| By Author | [ A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z | Other Symbols ] |
| By Title | [ A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z | Other Symbols ] |
| By Language |
|
Download this book: [ ASCII ] Look for this book on Amazon Tweet |
Title: Dat Nie Testament vun unsen Herrn un Heiland Jesus Christus - na de plattdütsche Oeversettung vun Dr. Johann Bugenhagen
Author: Bugenhagen, Johannes
Language: English
As this book started as an ASCII text book there are no pictures available.
*** Start of this LibraryBlog Digital Book "Dat Nie Testament vun unsen Herrn un Heiland Jesus Christus - na de plattdütsche Oeversettung vun Dr. Johann Bugenhagen" ***
This book is indexed by ISYS Web Indexing system to allow the reader find any word or number within the document.
UN HEILAND JESUS CHRISTUS ***
Dat Nie Testament
Dat Nie Testament
vun unsen
HErrn un HEiland JEsus Christus
na de plattdütsche Oewersettung
vun
Dr. Johann Bugenhagen
Kropp.
Verlag vun de Bokhandlung »Eben-Ezer.«
1885.
BREMER
Bokdruckerie »Eben-Ezer.«
Vörred to de eerste Utgav vun de Evangelien.
Veele plattdütsche Lüd hebbt blot en hochdütsch Christendom, un holt sik
den GOtt, de blot hochdütsch to se sprickt, un to den se man hochdütsch
spreken künnt, sowiet vunt Lief, as dat Plattdütsche vun dat Hochdütsche
af is. Daher gift dat so veele Christen, de blot en Sünndags-Christendom
kennt. GOtt bewahr uns darvör in Gnaden un help, dat dat Christendom
den Husrock bi uns antreckt un för Plattdütsche ok plattdütsch ward.
Darto much düsse plattdütsche Bibel helpen, de malins en tru Helper vun
unsen Doktor Luther hett maken laten. Dar in dree Hunnert Jahrn ok de
plattdütsche Sprak sik ännert hett, so hef ik düt un dat ännern mußt.
Wer awer keen Plattdütsch mag, de bedenk, dat bet vör twee Hunnert
Jahrn in unse Land in de Kark plattdütsch predigt, sungen, bedt is, dat
wi en plattdütsche Bibel, en plattdütsch Gesangbok, en plattdütschen
Katechissen harrn, un de slechtsten Tieden weern dat grade nich. GOtt gev
se uns wedder.
Mit dat Evangelium gev ik den eersten Deel vun de Bibel rut.
Ik öwergev düsse Öwersettung de Lesers, weke weet, wat de plattdütsche
Sprak för en Bedüdung för unse Volk hett. So GOtt mi dat Leven un Sin
Gnad gift, schüllt de öwrigen Böker vun de hillige Schrift folgen. Ik
will eerst mal hörn, wat de Lüd, de de Sak verstaht, an de Öwersettung
nich gefalln deiht, damit ik mit den guden Rath, den se mi geven ward,
wieder arbeiden kann. GOtt de HErr awer segen dat Wark, dat dardörch Sin
hillige Nam ünner de Plattdütschen verherrlicht ward!
De Herutgever.
Min leeve Leser! Dörch GOtt’s Gnad is dat plattdütsche nie Testament un
de Psalmen na de Öwersettung vun Dr. Johann Bugenhagen nu fardig warn,
un dat grad in dat Jahr, da wi GOtt darvör danken doht, dat düsse true
Mann vör veer Hunnert Jahrn to Welt kamen is. De HErr ward nu de Gnad ok
geven, dat Sin hillige Wort in de plattdütsche Sprak de plattdütschen
Christen wedder wat nutzen deiht, damit se uns’ HErrgotts Wort richtig
verstahn lehrt. Ik höp, se ward dat denn ok richtig to Harten nehmen,
denn to de Tied, as dat Evangelium in uns’ Modersprak predigt war, harr
dat Christendom doch en anner Utsehn, as hüt to Dags. Do wulln de Lüd ok
so leven, as se lehrt warn. Nu awer wüllt se so lehrt warrn, as se leven
muchen. De Plattdütschen sünd awer ümmer Lüd west, de wenig snackt, awer
veel dahn hebbt, de nich för de Fedder, awer fört Handanleggen weern. Se
sünd ümmer Lüd wesen, de langsam wat faten dän, harrn se dat awer eenmal
fat, so heeln se dat ok fast un stunn darvör in up Leven un Dod. Ik höp,
dat plattdütsche Christendom schall dat ok noch wedder bewiesen, un wenn
dat darhen kummt, denn schüllt ji mal sehn, denn hett dat Art mit dat
Christendom. Un dat wull ik so geern beleven, dat wi hier in Norden,
in plattdütschen Landen, son Christendom wedder kreegen, daran man sin
hartlich Freud hebben kann, so dat man dat garnich begriepen kunn, wa dat
Minschen geven mag, de keen ordentlige Christen wesen wüllt. Un dat höp
ik heel seker, dat de plattdütsche Bibel darto wedder helpen ward, dat
GOtts Wort vun veele Lüd wedder beter verstahn ward. Wenn man’t eerst
richtig versteiht, denn mutt man dat wol leef hebben, dat is gar to söt
darto. Un wenn man’t leef hett, denn will man ok darna leven, denn dat is
gar to leevlich un bringt den rechten Freden.
Nu hollt man mi frielich vör, dat veele Plattdütsche gar keen Plattdütsch
lesen künnt. Dat makt nicks, denn lehrt se dat. Mi is’t ganz leef, wenn
se de plattdütsche Bibel ümmer heel langsam lesen mütt, denn öwer dat
Hochdütsche hüppt se so weg un seht blot de Bokstaven, nich awer wat se
bedüdt; un de Bibel will doch geern recht mit Bedacht les’t warrn, wenn
een se recht geneten will, so as man en Leevesbreef lesen deiht, wo man
bi jede Wort recht still hollt un sik dat int Hart drückt. Un wenn du
nu de plattdütsche Bibel mit de hochdütsche vergliekst, denn schast mal
sehn, je mehr du di in de Bibel rin lesen deihst un rin studeerst, je
söter smeckt se, un desto beter genütt man se, denn de Köst baben up is
ümmer wat hart bi dat Brod, un nich för jedereen sin Mundwark. Nu, wenn
du de hillige Schrift so recht mit Bedacht lesen un geneten deihst, denn
glöv ik, gifst du mi recht, wenn ik segg: De Hochdütschen hebbt veel
vör uns vörut, awer so eernst, as de Plattdütschen snacken künnt, künnt
se’t nich, un so hartlich eerst recht nich, un GOtts Wort geiht in de
plattdütsche Sprak doch eerst recht int Hart.
Min leeve Leser, licht is mi dat nich warn, den olen Johann Bugenhagen
oder Dr. Pommer, as Luther em nennt hett, in dat Plattdütsch, wat wi nu
spreken doht, reden to laten, un ik dank unsen HErrgott ganz besonners,
dat He mi den Mann to Help schickt hett, de wiet un breet de plattdütsche
Sprak wedder to Ehrn brocht hett, un de mi ok toeerst in min Jungsjahrn
de plattdütsche Sprak wedder hett leef gewinn lehrt; ik meen den
Professor Dr. Klaus Groth in Kiel, mit den sin Help de Sak so geraden is,
as se dörch GOtts Gnad warn is.
He hett mit groten Fliet un mit hartliche Leev to sin plattdütschen
Landslüd, de ganze Arbeit ut den Grunn dörchsehn un gehörig afsliept, as
dat son Mann versteiht, de in de Sak to Hus is. He hett mi mit Rath un
Daht holpen, darum will ik den Mann hier an düsse Stell den hartlichsten
Dank utspreken, denn den hett he verdeent. He hett all vör veele Jahrn
upmarksam darup makt, dat wi en plattdütsche Bibel hebben mussen un hett
mi dardörch den eersten Anstot to de Arbeit geven; un he freut sik nu
ganz königlich, dat he in sin oln Dag’ dat noch sehn dörft, wat he siet
veele Jahrn sik wünscht hett. Un mit em freut sik de truen Lüd, de mi
beden hebbt, de Bibel in de plattdütsche Sprak wedder rut to geven för
de plattdütschen Landslüd, denn ut mi sülbn harr ik dat wol doch nich
anfungen. Wenn de Leser nu marken deiht, dat wi uns ümmer bemöht hebbt,
de Sak beter to maken, so ward he sik nich wunnern, wenn he süht, dat wi
nich ümmer, as de Gelehrten dat nennt, konsequent verfahrn sünd, un vör
desülve Sak nich ümmer desülvigen Wör’ brukt hebbt. Wi höpt, dar ward uns
nu veele mit ehrn Rath helpen, bi en nie Utgav de Sak noch beter to maken.
Nu reis’ denn in GOtts Nam! GOtts Wort hett GOtts Segen, un wat vun Em
kummt, dat schall wol gut dohn. Darum segg ik: Plattdütsch nie Testament,
in GOtts Nam herut! Un wenn GOtt will, reis’t dat ole Testament mal na.
GOtt help in Gnaden, dat Sin Wort uns ümmer söter ward, damit wi dat
flietig les’t un noch flietiger darna doht, denn ward dat anners bi uns
utsehn, as dat nu utsüht.
Kropp, den 24. August 1885, in dat Jahr, do wi dat 400jährige
Jubiläum ton Andenken an Dr. Johann Bugenhagen sin Geburtsdag
fiern dän.
Johannes Paulsen.
De hilligen Böker vun dat Nie Testament.
Seite.
1. Evangelium St. Matthäi 1
2. Evangelium St. Marci 57
3. Evangelium St. Lucä 91
4. Evangelium St. Johannis 152
5. De Apostelgeschicht vun den hilligen Lukas schreben 197
6. De Epistel St. Pauli an de Römer 255
7. De 1. Epistel St. Pauli an de Corinther 280
8. De 2. Epistel St. Pauli an de Corinther 304
9. De Epistel St. Pauli an de Galater 319
10. De Epistel St. Pauli an de Epheser 327
11. De Epistel St. Pauli an de Philipper 336
12. De Epistel St. Pauli an de Kolosser 341
13. De 1. Epistel St. Pauli an de Thessalonicher 347
14. De 2. Epistel St. Pauli an de Thessalonicher 352
15. De 1. Epistel St. Pauli an Timotheus 354
16. De 2. Epistel St. Pauli an Timotheus 361
17. De Epistel St. Pauli an Titus 366
18. De Epistel St. Pauli an Philemon 368
19. De 1. Epistel St. Petri 370
20. De 2. Epistel St. Petri 376
21. De 1. Epistel St. Johannis 380
22. De 2. Epistel St. Johannis 386
23. De 3. Epistel St. Johannis 387
24. De Epistel an de Ebräers 388
25. De Epistel St. Jakobi 406
26. De Epistel St. Judä 412
27. De Apenbarung vun St. Johannis, de Theolog 413
Evangelium St. Matthäi.
Dat 1. Kapitel.
1. Düt is dat Bok vun de Geburt JEsu Christi, de dar is en Söhn Davids,
en Söhn vun Abraham. _Luk. 1, 32. 3, 23. Röm. 1, 3._
2. Abraham tügete Isaak. Isaak tügete Jakob. Jakob tügete Juda un sin
Bröder.
3. Juda tügete Pharez un Sara vun de Thamar. Pharez tügete Hezron. Hezron
tügete Ram.
4. Ram tügete Aminadab. Aminadab tügete Nahasson. Nahasson tügete Salma.
5. Salma tügete Boas vun de Rahab. Boas tügete Obed vun de Ruth. Obed
tügete Jesse.
6. Jesse tügete den König David. De König David tügete Salomo vun Uria
sin Fru.
7. Salomo tügete Roboam. Roboam tügete Abia. Abia tügete Assa.
8. Assa tügete Josaphat. Josaphat tügete Joram. Joram tügete Osia.
9. Osia tügete Jotham. Jotham tügete Achas. Achas tügete Ezechia.
10. Ezechia tügete Manasse. Manasse tügete Amon. Amon tügete Josia.
11. Josia tügete Jechonia un sin Bröder, um de Tied vun de babylonische
Gefangenschaft.
12. Na de babylonische Gefangenschaft tügete Jechonia Sealthiel.
Sealthiel tügete Zorobabel.
13. Zorobabel tügete Abiud. Abiud tügete Eliachim. Eliachim tügete Asor.
14. Asor tügete Zadok. Zadok tügete Achin. Achin tügete Eliud.
15. Eliud tügete Eleasar. Eleasar tügete Matthan. Matthan tügete Jakob.
16. Jakob tügete Joseph, den Mann vun Maria, vun de is gebarn JEsus, de
dar heet Christus.
17. Alle Generatschonen vun Abraham bet to David sünd veertein, vun David
bet to de babylonische Gefangenschaft sünd veertein, vun de babylonische
Gefangenschaft bet to Christus sünd wedder veertein Generatschonen.
18. Dat gung awer mit de Geburt Christi so to: Maria, Sin Moder, weer mit
Joseph verspraken. Ehr he se nu na sin Hus hal, begeev sik dat, dat se
swanger war vun den hilligen GEist. _Luk. 1, 27. 2, 5._
19. Awer Joseph, ehr Mann, weer fromm un wull se nich in en slechten Rop
bringen; dach, se awer heemlich to verlaten. _4. Mos. 5, 15._
20. As he nu noch so bi sik denken dä, süh, do erschien em en Engel vun
den HErrn in den Drom, un sä: Joseph, du Söhn Davids, wes’ nich bang,
Maria, din Fru, to di to nehmen, denn wat in ehr empfangen is, is vun den
hilligen GEist. _Luk. 1, 35._
21. Un se ward en Söhn to Welt bringen, den schast du JEsus heeten, denn
He ward Sin Volk selig maken vun ehr Sünn. _Luk. 1, 31. 2, 21. Apost. 4,
12. 10, 43._
22. Dat is awer geschehn, darmit erfüllt war, wat de HErr dörch den
Propheten seggt hett, de dar sprickt:
23. Süh, en Jungfer ward swanger warrn un en Söhn to Welt bringen, un se
ward Sin Nam Emanuel heeten, dat heet up dütsch: GOtt mit uns. _Jes. 7,
14._
24. As nu Joseph upwaken dä, dä he, wat den HErrn Sin Engel em befahln
harr, un nehm sin Fru to sik.
25. Awer se leven nich as Mann un Fru tosamen, bet dat se ehrn eersten
Söhn to Welt brocht harr, un he nenn Sin Nam JEsus. _Luk. 2, 7._
Dat 2. Kapitel.
1. Do JEsus gebarn weer to Bethlehem in dat jüdische Land, to König
Herodes sin Tied, süh, do keemen de Wiesen ut dat Morgenland na Jerusalem
un sä’n: _Luk. 2, 4. 6. 7._
2. Wo is de Juden ehr niegeborne König? Wi hebbt Sin Steern sehn in dat
Morgenland un sünd kamen um Em antobeden. _4. Mos. 24, 17. Jes. 60, 3._
3. As dat de König Herodes hörn dä, verfehr he sik un mit em heel
Jerusalem.
4. Un he leet tosamenkamen alle Hohenpresters un Schriftgelehrten mank
dat Volk un forsch vun se, wo Christus schull gebarn warrn.
5. Un se sä’n em: To Bethlehem in dat jüdische Land, denn so steiht dar
schreven dörch den Prophet: _Mich. 5, 1. Joh. 7, 42._
6. Un du Bethlehem in dat jüdische Land, du büst lang nich de lüttste vun
de jüdischen Städte, denn ut di schall kamen de Herzog, De öwer Min Volk
Israel en HErr wesen schall.
7. Do leet Herodes heemlich de Wiesen to sik kamen un forsch mit Fliet
vun se, wann se den Steern sehn harrn.
8. Denn wies he se na Bethlehem un sä: Treckt hen un forscht flietig na
dat Kind, un wenn ji dat findt, so seggt mi dat wedder, dat ik ok kam un
dat anbeden doh.
9. As se nu den König hört harrn, trocken se hen, un süh, de Steern, den
se in dat Morgenland sehn harrn, gung vör se hen, bet dat he keem un
stillstunn öwer den Ort, wo dat Kind weer.
10. As se nu den Steern seegen, warn se hochvergnögt;
11. Un gungen in dat Hus un funn dat Kind mit Maria, Sin Moder, un fulln
dal un beden dat an, un dän ehr Schätze up, schenkten Em Gold, Wiehrok un
Myrrhen. _Ps. 72, 10. 15. Jes. 60, 6._
12. Un GOtt befohl se in en Drom, dat se nich wedder schulln na Herodes
gahn, un se trocken up en annern Weg in ehr Land.
13. As se awer wegtrocken weern, erschien de Engel vun den HErrn den
Joseph in en Drom un sä: Stah up un nimm dat Kind un Sin Moder to di un
flüch na Egyptenland, un bliev dar bet Ik di dat segg, denn Herodes söcht
dat Kind, un will dat umbringen laten.
14. Un he stunn up un nehm dat Kind un Sin Moder to sik bi de Nacht un
reis’ heemlich af na Egyptenland.
15. Un he blev dar bet na Herodes sin Dod, up dat erfüllt war, wat de
HErr dörch den Prophet seggt hett, de dar sprickt: Ut Egypten hef ik Min
Söhn ropen. _Hos. 11, 1._
16. Do Herodes nu seeg, dat he vun de Wiesen bedragen weer, war he heel
wütig un schick ut, un leet alle Kinner in Bethlehem, un an ehr ganzen
Grenzen, dodmaken, de tweejährig un darunner weern, na de Tied, de he mit
Fliet vun de Wiesen erfahrn harr.
17. Do is geschehn, wat seggt is vun den Prophet Jeremias, wenn he
sprickt: _Jer. 31, 15._
18. Up de Bargen hett man en Geschrigg hört, veel Klagen, Weenen un
Hulen. Rahel ween öwer ehr Kinner un wull sik nich trösten laten, wiel se
nich mehr leven.
19. Do awer Herodes dod weer, süh, do erschien de Engel vun den HErrn
Joseph in en Drom in Egyptenland un sprok:
20. Stah up un nimm dat Kind un Sin Moder to di un gah hen na dat Land
Israel, denn de sünd dod, de dat Kind an dat Leven wulln.
21. Un he stunn up un nehm dat Kind un Sin Moder to sik un keem in dat
Land Israel.
22. Do he awer hörn dä, dat Archelaus König in dat jüdische Land weer an
de Stä vun sin Vader Herodes, war he bang, darhen to gahn, un in en Drom
kreeg he Befehl vun GOtt un trock na Galiläa.
23. Un dar gung he, um in en Stadt to wahn, de Nazareth heet, darmit
erfüllt war, wat seggt is dörch den Prophet: He schall Nazarener heeten.
_Luk. 1, 26. Jes. 11, 1. 53, 2. 3._
Dat 3. Kapitel.
1. To de Tied keem Johannes de Döper un predig in de Wüstenie vun dat
jüdische Land, _Mark. 1, 4. Luk. 3, 3._
2. Un sä: Doht Buße, dat Himmelriek is neeg herbi kamen.
3. Un he is de, vun den de Prophet Jesaias seggt hett, un spraken: Dar is
en Prediger sin Stimm in de Wüstenie: Makt den HErrn den Weg torecht, un
makt Sin Stieg eben. _Jes. 40, 3. Mark. 1, 3. Luk. 3, 4. Joh. 1, 24._
4. Awer he, Johannes, harr en Kleed vun Kameelshaar un en leddern Gürdel
um sin Lenden. Sin Spies weer Heuschrecken un wille Honnig. _2. Kön. 1,
8. Mark. 1, 6._
5. Do gung to em rut de Stadt Jerusalem un dat ganze jüdische Land un
alle Länner an den Jordan.
6. Un leeten sik vun em döpen in den Jordan un bekenn ehr Sünn.
7. As he nu veele Pharisäer un Sadducäer to sin Döp kamen seeg, sprok he
to se: Ji Adderngeslecht, wer hett ju denn wiest, dat ji den tokünftigen
Torn entlopen ward? _Luk. 3, 7._
8. Seht to, doht rechtschapen Frücht vun de Buß. _Luk. 3, 8._
9. Denkt man jo nich, dat ji bi ju seggen wüllt: Wi hebbt Abraham ton
Vader. Ik segg ju, GOtt kann Abraham ut düsse Steen Kinner upwecken.
_Luk. 3, 8._
10. De Axt is de Böm all an de Woddel leggt. Darum, weke Bom keen gude
Frucht bringt, de ward afhaut un in dat Füer smeeten. _Kap. 7, 16. Luk.
3, 9. Joh. 15, 2. 6._
11. Ik döp ju mit Water to Buße, De awer na mi kummt, is starker as
ik, Den ik ok nich würdig bün, Sin Schoh to drägen. De ward ju mit den
hilligen GEist un mit Füer döpen. _Mark. 1, 8. Joh. 1, 26. Apost. 1, 5._
12. Un He hett Sin Wörpschüffel in Sin Hand, He ward Sin Döschdeel fegen
un den Weeten in de Schün sammeln, awer dat Kaff ward He upbrenn mit ewig
Füer.
13. Um düsse Tied keem JEsus ut Galiläa an den Jordan to Johannes, up dat
He Sik vun em döpen leet.
14. Awer Johannes wehr Em af un sprok: Ik hef wull nödig, dat ik vun Di
döft warr, un Du kummst to mi?
15. Awer JEsus antwort un sprok to em: Lat dat nu man so wesen, för uns
schickt sik dat, alle Gerechtigkeit to erfülln. Do geev he dat to.
16. Un as JEsus nu döft weer, steeg He bald ut dat Water rut, un süh, de
Himmel dä sik up öwer Em. Un Johannes seeg GOtt Sin GEist, as en Duv,
rünner fahrn un öwer Em kamen.
17. Un süh, en Stimm vun den Himmel sprok: Düt is Min leeve Söhn, an Den
Ik en Wolgefalln hef.
Dat 4. Kapitel.
1. Do war JEsus vun den GEist in de Wüstenie föhrt, up dat He vun den
Düvel versöcht war. _Mark. 1, 12. Luk. 4, 1. 5. Mos. 8, 3._
2. Un as He veertig Dag’ un veertig Nächt fastet harr, hunger Em. _2.
Mos. 34, 28._
3. Un de Versöker trä to Em un sprok: Büst Du GOtt Sin Söhn, so sprick,
dat düsse Steen Brod warrn. _1. Thess. 3, 5. Matth. 3, 17._
4. Un He antwort un sprok: Dar steiht schreven: De Minsch levt nich
alleen vun Brod, sonnern vun jede Wort, dat ut GOtt Sin Mund geiht. _5.
Mos. 8, 3._
5. Do föhr Em de Düvel mit sik in de hillige Stadt un stell Em up de Zinn
vun den Tempel,
6. Un sprok to Em: Büst Du GOtt Sin Söhn, so lat Di dar rünner, denn dar
steiht schreven: He ward Sin Engeln öwer di Befehl dohn, un se ward di up
de Hann drägen, up dat du din Föt nich an en Steen stöttst. _Ps. 91, 11._
7. Do sprok JEsus to em: Wedderum steiht schreven: Du schast Gott, din
HErrn, nich versöken. _5. Mos. 6, 16. Luk. 4, 12._
8. Wedderum föhr Em de Düvel mit sik up en heel hogen Barg un wies’ Em
alle Rieke up de Welt un ehr Herrlichkeit.
9. Un sprok to Em: Dat will ik Di alltosam geven, so Du dalfalln un mi
anbeden deihst. _Luk. 4, 6. 7._
10. Do sprok JEsus to em: Pack di vun Mi weg, Satan, denn dar steiht
schreven: Du schast GOtt, Din HErrn, anbeden un Em alleen deenen. _5.
Mos. 6, 13. Luk. 4, 8._
11. Do verleet Em de Düvel. Un süh, do keemen de Engel to Em un deenten
Em. _Ebr. 1, 14._
12. Do nu JEsus hör, dat Johannes öwerantwort weer, trock He in dat
galiläische Land, _Luk. 4, 14._
13. Un verleet de Stadt Nazareth un wahn to Capernaum, dat dar liggt an
de See, an de Grenzen vun Zabulon un Nephthalim; _Mark. 1, 21. Luk. 4,
31._
14. Up dat erfüllt war, wat dar seggt is vun den Prophet Jesaias, de dar
sprickt: _Jes. 9, 1._
15. Dat Land Zabulon un dat Land Nephthalim an den Seeweg, up gündsiet
vun den Jordan, un dat heidnische Galiläa,
16. Dat Volk, dat in de Düsternis sitt, hett en grot Licht sehn, un de
dar sitt an den Ort vun den Dod sin Schatten, de is en Licht upgahn.
17. Vun de Tied an fung JEsus an to predigen un to seggen: Doht Buße, dat
Himmelriek is neeg herbikamen. _Mark. 1, 14. 15. Luk. 4, 15._
18. As nu JEsus an dat galiläische Meer gung, seeg He twee Bröder, Simon,
de dar heet Petrus, un Andreas, sin Broder, de smeeten ehr Netten in de
See, denn se weern Fischers. _Mark. 1, 16. 19. Luk. 5, 2._
19. Un He sprok to se: Folgt Mi na, Ik will ju to Minschenfischers maken.
_Mark. 1, 17._
20. Sogliek verleeten se ehr Netten un folgten Em na. _Jer. 16. Ezech.
47._
21. Un do He vun dar wieder gung, seeg He twee anner Bröder, Jakobus, den
Söhn vun Zebedäus, un Johannes, sin Broder, in en Schip mit ehrn Vader
Zebedäus, dat se ehr Netten flicken dän, un He reep se.
22. Un sogliek verleeten se dat Schip un ehrn Vader un folgten Em na.
23. Un JEsus gung umher in dat ganze jüdische Land, lehrte in ehr Scholen
un predig dat Evangelium vun dat Riek un heel allerlei Süken un Krankheit
unner dat Volk. _Luk. 4, 15. 31._
24. Un dat Gerücht vun Em drung dörch dat ganze syrische Land. Un se
brochten to Em allerlie Kranke mit mancherlie Süken un Qualn behaft, de
Beseetnen, de Maandsüchtigen un de Gichtigen. Un He mak se all gesund.
_Mark. 6, 55._
25. Un veel Volk folg Em na vun Galiläa, vun de tein Städte, vun
Jerusalem, ut dat jüdische Land un vun gündsiet vun den Jordan. _Luk. 6,
17._
Dat 5. Kapitel.
1. Do He awer dat Volk seeg, gung He up en Barg un sett sik, un Sin
Jünger treden to Em.
2. Un He dä Sin Mund up, lehr se un sprok: _Luk. 6, 20._
3. Selig sünd de, de dar geistlich arm sünd, denn dat Himmelriek is ehr.
_Jes. 57, 15._
4. Selig sünd de, de dar Leed drägt, denn de schüllt tröst warrn. _Ps.
126, 5. Jes. 61, 2. Luk. 6, 21._
5. Selig sünd de Sachtmödigen, denn se ward dat Eerdriek besitten. _Ps.
25, 13. 37, 11. Jes. 60, 21._
6. Selig sünd, de dar hungert un döstet na de Gerechtigkeit, denn se
schüllt satt warrn. _Luk. 6, 21._
7. Selig sünd de Barmhartigen, denn se schüllt Barmhartigkeit kriegen.
_Spr. 21, 21. Jak. 2, 13._
8. Selig sünd, de rein vun Harten sünd, denn se schüllt GOtt sehn. _Ps.
51, 12. 1. Joh. 3, 2. 3._
9. Selig sünd de Fredenstifters, denn se schüllt GOtt Sin Kinner heeten.
_Ebr. 12, 14. Jak. 3, 18._
10. Selig sünd de, de um de Gerechtigkeit willn verfolgt ward, denn dat
Himmelriek is ehr. _1. Pet. 3, 14._
11. Selig sünd ji, wenn ju de Minschen um Minetwilln smäht un verfolgt un
redt allerlie Öwles wedder ju, so se dat leegt. _Luk. 6, 22. 1. Pet. 4,
14._
12. West fröhlich un hebbt guden Moth, dat schall ju in den Himmel wol
belohnt warrn. Denn so hebbt se verfolgt de Propheten, de vör ju west
sünd. _Jak. 5, 10._
13. Ji sünd dat Solt vun de Eer. Wenn nu dat Solt dumm ward, womit schall
man denn solten? Dat is to Nicks mehr nütz, as dat man dat rutschüdd un
lett dat vun de Lüd wegperrn. _Mark. 9, 50. Luk. 14, 34._
14. Ji sünd dat Licht vun de Welt. De Stadt, de up en Barg liggt, kann
nich verborgen wesen.
15. Man stickt ok nich en Licht an un sett dat unner den Schepel, sonnern
up en Lüchter, so lücht dat denn alle, de in dat Hus sünd. _Mark. 4, 21._
16. Also lat ju Licht lüchten vör de Lüd, dat se ju guden Warke sehn un
ju Vader in den Himmel priesen doht. _1. Pet. 2, 12._
17. Ji schüllt nich meenen, dat Ik kamen bün, dat Gesetz oder de
Propheten uptolösen. Ik bün nich kamen, uptolösen, sonnern to erfülln.
_Matth. 3, 15. Röm. 3, 31._
18. Denn Ik segg ju wahrlich: bet dat Himmel un Eer vergaht, schall nich
de lüttste Bokstav noch en Tüttel vun dat Gesetz vergahn, bet dat dat all
geschehn is. _Luk. 16, 17. 21, 33._
19. Wer nu een vun düsse lütten Gebote uplöst un lehrt de Lüd so, de
schall de Lüttste heeten in dat Himmelriek. Wer dat awer deiht un lehrt,
de schall grot heeten in dat Himmelriek. _Jak. 2, 10._
20. Denn Ik segg ju: Dat wes’ denn, dat ju Gerechtigkeit beter is as de
Schriftgelehrten un Pharisäers ehr, so schüllt ji nich in dat Himmelriek
kamen.
21. Ji hebbt hört, dat to de Oln seggt is: Du schast Nüms dod maken, denn
wer Een dod makt, de schall dat Gericht schüllig wesen. _2. Mos. 20, 13.
3. Mos. 24, 17._
22. Ik awer segg ju: Wer mit sin Broder strieden deiht, de is dat Gericht
schüllig. Wer awer to sin Broder seggt: Racha, de is to dat höllische
Füer schüllig. _1. Joh. 3, 15. 2. Mos. 18, 21._
23. Darum, wenn du din Gav up den Altar opfern deihst un warrst denn
daran denken, dat din Broder wat gegen di hett, _Mark. 11, 25._
24. So lat dar vör den Altar din Gav un gah eerst hen un verdräg di mit
din Broder, un kumm denn un opfer din Gav.
25. Wes’ bald fredsam gegen din Wedderpart, so lang du noch mit em up den
Weg büst, up dat di de Weddersaker nich den Richter öwergeven deiht, un
de Richter öwergift di den Deener, un du warrst in dat Stockhus smeeten.
_Matth. 6, 24. 18, 35. Luk. 12, 58._
26. Ik segg di: Wahrlich, du warrst dar nich rut kamen, bet du den
letzten Pennig betahlt hest. _Matth. 18, 34._
27. Ji hebbt hört, dat to de Oln seggt is: Du schast nich ehebreken. _2.
Mos. 20, 14. 3. Mos. 20, 10._
28. Ik awer segg ju: Wer en Fru ansüht, se to begehrn, de hett all mit
ehr de Ehe braken in sin Hart.
29. Argert di awer din rechte Oog, so riet dat ut un smiet dat vun di.
Dat is di beter, dat vun din Lidmaten een verdarvt un nich de ganze Lief
in de Höll smeeten ward. _Matth. 18, 9. Mark. 9, 47._
30. Argert di din rechte Hand, so hau se af un smiet se vun di. Dat is
beter, dat vun din Lidmaten een verdarvt un nich din ganze Lief in de
Höll smeeten ward.
31. Dar is ok seggt: Wer sik vun sin Fru scheedt, de schall ehr geven en
Scheedebref. _Matth. 19, 7. 5. Mos. 24, 1. Mark. 10, 4. Luk. 16, 18. 1.
Cor. 7, 10._
32. Ik awer segg ju: Wer sik vun sin Fru scheeden deiht (dat wes’ denn um
Ehebruch), de makt, dat se de Ehe brickt; un wer en scheeden Fru friet,
de brickt de Ehe.
33. Ji hebbt wieder hört, dat to de Oln seggt is: Du schast keen falschen
Eed dohn un schast GOtt din Eed holn. _2. Mos. 20, 7._
34. Ik awer segg ju, dat ji keenenfalls swörn schüllt, weder bi den
Himmel, denn de is GOtt Sin Stohl; _Matth. 23, 22. Jes. 66, 1. Apost. 7,
49._
35. Noch bi de Eer, denn de is Sin Fotschemel, noch bi Jerusalem, denn se
is en groten König sin Stadt.
36. Ok schast du nich bi din Kopp swörn, denn du kannst nich en eenzig
Haar witt oder swart maken.
37. Ju Red schall wesen: Ja, ja, nee, nee. Wat daröwer is, dat is vun
Öwel. _2. Cor. 1, 17. Jak. 5, 12._
38. Ji hebbt hört, dat dar seggt is: Oog um Oog, Tän um Tän. _2. Mos. 21,
23. 24. 3. Mos. 24, 19. 20._
39. Ik awer segg ju: Ji schüllt dat Öwel nich wedderstreven, sonnern wenn
di Jemand en Slag gift up de rechte Back, denn hol de anner ok hen.
40. Un wenn Jemand mit di strieden will un din Rock nehmen, den lat ok
din Mantel. _Luk. 6, 29. 1. Cor. 6, 7._
41. Un wenn di Jemand nödigt een Mil, so gah twee mit em.
42. Gif den, de di beden deiht, un wenn di nich vun den, de vun di
afborgen will. _Luk. 6, 30. 33. 5. Mos. 15, 7._
43. Ji hebbt hört, dat dar seggt is: Du schast din Nächsten leeven un din
Fiend hassen. _3. Mos. 19, 18._
44. Ik awer segg ju: Leevt ju Fiende, segent, de ju flucht, doht wol
de, de ju haßt. Bedt för de, de ju beleidigt un verfolgt. _Luk. 23, 34.
Apost. 7, 59._
45. Up dat ji Kinner sünd vun ju Vader in den Himmel. Denn He lett Sin
Sünn upgahn öwer de Bösen un de Guden un lett regen öwer de Gerechten un
de Ungerechten.
46. Denn, wenn ji de leef hebbt, so ju leef hebbt, wat ward ji för Lohn
hebben? Doht dat de Töllners nich ok? _Luk. 6, 32._
47. Un wenn ji blot to ju Bröders fründlich doht, wat doht ji dar
Besonneres mit? Doht de Töllners nich ok so?
48. Darum schüllt ji vullkamen wesen, gliek as ju Vader in den Himmel
vullkamen is. _3. Mos. 11, 44. 19, 2. Luk. 6, 36._
Dat 6. Kapitel.
1. Hebbt acht up ju Almosen, dat ji de nich gevt vör de Lüd, dat ji vun
se sehn ward, ji hebbt anners keen Lohn bi ju Vader in den Himmel.
2. Wenn du nu Almosen gifst, so schast du nich vör di basunen laten, as
de Heuchlers doht in de Scholen un up de Straten, up dat se vun de Lüd
priest ward. Wahrlich, Ik segg ju, de hebbt ehrn Lohn all weg. _Röm. 12,
8._
3. Wenn du awer Almosen gifst, so lat din linke Hand nich weeten, wat de
rechte deiht,
4. Up dat din Almosen verborgen wes’, un din Vader, de in dat Verborgene
süht, ward di dat apenbar vergelln. _Luk. 14, 14._
5. Un wenn du beden deihst, schast du nich wesen as de Heuchlers, de dar
geern staht un bedt in de Scholen un an de Stratenecken, up dat se vun de
Lüd sehn ward. Wahrlich, Ik segg ju, se hebbt ehrn Lohn all weg.
6. Wenn du awer beden deihst, so gah in din Kamer un slut de Döhr to un
bed to din Vader in dat Verborgene. Un din Vader, de in dat Verborgene
süht, ward di dat apenbar vergelln. _2. Kön. 4, 33._
7. Un wenn ji beden doht, schüllt ji nich veel plappern, as de Heiden,
denn se meent, se ward hört, wenn se veele Worte makt. _Jes. 1, 15. Jer.
7, 15._
8. Darum schüllt ji ju de nich glieken. Ju Vader weet, wat ji nödig
hebbt, ehr ji Em beden doht.
9. Darum schüllt ji also beden: Uns’ Vader in den Himmel. Din Nam warr
hilligt. _Luk. 11, 2._
10. Din Riek komm. Din Will gescheh up de Eer, as in den Himmel.
11. Uns’ däglich Brod gif uns hüt.
12. Un vergif uns unse Schuld, as wi vergevt unse Schülligers.
13. Un föhr uns nich in Versökung, sonnern erlös uns vun dat Öwel. Denn
Din is dat Riek un de Kraft un de Herrlichkeit in Ewigkeit. Amen.
14. Denn wenn ji de Minschen ehr Fehler vergevt, so ward ju himmlische
Vader ju ju Fehler ok vergeven.
15. Wenn ji awer de Minschen ehr Fehler nich vergevt, so ward ju Vader ju
ju Fehler ok nich vergeven.
16. Wenn ji fastet, so schüllt ji nich suer utsehn as de Heuchlers, denn
se verstellt ehr Gesicht, up dat se vör de Lüd schient mit ehr Utsehn.
Wahrlich, Ik segg ju, de hebbt ehrn Lohn all weg. _Jes. 58, 5. 6._
17. Wenn du awer fasten deihst, so salv din Kopp un wasch din Gesicht,
18. Up dat du nich schienst vör de Lüd mit din Fasten, sonnern vör din
Vader, De verborgen is, un din Vader, de in dat Verborgene süht, ward di
dat apenbar vergelln.
19. Ji schüllt ju keen Schätze sammeln up de Eer, wo se de Motten un de
Rost freet, un wo de Deev darna gravt un stehlt.
20. Sammelt ju awer Schätze in den Himmel, wo se wedder Motten noch Rost
freet, un wo de Deev nich nagrav, noch stehlt. _Luk. 12, 33._
21. Denn wo ju Schatz is, dar is ok ju Hart. _Luk. 12, 34._
22. Dat Oog is dat Licht vun den Lief. Wenn din Oog eenfoldig is, so ward
din ganze Lief Licht wesen.
23. Wenn awer din Oog bös is, so ward din ganze Lief düster wesen.
Wenn awer dat Licht, dat in di is, Düsternis is, wa grot ward denn de
Finsternis sülvst wesen.
24. Keen kann twee Herren deenen. Entweder he ward den een hassen un den
annern leef hebben, oder ward den een anhangen un den annern verachten.
Ji künnt nich GOtt deenen un den Mammon. _1. Kön. 18, 21. Luk. 16, 13. 2.
Cor. 6, 15._
25. Darum segg Ik ju: Sorgt nich för ju Leven, wat ji eten un drinken
wüllt, ok nich för ju Lief, wat ji antrecken ward. Is dat Leven nich mehr
as de Spies? un de Lief mehr as de Kleder? _Ps. 37, 5. Spr. 16, 3. Luk.
12, 22. Phil. 4, 6. 1. Tim. 6, 6. 1. Pet. 5, 7. Ebr. 13, 5._
26. Kiekt de Vageln unner den Himmel an, de sai’t nich, de arnt nich, de
sammelt nich in de Schün, un ju himmlische Vader nährt se doch. Sünd ji
denn nich veel mehr as de? _Luk. 12, 24._
27. Wer is dar mank ju, de sik en Eel länger maken kann, wenn he ok noch
so veel darum sorgen deiht?
28. Un worum sorgt ji för Kledung? Kiekt de Lilln up dat Feld an, wa de
waßt, se arbeit nich un spinnt ok nich.
29. Ik segg ju, dat ok Salomo in all sin Herrlichkeit nich kledt west is
as een vun se. _1. Kön. 4, 21._
30. Wenn denn GOtt dat Gras up dat Feld so kledt, dat doch hüt steiht un
morgen in den Aben smeeten ward, schull He dat nich veelmehr för ju dohn?
O, ji Kleenglövigen! _Matth. 28, 26. Matth. 16, 8._
31. Darum schüllt ji nich sorgen un seggen: Wat schüllt wi eten? Wat
schüllt wi drinken? Womit schüllt wi uns kleden?
32. Na all dat tracht de Heiden. Denn ju himmlische Vader weet, dat ji
dat all nödig hebbt. _Luk. 12, 30._
33. Tracht toeerst na GOtts Riek un na Sin Gerechtigkeit, so ward ju all
dat tofalln. _1. Kön. 3, 13. Ps. 37, 4._
34. Darum sorgt nich för den annern Morgen, denn de morgende Dag ward för
dat Sine sorgen. Dat is genog, dat en jegliche Dag sin eegen Plag hett.
_2. Mos. 16, 19._
Dat 7. Kapitel.
1. Richt nich, up dat ji nich richt ward. _Luk. 6, 37. Röm. 2, 1. 1. Cor.
4, 5._
2. Denn mit wat för en Gericht ji richten doht, schüllt ji richt warrn,
un mit wat för en Mat ji meeten doht, schall ju wedder meeten warrn.
3. Wat sühst du awer den Splidder in din Broder sin Oog un warrst nich
gewahr den Balken in din eegen Oog?
4. Oder wa dörfst du seggen to din Broder: Hol still, ik will di den
Splidder ut din Oog trecken? Un süh, en Balken is in din Oog.
5. Du Heuchler, treck toeerst den Balken ut din Oog, un denn süh to, wa
du den Splidder ut din Broder sin Oog trecken kannst. _Sir. 18, 21. Luk.
6, 42._
6. Ji schüllt dat Hilligdom nich de Hunn geven, un ju Parlen schüllt ji
nich vör de Swien smieten, up dat de se nich unnerperrt mit ehr Föt un
sik umwend un ju terriet.
7. Bedt, so ward ju geven; sökt, so ward ji finnen, kloppt an, so ward
vör ju updahn. _Mark. 11, 24._
8. Denn wer dar bedt, de krigt, un wer dar söcht, de findt, un wer
ankloppt, vör den ward updahn. _Spr. 8, 17._
9. Wer is mank ju Minschen, wenn em sin Söhn um Brod bedt, de em en Steen
anbeeden deiht?
10. Oder wenn he em bedt um en Fisch, de em en Slang anbeeden deiht?
11. So ji denn, de ji doch bös sünd, künnt doch ju Kinner gude Gaven
geven, wa veelmehr ward ju Vader in den Himmel de wat Gudes geven, de Em
darum bedt. _Luk. 11, 13. Jak. 1, 17._
12. Allns, wat ji wüllt, dat de Lüd ju dohn schüllt, dat doht ji se, dat
is dat Gesetz und de Propheten. _Luk. 6, 31. Matth. 22, 40. Röm. 13, 8.
10._
13. Gaht in dörch de enge Port. Denn de Port is wiet, un de Weg is breed,
de to de Verdammnis föhrt, un de sünd veele, de darup wandelt. _Luk. 13,
24._
14. Un de Port is eng, un de Weg is smal, de to dat Leven föhrn deiht, un
dar sünd wenige, de em findt. _Apost. 14, 22._
15. Seht ju vör vör de falschen Propheten, de in Schapskleder to ju kamen
doht, inwennig awer sünd se rietende Wölf. _Jer. 14, 14. Apost. 20, 29._
16. An ehr Frücht schüllt ji se kennen lehrn. Kann man ok Druven sammeln
vun de Dorn oder Fiegen vun de Diesteln? _Luk. 6, 44. Jak. 3, 12. 1. Tim.
5, 24. 25._
17. So bringt jede gude Bom gude Frücht, awer en fuln Bom bringt böse
Frücht.
18. En gude Bom kann nich böse Frücht bringen, un en fule Bom kann nich
gude Frücht bringen. _Matth. 12, 33._
19. Jede Bom, de keen gude Frucht bringt, ward afhaut un in dat Füer
smeeten. _Matth. 3, 10. Luk. 3, 9. Joh. 15, 2. 6._
20. Darum schüllt ji se an ehr Frücht erkenn lehrn.
21. Dar ward nich all, de to Mi seggt: HErr, HErr, in dat Himmelriek kam,
blot de den Willn doht vun Min Vader in den Himmel. _Röm. 2, 13. Jak. 1,
22. 25._
22. Veele ward to Mi seggen an den Dag: HErr, HErr, hebbt wi nich in Din
Nam weissagt? Hebbt wi nich in Din Nam Düvels utdreven? Hebbt wi nich in
Din Nam veele Warke dahn? _Luk. 6, 46. 13, 26. 27._
23. Denn will Ik se bekenn: Ik hef ju noch nie kennt, wiekt all vun Mi,
ji Öweldäders. _Matth. 25, 41. Ps. 6, 9._
24. Wer darum up düß Min Red hörn deiht un deiht darna, den vergliek Ik
mit en kloken Mann, de sin Hus up Felsen bu’n dä. _Luk. 6, 47._
25. As nu en Slagregen full, un veel Water keem, un de Winn weihn un
stötten an dat Hus, full’t doch nich um, denn dat weer up en Felsen bu’t.
_Matth. 16, 18._
26. Un wer düß Min Red hörn deiht un deiht nich darna, de is liek en
dwatschen Minsch, de sin Hus up Sand bu’t hett.
27. As nu Slagregen full, un veel Water keem, un de Winn weihn un an dat
Hus stötten, do full dat un dä en groten Fall. _Hes. 13, 11._
28. Un dat begeef sik, as JEsus düt seggt harr, verfehrn sik de Lüd öwer
Sin Lehr. _Mark. 1, 22. Luk. 4, 32._
29. Denn He predig gewaltig un nich as de Schriftgelehrten.
Dat 8. Kapitel.
1. Do He awer vun den Barg dal gung, folg Em veel Volk na.
2. Un süh, en utsätzigen Mann keem un bä Em an un sprok: HErr, wenn Du
wullt, kannst Du mi rein maken. _Mark. 1, 40. Luk. 5, 12._
3. Un JEsus streck Sin Hand ut, rör em an un sprok: Ik will’t dohn, wes’
rein! Un alsobald weer he vun sin Utsatz rein.
4. Un JEsus sprok to em: Süh to, segg dat Nüms, gah awer hen un wies’ di
de Presters un opfer din Gav, de Moses befahln hett, to en Tügnis öwer
se. _Luk. 17, 14. 3. Mos. 14, 2._
5. Do awer JEsus to Kapernaum ingung, keem en Hauptmann to Em, de bä Em,
6. Un sprok: HErr, min Knecht liggt to Hus un is gichtkrank un hett grote
Wehdag.
7. JEsus sprok to em: Ik will kamen un em gesund maken.
8. De Hauptmann antworte un sprok: HErr, ik bün nich weert, dat Du ünner
min Dack geihst, sonnern sprick blot een Wort, so ward min Knecht gesund.
9. Denn ik bün en Minsch, darto de Obrigkeit unnerdahn, un hef unner mi
Kriegsknechte. Awer wenn ik segg to een: Gah hen, so geiht he, un to en
annern: Kumm her, so kummt he, un to min Knecht: Doh dat, so deiht he dat.
10. Do JEsus dat hör, verwunner He Sik un sprok to de, weke Em nafolgten:
Wahrlich, Ik segg ju, son Glov hef Ik in Israel nich funn.
11. Awer Ik segg ju: Veele ward kamen vun Osten un Westen un mit Abraham
un Isaak un Jakob in dat Himmelriek sitten. _Jes. 49, 12. Luk. 13, 28.
29._
12. Awer de Kinner vun dat Riek ward utstött in de üterste Düsternis, dar
ward Hulen un Tänklappern wesen. _Matth. 22, 13. 25, 30._
13. Un JEsus sprok to den Hauptmann: Gah hen, di schall geschehn, as du
glovt hest. Un sin Knecht war gesund to desülvige Stunn. _Matth. 9, 29.
15, 28._
14. Un JEsus keem in Petrus sin Hus un seeg, dat sin Swiegermoder leeg un
harr dat Fever. _Mark. 1, 29. Luk. 4, 38._
15. Do greep He ehr Hand an, un dat Fever verleet se. Un se stunn up un
deen Em. _Matth. 9, 25._
16. Den sülven Abend awer brochen se veel Besetene to Em. Un He drev de
Geister ut mit Worten un mak allerlie Kranke gesund. _Mark. 1, 32. Luk.
4, 40._
17. Up dat erfüllt war, wat seggt is vun den Propheten Jesaias, de dar
sprickt: He hett unse Swachheit up Sik nahmen un unse Sük hett He dragen.
_Jes. 53, 4. 5. 1. Pet. 2, 24._
18. Un as JEsus veel Volk um Sik seeg, befohl He, gündsiet vun de See
hinöwer to föhrn.
19. Un en Schriftgelehrte keem to Em, de sprok to Em: Meister, ik will Di
folgen, wo Du hengeihst. _Luk. 9, 57._
20. JEsus sä to em: De Vöß hebbt Kuln un de Vageln unner den Himmel hebbt
Nester, awer de Minschensöhn hett nich, wo He Sin Kopp henleggt.
21. Un en annern mank Sin Jüngers sprok to Em: HErr, gif mi Frilöv, dat
ik hengah un toeerst min Vader begrav.
22. Awer JEsus sprok to em: Folg du Mi na un lat de Doden ehr Doden
begraven. _1. Tim. 5, 6._
23. Un He steeg in dat Schipp, un Sin Jüngers folgen Em. _Mark. 1, 36.
Luk. 8, 22._
24. Un süh, do keem en grot Unwedder, so dat ok dat lüttje Schipp vun de
Waggen bedeckt war, un He sleep. _Jon. 1, 4. 5._
25. Un de Jünger gungen to Em, weckten Em up un sproken: HErr, help uns,
wi kamt sunst um.
26. Do sä He to se: Ji Kleenglövigen, warum sünd ji so bang? Un stunn up
un bedroh den Wind un de See, do war dat ganz still. _Matth. 6, 30._
27. De Minschen awer wunnern sik un sproken: Wat is dat för en Mann, dat
Em de Wind un de See gehorsam sünd? _Spr. 30, 4._
28. Un He keem gündsiet vun de See in de Gegend vun de Gergesener. Do
lepen Em twee Beseeten in de Möt, de keemen ut de Dodenkulen un weern
heel grimmig, so dat Nüms desülve Strat wannern kunn. _Mark. 5, 1. Luk.
8, 26._
29. Un süh, de schregen un sproken: O JEsus, Du GOttes Söhn, wat hebbt wi
mit Di to dohn? Büst Du herkamen uns to pienigen, ehr dat Tied is? _Luk.
4, 41._
30. Dar weer awer in de Feern en grote Drift Swien up de Weid.
31. Do beden Em de Düvels un sproken: Wullt Du uns utdrieven, so gif uns
Frilöv, in de Drift Swien to fahrn.
32. Un He sprok: Fahrt hen! Do fahrn se ut un fahrn in de Drift Swien. Un
süh, de ganze Drift Swien stört sik vun de steile Hög in de See un versop
darin. _Luk. 8, 32. 33._
33. Un de Harr’s leepen weg un gungen hen in de Stadt un sä’n dat all, un
wa dat mit de Beseeten togahn weer.
34. Un süh, do gung de ganze Stadt rut, JEsus in de Möt. Un as se Em sehn
dä’n, beden se Em, dat He vun ehr Grenzen wieken wull. _Mark. 5, 17. Luk.
8, 37._
Dat 9. Kapitel.
1. Do tredt He in dat Schipp un fohr wedder röwer un keem in Sin Stadt.
2. Un süh, do brochen se to Em en Gichtigen, de leeg up en Bett. Do nu
JEsus ehrn Glov seeg, sprok He to den Gichtigen: Wes’ bi guden Moth, Min
Söhn, Din Sünden sünd di vergeven. _Mark. 2, 1. Luk. 5, 18._
3. Un süh, weke mank de Schriftgelehrten sproken bi sik sülvst: Düsse
lästert GOtt.
4. Do awer JEsus ehr Gedanken seeg, sprok He: Worum denkt ji so Arges in
ju Harten?
5. Wat is lichter, to seggen: Di sünd din Sünden vergeven, oder to
seggen: Stah up un gah?
6. Up dat ji awer weten doht, dat de Minschensöhn Macht hett, up de Eer
de Sünden to vergeven, sprok He to den Gichtigen: Stah up, nimm din Bett
up un gah na Hus.
7. Un he stunn up un gung to Hus.
8. Do dat Volk dat seeg, verwunner dat sik un pries GOtt, de son Macht de
Minschen geven hett.
9. Un do JEsus vun dar gung, seeg He en Minsch in de Tollbod sitten, de
heet Matthäus, un sprok to em: Folg Mi na. Un he stunn up un folg Em.
10. Un dat begeev sik, dat He to Disch seet in dat Hus, süh, do keemen
veel Töllners un Sünners un seeten mit JEsus un Sin Jüngers to Disch.
11. As dat de Pharisäers sehn dän, sproken se to Sin Jüngers: Worum itt
ju Meister mit de Töllners un Sünners?
12. As dat JEsus hör, sprok He to se: De Starken brukt keen Dokter, awer
de Kranken. _Luk. 5, 31._
13. Gaht awer hen un lehrt, wat dat is: Ik hef Wolgefalln an
Barmhartigkeit un nich an Opfer. Ik bün kamen, de Sünners to Buß to
ropen, un nich de Gerechten. _1. Sam. 15, 22._
14. Unnerdeß keemen Johannes sin Jünger to Em un sproken: Worum fast wi
un de Pharisäers so veel, un Din Jüngers fast nich? _Mark. 2, 18. Luk. 5,
33._
15. JEsus sprok to se: Wa künnt de Hochtiedslüd Leed dregen, so lang de
Brüdigam bi se is? De Tied ward awer kamen, dat de Brüdigam vun se nahm
ward, denn ward se fasten. _Joh. 3, 29._
16. Keen flickt en ole Kleed mit en Lappen vun nie Tüg, denn de Lappen
ritt doch wedder vun dat Kleed, un dat Lock ward gröter.
17. Man deiht ok nich Most in ole Wienbälge, sunst ritt de Wienbälge, un
de Most löpt ut, un de Wienbälge kamt um. Sonnern man deiht Most in nie
Wienbälge, so ward se beid tosam holn warrn.
18. Do He so mit se reden dä, keem een vun de Öwersten un smeet sik vör
Em dal un sprok: HErr, min Dochter is eben storven, awer kumm un legg Din
Hand up se, so ward se lebendig. _Mark. 5, 22. Luk. 8, 41._
19. Un JEsus stunn up un folg em na un Sin Jünger.
20. Un süh, en Fru, de twölf Jahr den Blodgang hatt harr, keem vun
achtern to Em un röhr den Som vun Sin Kleed an. _Mark. 5, 25._
21. Denn se sprok bi sik sülvst: Mug ik blot Sin Kleed anröhrn, so war ik
gesund.
22. Do wenn Sik JEsus um un seeg ehr an un sprok: Hef guden Moth, Min
Dochter, din Glov hett di holpen. Un de Fru war gesund to desülvige Stunn.
23. Un as He in den Öwersten sin Hus keem un seeg de Flöters, un den Larm
vun dat Volk,
24. Sprok He to se: Gaht weg, denn dat lüttje Mäden is nich dod, sonnern
dat slöppt. Un se belachen Em.
25. As awer dat Volk rutjagt weer, gung He hen un fat ehr an de Hand. Do
stunn dat lüttje Mäden up.
26. Un düsse Geschicht war ludbar öwer dat ganze Land. _Luk. 7, 17._
27. Un as JEsus nu vun dar wieder gung, leepen twee Blinde achter Em her,
de schregen un sproken: O, du Davids Söhn, erbarm Di öwer uns. _Matth.
15, 22. 20, 30._
28. Un do He to Hus keem, gungen de Blinden to Em. Un JEsus sprok to se:
Glovt ji, dat Ik so wat dohn kann? Do sproken se to Em: HErr, ja!
29. Do röhr He de Ogen an un sprok: Ju gescheh na ju Glov! _Matth. 8, 13._
30. Un ehr Ogen warn apen dahn. Un JEsus bedroh se un sprok: Seht nu to,
dat Nüms wat darvun hört. _Mark. 1, 43. 7, 36._
31. Awer se gungen ut un maken Em bekannt in datsülvige ganze Land.
32. As düsse nu rut weern, do brochen se Em en Minsch, de weer stumm un
beseeten. _Matth. 12, 22. Luk. 11, 14._
33. Un as de Düvel utdreven weer, fung de Stumme an to spreken. Un dat
Volk wunner sik un sprok: So wat is in Israel noch nich sehn warn.
34. Awer de Pharisäers sproken: He drift de Düvels ut dörch den Öwersten
vun de Düvels. _Luk. 11, 15. 12, 24._
35. Un JEsus gung umher in alle Städte un Flecken, lehrte in ehr Scholen
un predig dat Evangelium vun dat Riek un heel allerlie Sük un allerlie
Krankheit mank dat Volk. _Matth. 4, 23._
36. Un do He dat Volk seeg, jammer Em dat, denn se weern versmacht un
verstreut as de Schap, de keen Harr hebbt. _Mark. 6, 34._
37. Do sprok He to Sin Jüngers: De Aarn is grot, awer wenig sünd de
Arbeitslüd. _Luk. 10, 2._
38. Darum bedt den HErrn vun de Aarn, dat He Arbeitslüd in Sin Aarn
schicken deiht.
Dat 10. Kapitel.
1. Un He reep Sin twölf Jüngers to Sik un gev se Macht öwer de unreinen
Geister, dat se desülvigen utdreeven un heeln allerlie Sük un allerlie
Krankheit. _Mark. 6, 7. Luk. 9, 1._
2. De Namen awer vun de twölf Apostels sünd düsse: De eerste Simon, heet
Petrus, un Andreas, sin Broder, Jakobus, Zebedäi Söhn, un Johannes sin
Broder. _Mark. 3, 16. Apost. 1, 13._
3. Philippus, un Bartholomäus, Thomas, un Matthäus, de Töllner, Jakobus,
Alphäi Söhn, Lebbäus, mit den Tonam Thaddäus,
4. Simon vun Kana, un Judas Ischariot, de Em verraden dä.
5. Düsse Twölf schick JEsus ut, gebot se un sprok: Gaht nich up de Heiden
ehr Strat un treckt nich in de Samariter ehr Städte;
6. Sonnern gaht hen to de verloren Schap ut dat Hus Israel. _Matth. 15,
24. Apost. 13, 46._
7. Gaht awer un predigt un sprekt: Dat Himmelriek is neeg herbi kamen.
_Matth. 3, 2. 4, 17. Luk. 10, 9._
8. Makt de Kranken gesund, reinigt de Utsätzigen, weckt de Doden up,
drievt de Düvels ut. Umsunst hebbt ji dat kregen, umsunst gevt dat ok.
