Elektitaj fabloj de J. de La Fontaine

By Author	[ A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z \| Other Symbols ]
By Title	[ A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z \| Other Symbols ]
By Language
Download this book: [ ASCII | HTML | PDF ]

Look for this book on Amazon
We have new books nearly every day.
If you would like a news letter once a week or once a month fill out this form and we will give you a summary of the books for that week or month by email.
Title: Elektitaj fabloj de J. de La Fontaine
Author: La Fontaine, Jean de
Language: Esperanto
As this book started as an ASCII text book there are no pictures available.


*** Start of this LibraryBlog Digital Book "Elektitaj fabloj de J. de La Fontaine" ***


produced from scanned images of public domain material
from the Google Books project.)



  ELEKTITAJ FABLOJ
  DE
  J. DE LA FONTAINE

  ESPERANTIGITAJ
  DE
  G. VAILLANT

Profesoro en la liceo de Angulemo.

DUA ELDONO

  PARIS
  LIBRAIRIE HACHETTE ET Cie
  79, BOULEVARD SAINT-GERMAIN, 79

1906

Tous droits réservés.



AL SINJORO L. DE BEAUFRONT

UNUA FRANCA PROTAGONISTO DE ESPERANTO

  KAJ
  AL SIA SINDONEMA KAJ SIMPATIA KOLEGO
  CARLO BOURLET

TIUN ĈI VERKETON DANKE DEDIĈIS

G. Vaillant.



TABELO DE LA ENHAVO

  Antaŭparolo                                v
  Vivo de Ezopo                             11
  Al lia moŝto la princa                    23

LIBRO UNUA

     I. La cikado kaj la formiko            24
    II. La korvo kaj la vulpo               25
   III. La rano kaj la bovo                 25
    IV. La du muloj                         26
     V. La lupo kaj la hundo                27
    VI. La bovino, la kaprino kaj la
          ŝafino kuniĝitaj kun la leono     28
   VII. La bissako                          29
  VIII. La hirundo kaj la birdetoj          30
    IX. La urbrato kaj la kamprato          32
     X. La lupo kaj la ŝafido               33
    XI. La ŝtelistoj kaj l' azeno           34
   XII. La Morto kaj la malfeliĉulo         35
  XIII. La Morto kaj la arbohakisto         35
   XIV. La vulpo kaj la cikonio             36
    XV. La knabo kaj la instruisto          37
   XVI. La koko kaj la perlo                38
  XVII. La burdoj kaj la mielmuŝoj          39
 XVIII. La kverko kaj la kano               40

LIBRO DUA

     I. Kunsido de ratoj                    42
    II. La vulpo havanta proceson kontraŭ
          la vulpo antaŭ la simio           43
   III. La du bovoviroj kaj la rano         44
    IV. La hundino kaj ŝia kunulino         44
     V. La leono kaj la muŝeto              45
    VI. L' azeno ŝarĝita de spongoj kaj
          l' azeno ŝarĝita de salo          47
   VII. La leono kaj la rato                48
  VIII. La kolombo kaj la formiko           48
    IX. La leporo kaj la ranoj              49
     X. La koko kaj la vulpo                50
    XI. La korvo volanta imiti la aglon     51
   XII. La pavo plendanta al Junono         52
  XIII. La leono kaj la azeno ĉasantaj      53

LIBRO TRIA

     I. La muelisto, lia filo kaj l' azeno  55
    II. La membroj kaj la stomako           57
   III. La lupo fariĝinta paŝtisto          59
    IV. La ranoj petantaj reĝon             60



ANTAŬPAROLO


Jam multaj tradukoj de la ĉefaj verkoj literaturaj, precipe
_Hamleto_ de Shakespeare, _Kaino_ de Byron, _Iliado_ de Homero,
_La Gefratoj_ de Göthe, _La Neĝa Blovado_ de Puŝkin, _Unua
Brandfaristo_ de Tolstoï, k. t. p., elpruvis en maniero nediskutebla,
ke Esperanto tre taŭgas por la literaturo. Tia rezultato estas
gravega. Ĝi efektive plivastigos la kampon kaj la rolon de la nova
lingvo internacia, kaj altiros pli grandan nombron da adeptoj el tiuj
personoj, kiuj, ne estante komercistoj nek vojaĝantoj, povas kredi,
ke malofte ili havos okazon uzadi Esperanton.

Ni do pensis, ke provante esperantigi _La Fablojn_ de La Fontaine
(_La Fonten_), ni helpos al la plivastigo de la Zamenhofa lingvo
kaj povos allogi al nia afero kelke da niaj samlandanoj.

Sed nun kiamaniere traduki tiujn ĉi fablojn? Per prozo aŭ per
versoj rimitaj?

Certe la prozo permesas al la tradukanto sekvi la tekston pli
laŭvorte kaj forlasi nenian detalon; sed ĝi estas peza, iafoje
malgracia kaj la plej ofte malresponda al la fabla stilo rapida,
kvazaŭ flugila, kaj kies indo konsistas ne sole en la vortoj sed
ankaŭ en la ritmeco.

Per versoj rimitaj? Sed ĉe tia okazo mil malfacilaĵoj, preskaŭ
nevenkeblaj, kontraŭstaras antaŭ la tradukanto. Oni sciu efektive,
ke Esperanto kalkulas apenaŭ kvardek aŭ kvindek vortfiniĝojn
diferencajn, dum la franca lingvo posedas almenaŭ cent kvindek da
tiuj. Plie en Esperanto la substantivoj preskaŭ solaj havas la
finiĝojn _o_, _on_, _oj_, _ojn_; la verboj--la finiĝojn _as_,
_is_, _os_, _us_, k. t. p. Sekve preskaŭ ĉiam ia substantivo
devas rimiĝi kun alia substantivo; verbo--kun verbo; nominativo,
akuzativo--kun nominativo, akuzativo; tempo de estanteco--kun tempo
de estanteco, k. t. p. sed ĉe la lingvo franca, la finiĝoj estas
tiel multaj, ke ia vorto, kia ajn ĝi estas, povas rimiĝi kun vorto
el speco la plej diferenca. Fine en Esperanto la rimo ne estas bona
ĉe la vortoj multsilabaj, se ĝi ne konsistas el du silaboj
samsonaj. Voli do esperantigi versaĵon francan per versoj rimitaj,
ĝi estas penadi ludi sur instrumento dukorda pecon muzikan
aranĝitan por violono kvarkorda.

Sed feliĉe, se Esperanto ne povas batali kun la franca poezio pri la
rimo, ĝi revenĝe triumfas facile pri unu alia punkto. Ĝi efektive,
dank' al sia maniero de akcentado de silaboj, povas verki versojn
ritmigitajn el ritmoj la plej diversaj. Oni povas diri, ke en tiu ĉi
rilato, ĝia liro posedas tiom da kordoj kiom la liroj greka kaj
latina. Ĝi ja povas ankaŭ soni harmonie per versoj iambaj,
troĥeaj, daktilaj, amfibraĥaj, hekzametraj, pentametraj, k. t. p.

Tia diverseco de metroj poeziaj al ni permesis traduki verse la
fablojn Lafontenajn, ne deviĝante elturmenti la tekston kaj
dekliniĝi malproksimen de la originalo. Dank' al la fleksebleco de
tiuj ĉi metroj, ni penadis reprodukti, kiel eble plej multe, la
mezuritan longecon, tio estas la saman nombron silaban de la versoj
francaj.

Ni aldonas tie ĉi kelkajn mallongigitajn klarigojn pri la
versofarado esperanta, por la legontoj de kiuj ĝi ne estas sufiĉe
konata.


Versaĵo estas ĉiu verko skribita laŭ certa _ritmo_. Ritmo en la
versoj estas harmonia kaj laŭtakta alternado de silaboj akcentitaj
kaj neakcentitaj[1] en tia maniero, ke de unu akcentita silabo ĝis
la alia en la elparolado pasas ĉiam egala mezuro da tempo.

Krom ritmo, versaĵo ordinare (kvankam ne ĉiam) havas ankoraŭ
_rimojn_, t. e. egalsonan finiĝadon de la versoj[2].

Versaĵo povas havi rimojn (versoj rimitaj) aŭ esti sen rimoj
(versoj blankaj); sed _ritmon_ ĝi _nepre_ devas havi, ĉar rimita
parolo sen ritmo estas nur rimaĵo, sed ne versaĵo.

La kuniĝo de unu silabo akcentita kun unu aŭ kelkaj silaboj
neakcentitaj estas nomata _piedo_.

La plej uzataj piedoj estas _troĥeo_[3] ˉ˘, _iambo_ ˘ˉ, _daktilo_
ˉ˘˘, _amfibraĥo_ ˘ˉ˘, _anapesto_ ˘˘ˉ.

Versaĵo povas esti skribita aŭ per piedoj _unuspecaj_ (ekzemple
versaĵo iamba, kiu konsistas sole el iamboj, daktila, kiu konsistas
el daktiloj, k. t. p.), aŭ per piedoj _miksitaj_. (En la lasta okazo,
en la piedoj malplisilabaj la silaboj estas elparolataj iom pli
longe, por ke ilia mezurtempo estu egala al la mezurtempo de la
piedoj plisilabaj).

Ekzemploj de versoj.

1. Troĥeo:

  Su̅r lă | ka̅mpŏ, | fo̅r dĕ l' |mo̅ndŏ,
  A̅ntaŭ̆ | no̅ktŏ | de̅ sŏ|me̅rŏ,
  A̅mĭ|ki̅nŏ | e̅n lă | ro̅ndŏ
  Ka̅ntăs | ka̅ntŏn | pri̅ l' ĕs|pe̅rŏ

(Liro de Esperantistoj, paĝo 10.)

2. Iambo:

  Ĕn ni̅g|ră no̅k|tŏ tu̅|tĕ so̅|lĕ
  Mĭ sta̅|răs ga̅r|dŏn se̅n|păro|lĕ;
  Ĕra̅răs fo̅r | lă pe̅n|sŏ mi̅|ă
  Ăl mi̅|ă do̅|mŏ fa̅|mĭli̅|ă

(Liro p. 20.)

3. Daktilo:

  Sa̅rkăs knă|bi̅nŏ kă|na̅bŏn
  A̅pŭd ĝăr|de̅nŏ sĭn|jo̅ră;
  Ŝi̅n ălaŭ̆|de̅tŏ dĕ|ma̅ndăs:
  «Ki̅ăl vĭ | ti̅ŏm dŏ|lo̅ră?»

(Liro p. 112.)

4. Amfibraĥo:

  Ĕn me̅zŏ | dĕ no̅ktŏ, | ĕn blu̅ă | ĉĭe̅lŏ,
  Trăflu̅gĭs | kăj ka̅ntĭs | plĕj be̅lă | ănĝe̅lŏ.
  Kăj nu̅bŏj | kăj ste̅lŏj | kăj lu̅n' ĕn | ĭra̅dŏ
  Ăte̅ntĭs | kŭn ĝo̅jŏ | jĕ l' sa̅nktă | kănta̅dŏ.

(Liro p. 32.)

5. Anapesto:

  Mĭ răko̅n|tĭs ăl ma̅|rŏ sĕnbo̅r|dă
  Prĭ lă gra̅n|dăj tŭrme̅n|tŏj ĕn ko̅|rŏ,
  Kăj pĕr bru̅|ŏ măllaŭ̅|tă dĕ l' o̅n|dŏj
  Ĝĭ rĕspo̅n|dĭs ăl mi̅ | kŭn făvo̅|rŏ.

(Liro p. 106.)

6. Versoj mikspiedaj:

Ĉar la reciprokaj kombinoj de diversaj piedoj povas esti tre multaj,
tial ankaŭ la specoj de versoj mikspiedaj estas multaj. Ni donos tie
ĉi nur kelkajn ekzemplojn:

_a_) Mikspiedaj versoj _tipaj_, en kiuj en la tuta versaĵo la
kombinoj estas faritaj laŭ severe difinita _ordo_, ekzemple:

  Fo̅rtĕ nĭ | sta̅rŭ|, fra̅tŏj ă|ma̅tăj,
    Pŏr ni̅ă | sa̅nktă | ăfe̅rŏ!
  Ni̅ bătă|la̅dŭ | ku̅nĕ tĕ|na̅tăj
    Pĕr u̅nŭ | be̅lă | ĕspe̅rŏ!

(Liro p. 7.)

  Ĕn vĕspe̅r|ŏ sŏme̅r|ă || vŏjĕvo̅|dŏ kŏle̅|ră
    Ăl lă he̅j|mă kăste̅|lŏ răpi̅|da̅s;
  Ăl lă li̅|tŏ ĕdzi̅|nă || kŭn tĕru̅|rŏ sĕnfi̅|nă
    Lĭ ălve̅|năs,--nĕni̅|ŭn lĭ vi̅|dăs.

(Liro p. 12.)

_b_) Mikspiedaj versoj _sentipaj_. Ekzemple:

  Gu̅tŏ dĕ | plu̅vŏ | ĕnfa̅lĭs | fo̅jĕ
    Ĕn gra̅ndăn | prŏfu̅ndăn | ma̅rŏn.
  Ho̅! ĝĭ | fo̅rtĕ | ĕkkri̅ĭs | mălgo̅jĕ,
    Vĭda̅ntĕ | lă va̅stăn | ăkva̅rŏn.

(Liro p. 70.)

La longeco de versoj povas esti:

_a_) Ĉiam _egala_. Ekzemple:

  Supre staras sur la mondo
  La silenta kapeleto,
  En la valo, ĉe la fonto,
  Ĝoje kantas paŝtisteto.

(Liro p. 22.)

Tie ĉi la tuta versaĵo konsistas el versoj 8-silabaj;

_b_) _Tipe malegala_, se versoj de unu longeco laŭ severe
difinita tipo alternas kun versoj de alia longeco. Ekzemple:

  Trĕ ĉa̅rmĕ | ĝĭ lu̅mĭs, | lă su̅nŏ | răva̅ntă,
    Ĕn mi̅ă | dĕ vi̅vŏ | măte̅nŏ;
  En brusto kuraĝo kaj forto bolanta,
    Espero kaj kredo en pleno.

(Liro p. 23.)

En tiu ĉi versaĵo post ĉiu verso 12-silaba iras verso 9-silaba.

