariĝis konsulo de la Unuiĝitaj Ŝtatoj. Espereble la
lingvo internacia helpos lin, kvankam ĝis nun ne estas multe da
kunbatalantoj tie.

Tamen, antaŭ kelkaj tagoj, mi ricevis sekvantan leteron el tiu ĉi
antaŭemega lando. "When I was in business in New York I had
considerable correspondence with merchants in various parts of the
world, as I was a large buyer of raw goods from Siberia, South
Africa, Central America, and other countries, and I felt the need of
an international business language. With this feeling I paid some
attention to _Volapuk_ and _Spelin_, the two previous attempts at
this problem which seemed worthy of notice, but I felt no confidence
in there being any future in either of them. With regard to Esperanto
I have a very different feeling, and think it is going to be a
success."

     * * *

Por finigi tiun ĉi avizaron, mi deziras altiri la atenton de la
legantaro al la ĵuseldonita tre interesa raporto pri la _Esploro de
la Groupe Esperantiste de Lyons_. Tiu ĉi energia centro sendis
leterojn je la komenco de 1903 al ĉiuj konataj grupoj, petante
respondojn je kelkaj demandoj. La rezultato de tiu ĉi interesa afero
nun aperas en la komenco de la Jan Lingvo Internacia. Mi elĉerpos
kelkajn frazojn el tiu ĉi raporto pri la enhavo de la sescent da
ricevitaj respondleteroj: (1) Esperanto estas de nun disvastigita en
la plej granda parto de la Eŭroplingvaj landoj. (2) Plej ofte
fremdaj Esperantistoj staras izolitaj unuj de la aliaj. (3) Ke nenio
estas pli diversa ol la socialaj situacioj de la Esperantistoj. (4)
Ke la facileco per kiu ili akiris Esperanton estis apenaŭ
nekredebla, kia ajn estas la gepatra lingvo. Ni ĉiuj devas dankegi
la Lionan Grupon pro ĝia granda laboro, kaj pro la grava rezultato
kiu ĝin kronis.



CORRESPONDENCE NOTES.


A.J.H. (Shrewsbury) writes: "There are many ways of spreading the
language, but two plans, which I have not yet seen in print, appeal
to me. (1). Let merchants, especially those with a world-wide
business, adopt Esperanto names for their goods. (2). Cause Esperanto
to be included among the languages in which it is permissible to send
telegrams."--In thanking A.J.H. for the kind suggestions, and hoping
that many will follow his good example, we beg to note that the
second of these plans is already in vogue, as the writer has seen
several Esperanto telegrams, of course minus the accents. As to the
first, it is a capital suggestion. A certain perfume (Espero) has
been advertised in this gazette, and, in consequence, the proprietor
has had many orders from France and other foreign strongholds of our
Cause. The opening up of a universal market for one's goods is the
first advantage of the study, from a business man's point of view,
and I trust that ere long it will be largely made use of by our
growing army of Esperantists.

     * * *

L.R.C. does not know Spanish, yet, thanks to Esperanto, he was able
to translate the sentences in that language in our February number.
Are we to consider therefore that Spanish resembles Esperanto more
closely than Italian, or has some other friend, equally ignorant of
that tongue, been able to translate the Italian sentences on page 57?

     * * *

Several friends have pointed out the word given in the new
English-Esperanto Dictionary for _Editor_. We prefer to use
_Redaktoro_ to translate the term, and use _Eldonisto_ for
_Publisher_.

E.M. (Lancaster) sends an excellent suggestion. He writes: "Will not
some good Esperantists consent to correct one beginner's letter per
week, provided that an envelope be enclosed for the reply?"--Surely
there must be many who are willing to undertake this light work,
and who thus will improve their own knowledge, and will also make
the study especially interesting for country students. The
Editor will be glad to find a learner, or a teacher, as may be
desired.

     * * *

Several subscribers have pointed out that the meanings of some words
not in the text-book vocabulary have not been explained. As the
Esperanto-English Vocabulary is now issued, we shall only explain
words not to be found in that comprehensive little work.

     * * *

No. 8380 writes: "Sir, permit me briefly to call attention to two of
the examples given last month in illustration of the uses of the
preposition 'By.' (1). _He was holding him by the neck with both
hands._ Neck: part of the body, or instrument by which B is held;
hands: part of the body by which A holds B. The preposition should,
therefore, in my opinion be '_Per_.'" (In the first case there is a
certain amount of ambiguity, and _je_ or _per_ can be used
indiscriminately). "(2). _The little boy returned home quite by
himself._ This somewhat peculiar idiom obviously means that the child
returned alone, and must be rendered thus 'La knabeto revenis domen
sole.'" The Editor nearly altered the latter phrase to the more
colloquial expression "The little boy returned home quite _on his
own_." It seems to mean "_by his own instrumentality_," and "_per_"
certainly seems to be correct in this instance. He might, for
example, have just commenced to walk, in which case the proud mother
would no doubt have used the given phrase, even if she had
accompanied him every step of the way (which, in the Editor's
opinion, she probably did). As the phrases seem to give a
considerable amount of instruction, the same contributor has kindly
treated in this issue the prepositions "IN and INTO."