9. Ji schüllt nich Gold, noch Sülver, noch Erz in ju Gürtel hebben;
_Mark. 6, 8. Luk. 9, 3._
10. Ok keen Tasch up den Weg, ok nich twee Röck, keen Schoh, ok keen
Stock. Denn en Arbeitsmann is sin Spies weerth.
11. Wo ji awer in en Stadt oder Flecken gaht, dar befragt ju, ob dar
jemand in is, de dat weert is, un blift bi de, bet ji darvun treckt.
_Mark. 6, 10. Luk. 10, 8. 10._
12. Wo ji awer in en Hus gaht, so gröt datsülvige. _Luk. 10, 5. 6._
13. Un so datsülvige Hus dat weert is, so schall ju Freden up se kamen.
Is dat dat awer nich werth, so ward sik ju Fred wedder to ju kehrn.
14. Un wo jemand ju nich annehm ward noch ju Red hörn, so gaht rut vun
datsülvige Hus oder Stadt un slaht den Stoff af vun ju Föt. _Mark. 6,
11. Luk. 9, 5. Apost. 13, 51. 16, 7._
15. Wahrlich, Ik segg ju: De Sodomer un Gomorrer ehr Land ward dat
erdräglicher gahn an’t jüngste Gericht as son Stadt.
16. Seht, Ik schick ju as de Schap mitten mank de Wölf, darum west klok
as de Slangen un ahn Falschheit as de Duven. _Luk. 10, 3. Röm. 16, 19._
17. Nehmt ju awer in acht vör de Minschen, denn se ward ju öwerantworten
vör ehr Rathüs’ un ward ju geißeln in ehr Scholen. _Matth. 24, 9. Luk.
21, 12._
18. Un man ward ju vör Fürsten un Königs föhrn um Minetwilln, to en
Tügnis öwer se un öwer de Heiden. _Mark. 13, 9._
19. Wenn se ju nu ward öwerantworten, so sorgt nich, wa oder wat ji
reden schüllt. Denn dat schall ju to de Stunn geven warrn, wat ji reden
schüllt. _Mark. 13, 11. Luk. 12, 11. 21, 14._
20. Denn ji sünd dat nich, de dar red, sonnern ju Vader Sin GEist is dat,
de dörch ju reden deiht.
21. Dar ward awer een Broder den annern ton Dod öwerantworten, un de
Vader den Söhn, un de Kinner ward sik upsetten gegen ehr Öllern un se ton
Dod helpen.
22. Un ji schüllt haßt warrn vun jeden um Min Nams willn. Wer awer bet an
dat Enn uthöllt, de ward selig warrn. _Luk. 21, 17._
23. Wenn se ju awer in en Stadt verfolgt, so flücht in en anner.
Wahrlich, Ik segg ju, ji ward dörch de Städ in Israel nich to Enn kamen,
bet dat des Minschen Söhn kummt.
24. De Jünger is nich öwer sin Meister noch de Knecht öwer sin Herr.
_Joh. 13, 16._
25. Dat is den Jünger genog, dat he is as sin Meister, un de Knecht as
sin Herr. Hebbt se den Husvader Beelzebub nennt, wa veelmehr ward se Sin
Huslüd so heeten. _Matth. 12, 24._
26. Darum wes’ nich bang vör se. Dar is Nicks verborgen, dat nich apenbar
ward, un is Nicks heemlich, dat man nich weten ward. _Mark. 4, 22. Luk.
8, 17._
27. Wat Ik ju segg in Düstern, dat redt int Licht, un wat ji hört in dat
Ohr, dat predigt up dat Dack. _Luk. 12, 3._
28. Un west nich bang vör de, weke den Lief dod makt un de Seel nich dod
maken künnt. West awer bang vör den, de Lief un Seel in de Höll verdarven
kann.
29. Kofft man nich twee Sparlings för een Pennig? Un keen vun de fallt up
de Eer ahn ju Vader.
30. Nu awer sünd ok ju Haar up den Kopp all tellt.
31. Darum wes’t nich bang, ji sünd beter as veel Dacklünken.
32. Darum, wer Mi bekennt vör de Minschen, den will Ik bekennen vör Min
himmlischen Vader.
33. Wer Mi awer verleugnet vör de Minschen, den will Ik verleugnen vör
Min himmlischen Vader. _Luk. 9, 26._
34. Ji schüllt nich meenen, dat Ik kamen bün, Freden to bringen up de
Eer. Ik bün nich kamen, Freden to bringen, sonnern dat Swerdt.
35. Denn Ik bün kamen, den Minschen to vertörnen mit sin Vader un de
Dochter gegen ehr Moder un den Söhn sin Fru gegen ehrn Mann sin Moder.
_Mich. 7, 6. Luk. 14, 26._
36. Un ward de egen Huslüd den Minsch sin Fiend wesen.
37. Wer awer Vader oder Moder mehr leef hett as Mi, de is Mi nich weerth.
Un wer Söhn oder Dochter mehr leef hett as Mi, de is Mi nich weerth. _5.
Mos. 33, 9. Luk. 14, 26._
38. Un wer nich sin Krüz up sik nimmt un Mi nafolgt, de is Mi nich
weerth. _Matth. 16, 24._
39. Wer sin Leven findt, de schall dat verleern, un wer sin Leven verlüst
um Mintwilln, de schall dat finnen. _Luk. 17, 33._
40. Wer ju upnimmt, de nimmt Mi up, un wer Mi upnimmt, de nimmt Den up,
De Mi schickt hett. _Matth. 18, 5. Luk. 10, 16. Joh. 13, 20._
41. Wer en Prophet upnimmt in en Prophet sin Nam, de schall en Prophet
sin Lohn hebben. Wer en Gerechten upnimmt in en Gerechten sin Nam, de
schall en Gerechten sin Lohn hebben. _1. Kön. 17, 10. 18, 4._
42. Un wer een vun düsse Lüttsten sin Döß mit en Beker kolt Water löscht
in en Jünger sin Nam, wahrlich, Ik segg ju, dat schall em nich unbelohnt
blieven. _Matth. 25, 40. Mark. 9, 41._
Dat 11. Kapitel.
1. Un dat begeef sik, do JEsus son Gebot Sin Jüngers geven harr, gung He
vun dar wieder, to lehrn un to predigen in ehr Städte.
2. As awer Johannes int Gefängnis de Warke vun Christus hörn dä, schick
he twee vun sin Jüngers hen. _Luk. 7, 18. 19._
3. Un leet Em seggen: Büst Du, De dar kamen schall, oder schüllt wi up en
annern töven? _5. Mos. 18, 15._
4. JEsus antworte un sprok to de: Gaht hen un seggt Johannes wedder, wat
ji seht un hört.
5. De Blinden seht, un de Lahmen gaht, un de Utsätzigen ward rein, un de
Doven hört, de Doden staht up, un de Armen ward dat Evangelium predigt.
_Matth. 15, 30. Jes. 35, 5. Luk. 7, 22. Jes. 61, 1._
6. Un selig is, wer sik nich an Mi argern deiht. _Matth. 13, 57._
7. As de hengungen, fung JEsus an to reden to dat Volk vun Johannes: Wat
sünd ji rutgahn in de Wüstenie to sehn? Wüllt ji en Rohr sehn, dat de
Wind hen un her weiht? _Luk. 7, 24._
8. Oder wat sünd ji rutgahn to sehn? Wulln ji en Minsch sehn in weeke
Kleder? Seht, de dar weeke Kleder drägt, sünd in de Könige ehr Hüs’.
9. Oder wat sünd ji rutgahn to sehn? Wulln ji en Prophet sehn? Ja, Ik
segg ju, de ok mehr is as en Prophet. _Luk. 1, 76. 7, 28._
10. Denn düsse is dat, vun den schreven steiht: Süh, Ik schick Min Engel
vör Di her, de Din Weg vör Di bereiten schall. _Mal. 3, 1. Mark. 1, 2._
11. Wahrlich, Ik segg ju: Mank alle, de vun Fruens gebarn sünd, is Nüms
upkamen, de grötter is as Johannes de Döper. Awer de Lüttste in dat
Himmelriek is grötter as he. _Luk. 7, 28._
12. Awer vun Johannes den Döper sin Dag bet nu her lidt dat Himmelriek
Gewalt. Un de Gewalt doht, de ritt dat to sik. _Luk. 16, 16._
13. Denn alle Propheten un dat Gesetz hebbt weissagt bet up Johannes.
14. Un, so ji dat wüllt annehmen, he is Elias, de dar schall tokünftig
wesen. _Mal. 4, 5. Matth. 17, 12._
15. Wer Ohrn hett to hörn, de hör to. _Mark. 7, 16._
16. Mit wem schall Ik awer düt Geslecht verglieken? Dat is as lüttje
Kinner, de up den Markt sitt un ropt gegen ehr Gesellen, _Luk. 7, 81._
17. Un sprekt: Wi hebbt ju fleut un ji wulln nich danzen; wi hebbt ju
klagt, un ji wulln nich weenen.
18. Johannes is kamen, eet nich un drunk nich; so seggt se: He hett den
Düvel. _Matth. 3, 4. Luk. 7, 20._
19. Den Minschen sin Söhn is kamen, itt un drinkt; so seggt se: Süh, wat
is de Minsch för en Freter un Wiensüper, en Gesell vun de Töllners un
de Sünners. Un de Wiesheit mutt sik rechtfardigen laten vun ehr Kinner.
_Matth. 9, 10._
20. Do fung He an, de Städte to schelln, in weke de meisten vun Sin Daden
geschehn weern, un de sik doch nich betert harrn.
21. Weh di, Chorazin! Weh di, Bethsaida! Weern son Daden to Tyrus un
Sidon geschehn, as bi ju geschehn sünd, de harrn vör Tieden in’n Sack un
in de Asch Buße dahn. _Luk. 10, 13._
22. Doch Ik segg ju: Dat ward Tyrus un Sidon erdräglicher gahn an’t
jüngste Gericht denn ju.
23. Un du, Capernaum, de du büst erhaben bet to den Himmel, du warrst bet
in de Höll runnerstött warrn. Denn wenn to Sodom de Daden geschehn weern,
de bi di geschehn sünd, se stunn noch hüdigen Dags. _Jes. 14, 12._
24. Doch Ik segg ju: Dat ward dat Sodomer Land erdräglicher gahn an’t
jüngste Gericht as di.
25. To desülvige Tied antworte JEsus un sprok: Ik pries Di, Vader un HErr
vun den Himmel un de Eer, dat Du so wat de Wiesen un de Kloken verborgen
hest un hest dat de Unmündigen apenbart. _Luk. 10, 21. 1. Cor. 1, 27._
26. Ja, Vader, denn dat is so gefällig west vör Di.
27. Alle Dinge sünd Mi öwergeven vun Min Vader. Un Nüms kennt den Söhn,
as alleen de Vader; un Nüms kennt den Vader, as alleen de Söhn, un wen
dat de Söhn will apenbarn, _Matth. 28, 18. Ps. 8, 7. Joh. 3, 35. 17, 2.
1. Cor. 15, 27. Eph. 1, 22. Phil. 2, 9. Ebr. 2, 8._
28. Kamt her to Mi, alle, de ji möd un beladen sünd, Ik will ju
erquicken. _Jes. 55, 1. Jer. 31, 25._
29. Nehmt up ju Min Joch un lernt vun Mi, denn Ik bün sachtmödig un vun
Harten demödig, so ward ji Ruh finnen för ju Seelen. _Jer. 6, 16._
30. Denn Min Joch is sanft un Min Last is licht. _1. Joh. 5, 3._
Dat 12. Kapitel.
1. To de Tied gung JEsus dörch de Saat up en Sabbat; un Sin Jüngers harrn
Hunger, fungen an, de Ahrn uttorieten un to eten. _Mark. 2, 23. Luk. 6,
1._
2. Do dat de Pharisäers seegen, sproken se to Em: Süh, Din Jüngers doht,
wat sik nich paßt up en Sabbat to dohn. _2. Mos. 20, 10._
3. He awer sprok to se: Hebbt ji nich les’t, wat David dä, as he un de
mit em weern, Hunger harrn? _1. Sam. 21, 6. Luk. 6, 3._
4. Wa he in dat Gotteshus gung un eet de Schaubrode up, de em doch nich
tokeemen to eten, un de mit em weern, sonnern alleen de Presters. _2.
Mos. 29, 83. Mark. 2, 26._
5. Oder hebbt ji nich lest in dat Gesetz, wa de Presters up den Sabbat in
den Tempel den Sabbat breken un doch ahn Schuld sünd?
6. Ik awer segg ju, dat hier De is, De ok grötter is as de Tempel.
7. Wenn ji awer weten dän, wat dat is: Ik hef Wolgefalln an de
Barmhartigkeit un nich an dat Opfer, so harrn ji de Unschülligen nich
verdammt. _Matth. 9, 13. 1. Sam. 15, 22._
8. De Minschensöhn is en HErr ok öwer den Sabbat.
9. Un He gung vun dar weg un keem in de Schol.
10. Un süh, dar weer en Minsch, de harr en verdrögte Hand. Un se frogen
Em un sproken: Is dat ok recht, up den Sabbat gesund to maken? Up dat se
en Sak to em harrn.
11. Awer He sprok to se: Wer is dar mank ju, wenn he en Schap hett,
dat em up en Sabbat in en Grav fallt, de dat nich anfaten un wedder
ruttrecken dä?
12. Wa veel beter is nu en Minsch as en Schap? Darum kann man wull up en
Sabbat wat Gudes dohn.
13. Do sprok He to den Minschen: Streck din Hand ut. Un he streck se ut,
un se war wedder gesund as de anner.
14. Do gungen de Pharisäer rut un heeln en Rath öwer Em, wa se Em dod
maken kunnen. _Ps. 2, 2. Mark. 3, 6. Luk. 6, 11._
15. Awer do JEsus dat hör, mak He Sik darvun. Un Em folg veel Volk na, un
He mak se all gesund.
16. Un bedroh se, dat se Em nich verraden dän. _Matth. 9, 30._
17. Up dat erfüllt war, dat dar seggt is dörch den Prophet Jesaias, de
dar sprickt: _Jes. 42, 1._
18. Süh, dat is Min Knecht, den Ik utwählt hef, un Min Allerleevsten, an
den Min Seel en Wolgefalln hett. Ik will Min GEist up Em leggen, un He
schall de Heiden dat Gericht verkündigen. _Matth. 3, 17. Jes. 11, 2._
19. He ward nich strieden noch schrien, un man ward Sin Schrien nich hörn
up de Straten.
20. Dat inknickte Rohr ward He nich tweibreken, un den glimmenden Docht
ward He nich utlöschen, bet dat He utföhrt dat Gericht to’n Sieg. _Jes.
61. Hes. 34, 16._
21. Un de Heiden ward up Sin Nam höpen.
22. Do war en beseten Minsch to Em brocht, de weer blind un stumm, un He
mak em gesund, dat de Blinde un Stumme spreken un sehn kunn. _Matth. 9,
32._
23. Un all dat Volk war bang un sprok: Is Düß nich David sin Söhn?
_Matth. 9, 33._
24. Awer de Pharisäer, as se dat hörn, sproken se: He drifft de Düvels
nich anners ut as dörch Beelzebub, den Öwersten vun de Düvels. _Matth. 9,
34. Mark. 3, 22. Luk. 11, 15._
25. JEsus awer mark ehr Gedanken un sprok to se: Jede Riek, wenn dat mit
sik sülvst uneens ward, dat ward wüste, un jede Stadt oder Hus, wenn dat
mit sik sülvst uneens ward, kann nich bestahn. _Luk. 11, 17._
26. Wenn denn een Satan den annern utdrifft, so mutt he mit sik sülvst
uneens wesen, wa kann denn sin Riek bestahn?
27. Wenn Ik awer de Düvels dörch Beelzebub utdrieven doh, dörch wen
drievt denn ju Kinner se ut? Darum ward se ju Richters wesen.
28. So Ik awer de Düvels dörch GOtt Sin GEist utdrieven doh, so is jo
GOttes Riek to ju kamen. _1. Joh. 3, 8._
29. Oder wa kann jemand in en Starken sin Hus gahn un sin Husgerät roven,
dat wes’ denn, dat he eerst den Starken anbinnen deiht un em denn sin Hus
utrovt. _Jes. 49, 27._
30. Wer nich mit Mi is, de is gegen Mi, un wer nich mit Mi sammelt, de
verstreut. _Luk. 11, 23._
31. Darum segg Ik ju: Alle Sünn un Lästerung ward den Minschen vergeven,
awer de Lästerung wedder den GEist ward den Minschen nich vergeven.
_Mark. 3, 28. 29. Luk. 12, 10. Ebr. 6, 4. 6. Ebr. 10, 29._
32. Un wer wat redt gegen den Minschensöhn den ward dat vergeven; awer
wer wat redt gegen den hilligen GEist, den ward dat nich vergeven, nich
in düsse noch in de anner Welt. _Luk. 12, 10._
33. Sett entweder en guden Bom, so ward de Frucht gut wesen, oder sett en
fulen Bom, so ward de Frucht ful. Denn an de Frucht kennt man den Bom.
_Matth. 7, 17. Luk. 6, 44._
34. Ji Adderngetücht, wa künnt ji wat Gudes reden, dewiel ji bös sünd?
Wovun dat Hart vull is, darvun geiht de Mund öwer. _Luk. 6, 45._
35. En gude Minsch bringt wat Gudes hervör ut sin gude Hart sin Schatz,
un en böse Minsch bringt Böses hervör ut sin bösen Schatz.
36. Awer Ik segg ju, dat de Minschen möt Rekenschop geven up dat jüngste
Gericht vun jede unnütze Wort, dat se spraken hebbt. _Eph. 4, 29._
37. Ut din Hart schast du rechtfardigt warrn, un ut din Worde schast du
verdammt warrn. _Hiob. 15, 6. Luk. 19, 22._
38. Do antworten eenige mank de Schriftgelehrten un Pharisäers un
sproken: Meister, wi muchen geern en Teken vun Di sehn. _Matth. 16, 1.
Mark. 8, 11._
39. Un He antworte un sprok: De böse un ehebrekerische Art söcht en
Teken, un dar ward ehr keen Teken geven as alleen dat Teken vun den
Prophet Jonas. _Matth. 16, 4. Luk. 11, 29. 30._
40. Denn so, as Jonas dree Dag’ un dree Nächte in den Walfisch sin Buk
weer, so ward de Minschensöhn dree Dag’ un dree Nächte merrn in de Eer
wesen. _Jon. 2, 1. 2._
41. De Lüd vun Ninive ward uptreden up dat jüngste Gericht mit düt
Geslecht un ward dat verdammen, denn se dän Buße na Jonas sin Predigt. Un
süh, hier is mehr as Jonas. _Jon. 3, 5._
42. De Königin vun den Süden ward uptreden up dat jüngste Gericht mit
düt Geslecht un ward dat verdammen, denn se keem vun dat Enn vun de Eer,
Salomo sin Wiesheit to hörn. Un süh, hier is mehr as Salomo. _1. Kön. 10,
1. Luk. 11, 31._
43. Wenn de unreine Geist vun den Minsch utfahrn is, so dörchwannert he
wüste Stä’n, söcht Ruh un findt de nich. _Luk. 11, 24._
44. So sprickt he denn: Ik will wedder umkehrn in min Hus, wo ik utgahn
bün. Un wenn he kummt, so findt he dat lerrig, fegt un smückt.
45. So geiht he hen un nimmt to sik söven annere Geister, de slechter
sünd as he sülven, un wenn se rinkamt, wahnt se darin, un ward et mit
densülvigen Minsch arger as dat vörher weer. Also ward dat ok düt böse
Geslecht gahn. _2. Pet. 2, 20._
46. Do He noch also to dat Volk reden dä, süh, do stunn Sin Moder un Sin
Bröder buten, de wulln mit Em spreken. _Mark. 3, 31. Luk. 8, 19._
47. Do sprok Een to Em: Süh, Din Moder un Din Bröder staht buten un wüllt
mit Di spreken.
48. He antwort awer un sprok to den, de Em dat seggen dä: Wer is Min
Moder? Un wer sünd Min Bröder?
49. Un reck Sin Hand ut öwer Sin Jüngers un sprok: Süh dar, dat is Min
Moder un Min Bröder.
50. Denn wer den Willn deiht vun Min Vader in den Himmel, desülvige is
Min Broder, Swester un Moder. _Matth. 7, 21. Joh. 6, 40._
Dat 13. Kapitel.
1. Up densülvigen Dag gung JEsus ut dat Hus un sett Sik an de See. _Mark.
4, 1._
2. Un veel Volk versammel sik to Em also, dat He in dat Schipp steeg un
seet, un all dat Volk stunn an dat Öwer.
3. Un He redte to se veelerlie dörch Glieknisse un sprok: Seht, dar gung
en Saimann ut to sai’n. _Mark. 4, 3. Luk. 8, 4._
4. Un indem he sai’, full wat an den Weg; do keemen de Vageln un freeten
dat up.
5. Wat full in dat steenige Land, dar dat nich veel Eer harr, un gung
bald up, darum, dat dat keen deepe Eer harr.
6. As nu awer de Sünn upgung, welk dat, un wiel dat keen Wuttel harr, war
dat verbrennt.
7. Wat full mank de Dorn, un de Dorn wussen up un heeln dat unner.
8. Wat full up en gut Land un drog Frucht, wat hunnertfältig, wat
sößtigfältig, wat dörtigfältig.
9. Wer Ohrn hett, to hörn, de hör.
10. Un de Jüngers keemen to Em un sproken: Warum redst Du to se dörch
Glieknisse? _Mark. 4, 10. Luk. 8, 9._
11. He antworte un sprok: Ju is geven, dat ji dat Geheemnis vun dat
Himmelriek verstaht; düsse awer is dat nich geven. _Matth. 11, 25. Mark.
4, 11._
12. Denn wer dar hett, den ward wat geven, dat he dat vullkamen hett, wer
awer nicks hett, vun den ward ok nahmen, wat he hett. _Matth. 25, 29._
13. Darum red Ik to se dörch Glieknisse. Denn mit sehen Ogen seht se
nich, un mit hören Ohrn hört se nich, denn se verstaht dat nich.
14. Un öwer se ward de Wiessagung vun Jesaias erfüllt, de dar seggt: Mit
de Ohrn ward ji hörn un ward dat nich verstahn, un mit sehen Ogen ward ji
sehn un dat nich begriepen. _Jes. 6, 9. 10. Mark. 4, 12. Luk. 8, 10._
15. Denn dat Hart vun düt Volk is verstockt, un ehr Ohrn hört nich recht,
un ehr Ogen slummert, up dat se nich enmal mit de Ogen seht un mit de
Ohrn hört un mit dat Hart verstaht un sik bekehrt, dat Ik se helpen dä.
16. Awer selig sünd ju Ogen, dat se seht, un ju Ohrn, dat se hört. _Luk.
10, 23._
17. Wahrlich, Ik segg ju: Veele Propheten un Gerechte hebbt begehrt, to
sehn, wat ji seht, un hebbt dat nich sehn, un to hörn, wat ji hört, un
hebbt dat nich hört. _Luk. 10, 24._
18. So hört nu düt Glieknis vun den Saimann. _Mark. 4, 14._
19. Wenn Jemand dat Wort vun dat Riek hört un nich versteiht, so kummt de
Böse un ritt weg, wat dar sai’t is in sin Hart, un de is dat, de an den
Weg sai’t is.
20. De awer up dat steenige Land sai’t is is de: wenn Jemand dat Wort
hört un datsülve bald annimmt mit Freuden. _Jes. 58, 2._
21. Awer he hett keen Wutteln in sik, sonnern he is wedderwendig, wenn
sik Drövsal un Verfolgung erheven deiht wegen dat Wort, so argert he sik
bald. _Eph. 3, 17._
22. De awer unner de Dorn sai’t is, is de, wenn Jemand dat Wort hört
un de Sorg vun düsse Welt un Bedrug vun de Riekdom erstickt dat Wort un
bringt keen Frucht. _Luk. 18, 32. 1. Tim. 6, 9._
23. De awer in dat gude Land sai’t is, is de: wenn Jemand dat Wort hört
un versteiht dat un denn ok Frucht bringt; un wat driggt hunnertfältig,
wat awer sößtigfältig, wat dörtigfältig.
24. He lä se en anner Glieknis vör un sprok: Dat Himmelriek is liek en
Minsch, de gude Saat up sin Acker sai’t.
25. Do awer de Lüd sleepen, keem sin Fiend un sai’ Unkrut twischen den
Weeten un gung weg.
26. Do nu dat Krut wassen un Frucht bringen dä, do funn sik ok dat Unkrut.
27. Do keemen de Knechten to den Husvader un sproken: Herr, hest du nich
guden Samen up din Acker sai’t? Woher hett he denn dat Unkrut?
28. He sprok to de: Dat hett de Fiend dahn. Do sproken de Knechten:
Schüllt wi hengahn un dat utrieten?
29. He sprok: Nee, darmit ji nich togliek den Weeten mit utriet, wenn ji
dat Unkrut utriet.
30. Lat dat beid tosamen wassen bet to de Aarn, un um de Tied vun de Aarn
will ik to de Meiers seggen: Sammelt toeerst dat Unkrut tohop un bindt
dat in Bündels, dat man dat verbrenn, awer den Weeten sammelt mi in min
Schün.
31. En anner Glieknis lä He se vör un sprok: Dat Himmelriek is liek en
Sempkorn, dat en Minsch neem un sai’ dat up sin Acker. _Mark. 4, 31. Luk.
13, 19._
32. Dat is dat lüttste vun alle Saatkorns, wenn dat awer upwaßt, so is
dat dat gröttste mank den Kohl un ward en Bom, dat de Vageln unner den
Himmel kamt un wahnt unner sin Twiegen.
33. En anner Glieknis redte He to se: Dat Himmelriek is en Suerdeeg
liek, den en Fru neem un meng dat mank dree Schepel Mehl, bet dat dat
alltosamen suer war. _Luk. 13, 21._
34. All düt redte JEsus dörch Glieknisse to dat Volk, un ahn Glieknisse
redte He nich to se. _Mark. 4, 33._
35. Up dat erfüllt war, wat seggt is dörch den Prophet, de dar sprickt:
Ik will Min Mund updohn in Glieknisse un will utspreken de Heemlichkeiten
vun Anfang vun de Welt. _Ps. 78, 2._
36. Do leet JEsus dat Volk vun Sik un gung to Hus. Un Sin Jünger keemen
to Em un sproken: Düd’ uns de Glieknisse vun dat Unkrut up den Acker.
37. He antworte un sprok to se: De Minschensöhn is dat, De den guden
Samen sai’t.
38. De Acker is de Welt. De gude Samen sünd de Kinner vun dat Riek. Dat
Unkrut sünd de Kinner vun de Bosheit.
39. De Fiend, de se sai’t, is de Düvel. De Aarn is dat Enn vun de Welt.
De Meiers sünd de Engeln. _Offenb. 14, 15._
40. So as man nu dat Unkrut utritt un int Füer verbrennt, so ward dat ok
an dat Enn vun düsse Welt gahn.
41. De Minschensöhn ward Sin Engeln schicken, un se ward sammeln ut Sin
Riek alle Argernisse, un de dar Unrecht doht, _Matth. 24, 31. 49. 25, 32._
42. Un ward se in den Füeraben smieten, dar ward wesen Hulen un
Tänklappern. _Matth. 8, 12. 22, 14._
43. Denn ward de Gerechten lüchten as de Sünn in ehrn Vader Sin Riek. Wer
Ohrn hett to hörn, de hör. _Dan. 12, 3._
44. Awermals is dat Himmelriek liek en verborgen Schatz in den Acker, den
en Minsch funn un versteek em un gung hen vör Freuden öwer densülvigen un
verkoff Allns, wat he harr, un koff den Acker. _Matth. 16, 24. Phil. 3,
7._
45. Awermals is dat Himmelriek gliek en Kopmann, de gude Parlen söch.
46. Un do he en köstliche Parl funn, gung he hen un verkoff, wat he harr,
un koff desülvige. _Spr. 8, 10. 11._
47. Awermals is dat Himmelriek liek en Nett, dat in de See smeten is,
womit man alle Slag Fisch fangt.
48. Wenn dat awer vull is, so treckt se dat rut an dat Öwer, sitt un
sammelt de guden in en Fatt tosamen, awer de fulen smiet se weg.
49. Also ward dat ok an dat Enn vun de Welt gahn. De Engeln ward utgahn
un de Bösen vun de Gerechten scheeden. _Matth. 25, 32. Mark. 12, 27._
50. Un ward se in den Füeraben smieten, dar ward Hulen un Tänklappern
wesen.
51. Un JEsus sprok to se: Hebbt ji dat Allns verstahn? Se sproken: Ja,
HErr. Do sprok He:
52. Darum, jede Schriftgelehrte, to dat Himmelriek gelehrt, is liek en
Husvader, de ut sin Schatz Nies un Oles hevördriggt.
53. Un dat begeev sik, do JEsus düsse Glieknisse redt harr, gung He weg
vun dar.
54. Un keem in Sin Vaderland un lehr se in ehr Schol also, dat se sik
entsetten un sproken: Woher hett Düsse son Klokheit un son Daden?
55. Is He nich de Söhn vun en Timmermann? Heet nich Sin Moder Maria? un
Sin Bröder Jakob, un Joses, un Simon un Judas? _Mark. 6, 3. Luk. 4, 22._
56. Un Sin Swestern, sünd se nich alle bi uns? Woher hett He denn alles?
57. Un se argerten sik an Em. JEsus awer sprok to se: En Prophet gelt
narmens weniger as in sin Vaderland un in sin Hus. _Mark. 6, 4. Joh. 4,
44._
58. Un He dä dar nich veele Teken wegen ehrn Unglov.
Dat 14. Kapitel.
1. To de Tied keem dat Gerücht vun JEsus vör den Veerfürsten Herodes.
2. Un he sprok to sin Knechten: Düsse is Johannes de Döper, he is vun de
Doden upstahn, darum deiht He son Daden.
3. Denn Herodes harr Johannes grepen, bunden un in dat Stockhus smeten
wegen de Herodias, de Fru vun sin Broder Philippus. _Mark. 6, 17. Luk. 3,
19. 20._
4. Denn Johannes harr to em seggt: Dat is nich recht, dat du se ton Fru
hest. _3. Mos. 18, 16._
5. Un he harr em geern dod maken laten, awer he weer bang vör dat Volk,
denn se heeln em för en Prophet.
6. As awer Herodes sin Geburtsdag fiern dä, do danz Herodias ehr Dochter
vör se. Dat gefull Herodes bannig.
7. Darum versprok he ehr mit en Eed, he wull ehr geven, wat se förrern dä.
8. Un as se tovör vun ehr Moder africht weer, sprok se: Gif mi her up en
Schöttel Johannes den Döper sin Kopp.
9. Un de König war trurig. Doch wegen den Eed un wegen de, de mit em to
Disch seeten, befohl he, ehr den to geven.
10. Un schick hen un leet Johannes den Kopp afhaun in dat Stockhus.
11. Un sin Kopp war brocht up en Schöttel un de lüttje Diern geven, un se
broch em na ehr Moder.
12. Do keemen sin Jüngers un neemen sin Lieknam un begraven em un keemen
un vertelln dat JEsus. _Mark. 6, 29._
13. Do dat JEsus hör, week He vun dar up en Schipp in en Wüstenie alleen.
Un as dat Volk dat hör, folg Em dat na to Fot ut de Städte. _Mark. 6, 31.
32._
14. Un JEsus gung hervör un seeg dat grote Volk, un dat dä Em leed um
datsülve un mak ehr Kranken gesund. _Joh. 6, 5._
15. Up den Abend treden Sin Jüngers to Em un sproken: Düt is en Wüstenie,
un de Nacht brickt an: lat dat Volk vun Di, dat se in en Flecken gaht un
sik Spies kopt. _Joh. 6, 5._
16. Awer JEsus sprok to se: Dat is nich vun nöden, dat se hengaht; gevt
ji se to eten. _Luk. 9, 13._
17. Se sproken: Wi hebbt hier nicks as fief Brode un twee Fisch.
18. Un He sprok: Bringt Mi de her.
19. Un He leet dat Volk sik lagern up dat Gras un neem de fief Brode un
de twee Fisch, seeg up to den Himmel un dank un brok se un geev de Brode
de Jüngers, un de Jüngers geeven se dat Volk.
20. Un se eeten all un warn satt un sammeln up, wat öwrig blev vun de
Brocken, twölf Körv vull. _Mark. 6, 42. 43. Luk. 9, 17._
21. De awer eten harrn, de weern bi fiefdusend Mann, ahn Wiewer un Kinner.
22. Un alsobald dreev JEsus Sin Jünger, dat se in dat Schipp steegen un
vör Em röwer fahrn, bet dat He dat Volk nun Sik leet. _Mark. 6, 45. Joh.
6, 17._
23. Un do He dat Volk vun Sik laten harr, steeg He up en Barg alleen, um
to beden. Un abends weer He dar alleen.
24. Un dat Schipp weer all merrn up de See un lee Noth vun de Waggen,
denn de Wind weer se towedder.
25. Awer in de veerte Nachtwach keem JEsus to se un gung up den See.
26. Un do Em de Jüngers seegen up den See gahn, verfehrn se sik un
sproken: Dat is en Spök, un schreegen ut Furcht. _Luk. 24, 37._
27. Awer alsobald sprok JEsus mit se un sä: West nich bang, Ik bün dat,
fürcht ju nich.
28. Petrus awer antworte Em un sprok: HErr, büst Du dat, so heet mi to Di
kamen up dat Water.
29. Un He sprok: Kumm her! Un Petrus steeg ut dat Schipp un gung up dat
Water, dat he to JEsus keem.
30. He seeg awer en starken Wind. Do verfehr he sik un fung an,
unnertogahn, schreeg un sprok: HErr, help mi.
31. JEsus awer reck alsobald de Hand ut un fat em an un sprok to em: O du
Kleenglövige, warum twiefelst du? _Matth. 6, 30. 8, 26. Jak. 1, 6._
32. Un se steegen in dat Schipp, un de Wind war still.
33. De awer in dat Schipp weern, keemen, fulln vör Em dal un sproken: Du
büst wahrhaftig GOtt Sin Söhn. _Matth. 16, 16._
34. Un se fahrn röwer un keemen in dat Land Genezareth. _Mark. 6, 53._
35. Un as de Lüd an densülven Ort Em gewahr warn, schickten se ut in dat
ganze Land umher un brochen allerlie Ungesunde to Em,
36. Un beden Em, dat se man blot den Som vun Sin Kled anröhrten. Un alle,
de den anröhrten, warn gesund.
Dat 15. Kapitel.
1. Do keemen to Em de Schriftgelehrten un Pharisäers vun Jerusalem un
sproken:
2. Warum öwertredt Din Jüngers de Öldsten ehr Upsätze? Se wascht ehr Hann
nich, wenn se Brod eten doht.
3. He antworte un sprok to se: Warum öwertredt ji denn GOtt Sin Gebode um
ju Upsätze wegen?
4. GOtt hett geboden: Du schast Vader un Moder ehrn; wer awer Vader un
Moder flucht, de schall den Dod starven. _2. Mos. 20, 12. 21, 17. Mark.
7, 10._
5. Awer ji lehrt: Wer to den Vader oder to de Moder sprickt: Wenn ik dat
opfer, so is dat för di veel beter, de deiht wol. _Spr. 28, 24._
6. Darmit geschüht dat, dat Nüms mehr sin Vader oder Moder ehrt, un hebbt
also GOtt Sin Gebode uphaben um ju Upsätze willen.
7. Ji Heuchlers, dat hett wull Jesaias vun ju weissagt un spraken: _Jes.
29, 13. Mark. 7, 6._
8. Düt Volk kummt to Mi mit sin Mund un ehrt Mi mit sin Lippen, awer ehr
Hart is wiet af vun Mi.
9. Awer vergevens deent se Mi, dewiel se lehrt son Lehrn, de nicks as
Minschengebode sünd.
10. Un He reep dat Volk to Sik un sprok to se: Hört to un verstaht dat!
11. Wat to den Mund ingeiht, dat makt den Minsch nich unrein, awer wat to
den Mund utgeiht, dat makt den Minsch unrein.
12. Do treden Sin Jüngers to Em un sproken: Weetst Du ok, dat de
Pharisäers sik argert, as se dat Wort hört?
13. Awer He antworte un sprok: Alle Planten, de Min himmlische Vader nich
plant hett, de ward utreeten.
14. Lat se fahrn, se sünd blinde Blindenföhrers. Wenn awer en Blinde den
annern föhrt, so fallt se beide in de Kul. _Luk. 6, 39. Röm. 2, 19._
15. Do antworte Petrus un sprok to Em: HErr, düd’ uns düt Glieknis.
16. Un JEsus sprok to se: Sünd ji denn ok noch unverstännig?
17. Markt ji noch nich, dat alles, wat to den Mund ingeiht, dat geiht in
den Buk un ward dörch den natürlichen Gang utsmeten.
18. Wat awer ton Mund rutgeiht, dat kummt ut dat Hart, un dat makt den
Minsch unrein. _Jak. 3, 6. 10._
19. Denn ut dat Hart kamt böse Gedanken, Mord, Ehebreken, Horerie,
Deverie, falsche Tügnisse, Lästerung. _Matth. 9, 4. 1. Mos. 6, 5. 8, 21._
20. Dat sünd de Stücke, de den Minsch unrein makt. Awer mit Hann to eten,
de nich wuschen sünd, makt den Minsch nich unrein.
21. Un JEsus gung ut vun dar un trock sik heemlich torügg in de Gegend
vun Tyrus un Sidon.
22. Un süh, en kananäische Fru gung ut desülve Grenz un schreeg Em na un
sprok: Ach, HErr, Du Söhn Davids, erbarm Di öwer mi. Min Dochter ward vun
den Düvel öwel plagt. _Matth. 20, 30._
23. Un He antworte ehr nich en Wort. Do treden Sin Jüngers to Em un beden
Em un sproken: Lat ehr doch vun Di, denn se schriggt uns na.
24. He awer antworte un sprok: Ik bün nich schickt, as blot to de verlarn
Schap vun dat Hus Israel. _Matth. 10, 6. Apost. 3, 26._
25. Se keem awer un full vör Em dal un sprok: HErr, help mi!
26. Awer He antworte un sprok: Dat is nich fien, dat man de Kinner dat
Brod nimmt un smitt dat vör de Hunn’. _Mark. 7, 27._
27. Se sprok: Ja, HErr, doch eet de lüttjen Hunn’ vun de Kromen, de vun
ehr Herrn ehr Dischen fallt.
28. Do antworte JEsus un sprok to ehr: O, Fru, din Glov is grot, di
gescheh, as du wullt. Un ehr Dochter war gesund to desülvige Stunn.
_Matth. 8, 10. 13._
29. Un JEsus gung vun dar wieder un keem an den galiläischen See un gung
up en Barg un sett Sik dal. _Mark. 7, 31._
30. Un veel Volk keem to Em, de harrn mit sik Lahme, Blinde, Stumme,
Kröpels un veele annere un smeten se JEsus vör de Föt, un He mak se
gesund. _Matth. 11, 5. 21, 14. Jes. 35, 5. Luk. 7, 22._
31. Dat sik dat Volk wunner, as se seegen, dat de Stummen spreken dän,
de Kröpels gesund warn, de Lahmen gungen, de Blinden sehn dän, un priesen
den GOtt Israels.
32. Un JEsus reep Sin Jüngers to Sik un sprok: Mi jammert dat Volk, denn
se sünd nu wull dree Dag’ bi Mi bleven un hebbt Nicks to eten, un Ik will
se nich hungrig vun Mi laten, up dat se nich up den Weg versmachten doht.
_Mark. 8, 1. Matth. 20, 34._
33. Do sproken Sin Jüngers to Em: Wo künnt wi hier so veel Brod
herkriegen in de Wüstenie, dat wi so veel Volk satt makt?
34. Un JEsus sprok to se: Wa veel Brode hebbt ji? Se sproken: Söven, un
en beten Fisch.
35. Un He leet dat Volk sik up de Eer henleggen,
36. Un neem de söven Brode un de Fisch, dankte, brok se un geev se Sin
Jüngers, un de Jüngers geeven se dat Volk. _Mark. 8, 6._
37. Un se eeten all un warn satt un neemen up, wat öwrig bleven weer vun
Kromen, söven Körv vull. _Mark. 8, 8._
38. Un de dar eten harrn, dat weern veerdusend Mann ahn de Fruens un
Kinner.
39. Un as He dat Volk harr vun sik laten, steeg He in en Schipp un keem
in de Grenz vun Magdala.
Dat 16. Kapitel.
1. Do treden de Pharisäers un Sadducäers to Em; de versöchten Em un
verlangten, dat He se en Teken vun den Himmel sehn leet. _Mark. 8, 11._
2. Awer He antworte un sprok to se: Des Abends sprekt ji: Dat ward en
schönen Dag warrn, denn de Himmel is roth; _Luk. 12, 54._
3. Un des Morgens sprekt ji: Dat ward hüt Unwedder warrn, denn de
Himmel is roth un düster. Ji Heuchlers, den Himmel sin Gestalt künnt
ji beordeeln, künnt ji denn nich ok de Teken vun düsse Tied beordeeln?
_Matth. 11, 4._
4. Düsse böse un ehebrekerische Art söcht en Teken, un keen Teken schall
se geven warrn as dat Teken vun den Prophet Jonas. Un He verleet se un
gung darvun. _Matth. 12, 39. 40. Luk. 11, 29. 30. Jon. 2, 1._
5. Un as Sin Jüngers röwer föhrt weern, harrn se vergeten, Brod mit sik
to nehmen.
6. JEsus awer sprok to se: Seht to un höd ju vör de Pharisäer un
Sadducäer ehrn Suerdeeg. _Mark. 8, 15. Luk. 12, 1. 1. Cor. 5, 6. Gal. 5,
9._
7. Do dachen se bi sik sülvst un sproken: Dat ward dat wesen, dat wi keen
Brod mit uns nahmen hebbt.
8. Do dat JEsus hör, sprok He to se: Ji Kleenglövigen, wat bekümmert ji
ju doch, dat ji keen Brod mit ju nahmen hebbt? _Matth. 6, 30._
9. Vernehmt ji noch Nicks? Denkt ji nich an de fief Brode mank de
Fiefdusend, un wa veel Körv ji do upsammelt hebbt? _Matth. 14, 17. Mark.
8, 19. Joh. 6, 9._
10. Ok nich an de söven Brode mank de Veerdusend, un wa veel Körv ji dar
upsammelt hebbt? _Matth. 15, 34. 37. Mark. 8, 20._
11. Wa verstaht ji denn nich, dat Ik ju nich segg vun dat Brod, wenn Ik
segg: Höd ju vör de Pharisäers un Sadducäers ehrn Suerdeeg?
12. Do verstunn se, dat He nich seggt harr, dat se sik höden schulln vör
den Suerdeeg vun dat Brod, sonnern vör de Pharisäers un Sadducäers ehr
Lehr. _1. Cor. 5, 6. Gal. 5, 9._
13. Do keem JEsus in de Gegend vun de Stadt Cäsarea Philippi un frog Sin
Jüngers un sprok: Wat seggt de Lüd, dat de Minschensöhn is? _Mark. 8, 27._
14. Se sproken: Weke seggt, Du büst Johannes de Döper, de annern, Du büst
Elias, weke, Du büst Jeremias oder een vun de Propheten.
15. He sprok to se: Wat seggt ji denn, wer Ik bün?
16. Do antworte Simon Petrus un sprok: Du büst Christus, den lebendigen
GOtt Sin Söhn. _Mark. 8, 29. Joh. 1, 49. 6, 69._
17. Un JEsus antworte un sprok to em: Selig büst du, Simon, Jonas Söhn;
denn Fleesch un Blod hett di dat nich apenbart, sonnern Min Vader in den
Himmel. _1. Cor. 2, 10. Gal. 1, 16._
18. Un ik segg di ok: Du büst Petrus, un up düssen Fels will Ik Min
Gemeen buen, un de Porten vun de Höll schüllt se nich to nichte maken.
_Joh. 1, 42._
19. Un Ik will di de Slötel to dat Himmelriek geven. All, wat du up de
Eer tosamen binnen warrst, schall ok in den Himmel tosamen bunnen wesen,
un all, wat du up de Eer los maken warrst, schall ok in den Himmel los
wesen. _Matth. 18, 18._
20. Do verbo He Sin Jüngers, dat se nüms seggen schulln, dat He JEsus, de
Christ, weer. _Matth. 17, 9._
21. Vun de Tied an fung JEsus an un wies Sin Jüngers, wa He müß na
Jerusalem gahn un veel lieden vun de Öldsten un Hohepresters un
Schriftgelehrten un dod makt warrn un an den drüdden Dag wedder upstahn.
_Matth. 17, 22._
22. Un Petrus neem Em to sik, fahr Em an un sprok: HErr, schon Di Sülvst,
lat Di so wat nich wedderfahrn.
23. Awer He wenn Sik um un sprok to Petrus: Mak di vun Mi, Satan, du büst
Mi towedder, denn du meenst nich, wat göttlich, sonnern wat minschlich
is. _2. Sam. 19, 22. Mark. 8, 33._
24. Do sprok JEsus to Sin Jüngers: Will Mi Jemand nafolgen, de mutt sik
sülvst upgeven un sin Krüz up sik nehmen un Mi nafolgen. _Matth. 10, 38.
Mark. 8, 34. Luk. 9, 23._
25. Denn wer sin Leven beholn will, de schall dat verleern; wer awer sin
Leven verlüst Minetwegen, de schall dat finnen. _Luk. 17, 33._
26. Wat hülp dat den Minschen, wenn he de ganze Welt gewunn un neem doch
Schaden an sin Seel? Oder wat kann de Minsch geven, dat he sin Seel
wedder inlöst? _Mark. 8, 36. Luk. 9, 25. Ps. 49, 9._
27. Denn dat ward so togahn, dat de Minschensöhn kummt in Sin Vader Sin
Herrlichkeit mit Sin Engeln, un denn ward He Jedereen geven na sin Warke.
_Matth. 25, 31. Röm. 2, 6._
28. Wahrlich, Ik segg ju: Hier staht weke, de den Dod nich smecken ward,
bet dat se den Minschensöhn kamen seht in Sin Riek. _Mark. 9, 1. Luk. 9,
27._
Dat 17. Kapitel.
1. Un söß Dag’ naher neem JEsus to Sik Petrus, Jakobus un Johannes, sin
Broder, un föhr se afsieden up en hogen Barg. _Mark. 9, 2._
2. Un war verklärt vör se, un Sin Gesicht lüch as de Sünn, un Sin Kleder
war witt as en Licht. _Joh. 1, 14. 2. Pet. 1, 16. 17._
3. Un süh, do seegen se Moses un Elias, de reden mit Em. _Luk. 9, 31._
4. Petrus awer antworte un sprok to JEsus: HErr, hier is gut wesen; wenn
Du wullt, so lat uns hier dree Hütten maken, een för Di, een för Moses,
een för Elias.
5. As he noch so spreken dä, süh, do öwerschatt se en helle Wolk. Un süh,
en Stimm ut de Wolk sprok: Düt is Min leeve Söhn, an Den Ik en Wolgefalln
hef, Den schüllt ji hörn. _Matth. 3, 17. 2. Pet. 1, 17._
6. As de Jüngers dat hörn dän, fulln se dal up ehr Gesicht un verfehrn
sik gewaltig.
7. JEsus awer tred to se, rög se an un sprok: Staht up un fürcht ju nich.
_Dan. 8, 19. 10, 10._
8. As se awer ehr Ogen updän, seegen se Nüms as JEsus alleen.
9. Un as se den Barg dal gungen, befohl se JEsus un sprok: Ji schüllt düt
Gesicht Nüms seggen, bet de Minschensöhn vun de Doden upstahn is. _Matth.
16, 20._
10. Un Sin Jüngers frogen Em un sproken: Wat seggt denn de
Schriftgelehrten, Elias mutt eerst kamen? _Matth. 11, 14. Mal. 4, 5._
11. JEsus antworte un sprok to se: Elias schall jo eerst kamen un Allns
torecht bringen. _Mark. 9, 13._
12. Doch Ik segg ju: Elias is all kamen, un se hebbt em nich kennt,
sonnern hebbt an em dahn, wat se wulln. So ward ok den Minschensöhn vun
se lieden möten. _Matth. 11, 14. 14, 9._
13. Do verstunn de Jüngers, dat He vun Johannes den Döper to se spraken
harr.
14. Un as se to dat Volk kamen dän, tred en Minsch to se un full Em to
Föten, _Mark. 9, 17. Luk. 9, 38._
15. Un sprok: HErr, erbarm Di öwer min Söhn, denn he is maandsüchtig un
hett en sware Lieden, he fallt oft in dat Füer un oft in dat Water;
16. Un ik hef em to Din Jüngers brocht, un se kunnen em nich helpen.
17. JEsus awer antworte un sprok: O du unglövige un verkehrte Geslecht,
wa lang schall Ik bi ju wesen? Wa lang schall Ik ju dulden? Bringt Mi em
her!
18. Un JEsus bedroh em, un de Düvel fahr vun em ut, un de junge Minsch
war gesund to desülvige Stunn.
19. Do treden Sin Jüngers to Em alleen un sproken: Warum kunnen wi em
nich utdrieven?
20. JEsus awer antworte un sprok to se: Wegen ju Unglov. Denn Ik segg ju:
Wahrlich, wenn ji Glov hebbt as en Sempkorn, so mögt ji to düssen Barg
seggen: Mak di vun hier darhen, so ward he sik wegmaken, un ju ward Nicks
unmöglich wesen. _Matth. 21, 21. Mark. 11, 23. Luk. 17, 6._
21. Awer düsse Art fahrt nich ut, denn dörch Beden un Fasten.
22. Do se awer ehr Wesen harrn in Galiläa, sprok JEsus to se: Dat is
tokünftig, dat de Minschensöhn öwerantwort ward in de Minschen ehr Hann;
_Matth. 20, 17. 18. Mark. 9, 31. Luk. 9, 22. 18, 31._
23. Un se ward Em dod maken, un den drütten Dag ward He wedder upstahn.
Un se warn heel bedrövt.
24. As se nu na Capernaum keemen, gungen de Lüd, de den Zinsgroschen
inheven dän, to Petrus un sproken: Pleggt ju Meister nich den
Stüergroschen to geven? _2. Mos. 30, 13. 2. Chron. 24, 6._
25. He sä: Ja. Un as he to Hus keem, keem em JEsus tovör un sprok: Wat
dünkt di, Simon? Vun wen nehmt de Könige up de Eer den Toll oder dat
Koppgeld? vun ehr Kinner oder vun de Fremden?
26. Do sprok Petrus to Em: Vun de Fremden. JEsus sprok to em: So sünd de
Kinner frie.
27. Up dat wi se awer nich argern doht, so gah hen an den See un smiet
din Angel ut, un den eersten Fisch, de sik upgift, den nimm, un wenn du
sin Mund updeihst, warrst du en Stater finnen, densülven nimm un gif em
för Mi un di. _Luk. 23, 2._
Dat 18. Kapitel.
1. To desülvige Stunn treden de Jüngers to JEsus un sproken: Wer is de
Gröttste in dat Himmelriek? _Mark. 9, 34._
2. JEsus reep en Kind to Sik un sett dat merrn mank se,
3. Un sprok: Wahrlich, Ik segg ju, dat wes’ denn, dat ji umkehrt un ward
as de Kinner, so ward ji nich in dat Himmelriek kamen. _Matth. 19, 14.
Mark. 10, 15. 1. Cor. 14, 20._
4. Wer sik sülvst lütt makt as düt Kind, de is de gröttste in dat
Himmelriek. _1. Pet. 5, 6._
5. Un wer son Kind upnimmt in Min Nam, de nimmt Mi up. _Matth. 10, 40._
6. Wer awer een vun düsse Geringsten argern deiht, de an Mi gloven doht,
den weer dat beter, dat en Mölsteen an sin Hals hangt war, un dat he
versapen war in de See, wo se am deepsten is. _Mark. 9, 42. Luk. 17, 1.
2. Röm. 14, 13._
7. Wehe öwer de Welt wegen de Argernis. Dat mutt jo Argernis kamen, doch
wehe den Minsch, dörch den Argernis kummt.
8. So di awer din Hand oder din Fot argert, so hau em af un smiet em vun
di. Dat is beter, dat du to dat Leven lahm oder as en Kröpel ingeihst,
as dat du twee Hann un twee Föt hest un warrst in dat ewige Füer smeten.
_Matth. 5, 30. Mark. 9, 43. 45._
9. Un so di din Oog argert, riet dat ut un smiet dat vun di. Dat is di
beter, dat du eenögig to dat Leven ingeihst, as dat du twee Ogen hest un
warrst in dat höllische Füer smeten. _Mark. 9, 47._
10. Seht to, dat ji nich een vun düsse Lüttjen verachten doht, denn Ik
segg ju: Ehr Engeln in den Himmel seht alletied Min Vader Sin Angesicht
in den Himmel.
11. Denn de Minschensöhn is kamen, selig to maken, wat verlarn is.
_Matth. 9, 13. Mark. 2, 17. Luk. 19, 10. 1. Tim. 1, 15._
12. Wat dünkt ju? Wenn irgend en Minsch hunnert Schap hett, un een vun
desülvigen verbiestern deiht, lett he nich de neegenunneegentig up de
Bargen, geiht hen un söcht dat verbiesterte? _Luk. 15, 4. Jer. 50, 6.
Hes. 34, 11. 12._
13. Un wenn dat sik begift, dat he dat findt, wahrlich, Ik segg ju, he
freut sik dar mehr öwer as öwer de neegenunneegentig, de nich verbiestert
sünd.
14. Also is dat ok nich ju Vader in den Himmel Sin Will, dat jemand vun
düsse Lüttjen verlarn ward. _2. Pet. 3, 9._
15. Sündigt awer din Broder an di, so gah hen un straf em twischen di un
em alleen. Hört he di, so hest du din Broder wunnen. _3. Mos. 19, 17.
Luk. 17, 3._
16. Hört he di nich, so nimm noch een oder twee to di, up dat alle Sak
bestah up tweer oder dreer Tügen Mund.
17. Hört he de nich, so segg dat de Gemeen. Hört he de Gemeen nich, so
hol em as en Heiden un Töllner.
18. Wahrlich, Ik segg ju: Wat ji up de Eer binnen ward, schall ok in den
Himmel bunnen wesen, un wat ji up de Eer los maken ward, schall ok in den
Himmel los wesen. _Matth. 16, 19. Joh. 20, 23._
19. Wieder segg Ik ju: Wenn twee mank ju eens ward up de Eer, warum dat
is, dat se beden wüllt, dat schall se wedderfahrn vun Min Vader in den
Himmel.
20. Denn wo twee oder dree versammelt sünd in Min Nam, dar bün Ik merrn
mank se.
21. Do trä Petrus to Em un sprok: HErr, wa oft mutt ik denn min Broder,
de an mi sündigen deiht, vergeven? Is söven Mal genog?
22. JEsus sprok to em: Ik segg di, nich söven Mal, sonnern söventig mal
söven Mal.
23. Darum is dat Himmelriek liek en König, de mit sin Knechten reken wull.
24. Un as he anfung to reken, keem em een vör, de weer em teindusend Pund
schüllig.
25. As he nu nich harr to betaln, befohl de Herr, to verkopen em un sin
Fru un sin Kinner un Allns, wat he harr, un darmit to betaln.
26. Do full de Knecht dal un bä em an un sprok: Herr, hef Geduld mit mi,
ik will di Allns betaln.
27. Do dä de Knecht den Herrn leed un leet em los, un de Schuld schenk he
em ok.
28. Do gung desülve Knecht rut un funn een vun sin Mitknechts, de weer em
hunnert Groschen schüllig. Un he greep em an, fat em an de Kehl un sprok:
Betal mi, wat du mi schüllig büst.
29. Do full sin Mitknecht dal un bä em un sprok: Hef Geduld mit mi, ik
will di Allns betaln.
30. He wull awer nich, sonnern gung hen un smeet em in dat Stockhus, bet
dat he betal, wat he schüllig weer.
31. Do awer sin Mitknechten dat seegen, warn se heel bedrövt un keemen un
brochten vör ehrn Herrn alles, wat sik todragen harr.
32. Do leet sin Herr em vör sik kamen un sprok to em: Du Schalksknecht,
all din Schuld hef ik di vergeven, wiel dat du mi beden däst;
33. Schullst du di denn nich ok erbarmen öwer din Mitknecht, as ik mi
öwer di erbarmt hef? _Matth. 5, 7. Jak. 2, 13._
34. Un sin Herr war falsch un öwergev em de Pienigers, bet dat he betal
alles, wat he schüllig weer. _Matth. 5, 26._
35. Also ward ju Min himmlische Vader ok dohn, wenn ji nich vergevt vun
ju Harten, Jedereen sin Broder sin Fehlers. _Mark. 11, 25. 26._
Dat 19. Kapitel.
1. Un dat begev sik, do JEsus düsse Red to Enn brocht harr, mak He Sik up
ut Galiläa un keem in de Grenzen vun dat jüdische Land, up gündsiet vun
den Jordan. _Mark. 10, 1._
2. Un veel Volk folg Em na, un He mak se darsülvst gesund.
3. Do treden de Pharisäers to Em, versöchten Em un sproken to Em: Is dat
ok recht, dat sik en Mann scheeden deiht vun sin Fru wegen irgend en
Orsak?
