Title: Parizina
Author: Byron, George Gordon Byron, Baron
Language: Esperanto
As this book started as an ASCII text book there are no pictures available.


*** Start of this LibraryBlog Digital Book "Parizina" ***


                               LORD BYRON

                                PARIZINA

                               [Ilustraĵo]

                     EL LA ANGLA POEZIO ESPERANTIGIS

                          Dʳᵒ VENANCIO DA SILVA

                               [Ilustraĵo]

                                  PARIS
                       PRESA ESPERANTISTA SOCIETO
                          33, RUE LACÉPÈDE, 33
                                  1912

                                              Prezo: Fr. 0,50 ([Sm] 0,20)



PARIZINA



                               LORD BYRON

                                PARIZINA

                               [Ilustraĵo]

                     EL LA ANGLA POEZIO ESPERANTIGIS

                          Dʳᵒ VENANCIO DA SILVA

                               [Ilustraĵo]

                                  PARIS
                       PRESA ESPERANTISTA SOCIETO
                          33, RUE LACÉPÈDE, 33
                                  1912



_Al Sinjoro Majoro Lauriano das Trinas_

_Prezidanto de la Brazila Klubo “Esperanto”_

    _mi dediĉas ĉi tiun verketon, kiel malgrandan pruvon de
    amikeco: ĝi ne prezentas ian valoron, krom la deziron
    vulgarigi, kvankam malprecize kaj neperfekte, la historian
    pecon, tiel bele kaj majstre versigitan de la genio de la
    senmorta angla poeto Lord Byron!_

_Rio de Janeiro, Januaro 1911._

                                                        La Tradukinto.



PARIZINA


«Dum la regado de Nikolao III, Ferrara estis makulita de hejma tragedio.
Per la atesto de unu servisto kaj persona observado, Markizo de Este[1]
malkovris la sangadultajn amojn de sia edzino Parizina kaj sia bastarda
filo Hugo, bela kaj kuraĝa junulo. Ili estis senkapigitaj en la kastelo,
post la sentenco de la patro kaj edzo, kiu publikigis sian honton,
postvivinte al iliaj ekzekutigoj. Li estis malfeliĉa, se ili estis
krimaj; se ili estis senkulpaj, li estis tiam plej malfeliĉa: nek estas
tie ĉi ia ebla situacio, ĉe kiu mi povas sincere aprobi la lastan faron
de justeco el ia patro.»

(_Gibbon’s Miscellaneous Works, vol. III, paĝ. 470._)

[1] En la angla poezio, «Markizo de Este» estas anstataŭigita per la nomo
Azo, pro postulo de la verso.



I.


Estas la horo, kiam oni aŭdas el arbaroj la akran pepadon de la
najtingalo; estas la horo, kiam la promesoj de la geamantoj ŝajnas dolĉaj
je ĉia mallaŭta vorto, kaj malforta venteto, proksimaj riveretoj muzikas
al la dezerta orelo; kiam la roso delikate surverŝas la florojn; la
steloj brilas sur la ĉielo, la lazuro de l’ondoj estas pli densa, la
koloro de la foliaro pli bruna; kaj en la spaco vastiĝas la malhela lumo,
dolĉa, pura, kiu sekvas la falon de l’tago, kiam la krepusko fluidiĝas
sub la leviĝo de la luno.



II.


Sed ne por aŭdi la bruadon de l’akvofalo Parizina forlasas sian
ĉambron, ne por rigardadi la ĉielan lumon ŝi promenas en ombro de la
nokto; ŝi sidiĝas en la arbareto de Este, ne pro amo al ĝiaj floroj tute
ekfloritaj; ŝi atentas ne al najtingalo, sed al alia kanto tiel amema.
Tie glitas paŝoj sur la dika foliaro; ŝia vizaĝo paliĝas, ŝia koro batas
rapide; unu voĉo paroletas tra la bruantaj folioj, la ruĝeco revenas al
ŝia vizaĝo, ŝia brusto spiras. Unu momenton plu, ili sin renkontos. Ĝi
pasis... La amanto staras apud ŝiaj piedoj....