  Ho, mia kor', ne batu maltrankvile,
    El mia brusto nun ne saltu for!
  Jam teni min ne povas mi facile,
      Ho, mia kor'!

(Liro p. 11.)

En tiu ĉi tuta versaĵo la versoj ripetiĝas ĝis la fino egale en
la sekvanta ordo: verso 11-silaba, v. 10-silaba, v. 11-silaba, v.
4-silaba.

_c_) _Sentipe malegala._ Ekzemple:

    I̅ăm lă | kve̅rkŏ | di̅rĭs ăl | ka̅nŏ:           (10 silaboj)
  «Vĭ ha̅văs | lă ra̅jtŏn | kŭlpi̅gĭ | nătu̅rŏn:   (12 silaboj)
    Bĭrde̅tŏ | po̅r vĭ | ŝa̅rĝ' ĕstăs | pe̅ză;       (10 silaboj)
      Vĕnte̅tŏ, | se̅ ĕkblŏ|va̅ntĕ                     (8 silaboj)
  Ĝĭ nu̅r ĕk|sŭlki̅găs | lă su̅prŏn | dĕ l' a̅kvŏ, (12 silaboj)
      Lă vi̅ăn | ka̅pŏn | flĕksi̅găs.                  (8 silaboj)

(_Fabloj de La Fontaine, p. 40_)

Angulemo, la 26an de Aŭgusto 1903.


[1] En aliaj lingvoj oni distingas silabojn _longajn_ kaj _mallongajn_.

[2] La egalsoneco devas nepre komenciĝi de la _lasta akcentita vokalo_.
Tiel ekzemple la vorto _kor'_ povas rimiĝi kun _for_, _komenco_ povas
rimiĝi kun _potenco_, sed oni ne povas rimi ekzemple _veturi_ kun _fari_,
kvankam ambaŭ finiĝas per _i_ kaj eĉ per _ri_.

[3] Per ˉ ni signifas silabon akcentitan kaj per ˘ silabon neakcentitan.
En aliaj lingvoj tiuj ĉi signoj montras silabojn longajn kaj mallongajn.



VIVO DE EZOPO FRIGILANDANO[4]


... Ezopo estis Frigilandano, el urbeto nomata Armorium. Li naskiĝis
ĉirkaŭ la kvindeksepa olimpiado, ducent jarojn proksimume post la
fondo de Romo. Oni ne povas diri ĉu li estis prava danki al la
naturo, aŭ ĝin kulpigi; ĉar, donante al li tre belan spriton, ĝi
lin naskis malbelforma kun vizaĝo malplaĉa, apenaŭ havanta homan
figuron, kaj ĝi eĉ al li rifuzis la uzadon de la parolo. Kun tiaj
malbonaĵoj, eĉ se li ne estis pro sia naskiĝo difinita por esti
sklavo, li ne povis ne fariĝi tia. Cetere lia animo ĉiam sin
montris libera kaj sendependa de la sorto.

Lia unua mastro lin sendis al la kampoj por plugi la teron, ĉu tial
ke li juĝis lin malkapabla je ia alia laboro, ĉu por formovi for si
objekton tiel malĉarman. Tiam okazis, ke al ĉi tiu mastro, kiam li
iris viziti sian kampodomon, kampanaro donis figojn. Li ilin trovis
belaj kaj ilin tre zorge apartigis, ordonante al sia servanto, nomata
Agatopus, alporti ilin al li ĉe la foriro de la bano. La hazardo
volis, ke Ezopo havis aferon en la loĝejo. Tuj kiam li estis
enirinta, Agatopus uzis la okazon kaj manĝis la figojn kune kun
kelke da siaj kamaradoj, kaj je tiu ĉi friponaĵo li kulpigis
Ezopon, ne kredante, ke ĉi tiu povos sin senkulpigi, tiel li
balbutadis kaj ŝajnis idiota. La punoj kiujn uzadis la antikvuloj
kontraŭ siaj sklavoj estis kruelegaj, kaj tia kulpo tre puninda. La
malfeliĉa Ezopo sin ĵetis al la piedoj de sia mastro, kaj,
parolante per gestoj kiel eble plej klare li povis, li komprenigis,
ke li kiel favoron petas nur, ke la puno por momento prokrastiĝu.
Ĉi tiun favoron ricevinte, li iris serĉi akvon varmetan, ĝin
trinkis antaŭ sia sinjoro, metis siajn fingrojn en la buŝon kaj,
sin vomiginte, nur ĉi tiun akvon elĵetis. Kiam li estis
senkulpiginta sin tiamaniere, li konsilis, ke oni devigu la aliajn
fari tiel. Ĉiuj miris, ĉar ne estis kredeble, ke Ezopo povas
elpensi tian rimedon. Agatopus kaj liaj kamaradoj ne ŝajnis
surprizitaj. Ili, kiel la Frigilandano, trinkis akvon kaj metis la
fingrojn en la buŝon, sed evitis singardeme enigi ilin tro
profunden. La akvo tamen efikis kaj videbligis la figojn ankoraŭ
tute krudajn kaj tute ruĝajn. Per tia rimedo Ezopo sin savis, kaj
liaj kulpigintoj estis duoble punitaj pro sia manĝegemo kaj pro sia
malboneco. La tagon morgaŭan, kiam la mastro estis foririnta,
kelkaj vojaĝantoj erariĝintaj--iuj diras, ke ili estis pastroj de
Diano--petegis, en nomo de Zeŭso gastama, Ezopon, kiu faris sian
kutiman laboron, montri al ili la vojon por iri al la urbo. Ezopo
unue devigis ilin ripozi sub la ombro; poste prezentinte al ili
manĝeton, li volis esti ilia gvidanto kaj lasis ilin nur kiam li
estis metinta ilin sur la bonan vojon. Apenaŭ Ezopo estis forlasinta
ilin, kiam pro la varmo kaj la laciĝo li ekdormis. Dum sia dormo, li
sonĝis, ke la Fortuno, starante antaŭ li, lian langon malligas kaj
per tia rimedo al li donacas ĉi tiun arton, kies rajte li estas
nomata elpensinto. Pro tia aventuro ĝojigite, li subite vekiĝis:
«Kio ĝi estas? li diris vekiĝante; mia voĉo liberiĝis; mi
elparolas facile _rastilon_, _plugilon_ kaj kion ajn mi volas.»
El tiu ĉi mirindaĵo okazis, ke li estis aĉetita de alia mastro.
Efektive, ĉar ia servisto, nomata Zenas, kiu havis la oficon de
registristo kaj de observisto de la sklavoj, estis batinta unu el
ili troege pro kulpo kiu ne estis puninda tiel, Ezopo ne povis ne
riproĉi lin, kaj al li minacis, ke liaj malbonaj agoj fariĝos
sciataj. Zenas, por deturni la danĝeron kaj venĝi al Ezopo, iris
diri al la mastro, ke ia miregindaĵo okazis en la domo: la
Frigilandano retrovis, la parolon, sed la malbonulo ĝin uzadas nur
por blasfemi kaj por malbone paroli pri sia sinjoro. La mastro ĝin
kredis kaj eĉ plie faris, ĉar li al Zenas donis Ezopon, kun
libereco agi kun li laŭ sia volo. Ia komercisto iris viziti Zenason
revenintan al la kampoj kaj demandis ĉu por mono li volas provizi
lin je porta besto. «Ne, diris Zenas, mi ne havas rajton fari tion;
sed se vi volas, al vi mi vendos unu el niaj sklavoj.» Ĉe tiuj ĉi
vortoj, li venigis Ezopon: «Ĉu, diris la aĉetanto, vi volas
min moki, proponante al mi aĉeti tiun ĉi personon? Li ŝajnas
felsako.» Tuj kiam la aĉetanto estis tiel parolinta, li foriris
duone murmurante, duone ridante pri tiu ĉi bela objekto. Ezopo lin
revokis kaj diris: «Min aĉetu sentime; mi ne estos senutila al vi.
Se vi havas infanojn kriemajn kaj malbonemajn, mia vido ilin
silentigos: oni minacos min al ili kiel beston.» Tiu ĉi mokaĵo
plaĉis al la aĉetanto. Li do aĉetis nian Frigilandanon por tri
oboloj, kaj ridante li diris: «Dioj estu laŭdataj! En vero mi ne
faris grandan akiron, sed ne elpezis grandan monon.»

Inter aliaj komercaĵoj, ĉi tiu komercisto vendadis sklavojn, kaj
pro tio okazis, ke irante Efezon por ilin ekvendi, li disdonis
al ili, laŭ ilia ofico kaj iliaj fortoj, kion ili devis portadi
por la bezonoj de la vojaĝo. Ezopo petis, ke oni atentu lian
malgrandkreskon; cetere li estas novaveninto kaj oni devas agi
dolĉe kun li. «Vi nenion portos, se vi volas», al li diris liaj
kamaradoj. Ezopo, por montri sian kuraĝon, volis porti ŝarĝon kiel
la aliaj. Oni do lasis lin elekti; li prenis la pankorbon; ĝi
estis la ŝarĝo la plej peza. Ĉiuj pensis, ke li ĝin prenis pro
malspriteco; sed tuj ĉe la tagmanĝo la pankorbo estis malplenigita
kaj tiom malpliiĝis la ŝarĝo de l' Frigilandano. La samo okazis
la vesperon kaj la morgaŭan tagon, tiel bone ke post du tagoj li
marŝis senŝarĝe. Oni admiris la saĝon kaj la kalkulon de tia persono.

Siaflanke la komercisto elvendis ĉiujn siajn sklavojn, esceptinte
gramatikiston, kantiston kaj Ezopon, kiujn li alkondukis Samoson por
vendi. Antaŭ ol ilin konduki sur la vendoplacon, li vestigis la du
unuajn kiel eble plej dece, por doni al la komercaĵo, laŭ la kutimo
de ĉiu vendisto, la plej belan ŝajnon. Kontraŭe Ezopo vestiĝis je
sako kaj metiĝis inter siaj du kunuloj por doni al ili pli multe da
brilo. Multaj aĉetantoj sin prezentis, inter aliaj filozofo nomata
Ksantus. Li demandis la gramatikiston kaj la kantiston kion ili
scias fari. «Ĉion», ili respondis. Ĝi ridigis la Frigilandanon, oni
povas imagi en kia maniero. Planudo[5] rakontas, ke la vidantoj
preskaŭ forkuris, tiel malbele li grimacis. La vendisto postulis por
sia kantisto mil obolojn, por sia gramatikisto tri mil, kaj promesis,
se oni aĉetis unu el ili, aldoni Ezopon senpage. La tro granda prezo
de la gramatikisto kaj de la kantisto maldecidigis Ksantuson, sed
por ke li ne revenu al hejmo nenion aĉetinte, liaj lernantoj al li
konsilis aĉeti ĉi tiun duonhometon, kiu estis ridinta en maniero
tiel ĉarma: lin oni faros timigilo; li amuzos la vidantojn per sia
mieno. Ksantus lasis sin konvinki kaj aĉetis Ezopon por sesdek
oboloj. Antaŭ ol lin aĉeti, li demandis lin por kio li taŭgos,
kiel li estis demandinta liajn kamaradojn. «Por nenio, respondis
Ezopo, ĉar la du aliaj detenis ĉion por si mem.» La komizoj de la
limdepagejo liberigis Ksantuson de la limimpostoj kaj donis kvitancon
senpage.

... Ian tagon de provizvendo, Ksantus, kiu intencis regali siajn
amikojn, ordonis al Ezopo aĉeti tion, kio estos la plej bona, kaj
nenion alian. «Mi vin instruos, diris en si mem la Frigilandano,
precizigi kion vi deziras, ne konfidante al la decido de sklavo.»
Li do aĉetis nur langojn, kiujn li preparigis kun saŭcoj ĉiuspecaj:
la unua manĝaĵo, la dua, la tria, ĉiuj konsistis el langoj. La
invititoj laŭdis unue la elekton de tia manĝaĵo; sed fine ĝi
tedis al ili. «Ĉu mi ne ordonis al vi, diris Ksantus, aĉeti tion,
kio estos la plej bona?--Nu! kio estas pli bona ol la lango? rediris
Ezopo. Ĝi estas la ligilo de la vivo societa, la ŝlosilo de la
sciencoj, la organo de la vero kaj de la prudento: dank' al ĝi oni
konstruas kaj malsovaĝigas la urbojn; oni instruas, oni konvinkas,
oni regas ĉe la kolektiĝoj, oni plenumas la ĉefan el la devoj, kiu
estas laŭdi la diojn.--Nu! diris Ksantus, kiu intencis lin konfuzi,
aĉetu morgaŭ tion, kio estas plej malbona: tiuj samaj invititoj
venos al mi, kaj mi volas alie regali ilin.»

La morgaŭan tagon, Ezopo ankoraŭ aranĝigis nur langojn, dirante,
ke la lango estas la plej malbona objekto, kiu ekzistas en la mondo.
Ĝi estas la patrino de ĉiuj disputoj, la nutristino de la procesoj,
la kaŭzo de la malpacoj kaj de la militoj. Ĝi ja estas la organo de
la vero, sed same ĝi estas la organo de la eraro, kaj, kio estas pli
malbona, de la kalumnio. Dank' al ĝi oni detruas la urbojn, oni
instigas la homojn al malbonaj aferoj. Ĝi vere laŭdas la diojn, sed
ankaŭ ĝi blasfemas ilian potencon. Iu el la ĉeestantoj diris al
Ksantus, ke vere tiu ĉi servisto estas tre utila al li; ĉar li
scias kiel eble plej bone ekzercadi la paciencon de filozofo.

... Cetere, ne sole kun sia mastro, sed ankaŭ kun aliaj, Ezopo
trovis okazon ridi kaj diri spritaĵojn. Ksantus estis sendita lin en
ian lokon; sur vojo li renkontis magistratanon, kiu lin demandis,
kien li iras. Ĉu pro distreco, ĉu pro alia kaŭzo, li respondis, ke
li ne scias. La magistratano, taksante tian respondon malestimema kaj
nerespekta, kondukigis lin al la malliberejo. «Ĉu vi ne vidas, li
diris al la kondukantoj, ke mi bone respondis? Ĉu mi sciis, ke oni
alkondukos min tien, kien mi iras?» La magistratano lin lasis
foriri, kaj pensis, ke Ksantus estas feliĉa havante sklavon tiel
plenspritan.