4. He antworte awer un sprok to se: Hebbt ji nich les’t, dat, De in den
Anfang den Minsch makt hett, De mak, dat en Mann un en Fru wesen schull.
_1. Mos. 1, 27._
5. Un sprok: Darum ward en Minsch Vader un Moder verlaten un an sin Fru
hangen, un de Twee ward een Fleesch wesen. _1. Mos. 2, 24. Mark. 10, 7.
1. Cor. 6, 16. Eph. 5, 31._
6. So sünd se nu nich twee, sonnern een Fleesch. Wat nu GOtt tosamenfogt
hett, dat schall de Minsch nich scheeden. _1. Cor. 7, 10._
7. Do sproken se: Warum hett denn Moses gebaden, en Scheedebref to geven
un sik vun se to scheeden? _Matth. 5, 31. Mark. 10, 4._
8. He sprok to se: Moses hett ju Frilöv geven, ju to scheeden vun ju
Fruens wegen ju Hart sin Hartigkeit. Vun Anbeginn is dat nich so west.
9. Ik segg ju awer: Wer sik vun sin Fru scheeden deiht (dat wes’ denn
wegen Horerie), un friet en anner, de brickt de Eh, un wer de scheeden
Fru friet, de brickt ok de Eh.
10. Do sproken de Jüngers to Em: Steiht en Mann sin Sak mit sin Fru also,
so is dat nich gut, to frien.
11. He sprok awer to se: Dat Wort fat nich jeder, sonnern de, den dat
geven is. _1. Cor. 7, 7. 17._
12. Denn dar sünd weke versneden, de sünd ut ehr Moder ehrn Lief so
gebarn. Un dar sünd weke versneden, de vun de Minschen versneden sünd.
Un dar sünd weke versneden, de sik sülvst versneden hebbt wegen dat
Himmelriek. Wer dat faten kann, de fat dat.
13. Do warn lüttje Kinner to Em brocht, dat He de Hann up se leggen un
beden schull; de Jüngers awer fahrn se öwel an. _Mark. 10, 13. Luk. 18,
15._
14. Awer JEsus sprok: Lat de lüttjen Kinner betemen un wehrt se nich af,
to Mi to kamen, denn dat Himmelriek is ehr. _Matth. 18, 2. Luk. 18, 16._
15. Un He lä de Hann up se un trock darvun.
16. Un süh, do trä een to Em un sprok: Gude Meister, wat schall ik Gudes
dohn, dat ik dat ewige Leven hebben mag? _Luk. 18, 18._
17. He awer sprok to em: Wat heetst du Mi gut? Nüms is gut, denn de
eenige GOtt. Wullt du awer to dat Leven ingahn, so hol de Gebode. _Luk.
10, 26. 28._
18. Do sprok he to Em: Weke? JEsus awer sprok: Du schast nich dod maken.
Du schast nich ehebreken. Du schast nich stehlen. Du schast nich falsch
Tügnis geven. _2. Mos. 20, 13._
19. Ehre Vader un Moder. Un du schast din Nächsten leef hebben as di
sülvst. _Matth. 15, 4._
20. Do sprok de Jüngling to Em: Dat hef ik Allns holn vun min Jugend up,
wat fehlt mi noch?
21. JEsus sprok to em: Wullt du vullkamen wesen, so gah hen, verkop,
wat du hest, un gif dat de Armen, so warrst du en Schatz in den Himmel
hebben, un kumm un folg Mi na. _Matth. 6, 20. Luk. 16, 9. 12, 33._
22. Do de Jüngling dat Wort hör, gung he bedrövt vun Em, denn he harr
veele Göder. _Ps. 62, 11. Luk. 12, 15. 19._
23. JEsus awer sprok to Sin Jüngers: Wahrlich, Ik segg ju: En Rieken ward
swar in dat Himmelriek kamen. _Mark. 4, 19. 10, 23._
24. Un wieder segg Ik ju: Dat is lichter, dat en Kameel dörch en Nadelohr
gah, as dat en rieke Mann in dat Riek GOttes kamen deiht. _Luk. 18, 25._
25. Do dat Sin Jüngers hörn, verfehrn se sik heel un sproken: Wer kann
denn selig warrn?
26. JEsus awer seeg se an un sprok to se: Bi de Minschen is dat
unmöglich, awer bi GOtt sünd alle Dinge möglich.
27. Do antworte Petrus un sprok: Süh, wi hebbt all’ unse Saken verlaten
un sünd Di nafolgt. Wat ward uns darför? _Mark. 10, 27. Luk. 18, 28._
28. JEsus awer sprok to se: Wahrlich, Ik segg ju, dat ji, de ji Mi
nafolgt sünd in de Weddergeburt, wenn de Minschensöhn ward sitten up den
Stohl vun Sin Herrlichkeit, schüllt ok sitten up twölf Stöhl un richten
de twölf Geslechter vun Israel. _Weish. 3, 8. Luk. 22, 30._
29. Un wer verlett Hüser oder Bröder, oder Swestern, oder Vader, oder
Moder, oder Fru, oder Kinner, oder Acker för Min Nam, de ward dat
hunnertfältig wedder kriegen un dat ewige Leven arven.
30. Awer veele, de dar sünd de Eersten, schüllt de Letzten warrn, un de
Letzten schüllt de Eersten wesen. _Matth. 20, 16. 22, 14. Mark. 10, 31.
Mark. 13, 30._
Dat 20. Kapitel.
1. Dat Himmelriek is en Husvader to verglieken, de morgens utgung,
Arbeitslüd to meeden in sin Wienbarg. _Matth. 21, 33._
2. Un do he mit de Arbeitslüd eenig warn weer um een Groschen ton
Daglohn, schick he se hen in sin Wienbarg.
3. Un gung ut um de drütte Stunn un seeg weke annere up den Markt müssig
stahn.
4. Un sprok to se: Gaht ji ok hen in den Wienbarg, ik will ju geven, wat
recht is.
5. Un se gungen hen. Awermals gung he ut um de sößte un negende Stunn un
dä ebenso.
6. Um de ölvte Stunn awer gung he ut un funn annere müssig stahn un sprok
to se: Wat staht ji hier den ganzen Dag müssig?
7. Se sproken to em: Uns hett nüms meed. He sprok to se: Gaht ji ok hen
in den Wienbarg, un wat recht wesen ward, schall ju ok warrn.
8. As dat nu Abend war, sprok de Herr vun den Wienbarg to sin Schaffner:
Rop de Arbeitslüd un gif se den Lohn un hev an vun den letzten bet to den
eersten.
9. Do keemen de, de um de ölvte Stunn meed weern, un en jeder kreeg sin
Groschen.
10. As awer de Eersten keemen, meenen se, se warn mehr kriegen, un se
kregen ok jeder sin Groschen.
11. Un as se den kregen, murrn se gegen den Husvader:
12. Düsse letzten hebbt man een Stunn arbeidt, un du hest se uns liek
stellt, de wi den Dag sin Last un Hitt dragen hebbt.
13. He antworte awer un sä to een vun se: Min Fründ, ik doh di keen
Unrecht, büst du nich mit mi eens warn um een Groschen?
14. Nimm, wat din is, un gah weg! Ik will awer düsse Letzten geven gliek
as di.
15. Oder hef ik keen Macht, to dohn, wat ik will, mit dat, wat min is?
Sühst du darum so bös ut, dat ik so gut bün? _Röm. 9, 21._
16. Also ward de Letzten de Eersten un de Eersten de Letzten wesen. Denn
veele sünd beropen, awer wenige sünd utwählt.
17. Un He trock rup na Jerusalem un neem to Sik de twölf Jünger up den
Weg alleen un sprok to se: _Kap. 17, 22._
18. Seht, wi treckt rup na Jerusalem un de Minschensöhn ward de
Hohenpresters un Schriftgelehrten öwerantwordt warrn, un se ward Em
verdammen to’n Dod. _Mark. 9, 31._
19. Un ward Em de Heiden öwerlevern to verspotten un to geißeln un to
krüzigen. Un am drütten Dag ward He wedder upstahn. _Luk. 8, 32._
20. Do treden to Em Zebedäus sin Kinner, de Moder mit ehr Söhns, full vör
Em dal un be’ wat vun Em. _Mark. 10, 35._
21. Un He sprok to ehr: Wat wullt du? Se sprok to Em: Lat düsse min beide
Söhns sitten in Din Riek, een to rechter un den annern to linker Hand.
22. Awer JEsus antworte un sprok: Ji weet nich, wat ji beden doht. Künnt
ji den Kelch drinken, den Ik drinken warr un ju döpen laten mit de Döp,
wa Ik mit döfft warr? Se sproken to Em: Ja wol! _Mark. 10, 38. Joh. 18,
10._
23. Un He sprok to se: Min Kelch schüllt ji twar drinken, un mit de Döp,
dar Ik mit döfft bün, schüllt ji mit döfft warrn. Awer dat Sitten to Min
Rechten un Linken to geven, steiht Mi nich to, sonnern de, de dat bereit
is vun Min Vader.
24. As dat de tein hörn, warn se unwillig up de twee Bröder. _Mark. 10,
45._
25. Awer JEsus reep se to Sik un sprok: Ji weet, dat de weltlichen
Fürsten herrscht un de Oberherren hebbt Gewalt.
26. So schall dat mank ju nich wesen, sonnern wenn jemand will mank ju
gewaltig wesen, de wes’ ju Deener.
27. Un wer dar will de Vörnehmste wesen, de wes’ ju Knecht.
28. Gliek as de Minschensöhn nich kamen is, dat He Sik deenen lett,
sonnern dat He deen un gev Sin Leven to en Erlösung för veele. _Mark. 10,
45. Joh. 13, 4. Phil. 2, 7._
29. Un as se vun Jericho uttrocken, folg Em veel Volk na.
30. Un süh, twee Blinde seeten an den Weg, un as se hörn, dat JEsus
vöröwer gung, schregen se un sproken: Ach, HErr, Du Söhn Davids, erbarm
Di öwer uns. _Mark. 10, 46. Luk. 18, 35._
31. Awer dat Volk bedroh se, dat se still wesen schulln. Awer se schregen
veel mehr un sproken: Ach, HErr, Du Söhn Davids, erbarm Di öwer uns.
32. JEsus awer stunn still un reep se un sprok: Wat wüllt ji, dat Ik ju
dohn schall?
33. Se sproken to Em: HErr, dat unse Ogen updahn ward. _Pred. 11, 7._
34. Un dat dä JEsus leed för se un He keem an ehr Ogen, un sogliek kunn’
ehre Ogen wedder sehn, un se folgten Em na. _Kap. 14, 14. Mark. 6, 34._
Dat 21. Kapitel.
1. Do se nu neeg na Jerusalem keemen, to Bethphage an den Ölbarg, schick
JEsus twee vun Sin Jüngers, _Mark. 11, 1. Luk. 19, 29. Joh. 12, 12._
2. Un sprok to se: Gaht hen in den Flecken, de vör ju liggt, un dar ward
ji en Eselin anbunn finn’ un en Fahlen bi ehr; löst se up un bringt se
her to Mi.
3. Un wenn ju jemand wat seggen ward, so sprekt: »De HErr brukt se.«
Alsobald ward he se ju laten.
4. Dat gescheeg awer Allns, up dat erfüllt war, wat seggt is dörch den
Prophet, de dar sprickt:
5. Seggt de Dochter Zion: Süh, din König kummt to di sachtmödig un ritt
up en Esel un up en Fahlen vun de lastbare Eselin. _Zach. 9, 9. Joh. 12,
15. Ps. 24, 8._
6. De Jünger gungen hen un dän, as JEsus se befahln harr.
7. Un brochen de Eselin un dat Fahlen un län ehr Kleder darup un setten
Em darup. _2. Kön. 9, 13. Mark. 11, 7. 8._
8. Awer veel Volk bredt de Kleder up den Weg; de Annern haun Telgen vun
de Böm un strein se up den Weg.
9. Dat Volk awer, dat vör gung un nafolg, schreeg un sprok: Hosiannah,
David sin Söhn! Gelavt wes’, de dar kummt in den HErrn Sin Nam! Hosiannah
in de Hög! _Ps. 118, 25. 26. Joh. 12, 13._
10. Un as He na Jerusalem rintrecken dä, rög sik de ganze Stadt un se
sproken: Wer is dat?
11. Dat Volk awer sprok: Dat is de JEsus, de Prophet vun Nazareth ut
Galiläa. _Luk. 7, 16. Joh. 1, 45._
12. Un JEsus gung na den Tempel GOttes rin, un drev herut alle Verköpers
un Köpers in den Tempel un stött um de Weßlers ehr Dischen un de
Duvenverköpers ehr Stöhl. _Mark. 11, 15. Kap. 24, 19._
13. Un sprok to se: Dar steiht schreven: Min Hus schall en Bethus heeten;
ji awer hebbt en Mörderkul darut makt. _Joh. 56, 7. Mark. 11, 17. Jer. 7,
11._
14. Un Blinde un Lahme gungen to Em in den Tempel, un He mak se gesund.
_Jes. 35, 5. 6._
15. As awer de Hohenpresters un Schriftgelehrten seegen de Wunner, de He
dä, un de Kinner in den Tempel schregen un sä’n: Hosiannah, David sin
Söhn, warn se bös.
16. Un sproken to Em: Hörst Du ok, wat düsse seggt? JEsus sprok to se:
Ja, hebbt ji niemals les’t: Ut de Unmünnigen un Sögkinner ehrn Mund hest
Du Lof toricht! _Ps. 8, 3._
17. Un He let se dar un gung rut ut de Stadt na Bethanien un blev dar.
18. As He awer den annern Morgen wedder in de Stadt gung, hunger Em.
_Mark. 11, 12._
19. Un He seeg en Fiegenbom an den Weg un gung up em to un funn dar nicks
up as blot Bläder un sprok to em: Nu waß up di vun nu an keen Frucht
mehr. Un de Fiegenbom verdrög sogliek. _Luk. 13, 6. 7._
20. Un as de Jünger dat sehn dän, verwunnerten se sik un sproken: Wa is
de Fiegenbom so bald verdrögt!
21. JEsus awer antworte un sprok to se: Wahrlich, Ik segg ju, so ji Glov
hebbt un nich twiefelt, so ward ji nich alleen datsülve mit den Fiegenbom
dohn, sonnern so ji seggen ward to düssen Barg: Hev di up un smiet di in
den See! so ward dat geschehn.
22. Un Allns, wat ji bedt in dat Gebet, so ji gloven doht, so ward ji dat
kriegen. _Mark. 11, 24._
23. Un as He in den Tempel keem, treden to Em, as He lehr, de
Hohenpresters un de Öllsten in dat Volk un sproken: Ut wat för Macht
deihst Du dat? Un wer hett Di de Macht geven? _Mark. 11, 27._
24. JEsus awer antworte un sprok to se: Ik will ju ok en Wort fragen,
wenn ji Mi dat seggt, will Ik ju ok seggen, ut wat för Macht Ik dat doh.
25. Wo weer Johannes sin Döp her? Weer se vun den Himmel oder vun de
Minschen? Do dachten se bi sik sülvst un sproken: Seggt wi, se is vun den
Himmel west, so ward He to uns seggen: Warum glovt ji Em denn nich?
26. Seggt wi awer, se is vun de Minschen west, so mutt wi uns vör dat
Volk fürchten; denn se heeln all Johannes för en Prophet. _Kap. 14, 5._
27. Un se antworten JEsus un sproken: Wi weet dat nich. Do sprok He to
se: So segg Ik ju ok nich, ut wat för Macht Ik dat doh.
28. Wat dünkt ju awer? En Mann harr twee Söhns un gung to den eersten un
sprok: Min Söhn, gah hen un arbeid’ hüt in min Wienbarg.
29. He antwort awer un sprok: Ik will’t nich dohn. Darna dä em dat leed
un he gung hen.
30. Un he gung to den annern un sprok ebenso: He antwort awer un sprok:
Herr, ja, un gung nich hen.
31. Wokeen vun de beiden hett den Vader sin Willen dahn? Se sproken to
Em: De Eerste. JEsus sprok to se: Wahrlich, Ik segg ju: De Töllners un
Horen mögt wol eher in dat Himmelriek kamen, as ji. _Luk. 2, 12. 13._
32. Johannes keem to ju un lehr ju den rechten Weg un ji glovten em nich,
awer de Töllners un Horen glovten em. Un ob ji dat ok sehn dän, dän ji
doch keen Buß, dat ji em darna ok glovt harrn.
33. Hört en anner Glieknis: Dar weer en Husvader, de plant en Wienbarg,
un trock en Tun darum un grav en Wienpress’ darin un bu’ en Thorn un dä
em an de Wiengarners ut un trock öwer Land. _Mark. 12, 1._
34. As nu de Wien-Aarn herbi keem, schick he sin Knechts to de
Wiengarners, dat se sin Druven in Empfang nehmen dän.
35. Do neemen de Wiengarners sin Knechten, den een slogen se, den annern
maken se dod, den drütten steenigten se. _Apost. 7, 32._
36. Un nochmals schick he annere Knechts ut, mehr as de eersten weern, un
se maken se ok dod.
37. Darna schick he sin Söhn ut un sprok: Se ward för min Söhn bang wesen.
38. As awer de Wiengarners den Söhn sehn dän, sproken se to enanner: Dat
is de Arv’, kamt, lat uns em dod maken un sin Arvgod an uns bringen.
_Kap. 26, 3. 4. Mark. 12, 7._
39. Un se neemen em, stötten em to den Wienbarg rut un makten em dod.
40. Wenn nu de Herr vun den Wienbarg kamen ward, wat ward he düsse
Wiengarners dohn?
41. Se sproken to Em: He ward de Bösewichter bös umbringen un sin
Wienbarg an anner Wiengarners utdohn, de em de Druven to rechte Tied gevt.
42. JEsus sprok to se: Hebbt ji nich in de Schrift les’t: De Steen, den
de Bulüd wegsmeten hebbt, de is to en Ecksteen warn. Vun den HErrn is dat
geschehn, un dat is wunnerlich vör unse Ogen? _Ps. 118, 22. Jes. 8, 14.
Kap. 28, 16. Mark. 12, 10. Luk. 20, 17. Apost. 4, 11. Röm. 9, 33. 1. Pet.
2, 6._
43. Darum segg Ik ju: Dat Riek GOttes ward vun ju nahmen un de Heiden
geven warrn, de sin Früchte bringt.
44. Un wer up düssen Steen fallt, de ward terbreken; up weken he awer
fallt, den ward he to Grus drücken.
45. Un as de Hohenpresters un Pharisäers Sin Glieknis hörten, begrepen
se, dat He vun se reden dä.
46. Un se trachten darna, wa se Em grepen; awer se weern bang för dat
Volk, denn dat heel Em för en Prophet. _Luk. 7, 16. Kap. 19, 48._
Dat 22. Kapitel.
1. Un JEsus antworte, un re’ awermals dörch Glieknisse to se un sprok:
2. Dat Himmelriek is liek en König, den sin Söhn sin Hochtied mak. _Kap.
25, 10._
3. Un schick sin Knechten ut, dat se de Gäste to de Hochtied repen; un se
wulln nich kamen.
4. Awermals schick he annere Knechten ut un sprok: Seggt de Gäste: Seht,
min Mahltied hef ik fardig makt, min Ossen un min Mastveh is slacht un
Allns is fardig, kamt to de Hochtied. _Kap. 21, 36._
5. Awer se verachten dat un gungen hen, de een up sin Acker, de anner to
sin Hanterung.
6. Weke awer grepen sin Knechten, verhöhnten se un maken se dod.
7. Do dat de König hör, war he heel bös un schick sin Heer ut un broch
düsse Mörders um un leet ehr Stadt in Brand steken.
8. Do sprok he to sin Knechten: De Hochtied is twar fardig, awer de Gäste
weern dat nich weert.
9. Darum gaht hen up de Straten un ladt to de Hochtied, wen ji finnen
doht. _Kap. 13, 47. 21, 43._
10. Un de Knechts gungen ut up de Straten, un brochen tosamen, wen se
funnen, Böse un Gude, un de Dischen warn all vull.
11. Do gung de König rin, de Gäst to besehn, un seeg en Minsch, de harr
keen hochtiedlich Kleed an.
12. Un sprok to em: Fründ, wa büst du rinkamen un hest doch keen
hochtiedlich Kleed an? He awer sweeg still.
13. Do sprok de König to sin Deeners: Bindt em Hann un Föt un smiet em in
de dickste Düsternis rut, dar ward Hulen un Tänklappern wesen. _Kap. 8,
12. 25, 30. 24, 51._
14. Denn veele sünd beropen, awer wenig sünd utwählt. _Kap. 19, 30. 20,
16. Mark. 10, 13._
15. Do gungen de Pharisäer hen un beraden, wa se Em in Sin Red fangen
muchen. _Mark. 12, 13. Luk. 20, 20._
16. Un schickten to Em ehr Jüngers un Herodes sin Deeners un sproken:
Meister, wi weet, dat Du wahrhaftig büst un lehrst den Weg to GOtt recht
un Du fragst na Nüms, denn Du kümmerst Di nich um de Minschen ehr Ansehn.
17. Darum segg uns, wat dünkt Di? Is dat recht, dat man den Kaiser
Koppgeld gift oder nich?
18. Do nu JEsus ehr Bosheit marken dä, sprok He: Ji Heuchlers, wat
versökt ji Mi? _Ps. 41, 7. Mark. 12, 15._
19. Wiest Mi de Stüermünz! Un se geven Em en Groschen hen.
20. Un He sprok to se: Wokeen sin Bild un wen sin Upschrift is dat?
21. Se sproken to Em: Den Kaiser sin. Do sprok He to se: So gevt den
Kaiser, wat den Kaiser sin is, un GOtt, wat GOtt Sin is! _Mark. 12, 17._
22. As se dat hörn, verwunnerten se sik un verleten Em un gungen weg.
23. Up densülvigen Dag treden to Em de Sadducäer, de dar meent, dat dar
keen Uperstahn is, un fragten Em, _Mark. 12, 18. Luk. 20, 27._
24. Un sproken: Meister, Moses hett seggt: Wenn Een starven deiht un keen
Kinner hett, so schall sin Broder sin Fru frien un sin Broder Kinner
tügen. _5. Mos. 25, 5. Mark. 12, 19. Luk. 20, 28._
25. Nu sünd bi uns söven Bröder west. De eerste frie un storv; un wiel he
keen Nakamen harr, leet he sin Fru sin Broder na.
26. Desglieken de annere, un drütte, bet up den söventen.
27. Toletzt na Alln storv ok de Fru.
28. Nu, in de Uperstahung, wokeen sin Fru ward se wesen mank de söven? Se
hebbt se jo All hatt.
29. JEsus awer antworte un sprok to se: Ji irrt un weet de Schrift nich,
noch GOtt Sin Kraft.
30. In de Uperstahung ward se weder frien noch sik frien laten, sonnern
se sünd ebenso as GOtt Sin Engeln in den Himmel. _Mark. 12, 25. Luk. 20,
86._
31. Hebbt ji awer nich les’t vun de Uperstahung vun de Doden, wat ju vun
GOtt seggt is, dar He sprok: Ik bün Abraham sin GOtt, un Israel sin GOtt
un Jakob sin GOtt?
32. GOtt awer is nich de Doden ehr GOtt, sonnern de Lebendigen ehr. _2.
Mos. 3, 6. Mark. 12, 26._
33. Un as dat Volk dat hör, warn se ganz verdutzt öwer Sin Lehr.
34. As awer de Pharisäer hörten, dat He de Sadducäer dat Mul stoppt harr,
versammelten se sik.
35. Un Een mank se, en Schriftgelehrte, versöch Em un sprok: _Mark. 12,
28. Luk. 10, 25._
36. Meister, wat is dat vörnehmste Gebot in dat Gesetz?
37. JEsus awer sprok to em: Du schast leef hebben GOtt, din HErrn, vun
ganzen Harten, vun ganze Seel un vun ganzen Gemöth. _Mark. 12, 30._
38. Düt is dat vörnehmste un gröttste Gebot.
39. Dat anner awer is em liek: Du schast din Neegsten leef hebben as di
sülvst. _Mark. 12, 31._
40. In düsse twee Gebote hangt dat ganze Gesetz un de Propheten.
41. Do nu de Pharisäers tosamen weern, frag se JEsus
42. Un sprok: Wa dünkt ju um Christus? Wen sin Söhn is He? Se sproken:
David sin.
43. He sprok to se: Wa kummt dat denn, dat David Em in den Geist en HErr
nennt, as he seggt:
44. De HErr hett seggt to min HErr: Sett Di to Min Rechten, bet dat Ik
legg Din Fiende to den Schemel vun Din Föt. _Ps. 110, 1. Mark. 12, 36.
Apost. 2, 34. 1. Cor. 15, 25. Ebr. 1, 13._
45. Wenn Em nu David en HErr nennt, wa is He denn sin Söhn?
46. Un Nüms kunn Em en Wort antworten, un wag ok Nüms vun den Dag an, Em
to fragen. _Luk. 14, 6._
Dat 23. Kapitel.
1. Do redt JEsus to dat Volk un to Sin Jüngers,
2. Un sprok: Up Moses sin Stohl sitt nu de Schriftgelehrten un Pharisäers.
3. Allns, wat se ju nu seggt, dat ji holn schüllt, dat holt un doht dat.
Awer na ehr Warke schüllt ji nich dohn. Se seggt dat wol un doht dat doch
nich. _Mal. 3, 7._
4. Se bindt awer sware un unerdrägliche Lasten un leggt se de Minschen up
den Hals; awer se wüllt desülven nich mit een Finger anrögen. _Luk. 11,
46._
5. All ehr Warke awer doht se, dat se vun de Lüd sehn ward. Se makt ehr
Denkzettel breet un de Söm’ an ehr Kleder grot. _Kap. 6, 1. 4. Mos. 15,
38._
6. Se sitt geern baben an bi Disch un in de Scholen.
7. Un hebbt dat geern, dat se gröt’ ward up den Markt, un vun de Minschen
Rabbi nennt ward.
8. Awer ji schüllt ju nich Rabbi nennen laten, denn Een is ju Meister,
Christus; ji awer sünd All Bröder. _2. Cor. 1, 24._
9. Un schüllt Nüms Vader heten up de Eer: denn Een is ju Vader, de in den
Himmel is.
10. Un ji schüllt ju nich Meister heten laten: denn Een is ju Meister,
Christus. _Joh. 13, 12._
11. De Gröttste mank ju schall ju Deener wesen. _Kap. 20, 26. 27._
12. Denn wer sik sülvst grot makt, de ward lütt makt, un wer sik sülvst
lütt makt, de ward grot makt. _Spr. 29, 23. Hiob. 22, 29. Ezech. 17, 24.
Luk. 14, 11. Kap. 18, 14. 1. Pet. 5, 5._
13. Weh ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, de ji dat
Himmelriek toslut vör de Minschen! Ji kamt dar nich rin, un de dar rin
wüllt, de lat ji nich rin gahn.
14. Wehe ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, de ji de
Wittwen ehr Hüser upfreet un lange Gebede vörgevt! Darum ward ji desto
mehr Verdammnis kriegen. _Mark. 12, 40. Luk. 20, 47._
15. Wehe ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, de ji to Land
un Water umhertreckt, dat ji een Judengenossen makt; un wenn he dat warn
is, makt ji ut em en Höllenkind, twee mal arger, as ji sünd.
16. Weh ju, verblendte Leiter, de ji seggt: Wer dar swört bi den Tempel,
dat is Nicks, wer awer swört bi dat Gold vun den Tempel, de is schüllig.
17. Ji Narren un Blinden! Wat is grötter? dat Gold, oder de Tempel, de
dat Gold hillig makt?
18. Wer dar swört bi den Altar, dat is Nicks; wer awer swört bi dat
Opfer, dat darup is, de is schüllig.
19. Ji Narren un Blinden! Wat is grötter, dat Opfer oder de Altar, de dat
Opfer hillig makt? _2. Pet. 1, 9._
20. Darum, wer dar swört bi den Altar, de swört bi densülven un bi Allns,
wat darup is.
21. Un wer dar swört bi den Tempel, de swört bi densülven un bi de, de
darin wahnt.
22. Un wer dar swört bi den Himmel, de swört bi GOtt Sin Stohl un bi den,
de darup sitt. _Kap. 5, 34._
23. Wehe ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, de ji tein
Prozent Stüer nehmt vun de Münz, Dill un Kümmel; un lat na dat Swarste in
dat Gesetz, nämlich dat Gericht, de Barmhartigkeit un de Glov! Düt schull
man dohn un dat Anner nich laten.
24. Ji verblendte Leiter, de ji Mücken sieht un Kameele versluckt.
25. Weh ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, de ji de Bekers
un Schötteln utwennig rein holt, binnen awer sünd se vull vun Rov un
Habsucht. _Luk. 11, 39._
26. Du blinde Pharisäer, mak toeerst dat Inwennige vun den Beker un de
Schöttel rein, up dat ok dat Utwennige rein ward. _Tit. 1, 15._
27. Wehe ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, de ji liek sünd
kalkte Gräwer, weke buten smuck utsehn doht, awer binnen sünd se vull vun
Dodenknaken un allerhand Unflat.
28. Also ji ok; vun buten schient ji vör de Minschen fromm, awer binnen
sünd ji vull vun Heuchelie un Undög.
29. Wehe ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, de ji de
Prophetengräwer bu’t un smückt de Gerechten ehr Gräwer.
30. Un sprekt: Weern wi to unse Vaders ehr Tieden west, so wulln wi nich
Deel hebben mit se an de Propheten ehr Blot.
31. So gevt ji twar öwer ju sülvst Tügnis, dat ji Kinner sünd vun de,
weke de Propheten dod makt hebbt. _Apost. 7, 52._
32. Wolan, makt ji ok ju Vaders ehr Maat vull!
33. Ji Slangen, ji Adderngetücht! wa wüllt ji de Höll ehr Verdammnis
entgahn? _Kap. 3, 7._
34. Darum hört, Ik schick to ju Propheten un Kloke un Schriftgelehrten:
un vun de ward ji weke dod maken un krüzigen un weke ward ji geißeln in
ju Scholen un ward se verfolgen vun een Stadt in de anner; _Luk. 11, 49.
Apost. 5, 40._
35. Up dat öwer ju kummt all dat gerechte Blot, dat vergaten is up de
Eer, vun den gerechten Abel sin Blot an bet to Zacharias, Barachias Söhn
sin Blot, den ji dod makt hebbt twischen den Tempel un den Altar. _Kap.
27, 25. 1. Mos. 4, 8. 2. Chron. 24, 21. 22. Luk. 11, 51._
36. Wahrlich, Ik segg ju, dat düt alltomal öwer dat Geslecht kamen ward.
37. Jerusalem, Jerusalem, de du dod makt hest de Propheten un steenigt,
de to di schickt sünd! Wa oft hef Ik din Kinner versammeln wullt, as en
Kluckhehn ehr Küken unner ehr Flünk versammeln deiht, un ji hebbt nich
wullt. _Luk. 13, 34._
38. Seht, ju Hus schall ju wüst laten warrn. _1. Kön. 9, 7. Luk. 13, 35._
39. Denn Ik segg ju: Ji ward Mi vun nu af nich sehn, bet dat ji sprekt:
Lavt wes’, de dar kummt in den HErrn Sin Nam! _Mark. 11, 9. 10. Joh. 12,
13._
Dat 24. Kapitel.
1. Un JEsus gung weg vun den Tempel, un Sin Jüngers treden to Em, dat se
Em wiesen den Tempel sin Gebüde. _Mark. 13, 1._
2. JEsus awer sprok to se: Seht ji nich dat Allns? Wahrlich, Ik segg ju:
Hier ward nich een Steen up den annern blieven, de nich entwei braken
ward.
3. Un as He up den Ölbarg sitten dä, treden to Em Sin Jüngers alleen un
sproken: Segg uns, wann ward sik dat todregen? Un wat ward dat för Teken
wesen vun Din Tokunft un vun dat Enn vun de Welt?
4. JEsus awer antworte un sprok to se: Seht to, dat ju Nüms verföhrn
deiht.
5. Denn dar ward Veele kamen unner Min Nam un seggen: Ik bün Christus, un
ward Veele verföhrn. _Kap. 7, 22. Joh. 5, 43._
6. Ji ward vun Kriegen hörn un Geschrigg vun Kriegen; seht to, un ward
nich bang. Dat mutt toeerst Allns geschehn; awer dat Enn is noch nich dar.
7. Denn een Volk ward sik upsetten gegen dat anner, un een Königriek öwer
dat annere, un ward wesen Pest un düre Tied un Eerdbeven hier un dar.
8. All dat awer is de Anfang vun de Noth.
9. Alsdann ward se ju öwerlevern in Bedröfnis un ju dod maken. Un ji möt
haßt warrn wegen Min Namen vun alle Völker. _Mark. 13, 9. Luk. 21, 12.
Joh. 16, 2._
10. Denn ward sik Veele argern un ward unner enanner verraden un ward sik
unner enanner hassen. _Kap. 11, 6._
11. Un veele falsche Propheten ward upstahn un ward Veele verföhrn. _Kap.
7, 15._
12. Un wiel de Ungerechtigkeit ward öwerhand nehmen, ward de Leev in
Veele kold warrn. _2. Tim. 3, 1._
13. Wer awer uthollt bet an dat Enn, de ward selig. _Kap. 10, 22._
14. Un dat Evangelium vun dat Riek ward predigt warrn in de ganze Welt to
en Tügnis öwer alle Völker; un denn ward dat Enn kamen. _Röm. 10, 18._
15. Wenn ji nu sehn ward de Gruel vun de Verwüstung, wovun seggt is dörch
den Prophet Daniel, dat he steiht an de hillige Stä, (wer dat lesen
deiht, de mark sik dat!) _Mark. 13, 14. Luk. 21, 20. Dan. 9, 26. 27._
16. Denn lop weg up de Bargen, wer in dat jüdische Land is.
17. Un wer up dat Dack is, de stieg nich dal, um wat to haln ut sin Hus.
_Mark. 13, 15. 16._
18. Un wer up dat Feld is, de kehr nich um, sin Kleder to haln.
19. Wehe awer de Swangern un Fruens, de Kinner an de Bost hebbt, to de
Tied!
20. Bedt awer, dat ju Fluch nich vör sik gahn deiht in den Winter oder up
den Sabbath. _2. Mos. 16, 29._
21. Denn dar ward to de Tied en grote Bedröfnis wesen, as nich west is
vun de Welt Anfang bet hierher un as ok nich warrn ward.
22. Un wenn düsse Dag’ nich warn verkört, so war keen Minsch selig. Awer
wegen de Uterwählten ward de Dag’ verkört.
23. Wenn denn Jemand to ju seggen ward: Seht, hier is Christus oder dar,
so schüllt ji dat nich gloven. _Matth. 13, 21. Luk. 17, 23. 21, 8._
24. Denn dar ward falsche Christi un falsche Propheten upstahn un grote
Teken un Wunner dohn, dat ok de Uterwählten (wenn dat möglich weer) in
den Irrdom verföhrt warrn.
25. Seht, Ik hef ju dat vörher seggt.
26. Darum, wenn se to ju seggen ward: »Süh, He is in de Wüstenie,« so
gaht nich rut; »Süh, He is in de Kamer,« so glovt dat nich.
27. Denn gliek as de Blitz utgeiht vun den Upgang un lüchtet bet to den
Unnergang, so gau ward ok de Minschensöhn Sin Tokunft wesen.
28. Wo awer en Aas is, dar sammelt sik de Adlers. _Hiob. 39, 30. Hab. 1,
8. Luk. 17, 37._
29. Awer bald na de Bedröfnis vun düsse Tied ward de Sünn un de Maand
ehrn Schien verleern, un de Steerns ward vun den Himmel dal falln un de
Himmel ehr Kräft ward sik bewegen. _Jes. 13, 10._
30. Un denn ward erschienen dat Teken vun den Minschensöhn in den Himmel.
Un denn ward hulen alle Geslechter up de Eer un ward kamen sehn den
Minschensöhn in de Wolken an den Himmel mit grote Kraft un Herrlichkeit.
31. Un He ward utschicken Sin Engeln mit helle Basunen, un se ward
sammeln Sin Uterwählten vun de veer Winden, vun een Enn an den Himmel to
dat anner. _1. Cor. 15, 52. 1. Thess. 4, 16._
32. An den Fiegenbom lehrt en Glieknis. Wenn sin Twieg nu saftig ward un
Bläder kriggt, so weet ji, dat de Sommer neeg bi is. _Mark. 13, 28. Luk.
21, 29._
33. Also ok, wenn ji dat Allns sehn doht, so weet ji, dat dat neeg vör de
Döhr is.
34. Wahrlich, Ik segg ju: Düt Geslecht ward nich vergahn, bet dat Allns
geschüt.
35. Himmel un Eer ward vergahn, awer Min Worde ward nich vergahn. _Mark.
13, 31. Luk. 21, 33._
36. Vun den Dag awer un vun de Stunn weet Nüms, ok de Engeln nich in den
Himmel; sonnern alleen Min Vader. _Mark. 13, 32._
37. Gliek awer as dat to Noah’s Tied weer, so ward ok de Minschensöhn Sin
Tokunft wesen. _1. Mos. 7, 7. Luk. 17, 26. 27. 1. Pet. 3, 20._
38. Denn gliek as se weern in de Dag’ vör de Sündfloth; se eten, se
drunken, frien un leten sik frien bet an den Dag, do Noah in de Arch gung.
39. Un se achten nich, bet dat de Sündfloth keem un neem se all weg: so
ward ok wesen de Tokunft vun den Minschensöhn.
40. Denn ward twee up dat Feld wesen; Een ward annahm, un de Anner ward
verlaten warrn.
41. Twee ward malen in de Möl; de Een ward annahm un de Anner ward
verlaten warrn.
42. Darum west wachsam; denn ji weet nich, wat vör en Stunn ju HErr kamen
ward. _Mark. 13, 33. 35._
43. Dat schüllt ji awer weten: Wenn en Husvader weten dä, up wat förn
Stunn de Deef kamen wull, so war he jo wachsam wesen un nich in sin Hus
breken laten. _1. Thess. 5, 2._
44. Darum west ji ok bereit; denn de Minschensöhn ward kamen to en Stunn,
wenn ji dat nich meent.
45. Wer is awer nu en true un kloke Knecht, den de Herr sett hett öwer
sin Deeners, dat he se to rechte Tied Spies gift? _Kap. 25, 21. Luk. 12,
42. Ebr. 3, 5._
46. Selig is de Knecht, wenn sin Herr kummt un findt em also dohn.
47. Wahrlich, Ik segg ju: He ward em öwer all sin Göder setten. _Kap. 25,
21. 23._
48. So awer de anner, de böse Knecht, ward in sin Hart seggen: Min Herr
kummt noch lang nich,
49. Un fangt an, sin Mitknechten to sla’n, itt un drinkt mit de
Bedrunkenen:
50. So ward düsse Knecht sin Herr kamen an den Dag, dat he sik dat nich
versüht, un to de Stunn, de he nich weet.
51. Un ward em in Stücken terrieten, un ward em sin Lohn geven mit de
Heuchlers. Dar ward wesen Hulen un Tänklappern. _Kap. 8, 12. 13, 24._
Dat 25. Kapitel.
1. Denn ward dat Himmelriek gliek wesen tein Jungfern, de ehr Lampen
neemen un gungen ut, den Brüdigam in de Möt.
2. Awer fief mank se weern eenfoltig un fief weern klok.
3. De eenfoltigen neemen ehr Lampen, awer se neemen keen Öl mit sik.
4. De kloken awer neemen Öl in ehr Gefäße, samt ehr Lampen.
5. Do nu de Brüdigam up sik töven leet, warn se All möd un slepen in.
_Jak. 3, 2._
6. För Middernacht awer war en Geschrigg: Süh, de Brüdigam kummt, gaht
rut, em in de Möt!
7. Do stunnen düsse Jungfern alle up un maken ehr Lampen smuck. _Luk. 12,
36._
8. De Eenfoltigen awer sproken to de Kloken: Gevt uns vun ju Öl, denn
unse Lampen gaht ut.
9. Do antworten de Kloken un sproken: Nich also, up dat nich wi un ji to
kort kamt. Gaht awer hen to de Hökers, un kopt för ju sülven.
10. Un do se hengungen to kopen, keem de Brüdigam, un de dar bereit
weern, gungen mit em rin to de Hochtied un de Döhr war toslaten. _Offenb.
19, 7._
11. Toletzt keemen ok de annern Jungfern un sproken: Herr, Herr, mak uns
apen! _Luk. 13, 25._
12. He antworte awer un sprok: Wahrlich, ik segg ju: Ik kenn ju nich.
_Kap. 7, 23. Ps. 1, 6._
13. Darum west munter, denn ji weet weder den Dag noch de Stunn, in de de
Minschensöhn kamen ward. _Kap. 24, 42. Mark. 13, 33. Luk. 21, 36._
14. Gliek as en Minsch, de öwer Land trock, sin Knechten reep, un öwergev
se sin Göder. _Luk. 19, 12._
15. Un den Een gev he fief Zentner, den Annern twee, den drütten een,
Jedereen na Vermögen, un trock bald weg.
16. Do gung de hen, de fief Zentner kregen harr, un handel mit desülvigen
un gewunn anner fief Zentner.
17. Desglieken ok, de twee Zentner kregen harr, gewunn ok anner twee
Zentner.
18. De awer een kregen harr, gung hen un mak en Kul in de Eer un verstek
sin Herr sin Geld.
19. Na en lange Tied keem de Herr vun düsse Knechts, un heel Rekenschap
mit se.
20. Do tred herto, de fief Zentner kregen harr, un legg fief anner
Zentner hen un sprok: Herr, du hest mi fief Zentner dahn, süh dar, ik hef
darmit anner fief Zentner verdeent.
21. Do sprok sin Herr to em: Ei, du fromme un true Knecht, du büst öwer
wenig tru west, ik will di öwer veel setten, gah in to din Herr sin
Freud. _v. 23. Kap. 24, 45._
22. Do tred ok herto, de twee Zentner kregen harr un sprok: Herr, du hest
mi twee Zentner dahn, süh dar, ik hef mit desülven twee anner verdeent.
23. Sin Herr sprok to em: Ei, du fromme un true Knecht, du büst öwer
wenig tru west, ik will di öwer veel setten, gah in to din Herr sin Freud.
24. Do tred ok herto, de een Zentner kregen harr un sprok: Herr, ik wuß,
dat du en harte Mann büst. Du meihst, wo du nich sai’t hest, un sammelst,
wo du nich streut hest.
25. Un weer bang, gung hen un verstek din Zentner in de Eer. Süh, dar
hest du, wat din is.
26. Sin Herr awer antworte un sprok to em: Du böse un fule Knecht! wußt
du, dat ik meih, wo ik nich sai’t hef, un sammel, wo ik nich streut hef;
_Kap. 18, 32._
27. So schust du min Geld to de Weßlers dahn hebben un wenn ik kamen
weer, harr ik dat Minige to mi nahmen mit Gewinn.
28. Darum nehmt vun em den Zentner un gevt dat den, de tein hett.
29. Denn wer dar hett, den ward geven warrn, un he ward vull up hebben;
wer awer nich hett, den ward ok, wat he hett, nahmen warrn. _Kap. 13, 12.
Mark. 4, 25. Luk. 8, 18._
30. Un den unnützen Knecht smiet in de Düsternis rut, dar ward wesen
Hulen un Tänklappern. _Kap. 8, 12. 24, 51._
31. Wenn awer de Minschensöhn kamen ward in Sin Herrlichkeit un alle
hilligen Engeln mit Em, denn ward he sitten up den Stohl vun Sin
Herrlichkeit. _Kap. 16, 27. 1. Thess. 4, 16._
32. Un alle Völker ward vör Em versammelt warrn. Un He ward se vun
eenanner scheeden, gliek as en Schapharr de Schap vun de Böck scheeden
deiht. _Röm. 14, 10._
33. Un ward de Schap to Sin rechte Hand stellen un de Böck to de Linke.
_Ezech. 34, 17._
34. Denn ward de König seggen to de to Sin Rechten: Kamt her ji
Gesegneten vun Min Vader, arft dat Riek, dat för ju bereit holn is vun de
Welt Anfang her!
35. Denn Ik bün hungrig west un ji hebbt Mi wat to eten geven. Ik bün
döstig west un ji hebbt Mi wat to drinken geven. Ik bün en Gast west un
ji hebbt Mi Harbarg geven. _Jes. 58, 7. Ezech. 18, 7. Tob. 4, 17._
36. Ik bün nakelt west un ji hebbt Mi Kledung geven. Ik bün krank west un
ji hebbt Mi besöcht. Ik bün gefangen west un ji sünd to Mi kamen.
37. Denn ward de Gerechten Em antworten un seggen: HErr, wannehr hebbt wi
Di hungrig sehn un Di wat to eten geven? oder döstig un hebbt Di wat to
drinken geven?
38. Wannehr hebbt wi Di as Gast sehn un Di Harbarg geven?
39. Wannehr hebbt wi Di krank oder gefangen sehn un sünd to Di kamen?
40. Un de König ward antworten un seggen: Wahrlich, Ik segg ju: Wat ji
dahn hebbt een vun düsse Min geringsten Bröder, dat hebbt ji Mi dahn.
_Kap. 10, 42. Spr. 19, 17. Ebr. 6, 10._
41. Denn ward He ok seggen to de to Sin linke Hand: Gaht weg vun Mi, ji
Verfluchten, in dat ewige Füer, dat dar torecht makt is vör den Düvel un
sin Engeln. _Kap. 7, 23. Luk. 13, 27. Ps. 6, 9. Offenb. 20, 10. 15._
42. Ik bün hungrig west, un ji hebbt Mi Nicks to eten geven. Ik bün
döstig west un ji hebbt Mi Nicks to drinken geven.
43. Ik bün en Gast west un ji hebbt Mi keen Harbarg geven. Ik bün nakelt
west un ji hebbt Mi keen Kledung geven. Ik bün krank un gefangen west un
ji hebbt Mi nich besöcht.
44. Denn ward de Em ok antworten un seggen: HErr, wannehr hebbt wi Di
sehn hungrig oder döstig, oder as Gast, oder nakelt, oder krank, oder
gefangen, un hebbt Di nich deent?
45. Denn ward He antworten un seggen: Wahrlich, Ik segg ju: Wat ji nich
dahn hebbt een vun düsse Geringsten, dat hebbt ji Mi ok nich dahn.
46. Un se ward in de ewige Pien gahn; awer de Gerechten in dat ewige
Leven. _Joh. 5, 29._
Dat 26. Kapitel.
1. Un dat begev sik, as JEsus all düsse Reden to Enn brocht harr, sprok
He to Sin Jüngers:
2. Ji weet, dat na twee Dag’ Ostern ward un de Minschensöhn ward
öwerlevert, dat He krüzigt ward.
3. Do versammeln sik de Hohenpresters un Schriftgelehrten un de Öllsten
vun dat Volk in den Hohenprester, de dar Kaiphas heten dä, sin Palast.
_Joh. 11, 47._
4. Un heeln Rath, wa se JEsus mit List griepen un dod maken kunn.
5. Se sproken awer: Jo nich up dat Fest, up dat dar nich en Uplop ward
unner dat Volk.
6. Do nu JEsus weer to Bethanien, in Simon den Utsätzigen sin Hus, _Mark.
14, 3._
7. Tred en Fru to Em, de harr en Glas mit köstlich Water un got dat ut up
Sin Kopp, as He to Disch seet. _Joh. 12, 3._
8. As Sin Jüngers dat seegen, warn se unwillig un sproken: Wat schall
düsse Unrat?
9. Düt Water harr mugt düer verkofft un de Armen geven warn.
10. As JEsus dat marken dä, sprok He to se: Wat geiht ju de Fru an? Se
hett en god Wark an Mi dahn.
11. Ji hebbt alle Tied Arme bi ju, awer Mi hebbt ji nich alle Tied. _5.
Mos. 15, 11. Mark. 14, 7. Joh. 12, 18._
12. Dat se düt Water hett up Min Lief gaten, dat hett se dahn, up dat se
Mi son Genuß bereiten deiht.
13. Wahrlich, Ik segg ju: Wo düt Evangelium predigt ward in de ganze
Welt, dar ward man ok seggen to ehr Gedächtnis, wat se dahn hett.
14. Do gung hen een vun de Twölf, mit Namen Judas Ischarioth, to de
Hohenpresters,
15. Un sprok: Wat wüllt ji mi geven? Ik will Em ju verraden. Un se boden
em dörtig Sülverlings. _Zach. 11, 12._
16. Un vun do an söch he Gelegenheit, dat he Em verraden dä.
17. Awer an den eersten Dag vun de söten Brode treden de Jüngers to JEsus
un sproken to Em: Wo wullt Du, dat wi Di bereiten, dat Osterlamm to eten?
_Mark. 14, 12. Luk. 22, 7. 8._
18. He sprok: Gaht hen in de Stadt to een un sprekt to em: De Meister
lett di seggen: Min Tied is kamen, Ik will bi di Ostern holn mit Min
Jüngers.
19. Un de Jüngers dän, as JEsus se befahln harr, un maken dat Osterlamm
fardig.
20. Un an den Abend sett He Sik to Disch mit de Twölf. _Mark. 14, 7. 18.
Luk. 22, 14._
21. Un as se eten dän, sprok He: Wahrlich, Ik segg ju, Een mank ju ward
Mi verraden. _Joh. 13, 21._
22. Un se warn heel bedrövt un fungen an, Jedereen vun se, un sän to Em:
HErr, bün ik dat?
23. He antworte un sprok: De mit de Hand mit Mi in de Schöttel langt, de
ward Mi verraden. _Mark. 14, 20._
24. De Minschensöhn geiht twar darhen, as vun Em schreven steiht; doch
wehe den Minsch, dörch den He verraden ward. Dat weer em beter, dat so en
Minsch nie gebarn weer.
25. Do antworte Judas, de Em verraden dä, un sprok: Bün ik dat, Rabbi? He
sprok to em: Du seggst dat.
26. As se awer eten dän, neem JEsus dat Brod, dank un brok dat un gev dat
de Jüngers un sprok: Nehmt, eet, dat is Min Lief. _Mark. 14, 22. Luk. 22,
19. 1. Cor. 11, 23._
27. Un He neem den Kelch, un dank, gev se den un sprok: Drinkt all darut.
28. Dat is Min Blod vun dat nie Testament, dat vergaten ward för veele,
to Vergevung vun de Sünn.
29. Ik segg ju: Ik warr vun nu an nich mehr drinken vun düsse Frucht vun
den Wienstock, bet an den Dag, dar Ik dat nie drinken warr mit ju in Min
Vader Sin Riek. _Mark. 14, 25._
30. Un do se den Lofgesang spraken harrn, gungen se rut an den Ölbarg.
_Mark. 14, 26._
31. Do sprok JEsus to se: In düsse Nacht ward ji ju all an Mi argern.
Denn dar steiht schreven: Ik warr den Harr slan, un de Schap vun de Herde
ward sik verlopen. _Mark. 14, 17. Zach. 13, 7._
32. Wenn Ik awer wedder upstah, will Ik vör ju hergahn in Galiläa.
33. Petrus awer antworte un sprok to Em: Wenn se sik ok all an Di argern
doht, so will ik mi doch nümmermehr argern.
34. JEsus sprok to Em: Wahrlich, Ik segg di: In düsse Nacht, ehr de Hahn
kreihn deiht, warrst du Mi dree Mal verleugnen. _Mark. 14, 30. Luk. 22,
34. Joh. 13, 38._
35. Petrus sprok to Em: Un wenn ik mit Di starven schall, so will ik Di
nich verleugnen. Datsülvige sän ok alle Jüngers.
36. Do keem JEsus mit se to en Hof, de heet Gethsemane, un sprok to Sin
Jüngers: Sett ju hier, bet dat Ik darhen gah un bed’. _Mark. 14, 32. Luk.
22, 39. Joh. 18, 1. 1. Mos. 22, 5._
37. Un neem to Sik Petrus, un Zebedäus sin beiden Söhns un fung an to
truern un to bevern.
38. Do sprok JEsus to se: Min Seel is bedrövt bet an den Dod; blievt hier
un wakt mit Mi. _Mark. 14, 34._
39. Un gung hen, en beten darvun, full dal up Sin Gesicht un bä un sprok:
Min Vader, is dat möglich, so gah düsse Kelch vun Mi; doch nich as Ik
will, sonnern as Du wullt. _Luk. 22, 41._
40. Un He keem to Sin Jüngers un funn se inslapen un sprok to Petrus:
Künnt ji denn nich en Stunn mit Mi waken?
41. Wakt un bedt, up dat ji nich in Anfechtung fallen doht. De Geist is
willig, awer dat Fleesch is swack. _Mark. 14, 38._
42. Ton annern Mal gung He wedder hen, bä un sprok: Min Vader, is dat
nich möglich, dat düsse Kelch vun Mi gah, Ik drink em denn; so gescheh
Din Will.
43. Un He keem un funn se noch eenmal slapen, un ehr Ogen weern vull vun
Slap.
44. Un He leet se un gung noch eenmal hen un bä ton drütten Mal un sprok
desülvigen Wör’.
45. Do keem He to Sin Jüngers un sprok to se: Ach, wüllt ji nu slapen un
ruhn? Seht, de Stunn is hier, dat de Minschensöhn in de Sünners ehr Hann
öwergeven ward. _Mark. 14, 41._
46. Staht up, lat uns gahn, he is dar, de Mi verraden deiht.
47. Un as He noch reden dä, süh, do keem Judas, een vun de Twölf, un mit
em en grote Schaar mit Swerdten un mit Stangen, vun de Hohenpresters un
de Öllsten vun dat Volk. _Mark. 14, 43. Luk. 22, 47._
48. Un de Verräder harr se en Teken geven un seggt: Weken ik küssen warr,
de is dat, den griept.
49. Un sogliek trä he to JEsus un sprok: Ik gröt Di, Rabbi! un küß Em.
_2. Sam. 20, 9._
50. JEsus awer sprok to em: Min Fründ, warum büst du herkamen? Do treden
se to Em, län de Hann an JEsus un grepen Em.
51. Un süh, een vun de, de mit JEsus weern, reck de Hand ut un trock sin
Swerdt rut, un slog den Hohenprester sin Knecht un hau em een Ohr af.
_Mark. 14, 47. Luk. 22, 50. Joh. 18, 10._
52. Do sprok JEsus to em: Stek din Swerdt an sin Stä, denn wer dat Swerdt
nimmt, de schall dörch dat Swerdt umkamen.
53. Oder meenst du, dat Ik Min Vader nich beden kunn, dat He Mi
toschicken dä mehr as twölf Legionen Engeln? _Dan. 7, 10._
54. Wa war awer de Schrift erfüllt? Dat mutt so gahn. _Ps. 22, 7._
55. To de Stunn sprok JEsus to de Schaar: Ji sünd utgahn as to en Mörder
mit Swerdten un mit Stangen, Mi to fangen. Hef Ik doch jeden Dag bi ju
seten un hef lehrt in den Tempel, un ji hebbt Mi nich grepen.
56. Awer dat is Allns geschehn, up dat de Propheten ehr Schrift erfüllt
war. Do verleten Em all de Jüngers un lepen weg. _Matth. 31._
57. De awer JEsus grepen harrn, föhrn Em to den Hohenprester Kaiphas, wo
sik de Hohenpresters un Öllsten versammelt harrn. _Joh. 18, 13._
58. Petrus awer folg Em na vun wieden, bet in den Hohenprester sin
Palast, un gung rin un sett sik bi de Knechts, up dat he seeg, wa dat rut
wull.
59. De Hohenpresters awer un de Öllsten un de ganze Rath söchten falsch
Tügnis gegen JEsus, up dat se Em dod maken kunnen.
60. Un funnen keen. Un obgliek veele falsche Tügen hertokeemen, funnen se
doch keen. Toletzt treden herto twee falsche Tügen.
61. Un sproken: He hett seggt: Ik kann GOttes Tempel afbreken un in dree
Dag densülven bu’n. _Joh. 2, 19. 21._
62. Un de Hoheprester stunn up un sprok to Em: Antwortst Du Nicks to dat,
wat düsse gegen Di tügt?
63. Awer JEsus sweeg still. Un de Hohenprester antworte un sprok to
Em: Ik beswör Di bi den lebendigen GOtt, dat Du uns seggst, ob Du büst
Christus, GOtt Sin Söhn. _1. Kön. 22, 16._
64. JEsus sprok to em: Dat is, as du seggt hest. Doch segg Ik ju: Vun nu
af an ward dat geschehn, dat ji sehn ward den Minschensöhn sitten to de
rechte Hand vun de Kraft, un kamen in de Wolken vun den Himmel. _Matth.
16, 27. Mark. 14, 62. Ps. 110, 1._
65. Do reet de Hohenprester sin Kleder entwei, un sprok: He hett GOtt
lästert; wat brukt wi wieder Tügnis? Süh, nu hebbt ji Sin Gotteslästerung
hört.
66. Wat dünkt ju? Se antworten un sproken: He hett den Dod verdeent.
_Jer. 26, 11._
67. Do speegen se ut in Sin Angesicht un slogen Em mit de Füst. Enige
awer slogen Em in dat Gesicht. _Jes. 50, 6._
68. Un sproken: Prophezieh uns, Christus, wer is dat, de Di slog?
69. Petrus awer seet buten in den Palast; un en Deenstdiern trä to em un
sprok: Un du weerst ok mit den JEsus ut Galiläa? _Mark. 14, 66. Luk. 22,
56. Joh. 18, 16._
70. He leugnete awer vör se all un sprok: Ik weet nich, wat du seggst.
71. As he awer to de Döhr rut gung, seeg em en anner, un sprok to de, de
dar weern: Düsse weer ok mit den JEsus vun Nazareth.
72. Un he leugnete dat noch eenmal un swor darto: Ik kenn den Minsch nich.
73. Un na en lütte Wiel treden herto, de dar stunn, un sproken to Petrus:
Wahrlich, du büst ok een vun de; denn din Sprak verrad di.
74. Do fung he an, sik to verfluchen un swören: Ik kenn den Minsch nich.
Un gliek darup kreih de Hahn. _Mark. 14, 71._
75. Do dach Petrus an JEsus Sin Wort, as He to em sä: Ehr de Hahn kreihn
ward, warrst du Mi dree Mal verleugnen. Un gung rut un ween bitterlich.