IN, INTO.

Many birds fly in the autumn into warmer countries.
  Multaj birdoj flugas dum la aŭtuno _en_ plivarmajn landojn.

When the mouse runs indoors.
  Kiam la muso kuras _en_ la domon.

The women run about indoors.
  La virinoj kuradas _en_ la domo.

They are quite right, in my opinion.
  _Laŭ_ mia opinio, ili estas tute pravaj.

They were brought up in the fear of God.
  Ili edukiĝis _laŭ_ la timo al (aŭ je) Dio.

In the education of children, it is necessary to use--
  _Por_ la edukado de la infanoj, estas necese uzi--

She had difficulty in expressing her thoughts.
  Ŝi havis malfacilecon _por_ esprimi siajn pensojn.

Matrimony, a fact in the life of Henry VIII.
  Edziĝo, fakto de la vivo de Henriko VIIIa.

He is the best in the world for that.
  Li estas la plej bona pri tio _el_ la mondo.

I think I did well _in_ acting thus.
  Mi pensas, ke mi bone faris tiel aginte.

Alike in face and character.
  Similaj _per_ la vizaĵoj kaj la karaktero.

We are going away in two or three days.
  Ni foriros _post_ du aŭ tri tagoj.

Something, in the shape of a man, appears.
  Io, _sub_ la formo de homo, aperas.

They stand in one long line.
  Ili staras _sur_ unu longa linio.

While walking in the street I fell.
  Promenante _sur_ la strato, mi falis.

George Washington was born in the year one thousand seven hundred
and thirty-two, and never told a lie.
  George Washington estis naskita la jar_on_ mil sepcent
      tridek du_an_, kaj mensogis neniam.

     * * *

At the request of many Subscribers, the Grammatical synopsis has been
omitted from this issue, and the interesting narrative of the early
days of Esperanto takes its place.

     * * *

All Members of the London Esperanto Club whose numbers are lower than
_136_ are hereby reminded that their renewals are now due, and should
be sent to the Hon. Secretary. A Renewal Form was enclosed in the
January Number.

     * * *

Subscribers are reminded that The Esperantist appears at the
beginning of each month.

     * * *

As the Editor will be abroad during the end of March, it is hoped
that friends will excuse delay in replies to letters. The April
gazette should appear on the first of the month as usual,
notwithstanding.



For the convenience of Esperantists, all works dealing with the
language can now be obtained by writing to the Librarian, P. Howard,
Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton, Surrey.

The books most read are:--

"Student's Complete Textbook," by J. C. O'Connor, B.A., 1s. 8d.,
post free (revised edition).

"Thirty five Exercises with Keys," by A. Motteau, 1s. 3d., post free
(6 copies for 6s. 6d.).

"No. 52," a short Grammar, by the Hon. R. H. Geoghegan. Price 7d.,
post free. This is a capital preliminary work for giving to friends
to arouse their interest. For this purpose we will supply
_subscribers_ with 6 copies for 2s. 6d., post free.

Three Tales by Tolstoy and Pushkin, 1s. 1d.

Fundamenta Krestomatio; Dr. Zamenhof, 3s. 4d.

"Hamlet," translated by Dr. Zamenhof, 2s.

Grammar in French or German, 1s. 6d.

Commentaire in French, 2s.

Prose Selections, 2s. 6d. and 1s. 6d.

Stories from back "L'Espérantistes," 2d. each.

"Tourist's Phrase-Book," in 6 languages, 6d.

Esperanta Sintakso de P. Fruictier, 1s. 6d.

The following monthly magazines can be obtained. The annual
subscriptions are:--

"La Lingvo Internacia," printed wholly in Esperanto, 3s. 6d.

"L'Espérantiste," in French and Esperanto, 4s.

"La Lumo," in French, English, and Esperanto, 2s. 6d.

"La Belga Sonorilo," in French, Flemish, and Esperanto, 2s. 6d.

"La Bohema Esperantisto," in Czech and Esperanto, 3s.

"La Rondiranto," in Bulgarian and Esperanto, 3s.

The new "Internacia Medicina Revuo" will appear every two months.
Subscription 6s. 6d. per annum.

The English-Esperanto and Esperanto-English Dictionaries, 2s. 6d.
each.

"French-Esperanto Vocabulaire," 2s. 6d.; "Esperanto-French
Dictionnaire," 1s. 6d.

"Braille Instruction-Book for the Blind," 4s.

Translation of the above into English, 6d.

Neat star-shaped Badges, for use when travelling, are kept in stock.
Price 9d. each.



ELTIRO EL PRIVATA LETERO DE D-RO ZAMENHOF AL S-RO B.,

Presita kun permeso de ambaŭ korespondantoj, en Jaro 1896.

Tradukis el lingvo rusa V.G.


... Vi demandas min, kiel aperis ĉe mi la ideo krei lingvon
internacian kaj kia estis la historio de la lingvo Esperanto, de la
momento de ĝia naskiĝo, ĝis tiu ĉi tago? La tuta _publika_
historio de la lingvo, t.e. komencante de la tago, kiam mi malkaŝe
eliris kun ĝi, estas al Vi pli malpli konata; cetere _tiun ĉi_
periodon de la lingvo estas nun, pro multaj kaŭzoj, ankoraŭ
neoportune tuŝadi; mi rakontos al Vi tial en komunaj trajtoj sole la
historion de la _naskiĝo_ de la lingvo.