III.


Kio estas por ili la ĉirkaŭanta mondo, kun ĝia ŝanĝo de tempo kaj sezono?
La estaĵoj, la tero, la ĉielo estas nenio por iliaj spirito kaj okuloj.
Kiel la mortintoj, ili estas indiferentaj pri ĉio envolvanta ilin. Kvazaŭ
ĉio estis mortinta, ili sole vivas unu por la alia; iliaj ekĝemoj mem
estas plenaj de ĝojo tiel profunda, ke se ĝi ne malfortiĝus, tiu feliĉa
frenezeco detruus la korojn suferintajn ĝian varmegan jugon. Ĉu en tiel
tumulta kaj amema revo ili pensas pri krimo aŭ danĝero? Kiu, sub la jugo
de tiu pasio, haltis aŭ timiĝis en tia horo, aŭ pensis kiel mallongaj
estas tiaj momentoj? Sed tamen, ili jam pasis... Ho ve! ni devas vekiĝi,
antaŭ ol scii, ke tiu revo ne revenos plu....



IV.


Kun amemaj rigardoj ili forlasas la lokon de la estinta kulpa ĝojo;
kvankam ili havas esperon kaj faras promesojn, ili malĝojiĝas, kvazaŭ
tiu disiĝo estus la lasta. La oftaj ekĝemoj, la longa ĉirkaŭpremo, la
kisoj sur la vizaĝo de Parizina antaŭ la ĉielo, sub la lumo de la kvietaj
steloj, kiuj el malproksime atestis iliajn malfortecojn, ne pardonante
ilin, ĉio tio retenas ilin en la loko de l’krimo. Tio devas okazi, ili
devas disiĝi kun malespera ĉagreno en la koro, kun la profunda kaj trema
senkuraĝo, kiu rapide sekvas la malbonajn farojn.



V.


Kaj Hugo reiras la solulan liton, dezirante fervore aliulan edzinon; sed
ŝi devas remeti kun konsciencoriproĉo sian kapon apud la kredema koro de
la edzo. Kredeble febra en la dormado, kun la vizaĝo ruĝa pro malkvietaj
sonĝoj, ŝi elparolas unu nomon, kiun vekita ŝi ne kuraĝus diri; ŝi premas
la edzon kontraŭ sian bruston, kiu batas por alia forestanta: li vekiĝas
je tiu ĉirkaŭpremo, kaj kredante sin feliĉa, li konfuzas la sonĝajn
ekĝemojn kaj la varmajn karesojn kun tiuj, kiujn li kutimis glori, kaj
kortuŝiĝis ĝis la larmoj pro ŝi, kiu, eĉ dormante, amegis lin.



VI.


Li ĉirkaŭtenas ŝin dormantan kontraŭ sia koro, por aŭdi ĉian
interrompitan vorton; li aŭdas ... kial Princo Azo ektremas, kvazaŭ li
estus aŭdinta la voĉon de la ĉefanĝelo? Prave li ektremas ... plej grava
sentenco tondros super lia tombo, kiam li vekiĝos por ne plu dormi, kaj
aperi antaŭ la Eternula trono. Prave li ektremas, lia tera paco mortis
post la aŭdado de tiu nomo, kiu, elparolita dum la dormado elmontris ŝian
kulpon kaj la honton de Azo. Kies nomo estas tiu, kiu sur ŝia kapkuseno
sonas timinda? Kiel la rompanta ondo, rulante la tabulon al la marbordo,
ĵetas al la pintaj ŝtonegoj la malfeliĉulon, kiu falas por ne plu
leviĝi, tiel la frapo vundis lian animon. Kies nomo estas tiu? de Hugo,
ĝi estas la lia; vere li neniam suspektis tion! Estas la nomo de Hugo,
filo de la virino, kiun li amis, lia tuta malfeliĉo, produkto de lia
erarigita juneco, kiam li perfidis la honestecon de Bianka, fraŭlino kies
malprudenteco konfidigis ŝin je li, kiu ne edziniĝigis ŝin.