Ksantus siaflanke per tio vidis, kiel profite estas por li ne
liberigi Ezopon kaj kiom da honoro donas al li la posedo de tia
sklavo. Ian tagon, kiam li drinkadis kune kun siaj lernantoj, Ezopo,
kiu servis ilin, vidis, ke la vinvaporoj jam plivarmigas la cerbojn
de la instruatoj kaj ankaŭ de la profesoro. «La drinkado, li diris,
havas tri gradojn: unue la volupton, due la ebriecon, trie la
furiozon.» Oni mokis lian diron, kaj oni daŭrigis malplenigi la
vinpotojn. Ksantus tiom eltrinkis, ke li perdis la prudenton kaj
fanfaronis, ke li eltrinkos la maron. Ĝi ridigis la ĉeestantojn.
Ksantus ree certigis tion, kion li estis dirinta, kaj vetis je sia
domo, ke li eltrinkos la tutan maron, kaj kiel garantion pro la veto
li donis la ringon, kiun li havis sur la fingro.

La tagon sekvantan, kiam la vaporoj vinaj estis forigitaj, Ksantus
treege miris ne plu trovante sian ringon, kiun li multe ŝatis. Ezopo
al li diris, ke ĝi estas perdita kaj ankaŭ la domo, dank' al la
veto, kiun li estis farinta. La filozofo tre maltrankviliĝis; li
petegis Ezopon trovi rimedon, por eltiri lin el embaraso. Ezopo
elpensis la jenan:

Kiam alvenis la tago difinita por la plenumo de la veto, la tuta
popolo de Samos alkuris al la bordo de la maro por apudesti
al la honto de la filozofo. Tiu el liaj lernantoj, kiu estis
kontraŭvetinta, jam triumfis. Ksantus diris al la kolektiĝo:
«Sinjoroj, mi vetis vere, ke mi eltrinkos la tutan maron, sed ne la
riveregojn kiuj eniras en ĝin; sekve tiu, kiu kontraŭvetis, deturnu
ilian kuradon kaj mi faros tion, kion mi fanfaronis fari.» Ĉiuj
miris la rimedon kiun Ksantus trovis por foriri honore el tiel
malbona afero. La lernanto konfesis, ke li estas venkita, kaj petis
sian instruiston al li pardoni. Ksantuson oni rekondukis al lia domo
kun aplaŭdoj.

Kiel rekompencon Ezopo de li petis la liberecon. Ksantus rifuzis ĝin
al li kaj diris, ke la tempo por lin liberigi ne venis ankoraŭ; se
tamen la dioj ordonos, li konsentos je tio; sed li, Ezopo, devas
atenti la unuan antaŭsignon, kiun li rimarkos ĉe la foriro de la
loĝejo; se li estos feliĉa, se ekzemple du kornikoj antaŭ liaj
okuloj sin prezentos, li havos liberecon; se li vidos nur unu,
li restos sklavo. Ezopo tuj foriris. Lia mastro loĝis izole kaj
kredeble ĉe loko kovrita de grandaj arboj. Apenaŭ foririnte, nia
Frigilandano ekvidis du kornikojn, kiuj flugis sur la plej altan
arbon. Li iris raporti pri tio ĉi al sia mastro, kiu volis vidi mem,
ĉu li diras la veron. Antaŭ ol Ksantus alvenis, unu el la kornikoj
forflugis. «Ĉu ĉiam vi trompos min? diris la mastro al Ezopo; oni
lin vergu». Dum la frapado, oni venis inviti Ksantuson al ia
festeno; li promesis alesti. «Ho ve! ekkriis Ezopo, la antaŭsignoj
estas tre mensogemaj! Mi, kiu vidis du kornikojn, estas vergata;
mia mastro, kiu vidis nur unu, estas invitata al edziĝa festeno».
Tiu ĉi spritaĵo tiel plaĉis al Ksantus, ke li ordonis ĉesi vergi
Ezopon; sed la liberecon li ne povis decidiĝi al li doni, kvankam li
promesadis ĉe diversaj okazoj.

... Post kelke da tempo, Krezus, reĝo de Lidilando, anoncigis al la
Samoslandanoj, ke ili devas fariĝi liaj depagantoj; alie li submetos
ilin per la armiloj. La plimulto opiniis, ke oni devas obei lin.
Ezopo al ili diris, ke la Fortuno prezentas du vojojn al la homoj:
unu de libereco, malglata kaj dorna en la komenco, sed poste tre
agrabla; la alia de sklaveco, kies komencoj estas pli facilaj
sed daŭrigo netolerebla. Per tio li sufiĉe klare konsilis al la
Samoslandanoj defendi sian sendependecon. Ili resendis la ambasadoron
de Krezus, ne kontentiginte lian peton.

Krezus sin preparis ataki ilin. La ambasadoro al li diris, ke dum ĉi
tiuj havos kun si Ezopon, li ne facile submetos ilin, pro la konfido,
kiun ili havas je la saĝo de tiu persono. Krezus al ili alsendis
postuli lin, kun promeso lasi al ili la liberecon, se ili liveros
lin al li. La ĉefuloj de la urbo taksis ĉi tiujn kondiĉojn tre
akcepteblaj kaj ne kredis, ke ilia trankvileco kostos tro kare, se
ili aĉetos ĝin liverante Ezopon. La Frigilandano ŝanĝigis ilian
intencon, rakontante, ke la ŝafinoj, farinte pactraktaĵon kun la
lupoj, donis al ili siajn hundojn kiel garantiulojn. Kiam ili ne
havis plu defendantojn, la lupoj ilin sufokis kun pli malgranda
peno ol antaŭe. Ĉi tiu apologo efikis kaj la Samoslandanoj prenis
decidon tute kontraŭan je tiu, kiun ili estis prenintaj. Ezopo tamen
volis iri al Krezus, kaj diris, ke li estos pli utila al ili, se li
ĉeestos ĉe la reĝo, ol se li restos en Samos.

Kiam Krezus vidis lin, li miris, ke persono tiel malforta estis
tiel malhelpinta al li. «Kio do! jen estas tiu, dank' al kiu oni
kontraŭstaras miajn volaĵojn!» ekkriis li. Ezopo sin ĵetis al
liaj piedoj: «Homo ia, li diris, kaptadis akridojn; cikado troviĝis
sub lia mano. Li estis jam mortigonta ĝin kune kun la akridoj:
«Kion mi faris al vi? ĝi diris al ĉi tiu homo: mi ne mordetas
viajn grenojn; mi ne kaŭzas ian domaĝon al vi; ĉe mi vi trovos nur
la voĉon, kiun mi uzas tre senkulpe.» Granda reĝo, mi estas simila
al ĉi tiu cikado: nur la voĉon mi havas kaj ĝin mi ne uzis por
ofendi vin.» Krezus, tuŝite de admiro kaj de kompato, ne sole lin
pardonis, sed, pro sia ŝato al Ezopo, li ne maltrankviligis la
Samoslandanojn.

En la tiama tempo, la Frigilandano verkis siajn fablojn, kiujn li
lasis al la reĝo de Lidilando, kaj li estis sendita de li al la
Samoslandanoj, kiuj al li donis grandajn honorojn. Al li venis ankaŭ
la deziro vojaĝi kaj iri tra la mondo, interparolante pri diversaj
aferoj kun tiuj, kiujn oni nomis filozofoj. En fino li akiris grandan
influon ĉe Licerus, reĝo de Babilono. La tiamaj reĝoj alsendadis
unuj al la aliaj problemojn por solvi pri ĉiuspecaj objektoj, kun
kondiĉo doni tributon aŭ depagon, laŭ tio se oni respondis bone
aŭ malbone al la demandoj proponitaj. Ĉe tiuj okazoj, Licerus,
dank' al la helpo de Ezopo, ĉiam venkadis, kaj fariĝis glora inter
la aliaj, tiel per solvado, tiel per proponado de problemoj.

En tiu tempo, nia Frigilandano edziĝis, kaj, ĉar li ne havis ian
naskiton, li filigis junulon el nobla naskiĝo, nomatan Enus, kiu lin
pagis per maldankeco. Ĝin sciiĝinte, Ezopo lin forpelis.

Ĉi tiu, por sin venĝi, falsis leterojn per kiuj ŝajnis, ke Ezopo
interkomuniĝis kun la reĝoj konkurantoj de Licerus. Tiu ĉi,
konvinkita per la sigelo kaj la subskribo de ĉi tiuj leteroj,
ordonis al unu el siaj oficiroj, nomata Hermipus, mortigi la perfidan
Ezopon, sen serĉado de pli grandaj pruvoj. Tiu ĉi Hermipus, estante
amiko de la Frigilandano, al li savis la vivon, kaj, nesciate de
ĉiuj, lin nutris longe en tombo, ĝis Nektenabo, reĝo de Egiptlando,
konvinkite, ke Ezopo mortis, kredis, ke li povos fari Licerus'on
sia depaganto. Li kuraĝis lin elvoki al vetbatalo, dirante, ke tiu
ĉi ne povos alsendi arĥitekturistojn kapablajn konstrui turon
en la aero, kaj samtempe homon ian pretan respondi al demandoj
ĉiuspecaj. Licerus leginte la leterojn, ilin konigis al la plej
lertaj de sia regno, sed ĉiuj staris senrespondaj; tial la reĝo
bedaŭris Ezopon. Tiam Hermipus al li diris, ke tiu ĉi ne estas
mortinta, kaj lin venigis. La Frigilandano estis tre bone akceptita,
sin senkulpigis kaj pardonis al Enus. Pri la letero de la reĝo de
Egiptujo li nur ridis kaj sciigis, ke li alsendos en printempo
la arĥitekturistojn kaj la respondonton al ĉiuspecaj demandoj.
Licerus redonis al Ezopo ĉiujn liajn bienojn kaj al li liverigis
Enus'on por fari kun li kion li volos. Ezopo lin akceptis kiel
sian naskiton, kaj, anstataŭ lin puni, al li rekomendis honori la
diojn kaj la princon; fariĝi terura por la malamikoj; bone agi
kun sia edzino, tamen ne malkovrante al ŝi siajn sekretojn; paroli
malmulte kaj forpeli la babilemajn; ne senkuraĝiĝi pro malfeliĉo;
pripensi pri la estonteco, ĉar pli bone estas riĉigi la malamikojn
per sia morto, ol ĝeni la amikojn dum sia vivo; precipe ne envii la
feliĉon nek la virtojn de aliaj, ĉar per tio oni malutilas al si
mem. Enus, tuŝite de tiaj admonoj kaj de la boneco de Ezopo, kvazaŭ
ia sago estus eniĝinta en lian koron, mortis post malmulte da tempo.

Rilate al la vetbatalo de Nektenabo, Ezopo elektis aglidojn
kiujn--ĝi estas malmulte kredebla--li instruis porti aparte en la
aeron korbon, en kiu kuŝis juna infano. En la printempo sekvanta,
li foriris Egiptujon kun tiuj ĉi preparaĵoj, alportante grandan
admiron kaj sciemon pro sia intenco al la popoloj, ĉe kiuj li
trapasis. Nektenabo, kiu estis alsendita la enigmon, nur tial ke li
kredis al la morto de Ezopo, treege surpriziĝis de lia alveno. Ĝin
li ne atendis, kaj ja li neniam estus elvokinta Licerus'on al tia
vetbatalo, se li estus kredinta, ke vivas Ezopo. Li demandis, ĉu la
Frigilandano alkondukis la arĥitekturistojn kaj la respondonton.
Ezopo diris, ke la respondonto estas li mem kaj ke li vidigos la
arĥitekturistojn, kiam li estos sur la loko. Oni eliris en la
kamparon, kie la agloj levis aeren la korbojn kun la junaj infanoj
ekkriantaj, ke oni donu al ili morteron, ŝtonojn kaj lignon. «Vi
vidas, diris Ezopo al Nektenabo, mi trovis la laboristojn, vi al
ili liveru materialojn.» Nektenabo konfesis, ke Licerus estas la
venkinto. Li tamen proponis al Ezopo la jenon: «Mi havas ĉevalinojn
en Egiptujo, kiuj aŭdas la blekon de la ĉevaloj estantaj apud
Babilono. Kion vi povas respondi al tio?» La Frigilandano prokrastis
sian respondon ĝis la morgaŭa tago, kaj kiam li estis reveninta al
la domo, li ordonis al infanoj kapti katon kaj konduki ĝin tra la
stratoj, ĝin batante. La Egiptoj, kiuj adoras tiun ĉi beston, estis
treege skandalitaj de tia maniero agi kun ĝi. Ili ĝin fortiris el
la manoj de la infanoj, kaj iris plendi al la reĝo. Oni venigis la
Frigilandanon antaŭ li. «Ĉu vi ne scias, ke tiu ĉi besto estas
unu el niaj dioj? Kial do vi agas tiel kun ĝi?»--Tial ke ĝi
ofendis Licerus'on, ĉar, la lastan nokton, ĝi sufokis unu treege
kuraĝan el liaj kokoj, kiu kantadis je ĉiuj horoj.--Vi mensogas,
rediris la reĝo; ĉu povas esti, ke tiu ĉi kato faris en tiel
malmulte da tempo tiel longan vojaĝon?--Kaj ĉu povas esti,
respondis Ezopo, ke viaj ĉevalinoj aŭdas de tiel malproksime niajn
ĉevalojn blekantajn?»

Post tio la reĝo venigis el Heliopolis kelkajn personojn
lertspritajn kaj klerajn pri la enigmaj demandoj. Li al ili donis
grandan festenon, al kiu li invitis la Frigilandanon. Dum la manĝo,
ili demandis Ezopon pri diversaj aferoj, kaj inter aliaj pri la
jena: Estas granda templo apogita sur kolono ĉirkaŭita de dekdu
urboj; ĉiu el ili havas tridek arkokolonojn, kaj ĉirkaŭ tiuj ĉi
arkokolonoj promenas unu post la alia du virinoj, la unu blanka kaj
la alia nigra. «Al tia demando, diris Ezopo, eĉ la malgrandaj
infanoj povus respondi. La templo estas la mondo; la kolono--la jaro;
la urboj--la monatoj; kaj la arkokolonoj--la tagoj, ĉirkaŭ kiuj
promenadas alterne la tago kaj la nokto.»