Estos por mi malfacile rakonti al Vi ĉion, tion ĉi detale, ĉar
multon mi mem jam forgesis; la ideo, al kies efektivigo mi dediĉis
tutan mian vivon, aperis ĉe mi--estas ridinde ĝin diri--en la plej
frua infaneco kaj de tiu ĉi tempo neniam min forlasadis. Tiu ĉi
cirkonstanco parte klarigos al Vi, kial mi kun tiom da obstineco
laboris super ĝi, kaj kial mi, malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj kaj
maldolĉaĵoj, ne forlasadis tiun ĉi ideon, kiel ĝin faris multaj
aliaj, laborintaj sur la sama kampo.

Mi naskiĝis en Bjelostoko, gubernio de Grodno. Tiu ĉi ŝanco donis
la direkton al ĉiuj miaj estontaj celadoj. En Bjelostoko la
loĝantaro konsistas el kvar diversaj nacioj: Rusoj, Poloj, Germanoj
kaj Hebreoj; ĉiu el tiuj ĉi elementoj parolas apartan lingvon kaj
neamike rilatas la aliajn. Tie pli ol ie la impresema naturo sentas
la multepezan malfeliĉon de diverslingveco, kaj konvinkiĝas ĉe
ĉiu paŝo, ke la diverseco de lingvoj estas la sola, aŭ almenaŭ la
ĉefa kaŭzo, kiu disigas la homan familion, kaj dividas ĝin en
malamikaj partoj.

Oni edukadis min kiel idealiston; oni min instruis, ke ĉiuj homoj
estas fratoj, kaj dume sur la strato kaj en la domo, ĉio ĉe ĉiu
paŝo igis min senti, ke _homoj_ ne ekzistas: ekzistas sole Rusoj,
Poloj, Germanoj, Hebreoj k.t.p. Tio ĉi ĉiam forte turmentis mian
infanan animon, kvankam multoj eble ridetos pri tiu ĉi "doloro pro
la mondo" ĉe la infano. Ĉar al mi tiam ŝajnis, ke la "grandaĝaj"
posedis ian ĉiopovan forton, mi ripetadis al mi, ke kiam mi estos
grandaĝa, mi nepre forigos tiun ĉi malbonon.

Iom post iom mi konvinkiĝis, kompreneble, ke ne ĉio fariĝas tiel
facile, kiel ĝi prezentiĝas al la infano; unu post la alia mi
forĵetadis diversajn infanajn utopiojn, kaj nur la revon pri unu
homa lingvo mi neniam povis forĵeti. Malklare mi iel min tiris al
ĝi, kvankam, kompreneble, sen iaj difinitaj planoj. Mi ne memoras
kiam, sed en ĉia okazo sufiĉe frue, ĉe mi formiĝis la konscio, ke
la sola lingvo povas esti nur ia neŭtrala, apartenanta al neniu el
la nun vivantaj nacioj.

Kiam el la Bjelostoka gimnazio mi transiris en la Varsovian duan
klasikan gimnazion, mi dum kelka tempo estis forlogata de lingvoj
antikvaj kaj revis pri tio, ke mi iam veturados en la tuta mondo kaj
per flamaj paroloj inklinados la homojn revivigi unu el tiuj ĉi
lingvoj por komuna uzado. Poste, mi ne memoras jam kiamaniere, mi
venis al firma konvinko, ke tio ĉi estas neebla, kaj mi komencis
malklare revi pri _nova_, arta lingvo. Mi ofte komencadis iajn
provojn, elpensadis artifikajn riĉegajn deklinaciojn kaj
konjugaciojn, k.t.p. Sed homa lingvo kun ĝia, kiel ŝajnis al mi,
senfina amaso da gramatikaj formoj, kun ĝiaj centoj da miloj de
vortoj, kaj dikaj vortaroj, ŝajnis al mi tia artifika kaj kolosa
maŝino, ke mi ne unufoje diradis al mi: "for la revojn! tiu ĉi
laboro ne estas laŭ homaj fortoj,"--kaj tamen mi ĉiam revenadis al
mia revo.

Germanan kaj Francan lingvojn mi ellernadis en infaneco, kiam oni ne
povas ankoraŭ kompari kaj fari konkludojn; sed kiam, estante en la
5-a klaso de gimnazio, mi komencis ellernadi lingvon Anglan, la
simpleco de la Angla gramatiko ĵetiĝis en miajn okulojn, precipe
dank' al la kruta transiro al ĝi de la gramatikoj Latina kaj Greka.
Mi rimarkis tiam, ke la riĉeco de gramatikaj formoj estas nur blinda
historia okazo, sed ne estas necesa por la lingvo. Sub tia influo mi
komencis serĉi en la lingvo kaj forĵetadi la senbezonajn formojn,
kaj mi rimarkis, ke la gramatiko ĉiam pli kaj pli degelas en miaj
manoj, kaj baldaŭ mi venis al la gramatiko plej malgranda, kiu
okupis sen malutilo por la lingvo ne pli ol kelkajn paĝojn. Tiam mi
komencis pli serioze fordoniĝi al mia revo. Sed la grandegulaj
vortaroj ĉiam ankoraŭ ne lasadis min trankvila.