VII.


Li tiris la ponardon el la ingo, sed reingigis ĝin antaŭ ol la pinto
estos libera; kvankam nun malinda vivi, li ne kuraĝis mortigi tiel belan
ekzistaĵon, ne vidante, dormante tie ne plu; tiam li ne vekis ŝin, sed
fiksis al ŝi tian rigardon ke, se ŝi estus vekiĝinta el sia ravo, ĝi
glaciumus la senton ree dormi: sur lia frunto, sub la lumo de la brulanta
lampo, brilis grandaj gutoj. Ŝi ne plu parolis, sed ankoraŭ dormadis, dum
ĉe lia juĝo ŝiaj tagoj estis kalkulitaj.



VIII.


Je la mateno, li serĉis kaj trovis, en multe da rakontoj de la
ĉirkaŭvivantoj, la pruvon de ĉio, kion li timis koni: iliajn nunajn
kulpojn, sian estontan malfeliĉon. La fraŭlinoj, longatempe kunkulpaj,
serĉas savi sin transportante la krimon, la honton, la sentencon al ŝi.
Sekreto ne estas plu; ili rakontas ĉian detalon, kiu povis alporti plenan
kredaĵon al la diskonigita okazo; la vundita koro kaj la orelo de Azo
havas nenion plu por aŭdi aŭ suferi.



IX.


Li ne estis homo, kiu amus prokraston; en la parlamento de la ŝtato, la
estro de la antikva regno Este sidiĝis sur la juĝa trono; liaj nobeloj
kaj gvardioj estas tie; antaŭ li staras la kulpaj geamantoj, ambaŭ junaj
kaj unu en la plej granda beleco! La alia, kun zono sen glavo, la manoj
katenataj, ho Kristo! Kiel povas filo stari tiel antaŭ la patro! Hugo
tamen tiel devas renkonti lin kaj aŭdi la koleran sentencon, la rakonton
de sia malfeliĉo! Kvankam silenta, li ne ŝajnas konsternita.



X.


Kvieta, pala, senvorta, Parizina atendis sian juĝon; kiel ŝi ŝanĝiĝis de
post lasta fojo, kiam ŝiaj vivaj okuloj dissemis ĝojon ĉirkaŭ la hela
salono, kie nobeloj fieriĝis atendi, kie Beleco aspiregis imiti ŝian
ĝentilan voĉon kaj amindan mienon, kaj kolekti el ŝia aero kaj paŝado
la ĉarmojn de ilia reĝino. Ke ŝiaj okuloj tiam ploru pro malgajeco, tuj
mil militistoj antaŭenirus, mil elingitaj glavoj brilus proprigante al
si ŝian malpacon. Kio estas nun ŝi? Kio estas ili? ĉu ŝi povas ordoni;
ĉu ili povas obei? Silente kaj indiferente, kun la okuloj mallevitaj,
la brovo sulkigita, la brakoj krucigitaj, la mieno glaciumita, la lipoj
malfacile kaŝantaj la sarkasmon, tie staras la kavaliroj, la sinjorinoj,
la tuta kortego fine. Ke li, la elektita, kies lanco kuŝanta antaŭ lia
rigardo, havu la brakojn malligitajn unu momenton, li mortus aŭ gajnus la
liberecon... La amanto de sia duonpatrino estas tie katenita apud ŝi; li
ne vidas ŝiajn ŝveliĝintajn okulojn, plenigitajn de larmoj malpli pro ŝia
malespero, ol pro tiu de li; la palpebroj, sur kiuj la violkoloraj vejnoj
desegnis maldikajn liniojn plialtigitajn per la tre dolĉa blankaĵo, kiu
invitis la plej ameman kison, nun ŝajnis kunpremi la okulojn kun varma
kaj dubeblua flamo: ili brilis tiel malĝoje, kiam la larmoj silente
verŝitaj amasiĝis kaj plenigis ilin.



XI.