La tagon morgaŭan, Nektenabo kunvenigis ĉiujn siajn amikojn: «Ĉu
vi, li diris, toleros, ke duonhomo, ke malbelformulo faros, ke
Licerus gajnos la premion kaj mi havos la konfuziĝon kiel lotaĵon.»
Unu el ili havis la ideon peti Ezopon, ke li faru al ili demandojn
pri aferoj, pri kiuj ili neniam aŭdis.

Ezopo skribis kontrakton, per kiu Nektenabo konfesis ŝuldi du mil
talentojn al Licerus. La kontrakto estis metita en la manojn de
Nektenabo tute sigelita. Antaŭ ol oni ĝin malfermis, la amikoj de
la princo certigis, ke la afero enhavita en ĉi tiu skribaĵo estas
konita de ili. Kiam oni estis malferminta ĝin, Nektenabo ekkriis:
«Ĝi estas la plej granda malveraĵo en la mondo; mi prenas kiel
atestantojn vin ĉiujn tiom, kiom vi estas.--Vere estas, diris ili,
ke neniam ni aŭdis pri tio.--Mi do, rediris Ezopo, respondis al via
demando.» Nektenabo lin resendis kun multe da donacoj por li kaj por
lia mastro.

... El la ĉefaj urboj kie li haltis, Delfo estis unu. La Delfanoj
lin aŭskultis volonte, sed ne donis honorojn al li. Ezopo, ofendita
de tia malŝato, ilin komparis al bastono naĝanta sur la ondo; oni
imagas de malproksime, ke ĝi estas io grandega; de proksime oni
vidas, ke ĝi estas nenio. La komparon li pagis multekoste. Efektive
la Delfanoj pro tio sentis tian malamon kaj tian deziron de
venĝo--aliparte ili timis esti mallaŭditaj de li--ke ili decidis
forrabi al li la vivon. Por bone sukcesi, ili kaŝis en liajn vestojn
unu el siaj sanktaj vazoj, konvinkite, ke per tia rimedo ili pruvos,
ke li estas kulpa je ŝtelo kaj malpiegaĵo, kaj tiamaniere oni lin
kondamnos al la morto.

Kiam li estis foririnta de Delfo kaj preninta la vojon al Focidlando,
la Delfanoj alkuris kiel homoj en granda embaraso. Ili kulpigis lin,
ke li rabis ilian vazon. Ezopo ĝin neis kun ĵuroj; oni serĉis en
liaj pakaĵoj kaj la vazo estis trovita. Malgraŭ ĉio, kion povis
diri Ezopo, oni kun li agis kiel kun krimulo malnoblega. Li estis
rekondukita Delfon, ŝarĝita de katenoj, metita en malliberejon, kaj
poste kondamnita esti deĵetita de altaĵo. Neniel al li utilis sin
defendi per siaj kutimaj armiloj kaj rakonti siajn apologojn: la
Delfanoj ilin mokis.

«La rano, li diris al ili, invitis la raton viziti ĝin. Por ke tiu
ĉi povu trairi la ondon, la rano aligis ĝin al sia piedo. Tuj kiam
la rato estis sur la ondo, ĝi volis ĝin altiri funden, kun intenco
ĝin dronigi kaj el ĝi fari manĝon. Dum la rato baraktis sur la
ondo, rabobirdo ĝin ekvidis, rapidis sur ĝin kaj forportinte ĝin
kun la rano, kiu ne povis sin disigi, ĝi manĝis unu kaj la alian.
Tiamaniere, Delfanoj abomenaj, iu pli potenca ol vi min venĝos: mi
pereos, sed vi pereos ankaŭ.

Kiam oni kondukis lin al la ekzekuto, li trovis rimedon por forkuri,
kaj eniris en malgrandan templeton dediĉitan al Apolo. La Delfanoj
lin eltiris el ĝi: «Vi malrespektas tiun ci rifuĝejon, li diris,
tial ke ĝi estas malgranda templeto; sed tago venos kiam via
malboneco ne trovos rifuĝejon sendanĝeran, ne eĉ en la temploj.
Tiel al vi okazos kiel al la aglo, kiu, spite la petoj de la skarabo,
forportis leporon kiu estis rifuĝinta ĉe ĝi: la posteularo de la
aglo pro tio estis punita ĝis ĉe la brusto de Zeŭso.» La Delfanoj,
malmulte tuŝite de ĉiuj tiuj ekzemploj, lin deĵetis de altaĵo.

Malmulton da tempo post lia morto, pesto fortega multanombre pereigis
la Delfanojn. Ili demandis la orakolon, ĉu per ia rimedo ili povos
kvietigi la koleron de la dioj. La orakolo respondis, ke ili ĝin
kvietigos nur sole se ili elpagos sian krimegon kaj kontentigos la
ombranimon de Ezopo. Tuj piramido estis konstruita. Ne sole la dioj
montris kiom tia krimo al ili malplaĉas; sed la homoj ankaŭ venĝis
la mortigon de sia saĝulo. Efektive la Grekoj alsendis komisarojn
per serĉadi la mortigintojn kaj ilin punis severege.


[4] Oni scias ke tiu ĉi verketo estas teksaĵo da legendoj
kaj fabeloj pli aŭ malpli verŝajnaj, sed preskaŭ tiel konitaj kiel
la fabloj mem.

[5] Monaĥo greka kiu verkis la biografion de Ezopo.



FABLOJ

DE

J. DE LA FONTAINE



Al lia moŝto la princa.

  Mi kantas keroulojn kreitajn de Ezopo,
  De kiuj l' historio, se eĉ nur imagita,
  Veraĵojn kun utilaj instruoj konigadas.
  En mia libro ĉio parolas, eĉ la fiŝoj,
  Kaj tia parolado konvenas al la homoj,
  Ĉar mi la bestojn uzas por homojn instruadi.



LIBRO I


I.--La cikado kaj la formiko.

  Cikado kantadinte
    Someron tutan,
  Troviĝis senproviza
  Ĉe l' veno de l' malvarmo:
  Nenia plu peceto
  Da muŝo aŭ vermeto.
  Ĝi iris tre malsata
  Proksimen al formiko,
  Petante, ke ĝi pruntu
  Grenerojn por vivadi
  Ĝis nova la somero.
  «Per mia best-honoro,
  Ĝi diris, al vi tutan
  La sumon kun procento
  Mi pagos post la vintro.»
  Sed estas ne pruntema
  Formiko: tio estas
  Malbono lia sola.
  «Vi, kion do faradis,
  Ĝi diris, dum varm' estis?
  --Tra l' nokto kaj tra l' tago,
  Kantadis mi senĉese.
  --Vi kantis! mi tre ĝojas;
  Nun iru do dancadi.»


II.--La korvo kaj la vulpo.

    Sinjoro korv', sur arbo sidante,
    En sia beko tenis fromaĝon.
    Per la odoro vulp' allogite,
      Tiele al li parolis:
    «Bonegan tagon, moŝto la korva!
  Ho! kiel gracia kaj bela vi ŝajnas!
      Mi ne mensogas: se voĉon
      Al la plumaro similan
    Vi havas, vere el la loĝantoj
  De la arbaretoj vi estas Fenikso».
  Aŭdinte, la korvo tremetas pro ĝojo,
    Kaj sian belan voĉon por montri,
    Ĝi larĝe sian bekon malfermas,
    Kaj lasas fali sian kaptaĵon.
  La vulpo ĝin prenis kaj diris: «Sinjoro,
    Eksciu vi, ke vivas flatisto
  Per helpo de kiu lin volas aŭskulti;
  Sendube fromaĝon ĉi tio meritas.»
      Konfuza kaj tre hontanta,
    Ĵuris la korvo, sed tro malfrue,
  Ke de nun neniu ĝin trompos tiele.


III.--La rano kaj la bovo.

      Raneto bovon ekvidis
      Ŝajnantan al ĝi belkreska.
  Ĝi, kiel oveto apenaŭ diketa,
  Ĵaluze penadas, kaj sin plilarĝigas,
  Kaj sin plilongigas, por ke la bestegon
      Dike ĝi povu egali;
  Kaj poste ĝi diris: «Rigardu, fratino,
  Ĉu tio sufiĉas? Ĉu mi jam sukcesis?
  --Ne--Sed nun?--Neniel--Mi fine egalas?
    --Ne, tute ne.» La besto maldika
    Ŝvelis tiele, ke ĝi elkrevis.

  Multege da homoj ne estas pli saĝaj:
  Malriĉa penadas imiti riĉulon;
    Princo senpova havas kortegon;
    Volas markizo havi palacon.


IV.--La du muloj.

  Du muloj vojiris, la unu avenon,
  L' alia la monon de l' fisko portante.
  Ĉi tiu, fiera de ŝarĝ' tiel bela,
      Marŝis levante la kapon
    Kaj tintigante sian tintilon.
      Sed jen rabistoj alvenas,
    Kiuj, la monon ŝteli volante,
  Sin tuj sur la mulon de l' fisko surĵetas,
  Kaj ĝin per la brido haltigas perforte.
      La mulo sin defendante
  Bategojn ricevis: ĝi plendas, ĝi ĝemas:
  «Ĉu tian, ĝi diras, meritis mi sorton?
    Tiu ĉi mulo, kiu min sekvas,
    El la danĝero sin mem eltiris,
  Sed en ĝin mi falas, kaj jam ekpereas,
    --Amiko, diris ĝia kunulo,
  Ne ĉiam utilas altrangon okupi;
      Se, kiel mi, vi mem estus
      Servinta nur mueliston,
    Vi nun ne estus tiel malsana.


V.--La lupo kaj la hundo.

    Lupo nur ostojn havis kaj felon,
    Ĉar akurate gardis la hundoj.
  Jen tiu ĉi lupo renkontas korthundon
  Tre belan, brilharan kaj ankaŭ tre fortan,
      Kiu tra kampoj vagadis.
    Ataki ĝin kaj pece disŝiri
    Sinjoro lupo tute deziris;
    Sed bataladi estis necese,
      Kaj tiel forta kaj granda
    Estis la besto, ke ĝi tre povis
      Sentime sin mem defendi.
    Tial humile sin proksimiĝas
  La lupo, komencas interparoladon,
      Kaj laŭdas ĝin pro la ĝia
    Bonstato kiun ĝi tute miras.
    «Bela sinjoro, diris la hundo,
  Vi, kiel mi, grasa fariĝi nun povas.
    Lasu l' arbarojn, al mi vi kredu;
    Ĉar tie estas viaj la fratoj
  Malĝojaj, mizeraj, senhavaj vagistoj,
    Kiujn atendas mort' pro malsato.
    Ĉar kio estas certa por lupoj?
  Neniam facila, sentima festeno;
      Nenio sen batalado.
  Min sekvu: vivadon pli bonan vi havos.
  --Sed, lup' diris, kion faradi mi devos?
  --Ho! preskaŭ nenion, respondis la hundo;
  Forpeli la homojn portantajn bastonon
      Kaj petadantajn almozon,
  Flatadi domanojn, la mastron karesi,
      Kaj estos via salajro
  Multege da bonaj kaj sukaj manĝaĵoj:
  Restaĵoj de kokoj, restaĵoj de ŝafoj,
    Kaj ankaŭ multaj dolĉaj karesoj.»
    Jam feliĉaĵon la lup' imagas
      Kiu ĝin dolĉe plorigas.
  Irante, la kolon de l' hundo ĝi vidis
  Senharan--«Sed kio ĝi estas, ĝi diris?
    --Nenio--Tamen?--Ho! bagatelo!
    --Pli klare diru--La ĉirkaŭkolo,
    Per kiu estas mi alligata,
    Kion vi vidas eble ekkaŭzis.
  --Ligata! rediris la lupo, libere
  Ĉu vi ne kuradas?--Ne, sed ĝi negrava.
      --Mi tiel grava ĝin taksas,
  Ke viajn festenojn mi tute ne volas,
    Kaj pro tiela prezo trezoron
  Mi certe ne volus.» Ĉe tiuj ĉi vortoj,
  La lupo forkuris kaj kuras ankoraŭ.


VI.--La bovino, la kaprino kaj la ŝafino kuniĝitaj kun la leono.

  Bovino, kaprin' kaj fratino ilia
    Ŝafin' kuniĝis iam kun forta
  Leon', grandsinjoro de la ĉirkaŭaĵo,
  Kaj faris komunaj profitojn kaj perdojn.
  Jen cervo kaptiĝis en ret' de l' kaprino.
    Ĝi alvenigis siajn kunulojn.
  Ĉe l' veno ilia, per l' ungoj kalkulis
    Tuj la leon' kaj diris: «Ni estas
  Kvar por partopreni en tiu ĉasaĵo.»
  Ĝi tiam kvarpece distranĉis la cervon
  Kaj prenis por sia la moŝto la parton
  Unuan, dirante: «Ĝi estas por mi mem,
    Ĉar mi nomata estas leono;
  Al mi apartenas la dua per rajto
  De ĉiuj konita, la rajt' de l' plej forta;
  Estante pli pova mi volas la trian;
    Se unu el vi tuŝos la kvaran;
      Mi tuje ĝin mortsufokos.»


VII.--La bissako.[6]

    Zeŭs' iam diris: «Antaŭ la mia
    Moŝto ekstaru ĉiuj vivantoj.
  Se iu ne estas kontenta je sia
  Korpformo, li povas ĝin diri sentime;
    Mi lian korpon aliformigos.
  Vi venu, simio, ĉar rajt' estas al vi
  Paroli unue. Ĉi tiujn do bestojn
  Rigardu; iliajn belformojn kun viaj
   Komparu; ĉu vi nun estas kontenta?
  --Mi, kial ne? diris ĝi; ĉu do ne havas
    Mi kvar piedojn kiel l' aliaj?
  Neniam kritikis mi mian portreton.
  Sed frat' mia, l' urso, ja estas fuŝita:
  Konsilas mi ĝin sin neniam pentrigi.»
  La urso alpaŝis--sendube ĝi plendis--
  Kontraŭe: ĝi sian korpformon tre laŭdis,
  Kaj la elefanton kritikis, dirante,
    Ke estus bone fari pli longa
    La ĝian voston, iom eltranĉi
  El ĝiaj oreloj kaj aliformigi
  Ĉi tiun masegon malbelan kaj pezan.
    La elefanto, kvankam prudenta
    Bestego, ne pli saĝe parolis,
  Ĝi trovis ke, laŭ opinio la ĝia,
    Moŝto balena estas tro dika.
  Formik' mallongecon al pulo riproĉis,
  Kredante, ke estas ĝi granda koloso.
  Zeŭs' ilin forsendis je si mem kontentajn
  Kaj unujn l' aliajn interkritikintajn.
    Sed pli malsaĝa estis ankoraŭ
  La gento la homa. Ĉar ĉiuj ni, linkoj
    Por la aliaj, talpoj por ni mem,
  Ni ĉion al ni, al aliaj nenion
    Pardonas. Ne per sama okulo
      Nin kaj l' aliajn ni vidas.
    La Mondkreinto kreis nin ĉiujn
    Bissakportantoj: postan la poŝon
  Li faris por niaj difektoj, l' antaŭan
   Por la difektoj de l' homoj aliaj.