Unu fojon, kiam mi estis en la 6-a aŭ 7-a klaso de la gimnazio, mi
okaze turnis la atenton al la surskribo "Ŝvejcar_skaja_," kiun mi
jam multajn fojojn vidis, kaj poste al la elpendaĵo "Konditor_skaja_."
Tiu ĉi "skaja" ekinteresis min kaj montris al mi, ke la sufiksoj
donas la eblon el unu vorto fari aliajn vortojn, kiujn oni
ne devas aparte ellernadi. Tiu ĉi penso ekposedis min tute, kaj
mi subite eksentis la teron sub la piedoj. Sur la terurajn
grandegulajn vortarojn falis radio de lumo, kaj ili komencis rapide
malgrandiĝi antaŭ miaj okuloj.

"La problemo estas solvita!"--diris mi tiam. Mi kaptis la ideon pri
sufiksoj, kaj komencis multe labori en tiu ĉi direkto. Mi komprenis,
kian grandan signifon povas havi por la lingvo konscie kreata la
plena uzado de tiu forto, kiu en lingvoj naturaj efikis nur parte,
blinde, neregule kaj neplene. Mi komencis kompari vortojn, serĉi
inter ili konstantajn, difinitajn rilatojn kaj ĉiutage mi
forĵetadis el la vortaro novan grandegan serion da vortoj,
anstataŭigante tiun ĉi grandegon per unu sufikso, kiu signifis
certan rilaton. Mi rimarkis tiam, ke tre granda amaso da vortoj pure
_radikaj_ (ekz. "patrino," "mallarĝa," "tranĉilo," k.t.p.) povas
esti facile transformitaj en vortojn _formitajn_ kaj malaperi el la
vortaro. La meĥaniko de la lingvo estis antaŭ mi kvazaŭ sur la
manplato, kaj mi nun komencis jam labori regule, kun amo kaj espero.
Baldaŭ post tio mi jam havis skribitan la tutan gramatikon kaj
malgrandan vortaron.

(_Finigota en la proksima numero_).


THE BIRTH OF ESPERANTO.

Freely translated, from an Esperanto version of a Private Letter
of Dr. Zamenhof written in Russian, by John Ellis.


"... You ask me how it was that the idea of creating an international
language occurred to me, and what was the history of the Esperanto
language from the time of its birth till to-day? The entire public
history of the language, that is to say, beginning from the day when
I gave it to the world, is more or less known to you; further, it is
not opportune now, for many reasons, to touch upon that period; I
will consequently relate to you, in general lines, merely the story
of the birth of my language.

"It would be difficult for me to tell you all this in detail, for
much of it I have myself forgotten. The idea, to the realisation of
which I have dedicated my whole life, struck me (it is ridiculous to
mention it) in my earliest childhood, and from that time never left
me. This circumstance will partly explain why I have laboured upon
the matter with so much determination, and why, in spite of all
difficulties and hardships, I have not abandoned the idea, as many
other working in the same field have done.

"I was born in Bielstock, in the department of Grodno (Russia), where
I spent the days of my boyhood. This fortuitous circumstance
determined the direction of my future ambitions, for the inhabitants
of Bielstock are of four different nationalities--Russians, Poles,
Germans, and Jews--each of which speaks a separate language, and is
on bad terms with the others. There, more than anywhere else, an
impressionable nature feels the heavy misfortune of diversity of
tongues. One is convinced at every step that the diversity of
language is the only, or at least the chief, cause which separates
the human family and divides it into inimical sections.

"I was brought up as an idealist. I was taught that all men are
brothers; meanwhile in the street and at home everything, at every
step, compelled me to feel that _humanity_ does not exist, that there
are only Russians, Poles, Germans, Jews, etc. This thought ever
deeply troubled my boyish mind--although many may smile at the
thought of a lad sorrowing for humanity. But at that time it seemed
to me that the 'grown ups' possessed an almighty power, and I said to
myself that when I was grown up I would utterly dissipate this evil.

"Little by little I became convinced, of course, that these things
were not so practicable as in my boyhood I had imagined; one by one I
cast aside my various childish utopias, but the dream of one single
tongue for all mankind I never could dispel. In a dim fashion, without
any defined plan, in some way it allured me. I do not remember when,
but, at all events, it was very early, I arrived at the consciousness
that an international language was possible only if it were neutral
and belonged to none of the now-existing nationalities.

"When I passed from the Bielstock Gymnasium[2] to the Second
Classical School of Warsaw, I was for some time seduced by the dead
languages, and dreamed that some day I would travel throughout the
world, and in flaming words persuade mankind to revive one of these
languages for the common use. Subsequently, I do not now remember
how, the conviction came to me that that was an impossibility, and I
began, indistinctly, to dream of a new and artificial language. I
often made attempts, inventing a profusion of declensions and
conjugations, but the language of man, with, as it seemed to me, its
endless mass of grammatical forms, its hundreds of thousands of words
and ponderous dictionaries, appeared to be such a colossal, and yet
tricky, machine that many a time I exclaimed--'Away with dreams! this
labour is beyond human powers!' But, in spite of all, I always
returned to my dream.