Li ankaŭ estis plorinta pro ŝi; sed pro la ĉeestantoj rigardantaj lin,
lia malĝojo, se li havus ĝin, ne aperis. Li altigis fieran kaj severan
frunton, se ian ĉagrenon lia animo sentus, li ne tremis antaŭ la amaso;
tamen li ne kuraĝis rigardi ŝin. La memoro al la pasintaj horoj, lia
krimo, lia amo, lia nuna stato, la patra kolero, la malamo de la
honestaj homoj, lia tera kaj eterna fatalo, ŝia fatalo, ho! la ŝia, tio
malpermesis al li rigardi ŝian malĝojegan frunton! Alie, lia ravita koro
malkaŝus konsciencan riproĉon pro la tuta malbono, kiun ĝi faris.



XII.


Kaj Azo parolis: «Hieraŭ ankoraŭ mi fieriĝis pri mia edzino kaj pri mia
filo; la revo en tiu mateno forflugis; antaŭ la ekfiniĝo de l’tago mi
havos neniun el ili! Mia vivo devas solece treniĝi. Nu! tio pasu; tie ĉi
ne vivas iu, kiu ne agus kiel mi; tiuj ligiloj estos rompitaj ne de mi;
tio pasu ankaŭ, la sentenco estas pretigita! Hugo, la pastro atendas vin,
kaj poste la rebato al via krimo! Iru, direktu viajn preĝojn al la ĉielo;
antaŭ la leviĝo de l’vesperaj steloj, vi scios ĉu tie vi povos meriti
pardonon, ĉu ĝia kompato povos ankoraŭ pardoni vin; sed tie ĉi, sur la
tero, estas neniu loko, kie vi kaj mi povas vivi kune almenaŭ dum unu
horo. Adiaŭ! mi ne volas vidi vian morton; sed vi, malsaĝa estaĵo, vidos
lian kapon!... Iru, mi ne povas diri plu... Iru, virino je voluptema
brusto! Ne mi, sed vi verŝis lian sangon! Iru, se vi povos vivi post tiu
spektaklo, kaj ĝojiĝu pri la vivo, kiun mi donas al vi.»



XIII.