[6] Bissako (bis-sako) = sako kun du poŝoj.



VIII.--La hirundo kaj la birdetoj.

  En siaj vojaĝoj hirund' estis multon
    Lerninta: kiu multon vidadis,
      Povas pri multo memori.
    Ĉi tiu sciis antaŭsentadi
    La fulmotondron eĉ plej malgrandan,
    Kaj antaŭ ol ĝi estis krevonta,
    Ĝin ĝi anoncis al la maristoj.
  Okazis, ke kiam kanabo semiĝas,
  Ĝi vidis plugiston kovrantan per semo
  Multege da sulkoj. «Ĝi al mi ne plaĉas,
  Ekdiris ĝi al la birdetoj; mi povos
  Forflugi aŭ vivi en lok' malproksima;
  Sed kion vi faros? Ĉu vidas vi manon
    Tra la aero travojirantan?
    Nu! tio, kion ĝi nun disŝutas,
  Al vi mem tre baldaŭ pereon alportos;
    Ĉar ĉe l' somera tempo naskiĝos
      Kaptiloj por vin envolvi,
      Aŭ retoj por vin ekkapti;
    Per unu vorto, multaj maŝinoj
  Por vin ĉu mortigi, ĉu malliberigi.
  Atentu! minacas la pat' aŭ la kaĝo;
      Tial do, al mi vi kredu,
      Ekmanĝu tiun ĉi semon.»
  La birdoj ĝin mokis, ĉar ili tra l' kampoj
      Trovis tro bonan paŝtaĵon.
    Kiam verdiĝis la kanabejo,
  Hirund' diris: «Herbon post herbo elŝiru
    Kion produktis tiu ĉi semo
      La malbenita, alie
    Certega estas via pereo.»
  --Malbonaĵ-profeto kaj babilemega!
    Ĉiuj ekkriis, belan oficon
    Al ni vi trudas! Pli ol mil birdoj
    Estus necesaj por senherbigi
      Tiun ĉi tutan kantonon.»
    Kiam kanabo plenmaturiĝis,
  Hirundo aldonis: «Ĝi estas ne bona;
    Sem' malutila frue grandiĝas.
  Sed, ĉar ĝis nun oni min kredis neniel,
  Tuj kiam vi vidos, ke tero de semo
    Kovriĝos, kaj ke la vilaĝanoj
  Ne sin okupante je siaj la grenoj,
    Faros militon al la birdetoj;
  Tuj kiam kaptiloj kaj retoj ekkaptos
  La birdojn, de loko al loko ne flugu,
  Restadu en hejmo, aŭ flugu fremdlanden;
  Imitu l' anasojn, koturnojn aŭ gruojn;
      Sed, kiel ni, vi ne povas
    Transpasi l' ondojn kaj la dezertojn,
    Nek al aliaj mondoj alflugi.
  Por vi do rimed' sola estas senriska:
  En kavon de muro vin mem tuj enfermu.»
    Jen la birdetoj, lacaj ĝin aŭdi,
    Ĉiuj ekpepis tiel konfuze
    Kiel Trojanoj, kiam Kasandro
      La buŝon nur ekmalfermis.
    La sama sorto ilin atingis,
  Ĉar sklavoj fariĝis sennombraj birdetoj.

  Ni sekvas nur niajn la proprajn instinktojn,
    Kaj la malbonon ni nur atentas
      Kiam ĝi estas veninta.


IX.--La urbrato kaj la kamprato.

  Gastama urborato,
  En manier' afabla,
  Invitis kamporaton
  Al bonaj manĝrestaĵoj.

  Sur Turkan tapiŝeton
  Metiĝis la manĝaro.
  Nur Dio scias kiom
  Elĝojis la du fratoj!

  La manĝo estis bona
  Kaj granda l' apetito;
  Sed iu ilin ĝenis,
  Dum ili ĝoje manĝis.

  Ĉe l' pordo de la ĉambro
  Ekaŭdis ili bruon.
  Urbrato tuj forkuras;
  Amiko ĝia sekvas.

  Sed jen la bruo ĉesas;
  Revenas tuj la ratoj,
  Kaj diras la urbano:
  «Ni finu la rostaĵon.

  --Ne, diris la alia;
  Vi morgaŭ al mi venu;
  Vi tie ja ne trovos
  Festenon tute reĝan;

  Sed ĝenas min nenio;
  Sentime mi manĝadas.
  Adiaŭ: for plezuron,
  Se timo ĝin malhelpas!»


X.--La lupo kaj la ŝafido.

  Tro ofte triumfas la vol' de pli forta.
      Tion per fablo ni pruvos.

  En akvo kuranta ektrinkis ŝafido;
  Alvenis la lupo, serĉante ĉasaĵon
    Kaj pro malsato tien allogite.
    «Kial la akvon ci malpurigas?
      Kolere diris la besto:
    Al mi ci pagos cian sentimon.
    --Sinjoro, diris la ŝafideto,
    Ne koleriĝu la via moŝto;
      Sed volu vi konsideri,
    Ke en la fluo je dudek paŝoj
  Pli sube ol vi mi min sensoifigas,
      Kaj sekve vian trinkaĵon
    Mi malpurigi tute ne povas.
  --Ĝin ci malpurigas, respondis la lupo,
  Kaj ci min kritikis la jaron pasintan.
  --Sed kiel, rediris la ŝafo, ĝin fari
  Mi povis? Mi tiam ne estis naskita:
  Mi suĉas ankoraŭ la mian patrinon.
    --Se ci ne povis, frat' cia faris.
  --Mi fraton ne havas--El ciaj parencoj
    Unu do faris, ĉar min ne multe
  Indulgas vi mem, kaj paŝtitoj kaj hundoj.
    Nun, kiel oni diris, min venĝi
  Mi devas.» Tuj ĝi la ŝafidon forportis
  Kaj manĝis sen ia riproĉ' konscienca.


XI.--La ŝtelistoj kaj la azeno.

  Azenon ŝtelinte sin interbatadis
    Du sentaŭguloj: unu ĝin gardi
    Volis, l' alia volis ĝin vendi.
  Dum la pugnobatoj flugetis, kaj penis
    La du ŝtelistoj sin mem defendi,
      Alvenas tria rabisto,
      Kiu la beston forkaptas.

    L' azeno estas ofte provinco,
    Kiun envias iaj regnestroj,
  Ĉu Turka, Hungara, ĉu eĉ Transsilvana,
  Kaj multajn aliajn mi povus elnombri,
    Tiom da tiaj princoj troviĝas!
  Sed ofte l' akiro ne estas por ili,
    Ĉar ilin kvara princo pacigas,
  Prenante por si mem l' azenon ŝtelitan.


XII.--La Morto kaj la malfeliĉulo.

    Senĉese ia malfeliĉulo
      Al help' alvokis la Morton.
  «Ho Mort'! kiel bela, li diris, vi ŝajnas!
    Tuj venu fini mian mizeron.»
  Venante la Mort' kredis lin kontentigi.
  Ĝi puŝas la pordon, eniras, sin montras:
  «Ho! kion mi vidas? for tian objekton!
  Li diris, ho! kiel ĝi estas malbela,
  Kaj kiom al mi da terur' ĝi alportas!
  Ho Mort'! ne alpaŝu! Ho Mort'! tuj foriru!»

      Meceno estis spritega;
    Li diris: «Faru min unubraka,
  Senkrura, podagra kaj kripla, se nur mi
  Vivados, mi estos sufiĉe kontenta.»
  Ĝin, Morto, aŭskultu kaj venu neniam.


XIII.--La Morto kaj la arbohakisto.

  De multaj branĉaĵoj kovrite, sub pezo
  De ŝarĝ' sia kaj de la jaroj ĝemante
    Kaj kurbigite, arbohakisto
  Multpeze marŝadis kaj sian dometon
  De fum' nigrigitan, penadis atingi.
  En fino lacega pro pen' kaj doloro,
  Demetas li sian branĉfaskon kaj plendas
    Je sia sorto malfeliĉega.
  «Ĉu unu plezuron mi ĝuis tra l' vivo?
  Ĉu hom' pli malriĉa sur tero vivadas?
  Neniam ripozon, ne ĉiam eĉ panon
  Mi havas! L' edzino, l' infanoj, l' impostoj,
    La kreditoro kun la servuto
  Plenigas je zorgoj la mian vivadon.»
  Li vokas la Morton. Ĉi tiu tuj venas,
    Kaj ekdemandas, kion li volas:
    «Al mi, li diris, helpu reŝarĝi
  Ĉi tiun branĉaron: ĝi estos ne longa.»

    La Mort' ĉesigas ĉian doloron,
      Sed ĝin neniam alvoku:
  Toleri suferon prefere ol morton,
      Estas la homa devizo.


XIV.--La vulpo kaj la cikonio.

    Iam la vulpo manĝon preparis
      Kaj cikonion invitis.
  La manĝ' estis simpla kaj tute senriĉa:
  Ĝi havis nur pecon viandan en saŭco
    Fluida, ĉar ĝi vivis avare.
    La saŭc' en teleron estis verŝita;
  Eĉ unu guteton ne povis ekkapti
    La cikonio; sed la ruzulo
  Rapide englutis la tutan manĝaĵon.
    Post kelkaj tagoj, la cikonio,
  Volante sin venĝi, invitis la vulpon.
  «Volonte, ĝi diris, ĉar kun la amikoj
  Mi ĉiam agadas senceremonie.»
  En horo dirita, ĝi kuris al domo
    De l' cikonio sia la gasto;
    La afablecon ĝian tre laŭdis,
      Kaj trovis la vespermanĝon
    Tre ĝustatempe elkuirita.
  Ĝi ĝojis pro la bonodor' de l' viando
  Pecete hakita kaj ŝajne bongusta;
    Ĉar--tio estas tute kredebla--
  Kun grandapetito ĝi estis veninta.
    La cikonio la hakitaĵon
  En vazon mallarĝan kaj longan enmetis.
  La beko de l' bird' en ĝin povis eniri,
  Sed estis pli dika la buŝo de l' vulpo.
  Ĝi hejmen malsate revenis, hontante
  Simile al vulp' de kokino kaptita,
    Kaj mallevante siajn orelojn
    Kun sia vosto inter la kruroj.

    Trompantoj, por vi tion mi skribas:
  Trompinte, vi estos tutsame trompitaj.


XV.--La Knabo kaj la instruisto.

  En jena fablo volas mi konigi
  De malsaĝulo la riproĉojn vanajn.

  Sur bordo de rivero petolante,
  En l' akvon iam falis juna knabo.
  Salik', feliĉe por li, tie estis,
  Kies branĉaĵo, dank' al la ĉielo,
  Lin savis; ĉar al branĉo de l' arbeto
  Li sin alkroĉis. Pasas instruisto;
  La knab' ekkrias: «Helpu, mi pereas!»
  La lernejestro tiam sin turnante,
  Malĝustatempe, kun gravega voĉo,
  Lin ekriproĉas: «Ho! la sentaŭgulo!
  Li diris, vidu kien lin deĵetis
  Malsaĝo lia: iru do nun zorgi
  Friponojn tiajn! Kiel malfeliĉaj
  Ja estas la gepatroj, kiuj devas
  Observi ĉiam tiajn petolulojn!
  Kiom da peno ili havas!» Ĉion
  Dirinte, li al bord' la knabon portis.

  Ĉi tie multajn homojn mi kritikas,
  Ĉar en la fablo povas rekoniĝi
  La babilema, kaj la kritikema,
  Kaj ankaŭ la pedanta scienculo.
  Popolon grandan ĉiuj certe faras,
  Ĉar tiujn rasojn benis la Kreinto.
  En ĉiuj la aferoj ili serĉas
  Okazon por ekzerci sian langon.
  --«Amiko mia! el danĝer' min tiru;
  Ci poste faros cian paroladon!»


XVI.--La koko kaj la perlo.

  Perleton koko trovis
  Kaj ĝin al juvelisto
  Najbara ĝi tuj portis.
  «Mi trovas ĝin belega,
  Ĝi diris, sed grenero
  Pli bona estus por mi.»

  Manskribon nesciulo
  Heredis; ĝin li portis
  Proksimen al libristo.
  «Mi trovas ĝin plenscia,
  Li diris, sed monero
  Pli bona estus por mi.»


XVII.--La burdoj kaj la mielmuŝoj.

  Laŭ sia labor' laboristo taksiĝas.

  Mielaj tavoloj forlase troviĝis.
    Jen ilin burdoj ekpetis;
    Sed tuj protestis abeloj,
  Kaj vespon elektis por juĝi l' aferon.
  Ne estis facile dekreton eldoni,
      Ĉar la atestantoj certigis,
  Ke ĉirkaŭ l' tavoloj bestetoj flugemaj,
  Zumemaj, longetaj, brunflavaj kaj tiaj
    Kiel l' abeloj longe vidiĝis.
    Sed kio? estis signoj similaj
    Ĉe la burdaro. Embarasite,
  La vesp' informiĝon denove farigis.
      Kaj, por sciiĝi pli bone,
      Ĝi formikaron aŭskultis;
  Sed la afero ne povis klariĝi.
  «Por kio, mi petas, ekdiris abelo
      Tre saĝa, taŭgas ĉi tio?
    Ekkomencite de ses monatoj,
    En sama stato staras l' afero,
  Kaj dume perdiĝas la mieltavoloj.
  Jam temp' estas ke la juĝisto rapidu;
    Ĉu l' urson li ne lekis sufiĉe?[7]
  Sen tiom da vortoj, da kontraŭparoloj,
      Skribaĵoj kaj transskribaĵoj,
      Laboru ni kaj la burdoj;
    Vidiĝos, kiu kun dolĉmielo
    Povas konstrui ĉelojn artplenajn.»
  Rifuzis la burdoj, montrante per tio,
  Ke art' tia scion ilian superas,
      Kaj la mielajn tavolojn
    La vesp' aljuĝis al l' abelaro.