"In childhood (before I could make comparisons or work out
conclusions) I had learnt French and German, but when, being in the
5th class of the gymnasium, I began to study English, the simplicity
of its grammar flashed upon my comprehension, thanks, chiefly, to the
wearisome ploughing through the Greek and Latin grammars. I observed
that the rich wealth of grammatical forms was not a necessity, but
merely the blind result of accidental history. Under that influence I
recommenced my research into language, and discarded the unnecessary
forms, and I noticed that the grammar ever and ever melted under my
hands, and soon I arrived at a tiny grammar, which, without causing
any disadvantage to the language, occupied only a few pages. Then I
began to devote myself to my dream more seriously. Still, the giant
dictionaries left me no peace of mind.

"One day, when I was in the 6th or 7th class at the gymnasium, my
attention was, by chance, turned to the sign 'Ŝvejtskaja'
(drink-shop), and close by to the sign 'Konditorskaja' (sweet-shop).
Although I had seen it many times before, this 'skaja' aroused my
interest, and showed me that by means of suffixes I might make one
word into others, which need not be separately learned. This thought
took complete possession of me, and all at once I felt the ground
beneath my feet. A ray of light had fallen upon the terrific giant
dictionaries, and they began to shrink rapidly before my eyes.

"'The problem is solved,' I cried. I seized this idea of suffixes,
and began to work hard upon it. I understood how important it was to
make full use of this power--which, in natural languages, plays only
a partial, blind, irregular and incomplete _rôle_--when consciously
creating a new language. I began to compare words, to examine their
constant and defined relationships, and every day I cast out from the
dictionary a fresh vast series of words, substituting for this mass a
single suffix, which signified a certain fixed relationship. I next
remarked that a great number of words, hitherto regarded purely as
'roots' (such as 'mother,' 'narrow,' 'knife'), might easily be
treated as 'formed words,' and disappear from the dictionary. The
mechanism of language stood before me as though it were upon the palm
of my hand, and, inspired by love and hope, I began to work
systematically. After that I soon had the entire grammar and a small
dictionary in manuscript."


FOOTNOTE:

[2] School preparatory for the University.



NIAJ LIBERTEMPOJ.


Sinjoro H. Voituret (delegito de la Touring Club de France) skribis
al mi "La tute admirinda lando, loĝita sur la limoj de Francujo kaj
Svisujo, nomata Jura, estas ne sufiĉe konata de alilandaj turistoj."
Mi deziras danki lin pro lia sciigo ĉar ĝi memoras al mi unu el la
plej grandaj plezuroj de la mondo, la turismon biciklete. Eble multe
da miaj legantoj nun ekpensadas siajn libertempojn, kaj proponas iri
en regionojn ĝis nun nekonatajn, kie ili povos renkonti
diverslandajn gesamideanojn. Mi mem intencas tiun ĉi fari, kaj mi
plezure donos sciigojn al ĉiuj, kiuj ilin petos, pri la alilanda
bicikleta turismo. Mi ĝoje memoras la plezuregajn impresojn kiujn
faris je mi la belaĵoj de tiu ĉi ĵusnomita Jura, kaj la apuda
Departemento de l'Ain. Dum la pasinta Majo mi faris vojaĝon de dumil
kilometroj, kun mia patro, kaj vidis multajn el la plej belaj
regionoj en Francujo, Svisujo, Italujo, Germanujo kaj Belgujo per
bicikleto. La plezuro vere estis plezurego. Sed tiatempe mi ne
konatiĝis kun Esperantistoj; kaj mi prezentas al mi ke la sama
vojaĝo nun estus pli ol plezurplenega, ĉar mi konas la adresojn de
multaj Esperantistoj, kiuj deziras paroladi Esperante kun ni, anoj de
alia, sed tamen, tre proksima lando. Se iaj el vi, gelegantoj miaj,
deziras ricevi kelkajn el tiuj ĉi adresoj, mi sendos ilin al vi;
kaj mi estas certa ke vi neniam bedaŭros ke vi estas fidintaj je
Esperanto por plezurplenigi viajn libertempojn. Por turistoj, la
granda helpo, kiun donas kono de la lingvo internacia vere estas
neforgesinda. Per ĝi, vi povas lerni multe da interesegaj aferoj,
kiujn alie vie tute ne eltrovus. Mi skribas tiujn ĉi liniojn
hodiaŭ ĉar la libertempoj jam alproksimiĝas. Mi ĉiam pliamas la
longajn tagojn de la printempo al la varmegaj, kaj ofte polvplenaj,
tagoj de la someraj monatoj. Tiel mi preskaŭ ĉiam elektis la Junian
monaton por bicikleta vojaĝo inter la belaĵoj de mia propra lando,
aŭ, pli bone, inter la montoj kaj lagoj de pli malproksimaj landoj,
kie troviĝas bonegaj vojoj, kaj kie la ĉiutaga vivado estas tiel
malsama je la nia. Sed sendube multaj el ni Esperantistoj deziras
forvojaĝi eĉ pli frue. Eble kelkaj el ni jam estos foririntaj
antaŭ la Pasko, kaj ĝia Aprila Esperantist. Al ĉiuj, kiuj
povas, mi kore konsilas vojaĝi alilande, kaj persone provi la
helpon, kiun la lingvo internacia donos.