Dat 27. Kapitel.
1. An den Morgen awer heeln all de Hohenpresters un de Öllsten vun dat
Volk en Ratssitzung öwer JEsus, dat se Em dod maken dän. _Mark. 15, 1.
Luk. 22, 66. Joh. 18, 28._
2. Un bunnen Em, föhrn Em hen un öwerleverten Em den Landpleger Pontius
Pilatus.
3. As dat Judas, de Em verraden harr, seeg, dat He verdammt weer to den
Dod, dä em dat leed, un he broch de dörtig Sülverlings de Hohenpresters
un de Öllsten wedder.
4. Un sprok: Ik hef öwel dahn, dat ik unschüllig Blot verraden hef.
5. Se sproken: Wat geiht uns dat an? Dar seh du to. Un he smeet de
Sülverlings in den Tempel, mak sik darvun, gung hen, un hung sik up.
_Apost. 1, 18._
6. Awer de Hohenpresters neemen de Sülverlings, un sproken: Dat döcht
nich, dat wi se in den Gotteskasten leggt, denn dat is Blotgeld.
7. Se heeln awer en Rat un koffen en Pötters-Acker darför to’n Begräfnis
för de Pilgers.
8. Darum is düsse Acker nennt de Blotacker, bet up düssen Dag.
9. Dar is erfüllt, dat dar seggt is dörch den Prophet Jeremias, as he
sprickt: Se hebbt nahmen dörtig Sülverlings, womit betahlt war de
Verkoffte, den se kofften vun de Kinner Israel. _Jer. 32, 6. Zach. 11,
12. 13._
10. Un hebbt se geven för en Pötters-Acker, as mi de HErr befahln hett.
11. JEsus awer stunn för den Landpleger, un de Landpleger frog Em, un
sprok: Büst Du de Juden ehr König? JEsus awer sprok to em: Dat is, as du
seggst.
12. Un as He verklagt war vun de Hohenpresters un Öllsten, antworte He
Nicks.
13. Do sprok Pilatus to Em: Hörst Du nich, wa hart se Di verklagt?
14. Un He antworte em nich up een Wort, also, dat sik ok de Landpleger
heel verwunnern dä.
15. Up dat Fest awer harr de Landpleger de Gewohnheit, dat Volk en
Gefangen los to geven, wat för een se wulln. _Mark. 15, 6._
16. He harr awer to de Tied een besonners vör alle annern Gefangen, de
Barabbas heeten dä.
17. Un as se versammelt weern, sprok Pilatus to se: Weken wüllt ji, dat
ik ju los gev? Barabbas oder JEsus, vun den seggt ward, He is Christus?
18. Denn He wuß wol, dat se Em ut Afgunst öwerantwort harrn.
19. Un as he up den Richtstohl sitten dä, schick sin Fru to em un leet em
seggen: Hef du Nicks to schaffen mit düssen Gerechten, ik hef hüt veel
leden in den Drom um Sin wegen.
20. Awer de Hohenpresters un Öllsten öwerredten dat Volk, dat se um
Barabbas beden schulln, un JEsus umbrochten. _Mark. 15, 11. Luk. 23, 18.
Joh. 18, 14._
21. Do antworte nu de Landpleger, un sprok to se: Weken wüllt ji unner
düsse beiden, den ik ju losgeven schall? Se sproken: Barabbas.
22. Pilatus sprok to se: Wat schall ik denn maken mit JEsus, vun den
seggt ward, dat He Christus is? Se sproken all: Lat Em krüzigen!
23. De Landpleger sä: Wat hett He denn Öwels dahn? Se schregen awer noch
mehr, un sproken: Lat Em krüzigen. _Mark. 14, 24._
24. As awer Pilatus seeg, dat he Nicks utrichten dä, sonnern dat dar blot
en veel grötern Uprohr war, neem he Water, un wusch de Hann vör dat Volk,
un sprok: Ik bün unschüllig an dat Blot vun düssen Gerechten; seht ji to.
_5. Mos. 21, 6._
25. Do antworte dat ganze Volk, un sprok: Sin Blot kam öwer uns un öwer
unse Kinner!
26. Do gev he se Barabbas los; awer JEsus leet he geißeln un öwerlever
Em, dat He krüzigt war. _Mark. 15, 15._
27. Do neem den Landpleger sin Kriegsknechts JEsus to sik in dat
Richthus, un versammelten öwer Em de ganze Schaar. _Mark. 15, 16._
28. Un trocken Em ut un dän Em en Purpurmantel an.
29. Un flechten en Kron vun Dorn un setten se up Sin Kopp, un en Rohr in
Sin rechte Hand, un bögten de Knee vör Em, un verspotten Em, un sproken:
Gegröt west Du, de König vun de Juden.
30. Un speegen Em an, un neemen dat Rohr un slogen Sin Kopp darmit. _Jes.
50, 6._
31. Un as se Em verspott harrn, trocken se Em den Mantel ut un trocken Em
Sin Kleder an, un föhrn Em hen, dat se Em krüzigten. _Mark. 15, 20._
32. Un indem se rut gungen, funn’ se en Mann vun Kyrene, mit Namen Simon,
den dwungen se, dat he Em Sin Krüz drog.
33. Un as se an de Stä keemen, de Golgatha heet, dat heet up dütsch:
Schädelstä, _Mark. 15, 22. Luk. 23, 33. Joh. 19, 17._
34. Geven se Em Etig to drinken mit Gall vermengt, un as He dat smecken
dä, wull He dat nich drinken. _Ps. 69, 22._
35. As se Em awer krüzigt harrn, deelten se sik Sin Kleder, un smeeten
dat Lot darum, up dat erfüllt war, dat seggt is dörch den Prophet: Se
hebbt Min Kleder mank sik deelt, un öwer Min Rock hebbt se dat Lot
smeeten. _Ps. 22, 19._
36. Un se seeten dar un bewachten Em.
37. Un baben öwer Sin Kopp heften se de Orsak vun Sin Dod beschreven,
nämlich: Düt is JEsus, de Juden ehr König!
38. Un dar warn twee Mörders mit Em krüzigt, de een rechter un de anner
linker Hand. _Luk. 23, 33._
39. De dar awer vörbi gungen, lästerten Em, un schüttelten ehr Köpp,
_Mark. 15, 22. Ps. 22, 8._
40. Un sproken: De Du GOtt Sin Tempel terbrickst, un bu’st em in dree
Dag’, help Di sülven! Büst Du GOtt Sin Söhn, so stieg raf vun dat Krüz!
_Joh. 2, 19._
41. Desglieken verspotten Em ok de Hohenpresters samt de Schriftgelehrten
un Öllsten, un sproken:
42. Annern hett He holpen, un kann Sik Sülvst nich helpen. Is He König
vun Israel, so lat Em nu vun dat Krüz stiegen, denn wüllt wi Em gloven.
43. He hett GOtt vertrut, lat de Em nu erlösen; denn He hett seggt: Ik
bün GOtt Sin Söhn! _Ps. 22, 9. Weish. 2, 18._
44. Desglieken verhöhnten Em ok de Mörders, de mit Em krüzigt weern.
_Luk. 23, 39._
45. Un vun de sößte Stunn an war en Düsternis öwer dat ganze Land bet to
de negente Stunn.
46. Un um de negente Stunn schreeg JEsus lut, un sprok: Eli, Eli, lama
asabthani! dat is: Min GOtt, Min GOtt, warum hest Du Mi verlaten? _Ps.
21, 2._
47. Enige awer, de dar stunn’, as se dat hörn, sproken se: He röpt den
Elias!
48. Un sogliek leep een vun se hen, neem en Swamm un füll em mit Etig, un
steek em up en Rohr, un gev Em wat to drinken.
49. De annern awer sproken: Holt, lat mal sehn, ob Elias kummt un Em
helpt.
50. Awer JEsus schreeg noch eenmal lut, un verscheede. _Mark. 15, 37._
51. Un süh dar, de Vörhang in den Tempel reet in twee Stücken entwei, vun
baben bet unnen dal. _2. Mos. 26, 31._
52. Un de Eer bewer, un de Felsen terreeten, un de Dodenkulen dän sik up
un stunn up veele Liever vun de Hilligen, de dar slapen dän.
53. Un gungen ut de Gräver na sin Uperstahung, un keemen in de hillige
Stadt, un leeten sik bi veele sehn.
54. Awer de Hauptmann un de bi em weern, un bewachten Em, as se sehn
dän dat Erdbeven, un wat dar vör sik gung, verfehrten se sik heel, un
sproken: Ganz gewiß, düsse is GOtt Sin Söhn west. _Mark. 15, 39._
55. Un dar weern veele Wiewer, de vun wieden tosehn dän, de JEsus weern
nafolgt ut Galiläa, un harrn Em deent.
56. Mank se weer Maria Magdalena, un Maria, Jakobus un Joses ehr Moder,
un de Kinner Zebedäus ehr Moder.
57. An den Abend awer keem en rieken Mann vun Arimathia, de Joseph heeten
dä, weke ok een vun JEsus Sin Jüngers weer. _Mark. 15, 42. 43. Luk. 23,
50._
58. De gung to Pilatus, un bä em um JEsus Sin Lieknam. Do befohl Pilatus,
man schull em den geven.
59. Un Joseph neem den Lieknam, un wickel Em in rein Linn’.
60. Un lä Em in sin egen nie Graf, dat he in en Felsen haun laten harr;
un wölter en groten Steen vör de Döhr to dat Graf, un gung darvun. _Jes.
53, 9._
61. Dar weer awer Maria Magdalena un de anner Maria, de setten sik liek
öwer dat Graf.
62. An den annern Dag, de dar folg na den Rüstdag, keemen de
Hohenpresters un Pharisäers alltosam to Pilatus,
63. Un sproken: Herr, wi hebbt dacht, dat düsse Verföhrer sprok, as He
noch leven dä: Ik will na dree Dag’ wedder upstahn.
64. Darum befehl, dat man dat Graf verwahrn deiht bet an den drütten Dag,
up dat Sin Jüngers nich kamt un stehlt Em, un seggt to dat Volk: He is
upstahn vun de Doden, un de letzte Bedregerie war arger as de eerste.
65. Pilatus sprok to se: Dar hebbt ji de Wächters, gaht hen, un verwahrt
dat, as ji wüllt.
66. Se gungen hen, un verwahrten dat Graf mit Wächters, un verseegelten
den Steen.
Dat 28. Kapitel.
1. An den Abend awer vun den Sabbat, de anbrickt an den Morgen vun den
eersten Fierdag vun de Sabbats, keem Maria Magdalena un de anner Maria,
dat Graf to besehn. _Mark. 16, 1. Luk. 24, 1. Joh. 20, 1._
2. Un süh, dar keem en grot Erdbeven. Denn den HErrn Sin Engel keem vun
den Himmel, trä herto, un wölter den Steen vun de Döhr, un sett sik darup.
3. Un sin Gestalt weer as de Blitz, un sin Kleed witt as de Snee. _Mark.
16, 5._
4. De Wächters awer verfehrten sik ut Furcht, un warn, as weern se dod.
5. Awer de Engel antworte un sprok to de Fruens: West nich bang; ik weet,
dat ji JEsus den Gekrüzigten sökt. _Mark. 16, 6. Luk. 23, 5._
6. He is nich hier; He is upstahn, as He seggt hett. Kamt her, un seht de
Stell, wo de HErr legen hett. _Matth. 12, 40._
7. Un gaht flink hen, un seggt dat Sin Jüngers, dat He upstahn is vun de
Doden. Un süh, He ward vör ju hergahn in Galiläa, dar ward ji Em sehn.
Süh, ik hef ju dat seggt. _Matth. 26, 32._
8. Un se gungen flink to dat Graf rut, mit Furcht un grote Freud; un
leepen, dat se dat Sin Jüngers vertellten. Un as se gahn dän, Sin Jüngers
dat to vertelln; _Mark. 16, 8._
9. Süh, do bemöt se JEsus, un sprok: West gegröt! Un se treden to Em, un
grepen an Sin Föt, un fulln vör Em dal. _Mark. 16, 9._
10. Do sprok JEsus to se: West nich bang, gaht hen, un verkünnigt dat Min
Bröder, dat se hengaht in Galiläa, dar ward se Mi sehn. _Joh. 20, 17._
11. As se awer hengungen, süh, do keemen enige vun de Wächters in de
Stadt, un verkünnigten de Hohenpresters Allns, wat sik todragen harr.
12. Un se keemen tosamen mit de Öllsten, un heeln en Rat, un geven de
Kriegsknechts Geld nog,
13. Un sproken: Seggt: »Sin Jüngers keemen in de Nacht, un stohln Em, do
wi sleepen.«
14. Un wenn dat ward utkamen bi den Landpleger, wüllt wi em to Ruh
bringen un maken, dat ji seker sünd.
15. Un se neemen dat Geld, un dän, as se lehrt weer. Düt is en allgemeene
Red bi de Juden warn bet up den hütigen Dag.
16. Awer de ölven Jüngers gungen in Galiläa up en Barg, darhen JEsus se
bescheden harr. _Matth. 26, 32._
17. Un as se Em sehn dän, fulln se vör Em dal; enige awer twiefelten.
_Luk. 24, 52._
18. Un JEsus trä to se, red’ mit se un sprok: Mi is geven alle Gewalt in
den Himmel un up de Eer. _Matth. 11, 27._
19. Darum gaht hen un lehrt alle Völker, un döpt se in den Vader, den
Söhn un den hilligen GEist Sin Namen; _Mark. 16, 15._
20. Un lehrt se holn Allns, wat Ik ju befahln hef! Un seht, Ik bün bi ju
all Dag’, bet an dat Enn vun de Welt. _Matth. 18, 20._
Evangelium St. Marci.
Dat 1. Kapitel.
1. Düt is de Anfang vun dat Evangelium vun JEsus Christus, GOtt Sin Söhn.
2. As schreven steiht in de Propheten: Süh, Ik schick Min Engel vör Di
her, de dar torecht mak Din Weg vör Di. _Mal. 3, 1._
3. Dat is en Stimm vun en Prediger in de Wüstenie: Makt den HErrn Sin Weg
torecht, un Sin Stiegen richtig! _Jes. 40, 3. Matth. 3, 3. Luk. 3, 4.
Joh. 1, 23._
4. Johannes, de weer in de Wüstenie, döfft un predig vun de Döp vun de
Buß, to de Vergevung vun de Sünn. _Matth. 3, 1._
5. Un dat ganze jüdische Land gung to em rut, un de vun Jerusalem, leeten
sik all vun em döpen in den Jordan, un bekenn ehr Sünn.
6. Johannes awer weer bekledt mit Kameelshaar un mit en leddern Gürdel um
sin Lenn, un eet Heuschrecken un wilden Honnig; _Matth. 3, 4. 3. Mos. 11,
22._
7. Un predig un sprok: Dar kummt Een na mi, de is stärker as ik, den ik
nich genog bün, dat ik mi vör Em bück, un de Reemen vun Sin Schoh uplösen
doh. _Matth. 3, 11. Joh. 1, 27._
8. Ik döp ju mit Water, awer He ward ju mit den hilligen GEist döpen.
_Matth. 3, 11._
9. Un dat begev sik to düsse Tied, dat JEsus ut Galiläa vun Nazareth
keem, un leet Sik döpen vun Johannes in den Jordan. _Matth. 3, 16. Luk.
3, 21. Joh. 1, 32._
10. Un sogliek steeg He ut dat Water un seeg, dat sik de Himmel updä, un
den GEist, gliek as en Duv, de rafkeem up Em.
11. Un do keem en Stimm vun den Himmel: Du büst Min leeve Söhn, an den Ik
Wolgefalln hef. _Matth. 3, 17. Luk. 9, 35. 2. Pet. 1, 17._
12. Un gliek naher drev Em de GEist in de Wüstenie. _Matth. 4, 1._
13. Un He weer dar in de Wüstenie veertig Dag’, un war versöcht vun den
Satan, un weer bi de Thiern, un de Engeln deenten Em.
14. Nadem awer Johannes öwerlevert weer, keem JEsus in Galiläa, un
predig’ dat Evangelium vun GOtt Sin Riek. _Matth. 4, 17. Luk. 4, 15._
15. Un sprok: De Tied is erfüllt, un GOtts Riek is herbi kamen. Doht
Buße, un glovt an dat Evangelium! _Gal. 4, 4._
16. As He awer an dat galiläische Meer gung, seeg He Simon un Andreas,
Sin Broder, dat se ehr Netten in den See smieten dän, denn se weern
Fischers. _Matth. 4, 18. Luk. 5, 2._
17. Un JEsus sprok to se: Folgt Mi na; Ik will ju to Minschenfischers
maken. _Luk. 5, 10._
18. Sogliek verleeten se ehr Netten, un folgden Em na.
19. Un as He vun dar en beten wieder gung, seeg He Jakobus, Zebedäus Sin
Söhn, un Johannes, sin Broder, dat se de Netten in dat Schipp flickten,
un alsbald reep He se.
20. Un se leten ehrn Vader Zebedäus in dat Schipp mit de Daglöhners, un
folgden Em na.
21. Un se gungen na Kapernaum; un bald up de Sabbats gung He in de Schol,
un lehr.
22. Un se verfehrten sik öwer Sin Lehr; denn He lehr gewaltig, un nich as
de Schriftgelehrten.
23. Un dar weer in de Schol en Minsch, beseten mit en unreinen Geist, de
schreeg, _Luk. 4, 33._
24. Un sprok: Hol up, wat hebbt wi mit Di to dohn, JEsus vun Nazareth? Du
büst kamen, uns to verdarven. Ik weet, wer Du büst, GOtt Sin Hillige.
25. Un JEsus bedroh em, un sprok: Swieg still un fahr ut vun em! _Mark.
9, 25._
26. Un de unreine Geist reet em, un schreeg lut, un fahr vun em ut.
27. Un se verfehrn sik all, so dat se sik unner eenanner befrogen, un
sproken: Wat is dat? Wat is dat vör en nie Lehr? He befehlt mit Gewalt de
unreinen Geister, un se gehorcht Em.
28. Un Sin Rop war bald lut umher, in de Grenzen vun Galiläa.
29. Un se gungen bald ut de Schol; un keemen in dat Hus Simons un
Andreas, mit Jakobus un Johannes. _Matth. 8, 14._
30. Un Simon sin Fru ehr Moder leeg un harr dat Fever; un gliek darup sän
se Em vun ehr.
31. Un He trä to ehr, un rich se up, un heel se bi de Hand: un dat Fever
verleet se gliek, un se deen se.
32. An den Abend awer, as de Sünn unnergahn weer, brochten se to Em
allerlie Kranke un Besetene; _Matth. 8, 16. Luk. 4, 40._
33. Un de ganze Stadt versammel sik vör de Döhr.
34. Un He holp veele Kranke, de mit allerlie Süken beladen weern, un drev
veele Düvels ut, un let de Düvels nich reden, denn se kennten Em. _Apost.
16, 17. 18._
35. Un des Morgens stunn He up vör Dag un gung rut. Un JEsus gung in en
wüste Stä un bä dar. _Luk. 4, 42._
36. Un Petrus, mit de, de bi em weern, gungen Em na.
37. Un as se Em funn’, sproken se to Em: Jedereen söcht Di.
38. Un He sprok to se: Lat uns in de neegste Stadt gahn, dat Ik dar ok
predigen doh; denn darto bün Ik kamen. _Luk. 4, 43._
39. Un He predig in ehr Scholen in ganz Galiläa, un drev de Düvels ut.
40. Un dar keem en Utsätzigen to Em, de bä Em, knee vör Em, un sprok to
Em: Wenn Du wullt, so kannst Du mi wol rein maken. _Luk. 5, 12._
41. Un dat dä JEsus leed un He reck de Hand ut, röhr em an, un sprok: Ik
will dat dohn, wes’ rein!
42. Un as He so sprok, gung de Utsätzigkeit alsbald vun Em, un He war
rein.
43. Un JEsus bedroh em, un dreev em alsbald vun Sik, _Mark. 3, 12._
44. Un sprok to em: Süh to, dat du Nüms nicks seggst; sonnern gah hen, un
wies’ di den Prester, un opfer för din Reinigung, wat Moses gebaden hett
to en Tügnis öwer se. _3. Mos. 14, 2._
45. He awer, as He rut keem, fung He an, un sä veel darvun, un mak de
Geschich apenbar, so dat He vun nu an nich mehr kunn apenbar in de Stadt
gahn, sonnern He weer buten in de wüsten Gegenden, un se keemen to Em vun
alle Enn. _Luk. 5, 15._
Dat 2. Kapitel.
1. Un na weke Dag’ gung He wedder na Capernaum, un dat war bekannt, dat
He in dat Hus weer. _Matth. 9, 1._
2. Un alsbald versammeln sik veele, so dat se keen Platz harrn ok buten
vör de Döhr; un He sä se dat Wort.
3. Un dar keemen weke to Em, de brochen en Jichtkranken, vun veer Lüd
dragen.
4. Un as se nich to Em kamen kunn’ vör dat Volk, deckten se dat Dack af,
wo He weer, un graben dat up, un leeten dat Bett dal, wo de Jichtkranke
in leeg.
5. As awer JEsus ehrn Glov seeg, sprok He to den Jichtkranken: Min Söhn,
din Sünn sünd di vergeven.
6. Dar weern awer weke Schriftgelehrte, de seeten dar, un dachen in ehr
Harten:
7. Wa redt düsse son Gotteslästerung? Wer kann Sünn vergeven as alleen
GOtt? _Matth. 9, 3._
8. Un JEsus erkenn bald in Sin GEist, dat se so dachen bi sik sülvst, un
sprok to se: Wat denkt ji so wat in ju Harten? _Joh. 2, 24._
9. Wat is lichter, to den Jichtkranken to seggen: »Di sünd din Sünn
vergeven?« oder: »Stah up, nimm din Bett, un gah na Hus?«
10. Up dat ji awer weet, dat de Minschensöhn Macht hett, to vergeven de
Sünn up de Eer, sprok He to den Jichtkranken:
11. Ik segg di, stah up, nimm din Bett, un gah na Hus!
12. Un gliek darup stunn he up, neem sin Bett, un gung rut vör all, so,
dat se sik all verfehrten, un priesen GOtt, un sproken: Wi hebbt so wat
noch niemals sehn.
13. Un He gung wedder rut an den See, un all dat Volk keem to Em, un He
lehrte se.
14. Un as JEsus vöröwer gung, seeg He Levi, Alphäus sin Söhn, in de
Tollbod sitten, un sprok to em: Folg Mi na! Un he stunn up, un folg Em
na. _Luk. 5, 27._
15. Un dat begev sik, as He to Disch sitten dä in sin Hus, setten sik
veele Töllners un Sünners to Disch mit JEsus un Sin Jüngers. Denn dat
weern veele, de Em nafolgden.
16. Un de Schriftgelehrten un Pharisäers, as se seegen, dat He mit de
Töllners un Sünners eten dä, sproken se to Sin Jüngers: Warum itt un
drinkt He mit de Töllners un Sünners?
17. As dat JEsus hörn dä, sprok He to se: De Starken brukt keen Dokter,
sonnern de Kranken. Ik bün kamen, to ropen de Sünners to Buße, un nich de
Gerechten. _Matth. 9, 12. 13._
18. Un Johannes sin Jüngers un de Pharisäers ehr fasteten veel, un dar
keemen weke to Em, de sproken: Warum fastet Johannes sin Jüngers un de
Pharisäers ehr, un Din Jüngers fastet nich? _Matth. 9, 14._
19. Un JEsus sprok to se: Wa künnt de Hochtiedslüd fasten, dewiel dat
de Brüdigam bi se is? So lang also de Brüdigam bi se is, künnt se nich
fasten.
20. De Tied awer ward kamen, dat de Brüdigam vun se nahmen ward; denn
ward se fasten.
21. Nüms sett en Lappen vun Tüg up en ol Kleed; denn de nie Lappen ritt
doch vun dat ole Kleed, un de Reet ward gröter. _Matth. 9, 16. Luk. 5,
36._
22. Un Nüms deiht Most in ole Wienbälge; sunst territt de Most de
Wienbälge, un de Wien ward verschütt, un de Wienbälge kamt um; sonnern
man schall Most in nie Bälge dohn.
23. Un dat begev sik, dat He wanneln dä an en Sabbat dörch de Saat, un
Sin Jüngers fungen an, in’t Gahn de Ahrn uttorieten. _Luk. 6, 1. 5. Mos.
23, 25._
24. Un de Pharisäers sproken to Em: Süh to, wat doht Din Jüngers up den
Sabbat, dat nich recht is?
25. Un He sprok to se: Hebbt ji niemals les’t, wat David dahn hett, as
dat em nödig weer, un em hungern dä, samt de, de bi Em weern?
26. As he gung in dat Gotteshus, to Abjathar, den Hohenprester sin Tied,
un eet de Schaubröd, de Nüms eten dörf, denn de Presters, un he gev se ok
de, de bi em weern. _1. Sam. 21, 6. 2. Mos. 29, 32. 33. 3. Mos. 24, 9._
27. Un He sprok to se: De Sabbat is för den Minschen makt, un nich de
Minsch för den Sabbat; _5. Mos. 5, 14._
28. So is de Minschensöhn en HErr ok öwer den Sabbat. _Luk. 6, 5._
Dat 3. Kapitel.
1. Un He gung wedder in de Schol. Un dar weer en Minsch, de harr en
verdrögte Hand. _Matth. 12, 9. 10. Luk. 6, 6._
2. Un se luerten up Em, ob He em ok up den Sabbat gesund maken war, up
dat se en Sak wedder Em harrn.
3. Un He sprok to den Minsch mit de verdrögte Hand: Trä hervör!
4. Un He sprok to se: Schall man an en Sabbat wat Gudes dohn, oder wat
Böses? dat Leven erholn, oder dod maken? Se awer sweegen still.
5. Un He seeg se heel bös an, un weer bedrövt öwer ehr verstockt Hart, un
sprok to den Minsch: Reck din Hand ut! Un he reck se ut; un de Hand war
em gesund, as de annere. _1. Kön. 13, 5._
6. Un de Pharisäers gungen rut, un heeln alsbald en Rat mit Herodes sin
Deeners öwer Em, woans se Em umbrochten. _Matth. 12, 14._
7. Awer JEsus trock Sik torügg mit Sin Jüngers an den See, un veel Volk
folg Em na ut Galiläa, un ut Judäa, _Joh. 6, 1._
8. Un vun Jerusalem, un ut Idumäa, vun gündsiet vun den Jordan, un de um
Tyrus un Sidon her wahnt, en grot Volk, de Sin Daden hörten un keemen to
Em.
9. Un He sprok to Sin Jüngers, dat se Em en lütt Schipp haln dän wegen
dat Volk, dat se Em nich drängten.
10. Denn He mak veele gesund mank se, so, dat Em öwerfalln dän alle, de
plagt weern, up dat se Em anröhrten.
11. Un wenn de unreinen Geister Em sehn dän, fulln se vör Em dal,
schreegen un sproken: Du büst GOtt Sin Söhn. _Luk. 4, 41._
12. Un He bedroh se hart, dat se Em nich apenbar maken schulln.
13. Un He gung up en Barg, un reep to Sik, weke He wull, un de gungen hen
to Em.
14. Un He bestell de Twölf, dat se bi Em wesen schulln, un dat He se
utschick to predigen. _Matth. 10, 1. Luk. 6, 13._
15. Un dat se Macht harrn, de Süken to heelen, un de Düvels uttodrieven.
16. Un gev Simon den Namen Petrus. _Matth. 10, 2._
17. Un Johannes, Zebedäus sin Söhn, un Johannes, Jakobus sin Broder, un
gev se den Namen Bneharges, dat heet up dütsch: Donnerskinner. _Ps. 29,
3. 68, 34._
18. Andreas, un Philippus, un Bartholomäus, un Matthäus, un Thomas, un
Jakobus, Alphäus sin Söhn, un Thaddäus, un Simon vun Kana;
19. Un Judas Ischarioth, de Em verraden dä.
20. Un se keemen na Hus, un dar keem dat Volk awermals tosamen, so, dat
se keen Platz harrn to eten. _Mark. 6, 31._
21. Un as dat hörn, de um Em weern, gungen se rut, un wulln Em holn, denn
se sproken: He ward vun Sinnen kamen.
22. De Schriftgelehrten, awer, de vun Jerusalem dal kamen weern, sproken:
He hett den Beelzebub, un dörch den Böwersten vun de Düvels drift He de
Düvels ut. _Matth. 9, 34. Mark. 12, 24. Luk. 11, 15._
23. Un He reep se alltosamen, un sprok to se dörch Glieknisse: Wa kann
een Satan den annern utdrieven?
24. Wenn en Riek mit sik sülvst unner enanner uneens ward, so mag dat
nich bestahn. _Luk. 11, 27._
25. Un wenn en Hus mit sik sülvst unner enanner uneens ward, mag dat nich
bestahn.
26. Sett sik nu de Satan gegen sik sülvst, un is mit sik sülvst uneens,
so kann he nich bestahn, sonnern dat is ut mit em.
27. Dar kann Nüms en Starken in sin Hus falln, un sin Husrat roven, dat
wes’ denn, dat he toeerst den Starken binden deiht, un denn sin Hus
berovt.
28. Wahrlich, Ik segg ju: All de Sünn ward de Minschenkinner vergeven, ok
de Gotteslästerung, dar se GOtt mit lästern doht.
29. Wer awer den hilligen GEist lästert, de hett keen Vergevung ewiglich,
sonnern is dat ewige Gericht verfulln.
30. Denn se sän: He hett en unreinen Geist. _v. 22._
31. Un dar keem Sin Moder un sin Bröder, un stunn buten, schickten to Em,
un leten Em ropen.
32. (Un dat Volk stunn um Em her.) Un se sproken to Em: Süh, Din Moder un
Din Bröder buten fragt na Di.
33. Un He antwort se, un sprok: Wer is Min Moder un Min Bröder?
34. Un He seeg rund um Sik up de Jüngers, de um Em in en Krink sitten
dän, un sprok: Süh, dat is Min Moder un Min Bröder.
35. Denn wer GOttes Willn deiht, de is Min Broder un Min Swester un Min
Moder.
Dat 4. Kapitel.
1. Un He fung wedder an to lehrn an den See, un veel Volk versammel sik
to Em, so, dat He in en Schipp stiegen muß, un up dat Water sitten, un
all dat Volk stunn up dat Land an den See. _Matth. 13, 1. Luk. 8, 4._
2. Un He predig vör se lang dörch Glieknisse. Un in Sin Predigt sprok He
to se:
3. Hört to! Süh, dar gung en Sai’mann ut to sai’n.
4. Un dat begev sik, indem He sai’, full wat an den Weg; do keemen de
Vageln unner den Himmel, un freten dat up.
5. Wat full up dat steenigte Land, wo dat nich veel Eer harr, un gung
bald up, darum, dat dat nich deep Eer harr.
6. As nu de Sünn upgung, verwelk dat, un wiel dat keen Woddel harr,
verdrög dat.
7. Un wat full mank de Dorn, un de Dorn wussen up, un kreegen dat unner,
un dat broch keen Frucht.
8. Un wat full up en gut Land, un broch Frucht, de dar toneem un wuß; un
wat drog dörtigfältig, un wat sößtigfältig, un wat hunnertfältig.
9. Un He sprok to se: Wer Ohrn hett to hörn, de hör to!
10. Un as He alleen weer, fragen Em um düt Glieknis, de um Em weern, samt
de Twölf.
11. Un He sprok to se: Ju is dat geven, de Heemlichkeit vun GOtt Sin Riek
to weten; de dar buten awer ward Allns dörch Glieknisse vertellt. _Matth.
11, 25._
12. Up dat se dat mit sehend Ogen seht, un doch nich erkennt, un mit
hörend Ohren hört un doch nich verstaht; up dat se sik nich dermalins
bekehrt, un ehr Sünn se vergeven ward.
13. Un He sprok to se: Verstaht ji düt Glieknis nich, woans wüllt ji
denn de annern all verstahn?
14. De Sai’mann sai’t dat Wort.
15. Düsse sünd dat awer, de an den Weg sünd, wo dat Wort sai’t ward, un
se dat hört hebbt, so kummt alsbald de Satan un nimmt weg dat Wort, dat
in ehr Hart sai’t weer.
16. Also ok sünd de, de up dat steenigte Land sai’t sünd, wenn se dat
Wort hört hebbt, nehmt se dat bald mit Freuden up;
17. Un hebbt keen Woddel in sik, sonnern sünd wedderwensch; wenn sik
Bedröfnis oder Verfolgung vun wegen dat Wort erhevt, so argert se sik
gliek.
18. Un düsse sünd dat, de unner de Dorn sai’t sünd: de dat Wort hört;
19. Un de Sorg um düsse Welt un de bedregliche Riekdom, un veel annere
Lüste gaht rin, un erstickt dat Wort, un dat blift ahn Frucht.
20. Un düsse sünd dat, de up en gut Land sai’t sünd: de dat Wort hört, un
nehmt dat an, un bringt Frucht, weke dörtigfältig, un weke sößtigfältig,
un weke hunnertfältig.
21. Un He sprok to se: Stekt man ok en Licht an, dat man dat unner en
Schepel oder unner en Disch stellt? Mit nichten, sonnern dat man dat up
en Lüchter stellt;
22. Denn dar is nicks verborgen, dat nich apenbar ward, un is nicks
Heemliches, dat nich hervör kummt. _Matth. 10, 26._
23. Wer Ohrn hett to hörn, de hör to! _Matth. 11, 15. Offenb. 2, 7._
24. Un sprok to se: Seht to, wat ji hört. Mit wat vör en Maat ji meeten
doht, ward man ju wedder meeten; un man ward ju, de ji düt hört, noch wat
togeven. _Matth. 7, 2. Luk. 6, 38._
25. Denn wer dar hett, den ward geven, un wer nich hett, vun den ward man
nehmen ok dat, wat he hett.
26. Un He sprok: Dat Riek GOttes hett sik also, as wenn en Minsch Saat up
dat Land smitt.
27. Un slöpt, un steiht up Nacht un Dag, un de Saat geiht up, un wasst,
dat he’t nich weet.
28. Denn de Eer bringt vun ehr sülvst toeerst dat Gras, naher de Aarn,
denn den vullen Weeten in de Aarn.
29. Wenn se awer de Frucht brocht hett, so schickt he bald de Leeh hen,
denn de Aarn is dar.
30. Un He sprok: Mit wat wüllt wi dat Riek GOttes verglieken? Un dörch
wat för en Glieknis wüllt wi dat vörstelln?
31. Gliek as en Sempkorn, wenn dat sai’t ward up dat Land, so is dat dat
lüttste mank all de Saat up de Eer; _Matth. 13, 31. Luk. 13, 19._
32. Un wenn dat sai’t is, nimmt dat to, un ward gröter as alle Kohlarten,
un kriggt grote Twiegen, so dat de Vageln unner den Himmel unner sin
Schatten wahnen künnt.
33. Un dörch veel son Glieknisse sä He se dat Wort, nadem se dat
begriepen kunn.
34. Un ahn Glieknisse redt He nich to se; awer besonners lä He dat Sin
Jüngers Allns ut.
35. Un an densülvigen Dag des Abends sprok He to se: Lat uns röwer fahrn.
36. Un se leten dat Volk gahn, un neemen Em mit, as He in dat Schipp
weer; un dar weern mehr Scheep bi Em. _Matth. 8, 32._
37. Un dar keem en grote Stormwind up, un smeet de Waggen in dat Schipp,
so, dat dat Schipp vull war. _Jon. 1, 4. 5._
38. Un He weer achter up dat Schipp, un sleep up en Küssen. Un se weckten
Em up, un sproken to Em: Meister, fragst Du Nicks darna, dat wi verdarvt?
39. Un He stunn up, un bedroh den Wind, un sprok to den See: Wes’ still,
un verstumm! Un de Wind lä sik, un dat war sehr still. _Matth. 8, 26._
40. Un He sprok to se: Wat sünd ji so bang! Wa geiht dat to, dat ji keen
Glov hebbt!
41. Un se fürchten sik heel, un sproken unner enanner: Wer is He? Denn de
Wind un de See sünd Em gehorsam. _Ps. 107, 25._
Dat 5. Kapitel.
1. Un se keemen up gündsiet vun den See in de Gadarener Gegend. _Matth.
8, 28. Luk. 8, 26._
2. Un as He ut dat Schipp stiegen dä, leep Em gliek darup ut de Gräver en
beseeten Minsch mit en unreinen Geist in de Möt,
3. De sin Wahnung in de Gräver harr un Nüms kunn em binnen, ok nich mit
Keden.
4. Denn he weer oft mit Fotschelln un Keden bunnen west, un harr de Keden
afreeten, un de Fotschelln terreven, un Nüms kunn em tamm maken.
5. Un he weer alle Tied, bi Dag un Nacht, up de Bargen, un in de Gräver,
schreeg, un slog sik mit Steen.
6. As he awer JEsus seeg vun wieden, leep he to Em, full vör Em dal,
schreeg lut, un sprok:
7. Wat hef ik mit Di to dohn, o JEsus, GOtt, den Allerhöchsten Sin Söhn?
Ik beswör Di bi GOtt, dat Du mi nich quäln deihst.
8. He awer sprok to em: Fahr rut, du unreine Geist, vun den Minschen.
9. Un He frog em: Wa heetst du? Un he antworte, un sprok: Legion heet ik,
denn wi sünd veele.
10. Un he be’ Em veel, dat He se nich ut düsse Gegend drev.
11. Un darsülvst an de Bargen weer en grote Drift Sögen up de Weid.
12. Un de Düvels beden Em all un sproken: Lat uns in de Sögen fahrn!
13. Un sogliek gev JEsus se Verlöv darto. Do fahrn de unreinen Geister
ut, un fahrn in de Sögen un de Drift störm öwer den Afhang in den See
(dat awer weern bi twee Dusend), un versopen in den See.
14. Un de Swienharrn leepen weg, un vertelln dat in de Stadt un up dat
Land. Un se gungen rut to sehn, wat dar geschehn weer.
15. Un keemen to JEsus, un seegen den, de vun de Düvels beseten weer, dat
he sitten dä, un weer bekledt un vernünftig, un se weern bang.
16. Un de, weke dat sehn harrn, sän se, wat den Besetenen passeert weer,
un vun de Sögen.
17. Un se fungen an, un beden Em, dat He ut ehr Gegend trecken dä.
18. Un as He in dat Schipp steeg, be’ Em de Besetene, dat he much bi Em
wesen.
19. Awer JEsus leet em dat nich to, sonnern sprok to em: Gah hen in din
Hus, un to din Lüd, un vertell se, wat för en grote Woldath de HErr di
dahn un Sik öwer di erbarmt hett.
20. Un he gung hen, un fung an uttoropen in de tein Städte, wat för en
grote Woldath JEsus em dahn harr. Un jedereen verwunner sik.
21. Un as JEsus wedder röwer fahrn dä in dat Schipp, versammel sik veel
Volk to Em, un He weer an den See.
22. Un süh, dar keem een vun de Scholöbbersten, mit Namen Jairus. Un as
he Em sehn dä, full he Em vör de Föt. _Matth. 9, 18._
23. Un be’ Em heel, un sprok: Min Dochter liggt up dat Letz; Du wullst
doch kamen, un Din Hand up se leggen, dat se gesund ward, un lev.
24. Un He gung hen mit em; un Em folgde veel Volk na, un se drängten Em.
25. Un dar weer en Fru, de harr den Blodgang twölf Jahr hatt, _3. Mos.
15, 25. Matth. 9, 20. Luk. 8, 43._
26. Un veel leden vun veele Dokters, un harr all ehr Geld daröwer
vertehrt, un dat holp ehr nicks, sonnern dat war veelmehr arger mit ehr.
27. As de vun JEsus hörn dä, keem se in dat Volk vun achtern to, un fat
Sin Kleed an. _Luk. 6, 19. Mark. 8, 44._
28. Denn se sprok: Wenn ik blot Sin Kleed anfaten kunn, so war ik gesund.
29. Un up de Stä verdrög de Born vun ehr Blod, un se föhl dat an ehr
Liev, dat se vun ehr Plag gesund warn weer.
30. Un JEsus föhl sogliek an Sik Sülvst de Kraft, de vun Em utgahn weer,
un He dreih Sik um to dat Volk, un sprok: Wer hett Min Kleder anfat?
31. Un de Jüngers sproken to Em: Du sühst, dat Di dat Volk drängt, un
sprickst: Wer hett Mi anfat?
32. Un He seeg Sik um na de, de dat dahn harr.
33. De Fru awer weer bang, un beverte, (denn se wuß, wat an ehr geschehn
weer), keem, un full vör Em dal, un sä Em de ganze Wahrheit.
34. He awer sprok to ehr: Min Dochter, din Glov hett di gesund makt; gah
hen mit Freden, un wes’ gesund vun din Plag.
35. As He noch so sprok, keemen weke vun den Scholöbbersten sin Lüd, un
sproken: Din Dochter is storven, wat wullt du den Meister wieder bemöhen?
36. JEsus awer hör bald de Red, de dar seggt war, un sprok to den
Scholöbbersten: Wes’ nich bang, glov man! _Luk. 8, 50._
37. Un leet Nüms Em nafolgen, as Petrus un Jakobus un Johannes, Jakobus
sin Broder.
38. Un He keem in den Scholöbbersten sin Hus, un seeg dat Getümmel un de
dar heel weenten un hulten. _1. Mos. 50, 10._
39. Un He gung rin, un sprok to se: Wat larmt un weent ji? Dat Kind is
nich storven, sonnern dat slöpt. Un se lachten Em ut. _Joh. 11, 11._
40. Un He drev se all rut un neem mit Sik dat Kind sin Vader un Moder, un
de bi Em weern, un gung rin, wo dat Kind liggen dä.
41. Un He greep de lütt Diern bi de Hand, un sprok to ehr: Talitha kumi!
Dat is verdütscht: Mäden, Ik segg di, stah up! _Luk. 7, 14._
42. Un sogliek stunn de lütt Diern up, un gung umher; se weer awer twölf
Jahr old. Un se verfehrn sik öwer de Maten.
43. Un He verbod se hart, dat dat Nüms weten schull; un sä, se schulln
ehr wat to eten geven.
Dat 6. Kapitel.
1. Un He gung ut vun dar, un keem in Sin Vaderstadt, un Sin Jüngers
folgden Em na.
2. Un as de Sabbat keem, fung He an to lehrn in ehr Schol. Un veel, de
dat hörn, verwunnerten sik öwer Sin Lehr, un sproken: Wo kummt denn so
wat her? Un wat för Wiesheit is dat, de Em geven is, un son Dathen, de
dörch Sin Hann dahn ward?
3. Is He nich den Timmermann, Maria ehr Söhn, un de Broder vun Jakobus,
un Joses, un Judas, un Simon? Sünd nich ok Sin Swestern hier bi uns? Un
se argerten sik an Em. _Luk. 4, 22._
4. JEsus awer sprok to se: En Prophet gelt narms weniger as in Sin
Vaderland un to Hus bi de Sinen. _Joh. 4, 44._
5. Un He kunn dar nich en eenzige Dath dohn, blot en paar Kranke lä He de
Hand up, un mak se gesund.
6. Un He wunnerte Sik öwer ehrn Unglov. Un He gung umher in de Flecken
rund herum, un lehrte.
7. Un He reep de Twölf tosamen un fung an un schick se bi twee un twee un
gev se Macht öwer de unreinen Geister. _Matth. 10, 1. Luk. 9, 1._
8. Un befohl se, dat se nicks bi sik dregen schulln up den Weg, as blot
en Staff, keen Tasch, keen Brod, keen Geld in den Gürtel;
9. Sonnern dat se Schoh an harrn, un dat se nich twee Röck antrecken dän.
10. Un sprok to se: Wo ji in en Hus gahn ward, dar blievt in, bet dat ji
darvun treckt.
11. Un de ju nich upnehmen noch hörn ward, vun dar gaht rut, un slat den
Stof af vun ju Föt to en Tügnis öwer se. Ik segg ju: Wahrlich, dat ward
Sodom un Gomorra an dat jüngste Gericht erdräglicher gahn, as son Stadt.
_Matth. 10, 14. Luk. 9, 5. Apost. 13, 51._
12. Un se gungen rut un predigten, man schull Buße dohn.
13. Un dreven veele Düvels ut, un salvten veele Kranken mit Öl, un makten
se gesund.
14. Un dat keem vör den König Herodes (denn Sin Nam weer nu bekannt), un
he sprok: Johannes de Döper is vun de Doden upstahn; darum deiht he son
Dathen.
15. Weke awer sproken: He is Elias! Weke awer: He is en Prophet, oder een
vun de Propheten.
16. As dat awer Herodes hörn dä, sprok he: Dat is Johannes, den ik den
Kopp afsla’n laten hef, de is vun de Doden upstahn.
17. He awer, Herodes, harr utschickt un Johannes grepen, un in dat
Gefängnis leggt um Herodias willen, sin Broder Philippus sin Fru; denn he
harr se friet. _Matth. 14, 3. Luk. 3, 19. 20._
18. Johannes awer sprok to Herodes: Dat is nich recht, dat du din Broder
sin Fru hest. _3. Mos. 18, 16._
19. Herodes awer stell em na, un wull em dod maken, un kunn nich.
20. Herodes awer weer bang vör Johannes; denn he wuß, dat he en fromme un
hillige Mann weer, un verwahrte em un gehorch em in veele Saken, un hör
em geern.
21. Un dar keem en passende Dag, dat Herodes up sin Geburtsdag en
Abendeten gev de Böversten un Hauptlüd un Vörnehmsten in Galiläa. _Matth.
14, 6._
22. Do trä rin de Dochter vun Herodias, un danz, un dat gefull Herodes
wol, un de, de mit em an den Disch seten. Do sprok de König to de lütt
Diern: Be’ vun mi, wat du wullt, ik will di dat geven.
23. Un swor ehr en Eed: Wat du warrst vun mi beden, will ik di geven, bet
an de Hälft vun min Königriek.
24. Se gung rut, un sprok to ehr Moder: Wat schall ik beden? De sprok:
Johannes den Döper sin Kopp.
25. Un se gung sogliek rin mit Hast to den König, be’ un sprok: Ik will,
dat du mi gifst nu sobald up en Teller Johannes den Döper sin Kopp.
26. De König war bedrövt, doch wegen den Eed, un wegen de, de mit Em to
Tafel sitten dän, wull he se nich en Fehlbed dohn laten.
27. Un alsbald schick de König den Henker hen, un heet sin Kopp
herbringen. De gung hen, un slog em den Kopp af in dat Gefängnis.
28. Un drog sin Kopp her up en Schöddel, un gev em de lütt Diern, un de
lütt Diern gev em ehr Moder.
29. Un as dat sin Jüngers hörten, keemen se, un neemen sin Lieknam, un
län em in en Graf.
30. Un de Apostels keemen bi JEsus tosamen, un verkünnigten Em dat all,
un wat se dahn un lehrt harrn.
31. Un He sprok to se: Lat uns alleen in en Wüstenie gahn, un ruht ju ut!
Denn se weern veel, de af- un to gungen; un harrn nich Tied nog to eten.
32. Un He fahr dar in en Schipp na de Wüstenie alleen.
33. Un dat Volk seeg se wegfahrn; un veel kennten Em, un leepen darhen
mit enanner to Fot ut all de Städ’, un keemen se tovör, un se keemen to
Em.
34. Un JEsus gung rut un seeg dat grote Volk, un dat jammer Em, denn se
weern as de Schap, de keen Harr hebbt. Un He fung en lange Predigt an.
35. As nu de Dag binah vörbi weer, treden Sin Jüngers to Em, un sproken:
Dat is hier wüste, un de Dag is nu darhen. _Matth. 14, 15._
36. Lat se vun Di, dat se hengaht in de Dörper un Flecken umher, un kopt
sik Brod; denn se hebbt nicks to eten.
37. JEsus awer antworte, un sprok to se: Gevt ji se doch to eten. Un se
sproken to Em: Schüllt wi denn hengahn un för tweehunnert Penning Brod
kopen, un se to eten geven?
38. He awer sprok to se: Wa veel Brod hebbt ji? Gaht hen un seht to. Un
as se dat erfahrn harrn, sproken se: Fief, un twee Fisch.
39. Un He befohl se, dat se sik all dal leggen schulln bi vulle Dischen,
up dat gröne Gras.
40. Un se setten sik na Schichten, je hunnert un hunnert, föfdig un
föfdig.
41. Un He neem de fief Bröd un de twee Fisch un seeg up na den Himmel, un
dankte, un brok de Bröd, un gev se de Jüngers, dat se se vörleggen dän,
un de twee Fisch deel He mank se all.
42. Un se eten all un warn satt.
43. Un se sammeln de Krömen up, twölf Körv vull, un vun de Fisch.
44. Un de dar eten harrn, de weern fiefdusend Mann.
45. Un alsbald drev He Sin Jüngers, dat se in dat Schipp treden, un vör
Em röwer föhrn na Bethsaida, bet dat He dat Volk vun Sik leet. _Matth.
14, 22. Joh. 6, 17._
46. Un as He se vun Sik schafft harr, gung He up en Barg to beden.
47. Un an den Abend weer dat Schipp merrn up den See, un He up dat Land
alleen. _Matth. 14, 23. 24._
48. Un He seeg, dat se Noth leden bi dat Rudern; denn de Wind weer se
entgegen. Un um de veerte Nachtwach keem He to se, un gung up den See.
49. Un He wull vör se öwer gahn. Un as se Em seegen up den See umhergahn,
meenten se, dat weer en Spök, un schregen.
50. Denn se seegen Em all, un verfehrten sik. Awer sogliek sprok He mit
se, un sprok to se: West getrost; Ik bün dat, west nich bang.
51. Un trä to se in dat Schipp, un de Wind legg sik. Un se verfehrten
sik un verwunnerten sik öwer de Maten.
52. Denn se weern nicks verstänniger warn öwer de Bröd, un ehr Hart weer
starr.
53. Un as se röwer fahrt weern, keemen se in dat Land Genezareth un
landen dar.
54. Un as se ut dat Schipp treden, kenn se Em;
55. Un leepen all in de umliggenden Länner, un fungen an, de Kranken
umher to fahrn up Betten, wo se hörten, dat He weer.
56. Un wo He in de Flecken, oder Städ’, oder Dörper ringung, dar län se
de Kranken up den Markt, un beden Em, dat se blot den Som vun Sin Kled
anröhrn muchen.
Dat 7. Kapitel.
1. Un de Pharisäers un weke vun de Schriftgelehrten, de vun Jerusalem
kamen weern, keemen to Em.
2. Un as se seegen weke vun Sin Jüngers mit gemeen, dat is mit unwuschen
Hann, dat Brod eten, schulln se daröwer.
3. Denn de Pharisäers un all de Juden eten nich, bevör se de Hann
mennigmal wascht; holt also de Öllsten ehr Vörschriften.
4. Un wenn se vun’t Markt kamt, so eet se nich, se wascht sik denn. Un
dar is noch veel mehr, dat se to holn hebbt na de Öwerleverung vun ehr
Vaders, tom Bispill vun Drinkgeschirr, un Kruken, isern Geschirr, un
Dischenwaschen.
5. Do frogen Em nu de Pharisäers un Schriftgelehrten: Warum wannelt Din
Jüngers nich na de Öllsten ehr Vörschriften, sonnern eet dat Brod ahn sik
de Hann to waschen?
6. He awer antworte un sprok to se: Wol fien hett vun ju Heuchlers
Jesaias wiessagt, as dar schreven steiht: Dat Volk ehrt Mi mit de Lippen,
awer ehr Hart is wiet vun Mi. _Jes. 29, 13. Matth. 15, 7._
7. Vergevens awer is dat, dat se Mi deent, wiel se lehrt son Lehr, de
nicks anners is as Minschen Gebot.
8. Ji verlat GOtt Sin Gebot un holt de Minschen ehr Vörschriften, vun
Kruken un vun Drinkgeschirr to waschen, un desglieken doht ji veel.
9. Un He sprok to se: Wol fien hebbt ji GOtt Sin Gebot uphaven, up dat ji
ju Vörschriften holt.
10. Denn Moses hett seggt: Du schast din Vader un din Moder ehren, un wer
Vader oder Moder flucht, de schall starven. _2. Mos. 20, 12._
11. Ji awer lehrt: Wenn een sprickt to Vader oder Moder: »Korban, dat
heet: Wenn ik dat opfern doh, so is dat di veel nützlicher;« de deiht
wol. _Spr. 28, 24._
12. Un so lat ji em för sin Vader un sin Moder nicks mehr dohn.
13. Un makt GOttes Wort kraftlos dörch ju Vörschriften, de ji upsett
hebbt. Un desglieken doht ji veel.
14. Un He reep to Sik dat ganze Volk, un sprok to se: Hört Mi all to un
verstaht dat. _Matth. 15, 10._
15. Dar is nicks buten den Minsch, dat em gemeen maken kunn, wenn dat in
em geiht, sonnern wat vun em utgeiht, dat is dat, wat den Minsch gemeen
makt.
16. Hett jemand Ohrn to hörn, de hör to! _Matth. 11, 15. Mark. 13, 9._
17. Un as He vun dat Volk in dat Hus keem, frogen Em Sin Jüngers um düt
Glieknis. _Mark. 15, 15._
18. Un He sprok to se: Sünd ji denn ok so unverstännig? Verstaht ji noch
nich, dat Allns, wat buten is un in den Minsch geiht, dat kann em nich
gemeen maken?
19. Denn dat geiht nich in sin Hart, sonnern in den Buk, un geiht ut
dörch den natürlichen Gang, de alle Spiesen utfegt.
20. Un He sprok: Wat ut den Minsch geiht, dat makt den Minsch gemeen;
21. Denn vun binnen, ut den Minsch sin Hart, gaht rut böse Gedanken,
Ehebreken, Horerie, Mord,
22. Spitzboverie, Giez, Bosheit, Falschheit, Untucht, Afgünstigkeit,
Gotteslästerung, Hoffahrt, Unvernunft.
23. All düsse bösen Saken gaht vun binnen rut, un makt den Minsch gemeen.
24. Un He stunn up, un gung vun dar in de Grenzen vun Tyrus un Sidon; un
gung in en Hus, un wull dat Nüms weten laten, un kunn doch nich verborgen
wesen.
25. Denn en Fru harr vun Em hört, de ehr lütt Dochter en unreinen Geist
harr, un se keem, un full dal to Sin Föt.
26. (Un dat weer en griechische Fru ut Syrophönice.) Un se be’ Em, dat He
den Düvel vun ehr Dochter utdrev.
27. JEsus awer sprok to ehr: Lat toeerst de Kinner satt warrn. Dat is
nich fien, dat man de Kinner ehr Brod nehmen deiht, un smitt dat vör de
Hunn. _Matth. 15, 26._
28. Se antwort awer, un sprok to Em: Ja, HErr, awer doch eet de Hunn
unnern Disch vun de Kinner ehr Krömen.
29. Un He sprok to ehr: Um dat Wort willen gah hen, de Düvel is vun din
Dochter utfahrt.
30. Un se gung hen in ehr Hus, un funn, dat de Düvel utfahrt weer, un de
Dochter up dat Bett liggen.
31. Un as He wedder utgung vun de Grenzen vun Tyrus un Sidon, keem He an
den galiläischen See, merrn dörch de Grenz vun de tein Städte. _Matth.
15, 29._
32. Un se brochen en Doven to Em, de dar stumm weer, un se beden Em, dat
He de Hann up em lä. _Matth. 9, 32. Luk. 11, 14._
33. Un He neem em vun dat Volk alleen, un lä em de Finger in de Ohrn, un
spütt ut un rögde sin Tung an. _Mark. 8, 23._
34. Un seeg up na den Himmel, süfz un sprok to em: Hephata! dat is: doh
di apen! _Joh. 11, 41._
35. Un alsbald dän sik sin Ohrn up, un dat Band vun sin Tung war los, un
he sprok recht.
36. Un He verbo se, se schulln dat Nüms seggen. Awer je mehr He dat
verbeeden dä, desto mehr bredten se dat ut.
37. Un verwunnerten sik öwer de Maten, un sproken: He hett dat Allns wol
makt; de Doven makt He hörn, un de Stummen spreken. _1. Mos. 1, 31._
Dat 8. Kapitel.
1. To de Tied, as veel Volk dar weer, un harrn nicks to eten, reep JEsus
Sin Jüngers to Sik, un sprok to se:
2. Mi jammert dat Volk, denn se sünd nu dree Dag’ bi Mi bleven, un hebbt
nicks to eten.
3. Un wenn Ik se hungrig vun Mi to Hus gahn leet, warn se up den Weg
versmachten. Denn weke weern vun wieden kamen.
4. Sin Jüngers antworten Em: Wo nehmt wi hier Brod her in de Wüstenie,
dat wi se satt makt?
5. Un He frog se: Wa veel Brod hebbt ji? Se sproken: Söven.
6. Un He befohl dat Volk, dat dat sik up de Eer lagern dä. Un He neem de
söven Bröd, sprok dat Dankgebet daröwer un brok se, un gev se de Jüngers,
dat se desülven vörleggen dän; un se län se dat Volk vör.
7. Un se harrn en beten Fisch; un He sprok dat Dankgebet daröwer, un
befohl, desülvigen ok uptodregen.
8. Se eten awer un warn satt; un neemen de öwrigbleven Krömen up, söven
Körv vull.
9. Un se weern bi veer Dusend, de dar eten harrn; un He leet se vun Sik.
10. Un gliek darup trä He in en Schipp mit Sin Jüngers, un keem in de
Gegend Dalmanutha’s.
11. Un de Pharisäers gungen rut, fungen an, sik mit Em to befragen,
versöchten Em, un begehrten vun Em en Teken vun den Himmel. _Matth. 12,
38. Mark. 16, 1._
12. Un He süfz in Sin Geist, un sprok: Wat söcht doch düt Geslecht Teken?
Wahrlich, Ik segg ju: Düt Geslecht ward keen Teken geven.