    Se nur tiele ĉiuj procesoj
    Juĝiĝus, laŭ la Turka metodo!
    La simpla saĝo estus leĝaro,
    Kaj la elspezoj plimalgrandiĝus.
  Sed nun daŭrigante procesojn longege,
  Nin oni ŝteladas, rabadas, senigas;
  En fin' la juĝisto englutas la ostron,
  Kaj restas nur ŝeloj por la procesintoj.


[7] Esprimo proverba signifanta «daŭrigi tre longe ian proceson».


XVIII.--La kverko kaj la kano.

    Iam la kverko diris al kano:
  «Vi havas la rajton kulpigi naturon:
    Birdeto por vi ŝarĝ' estas peza;
      Venteto, se ekblovante
  Ĝi nur eksulkigas la supron de l' akvo,
      La vian kapon fleksigas;
  Dum mia fruntego, al Alpoj simila,
  Ne sole haltigas la sunajn radiojn,
    Sed de l' ventego batojn elmokas.
    Bloveto por vi estas ventego;
    Blovego ŝajnas al mi zefiro.
  Se vi nur naskiĝus sub la foliaro
    Per kiu mi kovras la proksimaĵon,
      Suferus vi pli malmulte:
      Mi gardus vin de l' ventego.
      Sed vi plej ofte naskiĝas
  Ĉe l' bordoj malsekaj de l' regnoj de l' vento.
  Por vi tre maljusta do ŝajnas naturo.
  --La via kompato, respondis l' arbeto,
  El kor' bona venas; sed estu sentima:
  La ventoj pli multe vin ol min turmentas;
      Fleksiĝas mi, ne rompiĝas.
    Ĝis nun vi venkis batojn iliajn,
      Sed ni la finon atendu.»
  Ĉe tiuj ĉi vortoj, alkuras el maro
  Naskit' la plej forta de l' norda ventego:
  La arb' kontraŭstaras, flegsiĝas l' arbeto;
  Kun forto pli granda reblovas la vento,
      Kaj plifortiĝas tiele,
    Ke elradikas tute l' arbegon,
   Kies kapego ĉielon atingis
  Kaj ĝis la Tartaro aliris piedoj.



LIBRO II


I.--Kunsido de ratoj.

    Kato, nomata Lardomanĝulo,
      Ekstermis tiel la ratojn,
  Ke preskaŭ neniu el ili vidiĝis,
    Tiom ĝi estis entombiginta.
  La supervivantoj, kaŝataj en truoj,
  Apenaŭ kvarone satigis malsaton,
  Kaj, ĉe l' malfeliĉa ratar', Lardmanĝulo
  Taksiĝis ne kato, sed vera diablo.
  Jen iam la besto ruzega foriris
  En la ĉirkaŭaĵon por serĉi edzinon.
    Dum la bruego kiun ĝi faris
  Kun sia katino, la ratoj kunsidis
   En unu angulo por konsiliĝi
    Pri la malbono ilin premanta.
    La prezidanto, saĝa persono,
  Tuj ekopiniis, ke estas necese
  Alligi tintilon al kolo de l' kato,
    «Ĉar tiel, kiam ĝi ekmilitos,
  Ni, sonon aŭdante, sub teron forrampos;
    Ĝi estas sola bona rimedo.»
    Ĉiuj laŭdegis la prezidanton,
  Ĉar ŝajnis al ĉiuj nenio pli bona.
  Sed kiu do volos alligi tintilon?
  «Ne iros mi, diris la unu, mi tiel
  Malsaĝa ne estus.--Ne povas mi, diris
  Alia»; kaj tiel okazis, ke oni
  Foriris, nenion farinte.--Mi vidis
  Multegajn kunsidojn tiele senfruktajn,
  Kunsidojn ne ratajn, sed ja de monaĥoj,
      Kaj ankaŭ de kanonikoj.

  Se estas necese nur ion decidi,
    La konsilantoj estas sennombraj;
  Sed se necesiĝas decidon plenumi,
      Neniu plu sin proponas.


II.--La lupo havanta proceson kontraŭ la vulpo antaŭ la simio.

  Lup' diris, ke ŝtel' ĉe ĝi estis farita,
  Kaj vulpon najbaran, sufiĉe friponan,
      Kiel ŝtelinton kulpigis.
    Antaŭ simion ambaŭ kunvenis,
  Kaj sen advokato diskutis l' aferon.
  Neniam Temis', laŭ simia memoro,
    Juĝis proceson tiel konfuzan.
    Ŝvitis sur sia seĝ' la juĝanto.
  La du procesantoj protestis, kriegis,
  Kontraŭparoladis, sin interinsultis.
  En fin' la juĝanto ekdiris: «Amikoj,
  De longe mi konas la vian malicon:
    Ambaŭ vi pagos monan la punon,
  Ĉar, lupo, ci plendas nenion perdinte,
  Kaj, vulpo, ci prenis l' objekton petitan.

  Laŭ nia juĝanto, ne povas erari,
    Kiu kondamnas la malvirtulon.


III.--La du bovoviroj kaj la rano.

    Du bovoviroj kontraŭbatalis
  Por havi bovinon kun la reĝpotenco.
      Pro tio rano ĝemadis.
    «Kial vi plendas? demandis iu
    El la popolo koakblekanta.
      --Ĉu vi ne vidas, ĝi diris,
    Ke ĉe la fino de la batalo,
      L' unu ekzilos l' alian,
  Kaj ĝin el la verdaj kamparoj forpelos?
    Ĝi ne plu reĝos en la herbejoj,
  Kaj venos reĝadi en marĉajn la kanojn,
    Kaj sub piedoj siaj nin premos;
    Unu post unu ni do suferos
    Pro la batalo pri la bovino.

    Timo tiela estis bonsenca,
    Ĉar en la marĉojn venis la bovo
    Sin kaŝi, kie ranojn, po dudek
    En ĉiu horo ĝi dispremegis.
    Ho ve! ĝi montras, ke ĉiutempe
      La malgranduloj elpagas
    La malsaĝaĵojn de l' potenculoj.


IV.--La hundino kaj ŝia kunulino.

    Hundino, baldaŭ idojn naskonte
    Kaj ne sciante kien demeti
    Ŝarĝon tiele gravan, fervore
  Petegis hundinon alian al ŝi tuj
      Prunti ŝian dometon,
  Kaj tien l' estonta patrin' sin enfermas.
  Post kelke da temp' la mastrino revenas;
  Sed petas l' alia semajnon ankoraŭ:
  La idoj, ŝi diris, apenaŭ ekmarŝas.
    La kunulino je ĝi konsentas,
  Kaj ĉe la limtempo denove ŝi petas
  La siajn dometon, kameron kaj liton.
    Jen la hundino montras la dentojn,
  Kaj diras: «Tuj mi kun la miaj foriros,
      Se vi nin povos forpeli.»
    La idoj estis jam tute grandaj.

  Vi ĉiam bedaŭros bonfaron al homo
  Malbona: por ion pruntitan repreni,
      Vi devos uzi la batojn,
  Vi devos procesi, vi devos batali.
    Lasu lin meti ĉe vi piedon
    Tre baldaŭ kvar li estos metinta.


V.--La leono kaj la muŝeto.

  «Forflugu, insekto senforta, besteto
  De l' ter' elkraĉita.» Tiele leono
    Parolis iam al la muŝeto.
  Ĉi tiu tuj ĝin al batalo elvokis:
    «Ĉu pensas vi, ĝi diris, ke via
    La reĝa nomo min tre timigas?
    Multe pli ol vi bov' estas forta;
    Mi ĝin laŭ mia volo kondukas.»
  Tuj ĝi, trumpetisto kaj same heroo,
      Ekzumas por la atako,
    Kaj, malantaŭen ekforfluginte,
    Jen ĝi subite sur la leonon
    Sin ĵetas kaj ĝin ekfrenezigas;
    Jam la bestego ŝaŭmon el buŝo,
  Fajretojn el siaj okuloj elĵetas,
  Kaj forte blekegas. Jam ĉiuj ĉirkaŭe
      Forkuras, ĉiuj sin kaŝas,
    Jam ĉie regas granda teruro,
  Kaj tian timegon elfaras muŝeto.
  La muŝ' la leonon centloke atakas,
  Jen pikas la dorson, jen pikas la buŝon,
      Jen en la nazon eniras.
  De l' best' la kolero fariĝas grandega,
  Dum la malamik' nevidebla triumfas
    Kaj ridas; ĉar per ungoj kaj dentoj
  Sin mem la bestego sangade disŝiras,
    Sur siajn flankojn brue frapadas
  La voston, kaj vane batadas l' aeron.
  Sed baldaŭ pro sia koler' kaj laceco
    Ĝi falas: jen ĝi preskaŭ pereis.
  Venkinte, l' insekto glorege forfluĝas,
    Kaj kiel zumis ĝi por l' atako,
    Tiel ekzumas ĝi pro la venko.
    Dum ĝin ĝi kuras ĉien anonci,
  Jen ĝi aranean renkontas kaptilon,
    Kie ĝi ankaŭ morton renkontas.

  Sed kion instruas la fablo? Unue,
    La malamikoj la plej malgrandaj
    Estas tre ofte la plej teruraj,
  Kaj due, la sin el grava danĝero
  Tirinta, en ia sengrava pereas.


VI.--La azeno ŝarĝita de spongoj kaj la azeno ŝarĝita de salo.

  Azenkondukisto, kun vip' en la mano,
      Kondukis, kiel princo romana,
      Du bestojn longegorelajn.
  La unu, ŝarĝite de spongoj, marŝadis
  Rapide; l' alia penade vojiris,
      Kvazaŭ ĝi portus botelojn.
  Ĝi estis ŝarĝita de salo. Tra montoj,
  Tra valoj kaj vojoj, ĉi tiuj migrantoj
  En fin' transirejon riveran alvenis,
  Kaj en embaraso tre granda sin trovis.
  La mastr', kiu tien jam estis veninta,
  Sur la spongportantan azenon sursaltis,
  Antaŭen pelante la beston alian,
    Kiu, volante agi laŭvole,
      En kavon baldaŭ enfalis,
  Sur l' akvon revenis, kaj fine sin savis;
    Ĉar ĝi al bordo penis alnaĝi,
    Kaj tiel bone sin fluidigis
    La sal', ke tute liberigite,
  La best' plu nenion eksentis sur ŝultroj.
    La spongportanta, kiel ŝafido
  La plej imitema, ĝin volis imiti.
    Jen ĝis la kolo ĝi en la akvon
  Eniras, kaj kun si fortiras la mastron
    Kaj la spongŝarĝon. Ili triope
    Trinkis multege, ĉar hom' kaj besto
    Glutis la ondon kiel la spongoj.
    Tiuj ĉi tiel pezaj fariĝis,
  Ke l' bordon l' azeno ne povis atingi.
      Ĝin ĉirkaŭprenis la mastro
    Kun tim' de morto neevitebla.
    Al helpo venis iu--ne estas
    Tre grave diri kiu--sufiĉas,
    Ke per ĉi tio oni komprenas,
  Ke sama agad' ne konvenas al ĉiuj.
    Tiun ĉi punkton volis mi pruvi.


VII.--La leono kaj la rato.

VIII.--La kolombo kaj la formiko.

    Laŭ via povo helpu al ĉiuj:
  Vi ofte bezonos pli ol vi malgrandan.
      Tion elpruvos du fabloj,
    Ĉar de ĝi multaj estas la pruvoj.

    Sub la piedojn de la leono
  El tero malsaĝe eliris la rato.
  La reĝo de l' bestoj, ĉe tiu okazo,
  Kompata sin montris kaj lasis ĝin vivi.
  Ĉi tiu bonfaro ne estis perdita,
      Kvankam ne ŝajnas kredeble,
    Ke al leono rat' povas helpi.
    Sed elirinte el la arbaroj,
  Ĉi tiu leono kaptiĝis en retoj,
    Kiujn blekegoj ĝiaj ne povis
  Disrompi. La rato alkuras, la maŝojn
  Mordetas kaj tiel penadas, ke fine
      La beston ĝi liberigas.

    La pacienco kune kun tempo
  Pli multe prosperas ol fort' kun kolero.

      El pli malgrandaj bestetoj
      Elvenas pruvo l' alia.
  Dum trinkis kolombo en ond' de rivero,
  Okaze formiko enfalis en l' akvon.
    Kaj en ĉi tiu maro grandega
  Penadas, sed vane, reveni al bordo.
  Tuj al ĝi la birdo kompate alflugas,
  Kaj ĵetas en l' ondon trunketon de herbo,
  Sur kiun rampante, l' insekto dronanta
  Sin savas per helpo de tiu ŝipeto.
  Ĉe tiu momento, plugisto alvenas,
    Marŝante per la nudaj piedoj.
      Tiu ĉi havis pafarkon.
  Tuj kiam li vidas la birdon Venusan,
  Li volas ĝin havi en sia bolpoto.
    Dum ĝin mortigi li sin preparas,
   Jen pikas formiko lian kalkanon.
    La vilaĝano turnas la kapon;
  Ekaŭdas la birdo kaj tuje forflugas,
  Kaj kun ĝi forflugas la manĝo de l' homo;
      Li sen kolomb' vespermanĝis.


IX.--La leporo kaj la ranoj.