Tamen mi havas duan, kaj ne malindan celon. Multaj el vi sendube
estas anoj de la fama _Cyclists' Touring Club_. Kaj vi jam scias ke
la _Touring Club de France_ estas la plej notinda helpanto de nia
kara afero en Francujo. Nu, ĉu la C.T.C. ne devas ankaŭ klopodi pri
Esperanto? Mi ĝin kredas, kaj mi fidas, ke antaŭ ne longe, ĝi
faros ion por la afero. En la _C.T.C. Gazeto_ de tiu ĉi Marta
monato, troviĝas artikolo pri la lingvo, kaj mi fervore petegas, ke
ĉiuj la Esperantistaj membroj de la C.T.C. skribu al la Redaktoro de
ĝia Gazeto, kaj diru ke ili estas interesitaj, kaj ke ili esperas ke
la C.T.C. klopodos pri Esperanto, same kiel la T.C.F. jam estas
farinta. Tionfarante, ĉiuj multe helpos nin, kaj gajnos koregan
dankesprimon de la tutmonda Esperantistaro.

  La Redaktoro.



LA LINGVO DE LA FLOROJ.

Originale verkita de Ben Elmy.


Mi ne intencas paroli pri la tiel nomata florlingvo, per kies helpo
timemaj amantoj iam kuraĝis malkovri la flamon de kaŝita pasio. Tiu
ĉi lingvo nur estis sistemo de silentaj signaloj; ekzemple, la
sopiranta ĉielblua Ne-min-forgesu; la modesta Violo de espero; la
delikatodora Resedo[3] anoncante ke "Miaj ecoj superas miajn
ĉarmojn"; la Rozo ruĝanta, emblemo de simpatio reciproka. Mi tute
lasos tion ĉi al la junuloj de la brula Oriento, kie, oni diras, la
fiktiva florlingvo fariĝis sperta sciado, kvankam nur iom komisiita
al la vulgara kaj malvarma nigro kaj blanko de libroj presitaj.

Sed en tia lingvo, la floroj nur utiliĝas kvazaŭ senvolaj iloj por
esprimi ian senton aŭ sciigon sole homan. Mi, do, plivolas pensi kaj
pensigi pri la lingvo kiun uzas la floroj mem, por sciigi siajn
proprajn dezirojn kaj bezonojn al aliaj vivaj estaĵoj; ĉu insekto,
ĉu birdo aŭ besto, ĉu eĉ la homo ankaŭ. Ĉe multe da belaj
floroj sia rasdaŭrigo mem dipendas de la apudesto de tiaj fremdaj
kunhelpantoj.

Tamen la floroj--kun siaj postfruktoj ne posedas vortojn aŭ eĉ
sonojn en sia lingvo; efektive, tio ĉi estas ankoraŭ nur "sistemo
de silentaj signaloj"; koloro, formo, odoro, gusto--jen estas la
solaj rimedoj de la floroj por altiri la insektojn kiuj
interfruktigos la geflorojn, kaj la birdojn aŭ bestojn kiuj poste
forportos kaj dissemos la semojn. Delogitaj de iom da mielo, la
abeloj, papilioj, favoj, muŝoj, aŭ skarabetoj, fariĝas ambasadoroj
de amo inter la senmovaj gefloroj; kaj rekompencitaj de bongusta
frukto, la birdoj aŭ bestoj fariĝas portantoj de semoj, nuksoj,
kernoj,--kies sufiĉa proporcio enteriĝos fine en tero freŝa,
malproksime de la parencaj floroj.

Sendube la diferenca konstruaĵo kaj ecoj de la diversaspecaj
floroj servas speciale por alvoki al tiuj ĉi la plej decajn kaj
taŭgajn senditojn, ĉu de la amo, ĉu de la propagando. Ankaŭ
estas fakto alcertiga, ke tiaj floroj kiaj bezonas nur la venton
por efektigi sian fruktigon, ĉiam estas floroj nerimarkindaj
pro koloro, formo, aŭ odoro; kaj neniam kreas mielon.

Ĉu la floroj aŭ kreskaĵoj havas ian konsciencon aŭ propran volon,
je siaj agoj aŭ funkciadoj? Ĉu vere "la kverko tremetas ĉe la unua
bato de la hakilo" kiel kantas la poeto? Antaŭ nelonge la
botanikistoj kutimis diri ke ĉiuj agoj de la floroj estas nur
funkciadoj aŭtomataj, sen propra volo aŭ inteligento de la floro
mem. La avo de la fama Charles Darwin estis, ŝajne, la unua
observanto kiu kuraĝis pensi kaj diri ke la kreskaĵoj posedas ion
analogian je la instinkto aŭ prudento de la vivuloj bestaj. Post nur
iom da jaroj, Wordsworth ankaŭ diris:--

  "Mi certe kredas--ĉiu kara flor'
  Ĝuadas la aeron kiun spiras."