13. Un He verleet se, trä wedder in dat Schipp un fohr heröwer.
14. Un se harrn vergeten, Brod mit sik to nehmen, un harrn nich mehr mit
sik up dat Schipp, as een Brod. _Matth. 16, 5. 6._
15. Un He befohl se, un sprok: Seht to, un seht ju vör vör de Pharisäers
ehrn Suerdeeg un vör Herodes sin Suerdeeg. _Matth. 16, 6. Luk. 12, 1._
16. Un se dachen hen un her, un sproken unner eenanner: Dat is, wiel wi
keen Brod hebbt.
17. Un JEsus verneem dat, un sprok to se: Wat bekümmert ji ju doch, dat
ji keen Brod hebbt? Verstaht ji denn noch nicks, un sünd ji noch nich
verstännig? Hebbt ji noch en verblendt Hart in ju? _Mark. 6, 52. Luk. 24,
25._
18. Hebbt Ogen, un seht nich, un hebbt Ohrn, un hört nich? Un denkt nich
dar an?
19. As Ik fief Bröd brok unner Fiefdusend, wa veel Körv vull Krömen
sammeln ji dar up? Se sproken: Twölf. _Matth. 14, 19. Luk. 9, 13. Joh. 6,
9. 13._
20. As Ik awer de söven brok unner de Veerdusend, wa veel Körv vull
Krömen sammeln ji dar up? Se sproken: Söven. _Matth. 15, 34._
21. Un He sprok to se: Wat verstaht ji denn nicks?
22. Un He keem na Bethsaida. Un se brochen en Blinden to Em, un beden Em,
dat He em anröhrn much. _Mark. 6, 56._
23. Un He neem den Blinden bi de Hand un föhr em rut vör den Flecken, un
spütt in sin Ogen, un lä Sin Hann up em, un frog em, ob he wat sehn dä.
_Mark. 7, 32. 33. Joh. 9, 6._
24. Un he seeg up, un sprok: Ik seh Minschen gahn, as wenn ik Böm seeg.
25. Darna lä He nochmal Sin Hann up sin Ogen, un befohl em, noch eenmal
to sehn. Un he war wedder torecht brocht, dat he Allns scharp sehn kunn.
26. Un He schick em na Hus, un sprok: Gah nich rin in den Flecken, un
segg dat ok Nüms darin. _Mark. 7, 36._
27. Un JEsus gung rut, un Sin Jüngers, in de Märkte vun de Stadt Cäsarea
Philippi. Un up den Weg frog He Sin Jüngers, un sprok to se: Wat seggt de
Lüd, dat Ik bün? _Matth. 16, 13._
28. Se antworten: Se seggt, Du büst Johannes de Döper, weke seggt, Du
büst Elias, weke seggt, Du büst een vun de Propheten.
29. Un He sprok to se: Ji awer, wat seggt ji, dat Ik bün? Do antworte
Petrus, un sprok to Em: Du büst Christus. _Joh. 1, 49._
30. Un He droh se, dat se Nüms vun Em seggen schulln.
31. Un fung an, se to lehrn: De Minschensöhn mutt veel lieden, un ward
versmeten warrn vun de Öllsten un Hohenpresters un Schriftgelehrten, un
dod makt warrn, un öwer dree Dag’ upstahn.
32. Un He re’ dat Wort frie un apenbar. Un Petrus neem Em to sik, un fung
an, Em to wehren.
33. He awer dreih Sik um, seeg Sin Jüngers an, un bedroh Petrus, un
sprok: Gah achter Mi, du Satan; denn du meenst nich, dat göttlich is,
sonnern dat minschlich is. _2. Sam. 19, 22._
34. Un He reep to Sik dat Volk, samt Sin Jüngers, un sprok to ehr: Wer Mi
nafolgen will, de verleugne sik sülvst, un nehm sin Krüz up sik, un folg
Mi na. _Matth. 16, 24._
35. Denn wer sin Leven beholn will, de ward dat verleern, un wer sin
Leven verlüst um Mi un dat Evangelium willen, de ward dat beholn. _Matth.
10, 39._
36. Wat hölp dat den Minsch, wenn he de ganze Welt gewinnen dä, un neem
an sin Seel Schaden?
37. Oder wat kann de Minsch geven, darmit he sin Seel inlösen kann?
38. Wer sik awer vör Mi un vör Min Wör’ schamt unner düt ehebrekerisch un
sündige Geslecht, vör de ward sik den Minschensöhn schamen, wenn He kamen
ward in Sin Vader Sin Herrlichkeit mit de hilligen Engeln.
Dat 9. Kapitel.
1. Un He sprok to se: Wahrlich, Ik segg ju: Hier staht weke, de ward den
Dod nich smecken, bet dat se sehn GOtt Sin Riek mit Kraft kamen. _Matth.
16, 28. Luk. 9, 27._
2. Un na söß Dag’ neem JEsus to Sik Petrus, Jakobus un Johannes, un föhr
se up en hogen Barg bisiet alleen, un verklär Sik vör se.
3. Un Sin Kleder warn hell, un heel witt, as de Snee, dat keen Farver up
de Eer se so witt maken kann. _Matth. 28, 3._
4. Un dar keem Elias mit Moses un unnerheel sik mit JEsus.
5. Un Petrus antworte un sprok to JEsus: Rabbi, hier is gut wesen, lat
uns dree Hütten maken, Di een, Moses een un Elias een.
6. He wuß awer nich, wat he reden dä, denn se weern ganz verbiestert.
7. Un dar keem en Wolk, de öwerschatt se. Un en Stimm schall ut de Wolk,
un sprok: Düt is Min leeven Söhn, den schüllt ji hörn! _Matth. 3, 17._
8. Un bald darna seegen se um sik, un seegen Nüms mehr as alleen JEsus bi
se.
9. As se awer den Barg dal gungen, verbo JEsus se, dat se Nüms seggen
schulln, wat se sehn harrn, bet de Minschensöhn wedder upstahn weer vun
de Doden.
10. Un se beheeln dat Wort bi sik, un befrogen sik unner enanner: Wat is
doch dat Upstahn vun de Doden?
11. Un se frogen Em, un sproken: Seggt doch de Schriftgelehrten, dat
Elias vörher kamen mutt?
12. He antworte awer, un sprok to se: Elias schall ja vörher kamen, un
Allns wedder torecht bringen; darto de Minschensöhn schall veel lieden,
un veracht warrn, as dar schreven steiht.
13. Awer Ik segg ju: Elias is kamen, un se hebbt an em dahn, wat se
wulln, gliek as vun em schreven steiht. _Matth. 11, 14._
14. Un He keem to Sin Jüngers, un seeg veel Volk um se, un
Schriftgelehrte, de sik mit se befragen dän.
15. Un sogliek, as all dat Volk Em seeg, verwunnern se sik, lepen to Em,
un gröten Em.
16. Un He frog de Schriftgelehrten: Wat striet ji ju mit se?
17. Een awer mank dat Volk antworte, un sprok: Meister, ik hef Min Söhn
herbrocht to Di, de hett en spraklosen Geist; _Matth. 17, 14. Luk. 9, 38._
18. Un wenn he em fat krigt, denn ritt he em, un schümt, un gnirscht
mit de Tähn, un he tehrt af. Ik hef mit Din Jüngers spraken, dat se em
utdrievt, un se künnt dat nich.
19. He antworte em awer, un sprok: O, du unglövig Geslecht, wa lang
schall Ik mit ju lieden? Bringt em her to Mi.
20. Un se brochen em her to Em. Un sogliek, as Em de Geist sehn dä, reet
he em, un full up de Eer, un wölter sik un de Schum stunn em vör den Mund.
21. Un He frog sin Vader: Wa lang is dat, dat em düt wedderfahrn is? He
sprok: vun Kind up;
22. Un oft hett he em in dat Füer un in dat Water smeten, dat he em
umbroch. Kannst Du awer wat, so erbarm Di öwer uns, un help uns.
23. JEsus awer sprok to em: Wenn du gloven kunnst. Alle Saken sünd för
den möglich, de dar glovt.
24. Do schreeg dat Kind sin Vader mit Thranen, un sprok: Ik glov, leeve
HErr, help min Unglov! _Luk. 17, 5._
25. As nu JEsus sehn dä, dat dat Volk toleep, bedroh He den unreinen
Geist, un sprok to em: Du spraklose un dove Geist, Ik befehl di, dat du
vun em utfahrst, un fahrst vun nu an nich mehr in em.
26. Do schreeg he, un reet em heel, un fahr ut. Un he war as weer he dod,
dat ok veele sän: He is dod.
27. JEsus awer greep em bi de Hand un rich em up, un he stunn up.
28. Un as He to Hus keem, frogen Em Sin Jüngers alleen: Worum kunnen wi
em nich utdrieven? _Matth. 17, 19._
29. Un He sprok: Düsse Art kann up keen Wies anners utfahrn, as dörch
Beden un Fasten.
30. Un se gungen vun dar weg un gungen dörch Galiläa, un He wull nich,
dat dat Jemand weten schull.
31. He lehr awer Sin Jüngers, un sprok to se: De Minschensöhn ward
öwerantwort warrn in de Minschen ehr Hann, un se ward Em dod maken; un
wenn He dod makt is, so ward He an den drütten Dag upstahn. _Matth. 17,
22._
32. Awer se verstunnen dat Wort nich, un fürchten sik, Em to fragen.
33. Un He keem na Kapernaum. Un as He to Hus weer, frog He se: Wat harrn
ji mit enanner up den Weg?
34. Se awer swegen still; denn se harrn mit enanner up den Weg streden,
wer de grötste weer. _Matth. 18, 1. Luk. 9, 46._
35. Un He sett Sik, un reep de Twölf, un sprok to se: Wenn jemand de
eerste wesen will, de schall de letzte wesen vör All, un All ehr Knecht.
36. Un He neem en lütt Kind, un stell dat merrn mank se, un küß dat un
sprok to se:
37. Wer son lütt Kind annimmt in Min Nam, de nimmt Mi an, un wer Mi
annimmt, de nimmt nich Mi an, sonnern den, de Mi schickt hett.
38. Johannes awer antworte Em, un sprok: Meister, wi seegen een, de drev
Düvels in Din Nam ut, de uns nich nafolgen dä. Un wi verboden dat em
darum, dat he uns nich nafolgen dä. _Luk. 9, 49. 4. Mos. 11, 27. 28._
39. JEsus awer sprok: Ji schüllt em dat nich verbeeden. Denn dar is Nüms,
de en Wunner dohn kann in Min Nam, un mag öwel vun Mi reden. _1. Cor. 12,
3._
40. Wer nich gegen uns is, de is för uns. _Matth. 12, 30._
41. Wer ju awer en Beker Water to drinken gift in Min Nam, darum, dat
ji Christus tohört; wahrlich, Ik segg ju, dat ward em nich unbelohnt
blieven. _Matth. 10, 42._
42. Un wer een vun de Lütten, de an Mi glovt, Argernis gift, den weer dat
beter, dat em en Mölsteen an sin Hals hangt war, un he in den See smeten
war. _Matth. 18, 6._
43. Wenn di awer din Hand Argernis geven deiht, so hau se af. Dat is för
di beter, dat du as en Kröpel to dat Leven ingeihst, as dat du twee Hann
hest un fahrst in de Höll, in dat ewige Füer; _Matth. 5, 30. Mark. 18, 8._
44. Dar ehr Worm nich starvt, un ehr Füer nich utgeiht. _Jes. 66, 24._
45. Wenn di din Fot Argernis geven deiht, so hau em af. Dat is di beter,
dat du lahm to dat Leven ingeihst, as dat du twee Föt harrst, un warrst
in de Höll smeten, in dat ewige Füer; _Matth. 18, 8._
46. Dar ehr Worm nich starvt, un ehr Füer nich utgeiht.
47. Wenn di din Oog Argernis geven deiht, so smiet dat vun di. Dat is di
beter, dat du eenögig in GOttes Riek ingeihst, as dat du twee Ogen hest,
un warrst in dat höllische Füer smeten; _Matth. 5, 29._
48. Dar ehr Worm nich starvt, un ehr Füer nich utgeiht.
49. Dat mutt alltomal mit Füer solten warrn, un all dat Opfer ward mit
Solt solten. _3. Mos. 2, 13._
50. Dat Solt is gut; wenn awer dat Solt dumm ward, womit ward man denn
solten? Heft Solt bi ju, un hebbt Freden mank ju. _Matth. 5, 13. Luk. 14,
34._
Dat 10. Kapitel.
1. Un He mak Sik up, un keem vun dar in de Ortschaften vun dat jüdische
Land, up gündsiet vun den Jordan, un dat Volk gung wedder in Hupen to Em,
un as Sin Gewohnheit weer, lehr He se. _Matth. 19, 1._
2. Un de Pharisäers treden to Em, un frogen Em, ob en Mann sik scheeden
kunn vun sin Fru, un versöchten Em darmit.
3. He antworte awer, un sprok: Wat hett ju Moses befahln?
4. Se sproken: Moses hett tolaten, en Scheedebref to schrieven, un sik to
scheeden. _5. Mos. 24, 1. Matth. 5, 31._
5. JEsus antworte un sprok: Wegen ju Hartens Hartigkeit hett he ju son
Gebot schreven.
6. Awer vun Anfang vun de Kreatur hett se GOtt schapen een Mann un een
Fru. _1. Mos. 1, 27._
7. Darum ward en Minsch sin Vader un Moder verlaten, un ward sin Fru
anhangen. _Matth. 19, 5._
8. Un de twee ward een Fleesch wesen. So sünd se nu nich twee, sonnern
een Fleesch. _1. Cor. 6, 16._
9. Wat denn GOtt tosamenfogt hett, dat schall de Minsch nich scheeden.
_Matth. 19, 6._
10. Un to Hus frogen Em Sin Jüngers noch eenmal um datsülvige.
11. Un He sprok to se: Wer sik scheedt vun sin Fru, un friet en anner,
de brickt de Eh an ehr; _Matth. 5, 32._
12. Un wenn sik en Fru scheedt vun ehrn Mann, un friet en annern, de
brickt ehr Eh.
13. Un se brochen lütte Kinner to Em, dat He se anröhrn dä. De Jüngers
awer fahrn de bös an, de se drogen. _Matth. 19, 13. 14. Luk. 18, 15._
14. As dat awer JEsus sehn dä, war He unwillig, un sprok to se: Lat de
lütten Kinner to Mi kamen un wehrt se nich; denn ehr is GOtt Sin Riek.
15. Wahrlich, Ik segg ju: Wer GOtt Sin Riek nich empfangen deiht as en
lütt Kind, de ward nich rin kamen. _Matth. 18, 3._
16. Un He neem se an Sin Hand, lä de Hann up se, un segen se. _Mark. 9,
36. Matth. 19, 15._
17. Un as He rut gahn weer up den Weg, leep een vörut, knee vör Em dal,
un frog Em: Min gude Meister, wat schall ik dohn, dat ik dat ewige Leven
arven doh? _Matth. 19, 16. Luk. 18, 18._
18. Awer JEsus sprok to Em: Wat heetst du Mi gut? Nüms is gut, denn de
eenige GOtt.
19. Du weetst ja de Gebote wol: Du schast nich ehebreken. Du schast keen
dod maken. Du schast nich stehlen. Du schast nich falsch Tügnis reden. Du
schast Nüms bedregen. Ehr din Vader un Moder. _2. Mos. 20, 12. 5. Mos. 5,
16._
20. He antworte awer, un sprok to Em: Meister, dat hef ik Allns holn vun
min Jugend up.
21. Un JEsus seeg em an, un harr em leef, un sprok to em: Eens fehlt di.
Gah hen, verkop Allns, wat du hest, un gev dat de Armen, so warrst du en
Schatz in den Himmel hebben; un kumm, folg Mi na, un nimm dat Krüz up di.
_Matth. 6, 20. Luk. 12, 33._
22. He awer war trurig öwer de Red, un gung trurig darvun, denn he harr
veele Göder.
23. Un JEsus seeg Sik um, un sprok to Sin Jüngers: Wa swar ward de Rieken
in dat Riek GOttes kamen.
24. De Jüngers awer verfehrn sik öwer Sin Red. Awer JEsus antworte
wedderum, un sprok to se: Leeve Kinner, wa swar is dat, dat de, de ehr
Vertrun up Riekdom setten doht, in dat Riek GOttes kamt! _Ps. 62, 11. 1.
Tim. 6, 17._
25. Dat is lichter, dat en Kameel dörch en Nadeloog gahn dä, as dat en
riek Minsch in GOtt Sin Riek kamen deiht.
26. Se verfehrn Sik awer noch veel mehr, un sproken unner eenanner: Wer
kann denn selig warrn?
27. JEsus awer seeg se an, un sprok: Bi de Minschen is dat unmöglich,
awer nich bi GOtt; denn alle Dinge sünd möglich bi GOtt. _Luk. 1, 37._
28. Do sä Petrus to Em: Süh, wi hebbt Allns verlaten, un sünd Di nafolgt.
_Matth. 19, 27. Luk. 5, 11. 18, 28._
29. JEsus antworte, un sprok: Wahrlich, Ik segg ju: Dar is Nüms, wenn
he verlett Hus, oder Bröder, oder Swestern, oder Vader oder Moder, um
Minetwilln, un um dat Evangelium willn,
30. De nich hunnertfältig empfangen deiht, nu in düsse Tied, Hüser, un
Bröder, un Swestern, un Moder, un Kinner, un Äcker, mit Verfolgungen, un
in de tokünftige Welt dat ewige Leven.
31. Veele awer ward de Letzten wesen, de de Eersten sünd, un de Eersten
wesen, de de Letzten sünd. _Matth. 19, 30. Mark. 20, 16. Luk. 13, 30._
32. Se weern awer up den Weg un gungen rup na Jerusalem; un JEsus gung
vör se her, un se verfehrn sik, folgten Em na, un weern bang. Un JEsus
neem awermals de Twölf to Sik, un sä se, wat Em wedderfahrn war: _Matth.
17, 22._
33. Seht, wi gaht rup na Jerusalem, un de Minschensöhn ward öwerantwort
warrn de Hohenpresters un Schriftgelehrten, un se ward Em verdammen to
den Dod, un öwerantworten de Heiden. _Matth. 16, 21._
34. De ward Em verspotten un geißeln, un Em anspiegen, un dod maken; un
an den drütten Dag ward He wedder upstahn.
35. Do gungen to Em Jakobus un Johannes, Zebedäus sin Söhns, un sproken:
Meister, wi wüllt, dat du uns deihst, wat wi Di beden ward. _Matth. 20,
20._
36. He sprok to se: Wat wüllt ji, dat Ik ju dohn schall?
37. Se sproken to Em: Gif uns, dat wi sitt, de een to Din rechte un de
anner to Din linke Hand, in Din Herrlichkeit.
38. JEsus awer sprok to se: Ji weet nich, wat ji beden doht. Könnt ji den
Kelch drinken, den Ik drinken doh, un ju döpen laten mit de Döp, dar Ik
mit döfft ward? _Matth. 20, 22. Luk. 12, 50._
39. Se sproken to Em: Ja, wi künnt dat wol. JEsus awer sprok to se: Twar
ward ji den Kelch drinken, den Ik drink, un döfft warrn mit de Döp, dar
Ik mit döfft ward; _Apost. 12, 2._
40. Awer to sitten to Min rechte un linke Hand, steiht Mi nich to, ju to
geven, sonnern weken dat bereitet is. _Matth. 25, 34._
41. Un as dat de Tein hörten, warn se unwillig öwer Jakobus un Johannes.
42. Awer JEsus reep se, un sprok to se: Ji weet, dat de weltlichen
Fürsten herrschen doht, un de Mächtigen mank se Gewalt hebbt. _Matth. 20,
25. Luk. 22, 25._
43. Awer so schall dat mank ju nich wesen; sonnern wer grot warrn will
mank ju, de schall ju Deener wesen.
44. Un wer mank ju will de Vörnehmste wesen, de schall all ehr Knecht
wesen. _1. Pet. 5, 3._
45. Denn ok de Minschensöhn is nich kamen, dat He Sik deenen lett,
sonnern dat He deenen deiht, un gev Sin Leven to en Betahlung för veele.
_Matth. 20, 28._
46. Un se keemen na Jericho. Un as He ut Jericho gung, He un Sin Jüngers,
un veel Volk; dar seet en Blinden, Bartimäus, Timäus sin Söhn, an den
Weg, un bettel. _Matth. 20, 29. 30. Luk. 18, 35._
47. Un as he hörn dä, dat dar JEsus vun Nazareth weer, fung he an to
schrien, un to seggen: JEsus, Du Söhn Davids, erbarm Di öwer mi!
48. Un veele bedrohten em, he schull still swiegen. He awer schreeg heel
veel mehr: Du Söhn Davids, erbarm Di öwer mi!
49. Un JEsus stunn still, un leet em ropen. Un se repen den Blinden, un
sproken to em: Hef guden Moth, stah up, He röpt di.
50. Un he smeet sin Kleed vun sik, stunn up, un keem to JEsus.
51. Un JEsus antworte, un sprok to em: Wat wullt du, dat Ik di dohn
schall? De Blinde sprok to Em: Rabbuni, dat ik sehend ward.
52. JEsus awer sprok to em: Geh hen, din Glov hett di holpen. Un sogliek
war he sehend, un folg Em na up den Weg.
Dat 11. Kapitel.
1. Un as se neeg bi Jerusalem keemen, na Bethphage un Bethanien, an den
Ölbarg, schick He twee vun Sin Jüngers, _Matth. 21, 1. Luk. 19, 29. Joh.
12, 12._
2. Un sprok to se: Gaht hen in den Flecken, de vör ju liggt, un gliek,
wenn ji rin kamt, ward ji finnen en Fahlen anbunnen, up dat noch keen
Minsch seten hett. Löst dat af un bringt dat her.
3. Un wenn jemand to ju seggen ward: Warum doht ji dat? so sprekt: De
HErr brukt dat. So ward He dat bald herschicken.
4. Se gungen hen, un funnen dat Fahlen anbunnen bi de Döhr, buten up de
Wegscheed, un lösten dat af.
5. Un weke, de dar stunnen, sproken to se: Wat makt ji, dat ji dat Fahlen
losmakt?
6. Se sän awer to se, as se JEsus gebaden harr; un de leten dat to.
7. Un se brochen dat Fahlen to JEsus, un län ehr Kleder darup, un He sett
Sik darup. _Joh. 12, 14._
8. Veele awer bredten ehr Kleder up den Weg, weke hauen Telgen vun de
Böm, un streuten se up den Weg.
9. Un de vöran gungen, un de nafolgten, schregen un sproken: Hosianna,
gelavt wes’, de dar kummt in den HErrn Sin Namen! _Joh. 12, 13._
10. Gelavt wes’ dat Riek vun unse Vader David, dat dar kummt in den HErrn
Sin Namen! Hosianna in de Höh!
11. Un de HErr gung rin to Jerusalem, un in den Tempel, un He beseeg
Allns, un an den Abend gung He rut na Bethanien mit de Twölf.
12. Un den annern Dag, as se vun Bethanien gungen, harr He Hunger.
13. Un seeg en Fiegenbom vun wieden, de dar Bläder harr; do trä He hento,
ob He dar wat up finnen kunn. Un as He hento keem, funn He nicks as blot
Bläder, denn dat weer noch keen Tied, dat Fiegen darup wesen schulln.
14. Un JEsus antworte, un sprok to em: Nu eet vun di Nüms keen Frucht
ewiglich! Un Sin Jüngers hörn dat.
15. Un se keemen na Jerusalem. Un JEsus gung in den Tempel, fung an, un
drev rut de Verköpers un Köpers in den Tempel; un de Weßlers ehr Dischen
un de Duvenkrämers ehr Stöhl stött He um; _Matth. 21, 12. Luk. 19, 45._
16. Un leet nich to, dat jemand wat dörch den Tempel drog.
17. Un He lehr, un sprok to se: Steiht dar nich schreven: Min Hus schall
heeten en Bedhus för alle Völker? Ji awer hebbt en Mörderkul darut makt.
_Jes. 56, 7. Jer. 7, 11._
18. Un dat keem vör de Schriftgelehrten un Hohenpresters; un se trachten
darna, wa se Em umbrochten. Se weern awer bang för Em, denn all dat Volk
verwunner sik öwer Sin Lehr. _Luk. 19, 47. 48._
19. Un an den Abend gung He rut vör de Stadt.
20. Un an den Morgen gungen se voröwer, un seegen den Fiegenbom, dat he
verdrögt weer, bet up de Wuddel. _Matth. 21, 20._
21. Un Petrus dach daran, un sprok to Em: Rabbi, süh, de Fiegenbom, den
Du verflucht hest, is verdrögt. _Ebr. 6, 8._
22. JEsus antworte, un sprok to se: Hebbt Glov an GOtt.
23. Wahrlich, Ik segg ju: wer to düssen Barg seggen dä: »Hev di up, un
smiet di in den See« un twiefel nich in sin Hart, sonnern glov, dat dat
geschehn ward, wat he seggt, so ward dat em geschehn, wat he seggt.
_Matth. 17, 20._
24. Darum segg Ik ju: Allns, wat ji beden doht in ju Gebet, glovt man,
dat ji dat kriegen ward, so ward dat ju warrn. _Matth. 7, 7. Mark. 21,
22. Luk. 11, 9._
25. Un wenn ji staht un bedt, so vergevt, wenn ji wat gegen jemand hebbt,
up dat ok ju Vader in den Himmel ju vergev ju Fehlers.
26. Wenn ji awer nich vergeven ward, so ward ju ju Vader, de in den
Himmel is, ju Fehlers ok nich vergeven. _Matth. 6, 15._
27. Un se keemen nochmal na Jerusalem. Un as He in den Tempel gung,
keemen to Em de Hohenpresters un Schriftgelehrten un de Öllsten, _Matth.
21, 23. Luk. 20, 1._
28. Un sproken to Em: Ut wat för Macht deihst Du dat? Un wer hett Di de
Macht geven, dat Du so wat deihst? _2. Mos. 2, 14._
29. JEsus awer antworte, un sprok to se: Ik will ju ok en Wort fragen;
antwort Mi, so will Ik ju seggen, ut wat för Macht Ik dat doh.
30. Johannes sin Döp, weer se vun den Himmel, oder vun Minschen? Antwort
Mi!
31. Un se dachen bi sik sülvst, un sproken: Seggt wi, se weer vun den
Himmel, so ward He seggen: Warum hebbt ji em denn nich glovt? _Luk. 7,
30._
32. Seggt wi awer, se weer vun Minschen, so fürcht wi uns vör dat Volk.
Denn se gloven all, dat Johannes en rechte Prophet weer.
33. Un se antworten un sproken to JEsus: Wi weet dat nich. Un JEsus
antworte, un sprok to se: So segg Ik ju ok nich, ut wat för Macht Ik so
wat doh.
Dat 12. Kapitel.
1. Un He fung an, to se dörch Glieknisse to reden: En Minsch plant en
Wienbarg, un trock dar en Tun rum, un grav en Wienpress’, un bu’ en
Thorn, un dä em ut an de Wiengarners, un trock öwer Land. _Ps. 80, 9.
Jes. 5, 1. Matth. 21, 33._
2. Un schick en Knecht hen, as de Tied keem, to de Wiengarners, dat he
vun de Wiengarners neem vun de Wiendruven.
3. Se neemen em awer, un slogen em, un leten em lerrig vun sik.
4. Awermals schick he to se en annern Knecht; densülven smeten se an den
Kopp mit Steen, un leten em mit Schimp vun sik.
5. Awermals schick he en annern; densülven maken se dod: un veele annere,
weke slogen se, weke maken se dod.
6. Do harr he noch en eenzigen Söhn, de weer em leef; den schick he
toletzt ok to se, un sprok: Se ward sik vör min Söhn schuen.
7. Awer desülven Wiengarners sproken unner eenanner: Düt is de Arv, lat
uns em dod maken, so ward dat Arv uns wesen. _Ps. 2, 2. 8. Matth. 26, 3._
8. Un se neemen em, un maken em dod, un smeten em rut vör den Wienbarg.
_Ebr. 13, 12._
9. Wat ward nu de HErr vun den Wienbarg dohn? He ward kamen, un de
Wiengarners umbringen, un den Wienbarg annern geven.
10. Hebbt ji ok nich lesen düsse Schrift: »De Steen, den de Bulüd
wegsmeten hebbt, de is en Ecksteen warn; _Matth. 21, 42._
11. Vun den HErrn is dat geschehn, un dat is wunnerlich vör uns’ Ogen?«
12. Un se trachteten darna, wa se Em grepen, (un weern doch bang vör dat
Volk,) denn se verstunn, dat He up se düt Glieknis redt harr; un se leten
Em, un gungen darvun. _Matth. 14, 5._
13. Un se schicken to Em weke vun de Pharisäers ehr un Herodes sin
Deeners, dat se Em fungen in Worten. _Matth. 22, 15. Luk. 20, 20._
14. Un se keemen, un sproken to Em: Meister, wi weet, dat Du wahrhaftig
büst, un fragst na Nüms. Denn Du kümmerst Di um dat Ansehn vun de
Minschen nich, sonnern Du lehrst den Weg GOttes recht. Is dat recht, dat
man den Kaiser Stüer gift, oder nich? Schüllt wi em geven, oder nich
geven?
15. He mark awer ehr Heuchelie, un sprok to se: Wat versökt ji Mi? Bringt
Mi en Groschen her, dat Ik em seh.
16. Un se brochen Em en. Do sprok He: Wokeen sin Bild un Upschrift is
dat? Se sproken to Em: Den Kaiser sin.
17. Do antworte JEsus, un sprok to se: So gevt den Kaiser, wat den Kaiser
sin is, un GOtt, wat GOtt Sin is. Un se verwunnerten sik öwer Em.
18. Do treden de Sadducäer to Em, de darför holt, dat keen Uperstahung
is; de frogen Em, un sproken: _Matth. 22, 23. Luk. 20, 27._
19. Meister, Moses hett uns schreven: Wenn Een sin Broder starvt, un lett
en Fru na, un lett keen Kinner na, so schall sin Broder düsse Fru nehmen,
un sin Broder Nakamen tügen. _5. Mos. 25, 5. Matth. 22, 24. Luk. 20, 28._
20. Nu sünd dar söven Bröder west. De eerste neem en Fru; de storv un
leet keen Nakamen na.
21. Un de anner neem se, un storv, un leet ok keen Nakamen na. De drütte
desglieken.
22. Un alle söven neemen se, un leeten keen Nakamen na. Toletzt na allen
storv de Fru ok.
23. Nu in de Uperstahung, wenn se wedder upstaht, wokeen vun düsse sin
Fru ward se wesen? Denn söven hebbt se ton Fru hatt.
24. Do antworte JEsus, un sprok to se: Is dat nich also? Ji irrt ju,
darum, dat ji nich weet vun de Schrift, noch vun GOtt Sin Kraft.
25. Wenn se vun de Doden upstahn ward, so ward se nich frien, noch sik
frien laten, sonnern se sünd as de Engeln in den Himmel. _Matth. 22, 30._
26. Awer dat se wedder upstahn ward vun de Doden, hebbt ji dat nich
les’t in dat Bok Moses, as GOtt bi den Busch to em sä, un sprok: »Ik bün
Abraham sin GOtt, Isaak sin GOtt, un Jakob sin GOtt?« _2. Mos. 3, 6._
27. GOtt is awer nich de Doden ehr GOtt, sonnern de Lebendigen ehr GOtt.
Darum sünd ji heel in Biesternis.
28. Un een vun de Schriftgelehrten, de se tohört harr, as se sik mit
enanner befrogen, trä to Em, un seeg, dat He se fien antwort harr, un
frog Em: Wat för een is dat vörnehmste Gebot vör alle? _Matth. 22, 35.
Luk. 10, 25._
29. JEsus awer antworte em: Dat vörnehmste Gebot vör alle Gebote is dat:
Hör, Israel, de HErr, uns’ GOtt, is en eenigen GOtt; _5. Mos. 6, 4. 5._
30. Un du schast GOtt, din HErrn, leef hebben vun ganzen Harten, vun
ganze Seel, vun ganzen Gemöth, un vun all din Kräfte. Dat is dat
vörnehmste Gebot. _Matth. 22, 37. Luk. 10, 27._
31. Un dat anner is em liek: Du schast din Neegsten leef hebben as di
sülvst. Dar is keen anner gröter Gebot as düsse. _3. Mos. 19, 18. Matth.
22, 39. Joh. 13, 34. 15, 12. 17. Röm. 13, 9. Gal. 5, 6. 14. Mark. 6, 2.
Eph. 5, 2. 1. Thess. 4, 9._
32. Un de Schriftgelehrte sprok to Em: Meister, Du hest wahrlich recht
redt; denn dar is Een GOtt, un is keen anner as He. _5. Mos. 4, 35. 6, 4.
Jes. 45, 6._
33. Un densülven leef hebben vun ganzen Harten, vun ganzen Gemöth, vun
ganze Seel, un vun allen Kräften, un sin Neegsten leeven as sik sülvst,
dat is mehr as Brandopfer un alle Opfer.
34. As JEsus awer seeg, dat he vernünftig antworten dä, sprok He to em:
Du büst nich wiet af vun GOtt Sin Riek. Un dar dorf Em Nüms wieder fragen.
35. Un JEsus antworte un sprok, as He lehr in den Tempel: Wa seggt de
Schriftgelehrten, Christus is David sin Söhn? _Matth. 22, 42. Luk. 20,
40._
36. He awer, David, sprickt dörch den hilligen GEist: De HErr hett seggt
to min HErr: Sett di to Min rechte Hand, bet dat Ik Din Fiende legg to
Din Föt ehr Schemel. _Ps. 110, 1. Matth. 22, 44._
37. Dar nennt Em ja David sin HErr; woans is He denn sin Söhn? Un veel
Volk hör Em geern.
38. Un He lehr se, un sprok to se: Seht ju vör vör de Schriftgelehrten,
de in lange Kleder gaht, un lat sik geern up den Markt gröten. _Matth.
23, 3. Luk. 11, 43. 20, 46._
39. Un sitt geern baben an in de Scholen, un öwer Disch bi dat Abendeten.
40. Se fret de Wetfruen ehr Hüs’, un sprekt to en Schien lange Gebete.
Desülven ward darum mehr Verdamnis kriegen. _Matth. 23, 14._
41. Un JEsus sett Sik den Gotteskasten gegenöwer, un seeg, woans dat Volk
Geld in den Gotteskasten leggen dä. Un veele Rieke lä’n veel rin. _2.
Kön. 12, 9. Luk. 21, 1._
42. Un dar keem en arme Wetfru, un lä twee Scherflein rin, de makt een
Penning.
43. Un He reep Sin Jüngers to Sik, un sprok to se: Wahrlich, Ik segg ju:
Düsse arme Wetfru hett mehr in den Gotteskasten leggt as alle, de darin
leggt hebbt.
44. Denn se hebbt all vun ehr Öwerfloth rinleggt, düsse awer hett vun ehr
Armoth, Allns, wat se harr, ehr ganze Nahrung rinleggt.
Dat 13. Kapitel.
1. Un as He ut den Tempel gung, sprok een vun Sin Jüngers to Em: Meister,
süh, wat för Steen un wat för en Gebüd’ dat is!
2. Un JEsus antworte, un sprok to em: Sühst du wol all düt grote Buwark?
Nich een Steen ward up den annern blieven, de nich tweibraken ward. _Luk.
19, 44._
3. Un as He up den Ölbarg seet, den Tempel gegenöwer, frogen Em besonners
Petrus un Jakobus un Johannes un Andreas: _Luk. 21, 7._
4. Segg uns, wannehr ward dat Allns geschehn? un wat ward dat Teken
wesen, wenn dat Allns schall vollendt warrn?
5. JEsus antwort se, un fung an to seggen: Seht to, dat ju Nüms verföhrn
deiht!
6. Denn dar ward veele unner Min Nam kamen, un seggen: »Ik bün Christus,«
un ward veele verföhrn. _Jer. 14, 14._
7. Wenn ji awer hörn ward vun Kriegen un Gerüchten vun Kriegen, so ward
nich bang, dat mutt so geschehn. Awer dat Enn is noch nich dar.
8. Dar ward een Volk gegen dat anner upstahn, un een Königriek öwer dat
anner. Un ward geschehn Eerdbeven hier un dar, un ward wesen düre Tied un
Schrecken. Dat is de Anfang vun de Noth. _Matth. 24, 7._
9. Ji awer seht ju vör! Denn se ward ju öwerantworten vör de Rathüs’ un
Scholen, un ji möt sla’n warrn, un vör Fürsten un Könige möt ji föhrt
warrn um Mintwilln, to en Tügnis öwer se. _Matth. 24, 9. Luk. 21, 12.
Joh. 16, 2._
10. Un dat Evangelium mutt vörher predigt warrn mank alle Völker.
11. Wenn se ju nu wegföhrn un öwerantworten ward, so makt ju keen Sorg,
wat ji reden schüllt, un bedenkt ju nich vörher, sonnern wat ju to düsse
Stunn geven ward, dat redt. Denn ji sünd dat nich, de dar reden doht,
sonnern de hillige GEist. _Matth. 10, 19. Luk. 12, 11._
12. Dar ward awer een Broder den annern öwerantworten to den Dod, un de
Vader den Söhn, un de Kinner ward sik upsetten gegen de Öllern, un ward
se dod maken helpen.
13. Un ji ward haßt warrn vun jedereen um Min Namen willn. Wer awer
bestännig blift bet an dat Enn, de ward selig.
14. Wenn ji awer sehn ward den Gruel vun de Verwüstung, dar de Prophet
Daniel vun seggt hett, dat he steiht, dar he nich schall, (wer düt les’t,
de mark darup); wer denn in Judäa is, de flücht sik up de Bargen. _Matth.
24, 13._
15. Un wer up dat Dack is, de stieg nich dal in dat Hus, un kam nich rin,
wat to halen ut dat Hus.
16. Un wer up dat Feld is, de wend sik nich um, sin Kleder to halen.
17. Weh awer de Swangern un de, weke Kinner an de Bost hebbt to de Tied!
18. Bedt awer, dat ju Flucht nich geschehn mag in den Winter.
19. Denn in düsse Dag’ ward son Drövnisse wesen, as se niemals west sünd
vun Anfang up de Kreaturen, de GOtt schapen hett; un as ok nich warrn
ward. _Dan. 12, 1. Joel. 2, 2._
20. Un wenn de HErr düsse Dag’ nich afkört harr, war keen Minsch selig.
Awer wegen de Utwählten, de He utwählt hett, hett He düsse Dag’ afkört.
21. Wenn nu Jemand to de Tied to ju seggen ward: »Süh, hier is Christus,
süh, dar is He,« so glovt dat nich. _Matth. 24, 23. Luk. 17, 23._
22. Denn dar ward sik erheven falsche Christus un falsche Propheten, de
Teken un Wunner doht, dat se ok de Uterwählten verföhrn muchen, wenn dat
möglich weer. _5. Mos. 13, 1. Matth. 24, 24. Luk. 21, 8._
23. Ji awer seht ju vör! Süh, Ik hef ju Allns vörher seggt.
24. Awer to de Tied, na düsse Drövnisse, ward Sünn un Maand ehren Schien
verleern.
25. Un de Steern ward vun den Himmel falln un de Himmelskräfte ward sik
bewegen.
26. Un denn ward se sehn den Minschensöhn kamen in de Wolken, mit grote
Kraft un Herrlichkeit. _Dan. 7, 13._
27. Un denn ward He Sin Engeln utschicken un ward versammeln Sin
Uterwählten vun de veer Winden, vun dat Enn vun de Eer bet to dat Enn vun
den Himmel. _Matth. 13, 41._
28. An den Fiegenbom lehrt en Glieknis. So bald as sin Twiegen saftig
ward, un Bläder kriegt, so weet ji, dat de Sommer neeg bi is.
29. Also ok, wenn ji seht, dat so wat geschüht, so weet, dat dat neeg vör
de Döhr is.
30. Wahrlich, Ik segg ju: Düt Geslecht ward nich vergahn, bet dat düt
Allns geschüht.
31. Himmel un Eer ward vergahn; Min Wör’ awer ward nich vergahn. _Matth.
24, 35._
32. Vun den Dag awer un de Stunn weet Nüms, ok de Engeln in den Himmel
nich, ok de Söhn nich, sonnern alleen de Vader. _Matth. 24, 36._
33. Seht to, wakt un bedt, denn ji weet nich, wenn de Tied is. _Matth.
25, 13. Luk. 12, 40._
34. Gliek as en Minsch, de öwer Land trock, un verleet sin Hus, un gev
sin Knechts Macht, en jeden sin Dagwark, un befohl den Döhrwächter, he
schull waken. _Luk. 19, 12._
35. So wakt nu, denn ji weet nich, wenn de Husherr kummt, ob he kummt up
den Abend, oder to Mitternacht, oder um de Tied vun de Hahnenkreih, oder
Morgens;
36. Up dat he nich unverwahrens kummt un findt ju slapen.
37. Wat ik awer ju segg, dat segg ik to all: Wakt!
Dat 14. Kapitel.
1. Un na twee Dag’ war dat Ostern, un de Dag’ vun de söten Bröd. Un de
Hohenpresters un Schriftgelehrten söchten, woans se Em mit List grepen un
dod maken dän. _Matth. 26, 2. Luk. 22, 1. Joh. 13, 1._
2. Se sproken awer: Jo nich up dat Fest, up dat dar keen Uprohr ward in
dat Volk!
3. Un as He to Bethanien weer in Simon den Utsätzigen sin Hus, un to
Disch sitten dä, dar keem en Fru, de harr en Glas mit unverfälscht un
köstlich Nardenwater. Un se brok dat Glas twei un got dat up Sin Kopp.
_Matth. 26, 6. Luk. 7, 38. Joh. 11, 2. 12, 3._
4. Dar weern enige, de warn unwillig, un sproken: Wat schall doch düsse
Unrat? _Matth. 26, 8._
5. Man kunn dat Water för mehr as dree hunnert Groschen verkofft hebben,
un datsülve de Armen geven. Un murrten öwer se.
6. JEsus awer sprok: Lat se mit Freden! Wat bekümmert ji se? Se hett en
gut Wark an Mi dahn.
7. Ji hebbt alle Tied Arme bi ju, un wenn ji wüllt, künnt ji se wat
Gudes dohn, Mi awer hebbt ji nich alle Tied. _5. Mos. 15, 11._
8. Se hett dahn, wat se kunn. Se is tovör kamen, Min Lieknam to salven to
Min Begräfnis.
9. Wahrlich, Ik segg ju: Wo düt Evangelium predigt ward in alle Welt, dar
ward man ok dat seggen to ehr Gedächtnis, wat se nu dahn hett.
10. Un Judas Ischarioth, een vun de Twölf, gung hen to de Hohenpresters,
dat he Em verraden dä. _Matth. 26, 14. Luk. 22, 3. 4._
11. As se dat hörn, warn se froh, un versproken em Geld to geven. Un he
söch, woans he Em paßlich verraden kunn.
12. Un an den eersten Dag vun de söten Brode, dar man dat Osterlamm
opfern deiht, sproken Sin Jüngers to Em: Wo wullt Du, dat wi hengaht un
toricht, dat Du dat Osterlamm eten magst? _Matth. 26, 17. Luk. 22, 7. 8._
13. Un he schick twee vun Sin Jüngers hen, un sprok to se: Gaht hen in de
Stadt, un ju ward en Minsch in de Möt kamen, de drigt en Kruk mit Water,
folgt em na. _Luk. 22, 8._
14. Un wo he hengeiht, dar sprekt to den Huswirt: De Meister lett di
seggen: Wo is dat Gasthus, dar Ik dat Osterlamm eten doh mit Min Jüngers?
15. Un he ward ju en groten Saal wiesen, de mit Pulsters versehn is;
darsülvst richt för uns to.
16. Un de Jüngers gungen rut, un keemen in de Stadt, un funn’ dat, as He
se seggt harr, un bereiten dat Osterlamm.
17. An den Abend awer keem He mit de Twölf. _Matth. 26, 20._
18. Un as se to Disch sitten un eten dän, sprok JEsus: Wahrlich, Ik segg
ju: Een vun ju, de mit Mi eten deiht, ward Mi verraden. _Luk. 22, 21._
19. Un se warn trurig, un sän to Em, een na den annern: Bün ik dat? Un de
anner: Bün ik dat?
20. He antwort, un sprok to se: Een vun de Twölf, de mit Mi in de
Schöddel stippt.
21. Twar, de Minschensöhn geiht hen, as vun Em schreven steiht. Wehe awer
den Minsch, dörch weken de Minschensöhn verraden ward. Dat weer densülven
Minsch beter, dat he nie gebarn weer.
22. Un as se eten, neem JEsus dat Brod, dank, un brok dat, un gev dat se,
un sprok: Nehmt, eet, dat is Min Fleesch. _Matth. 26, 26. Luk. 22, 19. 1.
Cor. 11, 23._
23. Un neem den Kelch, un dank, un gev se den, un se drunken all darut.
24. Un He sprok to se: Dat is Min Blot vun dat nie Testament, dat vör
veele vergaten ward.
25. Wahrlich, Ik segg ju, dat Ik nu fortan nich drinken ward vun de
Druven vun den Wienstock, bet an den Dag, dar Ik dat drink in GOtt Sin
Riek.
26. Un as se den Lofgesang spraken harrn, gungen se rut an den Ölbarg.
_Matth. 26, 30. Luk. 22, 39. Joh. 18, 1._
27. Un JEsus sprok to se: Ji ward ju in düsse Nacht all an Mi argern.
Denn dar steiht schreven: Ik warr den Harr sla’n, un de Schap ward sik
terstreun. _Zach. 13, 7. Matth. 26, 31. Joh. 16, 32._
28. Awer nadem Ik upstahn bün, will Ik vör ju hengahn in Galiläa. _Matth.
26, 32._
29. Petrus awer sä to Em: Un wenn se sik ok all argern dän, so wull Ik mi
doch nich argern.
30. Un JEsus sprok to em: Wahrlich, Ik segg di, hüt in düsse Nacht, ehr
denn de Hahn twee Mal kreiht, warrst du Mi dree Mal verleugnen. _Matth.
26, 34. Luk. 22, 34. Joh. 13, 38._
31. He awer redt noch wieder: Ja, wenn ik ok mit Di starven schall, wull
ik Di doch nich verleugnen. Datsülvig glieken sän se all.
32. Un se keemen na den Hof, mit Namen Gethsemane. Un He sprok to Sin
Jüngers: Sett ju hier dal, bet dat Ik hengah, un beden doh. _Matth. 26,
36. Luk. 22, 29. Joh. 18, 1._
33. Un He neem to Sik Petrus, un Jakobus, un Johannes, un fung an to
bevern un zaghaftig to warrn.
34. Un sprok to se: Min Seel is bedrövt bet an den Dod; holt ju hier up,
un wakt. _Matth. 26, 38. Joh. 12, 27._
35. Un He gung en beten wieder, full up de Eer un bed’, dat, wenn dat
möglich weer, de Stunn vöröwer gung. _Luk. 22, 41._
36. Un sprok: Abba, Min Vader, Di is dat Allns möglich, nimm düssen Kelch
vun Mi; doch nich wat Ik will, sonnern wat Du wullt. _Luk. 1, 37. Matth.
26, 39. Joh. 6, 38._
37. Un He keem, un funn se slapen, un sprok to Petrus: Simon, slöppst du?
Büst du nich in Stand, en Stunn to waken?
38. Wakt un bedt, dat ji nich in Anfechtung fallt. De Geist is willig;
awer dat Fleesch is swack. _Matth. 26, 41._
39. Un He gung wedder hen un be’, un sprok desülven Wör’.
40. Un keem wedder, un funn se awermals slapen; denn ehr Ogen weern vull
Slap, un wussen nich, wat se Em antworten.
41. Un He keem ton drütten Mal, un sprok to se: Ach, wüllt ji nu slapen
un ruhn? Dat is nu nog, de Stunn is kamen. Seht, de Minschensöhn ward
öwerantwort warrn in de Sünners ehr Hann. _Matth. 26, 45._
42. Staht up, lat uns gahn, seht, de Mi verraden deiht, is in de Neeg.
_Joh. 14, 31._
43. Un gliek, as He noch reden dä, keem herto Judas, een vun de Twölf, un
en grot Volk mit em, mit Swerdters un mit Stangen vun de Hohenpresters un
Schriftgelehrten un Öllsten. _Matth. 26, 47. Luk. 22, 47. Joh. 18, 3._
44. Un de Verräter harr se en Teken geven, un seggt: Weken ik küssen
ward, de is dat, den griept un föhrt Em seker af.
45. Un as He keem, trä he gliek to Em, un sprok to Em: Rabbi, Rabbi, un
küß Em. _2. Sam. 20, 9._
46. De annern awer län ehr Hann an Em, un grepen Em.
47. Een awer vun de, de darbi stunn, trock sin Swerdt rut, un slog den
Hohenprester sin Knecht, un hau em en Ohr af. _Matth. 26, 51. Luk. 22,
50._
48. Un JEsus antworte, un sprok to se: Ji sünd utgahn, as to en Mörder,
mit Swerdten un mit Stangen, Mi to fangen;
49. Ik bün däglich bi ju in den Tempel west un hef lehrt, un ji hebbt Mi
nich grepen. Awer up dat de Schrift erfüllt war. _Ps. 69, 10._
50. Un de Jüngers verleeten Em alle un leepen weg. _Hiob. 19, 13._
51. Un dar weer en Jüngling, de folg Em na, de weer mit Linn’ kledt up de
blote Hut; un de Jünglings grepen em.
52. He awer leet dat Linn’ fahrn, un leep nakelt darvun.
53. Un se föhrn JEsus to den Hohenprester, darhen tosamen kamen weern
alle Hohenpresters un Öllsten un Schriftgelehrten. _Matth. 26, 57. Luk.
22, 54. Joh. 18, 13._
54. Petrus awer folg vun wieden bet in den Hohenprester sin Palast; un he
weer dar, un seet bi de Knechts un warm sik bi dat Füer.
55. Awer de Hohenpresters un de ganze Rath söchen Tügnisse wedder JEsus,
up dat se Em ton Dod brochen, un se funnen nicks. _Matth. 26, 59. Apost.
6, 13._
56. Veele geven falsch Tügnis wedder Em; awer ehr Tügnisse keemen nich
öwereen.
57. Un weke stunnen up, un geven falsch Tügnis wedder Em, un sproken:
58. Wi hebbt hört, dat He sä: Ik will den Tempel, de mit Hann makt is,
afbreken un in dree Dag’ en annern bu’n, de nich mit Hann makt is. _Joh.
2, 19._
59. Awer ehr Tügnisse keemen noch nich öwereen.
60. Un de Hohenprester stunn up unner se, un frog JEsus, un sprok:
Antwortst Du nicks to dat, wat düsse wedder Di tügt?
61. He awer sweeg still, un antworte nicks. Do frog Em de Hohenprester
noch eenmal, un sprok to Em: Büst Du Christus, de Söhn vun den
Hochgelavten? _Jes. 53, 7._
62. JEsus awer sprok: Ik bün dat. Un ji ward sehn den Minschensöhn sitten
to de rechte Hand vun de Kraft, un kamen mit de Wolken vun den Himmel.
_Matth. 24, 30. 26, 64. Luk. 22, 69. 1. Thess. 4, 16._
63. Do reet de Hohenprester sin Rock entwei, un sprok: Wat brukt wi
wieder noch Tügen? _3. Mos. 10, 6._
64. Ji hebbt hört de Gotteslästerung! wat dünkt ju? Se awer verdammten Em
all, dat He de Dod verdeent harr. _Jer. 26, 11._
65. Do fungen weke an, Em antospiegen, un Sin Angesicht to bedecken, un
mit Füst to sla’n, un to Em to seggen: Prophezieh uns mal! Un de Knechts
slogen Em in dat Angesicht. _Matth. 26, 67._
66. Un Petrus weer unnen in den Palast; do keem een vun den Hohenprester
sin Deenstdierns rin. _Matth. 26, 69._
67. Un as se seeg Petrus sik warmen, seeg se Em an, un sprok: Un du
weerst ok mit den JEsus vun Nazareth.
68. He leugne dat awer, un sprok: Ik kenn Em nich, weet ok nich, wat du
seggst. Un he gung rut na den Vörhof; un de Hahn kreih.
69. Un de Deenstdiern seeg Em, un fung an, noch eenmal to seggen to de,
weke darbi stunn: Düsse is een vun se. _Matth. 26, 71._
70. Un he leugne dat nochmal. Un na en kleene Wiel sproken awermal to
Petrus, de darbi stunnen: Wahrlich, du büst een vun se; denn du büst en
Galiläer, un din Sprak lud’ grad ebenso.
71. Awer he fung an, sik to verfluchen, un to swörn: Ik kenn den Minsch
nich, dar ji vun seggt. Un de Hahn kreih ton annern Mal. Do dacht Petrus
an dat Wort, dat JEsus to em sä: Ehr de Hahn twee Mal kreiht, warrst du
Mi dree Mal verleugnen. Un he fung an to weenen. _Matth. 26, 34. 75. Luk.
22, 34._
Dat 15. Kapitel.
1. Un bald an den Morgen heeln de Hohenpresters en Rath mit de Öllsten un
de Schriftgelehrten, darto de ganze Rath, un bunnen JEsus, un föhrn Em
hen, un öwerantworten Em Pilatus. _Matth. 27, 1. Luk. 22, 66. Joh. 18,
28._
2. Un Pilatus frog Em: Büst Du de Juden ehr König? He antworte awer, un
sprok to Em: Du seggst dat. _Joh. 18, 33._
3. Un de Hohenpresters beschülligten Em hart.
4. Pilatus awer frog Em noch eenmal un sprok: Antwortst Du nicks? Süh, wo
hart se Di verklagt. _Matth. 27, 13._
5. JEsus awer antworte nicks mehr, so dat sik ok Pilatus verwunner. _Jes.
53, 7._
6. He plegg se awer up dat Osterfest een Gefangen los to geven, weken se
begehrten. _Joh. 18, 39._
7. Dar weer awer een, nennt Barabbas, fungen mit de Upröhrers, de in
Uprohr en Mord begahn harr.
8. Un dat Volk gung rup, un be’ dat he dä, as he plegg.
9. Pilatus awer antworte se: Wüllt ji, dat ik ju den König vun de Juden
los geven schall?
10. Denn he wuß, dat Em de Hohenpresters ut Nied öwerantwort harrn.
11. Awer de Hohenpresters reizten dat Volk, dat he se veel leever den
Barabbas los geven schull.
12. Pilatus awer antworte wedder un sprok to se: Wat wüllt ji denn, dat
ik mit den dohn schall, den ji beschülligt, dat He en König vun de Juden
is?
13. Se schregen awermals: Krüzig Em!
14. Pilatus awer sprok to se: Wat hett He Slechtes dahn? Awer se schregen
noch veel mehr: Krüzig Em!
15. Pilatus awer dach, dat Volk sin Willen to dohn, un gev se Barabbas
los, un öwergev se JEsus, dat He geißelt un krüzigt war.
16. De Kriegsknechts awer föhrn Em hen in dat Richthus un repen tosamen
de ganze Schaar; _Matth. 27, 27._
17. Un trocken Em en Purpur an, un flechten en Kron vun Dornen, un setten
se Em up. _Joh. 19, 2._
18. Un fungen an Em to gröten: Gegröt schast Du wesen, König vun de Juden.
19. Un slogen Em den Kopp mit dat Rohr, un bespegen Em, un fulln up de
Knee, un beden Em an. _Matth. 26, 67._
20. Un as se Em verspott harrn, trocken se Em den Purpur ut un trocken Em
Sin egen Kleder an, un föhrn Em rut, dat se Em krüzigen. _Matth. 27, 34._
21. Un dwungen een, de dar vörbi gung, nennt Simon vun Kyrene, de vun dat
Feld keem (de en Vader weer to Alexander un Rufus), dat he Em dat Krüz
drog. _Matth. 27, 32. Luk. 23, 36._
22. Un se brochen Em an de Stä Golgatha, dat is verdütscht: Schädelstä.
_Matth. 27, 33._
23. Un se geven Em Myrrhen in Wien to drinken; un He neem dat nich to
Sik. _Ps. 69, 22._
24. Un as se Em krüzigt harrn, deeln se sik Sin Kleder, un smeten dat Lot
darum, wer wat afkreeg. _Ps. 22, 19. Matth. 27, 35. Luk. 23, 34. Joh. 19,
24._
25. Un dat weer um de drütte Stunn, dat se Em krüzigten.
26. Un dat weer baben öwer Em schreven, wat man Em Schuld gev, nämlich:
En König vun de Juden. _Matth. 27, 37._
27. Un se krüzigten twee Mörders mit Em; een to Sin rechten un den annern
to’r linken Hand.
28. Dar war de Schrift wahr makt, de dar seggt: He is to de Öweldoers
rekent. _Jes. 53, 12._
29. Un de dar vörbi gungen, lästerten Em, un schüttelten ehr Köpp, un
sproken: Pfui Di, wa fien brickst Du den Tempel twei un bu’st em in dree
Dag’! _Joh. 2, 19._
30. Help Di nu Sülvst, un stieg herunner vun dat Krüz! _Luk. 23, 35._
31. Dessülven glieken verspotten de Hohenpresters Em unner enanner, samt
de Schriftgelehrten, un sproken: He hett anner Lüd holpen, un kann Sik
Sülvst nich helpen.
32. Is He Christus un en König in Israel, so stieg He nu vun dat Krüz,
dat wi seht un glovt. Un de mit Em krüzigt weern, höhnten Em ok.
33. Un na de sößte Stunn war en Düsternis öwer dat ganze Land, bet to de
negente Stunn. _Matth. 27, 45. Luk. 23, 44._
34. Un um de negente Stunn reep JEsus lut, un sprok: Eli, Eli, lama
absathani! dat is verdütscht: Min GOtt, Min GOtt, warum hest Du Mi
verlaten? _Ps. 22, 2. Matth. 27, 46._
35. Un enige, de darbi stunnen, as se dat hörn, sproken se: Süh, He röpt
den Elias.