    Lepor' en hejmo sia revadis,
    --Ĉar kion hejme fari, se oni
  Ne revas?--Ĝi sin per ĉagreno konsumis:
    Tiu ĉi besto estas malĝoja,
    Kaj la timego ĝin elmordetas.
      «La timemuloj, ĝi diris,
      Ja estas tre malfeliĉaj,
  Ĉar ili nenion manĝadas profite;
  Neniam plezuro, senĉese teruroj:
  Jen estas la mia vivado. Pro timo
    La malbenita, nur la okulojn
    Duonfermante povus mi dormi.
    --Vin mem korektu, diros saĝulo.
      --Ĉu povas tim' korektiĝi?
    En ver' mi kredas, ke mem la homoj,
    Kiel mi, timas.» Tiel rezonis
    Nia leporo, kaj ĝi samtempe
    Ĉion spione ĉirkaŭrigardis;
    Maltrankvilega kaj sendecida
  Ĝi estis: bloveto, brueto, ombreto,
    Ĉio ajn ĝin ekfebrigis.
    Tion ĉi nun pripensante,
  La besto malĝoja ekaŭdis brueton;
    Tuj ĝi forkuris al rifuĝejo,
  Kaj baldaŭ alvenis al bord' de lageto.
  Jen ranoj ensaltas en l' ondojn, jen ranoj
   En grotojn siajn profundajn reiras.
  «Ho! ho! ĝi ekkriis, mi faras ja tion,
    Kion al mi mem faras aliaj!
  Mi ekaperante timigas aliajn;
  Mi al la ranaro alportas teruron!
  De kie tiela kuraĝ' al mi venas?
    Ĉu povas esti? bestoj min timas!
    Ĉu do mi estas militfulmulo?
  Mi vidas--sur tero timul' ĉiam trovas
  Timulon ankoraŭ pli ol li timeman.»


X.--La koko kaj la vulpo.

    Sur arba branĉo, kiel gardanto,
    Sidis maljuna koko tre ruza.
  «Amik', diris vulpo kun dolĉa voĉeto,
    Inter ni tute ĉesis milito;
    Ĉie nun regas paco facila;
    Mi venas al vi tion anonci.
  Al mi do alflugu, por ke mi vin kisu;
      Mi petas, vi ne prokrastu,
  Ĉar longan vojaĝon mi devas hodiaŭ
    Fari senmanke; vi kun la viaj
    Povos sentime viajn aferojn
    Zorgadi: al vi frate ni helpos,
    Kaj, pro la ĝojo de tia paco,
  Hodiaŭ vespere fajregojn bruligos.
      Dume alflugu ricevi
  La kison amikan de amo la frata.
  --Amiko, respondis la koko, nenion
  Mi povis sciiĝi pli bonan ol tiun
  Anoncon agrablan de paco komuna,
    Kaj mia ĝojo estas duobla,
  Ke ĝuste de vi mi pri tio ekscias.
  Mi vidas du hundojn, sendube senditajn
    Por ekanonci tiun sciigon;
    Ili rapidas kaj tuj ĉi tien
  Alvenos; mi teren deflugas; ni frate
    Ĉiuj ekpovos nin interkisi.
      --Adiaŭ, diris la vulpo,
    Mi devas multajn bestojn viziti,
  Ni fojon alian elfestos la pacon.»
    Tuj rapidege ĝi tra la kampoj
      Forkuras, tre malkontenta
      Je sia ruzo senfrukta,
    Kaj en si mem la koko maljuna
      Ridas pro ĝia timego;
    Ĉar estas plezuro trompi trompinton.


XI.--La korvo volanta imiti la aglon.

    La birdo Zeŭsa iam ŝafidon
  Aeren forportis. Ĉi tion vidinte,
  La korv' pli malforta, sed tiom manĝema,
      Tuje ĝin volis imiti.
    Ĝi flugas ĉirkaŭ la ŝafidaro
  Kaj ŝafon elektas plej grasan, plej belan
    El ĉiuj, ŝafon por diofero,
    Kaj elnutritan por buŝoj diaj.
    Ĝin rigardante la korv' ekdiris:
  «Ne scias mi, kia bonmamo vin nutris,
  Sed korp' via ŝajnas en stato mirinda;
    Por mi vi estos bona regalo.»
    Sur la ŝafidon tuj ĝi deflugas;
      Sed ŝafa la kreitaĵo
  Pli pezis ol unu fromaĝo, kaj plie
    Ĝia ŝaflano estis densega
    Kaj preskaŭ tiel miksita
    Kiel la barbo de Polifemo.
  Ĝi tiel detenis la ungojn de l' korvo,
  Ke tute ne povis la birdo forflugi.
  Ĝin prenas paŝtisto, ĝin metas en kaĝon
  Kaj donas al knaboj, por sin amuzadi.

  Ni devas mezuri la nian fortecon:
  Pereas ŝtelist' se rabisto fariĝas.
    La imitado estas trompado:
    Estas danĝere por tiraneto
  Se agas li kiel la grandpotenculoj,
  Kaj kie la vesp' pasas, restas la kulo.


XII.--La pavo plendanta al Junono

  Pav' al Junono iris por plendi.
  «Diin', ĝi diris, ja ne senprave
    Mi plendas kaj murmuradas.
  La voĉo, kiun vi al mi donis,
  Malplaĉas al la tuta naturo,
  Dum la najtingalo, birdeto senforta,
  Sonore kaj ĉarme kantadas eĉ nokte,
    Kaj de l' printempo estas ornamo.»
      Junon' kolere respondis:
    «Birdo ĵaluza, kiu silenti
      Devus, ĉu havas vi rajton
    Envii voĉon la najtingalan,
    Vi, kiu portas ĉirkaŭ la kolo
    La ĉielarkon plej belkoloran,
  Vi, kiu fiere marŝadas, vi, kiu
  Malvolvas la voston plej riĉan kaj ŝajnas
      Butiko de juvelisto?
    Ĉu estas ia birdo sur tero
  Pli bone ol vi mem farita por plaĉi.
    Best' ĉiu ĉiajn indojn ne havas,
    Al vi ni donis ecojn diversajn.
  La unuj grandecon kaj forton ricevas;
  Falk' estas malpeza kaj agl' plenkuraĝa;
    Korvo utilas por l' antaŭsignoj;
  Korniko konigas malbonojn venontajn;
    Ĉiuj je sia voĉ' kontentiĝas.
  Vi ĉesu do plendi, alie je via
    Plumaro mi vin pune senigos.»


XIII.--La leono kaj la azeno ĉasantaj.

    La reĝ' de l' bestoj iam intencis
   Ĉasadi: ĝi festis sian nomtagon.
  Sed ĉasas leon' ne paserojn, sed aprojn
  Fortegajn, gazelojn kaj cervojn belkreskajn.
    Por ĝin helpadi ĝi alvenigis
      L' azenon voĉo-Stentoran.
  Ĉi tiun ĝi uzis en lok' de ĉaskorno.
  Ĝin do de branĉaĵoj kovritan postene
  Ĝi lokis kaj al ĝi ordonis blekegi,
    Pensante, ke ĉe tia blekego
  La plej kuraĝegaj forkuros pro timo;
  Ĉar ili certege ne povos suferi
      La tondron de ĝia voĉo.
  L' aero resonis de bruo terura;
  Timego ekkaptis l' arbarajn logantojn,
  Kaj ĉiuj forkuris kaj nepre subfalis
    Ĉiuj sub l' ungojn de la leono.
    «Ĉu mi ne faris bonan servadon?
  Ekkriis l' azeno, por si mem prenante
    Tutan la gloron.--Jes, la leono
  Respondis; ci ja tre kuraĝe blekegis;
    Se mi ne konus cin mem kaj cian
    La rason, mi mem tute timiĝus.»
    L' azeno, kvankam rajte mokita,
  Ekvolis koleri, sed ĝi ne kuraĝis;
  Ĉar kiu do povus suferi azenon
  Fieran: naturo ne faris ĝin tia.



LIBRO III


I.--La muelisto, lia filo kaj la azeno.

  Mi legis, ke naiva muelisto
  Kaj lia filo, unu jam maljuna,
  Infan' la dua, ne el plej malgrandaj,
  Sed kvindekjara knabo, se memoro
  Min mem ne trompas, iam al foiro
  Kuniris vendi la azenon sian.
  Por ke belŝajna kaj pli aĉetinda
  La besto estu, la piedojn ĝiajn
  Kunligis ili kaj ĝin alpendigis,
  Kaj poste ili portis kiel lustron;
  Malkleraj ambaŭ kaj tutnaivegaj!
  Per rido eksplodegis la unua
  Kiu ĝin vidis. «Kian, li ekkriis,
  Ŝercaĵon tiuj ĉi intencas ludi?
  El tiuj tri la plej azeno certe
  Ne estas tiu, kiun oni pensas»
  Aŭdinte, sian malklerecon vidas
  La muelisto; sur piedojn ĝiajn
  Tuj la azenon sian li ekmetas,
  Kaj ĝin antaŭe marŝi li devigas.
  La besto, kiu tute ĝojis iri
  Alie, plendas siamaniere.
  La muelist' ĉi tion ne atentas,
  Kaj, la naskiton sian rajdiginte,
  Li malantaŭe sekvas. Tri vendistoj
  Alvenas, kiuj ĝin malplaĉa trovas,
  Kaj tuj la plej maljuna laŭte diras:
  «Ho ho! desaltu, vi junulo, kiu
  Vojiras kun lakeo barbogriza:
  Vi devas sekvi kaj l' alia rajdi.
  --Sinjoroj, volas mi vin kontentigi,»
  La patro diris. Lia fil' desaltas,
  Kaj la maljuna rampas sur la beston.
  Sed pasas tri fraŭlinoj; unu diras:
  «Hontinde estas, ke la filo lamas,
  Dum patro lia, kvazaŭ episkopo
  Sidante, rajdas tre senzorge kiel
  Bovido, kaj prudenta esti pensas.
  --En aĝo mia, diris la rajdanto,
  Ne estas plu bovidoj. Vian iron
  Daŭrigu, vi fraŭlino, al mi kredu.»
  Post multe da mokaĵoj kun pasantoj
  Interŝanĝitaj, kredis la maljuna,
  Ke li malprava estas. Sur l' azenon
  Malantaŭ si la knabon li sidigis.
  Post tridek paŝoj tion ekkritikas
  Anaro tria: «Tiuj ĉi rajdantoj,
  Ekkrias unu, tre malsaĝaj estas:
  La besto ne plu povas marŝi, baldaŭ
  Ĝi mortos per iliaj batoj! Fi!
  Tiele ŝarĝi malfeliĉan beston!
  Ĉu ili ne kompatas je maljuna
  Servisto? Nun sendube ili iras
  Foiron por ekvendi ĝian felon!
  --Pro Dio, diris la maljuna, kapon
  Malsaĝan havas kiu ĉiujn homojn
  Kaj sian patron volas kontentigi!
  Ni tamen per rimedo ia provu
  Prosperi.» Tuj desaltas ambaŭ teren,
  Kaj la azen' trankvile antaŭmarŝas.
  Renkontas ilin iu kaj li diras:
  «Ĉu modo estas, ke azeno iru
  Senĝene, dum la mastro sin mem ĝenas?
  Sed kiu el du devas sin lacigi,
  Ĉu l' besto, ĉu la mastro? Mi konsilas,
  Ke tiuj ĉi en keston multekostan
  Nun ĝin enmetu. Ambaŭ siajn ŝuojn
  Eluzas, por pli longe sian beston
  Konservi. Bela trio da azenoj!
  --Azen' mi estas, tion mi konfesas,
  La muelisto diris; sed de nun
  Ĉu oni min kritikos, ĉu min laŭdos,
  Ĉu ion, ĉu nenion oni diros,
  Laŭ mia kapo mi agadi volas.»
  Li faris tiel, kaj li faris bone.


II.--La membroj kaj la stomako.

    Pri kelkaj punktoj reĝa potenco
  Similas al homa stomako. Se fartas
  Malbone ĝi, tuta la korpo malsanas.

    Lacaj penadi por ĝi, la membroj
    Decidis vivi nobelsinjore,
    Senfare, kiel moŝt' la stomaka.
    «Ĝi, diris ili, de la aero,
    Kiel ni, vivu. Ni ĉiuj ŝvitas,
    Penas simile al portaj bestoj;
  Por kiu? Por ĝi, sed por ni sen profito.
  Per nia zorgado ni nutris ĝin solan;
  Ni ĉesu labori, laŭ ĝia ekzemplo.»
    Tuj senprokraste ĉesas la manoj
    Preni, la brakoj agi, la kruroj
    Marŝadi; ĉiuj al la stomako
  Ekdiris, ke sian nutraĵon ĝi serĉu.
    Tian eraron ili tre baldaŭ
  Bedaŭris, senfortaj tuj ekfariĝante;
  La sango ne plu renoviĝis en koro;
  La membroj suferis; fortec' detruiĝis.
    Per tio vidis la ribelantoj,
  Ke la senokupa ŝajnanto laboras
  Pli ol ili por la komuna profito.

  Ĝi povas figuri la reĝan potencon,
  Ĉar ĝi egalparte ricevas kaj donas.
    Por ĝi laboras ĉiu kaj el ĝi
    Ĉiu nutraĵon sian eltiras.
  Ĝi al laboristoj donigas salajron,
  Ĝi pagas juĝistojn, riĉigas vendistojn,
  Defendas plugistojn, elnutras soldatojn,
  Disdonas milloke donacojn sennombrajn,
    Provizas sola tutan la regnon.
  Ĝin Menenio komprenigis.
    De la senato volis disiĝi
  La popolamaso, dirante, ke sola
  Ĉi tiu posedas potencon, trezorojn,
  Honorojn, dum al ĝi nur restas malbonoj,
  Tributoj, impostoj, militaj klopodoj.
    Ekster la muroj staris l' amaso
  Kaj landon alian intencis serĉadi.
    Sed Menenio al ĝi elmontris,
    Ke ĝi similas al homaj membroj,
  Kaj per apologo de ĉiuj konita,
    Al ĝia devo ĝin rekondukis.


III.--La lupo fariĝinta paŝtisto.