Charles Darwin mem plibonigis kaj tre certigis la temon de sia avo;
kaj, en nunaj tagoj, Dro. J. E. Taylor verkis plej interesan kaj
mirindan libron pri la "Sagaceco kaj Moraleco de la Kreskaĵoj." Mi
devus ankoraŭ citi multe da verkistoj, anglaj kaj alilandaj--Shelley,
Tennyson, Lowell, Jefferies, Flammarion, Maeterlinck, Karr, k.t.p.,
sed mia spaco jam estas plenigita. Eble, ĉe estonta okazo, nia
estimata Redaktoro permesos ke mi skribu iom plu pri tiuj observemaj
verkistoj, kiuj havis kororelon por aŭskulti, kaj cerbon por
kompreni, la silentan paroladon de niaj humilaj gefratoj, la floroj.

  Ben Elmy.


FOOTNOTE:

[3] Mignonette.



DU FABLOJ DE LAFONTAINE.


_La Korvo kaj la Vulpo._--Belega korvo, sur arbo sidanta, tenis en
sia beko fromaĝon. Vulpo altirita de la bonodoro, diris al li: "Nu!
Bonan tagon, Via Korva Moŝto! Kiel bela vi estas! Kiom vi ŝajnas al
mi belega! Mi ne volas mensogi; se via voĉo estas tiel bela, kiel
estas via vestaĵo, vi estas la Fenikso el la loĝantoj en tiuj ĉi
arbaroj."

Ĉe tiuj ĉi vortoj, pro ĝojego eksaltis la korvo, kaj, por aŭdigi
sian belsonan voĉon, li larĝe malfermis sian bekon, kaj preterlasis
sian fromaĝon.

Tuj ekkaptis ĝin la vulpo kaj diris: "Mia bela sinjoro! Sciiĝu ke
ĉiu flatulo vivas per la aferoj de tiuj, kiuj kredas je li. Tiu ĉi
leciono sendube egalvaloras fromaĝon."

La korvo, hontanta kaj konfuza, ĵuris (sed iom tro malfrue) ke de
nun, neniu trompos lin.

_La Garolo[4] kaj la Plumoj de la Pavo._--Pavo ŝanĝis plumojn:
Garolo prenis ilin, kaj per ili sin vestis. Poste li aliris por
promenadi, tre fiera, inter aliaj pavoj. Li kredis ke li estis
eminentulo! Iu rekonis lin; ĉiuj lin mokis, kaj strangmaniere
senvestigis lin. Li rifuĝis ĉe siajn samulojn kaj ili forpelis lin.

Estas sufiĉe da dupiedaj Garoloj kiel li, kiuj ofte ornamas sin per
tio, kion ili ŝtelis al la aliaj: Oni nomas ilin "Verkoŝtelistoj."[5]
Mi ne parolos pri ili; ili ne estas indaj je tio.

  O.W. 7074 (Francujo).


FOOTNOTES:

[4] Jay.

[5] Plagiary.



LA ĈIELAJ PORDOJ.

Originale Verkita de J. H. Meyrick.


Riĉegulo kuŝis suferanta lite. Parencoj, amikoj, kaj konatuloj
ĉirkaŭstaris, sed li ne aŭdis plu. Ombroj de la morto ekmallumigis
liajn okulojn: la voĉoj de la ĉeestantoj ŝajnis al li forigi:
fine, eĉ la ĉambro malproksimiĝis.

Li estis vivinta multe da jaroj. Ĉio, kio povis ĝojigi la homan
koron, estis por li atingebla. Tiel estas la mona povo.

Li ne estis malbonulo, laŭ la ordinara signifo de tiu ĉi vorto; oni
eĉ povus diri, ke li estis bonulo; sed lia boneco estis de speco
negativa. Li ne faris multe da malbonaĵoj, sed certe li preskaŭ
neniam faris bonaĵon.

Nun ĉio estis finita. Teraj aferoj velkis el lia rigardo. Mirinda
malpezeco, al li nekomprenebla, lin posedis. Li kvazaŭ rapide flugis
tra la aero. Fine li sin sentis deviĝita halti en regiono lumigita
per miloj da gloraj radioj, elirantaj el nevidebla centro.

Ekgajante, li volis autaŭeniri. Subite estaĵo je dia beleco, aperis
el la lumo, kaj diris--

"Kion vi deziras tie ĉi, ĉe la ĉielaj pordoj?"

"Mi deziras eniri" respondis la riĉegulo.

"Amiko, ne estas eble, ĉar vi ne taŭgas. Dum via tuta vivo vi ĉiam
estis sinrigardema; vi neniam vin ĝenis pri la ĉagrenoj kaj
malfeliĉecoj de viaj similuloj. Tiu ĉi loko ne estas por tieloj.
Sed bone aŭskultu, amiko, via tera vivo ne ankoraŭ estas finita.
Zorgu, do, ke vi ne denove maluzu vian okazon."