36. Do leep een to Em, füll en Swamm mit Etig, un steek em up en Rohr, un
gev Em wat to drinken, un sprok: Holt, lat mal sehn, ob Elias kummt un Em
raf nimmt. _Ps. 69, 22._
37. Awer JEsus schreeg lut, un verscheed. _Joh. 19, 30._
38. Un de Vörhang in de Tempel reet in twee Stücken entwei, vun baben an
bet unnen dal. _Matth. 27, 51._
39. De Hauptmann awer, de darbi stunn, gegen Em öwer, as he seeg, dat He
mit son Geschrigg verscheden dä, sprok he: Wahrhaftig, düsse Minsch is
GOtt Sin Söhn west! _Matth. 27, 54._
40. Un dar weern ok Fruens, de vun wieden düt Allns anseegen, mank weke
weer Maria Magdalena, un Maria, den lütten Jakobus un Joses ehr Moder, un
Salome, _Matth. 27, 55._
41. De Em ok nafolgt weern, as He in Galiläa weer, un deent harrn, un
veel anner, de mit Em rup na Jerusalem gahn weern. _Luk. 8, 2._
42. Un up den Abend, wiel dat de Rüstdag weer, weke is de Vörsabbat,
43. Keem Joseph vun Arimathia, en ehrbare Ratsherr, de ok up GOtt Sin
Riek töv; de wag dat, un gung rin to Pilatus, un bed’ um JEsus Sin
Lieknam. _Matth. 27, 57. Luk. 23, 50. Joh. 19, 38._
44. Pilatus awer wunner sik, dat He all dod weer, un reep den Hauptmann,
un frog em, ob He längst dod weer?
45. Un as he dat vun den Hauptmann utkundschaft harr, gev he Joseph den
Lieknam.
46. Un he koff Linn’, un neem Em af, un wickel Em in dat Linn’ un lä Em
in en Graf, dat weer in en Felsen haut, un wölter en Steen vör de Döhr to
dat Graf. _Matth. 27, 60._
47. Awer Maria Magdalena, un Maria Joses keken to, wo He henleggt war.
_Matth. 27, 61._
Dat 16. Kapitel.
1. Un as de Sabbat vörbi weer, koffen Maria Magdalena, un Maria Jakobus
un Salome Spezerien, up dat se keemen, un salvten Em. _Matth. 28, 1. Luk.
24, 1._
2. Un se keemen to dat Graf up en Sabbat heel fröh, as de Sünn upgung.
3. Un se sproken unner enanner: Wer wöltert uns den Steen vun de Döhr vun
dat Graf?
4. Un se seegen darhen, un warn gewahr, dat de Steen afwöltert weer, denn
he weer heel grot.
5. Un se gungen rin in dat Graf un seegen en Jüngling to rechten Hand
sitten, de harr en lang witt Kleed an, un se warn bang. _Matth. 28, 2. 3.
Luk. 24, 4._
6. He awer sprok to se: Verfehrt ju nich. Ji sökt JEsus vun Nazareth, den
Gekrüzigten; He is upstahn, un is nich hier. Seht dar de Stä, dar se Em
henleggt harrn. _Matth. 28, 5._
7. Gaht awer hen un seggt dat Sin Jüngers un Petrus, dat He vör ju
hengahn ward in Galiläa, dar ward ji Em sehn, as He ju seggt hett.
_Matth. 26, 32._
8. Un se gungen flink rut, un lepen weg vun dat Graf, denn se weer en
Bevern un Zittern ankamen, un sän Nüms wat, denn se fürchten sik.
9. JEsus awer, as He upstahn weer, fröh an den eersten Wekeldag, leet He
Sik toeerst Maria Magdalena sehn, vun de He söven Düvels utdreven harr.
10. Un se gung hen, un verkünnig dat de, de mit Em west weern, de dar
trurig weern un weenten.
11. Un desülvigen, as se hörn, dat He leven dä, un weer ehr erschienen,
gloven se dat nich.
12. Darna, as twee vun se, de unnerwegs weern, apenbar He Sik unner en
anner Gestalt, as se up dat Feld gungen. _Luk. 24, 13._
13. Un desülven gungen ok hen, un verkünnigten dat de annern; de glovten
se ok nich.
14. Toletzt, as de Ölven to Disch sitten dän, apenbar He Sik, un schull
ehren Unglov, un ehr Hartens Hardigkeit, dat se nich glovt harrn de, de
Em sehn harrn uperstahn. _Luk. 24, 36. Joh. 20, 19. 1. Cor. 15, 5. 7._
15. Un sprok to se: Gaht hen in alle Welt, un predigt dat Evangelium alle
Kreatur. _Matth. 28, 19. Kol. 1, 23._
16. Wer dar glovt un döfft ward, de ward selig warrn, wer awer nich
glovt, de ward verdammt warrn. _Apost. 2, 38. Joh. 3, 18. 36. 12, 48._
17. De Teken awer, de dar folgen ward de, de dar glovt, sünd düsse: In
Min Namen ward se Düvels utdrieven, mit nie Tungen reden, _Apost. 16, 18.
2, 4. 11. 10, 46._
18. Slangen verdrieven, un wenn se wat Giftiges drinkt, ward dat se nich
schaden, up de Kranken ward se de Hann leggen, so ward dat beter mit se
warrn. _Luk. 10, 19. Apost. 28, 5. 8._
19. Un de HErr, nadem He mit se redt harr, war He upnahm to den Himmel,
un sitt to rechten Hand GOttes. _Luk. 24, 51. Apost. 1, 9._
20. Se awer gungen rut un predigten an alle Enn, un de HErr wirkte mit
se, un bekräftig dat Wort dörch nafolgende Teken. _Apost. 3, 16. 14, 3.
Ebr. 2, 4._
Evangelium vun St. Lukas.
Dat 1. Kapitel.
1. Aldewiel sik dat veele unnernahmen hebbt dat Vertelln vun de
Geschichten, de mank uns geschehn sünd, völlig uptoschrieven;
2. As uns dat öwerlevert hebbt, de dat vun Anfang sülvst sehn hebbt, un
Deener vun dat Wort west sünd:
3. Hef ik dat ok för gud ansehn, nadem ik dat alltomal vun Anfang erkündt
hef, dat ik dat ok to di, min gude Theophilus, mit Fliet ordentlich
schriev. _Apost. 1, 1._
4. Up dat du en sekern Grund erfahrn deihst vun de Lehr, in weke du
unnerricht büst.
5. To de Tied vun Herodes, den König vun Judäa, weer dar en Prester vun
de Ordnung Abia, mit Namen Zacharias, un sin Fru vun de Döchter Aarons,
weke Elisabeth heeten dä. _Matth. 2, 1. 1. Chron. 25, 10._
6. Se weern awer all beid fromm vör GOtt, un gungen in alle Gebote un
Satzungen vun den HErrn unsträflich. _Hiob. 1, 1. 8._
7. Un se harrn keen Kind, denn Elisabeth weer unfruchtbar, un weern beide
to Jahren.
8. Un dat begev sik, as he dat Presteramt afwahr vör GOtt, to de Tied vun
sin Ordnung,
9. Na Gewohnheit vun dat Presterdom, un dat an em weer, dat he rökern
schull, gung he in den HErrn Sin Tempel. _2. Mos. 30, 7._
10. Un de ganze Hupen Volk weer buten un be’ unner de Stunn vun dat
Rokopfer. _3. Mos. 16, 17. 1. Kön. 7, 12._
11. Dar erschien em awer en Engel vun den HErrn, un stunn to rechten Hand
an den Rokopferaltar. _2. Mos. 30, 1._
12. Un as Zacharias em sehn dä, verfehr he sik, un em keem Bangen an.
_Richt. 13, 6. 20. Dan. 10, 7. 8._
13. Awer de Engel sprok to em: Wes’ nich bang, Zacharias, denn din Gebet
is erhört, un din Fru Elisabeth ward di en Söhn to Welt bringen, den sin
Namen schast du Johannes heeten. _Apost. 10, 31._
14. Un du warrst daröwer Freud un Wonn’ hebben, un veele ward sik öwer
sin Geburt freun. _v. 58._
15. Denn he ward grot wesen vör den HErrn. Wien un starke Gedränke ward
he nich drinken. Un he ward noch in dat Moderlief erfüllt warrn mit den
hilligen GEist.
16. Un he ward veele vun de Kinner Israel to GOtt, ehren HErrn, bekehrn.
17. Un he ward vör Em hergahn in Elias sin Kraft un Geist, to bekehrn
de Vaders ehr Harten to de Kinner, un de Unglövigen to de Gerechten ehr
Klokheit, to bereiten den HErrn en woltorüst Volk.
18. Zacharias sprok to den Engel: Wobi schall ik dat erkennen? Denn ik
bün old un min Fru is to Jahren. _1. Mos. 17, 17._
19. De Engel antworte, un sprok to em: Ik bün Gabriel, de vör GOtt
steiht, un bün herschickt, mit di to reden, dat ik di düt verkünnigen
schall. _Dan. 8, 16. 9, 21. 1. Kön. 17, 1. Ps. 103, 20. Offenb. 7, 11._
20. Un süh, du warrst stumm warrn, un nich spreken künnen, bet up den
Dag, wo dat geschehn ward; darum, dat du min Wör’ nich glovt hest, weke
schüllt wahr makt warrn to ehr Tied.
21. Un dat Volk töv up Zacharias, un wunner sik, dat he so lang in den
Tempel blev.
22. Un as he rut gung, kunn he nich mit se reden. Un se markten, dat he
en Gesicht sehn harr in den Tempel. Un he wink se, un blev stumm.
23. Un dat begev sik, as sin Amtstied ut weer, gung he hen in sin Hus.
24. Un na de Dag’ war sin Fru Elisabeth swanger, un verbarg sik fief
Monat lang, un sprok:
25. Also hett mi de HErr dahn in de Dag’, as He mi ansehn hett, dat He de
Schand mank de Lüd vun mi neem.
26. Un in den sößten Monat war de Engel Gabriel schickt vun GOtt in en
Stadt in Galiläa, de heet Nazareth,
27. To en Jungfru, de vertrut weer mit en Mann, mit Namen Joseph, vun
David sin Hus, un de Jungfru heet Maria. _Luk. 2, 5. Matth. 1, 18._
28. Un de Engel keem to ehr rin, un sprok: Wes’ gröt’, du Holdselige! De
HErr is mit di, du Gebenedeite mank de Fruens!
29. As se em awer seeg, verfehr se sik öwer sin Red, un dach: Wat is dat
för en Gruß?
30. Un de Engel sprok to ehr: Wes’ nich bang, Maria, du hest Gnad bi GOtt
funn’.
31. Süh, du warrst swanger warrn in dat Lief, un en Söhn to Welt bringen,
den Sin Namen schast du JEsus heeten. _Jes. 7, 14. Matth. 1, 21._
32. De ward grot un en Söhn vun den Allerhöchsten nennt warrn, un GOtt de
HErr ward Em den Stohl vun Sin Vader geven. _Jes. 9, 7. 2. Sam. 7, 12._
33. Un He ward en König sien öwer Jakob Sin Hus ewig, un up Sin Königriek
ward keen Enn sien. _Dan. 4, 31. 7, 14. Mich. 4, 7._
34. Do sprok Maria to den Engel: Woans schall dat togahn? alldewiel ik
vun keen Mann weet?
35. De Engel antwort, un sprok to ehr: De hillige GEist ward öwer di
kamen, un de Kraft vun den Höchsten ward di öwerschatten. Darum ok dat
Hillige, dat vun di gebarn ward, ward GOttes Söhn nennt warrn. _Matth. 1,
18. 20. Dan. 9, 24._
36. Un süh, Elisabeth, din Blotsfründin, is ok swanger mit en Söhn in
ehr Öller un geiht in den sößten Monat, de in Verrop steiht, dat se
unfruchtbar is. _Jes. 54, 6._
37. Denn bi GOtt is keen Ding unmöglich. _1. Mos. 18, 14. Hiob. 42, 2. Ps.
135, 5. 6. Jer. 32, 17. 27. Zach. 8, 6. Luk. 18, 27. Röm. 4, 21._
38. Maria awer sprok: Süh, ik bün den HErrn Sin Magd, mi gescheh, as du
seggt hest. Un de Engel scheed vun ehr.
39. Maria awer stunn up in de Dag’ un gung mit Il in dat Gebirg na de
Stadt Juda. _Jos. 21, 11._
40. Un keem in Zacharias sin Hus un gröt Elisabeth.
41. Un dat begev sik, as Elisabeth Maria ehrn Gruß hör, hüpp dat Kind in
ehr Lief. Un Elisabeth war vull vun den hilligen GEist.
42. Un reep lut, un sprok: Gebenedeiet büst du mank de Fruens, un
gebenedeiet is de Frucht vun din Lief. _v. 28. Richt. 5, 24._
43. Un wa kummt mi dat her, dat min HErr Sin Moder to mi kummt?
44. Süh, as ik de Stimm vun din Gruß hör, hüpp dat Kind mit Freuden in
Min Lief.
45. Un, o selig büst du, de du glovt hest! Denn dat ward wahr makt warrn,
dat di seggt is vun den HErrn. _Luk. 11, 21. Joh. 20, 29._
46. Un Maria sprok: Min Seel erhevt den HErrn, _2. Mos. 15, 2._
47. Un min Geist freut sik an GOtt, min HEiland. _1. Sam. 2, 1. Hab. 3,
18._
48. Denn He hett Sin elende Magd ansehn. Süh, vun nu af an ward mi selig
priesen alle Kinneskinner. _Ps. 113, 5. 6. 1. Mos. 30, 13._
49. Denn He hett grote Ding’ an mi dahn, de dar mächtig is, un den Sin
Namen hillig is.
50. Un Sin Barmhartigkeit wahrt ümmer vun een Geslecht to dat annere bi
de, de Em fürchten doht. _2. Mos. 20, 6. 34, 6. 7. Ps. 25, 6. Ps. 100, 5.
Ps. 103, 13. 17._
51. He övt Gewalt mit Sin Arm, un terstreut, de hoffardig sünd in de
Gedanken vun ehr Hart. _Jes. 51, 9. 52, 10. 2. Sam. 22, 28. Ps. 89, 11.
Obad. v. 3. 4. 1. Pet. 5, 5._
52. He stött de Gewaltigen vun den Stohl, un erhevt den Elenden. _Ps.
147, 6. 1. Sam. 2, 7. 8. 2. Sam. 6, 21. 22. Hiob. 5, 11._
53. De Hungrigen füllt He mit Göder, un lett de Rieken lerrig. _Ps. 34,
11. 107, 7. Matth. 5, 3. 6. Joh. 10, 11. Eph. 1, 3._
54. He denkt an de Barmhartigkeit, un helpt Sin Deener Israel up. _5.
Mos. 7, 7. 8. Jes. 30, 18. Jer. 31, 20. Jes. 41, 8._
55. As He redt hett to unsen Vader Abraham un sin Samen ewig. _1. Mos.
17, 7. 19. 18, 18._
56. Un Maria blev bi ehr bi dree Monat; darna kehr se wedder um na Hus.
57. Un för Elisabeth keem ehr Tied, dat se gebärn schull, un se broch en
Söhn to Welt.
58. Un ehr Nawers un Blotsfrünn hörn, dat de HErr grote Barmhartigkeit an
ehr dahn harr, un freuten sik mit ehr.
59. Un dat begev sik up den achten Dag, keemen se, dat Kind to besnieden,
un heeten em na sin Vader Zacharias. _1. Mos. 17, 12. 3. Mos. 12, 3._
60. Awer sin Moder antworte, un sprok: Keenfalls, he schall Johannes
heeten.
61. Un se sproken to ehr: Is doch Nüms in din Fründschap, de so heeten
deiht.
62. Un se winkten sin Vader, wa he em wull heeten laten.
63. Un he verlang en Tafel, schrev un sprok: He heet Johannes. Un se
wunnerten sik all.
64. Un sogliek war sin Mund un sin Tung updahn, un he sprok, un lavte
GOtt. _Mark. 7, 35._
65. Un dar keem en Furcht öwer alle Nawers; un düsse Geschicht war
ruchbar up dat ganze jüdische Gebirg.
66. Un all, de dat hörn, neemen dat to Harten, un sproken: Wat, meenst
du, wat will ut dat lütt Kind warrn? Denn den HErrn Sin Hand weer mit em.
_Ezech. 1, 3. 3, 22._
67. Un sin Vader Zacharias war vull vun den hilligen GEist, prophezie, un
sprok: _2. Pet. 1, 21._
68. Lavt wes’ de HErr, Israel Sin GOtt, denn He hett besöcht un erlöst
Sin Volk. _Ps. 41, 14. Ps. 72, 18. Matth. 1, 21._
69. Un hett uns upricht en Horn vun dat Heil in Sin Deener David sin Hus.
_Ps. 132, 17._
70. As He vör Tieden redt hett dörch Sin hillige Propheten ehrn Mund:
_Jes. 35, 4. Jer. 23, 6._
71. Dat He uns retten dä vun unse Fiende, un vun all de ehr Hand, de uns
haßt. _Ps. 106, 10._
72. Un de Barmhartigkeit bewiest unse Vaders, un dach an Sin hilligen
Bund, _1. Mos. 17, 7. 3. Mos. 26, 42._
73. Un an den Eed, den He sworen hett unsen Vader Abraham, uns to geven;
_1. Mos. 22, 16. Mich. 7, 20._
74. Dat wi, erlöst ut uns’ Fiend ehr Hand, Em deent ahn Furcht unse Leven
lang, _Gal. 1, 4. Tit. 2, 12. 14. Ebr. 9, 14._
75. In Hilligkeit un Gerechtigkeit, de Em gefällig is. _Kol. 1, 22._
76. Un du, lütt Kind, warrst en Prophet vun den Höchsten heeten; du
warrst vör den HErrn hergahn, dat du Sin Weg bereit makst, _Matth. 3, 3._
77. Un Erkenntnis vun dat Heil gevst Sin Volk, de dar is in de Vergevung
vun ehr Sünn. _Jer. 31, 34._
78. Dörch de hartliche Barmhartigkeit vun unsen GOtt, dörch weke uns
besöcht hett de Upgang ut de Hög, _4. Mos. 24, 17. Mal. 4, 2._
79. Up dat He erschien de, de dar sitten doht in de Düsternis un Schatten
vun den Dod, un richt unse Föt up den Weg to den Freden. _Jes. 9, 2._
80. Un dat lütt Kind wuß un war stark in Geist, un weer in de Wüstenie,
bet dat he schull hervörtreden vör dat Volk Israel.
Dat 2. Kapitel.
1. Dat begev sik awer to de Tied, dat en Gebot vun den Kaiser Augustus
utgung, dat de ganze Welt inschatzt war.
2. Un düsse Schatzung weer de allereerste, un gescheeg to de Tied, as
Cyrenius Landpleger in Syrien weer.
3. Un jedermann gung hen, dat he sik inschatzen leet, jedereen in sin
Stadt.
4. Do mak sik ok Joseph up, ut Galiläa, ut de Stadt Nazareth, in dat
jüdische Land, na de Stadt Davids, de dar heet Bethlehem, darum, dat he
vun dat Hus un Geslecht Davids weer. _Mich. 5, 1._
5. Up dat he sik inschatzen leet mit Maria, sin vertrute Fru. De weer
swanger. _Luk. 1, 27._
6. Un as se dar weern, keem de Tied, dat se gebärn schull.
7. Un se broch ehrn eersten Söhn to Welt, un wickel Em in Windeln, un lä
Em in en Krüff, denn se harrn sunst keen Platz in de Harbarg. _Matth. 1,
25._
8. Un dar weern Harrn in desülve Gegend up dat Feld bi de Herden, de
höden des Nachts ehr Herden.
9. Un süh, den HErrn Sin Engel trä to se, un de Klarheit vun den HErrn
lüch um se, un se weern heel bang.
10. Un de Engel sprok to se: West nich bang, seht, ik verkünnig ju grote
Freud, de alle Lüd wedderfahrn ward:
11. Denn ju is hüt de HEiland gebarn, de dar is Christus, de HErr in de
Stadt Davids.
12. Un dat hebbt ton Teken: Ji ward finnen dat Kind in Windeln wickelt un
in en Krüff liggen.
13. Un gliek darup weern dar bi den Engel de veelen himmlischen
Heerscharen, de lavten GOtt, un sproken: _Dan. 7, 10._
14. Ehre wes’ GOtt in de Hög, un Freden up de Eer, un de Minschen en
Wolgefalln! _Jes. 57, 19. Luk. 19, 38. Eph. 2, 14. 17._
15. Un as de Engeln vun se na den Himmel fohrn, sproken de Harrn unner
enanner: Lat uns nu gahn na Bethlehem, un de Geschicht sehn, de dar
geschehn is, de uns de HErr kund dahn hett. _2. Mos. 3, 3._
16. Un se keemen flink, un funn beide, Maria un Joseph, darto dat Kind in
de Krüff liggen. _Matth. 2, 11._
17. As se dat awer sehn harrn, breeden se dat Wort ut, wat to ehr vun düt
Kind seggt weer.
18. Un alle, vör de dat keem, wunnerten sik öwer de Red, de se de Harrn
seggt harrn.
19. Maria awer beheel all düsse Wör’, un beweg se in ehr Hart.
20. Un de Harrn kehrten wedder um, priesen un lavten GOtt um Allns, wat
se hört un sehn harrn, as denn to se seggt weer.
21. Un as acht Dag um weern, dat dat Kind besneden war; dar war Sin
Namen nennt JEsus, as He nennt weer vun den Engel, ehr He in Moderlief
empfangen war. _1. Mos. 17, 12. Luk. 1, 31._
22. Un as de Dag’ vun ehr Reinigung na dat Gesetz Moses keemen, brochen
se Em na Jerusalem, up dat se Em öwerantwort den HErrn; _3. Mos. 12, 2._
23. As denn schreven steiht in den HErrn Sin Gesetz: Alle Mannslüd, de
tom eersten de Moder brickt, schall den HErrn hilligt heeten. _2. Mos.
13, 2. 22, 29._
24. Un dat se geven dat Opfer, na dem, as dar seggt is, in dat Gesetz vun
den HErrn, een paar Turtelduven oder twee junge Duven. _3. Mos. 12, 8._
25. Un süh, en Minsch weer to Jerusalem, mit Namen Simeon, un desülve
Minsch weer fromm un gottesfürchtig, töv up Israel sin Trost, un de
hillige GEist weer in em. _1. Mos. 5, 29._
26. Un em weer en Antwort warn vun den hilligen GEist, he schull den Dod
nich sehn, he harr denn tovör den HErrn Sin Christus sehn.
27. Un he keem up Anregung vun den hilligen GEist in den Tempel. Un as de
Öllern dat Kind JEsus in den Tempel brochten, dat se för Em dän, as man
pleggt na dat Gesetz to dohn,
28. Do neem he Em up sin Arm, un lavte GOtt, un sprok:
29. HErr, nu letst Du Din Deener in Freden fahrn, as Du seggt hest. _1.
Mos. 46, 30._
30. Denn min Ogen hebbt Din HEiland sehn,
31. Weken Du tobereit hest för alle Völker. _Jes. 11, 10. 49, 6._
32. En Licht, hell to maken de Heiden, un ton Pries vör Din Volk Israel.
_Jes. 42, 6. 49, 6._
33. Un Sin Vader un Moder wunnerten sik öwer dat, wat vun Em seggt war.
34. Un Simeon segen se, un sprok to Maria, Sin Moder: Süh, düsse ward
sett to en Dalfall un Upstahn vun veele in Israel, un to en Teken, dat
wedderspraken ward. _Jes. 8, 14. 28, 16. Matth. 21, 42. Röm. 9, 33._
35. (Un dar ward en Swerdt dörch din Seel gahn), up dat veele Harten ehr
Gedanken apenbar ward.
36. Un dar weer en Prophetin, Hanna, en Dochter vun Phanuel, vun dat
Geslecht Aser, de weer hoch to Jahren, un harr levt söven Jahr mit ehrn
Mann na ehr Jungfernschaft,
37. Un weer nu en Wetfru bi veer un tachentig Jahr, de verleet nümmer den
Tempel, deente GOtt mit Beden un Fasten Dag un Nacht. _1. Tim. 5, 5. 1.
Sam. 1, 22._
38. Desülve trä ok hento to desülve Stunn, un pries den HErrn, un red vun
Em to alle, de up de Erlösung to Jerusalem tövten.
39. Un as se dat Allns vullbrocht harrn na den HErrn Sin Gesetz, kehrten
se wedder torügg na Galiläa to ehr Stadt Nazareth.
40. Awer dat Kind wuß, un war stark in den GEist, vull Wiesheit; un GOtt
Sin Gnad weer bi Em.
41. Un Sin Öllern gungen alle Jahr na Jerusalem up dat Osterfest. _2.
Mos. 34, 23. 5. Mos. 16, 16._
42. Un as He twölf Jahr old weer, gungen se rup na Jerusalem, as dat bi
dat Fest so Bruk weer.
43. Un as de Dag’ to Enn weern, un se wedder to Hus gungen, blev dat Kind
JEsus in Jerusalem, un Sin Öllern wussen dat nich.
44. Se meenten awer, He weer mank de Gesellschaft, un keemen en Dagsreis,
un söchten Em mank de Frünnen un Bekannten.
45. Un as se Em nich finnen dän, gungen se wedder na Jerusalem, un
söchten Em.
46. Un dat begev sik na dree Dag’, funn se Em in den Tempel sitten merrn
mank de Lehrers, dat He se tohör un se frog.
47. Un alle, de Em tohörn, wunnerten sik öwer Sin Verstand un öwer Sin
Antwort. _Matth. 7, 28. Mark. 1, 22._
48. Un as se Em sehn dän, verfehrten se sik. Un Sin Moder sprok to Em:
Min Söhn, warum hest Du uns dat dahn? Süh, Din Vader un ik hebbt Di mit
Smarten söcht. _1. Mos. 12, 18._
49. Un He sprok to se: Wat is dat, dat ji Mi söcht hebbt? Weet ji nich,
dat Ik sien mutt in dat, wat Min Vader Sin is?
50. Un se verstunn dat Wort nich, dat He mit se reden dä.
51. Un He gung mit se hendal un keem na Nazareth, un weer se unnerdahn.
Un Sin Moder beheel all düsse Wör in ehr Hart. _v. 19. 1. Mos. 37, 11._
52. Un JEsus neem to an Wiesheit, Öller un Gnad bi GOtt un de Minschen.
_1. Sam. 2, 26._
Dat 3. Kapitel.
1. In dat föfteinste Jahr vun Kaiser Tiberius sin Regeerung, as Pontius
Pilatus Landpleger in Judäa weer, un Herodes en Veerfürst in Galiläa, un
sin Broder Philippus en Veerfürst in Ituräa, un in de Gegend Trochonitis,
un Lysanias en Veerfürst in Abilene;
2. As Hannas un Kaiphas Hohepresters weern, do keem Befehl vun GOtt an
Johannes, Zacharias sin Söhn, in de Wüstenie.
3. Un he keem in de Gegend um den Jordan, un predig de Döp vun de Buß to
Vergevung vun de Sünden; _Matth. 3, 1. 2. Mark. 1, 4._
4. As schreven steiht in dat Bok vun den Prophet Jesaias sin Red, de dar
seggt: Dar is en Stimm vun en Prediger in de Wüstenie: Makt den HErrn Sin
Weg bereit, un makt Sin Stege eben! _Jes. 40, 3._
5. Alle Sluchten schüllt vull warrn, un alle Bargen un Hügel schüllt sied
makt warrn, un wat krumm is, schall grad warrn, un wat uneben is, schall
en eben Weg warrn.
6. Un all Fleesch ward den HEiland GOttes sehn. _Jes. 52, 10._
7. Do sprok he to dat Volk, dat herrut keem, dat dat sik vun Em döpen
leet: Ji Adderngetücht, wer hett ju denn wiest, dat ji den tokünftigen
Torn entlopen ward? _Matth. 3, 7._
8. Seht to, doht rechtschapen Frücht vun de Buß, un nehmt ju nich vör, to
seggen: Wi hebbt Abraham ton Vader. Denn ik segg ju: GOtt kann Abraham ut
düsse Steen Kinner upwecken.
9. De Äx is all de Böm an de Wuddel leggt. Weke Bom nich gude Frucht
bringt, de ward afhaut un in dat Füer smeten. _Matth. 3, 10._
10. Un dat Volk frog em, un sprok: Wat schüllt wi denn dohn?
11. He antworte, un sprok to se: Wer twee Röck hett, de gef den, de keen
hett, un wer Spies hett, de doh ok so. _1. Joh. 3, 17._
12. Dar keemen ok de Töllners, dat se sik döpen leeten, un sproken to
em: Meister, wat schüllt wi denn dohn?
13. He sprok to se: Föddert nich mehr, as fastsett is. _Matth. 21, 31._
14. Do frogen em ok de Kriegslüd, un sproken: Wat schüllt wi denn dohn?
Un he sprok to se: Doht Nüms Gewalt un Unrecht, un lat ju begnögen mit ju
Löhnung. _3. Mos. 19, 13._
15. As awer dat Volk in den Irrdom weer, un dachen alle in ehrn Harten
vun Johannes, ob he vellicht Christus weer,
16. Antworte Johannes un sprok to alle: Ik döp ju mit Water. Dar kummt
awer en Starken na mi, den ik nich nog bün, dat ik de Reems vun Sin Schoh
uplösen doh. De ward ju mit den hilligen GEist un mit Füer döpen. _Matth.
3, 11._
17. In Den Sin Hand is de Wörpschüffel, un He ward Sin Döschdeel fegen,
un ward den Weeten in Sin Schün sammeln, un dat Kaff ward He mit ewig
Füer verbrennen.
18. Un veel anners mehr vermahn un verkünnig he dat Volk.
19. Herodes awer, de Veerfürst, as he vun em straft war, wegen Herodias,
sin Broder sin Fru, un wegen all dat Böse, dat Herodes dohn dä; _Mark. 6,
17._
20. Um dat Allns lä he Johannes gefangen. _Matth. 11, 2._
21. Un dat begev sik, as sik all dat Volk döpen leet, un JEsus ok döfft
weer un beden dä, dat de Himmel sik updä; _Matth. 3, 16. Mark. 1, 10.
Joh. 1, 32._
22. Un de hillige GEist fahr hendal in liefliche Gestalt up Em, as en
Duv; un en Stimm keem ut den Himmel, de sprok: Du büst Min leve Söhn, an
den Ik en Wolgefalln hef.
23. Un JEsus gung in dat dörtigste Jahr, un war holn för en Söhn vun
Joseph, de dar weer en Söhn vun Eli,
24. De weer en Söhn vun Matthat, de weer en Söhn vun Levi, de weer en
Söhn vun Melchi, de weer en Söhn vun Janna, de weer en Söhn vun Joseph,
25. De weer en Söhn vun Mattathia, de weer en Söhn vun Amos, de weer en
Söhn vun Nahum, de weer en Söhn vun Esli, de weer en Söhn vun Nange,
26. De weer en Söhn vun Maath, de weer en Söhn vun Mattathia, de weer en
Söhn vun Semei, de weer en Söhn vun Joseph, de weer en Söhn vun Juda,
27. De weer en Söhn vun Johanna, de weer en Söhn vun Resia, de weer en
Söhn vun Zerobabel, de weer en Söhn vun Salathiel, de weer en Söhn vun
Neri,
28. De weer en Söhn vun Melchi, de weer en Söhn vun Addi, de weer en Söhn
vun Kosam, de weer en Söhn vun Elmodam, de weer en Söhn vun Her,
29. De weer en Söhn vun Jose, de weer en Söhn vun Eliezer, de weer en
Söhn vun Jorem, de weer en Söhn vun Matthat, de weer en Söhn vun Levi,
30. De weer en Söhn vun Simeon, de weer en Söhn vun Juda, de weer en Söhn
vun Joseph, de weer en Söhn vun Jonam, de weer en Söhn vun Eliakim,
31. De weer en Söhn vun Melea, de weer en Söhn vun Menam, de weer en Söhn
vun Mattathan, de weer en Söhn vun Nathan, de weer en Söhn vun David, _2.
Sam. 5, 14._
32. De weer en Söhn vun Jesse, de weer en Söhn vun Obed, de weer en Söhn
vun Boas, de weer en Söhn vun Salmon, de weer en Söhn vun Nahasson, _Ruth.
4, 22._
33. De weer en Söhn vun Aminadab, de weer en Söhn vun Aram, de weer en
Söhn vun Esrom, de weer en Söhn vun Phares, de weer en Söhn vun Juda, _1.
Mos. 29, 35._
34. De weer en Söhn vun Jakob, de weer en Söhn vun Isaak, de weer en Söhn
vun Abraham, de weer en Söhn vun Tharah, de weer en Söhn vun Nachor, _1.
Mos. 21, 2. 3. 1. Mos. 11, 26. 1. Chron. 1, 26. 27._
35. De weer en Söhn vun Saruch, de weer en Söhn vun Rahagu, de weer en
Söhn vun Phaleg, de weer en Söhn vun Eber, de weer en Söhn vun Sala,
36. De weer en Söhn vun Cainan, de weer en Söhn vun Arphachsad, de weer
en Söhn vun Sem, de weer en Söhn vun Noah, de weer en Söhn vun Lamech,
_1. Mos. 11, 10. 5, 25._
37. De weer en Söhn vun Mathusalah, de weer en Söhn vun Enoch, de weer en
Söhn vun Jared, de weer en Söhn vun Maleleel, de weer en Söhn vun Cainan,
38. De weer en Söhn vun Enoch, de weer en Söhn vun Seth, de weer en Söhn
vun Adam, de weer vun GOtt. _1. Mos. 5, 3._
Dat 4. Kapitel.
1. JEsus awer, vull vun den hilligen GEist, keem wedder vun den Jordan,
un war vun den GEist in de Wüstenie föhrt. _Matth. 4, 1._
2. Un war veertig Dag’ lang vun den Düvel versöcht. Un He eet nicks in
desülven Dag’. Un as desülven en Enn harrn, hunger Em darna. _2. Mos. 34,
28._
3. De Düwel awer sprok to Em: Büst Du GOtt Sin Söhn, so sprick to düssen
Steen, dat he Brod ward.
4. Un JEsus antworte un sprok to em: Dar steiht schreven: De Minsch levt
nich alleen vun dat Brod, sonnern vun en jedes Wort ut GOtt. _5. Mos. 8,
3._
5. Un de Düwel föhr Em up en hohen Barg, un wies Em alle Rieke in de
ganze Welt in en Ogenblick.
6. Un sprok to Em: Düsse Macht will ik Di all geven, un ehr Herrlichkeit;
denn se is mi öwergeven, un ik gev se, weken ik will.
7. Wenn Du nu mi wullt anbeden, so schall all dat Din wesen.
8. JEsus antworte em, un sprok: Mak di vun Mi weg, Satan! Dar steiht
schreven: Du schast GOtt, din HErrn, anbeden, un Em alleen deenen. _5.
Mos. 6, 13. 10, 12. 20._
9. Un he föhr Em na Jerusalem, un stell Em up dat Dack vun den Tempel, un
sprok to Em: Büst Du GOtt Sin Söhn, so smiet Di vun hier hendal;
10. Denn dar steiht schreven: He ward Sin Engeln befehln öwer Di, dat se
Di bewahrt,
11. Un up de Hann dregt, up dat Du Din Fot nich an en Steen stöten magst.
_Ps. 91, 11._
12. JEsus antworte, un sprok to em: Dar is seggt: Du schast GOtt, din
HErrn, nich versöken. _5. Mos. 6, 16._
13. Un as de Düvel alle Versökung to Enn brocht harr, week he en Tied
lang vun Em.
14. Un JEsus keem wedder in den GEist sin Kraft in Galiläa, un dat
Gerücht war lut vun Em dörch alle umliggen Örter. _Matth. 4, 12. 23._
15. Un He lehr in ehr Scholen, un war vun Jedereen priest.
16. Un He keem na Nazareth, wo He uptrocken weer, un gung in de Schol na
Sin Gewohnheit up den Sabbatdag un stunn up un wull lesen. _Matth. 13,
54. Mark. 6, 1. Neh. 8, 4. 5._
17. Do war Em dat Bok vun den Prophet Jesaias hendahn. Un as He dat Bok
umslog, funn He den Ort, dar schreven steiht:
18. Den HErrn Sin GEist is bi mi, darum wiel He mi salvt hett un
utschickt, to verkünnigen dat Evangelium de Armen, to heeln de
tonichtstötten Harten, to predigen de Gefangen, dat se los sien schüllt,
un de Blinden dat Gesicht, un de, de tonicht sla’n sünd, dat se frie un
los sien schüllt, _Jes. 61, 1._
19. Un to predigen dat angenehme Jahr vun den HErrn. _3. Mos. 25, 10._
20. Un as He dat Bok tomak, gev He dat den Deener, un sett sik dal, un de
Ogen vun alle, de in de Schol weern, seegen up Em.
21. Un He fung an, to se to seggen: Hüt is de Schrift erfüllt vör ju Ohrn.
22. Un se geven all Tügnis vun Em, un wunnerten sik öwer de holdseligen
Wör’, de ut Sin Mund gungen, un sproken: Is dat nich Joseph sin Söhn?
_Matth. 13, 55. Mark. 6, 3. Joh. 6, 42._
23. Un He sprok to se: Ji ward frielich to Mi seggen dat Sprückwort:
»Dokter, help Di sülvst,« denn wo grote Dinge hebben wi hört, de to
Kapernaum geschehn sünd? Doh ok so hier in Din Vaderland. _Matth. 4, 13._
24. He awer sprok: Wahrlich, Ik segg ju: Keen Prophet is angenehm in sin
Vaderland. _Matth. 13, 57. Mark. 6, 4. Joh. 4, 44._
25. Awer in de Wahrheit segg Ik ju: Dar weern veele Wetfruens in Israel
to Elias sin Tied, as de Himmel toslaten weer dree Jahr un söß Monat, as
dar en grote düre Tied weer in dat ganze Land; _1. Kön. 17, 1. 9. 18, 1.
Jak. 5, 17._
26. Un to keen vun de war Elias schickt as alleen na Sarepta, in dat
Sidonier-Land, to en Wetfru.
27. Un veele Utsätzige weern in Israel to den Prophet Elisa sin Tied, un
dar war keen rein makt, as alleen Naemann ut Syrien. _2. Kön. 5, 14._
28. Un se warn upbrocht all, de in de Schol weern, as se dat hörten.
29. Un stunnen up, un stötten Em to de Stadt rut, un föhrten Em up en
Rand vun den Barg, dar ehr Stadt up bu’t weer, dat se Em raf stötten.
30. Awer He gung merrn dörch se henweg, _Joh. 8, 59._
31. Un keem na Kapernaum, in de Stadt vun Galiläa, un lehr se an de
Sabbats. _Matth. 4, 13. Mark. 1, 21. Joh. 2, 12._
32. Un se wunnerten sik öwer Sin Lehr; denn Sin Red weer gewaltig.
_Matth. 7, 28. 29. Matth. 22, 22. 23. Mark. 1, 22. Joh. 7, 46._
33. Un dar weer en Minsch in de Schol beseten mit en unreinen Düvel. Un
de schreeg lut,
34. Un sprok: Hör up, wat hebbt wi mit Di to schaffen, JEsus vun
Nazareth? Du büst kamen, uns to verdarven. Ik weet, wer Du büst, nämlich
GOtt Sin Hillige. _Mark. 1, 24. Luk. 1, 35._
35. Un JEsus bedroh em, un sprok: Wes’ still, un fahr vun em ut! Un de
Düvel smeet em merrn mank se, un fahr vun em ut, un dä em keen Schaden.
36. Un en Furcht keem öwer se all, un reden mit enanner, un sproken: Wat
is dat för en Ding? He befehlt mit Macht un Gewalt de unreinen Geister,
un se fahrt ut.
37. Un Sin Rop war lut in alle Örter vun dat umliggende Land.
38. Un He stunn up ut de Schol, un keem in Simon sin Hus. Un Simon sin
Husfru ehr Moder weer mit en hart Fever behaft, un se beden för ehr.
_Matth. 8, 14._
39. Un He trä to ehr, un befohl dat Fever, un dat verleet se. Un bald
stunn se up un deen se.
40. Un as de Sünn unnergahn weer, brochen se all de, de dar Kranke mit
allerlie Süken harrn, to Em. Un He lä up jeden de Hann, un mak se gesund.
_Matth. 8, 16. Mark. 1, 32._
41. Dar fahrn ok de Düvels vun veele ut, schregen, un sproken: Du büst
Christus, GOtt Sin Söhn. Un He bedroh se, un leet se nich reden; denn se
wussen, dat He Christus weer.
42. As dat awer Dag war, gung He rut an en Stä in de Wüstenie, un dat
Volk söch Em, un keemen to Em, un heeln Em up, dat He nich vun se gung.
43. He awer sprok to se: Ik mutt ok anner Städte dat Evangelium predigen
vun GOtt Sin Riek, denn darto bün Ik utschickt.
44. Un He predig in de Scholen vun Galiläa.
Dat 5. Kapitel.
1. Dat begev sik awer, as sik dat Volk to Em dräng, to hörn GOtt Sin
Wort, un He stunn an den See Genezareth. _Matth. 1, 16._
2. Un seeg twee Scheep an den See stahn; de Fischers awer weern
uttreden, un wuschen ehr Nett:
3. Trä He in een vun de Scheep, dat Simon sin weer, un be’ em, dat he dat
en beten vun dat Land föhrn dä. Un He sett sik, un lehr dat Volk ut dat
Schipp.
4. Un as He uphört harr to reden, sprok He to Simon: Fahr up de Hög, un
smiet ju Nett ut, dat ji en Tog doht.
5. Un Simon antworte, un sprok to Em: Meister, wi hebbt de ganze Nacht
arbeidt, un nicks fungen, awer up Din Wort will ik dat Nett utsmieten.
6. Un as se dat dän, fungen se en groten Hupen Fisch, un ehr Nett reet
twei.
7. Un se winkten ehr Gesellen, de in dat anner Schipp weern, dat se
keemen un hulpen se tehn. Un se keemen un fülln beide Scheep vull, also,
dat se sinken dän.
8. As dat Simon Petrus seeg, full he JEsus to de Knee, un sprok: HErr,
gah vun mi rut, ik bün en sündigen Minsch.
9. Denn em weer en Schrecken ankamen, un alle, de mit Em weern, öwer
düssen Fischtog, den se mit eenanner dahn harrn.
10. Dessülvigen glieken ok Jakobus un Johannes, Zebedäus sin Söhns, Simon
sin Gesellen. Un JEsus sprok to Simon: Wes’ nich bang, denn vun nu an
warrst du Minschen fangen. _Mark. 1, 17._
11. Un se föhrten de Scheep an dat Land, un verleeten Allns, un folgten
Em na. _Matth. 19, 27._
12. Un dat begev sik, as He in en Stadt weer, süh, dar weer en Mann vull
Utsätzigkeit. As de JEsus seeg, full he up sin Angesicht, un be’ Em, un
sprok: HErr, wullt Du, so kannst Du mi wol rein maken. _Matth. 8, 2.
Mark. 1, 40._
13. Un He streck de Hand ut, un beröhr em, un sprok: Ik will dat dohn,
wes’ reinigt. Un alsbald gung de Utsätzigkeit vun em.
14. Un He befohl em, dat he dat Nüms seggen schull, sonnern gah hen, sä
He, un wies’ di den Prester, un opfer för din Reinigung, as Moses gebaden
hett, to en Tügnis. _3. Mos. 14, 2._
15. Dat Gerücht vun Em war noch mehr utbredt, un veel Volk keem tosamen,
dat se Em hörten un dörch Em gesund warn vun ehr Krankheiten.
16. He awer week in de Wüstenie, un bed. _Mark. 1, 35._
17. Un dat begev sik up en Dag, dat He lehrn dä. Un dar seeten de
Pharisäers un Schriftgelehrten, de dar kamen weern ut alle Flecken in
Galiläa un Judäa, un vun Jerusalem. Un de Kraft vun den HErrn gung vun
Em, un hulp jedermann.
18. Un süh, enige Männer brochen en Minsch up en Bett, de harr de Jicht,
un se söchten, wa se em rin brochten, un vör Em leggen dän. _Matth. 9, 2.
Mark. 2, 3. Apost. 9, 33._
19. Un as se vör dat Volk nich finnen kunnen, an wat för en Ort se em
muchen rin bringen, steegen se up dat Dack, un leeten em dörch de
Teegelsteen dal mit dat Bett, merrn mank se vör JEsus.
20. Un as He ehrn Glov seeg, sprok He to em: Minsch, din Sünden sünd di
vergeven. _Jer. 5, 3. Luk. 7, 48._
21. Un de Schriftgelehrten un Pharisäers fungen an to denken, un sproken:
Wer is de, dat He Gotteslästerung redt? Wer kann de Sünn vergeven, as
alleen GOtt? _Matth. 9, 3. Jes. 43, 25._
22. As awer JEsus ehr Gedanken marken dä, antworte He, un sprok to se:
Wat denkt ji in ju Hart?
23. Wat is lichter to seggen: Di sünd din Sünden vergeven? oder to
seggen: Stah up un gah? _Matth. 9, 5._
24. Up dat ji awer weten doht, dat de Minschensöhn Macht hett up de Eer
Sünden to vergeven, sprok He to den Jichtkranken: Ik segg di, stah up, un
nimm din Bett up, un gah na Hus.
25. Un sogliek stunn he up vör ehr Ogen, un neem dat Bett up, dar he up
legen harr, un gung na Hus, un pries GOtt.
26. Un se verfehrten sik all, un priesen GOtt, un warn heel bang, un
sproken: Wi hebbt hüt sonnerbare Dinge sehn.
27. Un darna gung He rut, un seeg en Töllner, mit Namen Levi, an den Toll
sitten, un sprok to em: Folg Mi na. _Matth. 9, 9. Mark. 2, 14._
28. Un he verleet Allns, stunn up, un folg Em na.
29. Un düsse Levi mak en grote Mahltied in sin Hus, un veele Töllners un
annere seeten mit Em to Disch. _Matth. 9, 10._
30. Un de Schriftgelehrten un Pharisäers murrten öwer Sin Jüngers, un
sproken: Warum eet ji mit de Töllners un Sünners? _Luk. 7, 39._
31. Un JEsus antworte, un sprok to se: De Gesunden brukt den Dokter nich,
sonnern de Kranken;
32. Ik bün kamen, to ropen de Sünners to Buße, un nich de Gerechten.
_Matth. 9, 13._
33. Se awer sproken to Em: Warum fast Johannes sin Jüngers so oft un bed
so veel, desglieken de Pharisäers ehr Jüngers, awer Din Jüngers eet un
drinkt? _Matth. 9, 14. Mark. 2, 18._
34. He sprok awer to se: Ji künnt de Hochtiedslüd nich to dat Fasten
drieven, so lang de Brüdigam bi se is.
35. De Tied ward awer kamen, dat de Brüdigam vun se nahm ward; denn ward
se fasten.
36. Un He sä to se en Glieknis: Nüms sett en Lappen vun nie Dok up en ol
Kleed, sunst ritt ok dat nie twei, un de Lappen vun dat nie schickt sik
nich up dat ole.
37. Un Nüms deiht Most in ole Wienbälge, sunst territt de Most de
Wienbälge, un ward vergaten, un de Wienbälge verdarvt.
38. Sonnern de Most schall man in nie Wienbälge dohn, so ward se alle
beide beholn.
39. Un Nüms is, de vun den olen drinkt, un will bald den nien; denn he
seggt: De ole is milder.
Dat 6. Kapitel.
1. Un dat begev sik up en Nasabbat, dat He dörch dat Korn gung, un Sin
Jüngers reten Ahrn ut, un eten, un reven se mit de Hann. _Matth. 12, 1.
Mark. 2, 23._
2. Weke awer vun de Pharisäers sproken to se: Warum doht ji, dat sik nich
schickt to dohn up de Sabbats?
3. Un JEsus antworte un sprok to se: Hebbt ji dat nich les’t, wat David
dä, as em hunger, un de mit em weern?
4. Wo he in dat Gotteshus gung, un neem de Schaubröd, un eet se, un
gev se ok de, de mit em weern; de doch Nüms eten dörft, as alleen de
Presters. _1. Sam. 21, 6. 2. Mos. 29, 33. 3. Mos. 24, 9._
5. Un sprok to se: De Minschensöhn is en HErr, ok vun den Sabbat. _Matth.
12, 8._
6. Dat gescheeg awer up en annern Sabbat, dat He gung in de Schol, un
lehr. Un dar weer en Minsch, den sin rechte Hand verdrögt weer. _Mark. 3,
1._
7. Awer de Schriftgelehrten un Pharisäers heeln up Em, ob He ok heeln war
up den Sabbat, up dat se en Sak gegen Em funnen. _Luk. 14, 1._
8. He mark awer ehr Gedanken, un sprok to den Minschen mit de verdrögte
Hand: Stah up, un trä hervör! Un he stunn up, un trä darhen.
9. Do sprok JEsus to se: Ik frag ju, wat schickt sik to dohn up den
Sabbat, wat Gudes oder Slechtes, dat Leven erholn oder verdarven?
10. Un He seeg se alltomal umher an, un sprok to den Minsch: Streck din
Hand ut! Un he dä dat. Do war em sin Hand wedder torecht brocht, gesund
as de annere.
11. Se awer warn ganz unsinnig, un besproken sik mit enanner, wat se Em
dohn wulln.
12. Dat begev sik awer to de Tied, dat He gung up en Barg to beden, un He
blev de Nacht öwer in dat Gebed to GOtt.
13. Un as dat Dag war, reep He Sin Jüngers, un wählte twölf vun se, weke
He ok Apostel nennen dä: _Luk. 9, 1. Mark. 3, 13. 14._
14. Simon, den He Petrus nenn dä, un Andreas, sin Broder, Jakobus un
Johannes, Philippus un Bartholomäus,
15. Matthäus un Thomas, Jakobus, Alphäus sin Söhn, Simon, genannt Zelotes,
16. Judas, Jakobus sin Söhn, un Judas Ischarioth, de Verräther.
17. Un He gung raf mit se, un trä up en Platz in dat Feld, un de Hupen
vun Sin Jüngers, un en grote Meng vun dat Volk ut dat ganze jüdische
Land, un Jerusalem, un Tyrus un Sidon, an den See gelegen. _Matth. 4, 25._
18. De dar kamen weern, Em to hörn, un dat se heelt warn vun ehr Süken,
un de vun unreine Geister umherdreven warn, de warn gesund.
19. Un all dat Volk wull Em beröhrn; denn dar gung Kraft vun Em, un heel
se all.
20. Un He hev Sin Ogen up öwer Sin Jüngers, un sprok: Selig sünd ji Arme;
denn dat Riek GOttes hört ju to. _Matth. 5, 3._
21. Selig sünd ji, de ji hier hungert; denn ji schüllt satt warrn. Selig
sünd ji, de ji hier weent; denn ji ward lachen. _Offenb. 7, 16. Ps. 126,
5. 6. Jes. 61, 3._
22. Selig sünd ji, wenn ju de Lüd haßt, un ju afsonnert, un schellt ju,
un veracht ju Namen, as en boshaftigen, wegen den Minschensöhn.
23. Freut ju denn un hüppt, denn seht, ju Lohn is grot in den Himmel.
Desglieken dä’n ehr Vaders de Propheten ok.
24. Awer dargegen, wehe ju Rieken; denn ji hebbt ju Trost weg. _Amos. 6,
1. Jak. 5, 1._
25. Wehe ju, de ji vull sünd; denn ju ward hungern. Wehe ju, de ji hier
lacht; denn ji ward weenen un huln. _Jes. 10, 16._
26. Wehe ju, wenn ju jedereen lavt. Desglieken dän ehr Vaders de falschen
Propheten ok.
27. Awer Ik segg ju, de ji tohört: Leevt ju Fiende; doht de wohl, de ju
hassen doht;
28. Segent de, de ju verflucht; bedt för de, de ju beleidigt.
29. Un wer di sleit up de een Back, den bee de anner ok an; un wer di den
Mantel nimmt, den weiger ok nich, den Rock to geven.
30. Wer di beden deiht, den gif, un wer di dat Dine nimmt, dar födder dat
nich wedder. _5. Mos. 15, 7._
31. Un as ji wüllt, dat ju de Lüd dohn schüllt, so doht ji ok se. _Röm.
7, 12._
32. Un wenn ji leef hebbt, de ju leef hebbt, wat för Dank hebbt ji
darvun? Denn de Sünners leeft ok, de se leef hebbt. _Matth. 5, 46._
33. Un wenn ji ju Woldäders wol doht; wat för en Dank hebbt ji darvun?
Denn de Sünners doht ok datsülve.
34. Un wenn ji lehnt, vun de ji höpt, wedder to nehmen; wat för en Dank
hebbt ji darvun? Denn ok de Sünners lehnt de Sünners, up dat se Gliekes
wedder nehmt. _3. Mos. 25, 35. Matth. 5, 42._
35. Doch awer leeft ju Fiende; doht wol un deent, dat ji nicks darför
höpt, so ward ju Lohn grot wesen, un ward Kinner vun den Allerhöchsten
wesen. Denn He is gütig ok öwer de Undankbaren un de Boshaften. _Ps. 37,
26._
36. Darum west barmhartig, as ok ju Vader barmhartig is. _2. Mos. 34, 6.
Ps. 103, 8. 13._
37. Richt nich, so ward ji ok nich richt. Verdammt nich, so ward ji ok
nich verdammt. Vergevt, so ward ju vergeven. _Röm. 2, 1._
38. Gevt, so ward ju geven. En vull, gedrückt, gerüttelt un öwerflödig
Maat ward man in ju Schoot geven; denn grad mit dat Maat, dar ji mit
meet, ward man ju wedder meeten. _Mark. 4, 24._
39. Un He sä se en Glieknis: Kann ok en Blinde en Blinden den Weg wiesen?
Warn se nich alle beide in de Kuhl falln?
40. De Jünger is nich öwer sin Meister. Wenn de Jünger is as sin Meister,
so is he vullkamen. _Joh. 15, 20._
41. Wat sühst du awer en Splitter in din Broder sin Oog, un den Balken in
din Oog warrst du nich wahr? _Matth. 7, 3._
42. Oder wa kannst du seggen to din Broder: Hol still, Broder, ik will
den Splitter ut din Oog trecken; un du sühst sülvst nich den Balken in
din egen Oog? Du Heuchler, treck toeerst den Balken ut din Oog un süh
denn to, dat du den Splitter ut din Broder sin Oog treckst. _Matth. 7, 5._
43. Dat is keen gude Bom, de böse Frucht dricht, un keen böse Bom, de
gude Frucht dricht.
44. En jede Bom ward an sin egen Frucht kennt. Denn man plückt keen
Fiegen vun de Dornen, ok so plückt man keen Wiendruven vun de Dornbüsch.
45. En gude Minsch bringt wat Gudes hervör ut den guden Schatz vun sin
Hart. Un en slechte Minsch bringt wat Böses hervör ut den bösen Schatz
vun sin Hart. Denn wovun dat Hart vull is, darvun geiht de Mund öwer.
_Matth. 12, 35._
46. Wat heet ji Mi awer HErr, HErr, un doht nich, wat Ik ju segg? _Matth.
7, 21._
47. Wer to Mi kummt, un hört Min Red un deiht se, den will Ik ju wiesen,
wem he to verglieken is. _Röm. 2, 13. Jak. 1, 22._
48. He is liek en Minsch, de en Hus bu’ un grav deep, un lä den Grund up
den Fels. As awer en Water keem, do reet de Strom na dat Hus ran, un kunn
dat nich bewegen; denn dat weer up den Felsen gründt.
49. Wer awer hört un nich deiht, de is liek en Minsch, de en Hus bu’ up
de Eer ahn Grund, un de Strom reet to em ran, un dat full bald, un dat
Hus kreeg en groten Reet.
Dat 7. Kapitel.
1. As He awer vör dat Volk utredt harr, gung He na Kapernaum.
2. Un de Knecht vun en Hauptmann, den he werth heel, leeg dodkrank.
_Matth. 8, 5._
3. As he awer vun JEsus hör, schick he de Öllsten vun de Juden to Em, un
be’ Em, dat He keem un sin Knecht gesund maken dä.
4. As se awer to JEsus keemen, beden se Em mit Fliet, un sproken: He is
werth, dat Du em dat erwiesen deihst.
5. Denn he hett uns Volk leef, un hett uns de Schol bu’t.
6. JEsus awer gung mit se hen. As se awer nu nich wiet vun dat Hus weern,
schick de Hauptmann vun sin Frünn to Em, un leet Em seggen: Ach, HErr,
bemöh Di nich, ik bün dat nich werth, dat Du unner min Dack geihst.
_Matth. 8, 8._
7. Darum hef ik ok mi sülvst nich würdig holn, dat ik to Di keem; sonnern
sprek een Wort, so ward min Jung gesund.
8. Denn ok ik bün en Minsch, de Obrigkeit unnerdahn, un hef Kriegsknechts
unner mi, un sprek to een: »Gah hen!« so geiht he hen, un to den annern:
»Komm her!« so kummt he, un to min Knecht: »Doh dat!« so deiht he dat.
9. As awer JEsus dat hör, wunner He sik öwer em, un wenn’ sik um, un
sprok to dat Volk, dat Em nafolgen dä: Ik segg ju, son Glov hef Ik in
Israel nich funn’.
10. Un as de, weke utschickt weern, wedder na Hus keemen, funn’ se den
kranken Knecht gesund.
11. Un dat begev sik darna, dat He in en Stadt mit Namen Nain gung, un
veele vun Sin Jüngers gungen mit Em, un veel Volk.
12. As He awer neeg an dat Stadtdohr keem, süh, do drog man en Doden rut,
de de enzige Söhn vun sin Moder weer; un se weer en Wetfru, un veel Volk
ut de Stadt gung mit ehr. _1. Kön. 17, 17._
13. Un as de HErr se sehn dä, dä se Em leed, un He sprok to ehr: Ween
nich! _Matth. 9, 36. Jer. 31, 16._
14. Un trä hento, un röhr den Sarg an, un de Dregers stunnen still. Un He
sprok: Jüngling, Ik segg di, stah up! _Mark. 5, 41._
15. Un de Dode rich sik up, un fung an to spreken. Un He gev em sin
Moder. _2. Kön. 4, 36._
16. Un dar keem se all en Furcht an, un priesen GOtt, un sproken: Dar is
en grote Prophet unner uns upstahn, un GOtt hett Sin Volk besöcht.