    Kaptante jam nur parton malgrandan
      Da ŝafoj de l' najbaraĵo,
    Lup' volis uzi la ruzon vulpan,
      Kaj novan rolon ludadi.
  Ĝi, kiel gardist', sur sin metas mantelon,
  Kaj longan bastonon paŝtistan ekprenas
      Kune kun fluto duobla.
    Por sian ruzon tute plenumi,
  Volonte ĝi skribus sur sian ĉapelon:
  «Gilo' mi estas, la paŝtisteto
      De tiu ĉi ŝafidaro»
      Tiele sin maskinte
  Kaj siajn piedojn antaŭajn metante
    Sur la bastonon, Gilo' la falsa
      Senbrue sin proksimigas.
    Gilo' la vera sur herb' kuŝante
      Dormis tiam profunde,
  Kaj dormis la hundo, kaj ankaŭ la fluto;
    Tutsame dormis multe da ŝafoj.
    Ne vekis ilin la hipokritulo
    Kaj por facile povi la ŝafojn
      Al sia hejm' alkonduki,
  Ĝi volis, jam kiel paŝtisto vestite,
      Ankaŭ paŝtiste paroli.
      Sed tio ĝin pereigis.
    Ĉar ĝi ne povis bone imiti
  La voĉon paŝtistan, sed tutan l' arbaron
  Plenigis per bruo de sia la voĉo,
  Kaj tiel konigis la artifikaĵon.
    Tia bruego ĉiujn ekvekas,
  La hundon, la ŝafojn kaj la ŝafgardiston.
  Ĉe tia tumulto la lup' malfeliĉa,
    Pro la mantelo tute ĝenite,
  Ne povis forkuri nek sin mem defendi.

    La friponuloj ĉie enfalas
  En iajn kaptilojn de si preparitajn.
    Kiu ajn estas lup' agu lupe;
    Estas ĉi tio pli sendanĝera.


IV.--La ranoj petantaj reĝon.

    De l' demokrata stat' lacigite,
      La ranoj kriis tiele,
  Ke sub monarkpovon Zeŭs' ilin submetis,
    Kaj el ĉielo reĝon paceman
    Alsendis, kiu tiel bruegis
    Falante, ke la tuta anaro
      Iris sin kaŝi sub l' ondojn,
    Ĉu en la junkojn, ĉu en la kanojn,
  Ĉu en la kavaĵojn de sin la marĉo,
    Ne kuraĝante dum longa tempo
  Vizaĝe rigardi ĉi tiun ŝajnantan
      Al ĝi terura giganto.
      Ĉi tiu estis trabeto,
    Kies graveco per tim' plenigis
    L' unuan, kiu, por ĝin ekvidi,
   Kuraĝis forlasi sian kavaĵon.
    Ĝi do analĝis, sed tremegante;
    Dua, kaj poste tria ĝin sekvis,
  Kaj baldaŭ alvenis anaro sennombra,
    Kiu fariĝis tiel senĝena,
  Ke ĝi sur la ŝultrojn de l' reĝo sursaltis.
  La bona moŝt' reĝa ĉi tion suferas,
  Kaj ĉiam kuŝadas senmove. La ranoj
  Disrompas per plendoj la kapon de Zeŭso;
    «Al ni alsendu reĝon plenmovan.»
    La reĝ' de l' dioj gruon alsendis,
      Kiu tuj ilin buĉadas,
  Manĝadas kaj glutas laŭ sia plezuro.
    Jen la ranaro plendas denove.
  «Sed, diras la dio, ĉu via deziro
  Nin volas submeti sub siajn la leĝojn?
    La saĝ' ordonis al vi konservi
    Vian unuan vivmanieron;
  Sed ĝin ne farinte, vi devis akcepti
    Senplende reĝon bonan, kvietan.
    Estu do je ĉi tiu kontentaj,
  Timante, ke venos tiran' pli kruela.»



KOLEKTO ESPERANTA APROBITA DE D-o ZAMENHOF

FRANCUJO.--HACHETTE kaj K-o, 79, Boul. St-Germain, Paris


LIVRES D'ÉTUDE

  Grammaire et Exercices de la langue Esperanto, par
    L. de Beaufront.                                            1 50
  Corrigé de Grammaire et Exercices de la langue Esperanto,
    par L. de Beaufront.                                        » 75
  Commentaire sur la grammaire Esperanto, par L. de Beaufront.  2  »
  Texte synthétique des règles, préfixes, suffixes, expressions
    de l'Esperanto, traduction française en regard,
    par L. de Beaufront.                                        » 50
  Thèmes d'application, Lexicologie, Syntaxe, Formation des
    mots de l'Esperanto, vocabulaire des mots employés, par
    L. de Beaufront.                                            2  »
  Cours commercial d'Esperanto, par Marissiaux.                 1 50
  Corrigé des exercices du Cours commercial d'Esperanto,
    par M. Marissiaux.                                          1  »
  L'Esperanto en dix leçons, par Th. Cart et Pagnier.           » 75
  Corrigé des Exercices de l'Esperanto en dix leçons,
    par Th. Cart et M. Procureur.                               » 50
  Premières leçons d'Esperanto, par Th. Cart.                   » 30
  Dictionnaire Esperanto-Français, par L. de Beaufront.         1 50
  Structure du dictionnaire Esperanto. Réponse à beaucoup
    d'objections. (Teksto esperanta kaj franca),
    par L. de Beaufront.                                        » 30
  Vocabulaire Français-Esperanto et Vocabulaire abrégé
    Esperanto-Français, par Th. Cart, M. Merckens et
    P. Berthelot.                                               2 50
  Vocabulaire des mots spéciaux à la philatélie,
    par R. Lemaître.                                            » 40

TEKSTOJ EN ESPERANTO

  Brueys et Palaprat. _Advokato Patelin_, tradukita de J. Evrot.   » 75
  Diversaĵoj, rakontetoj tradukitaj de S-oj Lallemant kaj Beau.    1 25
  Ekzercoj de Aplikado, Leksikologio, Sintakso, Vortfarado
    Esperantaj, de L. de Beaufront.                                1  »
  Esperantaj prozaĵoj, de diversaj aŭtoroj. 2 50
  Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, de D-ro Zamenhof. 3 50
  Fundamento de Esperanto, de D-ro Zamenhof.                       3  »
  Godineau. _La Kolorigisto-aerveturanto_.                         » 30
  Hamleto, dramo de Shakespeare tradukita de D-ro Zamenhof,
    _nova eldono_.                                                 2  »
  Komercaj leteroj, de P. Berthelot kaj Ch. Lambert.               » 50
  Kondukanto de l' interparolado kaj korespondado kun aldonita
    Antologio Internacia, de Grabowski.                            2  »
  Kurso tutmonda, de E. Gasse.                                     » 75
  Labiche et Legouvé. _Cikado ĉe Formikoj_, unuakta komedio.       » 60
  La Fontaine. _Elektitaj Fabloj_, esperantigitaj de G. Vaillant.  » 75
  La Komerca sekretario, de Ros Sudria.                            » 50
  Leibniz. _Monadologio_, tradukita de E. Boirac.                  » 60
  Maistre (X. de). _Vojaĝo interne de mia Ĉambro_,
    tradukita de S. Meyer.                                         » 75
  Matematika terminaro kaj krestomatio, de R. Bricard.             » 75
  Molière. _L' Avarulo_, tradukita de S. Meyer.                    » 75
  Orzesko. _La interrompita kanto_, tradukita de Kabe.             »  »
  Norman. _Poŝlibro Internacia_, por Aferistoj, Turistoj, K. C.    2  »
  Perrault (Ch.) _Rakontoj pri Feinoj_, tradukitaj de
    Sinjorino Sarpy.                                               1  »
  Rakontoj kaj Fabeloj (el Esperantaj Prozaĵoj).                   » 25
  Sieroŝevski (Vaclav). _La Fundo de l' mizero_,
    tradukita de Kabe.                                             » 75
  Virgilio. _Eneido_, kantoj I et II, tradukita de D-ro Vallienne. » 60



A LA MÊME LIBRAIRIE


Tutmonda Jarlibro Esperantista

ENHAVANTA LA

Adresarojn de D-ro ZAMENHOF

1905

Cet annuaire paraît tous les ans dans le courant de mars. Il
contient: plus de 20 000 adresses d'Espérantistes dans le monde
entier, les renseignements les plus complets sur les Sociétés de
propagation, les livres, les journaux, les publications de toute
nature en Esperanto.

Un volume grand in-16, broché ...... 2 fr. 50


Internacia Scienca Revuo

Revue mensuelle scientifique rédigée

EN ESPERANTO

Paraissant depuis le 1er Janvier 1904


COMITÉ DE PATRONAGE:

Société française de physique, Société internationale des
Électriciens, MM. Adelsköld, Appell, d'Arsonval, Baudoin de
Courtenay, Becquerel, Berthelot, Bouchard, Brouardel, Deslandres,
G-al Sébert, membres de diverses académies.

  RÉDACTION:
  P. FRUICTIER
  27, boulevard Arago,
  _PARIS_

  ADMINISTRATION:
  HACHETTE & K-o
  79, boulevard Saint-Germain,
  _PARIS_

ABONNEMENT ANNUEL

France ..... 6 fr. 50 | Etranger ..... 7 fr.

UN NUMÉRO: 60 centimes.


Dr Helte.--Pri la Teorio de l' Jonoj ...... » 30

Mendelejev.--Provo de Kemia Kompreno de l' Monda Etero ...... » 30



ANGLUJO.--REVIEW of REVIEWS, Norfolk street, LONDON, W. C.

  First lessons in Esperanto. by Th. Cart and J. Rhodes      6 pence.
  Esperanto: The Student's complete Text-Book, with two
    vocabularies by J. C. O'Connor Ph. Dr. M. A.                1s 6d
  Esperanto-English dictionary, by A. Motteau.                  2s 6d
  English-Esperanto dictionary, by J. C. O'Connor Ph. Dr. M. A. 2s 6d
  English-Esperanto dictionary, by J. Rhodes and J. Ellis
    (_in preparation_).
  Grammar and exercises of the International Language Esperanto,
    by Richard H. Geoghegan.                                    1s 6d
  Dickens, Kristnaska sonorado (A Christmas Carol),
    tradukita de M. Vestcott.                                   1s »

BELGUJO--HOLANDUJO.--A.-J. WITTERYCK-DELPLACE, 4, Nouvelle Promenade,
BRUGES

  Het Esperanto in tien lessen, door A.-J. Witteryck naar
    Cart et Pagnier.                                            » 50
  Paĝoj el la Flandra Literaturo, tradukitaj de D-ro
    Seynaeve et D-ro Van Melckebeke.                            1 50

BULGARUJO.--KLUBO «STELO», PLOVDIV

  Esperanto en 10 lecionoj, de Cart et Pagnier.                 1  »
  Unuaj lecionoj, de Cart et Atanasov.                          » 40
  Propaganda folio.                                             » 10

DANUJO.--ANDR.-FRED. HÖST & SÖN, Bredgade, 35, KJÖBENHAVN

  Esperanto-Dansk-Norsk Ordbog, af F. Skeel-Giörling        Kr. 3 50
  Grammatik.                                                    »  »
  Dansk-Esperanto Ordbog.                                       »  »

GERMANUJO.--MÖLLER & BOREL, Prinzenstrasse, 95, BERLIN

  Anfangsgründe der Esperanto-Sprache, von Th. Cart
    und Hermann Jürgensen.                                    M 0 30
  Vollständiges Lehrbuch der Esperanto-Sprache, von J. Borel. M 1 20
  Wörterbuch Deutsch-Esperanto, von Dr Zamenhof.              M 2  »
  Wörterbuch Esperanto-Deutsch, von H. Jürgensen.             M 1 80
  Schlüssel zum Lehrbuch der Esperanto-Sprache, von J. Borel. M 0 50
  Pri unu speco de Kurbaj linioj, von Profesor A. Dombrovski. M 0 50
  Lernolibro de Esperanta Stenografio, (laŭ sistemo
    Stolze-Schrey) de F. Schneeberger.                        M 0 80

HISPANUJO.--J. ESPASA, 579, Calle de las Cortes. BARCELONA

  Primeras lecciones de Esperanto de Th. Cart
    y L. Villanueva.                                          P 0 40
  Manual y Ejercicios de la lengua internacional Esperanto,
    por V. Inglada Ors y A. L. Villanueva.                    P 3  »
  Vocabulario Esperanto-Español y Español-Esperanto, por
    Inglada Ors y Villanueva.                                 P 6  »

ITALUJO.--RAFFAELLO GIUSTI, 53, Via Vittorio Emanuele, LIVORNO

  Prime lezioni d'Esperanto de Th. Cart e Alb. Gallois.         0 40
  Grammatica della lingua internazionale Esperanto di
    L. de Beaufront, tradotta da G. Puccinelli.                 1 50
  L'Esperanto in dieci lezioni, di Cart e Gallois.              » 75
  Dizionario Esperanto-Italiano, de J. Puccinelli (_in preparazione_).
  Dizionario Italiano-Esperanto, de J. Meozzini (_in preparazione_).

POLUJO.--M. ARCT, 53, Nowy Swiat, WARSZAWA

  Esperanto: Czecs I. Gramatyka i ćwiczenia, Dr L. Zamenhof. R. 0 25
  ---- Czecs II. Slownik                                     R. 0 15

PORTUGALUJO.--BRAZILUJO

  Primeiras liçôes de Esperanto, do professor Th. Cart, trad.
    portugueza de A.-C. Coutinho, Paris, Hachette.              » 40

SVEDUJO.--Esperantoförening, STOCKHOLM

  Esperanto-Svensk ordbok, de P. Ahlberg.                   Kr: 1 75

OUVRAGES DIVERS

  Tutmonda jarlibro esperantista por 1905                       2 50
  Couturat (L.) et Leau (L.).--Histoire de la
    langue universelle.                                        10  »
  -- Extraits de l'Histoire de la langue universelle.           1  »
  Lafarge (G.).--Nécessité de l'adoption d'une langue
    internationale auxiliaire.                                  1  »
  Sacré (E.).--L'Esperanto.                                     1  »
  Thiaucourt (C.).--Dernière conférence sur la Langue
    Internationale Esperanto                                    1  »
  Premier manuel de la langue auxiliaire Esperanto              » 10

1709-05.--Coulommiers. Imp. Paul BRODARD.--1-06.



Notoj de transskribinto:

Diversajn preserarojn de la originalo mi senrimarke ĝustigis. Mi
translokigis la tabelon de enhavo al la komenco de la teksto, kaj
movis ĉiujn la reklamojn al la fino.





*** End of this LibraryBlog Digital Book "Elektitaj fabloj de J. de La Fontaine" ***

Copyright 2023 LibraryBlog. All rights reserved.
Home