Tiam sovaĝa Azo kaŝis al si la vizaĝon, ĉar ĉe lia frunto la ŝvelaj
arterioj batis, kvazaŭ varma sango alfluis kaj refluis lian cerbon;
li kurbiĝis iom da tempo, metis la tremantan manon antaŭ la okuloj,
vualante ilin kontraŭ la amaso; dum Hugo, altiĝante la katenitajn manojn,
petis la atenton de la patro dum mallonga tempo; la silenta sinjoro ne
malpermesis, kion li petis. «Ne estas ĉar mi timas la morton; vi vidis
min flanken je vi rajdi tute ruĝa de sango tra la batalo, nek foje viaj
sklavoj tiregis el mia mano senutilan glavon, kiu disverŝis pli da sango
por vi, ol iam mia hakilo faris por mi. Vi donis al mi la vivon, vi
povas repreni ĝin: donacon pro kiu mi ne dankas vin; la ofendoj al mia
patrino ne estas forgesitaj, ŝia malŝatita amo, ŝia nomo ruinigita, la
honta heredo de ŝia idaro; sed ŝi kuŝas en la tombo, kie ŝia filo, via
konkuranto, baldaŭ ripozos; ŝia krevita koro, mia kapo eltranĉita atestos
anstataŭ vi, inter la mortintoj, kiom sincera kaj karesa estis via juna
amo kaj via patra zorgo! Estas vere, ke mi senhonorigis vin, sed domaĝo
pro domaĝo; vi sciis, ke tiu ĉi juĝata via fianĉino, alia viktimo de
via malhumileco, antaŭ longatempe estis difinita por mi; vi vidis ŝin
kaj vi avidis ŝiajn ĉarmojn; kun via vera krimo, el kiu mi devenis, vi
malestimis min kiel malindaĵon, kiel malnoblan paron por ŝiaj brakoj,
ĉar vere mi ne povis sopiri al la leĝa heredo de via nomo, nek sidiĝi
sur la hereda trono de Este. Tamen, se mi vivus kelke da someroj plu,
mia nomo brilos pli, ol tiu Este kun honoroj tute miaj. Mi havis glavon,
mi havas bruston, kiu almilitus tiel altan plumfaskon, kiel neniam
balanciĝis laŭlonge de la rango de ĉiuj viaj reĝaj moŝtoj; nek ĉiam la
kavaliraj spronoj estas plej brile portataj de tiuj plej alte devenintaj:
la miaj pikis la flankojn de mia kurĉevalo antaŭ la malhumilaj ĉefoj el
princa rango dum la batalo, sub la ekscitanta krio: “Este kaj Venko!”
Mi ne volas defendi la kaŭzon de la krimo, nek petegi vin por reaĉeti
el tempo kelke da mallongaj horoj aŭ tagoj, kiuj devas pasi super mia
sensenta kadavro. Tiaj momentoj de frenezeco, kiaj la pasintaj, ne povis
nek devis daŭri. Kvankam mia deveno kaj mia nomo estas humilaj, kaj la
nobleco de via raso malŝatas ornami tian objekton kian mi, tamen miaj
trajtoj malkaŝas ian similecon al la vizaĝo de mia patro, mia spirito
montras ĉion de vi. El vi devenis mia kuraĝeco, el vi ankaŭ... Kial
vi ektremas? El vi, kun tuta ĝia forto, devenis mia valora brako, mia
flama animo; vi donis al mi ne nur la vivon, sed ĉion, kio igis min plej
simila al vi mem. Vidu, kion faris via krima amo! ĝi rekompencis al vi
per tre simila filo! Mi ne estas bastardo ĉe mia animo; ĉar tiu ĉi, kiel
la via, malamas kontrolon; pri mia vivo, tro frua donaco, kiun vi donis
al mi por repreni ĝin tiel rapide, mi ne taksis ĝin pli ol vi, kiam vi
plialtigis la kaskon sur la frunto kaj ni ambaŭ batalis unu apud la
alia, puŝante niajn kurĉevalojn sur la mortintoj. La estinteco valoras
nenion, fine la estonteco estos ankaŭ samvalora. Mi dezirus esti mortinta
tiam, ĉar kvankam vi kaŭzis la malfeliĉon al mia patrino, kaj forprenis
la fianĉinon difinitan por mi, tamen mi sentas, ke vi estas mia patro.
Kvankam estas severa via kruela dekreto, ĝi estas justa eĉ elveninte
el vi. Naskita en la peko por morti hontoplena, mia vivo komenciĝis
kaj finiĝos same. Kiel eraris la patro, tiel eraris la filo; vi devas
puni ambaŭ ĉe unu sola. Laŭ la homa vidpunkto, mia krimo ŝajnas la plej
malbona, sed Dio juĝos inter ni ankaŭ.»



XIV.