Tion dirinte, la bela anĝelo malaperis.

La riĉegulo revenis teren kaj lia animo reeniris sian korpon.

Eĉ dum tiu ĉi mallonga tempo kiam lia korpo ne montris plu signojn
de vivo, kaj oni pensis ke li estis mortinta, lia riĉeco kreskigis
malamon je la koroj de la ĉeestantoj. Avaraj pensoj malamikigis
ilin, unu kontraŭ la alia. La riĉegulo vekiĝis. Oni lin gratulis
per simulitaj bondeziroj, kaj la ĉagrenitaj ĉeestantoj foriris.

La riĉegulo baldaŭ resaniĝis, sed la memoron de sia ĉiela veturo
li forgesis neniam. Lia nuna vivo estis tute malsimila al la antaŭa.
Li renoncis je ĉiuj luksaĵoj, kaj simple vivadis, kaj libere
donacis multe da mono por la plibonigo de la homaro.

En tago li denove malsaniĝis kaj ŝajne mortis. Alveninte ĉe la
ĉielaj pordoj, la glora anĝelo renkontis lin, kaj denove
malpermesis ke li eniru, dirante ke li ne taŭgas: "Mi scias ke vi
intencas diri al mi, ke vi libere donacis el via riĉeco. Mi jam
scias tion. Sed nur el via pleneco vi estas doninta. La tuto de tiuj
ĉi donacoj neniam kostis al vi eĉ senigeton. Foriru, amiko, restas
ankoraŭ por vi iom da tervivo. Sed memoru ke tiu ĉi estas la lasta."

La anĝelo tiam malaperis kaj, sopirante, la riĉegulo sin trovis
tere.

Li profunde konservis en la memoro tiun ĉi ĉielan sonĝon kaj fine
decidis disvastigi sian tutan bienon per bonagoj. Baldaŭ li fariĝis
malriĉegulo kaj sperte eltrovis la signifon de malriĉeco. Tiel, li
vere mortis, kaj alvenis al la pordoj gloraj. La bela anĝelo tiun
ĉi fojon parolis kun li pli ĝentile, kaj pli dolĉe ol antaŭe:
"Kara mia amiko! Ĉu vi pensas ke mi nun povas vin enirigi tra la
ĉielaj pordoj?"

"Ho! Sinjoro, mi pensis ke certe mi povus eniri. Vi bone scias ke mi
faris ĉion, kion mi povis por ĝin meriti."

"Mi scias ĉion, tamen pro tio mi ne prave agus, se mi vin enlasus."

Je tiuj ĉi paroloj, forturnis la kompatinda malriĉegulo. Li ŝajnis
tiel malfeliĉa ke eĉ la anĝelo sopiris, kaj diris: "Ne, restu do.
Mi ne estas dirinta ke mi ne vin enlasos. Mi nur diris ke la plimulto
da viaj agoj ne taŭgas por ke vi tien ĉi eniru. Tamen, el viaj
tutaj agadoj, estas almenaŭ unu, kiu gajnos por vi eniron tra tiuj
ĉi pordoj. Eble vi forgesis ĝin: Jen--" kaj tuj la malriĉulo vidis
antaŭ li, kiel en spegulo, preskaŭ forgesitan epizodon en sia
vivado. Ĝi okazis ne longe antaŭ lia morto, kiam li estis tre, tre
malriĉa. En tago, lacigite per longa piedveturo, li vojoflanke
ripozis. Li estis tre malsata kaj treege soifis. En saketo li posedis
malmulte da vinberoj, kaj peceton da pano: En botelo li ankaŭ havis
kelkajn gutojn da akvo, kiujn li trezore estis gardinta ĉar la
regiono estis dezerta, kaj estis sekega sezono. Manĝonte, li vidis
knabeton laŭtege plorantan. Videble la malgrandulo vojperdis kaj
sencele vagis. Tuj lia koro pleniĝis je kompato. Preninte la
knabeton en siajn brakojn, li trankviligis lin. Baldaŭ li eltrovis
ke la junulo estis per malsato kaj soifo svenonta. Li tuj donis la
tuton da sia pano, vinberoj kaj akvo, kaj plezure rigardis la
knabeton ĉion manĝi. Poste li portis la infanon kelke da mejloj
ĝis la proksima vilaĝo, kie li eltrovis la gepatran domon. Sen
atendante ian dankesprimon, li rapide forkuris, lacega, malsata kaj
soifanta, nesciante kie li trovus akveron aŭ panan peceton.

Tio ĉi pasis antaŭ li kiel sonĝa pentraĵo, kaj dum li miradis, la
anĝela voĉo diris "Ĉu vi nun komprenas, amiko mia! Ĉu vi ne nun
ekvidas ke antaŭe, kiam vi estis riĉegulo, vi ĉiam pagis, kaj
aliaj klopodis por vi. Sed je tiu ĉi okazo vi mem agis, vi mem
suferis. Eniru do la pordojn ĉielajn!"





*** End of this LibraryBlog Digital Book "The Esperantist, Vol. 1, No. 5" ***

Copyright 2023 LibraryBlog. All rights reserved.