17. Un düsse Red öwer Em war lut dörch dat ganze jüdische Land, un alle
umliggen Länner.
18. Un dat Allns verkünnigten Johannes sin Jüngers em. Un he reep to sik
twee vun sin Jüngers, _Matth. 11, 2._
19. Un schick se to JEsus, un leet Em seggen: Büst Du, de dar kamen
schall, oder schüllt wi up en annern töven?
20. As awer de Jüngers to Em kemen, sproken se: Johannes de Döper hett
uns to Di schickt, un lett Di seggen: Büst Du, de dar kamen schall, oder
schüllt wi up en annern töven?
21. To düsse Stunn awer mak He veele gesund vun Süken un Plagen un böse
Geister, un veele Blinden schenk He dat Gesicht.
22. Un JEsus antwort un sprok to se: Gaht hen, un verkünnigt Johannes,
wat ji sehn un hört hebbt: De Blinden seht, de Lahmen gaht, de Utsätzigen
ward rein, de Doden staht up, un de Armen ward dat Evangelium predigt;
_Jes. 85, 5. Matth. 11, 5._
23. Un selig is, wer sik nich an Mi argern deiht. _Matth. 11, 6._
24. As awer Johannes sin Baden torüggungen, fung JEsus an to reden to dat
Volk vun Johannes: Wat sünd ji rut gahn in de Wüstenie to sehn? Wüllt ji
en Rohr sehn, dat vun den Wind bewegt ward? _Matth. 11, 7._
25. Oder wat sünd ji rut gahn to sehn? Wüllt ji en Minsch sehn in weeke
Kleder? Seht, de in herrliche Kleder un Lüsten levt, de sünd in de
königliche Höf.
26. Oder wat sünd ji rutgahn to sehn? Wüllt ji en Prophet sehn? Ja, Ik
segg ju, de dar mehr is as en Prophet.
27. He is dat, vun den schreven steiht: Süh, Ik schick Min Engel vör Din
Angesicht her, de dar torecht maken schall Din Weg vör Di. _Mal. 3, 1.
Matth. 11, 10. Mark. 1, 2._
28. Denn Ik segg ju, dat unner de, de vun Fruens gebarn sünd, keen gröter
Prophet is as Johannes de Döper; de awer lütter is in dat Riek GOttes, de
is gröter as he.
29. Un all dat Volk, dat Em hörn dä, un de Töllners, geven GOtt Recht, un
leten sik döpen mit Johannes sin Döp.
30. Awer de Pharisäers un Schriftgelehrten verachten GOtt Sin Rat gegen
sik sülvst, un leten sik nich vun Em döpen. _Apost. 13, 46._
31. Awer de HErr sprok: Wokeen schall Ik de Minschen vun düt Geslecht
verglieken? Un wokeen sünd se to verglieken? _Matth. 11, 16._
32. Se sünd to verglieken de Kinner, de up den Markt sitt un ropt gegen
enanner, un sprekt: Wi hebbt vör ju fleut, un ji hebbt nich danzt; wi
hebbt ju klagt, un ji hebbt nich weent.
33. Denn Johannes de Döper is kamen, un eet keen Brod, un drunk keen
Wien; so seggt ji: He hett den Düvel. _Matth. 3, 4._
34. De Minschensöhn is kamen, itt un drinkt; so seggt ji: Seht, de Minsch
is en Freter un Wiensuper, en Fründ vun de Töllners un Sünners.
35. Un de Wiesheit mutt sik rechtfardigen laten vun all ehr Kinner.
_Matth. 11, 19._
36. Een vun de Pharisäers be’ Em awer, dat He mit em eten schull. Un He
gung rin na den Pharisäer sin Hus, un sett Sik to Disch.
37. Un süh, en Fru weer in de Stadt, de weer en Sünnerin. As se vernehmen
dä, dat He to Disch sitten dä in den Pharisäer sin Hus, broch se en Glas
mit Salv.
38. Un trä vun achtern to Sin Föt, un ween, un fung an, Sin Föt to netten
mit Thranen, un mit de Haar vun ehrn Kopp to drögen, un küß Sin Föt, un
salv se mit Salv.
39. As awer dat de Pharisäer seeg, de Em laden harr, sprok he bi sik
sülvst, un sä: Wenn düsse en Prophet weer, so wüß He, wer un wat vör en
Wief dat is, de Em anröhrn deiht; denn se is en Sünnerin.
40. JEsus antworte, un sprok: Simon, Ik hef di wat to seggen. He awer
sprok: Meister, segg an.
41. Dar weer en Wucherer, de harr twee Schuldners. De een weer schüllig
fief hunnert Groschen, de anner föftig.
42. As se awer nicks harrn to betahln, schenk he dat alle beide. Segg
an: Wer vun se ward em am meisten leef hebben? _Kol. 2, 13._
43. Simon antworte un sprok: Ik meen, den he am meisten schenkt hett. He
awer sprok to em: Du hest recht ordeelt.
44. Un He wenn’ sik to dat Wief, un sprok to Simon: Sühst du düt Wief
wol? Ik bün in din Hus kamen, du hest Mi keen Water geven to min Föt,
düsse awer hett min Föt mit Thranen nett, un mit de Haar vun ehrn Kopp
afdrögt. _1. Mos. 18, 4._
45. Du hest Mi keen Kuß geven; düsse awer, nadem se rin kamen is, hett
nich aflaten, Min Föt to küssen. _Röm. 16, 16._
46. Du hest Min Kopp nich mit Öl salvt; se awer hett Min Föt mit Salv
salvt.
47. Darum segg Ik di: Ehr sünd veele Sünden vergeven, denn se hett veel
leef hatt; weken awer wenig vergeven ward, de leeft wenig.
48. Un He sprok to ehr: Di sünd din Sünden vergeven. _Matth. 9, 2._
49. Do fungen an, de mit Em to Disch sitten dän, un sproken to sik
sülvst: Wer is düsse, de ok de Sünden vergift? _Matth. 9, 3._
50. He awer sprok to dat Wief: Din Glov hett di holpen, gah hen mit
Freden! _Luk. 8, 48. 17, 19. Mark. 5, 34._
Dat 8. Kapitel.
1. Un dat begev sik darna, dat He reisen dä dörch Städte un Flecken, un
predig un verkünnig dat Evangelium vun dat Riek GOttes, un de Twölf mit
Em.
2. Darto enige Fruens, de He gesund makt harr vun de bösen Geister un
Süken; nämlich Maria, de dar Magdalena heet, vun weke weern söven Düvels
utfahrn, _Mark. 15, 40. 16, 9._
3. Un Johanna, Chusa, den Pleger vun Herodes, sin Fru, un Susanna, un
veele annere, de Em Handrekung dän vun ehr Göder.
4. As nu veel Volk bi enanner weer un ut de Städte to Em kemen, sprok He
dörch en Glieknis: _Matth. 13, 3. Mark. 4, 2._
5. Dar gung en Saimann rut, to sai’n sin Saat; un as he sai’, full wat an
den Weg, un war tweiperrt, un de Vageln unner den Himmel freten dat up.
6. Un wat full up den Felsen, un as dat upgung, verdrög dat, darum, dat
dat keen Saft harr.
7. Un wat full merrn mank de Dornen; un de Dornen gungen mit up, un heeln
dat unner.
8. Un wat full up en gude Land; un dat gung up, un drog hunnertfältig
Frucht. As He dat sä, reep He: Wer Ohrn hett to hörn, de hör to! _1. Mos.
26, 12._
9. Sin Jüngers awer frogen Em, un sproken, wat düt Glieknis weer.
10. He awer sprok: Ju is dat geven, to weeten dat Geheemnis vun GOtt Sin
Riek; de annern awer in Glieknissen, dat se dat nich seht, ob se dat wol
seht, un nich verstaht, ob se dat wol hört. _Jes. 6, 9. 10. Matth. 13,
14. Mark. 4, 12. Joh. 12, 40. Apost. 28, 26._
11. Düt is awer dat Glieknis: De Saat is GOtt Sin Wort.
12. De awer an den Weg sünd, dat sünd, de dat hört; darna kummt de Düvel,
un nimmt dat Wort vun ehr Hart, up dat se nich glovt un selig ward.
13. De awer up den Felsen, sünd de: wenn se dat hört, nehmt se dat Wort
mit Freuden an; un de hebbt keen Wuddeln, en Tied lang glovt se, un to de
Tied vun de Anfechtung fallt se af.
14. Dat awer mank de Dornen full, dat sünd de, de dat hört, un gaht hen
unner de Sorgen, Riekdom un Wollust vun dat Leven, un erstickt, un bringt
keen Frucht.
15. Dat awer up dat gude Land sünd de, de dat Wort hört un beholt in en
fein gut Hart, un bringt Frucht in Geduld. _Apost. 16, 14. Ebr. 10, 36._
16. Nüms awer stickt en Licht an, un deckt dat mit en Fatt to, oder sett
dat unner en Bank; sonnern he sett dat up en Lüchter, up dat, wer rin
geiht, dat Licht sehn deiht. _Matth. 5, 15. Mark. 4, 21._
17. Denn dar is nicks verborgen, dat nich apenbar ward, ok nicks
Heemlichs, dat nich bekannt war un an den Dag keem. _Matth. 10, 26. Mark.
4, 22._
18. So seht nu darup, woans ji tohört. Denn wer dar hett, den ward geven,
wer awer nich hett, vun den ward nahm, ok dat he meent to hebben. _Matth.
13, 12._
19. Dar gungen awer hento Sin Moder un Sin Bröder, un kunnen vör dat Volk
nich to Em kamen. _Matth. 12, 46. Mark. 3, 31._
20. Un dat war Em anseggt: Din Moder un Din Bröder staht buten, un wüllt
Di sehn. _Mark. 3, 32._
21. He awer antworte, un sprok: Min Moder un min Bröder sünd düsse, de
GOttes Wort hört un doht. _Joh. 15, 14._
22. Un dat begev sik up een vun de Dag’, dat He in en Schipp trä mit samt
Sin Jüngers. Un He sprok to se: Lat uns öwer den See fahrn, un se stötten
vun Lann. _Matth. 8, 23. Mark. 4, 36._
23. Un as se segeln dän, sleep He in. Un dar keem en Stormwind up den
See, un de Waggen öwerfulln se, un se stunnen in grote Gefahr.
24. Do treden se to Em, un weckten Em up, un sproken: Meister, Meister,
wi kamt um! Do stunn He up, un bedroh den Wind un de Waggen vun dat
Water, un dat leet af un war still.
25. He sprok awer to se: Wo is ju Glov? Se fürchten sik awer, un
wunnerten sik, un sproken unner enanner: Wer is düsse? Denn He befehlt
den Wind un dat Water, un se sünd Em gehorsam. _Matth. 8, 26._
26. Un se segelten fort in de Gegend vun de Gadarener, weke is grad öwer
vun Galiläa. _Matth. 8, 28. Mark. 5, 1._
27. Un as He utträ up dat Land, keem Em en Mann in de Möt ut de Stadt, de
harr Düvels vun lange Tied her, un he trock keen Kleder an, un blev in
keen Hus, sonnern in de Dodenkulen.
28. As he awer JEsus seeg, schreeg he un full vör Em dal, un reep lut,
un sprok: Wat hef ik mit Di to schaffen, JEsus, Du Söhn vun GOtt, den
Allerhöchsten? Ik bed Di, Du wullst mi nich quälen. _Matth. 8, 29._
29. Denn He befohl den unreinen Geist, dat he vun den Minsch utfahrn dä;
denn he harr em lange Tied plagt. Un he weer mit Keden bunden un mit
Fotfesseln anbunden, un he terreet de Bann’, un war vun den Düvel dreven
in de Wüstenie.
30. Un JEsus frog em, un sprok: Wa heetst du? He sprok: Legion, denn dar
weern veele Düvels in em fahrn.
31. Un se beden Em, dat He se nich in de Deep fahrn leet.
32. Dar weer awer darsülvst en grote Drift Sögen an de Weid up den Barg.
Un se beden Em, dat He se Frielöv gev, in desülven to fahrn. Un He verlöv
se dat.
33. Do fahrn de Düvels ut vun den Minsch, un fahrn in de Sögen, un de
Drift störrt sik vun de steile Hög in den See, un versopen.
34. As awer de Harrn seegen, wat gescheeg, lepen se weg, un verkünnigten
dat in de Stadt un in de Dörper.
35. Do gungen se rut to sehn, wat dar geschehn weer; un keemen to JEsus,
un funn’ den Minsch, vun den de Düvels utfahrn weern, sitten to JEsus Sin
Föt, antrocken un vernünftig, un se verfehrten sik.
36. Un de dat sehn harrn, verkünnigten se dat, woans de Besetene gesund
warn weer.
37. Un de ganze Menge vun de umliggen Länner vun de Gadarener be’ Em, dat
He vun se gung. Denn en grote Furcht weer se ankamen. Un He trä in dat
Schipp, un kehr wedder um.
38. Do be’ Em awer de Mann, vun den de Düvels utfahrn weern, dat he much
bi Em wesen. Awer JEsus leet em vun Sik, un sprok: _Mark. 5, 18._
39. Gah wedder to Hus, un segg, wa grote Dinge GOtt an di dahn hett. Un
he gung hen, un predig dörch de ganze Stadt, wa grote Dinge JEsus an em
dahn harr.
40. Un dat begev sik, as JEsus wedder keem, neem Em dat Volk up, denn se
tövten alle up Em.
41. Un süh, dar keem en Mann, mit Namen Jairus, de en Scholöbberste weer,
full JEsus to Föt, un be’ Em, dat He wull in sin Hus kamen. _Matth. 9,
18._
42. Denn he harr en eenzige Dochter bi twölf Jahr, de leeg up dat Letz.
Un as He hengung, dräng Em dat Volk.
43. Un en Fru harr den Blodgang twölf Jahr hatt; de harr all ehr Hav un
Gut an Dokters wendt, un kunn vun keen heelt warrn. _Mark. 5, 25._
44. De trä vun achtern to Em, fat den Som vun Sin Kleed an, un sogliek
stunn de Blodgang still.
45. Un JEsus sprok: Wer hett Mi anfat? As se dat awer all leugnen, sprok
Petrus, un de mit em weern: Meister, dat Volk drängt un drückt Di, un du
seggst: Wer hett Mi anröhrt?
46. JEsus awer sprok: Mi hett jemand anröhrt; denn Ik föhl, dat en Kraft
vun Mi utgahn is.
47. As awer de Fru seeg, dat dat nich verborgen weer, keem se mit Bevern,
un full vör Em dal, un verkünnig dat vör all dat Volk, ut wat för en
Orsak se Em anröhrt harr, un woans se weer so bald gesund warn.
48. He awer sprok to ehr: Hef guden Moth, Min Dochter, din Glov hett di
holpen, gah hen mit Freden.
49. As He noch reden dä, keem een vun de Scholöbbersten sin Lüd, un sprok
to Em: Din Dochter is storven, bemöh den Meister nich. _Matth. 9, 18.
Mark. 5, 35._
50. As awer JEsus dat hör, antwor’ He em, un sprok: Wes’ nich bang; glov
blot, so ward se gesund. _Mark. 5, 36._
51. As He awer in dat Hus keem, leet He Nüms rin gahn, as alleen Petrus,
Jakobus un Johannes, un den Vader un de Moder vun dat Kind.
52. Se weenten awer all, un beklagten se. He awer sprok: Weent nich, se
is nich storven, sonnern se slöpt.
53. Un se lachten Em ut; denn se wussen wol, dat se storven weer.
54. He awer drev se all rut, neem se bi de Hand, reep un sprok: Kind,
stah up!
55. Un ehr Geist keem wedder, un se stunn sogliek up. Un He befohl, man
schull ehr wat to eten geven.
56. Un ehr Öllern verfehrn sik. He awer befohl se, dat se Nüms sän, wat
geschehn weer. _Luk. 5, 14. Mark. 7, 36._
Dat 9. Kapitel.
1. He reep awer de Twölf tosamen, un gev se Gewalt un Macht öwer alle
Düvels, un dat se Süken heeln kunn’, _Matth. 10, 1. Mark. 6, 7._
2. Un schick se ut to predigen dat Riek GOttes, un de Kranken gesund to
maken.
3. Un sprok to se: Ji schüllt nicks mit ju nehmen up den Weg, weder
Stock, noch Tasch, noch Brod, noch Geld; ok schall dar een nich twee Röck
hebben. _Mark. 10, 9._
4. Un wo ji in en Hus gaht, dar blievt, bet ji vun dar treckt. _Luk. 10,
5-7._
5. Un vun de, de ju nich upnehmt, dar gaht rut vun desülvige Stadt, un
slaht ok den Stoff af vun ju Föt, to en Tügnis öwer se. _Luk. 10, 11._
6. Un se gungen ut, un dörchtrocken de Flecken, predigten dat Evangelium,
un maken gesund allerwegens.
7. Dar keem awer vör Herodes, den Veerfürsten, allns, wat dörch Em
gescheeg, un he weer besorgt, wiel vun enige seggt war: Johannes is vun
de Doden wedder upstahn; _Matth. 14, 1. Mark. 6, 14._
8. Vun enige awer: Elias is kamen; vun enige awer: Dar is een vun de olen
Propheten wedder upstahn.
9. Un Herodes sprok: Johannes, den hef ik den Kopp afsla’n; wer is awer
düsse, vun den ik so wat hörn doh? Un he wull Em sehn.
10. Un de Apostels keemen wedder, un vertelln Em, wa grote Dinge se dahn
harrn. Un He neem se to sik, un gung afsiets in en Wüstenie bi de Stadt,
de dar heet Bethsaida. _Matth. 14, 13._
11. As düt dat Volk wies war, trock dat Em na; un He leet se to Sik, un
sä se vun GOtt Sin Riek, un mak gesund, de dat nödig harrn. Awer de Dag
fung an, up de Neeg to gahn.
12. Do treden to Em de Twölf, un sproken to Em: Lat dat Volk vun Di, dat
se hengaht in de Flecken umher, un in de Dörper, dat se Harbarg un Spies
finnt; denn wi sünd hier in de Wüstenie. _Matth. 14, 15._
13. He awer sprok to se: Gevt ji se wat to eten. Se sproken: Wi hebbt
nich mehr as fief Bröd un twee Fisch; dat wes’ denn, dat wi hengahn
schüllt, un Spies kopen för so veel Volk.
14. (Denn dar weern bi fief dusend Mann.) He sprok awer to Sin Jüngers:
Lat se sik setten schichtwies’, bi föftig un föftig.
15. Un se dän so, un setten sik all.
16. Do neem He de fief Bröd un twee Fisch, un seeg up na den Himmel, un
dank darför, brok se, un gev se de Jüngers, dat se dat Volk vörleggen dän.
17. Un se eten, un warn all satt, un warn uphaven, wat se öwrig blev vun
Krömen, twölf Körf vull. _2. Kön. 4, 44._
18. Un dat begev sik, as He alleen weer, un bed, un Sin Jüngers bi Em,
frog He se, un sprok: Wat seggt de Lüd öwer Mi, dat Ik bün?
19. Se antworten un sproken: Se seggt, Du büst Johannes de Döper; weke
awer, Du büst Elias; weke awer, dar is een vun de olen Propheten wedder
upstahn. _Matth. 14, 2. Mark. 6, 14._
20. He awer sprok to se: Wer seggt ji awer, dat Ik bün? Do antworte
Petrus un sprok: Du büst GOtt Sin Christus. _Matth. 16, 16. Mark. 8, 29.
Joh. 1, 49._
21. Un He bedroh se, un befohl, dat se dat Nüms sä’n.
22. Un sprok: Denn de Minschensöhn mutt noch veel lieden, un verstött
warrn vun de Öllsten un Hohenpresters, un Schriftgelehrten, un dod makt
warrn, un an den drütten Dag wedder upstahn. _Matth. 17, 22. 20, 17. 18._
23. Do sprok He to se all: Wer Mi folgen will, de verleugen sik sülvst,
un nehm sin Krüz up sik däglich, un folg Mi na. _Matth. 16, 24. Mark. 8,
34._
24. Denn wer sin Leven erholn will, de ward dat verleern; wer awer sin
Leven verleert um Minetwilln, de ward dat erholn. _Luk. 17, 33._
25. Un wat förn Nutzen harr de Minsch, wenn he de ganze Welt gewinnen dä,
un verlor sik sülvst, oder dä sik sülvst Schaden?
26. Wer sik awer vör Mi un Min Wör’ schamt, vör den ward sik ok de
Minschensöhn schamen, wenn He kamen ward in Sin un Sin Vaders un in de
hilligen Engeln ehr Herrlichkeit. _Matth. 10, 33. Mark. 8, 38. Luk. 12,
9. 2. Tim. 2, 12._
27. Ik segg ju awer wahrlich, dat enige sünd vun de, de hier staht, de
den Dod nich smecken ward, bet dat se GOtt Sin Riek seht.
28. Un dat begev sik na düsse Reden bi acht Dag’, dat He to Sik nehm
Petrus, Johannes un Jakobus, un gung up en Barg to beden. _Matth. 17, 1.
Mark. 9, 2._
29. Un as He bed, war de Gestalt vun Sin Angesicht anners, un Sin Kleed
war witt, un glänz.
30. Un süh, twee Männer reden mit Em, weke weern Moses un Elias.
31. De erschienen in Klarheit, un reden vun den Utgang, weken He schull
erfülln in Jerusalem.
32. Petrus awer un de mit em weern, weern vull Slap. As se awer upwaken
dän, seegen se Sin Klarheit, un de twee Männer, de bi Em stunn’.
33. Un dat begev sik, as de vun Em wieken dän, sprok Petrus to Em:
Meister, hier is gut wesen, lat uns dree Hütten maken, Di een, Moses een,
un Elias een. Un he wuß nich, wat he reden dä.
34. As he awer düt reden dä, keem en Wolk, un öwerschatt se, un se
verfehrn sik, as de Wolk se öwertrock.
35. Un dar keem en Stimm ut de Wolk, de sprok: Düt is Min leeve Söhn, den
schüllt ji hörn. _Matth. 3, 17. Mark. 1, 11. 9, 7._
36. Un indem son Stimm gescheeg, funnen se JEsus alleen. Un se versweegen
dat, un verkünnigten Nüms in desülvigen Dag’, wat se sehn harrn.
37. Dat begev sik awer den Dag darna, as se vun den Barg keemen, keem se
veel Volk in de Möt. _Matth. 17, 14. Mark. 9, 14._
38. Un süh, en Mann mank dat Volk reep, un sprok: Meister, ik bed Di,
beseh doch min Söhn; denn he is min eenzige Söhn.
39. Süh, de Geist grippt em, so schriggt he gliek, un he ritt em, dat he
schümt, un mit grote Noth wiekt he vun em, wenn he em reten hett;
40. Un ik hef Din Jüngers beden, dat se em utdrieven schulln, un se kunn
dat nich.
41. Do antworte JEsus, un sprok: O du unglövige un verkehrte Art, wa lang
schall Ik bi ju wesen, un ju dulden? Bring din Söhn her.
42. Un as he to Em keem, reet em de Düvel, un quäl em. JEsus awer bedroh
den unsaubern Geist, un mak den Jungen gesund, un gev em sin Vader
wedder.
43. Un alle Lüd verfehrn sik öwer GOtt Sin Herrlichkeit. As se sik awer
all verwunnerten öwer Allns, wat He dä, sprok He to Sin Jüngers:
44. Fat ji mit ju Ohrn düsse Red; denn de Minschensöhn mutt öwerantwort
warrn in de Minschen ehr Hann. _Matth. 17, 22._
45. Awer dat Wort verstunn’ se nich, un dat weer vör se verborgen, dat se
dat nich begrepen. Un se weern to bang, Em to fragen um datsülvige Wort.
46. Dar keem ok en Gedanke mank se: Wer mank se de Gröttste weer. _Mark.
9, 34._
47. As awer JEsus de Gedanken vun ehr Harten sehn dä, greep He en Kind,
un stell dat bi Sik.
48. Un sprok to se: Wer dat Kind upnimmt in Min Nam, de nimmt Mi ok up,
un wer Mi upnimmt, de nimmt Den up, de Mi schickt hett. Wer awer de
Lüttste is mank ju, de ward grot wesen. _Matth. 10, 40. Joh. 13, 20._
49. Do antworte Johannes, un sprok: Meister, wi seegen een, de drev
Düvels ut in Din Nam, un wi wehrn em, denn he folg Di nich mit uns. _4.
Mos. 11, 27. Mark. 9, 38._
50. Un JEsus sprok to em: Wehrt em nich; denn wer nich wedder uns is, de
is för uns. _Luk. 11, 23. Matth. 12, 30._
51. Dat begev sik awer, as de Tied erfüllt weer, dat He schull vun hier
nahmen warrn, richt He Sin Gesicht, stracks na Jerusalem to wanneln.
52. Un He schick Baden vör Sik hen; de gungen hen un keemen in en Flecken
vun de Samariters, dat se Em Harbarg bestellten. _Joh. 4, 4._
53. Un se neemen Em nich an, darum, dat He Sin Gesicht richt harr, to
wanneln na Jerusalem.
54. As awer dat Sin Jüngers, Jakobus un Johannes, sehn dän, sproken se:
HErr, wullt Du, so wüllt wi seggen, dat dar Füer vun den Himmel falln
deiht, un se vertehrt, as Elias dä? _2. Kön. 1, 10. 12._
55. JEsus awer wenn’ Sik, un bedroh se, un sprok: Weet ji nich, wat för
en Geist sin Kinner ji sünd?
56. De Minschensöhn is nich kamen, de Minschen ehr Seel to verdarven,
sonnern to erholn. _Joh. 3, 17. 12, 47._
57. Un se gungen in en annern Flecken. Dat begev sik awer, as se up den
Weg weern, sprok een to Em: Ik will Di folgen, wo Du hengeihst. _Matth.
8, 19._
58. Un JEsus sprok to Em: De Föß hebbt Kuhlen, un de Vageln unner den
Himmel hebbt Nester: awer de Minschensöhn hett nich, wo He Sin Kopp
henleggt.
59. Un He sprok to en annern: Folg Mi na! De sprok awer: HErr, gif mi
Frielöv, dat ik tovör hengah un min Vader begrav.
60. Awer JEsus sprok to em: Lat de Doden ehr Doden begraven, gah du awer
hen, un verkünnig GOtt Sin Riek. _Matth. 8, 22._
61. Un en anner sprok: HErr, ik will Di nafolgen, awer verlöv mi tovör,
dat ik en Afscheed maken doh mit de, de in min Hus sünd. _1. Kön. 19, 20._
62. JEsus awer sprok to em: Wer sin Hand an de Plog leggt, un süht
torügg, de is nich geschickt to GOtt Sin Riek. _Spr. 26, 11. 2. Pet. 2,
20._
Dat 10. Kapitel.
1. Darna wähl de HErr anner söventig ut, un schick se je twee un twee vör
sik her, in alle Städte un Örter, dar He henkamen wull;
2. Un sprok to se: De Aarn is grot, de Arbeiter awer sünd wenig; bed den
HErrn vun de Aarn, dat He Arbeiters utschickt in Sin Aarn. _Joh. 4, 35.
Matth. 9, 37. 38._
3. Gaht hen, süh, Ik schick ju as de Lämmer merrn mank de Wülf. _Matth.
10, 16. 23, 34._
4. Dregt keen Büdel, noch Tasch, noch Schoh, un gröt Nüms up de Strat.
_Matth. 10, 9._
5. Wo ji in en Hus kamt, dar sprekt toeerst: Freden wes’ mit ju!
6. Un wenn darsülvst en Kind vun den Freden sin ward, so ward ju Freden
up em ruhn; wo awer nich, so ward ju Freden sik wedder to ju wennen.
7. In datsülvige Hus awer blievt, eet un drinkt, wat se hebbt. Denn en
Arbeiter is sin Lohn werth. Ji schüllt nich vun een Hus na dat anner
gahn. _5. Mos. 24, 14. Matth. 10, 10. 1. Cor. 9, 14._
8. Un wo ji in en Stadt kamt, un se ju annehmt, dar eet, wat ju vörsett
ward. _Matth. 10, 11._
9. Un makt de Kranken, de darsülvst sünd, gesund, un seggt se: GOtt Sin
Riek is neeg to ju kamen.
10. Wo ji awer in en Stadt kamt, dar se ju nich annehmt, dar gaht rut up
ehr Straten, un sprekt:
11. Ok den Stoff, de sik an uns hangt hett vun ju Stadt, sla’t wi af up
ju. Doch schüllt ji weten, dat ju GOtt Sin Riek neeg west is. _Matth. 10,
14._
12. Ik segg ju: Dat ward de Sodomer erdräglicher gahn an jenen Dag denn
son Stadt.
13. Wehe di, Chorazin! Wehe di, Bethsaida! Denn weern de Daden to Tyrus
un Sidon geschehn, de bi ju geschehn sünd, se harrn vör Tieden in Sack un
in de Asch seten, un Buß dahn. _Matth. 11, 21._
14. Doch dat ward Tyrus un Sidon erdräglicher gahn an dat jüngste
Gericht, as ju.
15. Un du Kapernaum, de du bet an den Himmel erhaven büst, du warrst bet
in de Höll runner stött warrn.
16. Wer ju hört, de hört Mi; un wer ju veracht, de veracht Mi; wer awer
Mi veracht, de veracht Den, de Mi schickt hett. _Matth. 10, 40. Joh. 13,
20._
17. De söventig awer keemen wedder mit Freuden, un sproken: HErr, uns
sünd ok de Düvels unnerdahn in Din Nam.
18. He sprok awer to se: Ik seeg wol den Satanas vun den Himmel falln, as
en Blitz. _Offenb. 12, 8. 9._
19. Seht, Ik hef ju Macht geven, to perrn up Slangen un Skorpionen, un
öwer alle Fiendesgewalt; un ju ward nicks schaden künnen.
20. Doch darin freut ju nich, dat ju de Geister unnerdahn sünd, freut ju
awer, dat ju Namen in den Himmel anschreven sünd. _Phil. 4, 3._
21. To de Stunn freu Sik JEsus in den GEist, un sprok: Ik pries Di, Vader
un HErr vun den Himmel un de Eer, dat Du so wat verborgen hest vör de
Wiesen un Kloken, un hest dat de Unmünnigen apenbart. Ja, Vader, also
weer dat wolgefällig vör Di. _Matth. 11, 25._
22. Dat is Mi Allns öwergeven vun Min Vader. Un Nüms weet, wer de Söhn
is, as alleen de Vader, noch wer de Vader is, as alleen de Söhn, un
wakeen dat de Söhn will apenbarn. _Matth. 11, 27. Joh. 1, 18. 6, 46._
23. Un He wenn’ Sik to Sin Jüngers, un sprok to se alleen: Selig sünd de
Ogen, de dat seht, wat ji seht. _1. Kön. 10, 8. Matth. 13, 76._
24. Denn Ik segg ju: Veele Propheten un Könige wulln sehn, wat ji seht,
un hebbt dat nich sehn, un hörn, wat ji hört, un hebbt dat nich hört. _1.
Pet. 1, 10._
25. Un süh, dar stunn en Schriftgelehrten up, versöch Em, un sprok:
Meister, wat mutt ik dohn, dat ik dat ewige Leven arv? _Matth. 22, 35.
Mark. 12, 28._
26. He awer sprok to Em: Wa steiht in dat Gesetz schreven? Woans lis’t du
dar?
27. He antworte, un sprok: Du schast GOtt, Din HErr, leef hebben vun
ganzen Harten, vun ganze Seel, vun allen Kräften, un vun ganzen Gemöt, un
din Neegsten as di sülvst. _3. Mos. 19, 18. Mark. 12, 30. 31._
28. He awer sprok to em: Du hest recht antwort; doh dat, so warrst du
leven. _3. Mos. 18, 5._
29. He awer wull sik sülvst rechtfardigen, un sprok to JEsus: Wer is denn
min Neegste? _2. Mos. 2, 13._
30. Do antworte JEsus, un sprok: Dar weer en Minsch, de gung vun
Jerusalem raf na Jericho, un full unner de Mörders; de trocken em ut, un
slogen em, un gungen darvun, un leeten em halfdod liggen.
31. Dat begev sik awer vun ungefehr, dat en Prester desülve Strat raf
trock, un as he em seeg, gung he vöröwer.
32. Desglieken ok en Levit, as he keem bi de Stä, un seeg em, gung he
vöröwer.
33. En Samariter awer reis’, un keem darhen, un as he em sehn dä, jammer
he em, _Ezech. 16, 6._
34. Gung to em, verbunn em sin Wunden, un got dar Öl un Wien rin; un bör
em up sin Thier, un broch em in de Harbarg, un pleg em.
35. An den annern Dag reis’ he, un trock rut twee Groschen un gev se den
Werth, un sprok to em: Pleg em; un wenn du wat mehr utleggen warrst, will
ik di dat betaln, wenn ik wedder kam.
36. Wat för een, dünkt di, de mank düsse dree de Neegste west is to den,
de mank de Mörders fulln weer?
37. He sprok: De de Barmhartigkeit an em dä. Do sprok JEsus to em: So gah
hen, un doh desglieken.
38. Dat begev sik awer, as se wannelten, gung He in en Flecken. Dar weer
en Fru, mit Namen Martha, de neem Em up in ehr Hus. _Joh. 11, 1. 12, 2.
3._
39. Un se harr en Swester, de heet Maria; de sett sik to JEsus Sin Föt,
un hör Sin Red to. _Apost. 22, 3._
40. Martha awer mak sik veel to schaffen, Em to deen’. Un se trä hento,
un sprok: HErr, fragst Du nich darna, dat min Swester mi alleen deen’
lett? Segg ehr doch, dat se dat ok angrippt.
41. JEsus awer antworte, un sprok to ehr: Martha, Martha, du hest veel
Sorg un Möh;
42. Eens awer is Noth. Maria hett dat gude Deel utwählt, dat schall nich
vun ehr nahmen warrn. _Ps. 27, 4. Matth. 6, 33._
Dat 11. Kapitel.
1. Un dat begev sik, dat He weer an en Ort un beden dä. Un as He uphört
harr, sprok een vun Sin Jüngers to Em: HErr, lehr uns beden, as ok
Johannes sin Jüngers lehr.
2. He awer sprok to se: Wenn ji beden doht, so sprekt: Uns’ Vader in den
Himmel, Din Nam warr hilligt. Din Riek kam. Din Will gescheh up de Eer as
in den Himmel. _Matth. 6, 9._
3. Uns’ däglich Brod gev uns ümmerdar. _2. Mos. 16, 19. 21._
4. Un vergev uns unse Sünden; denn ok wi vergevt alle, de uns schüllig
sünd. Un föhr uns nich in Versökung, sonnern erlös’ uns vun dat Övel.
5. Un He sprok to se: Wer is mank ju, de en Fründ hett, un gung to em um
Merrnnacht, un sprok to em: Leeve Fründ, lehn mi dree Bröd.
6. Denn dar is min Fründ to mi kamen vun de Strat, un ik hef nich, dat ik
em vörlegg.
7. Un de, weke darinnen weer, antwort em, un sprok: Mak mi keen Unruh;
de Döhr is all toslaten, un min lütten Kinner sünd bi mi in de Kamer; ik
kann nich upstahn un di geven.
8. Ik segg ju, un ob he nich upsteiht, un gift em, darum, dat he sin
Fründ is; so ward he doch wegen sin Utverschamtheit upstahn, un em geven
so veel as he brukt. _Luk. 18, 5._
9. Un Ik segg ju ok: Bedt, so ward ju geven; sökt, so ward ji finn’;
kloppt an, so ward ju updahn. _Matth. 7, 7. Mark. 11, 24. Joh. 16, 23.
24._
10. Denn wer dar bedt, de nimmt, un wer dar söcht, de finnt, un wer dar
ankloppt, den ward updahn.
11. Wo bedt mank ju en Söhn den Vader um Brod, de em en Steen darför
beeden deiht? un so he um en Fisch bedt, de em en Slang för den Fisch
beeden deiht? _Matth. 7, 9._
12. Oder wenn he um en Ei bedt, de em en Skorpion darför beeden deiht?
13. Wenn denn ji, de ji bös sünd, künnt ju Kinner gude Gaven geven, wa
veel mehr ward de Vader in den Himmel den hilligen GEist geven de, de Em
bedt.
14. Un He drev en Düvel ut, de weer stumm. Un dat gescheeg, as de Düvel
utfahrn dä, do sprok de Stumme. Un dat Volk verwunner sik. _Matth. 12,
22._
15. Weke awer mank se sproken: He drift de Düvels ut dörch Beelzebub, den
Böwersten vun de Düvels. _Matth. 12, 24._
16. De annern awer versöchten Em, un begehrten en Teken vun Em vun den
Himmel. _Matth. 12, 40._
17. He awer vernehm ehr Gedanken un sprok to se: En jede Riek, wenn dat
mit sik sülvst uneens ward, dat ward wüst, un een Hus fallt öwer dat
anner.
18. Is denn de Satanas ok mit sik sülvst uneens, woans will sin Riek
bestahn? Denn ji seggt, Ik driev de Düvels ut dörch Beelzebub.
19. Wenn awer Ik de Düvels dörch Beelzebub utdriev, dörch wen drievt se
ju Kinner ut? Darum ward se ju Richters wesen.
20. Wenn Ik awer dörch GOtt Sin Finger de Düvels utdriev, so kummt ja dat
Riek GOttes to ju.
21. Wenn en Mann, de sik mit Waffen gut versehn hett, sin Palast bewahrt,
so blift dat Sine mit Freden.
22. Wenn awer en Starkerer öwer em kummt, un öwerwindt em, so nimmt he em
sin Harnisch, worup he sik verleet, un deelt den Rov ut. _Kol. 2, 15._
23. Wer nich mit Mi is, de is wedder Mi; un wer nich mit Mi sammelt, de
streut utenanner. _Matth. 12, 30._
24. Wenn de unreine Geist vun den Minsch utfahrt, so dörchwannert he
wüste Stä’n, söcht Ruh un findt se nich; so sprickt he: Ik will wedder
umkehrn in min Hus, dar ik utgahn bün. _Matth. 12, 43._
25. Un wenn he kummt, so findt he dat mit Bessens rein makt un smückt.
26. Denn geiht he hen, un nimmt söven Geister to sik, de arger sünd,
as he sülvst; un wenn se rinkamt, wahnt se dar, un dat ward darna mit
densülvigen Minschen arger, as vörher. _Joh. 5, 14._
27. Un dat begev sik, as He düt reden dä, hev en Fru mank dat Volk ehr
Stimm up, un sprok to Em: Selig is de Lief, de Di dragen hett, un de
Bost, an de Du legen hest. _Luk. 1, 28. 30. 48._
28. He awer sprok: Ja, selig sünd, de GOttes Wort hört un bewahrt.
_Matth. 7, 21._
29. Dat Volk awer dräng dar hento. Do fung He an, un sä: Düt is en bös
Geslecht, se begehrt en Teken, un se ward keen Teken geven, as alleen
dat Teken vun den Prophet Jonas. _Matth. 16, 4._
30. Denn gliek as Jonas weer en Teken för de Niniviten: also ward dat de
Minschensöhn wesen för düt Geslecht. _Jon. 2, 1._
31. De Königin vun Middag ward hervör treden vör dat Gericht mit de Lüd
vun düt Geslecht, un ward se verdammen; denn se keem vun dat Enn vun de
Welt, to hörn Salomo sin Wiesheit. Un seht, hier is mehr as Salomo. _1.
Kön. 10, 1. 2. Chron. 9, 1. Matth. 12, 42._
32. De Lüd vun Ninive ward hervörtreden vör dat Gericht mit de Lüd vun
düt Geslecht, un ward dat verdammen; denn se dän Buße na Jonas sin
Predigt. Un seht, hier is mehr as Jonas. _Jon. 3, 5. Matth. 12, 41._
33. Nüms stickt en Licht an, un sett dat an en heemlichen Ort, ok nich
unner en Kornmaat; sonnern up en Lüchter, up dat, wer rin geiht, dat
Licht sehn deiht. _Mark. 4, 21._
34. Dat Oog is dat Licht vun den Lief. Wenn nu din Oog eenfoltig wesen
ward, so is din ganze Lief licht. Wenn awer din Oog arg is, so is ok din
Lief düster.
35. So seh darup, dat nich dat Licht in di Düsternis is.
36. Wenn nu din Lief ganz hell is, dat he keen Stück vun de Düsternis
hett, so ward he ganz hell wesen, ward di hell maken as en hellen Blitz.
37. As He awer in de Red weer, be’ Em en Pharisäer, dat He mit em de
Middagsmahltied eet. Un He gung rin, un sett Sik to Disch.
38. As dat de Pharisäer sehn dä, wunner he sik, dat He Sik nich vör dat
Eten wuschen harr. _Matth. 15, 2._
39. De HErr awer sprok to em: Ji Pharisäers holt dat Utwennige vun de
Bekers un de Schöddeln rein, awer ju Inwenniges is vull Rov un Bosheit.
_Luk. 18, 11. 12. Matth. 15, 3. 23, 25. Mark. 7, 8._
40. Ji Narren, meent ji, dat dat binnen rein is, wenn dat buten rein is?
41. Doch gevt Almosen vun dat, dat dar is; süh, so is ju Allns rein.
42. Awer wehe ju Pharisäers, dat ji vun Pfeffermünz un Raute, un allerlie
Grönkrut den Teinten nehmt, un gaht vör dat Gericht öwer, un vör GOttes
Leef. Düt schull man dohn, un dat nich laten.
43. Wehe ju Pharisäers, dat ji geern baben an sitt in de Scholen, un
wüllt gröt’ warrn up den Markt. _Luk. 20, 46. Matth. 23, 6. Mark. 12, 39._
44. Wehe ju Schriftgelehrten un Pharisäers, ji Heuchlers, dat ji west
gliek as de verdeckten Gräver, dar de Lüd öwer lopt un kennt se nich.
_Matth. 23, 27._
45. Do antworte een vun de Schriftgelehrten, un sprok to Em: Meister, mit
de Wör’ beschimpst Du ok uns.
46. He awer sprok: Un wehe ok ju Schriftgelehrten! denn ji beladt de
Minschen mit unerdrägliche Lasten, un ji röhrt se nich mit een Finger an.
_Jes. 10, 1. Matth. 23, 4. Apost. 15, 10._
47. Wehe ju! denn ji bu’t de Propheten ehr Gräver; ju Vaders awer hebbt
se dod makt. _Matth. 23, 29._
48. So betügt ji twar, un willigt in ju Vaders ehr Wark; denn maken se se
dod, so bu’t ji ehr Gräver.
49. Darum sprickt GOtt Sin Wiesheit: Ik will Propheten un Apostels to se
schicken, un vun düssen ward se weke dod maken un verfolgen. _Matth. 10,
16._
50. Up dat förrert ward vun düt Geslecht dat Blod vun alle Propheten, dat
vergaten is, siet de Grund vun de Welt leggt is.
51. Vun Abel sin Blot an bet up dat Blot vun Zacharias, de umkeem
twischen den Altar un den Tempel. Ja, Ik segg ju: Dat ward förrert warrn
vun düt Geslecht. _Matth. 23, 35._
52. Wehe ju Schriftgelehrten! denn ji hebbt den Slötel to de Erkenntnis.
Ji kamt nich rin, un ji wehrt de, de rin wüllt.
53. As He awer so wat to se seggen dä, fungen de Schriftgelehrten un
Pharisäers an, hart up Em to drängen, un Em mit allerlie Fragen den Mund
to stoppen.
54. Un luerten up Em, un söchten, ob se wat fangen kunnen ut Sin Mund,
dat se en Sak wedder Em harrn. _Weish. 2, 12._
Dat 12. Kapitel.
1. Dar leep dat Volk to, un keemen weke Dusend tosamen, so dat se sik
unner enanner perrten. Do fung He an, un sä to Sin Jüngers: Ton eersten
hödt ju vör de Pharisäers ehrn Suerdeeg, denn dat is de Heuchelie.
2. Dar is awer nicks verborgen, dat nich apenbar ward, un is nicks
heemlich, dat man nich weeten ward.
3. Darum, wat ji in Düsternis seggt, dat ward man int Licht hörn; wat ji
redt in dat Ohr in de Kamer, dat ward man up dat Dack predigen. _Matth.
10, 27._
4. Ik segg ju awer, Min Frünn, west nich bang vör de, de den Lief dod
makt, un darna nicks mehr dohn künnt. _Jes. 8, 13. 51, 12._
5. Ik will ju awer wiesen, vör weke ji bang wesen schüllt: West bang vör
Den, de, nadem He dod makt hett, ok Macht hett, to smieten in de Höll.
Ja, Ik segg ju, vör Den west bang.
6. Verkofft man nich fief Lünken för twee Penning? Noch hett GOtt vun
desülvigen nich een vergeten.
7. Ok sünd de Haar up ju Kopp all tellt. Darum west nich bang, denn ji
sünd beter, as veele Lünken. _Luk. 21, 18. 2. Sam. 14, 11._
8. Ik segg ju awer: Wer Mi bekennen deiht vör de Minschen, den ward ok de
Minschensöhn bekennen vör GOtt Sin Engel. _Matth. 10, 32._
9. Wer Mi awer verleugnet vör de Minschen, de ward verleugnet warrn vör
GOtt Sin Engeln.
10. Un wer dar redt en Wort wedder den Minschensöhn, den schall dat
vergeven warrn; wer awer den hilligen GEist lästert, den schall dat nich
vergeven warrn. _Matth. 12, 31._
11. Wenn se ju awer föhrn ward in ehr Scholn, un vör de Obrigkeit un de
Gewaltigen, so sorgt nich, wa oder wat ji antworten, oder wat ji seggen
schüllt. _Matth. 10, 19. Mark. 13, 11._
12. Denn de hillige GEist ward ju to desülvige Stunn lehrn, wat ji seggen
schüllt.
13. Do sprok awer een vun dat Volk to Em: Meister, segg min Broder, dat
he mit mi dat Arv deelt.
14. He awer sprok to em: Minsch, wer hett mi to en Richter oder
Arvscheeder öwer ju sett?
15. Un sprok to se: Seht to, un hödt ju vör den Giez; denn Nüms levt
darvun, dat he veel Göder hett. _1. Tim. 6, 9. 10._
16. Un He sä se en Glieknis, un sprok: Dar weer en rieken Mann, den sin
Feld harr gut dragen.
17. Un He dach bi sik sülvst, un sprok: Wat schall ik dohn? Ik hef nich,
dar ik min Frücht hensammeln kann.
18. Un sprok: Dat will ik dohn, ik will min Schüns afbreken, un se gröter
bu’n, un will darin sammeln Allns, wat mi wussen is, un min Göder.
19. Un will seggen to min Seel: Leeve Seel, du hest en groten Vörrath up
veele Jahrn; hef nu Ruh, itt un drink, un hef guden Moth. _Sir. 11, 19._
20. Awer GOtt sprok to em: Du Narr, in düsse Nacht ward man din Seel vun
di förrern; un wokeen sin ward dat wesen, wat du bereidet hest?
21. Also geiht dat, wer sik Schätze sammelt, un is nich riek in GOtt.
22. He sprok awer to Sin Jüngers: Darum segg Ik ju: Sorgt nich för
ju Leven, wat ji eten schüllt, ok nich för ju Lief, wat ji antrecken
schüllt. _Matth. 6, 25._
23. Dat Leven is mehr, as de Spies, un de Lief mehr as de Kledung.
24. Seht up de Raven, se sai’t nich, se aarnt nich, se hebbt ok keen
Kellers, noch Schüns; un GOtt nährt se doch. Wa veel awer sünd ji beter,
as de Vageln! _Ps. 147, 9._
25. Wer is mank ju, ob he ok darum sorgen deiht, de dar kunn ok een El
lang to sin Gröte setten?
26. So ji denn dat Geringste nich vermögt, warum sorgt ji för dat annere?
27. Seht up de Lilln up dat Feld, wa se wasst; se arbeidt nich, so spinnt
se ok nich. Ik segg ju awer: dat ok Salomo in all sin Herrlichkeit nich
is kledt west as een vun de.
28. Wenn denn GOtt dat Gras, dat hüt up dat Feld steiht un morgen in den
Aben smeten ward, so kleden deiht, wa veel mehr ward He ju kleden, ji
Kleenglovigen!
29. Darum ok ji, fragt nicks darna, wat ji eten, oder wat ji drinken
schüllt; west nich wankelmödig.
30. Na so wat Allns tracht de Heiden in de Welt; awer ju Vader weet dat
wol, dat ji dat brukt. _Matth. 6, 32._
31. Doch tracht na GOtt Sin Riek, so ward ju dat Allns tofalln.
32. West nich bang, du lütte Herde; denn dat is ju Vader Sin Wolgefalln,
ju dat Riek to geven. _Luk. 22, 29. Matth. 11, 26._
33. Verkopt, wat ji hebbt, un gevt Almosen. Makt ju Säcke, de nich old
ward, en Schatz, de nümmer afnimmt in den Himmel, dar keen Deef tokummt,
un den keen Motten fret. _Luk. 18, 20._
34. Denn wo ju Schatz is, dar ward ju Hart ok wesen.
35. Lat ju Lenden umgürt wesen un ju Lichter brenn’; _Jer. 1, 17. 1. Pet.
1, 13. Matth. 25, 1._
36. Un west gliek de Minschen, de up ehrn HErrn tövt, wenn He upbreken
ward vun de Hochtied, up dat, wenn He kummt, un ankloppt, se Em bald
upmakt.
37. Selig sünd de Knechts, de de HErr, wenn He kummt, waken findt.
Wahrlich, Ik segg ju: He ward sik upschörten, un ward se to Disch setten,
un vör se gahn un se deen. _Joh. 13, 4._
38. Un wenn He kummt in de tweete Wacht, un in de drütte Wacht, un ward
dat also finn; selig sünd düsse Knechten.
39. Dat schüllt ji awer weten, wenn en Husherr wüß, to weke Stunn de Deef
kamen dä, so wak he, un leet nich in sin Hus breken. _1. Thess. 5, 2._
40. Darum west ji ok bereit; denn de Minschensöhn ward kamen to de Stunn,
dar ji dat nich meent. _Matth. 24, 44._
41. Petrus awer sprok to Em: HErr, seggst Du düt Glieknis to uns oder ok
to alle?
42. De HErr awer sprok: Wat för en grot Ding is dat um en truen un kloken
Husholer, den de HErr sett öwer Sin Lüd, dat he se to rechte Tied ehr
Gebühr geven deiht! _Matth. 24, 45._
43. Selig is de Knecht, den sin Herr findt also dohn, wenn he kummt.
44. Wahrlich, Ik segg ju, he ward em öwer all sin Göder setten.
45. Wenn awer desülve Knecht in sin Harten seggen ward: Min HErr
vertreckt to kamen; un fangt an to sla’n de Knechts un Deerns, ok to eten
un to drinken, un sik vull to supen,
46. So ward düsse Knecht sin HErr kamen an den Dag, wenn he sik dat
nich versüht, un to de Stunn, de he nich weet, un ward em in Stücken
tweirieten, un ward em sin Lohn geven mit de Unglövigen.
47. De Knecht awer, de sin Herrn sin Willen weet, un hett sik nich bereit
holn, de ward veel Släg utstahn möten. _Jak. 4, 17._
48. De dat awer nich weet, un hett doch dahn dat, wat Släg werth is, de
ward wenig Släg kriegen. Denn weken veel geven is, bi den ward man veel
söken; un weken veel befahln is, vun den ward man veel förrern.
49. Ik bün kamen, dat Ik en Füer anstek up de Eer: wat wull Ik leever, as
dat dat all brenn dä!
50. Awer Ik mutt mi tovör döpen laten mit en Döp. Un wa is Mi so bang,
bet se vullbrocht ward! _Matth. 20, 22._
51. Meent ji, dat Ik herkamen bün, Freden to bringen up de Eer? Ik segg:
Nee; sonnern Striet.
52. Denn vun nu af an ward fief in en Hus uneens wesen; dree gegen twee,
un twee gegen dree.
53. De Vader ward gegen den Söhn wesen, un de Söhn gegen den Vader; de
Moder gegen de Dochter, un de Dochter gegen de Moder; den Mann sin Moder
gegen sin Fru, un den Söhn sin Fru gegen ehrn Mann sin Moder.
54. He awer sprok to dat Volk: Wenn ji en Wolk seht upgahn vun Westen, so
sprekt ji bald: Dar kummt Regen, un dat geschüht so. _Matth. 16, 2._
55. Un wenn ji seht den Südwind weihn, so seggt ji: Dat ward hitt warrn,
un dat geschüht so.
56. Ji Heuchler, de Gestalt vun de Eer un den Himmel künnt ji unnersöken,
warum unnersökt ji düsse Tied nich? _Joh. 4, 35._
57. Warum richt ji nich an ju sülvst, wat recht is?
58. Wenn du awer mit din Weddersaker vör den Fürsten geihst, so doh
Fliet up den Weg, dat du em los warrst, up dat he di nich etwa vör den
Richter trecken deiht, un de Richter öwerlevert di den Stockmeister, un
de Stockmeister smitt di in dat Gefängnis. _Spr. 25, 8. Matth. 5, 25._
59. Ik segg di: Du warrst vun dar nich rut kamen, bet du den allerletzten
Penning betahln deihst.
Dat 13. Kapitel.
1. Dar weern awer to desülve Tied weke darbi, de verkünnigten Em vun de
Galiläer, de ehr Blod Pilatus mit ehr Opfer mengt harr.
2. Un JEsus antworte, un sprok to se: Meent ji, dat düsse Galiläer vör
alle Galiläers Sünners west sünd, wiel se dat leden hebbt?
3. Ik segg: Nee; sonnern, wenn ji ju nich betert, ward ok ji all up
glieke Wies umkamen. _Ps. 7, 13._
4. Oder meent ji, dat de achtein, up weke de Thorn in Siloah full un se
dod slog, mehr schüllig west sünd as alle Minschen, de in Jerusalem wahnt?
5. Ik segg: Nee; sonnern, wenn ji ju nich betert, ward ji alle up glieke
Wies umkamen.
6. He sä se awer düt Glieknis: Dar harr Een en Fiegenbom, de weer plant
in sin Wienbarg, un he keem, un söch Frucht darup, un funn se nich.
7. Do sprok he to den Wiengarner: Süh, ik bün nu dree Jahr lang alle
Jahr kamen, un hef Frucht söcht up düssen Fiegenbom, un finn se nich; hau
em af, wat hinnert he dat Land?
8. He awer antworte un sprok to em: Herr, lat em noch düt Jahr stahn, bet
dat ik um em grav, un em Mist geven doh,
9. Ob he wull Frucht bringen, wo nich, so hau em darna af.
10. Un He lehr in en Schol up den Sabbat.
11. Un süh, en Fru weer dar, de harr en Krankheitsgeist achtein Jahr, un
se weer krumm, un kunn sik nich uprichten.
12. As JEsus se awer seeg, reep He se to sik un sprok to ehr: Fru, wes’
los vun din Krankheit.
13. Un lä de Hann up ehr. Un sogliek rich se sik up, un pries GOtt.
_Mark. 7, 32._
14. Do antworte de Scholöbberste, un war unwillig, dat JEsus up den
Sabbat heel, un sprok to dat Volk: Dar sünd söß Dag, darin man arbeiden
schall; in düsse kamt un lat ju heeln, un nich an en Sabbatdag.
15. Do antworte em de HErr, un sprok: Du Heuchler! Löst nich jedereen
unner ju sin Ossen oder Esel vun de Krüff up den Sabbat, un bringt em to
Water?
16. Schull awer nich löst warrn an den Sabbat düsse, de doch Abraham sin
Dochter is, vun düsse Bande, de Satanas bunden hett nu wol achtein Jahr?
17. Un as He düt sä, mußten sik scham’ all, de Em towedder west weern; un
all dat Volk freu sik öwer all de herrliche Daden, de vun Em geschehn.
18. He sprok awer: Womit is GOtt Sin Riek to verglieken? Un womit schall
ik dat verglieken?
19. Dat is mit en Sempkorn to verglieken, dat en Minsch neem, un legg dat
in sin Garn, un dat wuß un war en groten Bom, un de Vageln vun den Himmel
wahn’ unner sin Twiegen. _Matth. 13, 31. Mark. 4, 31._
20. Un awermals sprok He: Womit schall Ik GOtt Sin Riek verglieken?
21. Dat is mit en Suerdeeg to verglieken, den en Fru neem, un meng em
mank dree Schepel Mehl, bet dat dat alltosam suer war. _Matth. 13, 33._
22. Un He gung dörch Städte un Flecken, un lehr, un neem Sin Weg na
Jerusalem.
23. Dar sprok awer een to Em: HErr, sünd dar wenige, de selig ward? He
sprok to se:
24. Ringt darna, dat ji ingaht dörch de enge Port, denn veele ward, dat
segg Ik ju, darna trachten, woans se rin kamt, un ward dat nich dohn
künn. _Matth. 7, 13. Phil. 3, 12._
25. Vun de Tied an, wenn de Husvader upstahn is, un de Döhr toslaten
hett, dar ward ji denn anfangen, buten to stahn, un an de Döhr to
kloppen, un seggen: »HErr, HErr, mak uns apen!« Un He ward antworten, un
to ju seggen: Ik kenn ju nich, wo ji her sünd!« _Matth. 7, 23._
26. So ward ji denn anfangen to seggen: »Wi hebbt vör Di seten un
drunken, un up de Straten hest Du uns lehrt.«
27. Un He ward seggen: »Ik segg ju, Ik kenn ju nich, wo ji her sünd;
wiekt alle vun Mi, ji Öveldoers!« _Matth. 7, 23. 25, 41. Ps. 6, 9._
28. Dar ward wesen Hulen un Tänklappern; wenn ji sehn ward Abraham, un
Isaak, un Jakob, un alle Propheten in GOtt Sin Riek, ju awer rut stött.
29. Un dar ward kamen vun Osten un vun Westen, vun Norden un vun Süden,
de to Disch sitten ward in GOtt Sin Riek.