Li silentis kaj staris kun la krucigitaj brakoj, sur kiuj resonis la
ĉirkaŭantaj katenoj; neniu estro inter ĉiuj tie ĉeestantaj sentis sian
orelon vunditan, kiam tintis tiuj pezaj ĉenoj. Tiam la mortaj ĉarmoj
de Parizina ree altiris ĉiujn rigardojn. Ĉu ŝi povus aŭdi tiel lian
kondamnon al la morto?! Pala kaj silenta ŝi staris, la viva kaŭzo de la
malfeliĉo de Hugo: ŝiaj grandaj okuloj nemoveblaj, nek foje turniĝis
ien flanken, nek foje la palpebroj fermiĝis kaŝante la helon, kiun ili
ŝirmis; sed ĉirkaŭ ĝiaj globoj je la plej densa lazuro, la blanka rondo
plivastiĝis, kaj tie ŝi montris sin kun tiel vitreca rigardo, kvazaŭ
ŝia malmoligita sango estus glaciigita: iafoje dikaj larmoj amasiĝis
malrapide kaj glitis el la longa kaj nigra franĝo de la belaj palpebroj.
Estas vidinda ne aŭdinda afero; kaj ĉiuj ĉeestantoj surpriziĝis, ke
tiaj larmoj povas elflui el homaj okuloj. Ŝi provis paroli, la nefinita
vorto sufokiĝis en la ŝvelita gorĝo; ŝajnis, ke ŝia tuta kuraĝo ŝprucis
en la tono de tiu mallaŭta ĝemo. Tio ĉesis, ŝi provis ree paroli, sed
ŝia voĉo eksplodis kiel akra krio, kaj ŝi falis teren, kvazaŭ ŝtono
deĵetita el sia fundamento; pli simila al senviva objekto, restanta formo
de la edzino de Azo, ol al ŝi, kulpa ekzistaĵo, kies ĉia pasio estis
pikilo instiganta al kulpo, sed kiu ne povis suferi sian malkovron kaj
malesperon. Tamen ŝi vivis, ŝi restariĝis tre rapide el tiu sveno kvazaŭ
morto, sed apenaŭ akirinte la konscion, la sentoj estis superstreĉitaj
de akraj doloroj, ĉiu malforta fibro de ŝia cerbo (kiel pafarkaj ŝnuroj
moligitaj de la pluvo ĵetas flanken la erarintan sagon) sendis antaŭen
malraciajn kaj senenhavajn pensojn! La estinteco estis malplenaĵo,
la estonteco estis nigra kun briloj de funebraj strekoj, kiel la
fulmoheligita dezerta vojo, kiam la noktomeza ventego pleniĝas je kolero.
Ŝi timis, ŝi sentis, ke ia malbono kuŝas sur sia animo, tiel profunde kaj
malvarme, ke ŝi konsciis nur, ke estas kulpo kaj honto, kaj ke iu estas
mortonta; sed kiu? ŝi forgesis. Ĉu ŝi estas vivanta? ĉu tio estas ankoraŭ
la tero sube, la ĉielo supre, la homoj ĉirkaŭe?! aŭ ĉu estis demonoj,
kiuj nun tiel minacas ŝin, antaŭ kies okuloj ĝis tiam ili estis ridintaj
kun simpatio? ĉio estis konfuza kaj nedifinita al ŝia erarinta kaj
ekmovita spirito, ĥaoso da malsaĝaj esperoj kaj timoj!... Jen en ridoj,
jen en ploroj, freneze silenta je ĉia ekstremo, ŝi bataladis kontraŭ tiu
konvulsia sonĝo, kiu tiel ŝajnis agi sur ŝin. Ho! vane ŝi penados por
vekiĝi!



XV.


La sonoriloj de la monaĥejoj malĝoje kaj malrapide sonoras, balanciĝante
en la malhela kvarangula turo, kun profundaj sonoj, kiuj funebre vundas
la koron! Atentu! Oni ekkantas la himnon, la kanton por la mortintoj,
aŭ por la vivantoj, kiuj estas baldaŭ mortontaj! Por la animo de ia
foriganta ekzistaĵo, la morta himno resonas, la konkavaj sonoriloj
sonoras. Li proksimiĝas al la templimo de la vivo, genufleksante antaŭ
la genuoj de monaĥo. Malĝoja aŭdado, kompatinda spektaklo estis vidi lin
genufleksitan antaŭ la ŝtipo, sur la nuda, malvarma tero, ĉirkaŭitan de
la gvardioj, kies estro, kun la brako nuda, ekzamenas ĉu la tranĉrando
estas akra kaj firma, por ke la bato estu rapida kaj certa. Dume, la
popolamaso kunvenas en silenta rondo, por vidi la ekzekutigon de la filo
kondamnita de la patro.



XVI.


Estas proksimume la ĉarma horo antaŭ la subiro de la somera suno.
Lumigante tiun malĝojan tagon kaj mokante je ĝi kun la plej firmaj
radioj, la suno brilis sur la kondamnita kapo de Hugo, kiam lastafoje li,
konfesante sin al monaĥo, plorante sian fatalon, pentofarante, kurbiĝis
por aŭdi la vortojn de pardono, kiu estingas la mortajn pekojn. La alta
suno brilis sur la bukloj de liaj kaŝtanaj haroj, frizitaj laŭlonge de
la nuda kolo; sed pli brila ankoraŭ estis la radio ĵetita sur la hakilon
rebrilantan apud li kun klara kaj funebra relumo. Ho! maldolĉa horo de
l’foriro! Eĉ la sensentaj restis glaciigitaj pro timo. Kvankam la krimo
estis grandega, kaj la leĝo justa, tamen ili tremis antaŭ la spektaklo.



XVII.


La bastarda filo kaj kuraĝa amanto estis farinta la lastajn preĝojn: la
eroj de lia rozario, kaj liaj kulpoj, estis renombritaj; la horoj de lia
vivo atingis la lastan minuton. Li estis senigita je sia mantelo, la
blondaj haraj tufoj estis tonditaj. La vestoj, kiujn li portis ĝis tiam,
la skarpo, kiun Parizina donacis al li, ne devas ornami lin ĉe la tombo:
ĉio devas resti flanke; nur sur liajn okulojn oni devas meti bandaĝon;
sed ne, tiu lasta malindaĵo neniam vualos liajn fierajn okulojn. Liaj
sentoj, ŝajne submetitaj, reviviĝis iom kun profunda malŝato, kiam la
ekzekutisto preparis sin por vuali ilin, kvazaŭ li ne kuraĝus rigardi la
morton. «Ne, mia sango kaj mia vivo apartenas al vi, miaj manoj estas
katenitaj, sed lasu min morti almenaŭ kun la vido libera. Frapu!» Rapide
la glavo falis, la kapo ruliĝis, la peza trunko makulita, sangverŝante,
falis sur la teron, kies profundaj fendoj sorbiĝis de sanga fluo, la
konvulsiaj okuloj kaj lipoj tremis rapide, poste, ili fiksiĝis je
eterne.... Kiel la krimuloj, li mortis sen fanfaronado, sen parado; kiel
konfesanto, li kurbiĝis kaj preĝis ne malŝatinte la pastran helpon, nek
perdinte la esperon en la ĉielo. Dum genufleksita antaŭ la pastro, lia
koro foriĝis el teraj sentoj ... lia kolerema patro, lia amantino, kio
estis ili en tiu horo? Ne plu riproĉo, ne plu malespero; neniu penso krom
la ĉielo, neniu vorto krom la preĝo, escepte tiujn vortojn elparolitajn
kiam, nuda por suferi la baton de la ekzekutisto, li petis morti kun la
okuloj malkovritaj, kaj lian solan adiaŭon al tiuj ĉirkaŭantaj lin.



XVIII.


Silentaj kiel la lipoj fermitaj de la morto, la ĉeestantoj restis mutaj;
sed kiam la mortiga bato frapis lin, kies vivo kaj amo tiel finiĝis,
elektra tremfrosto trairis de homo al homo, kiuj kun mallaŭta murmuro
haltigis ekĝemon, kiu ree revenis ĉiun bruston. Krom la frapo, kiu
kun fortika kaj funebra bato penetris ĝis la ŝtipo, neniu akuta bruo
estis aŭdita, krom unu freneze akra, troe sovaĝa, fendinta la silentan
ĉirkaŭaĵon. Simila al la krio de patrino, kies filo estas mortigita de
subita frapo, tiu plendo supreniris ĉielon, kiel senmorta malfeliĉo de
unu animo. Elpuŝita tra la kradoj de la palaco de Azo, kien direktiĝis
ĉiuj rigardoj, la terura sono kun la aperaĵo samtempe ĉesis! Estis la
terura krio de unu virino; neniam la malespero sin montris en plej
freneza esprimo! ĉiuj, kiuj aŭdis ĝin, kompateme faris religian promeson,
por ke ĝi estu la lasta.



XIX.


Hugo mortis; de tiu horo Parizina ne estis plu aŭdita nek vidita en la
palaco, en la salono, en la ĝardeno. Ŝia nomo, kiel malnobla aŭ timinda
vorto, estis ekzilita el ĉiuj lipoj kaj oreloj, kvazaŭ ŝi neniam estus
vivinta; el Princo Azo, neniu aŭdis ian raporton pri edzino aŭ filo. Ili
ne havis monumenton nek memoron, estis entombigitaj en nesankta tero,
almenaŭ la kavaliro, kiu mortis je tiu tago. La fatalo de Parizina restis
kaŝita, kiel la polvo sub tomba ŝtono. Ĉu ŝi loĝadis en ia monaĥejo kaj
gajnis la ĉielan vojon per malkvietaj kaj riproĉindaj jaroj de turmento,
fastoj kaj senĉesaj ploroj; aŭ ĉu ŝi falis per la bulo aŭ glavo, pro
la funebra amo, kiu submetis sin; aŭ ĉu frapita je tiu momento, ŝi
mortis de tujaj suferoj, kiam tiun ŝi vidis morti sur la ŝtipo; aŭ ĉu la
frapo de l’ekzekutisto, ekmovinte ŝian kompateman koron, neniigis ŝian
organismon; neniu sciis, neniu iam scios: sed io estis ŝia fatalo tie ĉi,
ŝia vivo komenciĝis kaj finiĝis malfeliĉe.



XX.


Kaj Azo trovis alian edzinon; belaj filoj kreskis apud li, sed neniu
estis tiel aminda, tiel brava kiel tiu velkinta en la tombo; aŭ se ili
estis tiaj, ilia kreskado pasis neatentinda por lia rigardo aŭ rimarkita
kun sufokita ekĝemo. La ploro neniam malsupreniris lian vangon, la rido
neniam malstreĉis lian frunton, sur kiu estis gravuritaj la kruciĝintaj
linioj de la pripensoj, sulkoj, kiujn la varmega parto de _Malĝojo_ tie
fendis antaŭtempe, cikatroj de la ŝirinta spirito, kiujn la batalo de
l’_Animo_ lasis malantaŭe! Li estis sentinta tutan ĝojon kaj malfeliĉon;
apenaŭ restis al li sendormaj noktoj, pezaj tagoj; animo tute mortinta
por la malestimo aŭ laŭdo, konscienco kiu evitante sin mem, tamen ne
cedis nek forgesis; kiam li ŝajnis malpli kvieta li pensis kaj sentis
forte; nur la densa glacia tavolo povas kovri la supraĵon, la viva fluo
loĝas aktiva malsupre, tial ke ĝi kuras senĉese. Ĉe lia fermita brusto
loĝis sentoj enradikigitaj de la Naturo tre profunde por esti eltiritaj
el tie. Kiam ni bataladas por deteni la larmojn farante ilin forflui
koron, ili ne sekiĝas, iras returnen al la primitiva fonto, tie ili
fariĝas pli puraj, restante en ĝia profundeco, neverŝitaj, ne glaciitaj,
sed pli amataj tie, ili estas malpli videblaj. Forlasita al la intimaj
ekstremoj de ĉagreno por kompati tiujn formetitajn el la vivo, kaj sen la
potenco plenigi la mankon, kiun kaŭzis lia suferado, kaj plene konscia,
ke li estis parolinta justan sentencon; ke ili estis preparintaj siajn
kondamnojn, tamen, la vivo de Azo defluis mizeroplena! La malbonigitaj
branĉoj de l’arbo zorge ĉirkaŭhakitaj alportas al la resto forton,
floradon, vivon, freŝan verdaĵon, liberan ŝtonĵetilon; sed se la kolerema
fulmo furioze ruinigas la balanciĝantajn branĉetojn, la dika ŝtipo sentas
la malbonon, kaj neniam plu produktos unu folion.

[Ilustraĵo]





*** End of this LibraryBlog Digital Book "Parizina" ***

Copyright 2023 LibraryBlog. All rights reserved.