30. Un süh, dar sünd weke, de de Letzten sünd, de ward de Eersten wesen,
un sünd Eerste, de ward de Letzten wesen. _Matth. 19, 30._
31. An densülvigen Dag keemen weke Pharisäers, un sproken to Em: Mak di
rut, un gah vun hier; denn Herodes will Di dod maken.
32. Un He sprok to se: Gaht hen, un seggt düssen Foß: Süh, Ik drief
Düvels ut, un mak gesund hüt un morgen, un an den drütten Dag warr Ik en
Enn nehmen.
33. Doch mutt Ik hüt un morgen, un bi Dag darna wanneln; denn dat hört
sik nich, dat en Prophet umkamen deiht buten vör Jerusalem.
34. Jerusalem, Jerusalem, de du dod makst de Propheten, un steenigst, de
to di schickt ward, wa oft hef Ik din Kinner versammeln wullt, as en Hehn
ehr Küken unner ehr Flünken, un ji hebbt nich wullt. _Matth. 23, 37._
35. Seht, ju Hus schall ju wüste laten warrn. Denn Ik segg ju: Ji ward Mi
nich sehn, bet dat Ik kam, dat ji seggen ward: Gelavt wes’, de dar kummt
in den HErrn Sin Namen! _Matth. 23, 38. Ps. 69, 26. Ps. 118, 26._
Dat 14. Kapitel.
1. Un dat begev sik, dat He keem in en Hogen vun de Pharisäers sin Hus up
en Sabbat, dat Brod to eten; un se heeln up Em. _Mark. 3, 2._
2. Un süh, dar weer en Minsch vör Em, de weer watersüchtig.
3. Un JEsus antworte, un sä to de Schriftgelehrten un Pharisäers, un
sprok: Is dat ok recht, up den Sabbat to heeln?
4. Se awer swegen still. Un He greep em an, un heel em, un leet em gahn.
5. Un antworte, un sprok to se: Wokeen is mank ju, den sin Oß oder Esel
in den Sot fallt, un he nich sogliek em ruttreckt up den Sabbatdag?
6. Un se kunn em darup wedder keen Antwort geven.
7. He sä awer en Glieknis to de Gäste, as He marken dä, wa se wählten,
baben an to sitten, un sprok to se:
8. Wenn du vun Jemand nödigt warrst to Hochtied, so sett di nich baben
an, dat nich vellicht een, de höger stellt is, as du, vun em laden ward.
9. Un wenn denn kummt, de di un em laden hett, sprickt to di: »Wiek
düssen;« un du mußt denn mit Scham unner an sitten.
10. Sonnern wenn du laden warrst, so gah hen, un sett di unneran, up dat,
wenn dar kummt, de di laden hett, he to di sprickt: »Fründ, rück rup.«
Denn warrst du Ehr hebben vör de, de mit di to Disch sitten doht.
11. Denn wer sik sülvst verhögt, de schall dal sett warrn; un wer sik
sülvst siet makt, de schall verhögt warrn. _Mark. 23, 12._
12. He sprok ok to den, de em laden harr: Wenn du en Middags- oder
Abendmahltied makst, so lad nich din Frünn, noch din Bröder, noch din
Blodsfrünn, noch din Nawers, de dar riek sünd; up dat se nich di vellicht
wedder ladt, un dat di vergolten ward;
13. Sonnern wenn du en Mahltied maken deihst, so lad de Armen, de
Kröpels, de Lahmen, de Blinden: _Sir. 4, 1. 14, 13. Tob. 4, 7._
14. So büst du selig; denn se hebbt dat di nich to vergellen. Dat ward di
awer vergollen warrn in de Uperstahung vun de Gerechten. _Matth. 6, 4.
Joh. 5, 29. 11, 24._
15. As awer een so wat hör, de mit to Disch seet, sprok he to Em: Selig
is de, de dat Brod eeten deiht in GOtt Sin Riek.
16. He awer sprok to Em: Dar weer en Minsch, de mak en grot Abendeten, un
lad veele darto. _Spr. 9, 1-12._
17. Un schick sin Knechten ut to de Stunn vun dat Abendeten, de beden
sünd to seggen: Kamt, denn Allns is fardig.
18. Un se fungen alle an, een na den annern sik to entschülligen. De
eerste sprok to Em: Ik hef en Acker kofft, un mutt rut gahn, un em
besehn; ik bed di, entschüllig mi.
19. Un de anner sprok: Ik hef fief Spann Ossen kofft, un ik gah nu hen,
se to besehn; ik bed di, entschüllig mi.
20. Un de drütte sprok: Ik hef en Fru nahm, darum kann ik nich kamen.
21. Un de Knecht keem, un sä dat sin HErrn wedder. Do war de Husherr
falsch, un sprok to sin Knecht: Gah nu rut up de Weg’ un Straten vun de
Stadt, un bring de Armen, de Kröpels, un Lahmen, un Blinden rin.
22. Un de Knecht sprok: Herr, dat is geschehn, wat du befahln hest; dar
is awer noch mehr Platz.
23. Un de Herr sprok to den Knecht: Gah rut up de Landstraten, un an de
Tün, un nödig se, rin to kamen, up dat min Hus vull ward!
24. Ik segg ju awer, dat vun de Männer, de dar laden sünd, nich een min
Abendeten smecken ward.
25. Dar gung awer veel Volk mit Em, un He kehr Sik um, un sprok to se:
26. Wenn jemand to Mi kummt, un haßt nich sin Vader, Moder, Fru, Kinner,
Bröder, Swester, ok darto sin egen Leven, de kann Min Jünger nich wesen.
_5. Mos. 33, 9. Matth. 10, 37._
27. Un wer nich sin Krüz driggt, un folgt Mi na, de kann Min Jünger nich
wesen.
28. Wer is dar awer mank ju, de en Thorn bu’n will, un sitt nich tovör,
un öwersleiht de Kosten, ob he dat hett, dat uttoföhrn?
29. Up dat nich, wenn he den Grund leggt hett, un kann dat nich utföhrn,
alle, de dat sehn doht, anfangt öwer em to spotten,
30. Un seggt: Düsse Minsch fung an to bu’n, un kunn dat nich utföhrn.
31. Oder wat för en König will sik in en Striet begeven gegen en annern
König, un sitt nich tovör un hol Rath, ob he kunn mit tein Dusend gegen
den gahn, de öwer em kummt mit twintig Dusend?
32. Wa nich, schickt he Baden, wenn de annere noch wiet af is, un bed um
Freden.
33. Also ok jedereen vun ju, de nich afseggt Allns, dat he hett, kann
nich Min Jünger wesen.
34. Dat Solt is en gut Ding; wenn awer dat Solt slecht ward, womit schall
man solten? _Matth. 5, 13. Mark. 9, 50._
35. Dat is weder up dat Land, noch in den Mist wat nütz, sonnern man ward
dat wegsmieten. Wer Ohrn hett to hörn, de hör to. _Luk. 8, 8._
Dat 15. Kapitel.
1. Dar keemen awer to Em allerlie Töllners un Sünners, dat se em hörn
dän. _Matth. 9, 10._
2. Un de Pharisäers un Schriftgelehrten murrten, un sproken: Düsse nimmt
de Sünners an, un itt mit se. _Luk. 7, 39._
3. He sä awer to se düt Glieknis, un sprok:
4. Weke Minsch is mank ju, de hunnert Schap hett, un wenn he darvun een
verlüst, de nich lett de negenunnegentig in de Wüstenie, un geiht hen na
dat verlaren, bet dat he dat finn deiht? _Ezech. 34, 11. 16. Matth. 18,
12. Luk. 19, 10._
5. Un wenn he dat funn hett, so leggt he dat up sin Schuller mit Freuden.
6. Un wenn he to Hus kummt, röppt he sin Frünn un Nawers, un sprickt to
se: Freut ju mit mi, denn ik hef min Schap funn, dat verlarn weer.
7. Ik segg ju: Also ward ok Freud wesen in den Himmel öwer Een Sünner, de
Buße deiht, vör negenunnegentig Gerechte, de keen Buße brukt. _Luk. 5,
32._
8. Oder, weke Fru is, de tein Groschen hett, wenn se een darvun verlüst,
de nich en Licht anstickt, un dat Hus fegen deiht, un mit Fliet söcht,
bet dat se em findt?
9. Un wenn se em funn hett, röppt se ehr Fründinnen un Nawerschen, un
sprickt: Freut ju mit mi; denn ik hef min Groschen funn, den ik verlarn
harr.
10. Also ok, segg Ik ju, ward Freud wesen vör de Engeln GOttes öwer een
Sünner, de Buße deiht.
11. Un He sprok: En Minsch harr twee Söhns;
12. Un de jüngste vun se sprok to den Vader: Gif mi, Vader, dat Deel vun
de Göder, dat mi tohört. Un he deel dat Gut.
13. Un nich lang naher sammel de jüngste Söhn Allns tosam, un trock wiet
öwer Land, un darsülvst broch he sin Gut dörch mit Prassen. _Spr. 29, 3._
14. As he nu all dat Sine vertehrt harr, keem en grote düre Tied öwer
datsülvige Land, un he fung an to darven.
15. Un gung hen, un hung sik an en Börger in dat Land, de schick em up
sin Acker, de Sögen to höden.
16. Un he harr geern sin Buk mit Träbern füllt, de de Sögen eeten; awer
Nüms gev se em.
17. Do keem he to sik sülvst, un sprok: Wa veel Daglöhners hett min
Vader, de Brod in Öwerfloth hebbt, un ik kam um vör Hunger. _Spr. 23, 21._
18. Ik will mi upmaken un to min Vader gahn, un to em seggen: Vader, ik
hef sünnigt in den Himmel un vör di; _Jer. 3, 12. Ps. 51, 6._
19. Un bün vun nu an nich mehr werth, dat ik din Söhn heet; mak mi as een
vun din Daglöhners.
20. Un he mak sik up, un keem to sin Vader. As he awer noch wiet weg
weer, seeg em sin Vader, un dat jammer em, leep hen, un full em um sin
Hals, un küß em. _2. Sam. 14, 33._
21. De Söhn awer sprok to em: Vader, ik hef sünnigt in den Himmel un vör
di, un bün nu nich mehr werth, dat ik din Söhn heet.
22. Awer de Vader sprok to sin Knechts: Bringt dat beste Kleed hervör un
treckt dat em an, un gevt em en Fingerring an sin Hand, un Schoh an sin
Föt;
23. Un bringt en Mastkalf her, un slacht dat, lat uns eten un vergnögt
wesen;
24. Denn düsse min Söhn weer dod, un is wedder lebendig warn; he weer
verlarn, un is funn warn. Un se fungen an, vergnögt to wesen. _Eph. 2, 1.
5. Luk. 5, 14._
25. Awer de öllste Söhn weer up dat Feld, un as he neeg bi dat Hus keem,
hör he dat Singen un dat Speeln;
26. Un reep to sik een vun de Knechts, un frog em, wat dat weer.
27. De awer sä em: Din Broder is kamen, un din Vader hett en Mastkalf
slacht, wiel he em gesund wedder hett.
28. Do war he falsch, un wull nich rin gahn. Do gung sin Vader rut un be’
em.
29. He antworte awer, un sprok to den Vader: Süh, so veele Jahr deen ik
di, un hef din Gebot noch nie öwertreden; un du hest mi to keen Tied en
Bock geven, dat ik mit min Frünn vergnögt wesen kunn.
30. Nu awer düsse din Söhn kamen is, de sin Gut mit Horen vertehrt hett,
hest du en Mastkalf slacht. _Spr. 29, 3._
31. He awer sprok to em: Min Söhn, du büst all Tied bi mi, un Allns, wat
min is, dat is din.
32. Du schust awer vergnögt un guden Moths wesen; denn düsse din Broder
weer dod, un is wedder lebendig warn; he weer verlarn, un is wedder funn.
Dat 16. Kapitel.
1. He sprok awer ok to Sin Jüngers: Dar weer en rieken Mann; de harr en
Husholer, de war vör em berüchtigt, as harr he em sin Göder umbrocht.
2. Un he leet em kamen, un sprok to em: Wa hör ik dat vun di? Doh
Rekenschap vun din Husholn; denn du kannst vun nu an keen Husholer mehr
wesen.
3. De Husholer awer sprok bi sik sülvst: Wat schall ik dohn? Min Herr
nimmt dat Amt vun mi; graven kann ik nich, so scham ik mi to beddeln.
4. Ik weet wol, wat ik dohn will, wenn ik nu vun dat Amt sett warr, dat
se mi in ehr Hüser nehmt.
5. Un he reep to sik alle, de sin Herr wat schüllig weern, un sprok to
den eersten: Waveel büst du min Herr schüllig?
6. He sprok: Hunnert Tünn Öl. Un he sprok to em: Nimm din Bref, sett di
hen, un schriev gau föftig.
7. Darna sprok he to den annern: Du awer, waveel büst du schüllig? He
sprok: Hunnert Tünn Weeten. Un he sprok to em: Nimm din Bref un schriev
tachendig.
8. Un de Herr lav den ungerechten Husholer, dat he klok dahn harr. Denn
de Kinner vun düsse Welt sünd klöker as de Kinner vun dat Licht in ehr
Art. _Eph. 5, 9. 1. Thess. 5, 5._
9. Un Ik segg ju ok: Makt ju Frünn mit den ungerechten Mammon, up dat,
wenn ji Noth lieden doht, se ju upnehmt in de ewigen Hütten. _Matth. 6,
20. Luk. 19, 21. 1. Tim. 6, 19._
10. Wer in dat Geringste tru is, de is ok in dat Grote tru, un wer in dat
Geringste unrecht is, de is ok in dat Grote unrecht.
11. Wenn ji nu in den ungerechten Mammon nich tru sünd, wer will ju dat
Wahrhafte anvertrun?
12. Un wenn ji in dat Fremde nich tru sünd, wer will ju geven dat, wat ju
egen is?
13. Keen Husknecht kann twee Herren deenen: entweder he ward den een
hassen, un den annern leef hebben; oder ward een anhangen un den annern
verachten. Ji künnt nich GOtt deenen un den Mammon. _Matth. 6, 24. Jes.
56, 11._
14. Dat Allns hörn ok de Pharisäers, de weern giezig, un spotten öwer
Em. _Matth. 23, 14._
15. Un He sprok to se: Ji sünd dat, de ji ju sülvst rechtfardigt vör de
Minschen, awer GOtt kennt ju Harten; denn wat hoch is mank de Minschen,
dat is en Gruel vör GOtt.
16. Dat Gesetz un de Propheten prophezeihn bet up Johannes, un vun de
Tied an ward dat Riek GOttes dörch dat Evangelium predigt, un jedereen
drängt sik mit Gewalt darin. _Matth. 11, 13._
17. Dat is awer lichter, dat Himmel un Eer vergaht, as dat en Tüttel vun
dat Gesetz falln deiht. _Luk. 21, 33. Matth. 5, 18._
18. Wer sik scheeden deiht vun sin Fru, un en anner frien deiht, de
brickt de Eh’; un wer de frien deiht, de vun ehrn Mann scheeden is, de
brickt ok de Eh’. _Matth. 5, 31._
19. Dar weer awer en rieken Mann, de sik in Purpur un wunnerschön Linn’
kleden dä, un alle Dag’ herrlich un in Freuden lev.
20. Dar weer awer en armen Mann, mit Namen Lazarus, de leeg vör sin Döhr
vull Schwären.
21. Un begehr sik satt to eten vun de Kröm, de vun den Rieken sin Disch
fulln; doch keemen de Hunn, un leckten em sin Schwären.
22. Dat begev sik awer, dat de arme Mann storv, un war vun de Engeln in
Abraham sin Schot dragen. De Rieke awer storv ok un war begraven.
23. As he nu in de Höll un in de Qual weer, slog he sin Ogen up, un seeg
Abraham vun wieden, un Lazarus in sin Schot,
24. Reep, un sprok: Vader Abraham, erbarm di öwer mi, un schick Lazarus
her, dat he dat Üterste vun sin Finger in dat Water stippt, un min Tung
köhlt; denn ik lie grote Pien in düsse Flamm. _Jes. 66, 24._
25. Abraham awer sprok: Denk daran, Söhn, dat du din Gudes kregen hest
in din Leven, un Lazarus dargegen hett dat Böse kregen; nu awer ward he
tröst, un du warrst pienigt.
26. Un öwer dat Allns is twischen ju un uns en grote Kluft fast sett, dat
de, de dar wulln vun hier raf fahrn to ju, künnt dat nich, un ok nich vun
dar to uns röwer fahrn.
27. Do sprok he: So be’ ik di, Vader, dat du em schickst in min Vader sin
Hus.
28. Denn ik hef noch fief Bröder, dat he se’t betügen deiht, up dat se
nich ok kamt an düssen Ort vun de Qual.
29. Abraham sprok to em: Se hebbt Moses un de Propheten; lat se de hörn.
_Jes. 8, 20. Luk. 34, 16._
30. He awer sprok: Nee, Vader Abraham, sonnern wenn een vun de Doden to
se gung, so warn se Buß dohn.
31. He awer sprok to em: Hörn se Moses un de Propheten nich, so ward se
ok nich gloven, wenn een vun de Doden upstahn deiht.
Dat 17. Kapitel.
1. He sprok awer to Sin Jüngers: Dat is unmöglich, dat nich Argernis
kamen ward; wehe awer den, dörch weken se kamt!
2. Dat weer em beter, dat man en Möhlsteen an sin Hals hangen, un em
in de See smieten dä, as dat he Een vun düsse Lüttjen en Anstot gift.
_Matth. 18, 6. Mark. 9, 42._
3. Höd ju! Wenn din Broder an di sünnigen deiht, so straf em; un wenn he
sik betert, so vergif em. _3. Mos. 19, 17. Matth. 18, 15._
4. Un wenn he söven Mal den Dag an di sünnigen dä, un söven Mal den Dag
wedder keem to di, un spreken dä: »Dat deiht mi leed,« so schast du em
vergeven.
5. Un de Apostels sproken to den HErrn: Mak unsen Glov stark! _Mark. 9,
24._
6. De HErr awer sprok: Wenn ji Glov hebbt as en Sempkorn, un seggt to
düssen Mulbeerbom: »Riet di ut, un sett di in de See!« so ward he ju
gehorsam wesen.
7. Wer is mank ju, de en Knecht hett, de för em plögen, oder dat Veeh
höden deiht, wenn he to Hus kummt vun dat Feld, dat he to em seggt: »Gah
gliek hen, un sett di to Disch?«
8. Is dat nich so, dat he to em seggt: »Mak fardig, dat ik to Abend eten
doh, bind en Schört vör, un bedeen mi, bet dat ik eten un drunken hef;
darna schast du ok eten un drinken!«
9. Dankt he ok den Knecht, dat he dahn hett, wat em befahln weer? Ik meen
dat nich.
10. Also ok ji, wenn ji Allns dahn hebbt, wat ju befahln is, so sprekt:
»Wi sünd unnütze Knechts; wi hebbt dahn, wat wi to dohn schüllig weern.«
11. Un dat begev sik, as He na Jerusalem reisen dä, trock He merrn dörch
Samaria un Galiläa. _Joh. 4, 4._
12. Un as He in en Flecken keem, keemen em tein utsätzige Mannslüd
entgegen, de stunn vun wieden,
13. Un se fungen an to schrien, un sproken: JEsu, leeve Meister, erbarm
Di öwer uns! _Ps. 107, 19._
14. Un as He se sehn dä, sprok He to se: Gaht hen, un lat ju sehn bi de
Presters. Un dat gescheeg, as se hengungen, warn se rein. _2. Mos. 13, 2.
14, 2._
15. Een awer mank se, as he seeg, dat he gesund warn weer, kehr he um, un
pries GOtt mit lude Stimm.
16. Un full dal up sin Angesicht to Sin Föt, un dank Em. Un dat weer en
Samariter.
17. JEsus awer antworte un sprok: Sünd nich tein vun se rein warn? Wo
sünd awer de Negen?
18. Hett sik sunst keen funn, de wedder umkehrn un GOtt de Ehr geven dä,
as düsse Fremde?
19. Un He sprok to em: Stah up, gah hen, din Glov hett di holpen. _Luk.
7, 50. 8, 48._
20. Do He awer fragt war vun de Pharisäers: Wannehr kummt GOtt Sin Riek?
antworte He se un sprok: GOtt Sin Riek kummt nich as wat Üterliches. _1.
Cor. 4, 20._
21. Man ward ok nich seggen: »Süh hier, oder, dar is dat.« Denn seht,
GOtt Sin Riek is inwennig in ju. _Matth. 24, 23. Mark. 13, 21._
22. He awer sprok to Sin Jüngers: De Tied ward kamen, dat ji ward begehrn
to sehn een Dag vun den Minschensöhn, un ward Em nich sehn.
23. Un se ward to ju seggen: »Süh hier, süh dar.« Gaht nich hen un folgt
ok nich. _Matth. 24, 23. Mark. 13, 21. Luk. 21, 8._
24. Denn so as de Blitz baben vun den Himmel blitzt, un lücht öwer Allns,
dat unner den Himmel is: so ward de Minschensöhn an Sin Dag wesen.
_Matth. 24, 27._
25. Tovör awer mutt He veel lieden, un verstött warrn vun düt Geslecht.
_Matth. 16, 21._
26. Un so as dat gescheeg to Noah sin Tieden: so ward dat ok geschehn in
de Dag’ vun den Minschensöhn.
27. Se eeten, se drunken, se frieten un leeten sik frien bet up den Dag,
as Noah in de Arch gung, un de Sündfloth keem, un broch se all um. _1.
Mos. 7, 7._
28. Dessülven glieken as dat gescheeg to Lot sin Tieden. Se eeten, se
drunken, se kofften, se verkofften, se planten, se bu’ten.
29. An den Dag awer, as Lot ut Sodom gung, do regen dat Füer un Swefel
vun den Himmel un broch se all um. _1. Mos. 19, 15._
30. Up düsse Wies’ ward dat ok togahn an den Dag, wenn de Minschensöhn
schall apenbart warrn.
31. An densülven Dag, wer up dat Dack is, un sin Husrat in dat Hus, de
stieg nich dal, datsülve to haln. Dessülven glieken, wer up dat Feld is,
de wenn’ nich um na dat, wat achter em is. _Matth. 24, 17._
32. Denkt an Lot sin Fru! _1. Mos. 19, 26._
33. Wer sin Seel söcht to erholn, de ward se verleern, un wer se verleern
ward, de ward ehr to dat Leven helpen. _Matth. 10, 39. Mark. 8, 35. Luk.
9, 24._
34. Ik segg ju: In düsse Nacht ward twee up en Bett liggen; een ward
annahmen, de anner ward verlaten warrn. _Matth. 24, 40. 41._
35. Twee ward mahln mit enanner; de een ward annahmen, de anner ward
verlaten warrn.
36. Twee ward up dat Feld wesen; een ward annahmen, un de anner ward
verlaten warrn.
37. Un se antworten, un sproken to Em: HErr, wo dar? He awer sprok to
se: Wo dat Aas is, dar sammelt sik de Adlers. _Hiob. 39, 30. Habak. 1, 8.
Matth. 24, 28._
Dat 18. Kapitel.
1. He sä se awer en Glieknis darvun, dat man alle Tied beden, un nich möd
warrn schull; _Röm. 12, 12. Kol. 4, 2. 1. Thess. 5, 17._
2. Un sprok: Dar weer en Richter in en Stadt, de weer nich bang vör GOtt,
un schu sik vör keen Minsch.
3. Dar weer awer en Wetfru in desülvige Stadt, de keem to em, un sprok:
Rett mi vun min Verfolger!
4. Un he wull lang nich. Darna dach he awer bi sik sülvst: Ob ik ok vör
GOtt nich bang bün, noch mi vör keen Minsch schuen doh;
5. Wiel mi awer düsse Wetfru so veel Möh maken deiht, will ik se retten,
up dat se nich toletzt kamen deiht un öwerlöppt mi. _Luk. 11, 7. 8._
6. Do sprok de HErr: Hört hier, wat de ungerechte Richter seggen deiht!
7. Schull awer GOtt nich ok retten Sin Uterwählten, de Dag un Nacht to em
ropt; un schull Geduld daröwer hebben?
8. Ik segg ju: He ward se retten in’t Korte. Doch wenn de Minschensöhn
kamen ward, meenst du, dat He ok ward Glov finn up de Eer?
9. He sä awer to weke, de öwer sik sülvst de hoge Meenung harrn, dat se
fromm weern, un verachten de annern, so en Glieknis:
10. Dar gungen twee Minschen rup in den Tempel, to beden: de een en
Pharisäer, de anner en Töllner.
11. De Pharisäer stunn, un be’ bi sik sülvst also: Ik dank Di, GOtt, dat
ik nich bün as anner Lüd, Röver, Ungerechte, Ehebreker, oder ok as düsse
Töllner; _Matth. 5, 20. Jes. 58, 2._
12. Ik fast twee Mal in de Week, un gev den Teinten vun Allns, dat ik hef.
13. Un de Töllner stunn vun feern, wull ok sin Ogen nich upheven to den
Himmel; sonnern slog an sin Bost, un sprok: GOtt, wes’ mi Sünner gnädig!
_Ps. 51, 3._
14. Ik segg ju: düsse gung raf rechtfardigt in sin Hus vör den annern.
Denn wer sik sülvst verhögen deiht, de ward erniedrigt warrn, un wer
sik sülvst erniedrigt, de ward verhögt warrn. _Luk. 14, 11. Jes. 66, 2.
Matth. 23, 12. 1. Pet. 5, 5._
15. Se brochten ok junge Kinner to Em, dat He de Hand up se leggen
schull. As dat awer de Jüngers segen, bedrohn se de. _Jes. 49, 22. Matth.
19, 13. 14. Mark. 10, 13._
16. Awer JEsus reep se to Sik un sprok: Lat de lüttjen Kinner to Mi
kamen, un wehrt se dat nich; denn GOtt Sin Riek is ehr.
17. Wahrlich, Ik segg ju: Wer nich GOtt Sin Riek nimmt as en Kind, de
ward nich rin kamen. _Mark. 10, 15._
18. Un dar frog Em en Öbberste, un sprok: Gude Meister, wat schall ik
dohn, dat ik dat ewige Leven arven doh? _Matth. 19, 16._
19. JEsus awer sprok to Em: Wat heetst du Mi gut? Nüms is gut, as alleen
de eenige GOtt.
20. Du weetst de Gebote wol: Du schast nich ehebreken. Du schast nich dod
maken. Du schast nich stehlen. Du schast nich falsch Tügnis reden. Du
schast din Vader un din Moder ehrn.
21. He awer sprok: Dat hef ik Allns holn vun min Jugend up.
22. As JEsus dat hör, sprok He to em: Eens fehlt di noch. Verkop Allns,
wat du hest, un gif dat an de Armen, so warrst du en Schatz in den Himmel
hebben; un kumm, un folg Mi na. _Matth. 6, 20._
23. As he dat hörn dä, war he trurig; denn he weer heel riek.
24. As awer JEsus seeg, dat he trurig warn weer, sprok He: Wa swarlich
ward de Rieken in GOtt Sin Riek kamen.
25. Dat is lichter, dat en Kameel dörch en Nadelöhr geiht, as dat en
Rieke in GOtt Sin Riek kummt.
26. Do sproken, de dat hörn dän: Wer kann denn selig warrn?
27. He awer sprok: Wat bi de Minschen unmöglich is, dat is bi GOtt
möglich. _Hiob. 42, 2._
28. Do sprok Petrus: Süh, wi hebbt Allns verlaten, un sünd di nafolgt.
_Matth. 19, 27._
29. He awer sprok to se: Wahrlich, Ik segg ju: Dar is Nüms, de en Hus
verlett, oder Öllern, oder Bröder, oder Fru, oder Kinner vun wegen GOtt
Sin Riek, _5. Mos. 33, 9._
30. De dat nich veelfältig wedder kriegen deiht in düsse Tied, un in de
tokünftige Welt dat ewige Leven. _Hiob. 42, 12._
31. He awer neem to Sik de Twölf, un sprok to se: Seht, wi gaht rup na
Jerusalem, un dat ward Allns vollendt warrn, dat schreven is dörch de
Propheten vun den Minschensöhn. _Matth. 17, 22._
32. Denn He ward öwerantwort warrn an de Heiden, un He ward verspott, un
beschimpt, un bespiet warrn; _Matth. 27, 2._
33. Un se ward Em geißeln, un dod maken, un an den drütten Dag ward He
wedder upstahn.
34. Se awer verstunn nicks darvun, un de Red weer se verborgen, un se
wussen nich, wat dar seggt weer. _Luk. 9, 45._
35. Dat gescheeg awer, as He neeg to Jericho keem, seet en Blinde an den
Weg un beddel. _Matth. 20, 29. 30. Mark. 10, 46._
36. Do he awer hör dat Volk, dat dar hen gung, forsch he, wat dat weer.
37. Do verkünnigten se em, JEsus vun Nazareth gung dar vöröwer.
38. Un he reep un sprok: JEsus, David sin Söhn, erbarm Di öwer mi!
39. De awer vöran gungen, drohten em, he schull still swiegen. He awer
schreeg veel luder: Du Söhn Davids, erbarm Di öwer Mi!
40. JEsus awer stunn still, un heet em to sik bringen. As se em awer neeg
bi Em brochten, frog He em,
41. Un sprok: Wat wullt du, dat Ik di dohn schall? He sprok: HErr, dat ik
sehn much.
42. Un JEsus sprok to em: Wes’ sehend! Din Glov hett Di holpen. _Matth.
9, 22._
43. Un sogliek war he sehend, un folg Em na, un pries GOtt. Un all dat
Volk, dat düt sehn dä, lav GOtt. _Ps. 146, 8._
Dat 19. Kapitel.
1. Un He trock rin un gung dörch Jericho.
2. Un süh, dar weer en Mann, mit Namen Zachäus, de weer en Öbberste vun
de Töllners, un weer riek;
3. Un wull geern JEsus sehn, wer He weer, un kunn nich vör dat Volk, denn
he weer kleen vun Person. _Joh. 12, 21._
4. Un he leep vöran, un steeg up in en Mulbeerbom, up dat he Em sehn
kunn; denn dar schull He dörchkamen.
5. Un as JEsus keem an de Stä, seeg He up, un war em wahr, un sprok to
em: Zachäus, stieg flink runner; denn Ik mutt hüt in din Hus inkehrn.
6. Un he steeg flink runner, un nehm Em up mit Freuden.
7. Do se dat sehn dän, murrten se all, dat He to en Sünner inkehrn dä.
8. Zachäus awer stunn up, un sprok to den HErrn: Süh, HErr, de Hälft vun
min Göder gev ik de Armen, un wenn ik jemand bedragen hef, dat gef ik em
veerfältig wedder. _2. Mos. 22, 1. Jes. 58, 6._
9. JEsus awer sprok to em: Hüt is düt Hus Heil wedderfahrn, alldewiel he
ok Abraham sin Söhn is. _Luk. 13, 16._
10. Denn de Minschensöhn is kamen, to söken un selig to maken, dat
verlarn is. _Matth. 9, 13. 18, 11. 1. Tim. 1, 15._
11. Do se Em tohörten, fahr He fort un sä wieder en Glieknis, darum, dat
He neeg bi Jerusalem weer, un se meenten, dat Riek GOttes schull bald
apenbart warrn;
12. Un sprok: En Edelmann trock wiet hen in en Land, dat he en Riek
innehmen dä, un denn wedder kamen dä. _Matth. 25, 14. Mark. 13, 34._
13. Düsse födder tein vun sin Knechts, un gev se tein Pund, un sprok to
se: Handelt, bet dat ik wedderkam doh.
14. Sin Börgers awer weern em fiend, un schickten Baden na em, un leeten
em seggen: Wi wüllt nich, dat düsse öwer uns herrschen deiht. _Joh. 1,
11._
15. Un dat begev sik, as he wedder keem, nadem he dat Riek innahmen harr,
heet he de Knechts föddern, de he dat Geld geven harr, darmit he wuß, wat
jedereen handelt harr.
16. Do trä herto de Eerste, un sprok: Herr, din Pund hett tein Pund
verdeent.
17. Un he sprok to em: Ei, du fromme Knecht, wiel du büst in dat Lüttste
tru west, schast du Macht hebben öwer tein Städte. _Matth. 25, 21. Luk.
16, 10._
18. De anner keem ok, un sprok: Herr, din Pund hett fief Pund dragen.
19. To den sprok he ok: Un du schast herrschen öwer fief Städte.
20. Un de drütte keem, un sprok: HErr, süh dar, hier is din Pund, dat
hef ik in en Sweetdok bewahrt;
21. Ik weer bang vör di; denn du büst en harden Mann: du nimmst, wat du
nich leggt hest, un aarnst, wat du nich sai’t hest.
22. He sprok to em: Ut din Mund richt ik di, du Schalk. Wußt du, dat ik
en harden Mann bün, un nehmen doh, wat ik nich leggt hef, un aarn doh,
wat ik nich sai’t hef; _2. Sam. 1, 16. Matth. 12, 37._
23. Warum hest du denn min Geld nich in de Wesselbank dahn? Un wenn ik
kamen weer, harr ik dat mit Zinsen föddert.
24. Un he sprok to de, de darbi stunnen: Nehmt dat Pund vun em, un gevt
dat den, de tein Pund hett.
25. Un se sproken to em: Herr, he hett doch tein Pund.
26. Ik segg ju awer: Wer dar hett, den ward geven warrn; vun den awer, de
nich hett, ward ok dat nahm warrn, wat he hett. _Luk. 8, 18. Matth. 13,
12._
27. Doch jene, min Fiende, de nich wulln, dat ik öwer se herrschen
schull, bringt her, un wörgt se vör min Ogen.
28. Un as He düt sä, trock He fort, un reis’ rup na Jerusalem. _Mark. 10,
32._
29. Un dat begev sik, as He neeg bi Bethphage un Bethanien weer, un keem
an den Ölbarg, schick He twee vun Sin Jüngers, _Matth. 21, 1._
30. Un sprok: Gaht hen in den Flecken, de vör ju liggt, un wenn ji rin
kamt, ward ji en Fahlen anbunnen finn, up dat noch nie keen Minsch seten
hett. Makt dat los un bringt dat her.
31. Un wenn ju jemand fragt, warum ji dat losmaken doht, denn seggt also
to em: De HErr brukt se.
32. Un de Gesandten gungen hen, un funnen, as He se seggt harr.
33. Do se awer dat Fahlen losmakten, sproken sin Herren to se: Warum makt
ji dat Fahlen los?
34. Se awer sproken: De HErr brukt dat.
35. Un se brochten dat to JEsus, un lä’n ehr Kleder up dat Fahlen, un
setten JEsus darup.
36. As He nu hentrock, bredten se ehr Kleder up den Weg.
37. Un as He neeg hento keem, un trock den Ölbarg hendal, fung de ganze
Hupen vun Sin Jüngers an, mit Freuden GOtt to laven mit lude Stimm öwer
alle Dahten, de se sehn harrn,
38. Un sproken: Lavt wes’, de dar kummt, en König, in den HErrn Sin
Namen! Fred wes’ in den Himmel, un Ehr’ in de Hög! _Joh. 12, 13. Luk. 2,
14._
39. Un weke vun de Pharisäers in dat Volk sproken to Em: Meister, straf
doch din Jüngers.
40. He antworte, un sprok to se: Ik segg ju: Wo düsse warrn still
swiegen, so ward de Steen schrien. _Hab. 2, 11._
41. Un as He neeg hento keem, seeg He de Stadt an, un ween’ öwer se. _2.
Kön. 8, 11. Joh. 11, 35._
42. Un sprok: Wenn du dat wußt, so warst du ok bedenken to düsse din
Tied, wat to din Freden deent. Awer nu is dat vör din Ogen verborgen. _5.
Mos. 32, 29. Hos. 14, 10._
43. Denn dar ward de Tied öwer di kamen, dat din Fiende ward um di un din
Kinner mit di en Wagenburg slag’n, di belagern un alle Orten Angst maken;
44. Un ward di sleifen, un keen Steen up den annern laten, darum, dat du
nich erkennt hest de Tied, darin du heemsöcht büst. _1. Kön. 9, 7. Jes.
29, 3. Jer. 26, 18. Mich. 3, 12. Matth. 24, 2. Mark. 13, 2._
45. Un He gung in den Tempel, un fung an uttodrieven, de darin verkofften
un kofften. _Matth. 21, 12. Mark. 11, 15._
46. Un sprok to se: Dar steiht schreven: Min Hus is en Bedhus, ji awer
hebbt dat makt to en Mörderkul. _Jes. 56, 7. Jer. 7, 11._
47. Un He lehr däglich in den Tempel. Awer de Hohenpresters un
Schriftgelehrten, un de Vörnehmsten in dat Volk, stellten Em na, dat se
Em umbrochten;
48. Un funn nich, woans se Em dohn schulln, denn all dat Volk hung Em an,
un hör Em.
Dat 20. Kapitel.
1. Un dat begev sik up een vun de Dag’, as He dat Volk lehr in den
Tempel, un predigen dä dat Evangelium, do treden to Em de Hohenpresters
un Schriftgelehrten mit de Öllsten. _Matth. 21, 23. Mark. 11, 27._
2. Un sän to Em, un sproken: Segg uns, ut wat för Macht deihst Du dat?
Oder wer hett Di de Macht geven? _Apost. 4, 7._
3. He awer antworte un sprok to se: Ik will ju ok en Wort fragen, seggt
Mi dat:
4. Johannes sin Döp, weer se vun den Himmel, oder vun de Minschen?
5. Se awer dachten bi sik sülvst, un sproken: Seggt wi: »Vun den Himmel,«
so ward He seggen: »Warum hebbt ji Em denn nich glovt?«
6. Seggt wi awer: »Vun de Minschen,« so ward uns all dat Volk steenigen,
un se staht darup, dat Johannes en Prophet is.
7. Un se antworten, se wussen dat nich, wo se her weer.
8. Un JEsus sprok to se: So segg Ik ju ok nich, ut wat för Macht Ik dat
doh.
9. He fung awer an, dat Volk to seggen düt Glieknis: En Minsch plant en
Wienbarg, un dä em an de Wiengarners ut, un trock öwer Land en lange
Tied. _Ps. 80, 9. Jes. 5, 1. Matth. 21, 33. Mark. 12, 1._
10. Un to sin Tied schick he en Knecht to de Wiengarners, dat se em geven
dän vun den Wienbarg sin Frucht. Awer de Wiengarners slogen em, un leeten
em lerrig vun sik. _2. Chron. 36, 15. 16._
11. Un öwer dat schick he noch en annern Knecht hen. Se slogen awer
densülvigen ok, un verhöhnten em, un leeten em lerrig vun sik. _Matth.
22, 6._
12. Un öwer dat schick he den drütten hen; se awer verwundeten den ok, un
stötten em rut.
13. Do sprok de HErr vun den Wienbarg: Wat schall ik dohn? Ik will min
leeven Söhn henschicken; vellicht, wenn se den seht, ward se sik schuen.
14. As awer de Wiengarners den Söhn seegen, dachten se bi sik sülvst, un
sproken: Dat is de Arv, lat uns den dod maken, up dat dat Arvgut unse
ward. _Ps. 2, 8. Ebr. 1, 2._
15. Un se stötten em rut vör den Wienbarg, un maken em dod. Wat ward nu
de Herr vun den Wienbarg se dohn?
16. He ward kamen, un düsse Wiengarners umbringen, un sin Wienbarg an
annere utdohn. As se dat hörten, sproken se: Dat fehl ok noch!
17. He awer seeg se an, un sprok: Wat is denn dat, dat schreven steiht:
»De Steen, den de Bulüd wegsmeten hebbt, is to en Ecksteen warn; _Matth.
21, 42._
18. Wer up düssen Steen falln deiht, de ward tweibreken; up weken he awer
fallt, den ward he to Grus maken.«
19. Un de Hohenpresters un Schriftgelehrten trachten darna, woans se de
Hand an Em leggen dän to düsse Stunn, un weern bang vör dat Volk; denn se
verstunn, dat He up se dat Glieknis seggt harr.
20. Un se heeln up Em, un schickten Lurers ut, de sik stelln schulln, as
weern se fromm, up dat se Em in de Red fungen, darmit se Em öwerantworten
kunn de Obrigkeit un den Landpleger sin Gewalt. _Matth. 22, 15. Mark. 12,
13._
21. Un se frogen Em, un sproken: Meister, wi weet, dat Du uprichtig reden
un lehrn deihst, un Du achtst keen Minschen sin Ansehn, sonnern Du lehrst
den Weg to GOtt recht. _Matth. 22, 16._
22. Is dat recht, dat wi den Kaiser Koppgeld gevt oder nich?
23. He awer mark ehr List, un sprok to se: Wat versökt ji Mi?
24. Wiest Mi den Groschen, wokeen sin Bild un Öwerschrift hett he? Se
antworten un sproken: Den Kaiser sin.
25. He awer sprok to se: So gevt den Kaiser, wat den Kaiser sin is, un
GOtt, wat GOtt Sin is.
26. Un se kunn Sin Wort nich tadeln vör dat Volk; un verwunnerten Sik
öwer Sin Antwort, un swegen still.
27. Do treden to Em weke vun de Sadducäers, de dar meent, dar is keen
Uperstahung, un fragten Em, _Matth. 22, 23._
28. Un sproken: Meister, Moses hett uns schreven: Wenn jemand sin Broder
starven deiht, de en Fru hett, un starvt ahn Kinner, so schall sin Broder
de Fru nehmen, un sin Broder Kinner tügen. _1. Mos. 38, 8. 5. Mos. 25, 5.
Matth. 22, 24. Mark. 12, 19._
29. Nu weern söven Bröder. De eerste neem en Fru, un storv ahn Kinner.
30. Un de anner neem de Fru, un storv ok ahn Kinner.
31. Un de drütte neem ehr. Dessülvigen glieken alle söven, un leeten keen
Kinner, un storven.
32. Toletzt na alle storv ok de Fru.
33. Nu in de Uperstahung, wokeen sin Fru ward se wesen mank de söven?
Denn alle söven hebbt ehr ton Fru hatt.
34. Un JEsus antworte, un sprok to se: De Kinner vun düsse Welt friet un
lat sik frien;
35. Weke awer würdig wesen ward, de anner Welt to kriegen, un de
Uperstahung vun de Doden, de ward nich frien, noch sik frien laten.
36. Denn se künnt nu nich mehr starven; denn se sünd de Engeln gliek, un
GOtt sin Kinner, wiel se Kinner sünd vun de Uperstahung. _Matth. 22, 30.
1. Joh. 3, 2._
37. Dat awer de Doden uperstaht, hett ok Moses andüdt, bi den Busch, as
he den HErrn heten deiht: Abraham sin GOtt, un Isaak sin GOtt, un Jakob
sin GOtt. _2. Mos. 3, 6._
38. GOtt awer is nich en GOtt vun de Doden, sonnern vun de Lebennigen;
denn se levt Em alle.
39. Do antworten weke vun de Schriftgelehrten, un sproken: Meister, Du
hest recht seggt.
40. Un se dörften Em vun nu an nicks mehr fragen.
41. He awer sprok to se: Wa seggt se: Christus is David sin Söhn? _Matth.
22, 42. Mark. 12, 35._
42. Un he sülvst, David, sprickt in dat Psalmbok: De HErr hett seggt to
min HErrn: Sett Di to min rechte Hand, _Ps. 110, 1. Matth. 22, 44._
43. Bet dat Ik legg Din Fiende ton Schemel vun Din Föt.
44. David nennt Em en HErr, woans is He denn sin Söhn?
45. Do awer all dat Volk tohören dä, sprok He to Sin Jüngers:
46. Nehmt ju in Acht vör de Schriftgelehrten, de in lange Kleder gahn
wüllt, un sik geern gröten lat up dat Mark, un sitt geern baben an in de
Scholen un öwer Disch. _Luk. 11, 43. Matth. 23, 3. Mark. 12, 38._
47. Se fret de Wetfruns ehr Hüs’, un wendt lange Gebede vör. De ward
desto swarer Verdammnis kriegen. _Matth. 23, 14._
Dat 21. Kapitel.
1. He seeg awer up, un seeg de Rieken, wa se ehr Opfer in den
Gotteskasten inlä’n. _Mark. 12, 41._
2. He seeg awer ok en arme Wetfru, de legg twee Penning rin.
3. Un He sprok: Wahrlich, Ik segg ju: Düsse arme Wetfru hett mehr
rinleggt as se all. _2. Cor. 8, 12._
4. Denn düsse all hebbt vun ehr Överflot rinleggt to GOtt Sin Opfer; awer
se hett vun ehr Armot all ehr Nahrung, de se harr, inleggt.
5. Un as weke vun den Tempel seggen dän, dat he smückt weer mit fine
Steen un Kleenode, sprok He: _Matth. 24, 1. Mark. 13, 1._
6. Dar ward de Tied kamen, in de vun dat all, dat ji sehn doht, nich een
Steen up den annern laten ward, de nich entwei braken ward. _Luk. 19, 44.
Jer. 26, 18. Mich. 3, 12._
7. Se fragten Em awer, un sproken: Meister, wannehr schall dat warrn? Un
wat is dat Teken, wenn dat geschehn ward?
8. He awer sprok: Seht to, lat ju nich verföhrn. Denn veele ward kamen in
Min Namen, un seggen: Ik bün dat, un: De Tied is herbi kamen. Folgt se
nich na! _Mark. 13, 22._
9. Wenn ji awer hörn ward vun Kriegen un Empörungen, so verfehrt ju nich;
denn düt mutt tovör geschehn; awer dat Enn is nich so bald dar.
10. Do sprok He to se: Een Volk ward upstahn gegen dat anner, un een Riek
gegen dat anner;
11. Un ward geschehn grote Erdbeven hier un dar, düre Tied un Pestilenz;
ok ward Schrecknisse un grote Teken vun den Himmel geschehn.
12. Awer vör düt Allns ward se de Hann an ju leggen, un ju verfolgen,
un ward ju öwerlevern in ehr Scholen un Gefängnisse, un vör Könige un
Fürsten trecken um Min Namen willen. _Matth. 24, 9. Mark. 13, 19._
13. Dat ward ju awer wedderfahrn to en Tügnis.
14. So nehmt nu to Harten, dat ji nich sorgen doht, woans ji ju
verantworten schüllt. _Matth. 10, 19._
15. Denn Ik will ju Mund un Wiesheit geven, weke nich schüllt
wedderspreken mögen, noch wedderstahn all ju Gegenpart. _Apost. 6, 10._
16. Ji ward awer öwerlevert warrn vun de Öllern, Bröder, Blotsfrünn un
Frünn; un se ward weke mank ju dod maken. _Mich. 7, 6. Apost. 7, 58._
17. Un ji ward haßt wesen vun jedereen um Min Namen willen. _Matth. 10,
22. Mark. 13, 13._
18. Un een Haar vun ju Kopp schall nich umkamen. _Matth. 10, 30._
19. Fat ju Seelen mit Geduld. _2. Chron. 15, 7. Ebr. 10, 36._
20. Wenn ji awer Jerusalem sehn ward, belagert mit en Heer, so markt, dat
ehr Verwüstung herbi kamen is. _Matth. 24, 15._
21. Alsdann, wer in Judäa is, de lop weg up de Bargen; un wer merrn darin
is, de wiek rut; un wer up dat Land is, de kam nich rin.
22. Denn dat sünd de Dag’ vun de Rach, up dat erfüllt ward Allns, wat
schreven steiht.
23. Wehe awer de Swangern un de Fruen, de Bost gevt, in düsse Dag’; denn
dar ward grote Not up de Eer wesen, un en Torn öwer düt Volk.
24. Un se ward falln vun dat Swerdt, un gefangen föhrt unner alle Völker;
un Jerusalem ward tonicht perrt warrn vun de Heiden, bet dat de Heiden
ehr Tied erfüllt ward. _Röm. 11, 25._
25. Un dar ward Teken geschehn an de Sünn un den Maand un de Steerns;
un up de Eer ward de Lüd bang wesen, un ward vertwiefeln, un de See un
Waggen ward brusen. _Jes. 13, 10. Matth. 24, 29. Ps. 46, 4._
26. Un de Minschen ward versmachten vör Furcht un vör Töven up de Dinge,
de dar kamen schüllt up de Eer. Denn ok de Kräfte vun den Himmel ward sik
bewegen. _Jes. 64, 7. Ezech. 24, 23._
27. Un denn ward se sehn den Minschensöhn kamen in de Wolk, mit grote
Kraft un Herrlichkeit. _Dan. 7, 13._
28. Wenn awer düt anfangt to geschehn, so kiekt up, un hevt ju Ogen up,
darum dat ju Erlösung sik naht. _Röm. 8, 21. 23._
29. Un He sä se en Glieknis: Kiekt an den Fiegenbom un alle Böm. _Matth.
24, 32._
30. Wenn se nu utslat, so seht ji dat an se, un markt, dat nu de Sommer
neeg is.
31. Also ok ji, wenn ji düt Allns angahn seht, so weet, dat GOtt Sin Riek
neeg is.
32. Wahrlich, Ik segg ju: Düt Geslecht ward nich vergahn, bet dat düt
Allns geschüt. _Matth. 24, 34._
33. Himmel un Eer ward vergahn, awer Min Wör vergaht nich. _Luk. 16, 17.
Ps. 102, 27. Jes. 51, 6. Matth. 5, 18. Jes. 40, 8._
34. Awer nehmt ju in acht, dat ju Harten nich beswert ward mit Freten un
Supen, un mit Sorgen um de Nahrung, un düsse Dag kummt unverwahrns öwer
ju; _Röm. 13, 13. Gal. 5, 21. Eph. 5, 18._
35. Denn gliek as en Fallstrick ward he kamen öwer alle, de up de Eer
wahnt. _1. Thess. 5, 3._
36. So west nu wacker alle Tied, un bedt, dat ji würdig warrn mögt, to
entlopen düt all, dat geschehn schall, un to stahn vör den Minschensöhn.
37. Un He lehr bi Dag’ in den Tempel; in de Nacht awer gung He rut, un
blev öwer Nacht an den Ölbarg. _Joh. 8, 1. 2._
38. Un all dat Volk mak sik up to Em in den Tempel, Em to hörn.
Dat 22. Kapitel.
1. Dat weer awer neeg bi dat Fest vun de söten Bröd, dat dar Ostern heet.
2. Un de Hohenpresters un Schriftgelehrten trachten darna, woans se Em
dod maken kunn, se weern awer bang vör dat Volk. _Ps. 2, 2. Joh. 11, 47._
3. Awer de Satanas fahr in Judas, nennt Ischarioth, de dar weer ut de
Tall vun de Twölf. _Matth. 26, 14._
4. Un he gung hen, un sprok mit de Hohenpresters un mit de Hauptlüd,
woans he Em se wull öwerlevern.
5. Un se warn froh, un versproken em Geld to geven.
6. Un he versprok sik, un söch Gelegenheit, dat he Em öwerlevern dä ahn
Rumor.
7. Dar keem nu de Dag vun de söten Bröd, up den man opfern muß dat
Osterlamm. _Matth. 26, 17. Mark. 14, 12._
8. Un He schick Petrus un Johannes, un sprok: Gaht hen, makt uns dat
Osterlamm fardig, up dat wi dat eten.
9. Se sproken awer to Em: Wo wullt Du, dat wi dat fardig makt?
10. He sprok to se: Süh, wenn ji na de Stadt rin kamt, ward ju en Minsch
in de Möt kamen, de driggt en Waterkruk; folgt em na in dat Hus, dar he
rin geiht.
11. Un seggt to den Husherrn: De Meister lett di seggen: Wo is de
Harbarg, dar Ik mit Min Jüngers dat Osterlamm eten kann?
12. Un he ward ju en groten getafelten Saal wiesen; dar richt dat to.
13. Se gungen hen, un funn dat so, as He se seggt harr, un richten dat
Osterlamm to. _Luk. 19, 32._
14. Un as de Stunn keem, sett He sik dal, un de twölf Apostels mit Em.
_Matth. 26, 20._
15. Un He sprok to se: Mi hett vun Harten darna lengt, düt Osterlamm mit
ju to eten, bevör Ik lieden doh.
16. Denn Ik segg ju, dat Ik vun nu af an nich mehr darvun eten warr, bet
dat dat erfüllt ward in GOtt Sin Riek.
17. Un He neem den Kelch, dank, un sprok: Nehmt densülven, un deelt em
mank ju;
18. Denn Ik segg ju: Ik warr nich drinken vun dat Gewächs vun den
Wienstock, bet GOtt Sin Riek kamen deiht.
19. Un He neem dat Brod, dank, un brok dat, un gev dat se, un sprok: Dat
is Min Lief, de för ju geven ward; dat doht to Min Gedächtnis. _Matth.
26, 26. Mark. 14, 22. 1. Cor. 11, 23. 24._
20. Dessülven glieken ok den Kelch na dat Abendmahl, un sprok: Dat is de
Kelch, dat nie Testament in Min Blot, dat för ju vergaten ward.
21. Doch süh, de Hand vun Min Verräter, is mit Mi öwer Disch.
22. Un twar de Minschensöhn geiht hen, as dat beslaten is. Doch wehe den
Minsch, dörch den He verraden ward.
23. Un se fungen an to fragen mank sik sülvst, wokeen dat doch wol weer
unner se, de dat dohn war?
24. Dar entstunn ok en Striet mank se, wer mank se schull för den
Gröttsten holn warrn? _Matth. 18, 1. Mark. 9, 34. Luk. 9, 46._
25. He awer sprok to se: De weltlichen Könige herrscht, un de Gewaltigen
heet man gnädige Herrn: _Matth. 20, 25. Mark. 10, 42._
26. Ji awer nich also; sonnern de Gröttste mank ju schall wesen as de
Jüngste, un de Vörnehmste as en Deener. _Luk. 9, 48. 1. Pet. 5, 3. 5. 6._
27. Denn wer is de Gröttste? De to Disch sitt, oder de deent? Is dat nich
so, dat de to Disch sitten deiht? Ik awer bün mank ju as en Deener.
_Matth. 20, 28. Joh. 13, 14. Phil. 2, 7._
28. Ji awer sünd dat, de ji bi Mi bleven sünd in Min Anfechtungs. _Luk.
18, 28._
29. Un Ik will ju dat Riek vermaken, as Mi dat Min Vader vermakt hett;
_Luk. 12, 32. Offenb. 2, 28._
30. Dat ji eten un drinken schüllt bi Min Disch in Min Riek, un sitten up
Stöhl, un richten de twölf Geslechter Israels. _Matth. 19, 28._
31. De HErr awer sprok: Simon, Simon, süh, de Satan hett ju begehrt, dat
he ju sichten mug, as den Weeten. _2. Cor. 2, 11. 1. Pet. 5, 8._
32. Ik awer hef för di beden, dat din Glov nich uphörn deiht. Un wenn du
di namals bekehrn deihst, so mak din Bröder stark. _Joh. 17, 11. 15. 20.
Ps. 51, 15._
33. He awer sprok to Em: HErr, ik bün bereit, mit Di in dat Gefängnis un
in den Dod to gahn.
34. He awer sprok: Petrus, Ik segg di, de Hahn ward hüt nich kreihn,
bevör du dree mal leugnen deihst, dat du Mi kennst. _Matth. 26, 34. Mark.
14, 30. 72._
35. Un He sprok to se: So oft as Ik ju utschickt hef ahn Büdel, ahn
Tasch, un ahn Schoh, hebbt ji ok je Mangel hatt? Se sproken: Niemals
keen. _Ps. 23, 1. Ps. 33, 19. Ps. 34, 10. Matth. 10, 9._
36. Do sprok He to se: Awer nu, wer en Büdel hett, de nehm em, dessülven
glieken ok de Tasch. Wer awer nich hett, de verkop sin Kleed, un kop en
Swerdt.
37. Denn Ik segg ju: Dat mutt ok noch an Mi vullbrocht warrn, dat
schreven steiht: »He is unner de Öweldoers rekent.« Denn wat vun Mi
schreven is, dat hett en Enn. _Jes. 53, 12._
38. Se sproken awer: HErr, süh, hier sünd twee Swerdten. He awer sprok to
se: Dat is genog.
39. Un He gung rut na Sin Gewohnheit an den Ölbarg. Em folgten awer Sin
Jüngers na an densülven Ort. _Matth. 26, 30. Mark. 14, 26. Joh. 18, 1._
40. Un as He darhen keem, sprok He to se: Bedt, up dat ji nich in
Anfechtung fallt. _Matth. 6, 13._
41. Un He reet sik vun se af, so wiet as man mit en Steen smieten kann,
un knee dal, un be’. _Matth. 26, 39._
42. Un sprok: Vader, wullt Du, so nimm düssen Kelch vun Mi; doch nich
Min, sonnern Din Will schall geschehn. _Matth. 26, 39._
43. Dar erschien Em awer en Engel vun den Himmel, un stärk Em.
44. Un dat keem so wiet, dat He mit den Dod ringen dä, un be’ heftiger.
Do war awer Sin Sweet as Blotsdruppen, de fulln up de Eer.
45. Un He stunn up vun dat Gebet, un keem to Sin Jüngers, un funn se
slapen vör Trurigkeit;
46. Un sprok to se: Wat slapt ji? Staht up un bedt, dat ji nich in
Anfechtung fallt.
47. As He awer noch reden dä, süh, de Schar, un een vun de Twölf, nömt
Judas, gung vör se her, un gung up JEsus to, um Em to küssen. _Matth. 26,
47._
48. JEsus awer sprok to em: Judas, verradest du den Minschensöhn mit en
Kuß? _Matth. 26, 49._
49. As de awer, de um Em weern, seegen, wat dar warrn wull, sproken se to
Em: HErr, schüllt wi mit dat Swerdt darmank slahn?
50. Un een vun se slog den Hohenprester sin Knecht, un hau em sin rechte
Ohr af. _Matth. 26, 51._
51. JEsus awer antwort, un sprok: Lat se doch so wieder maken. Un He röhr
sin Ohr an, un heel em.
52. JEsus awer sprok to de Hohenpresters un Hauptlüd vun den Tempel, un
de Öllsten, de to Em kamen weern: Ji sünd, as to en Mörder, mit Swerdten
un mit Stangen utgahn. _Matth. 26, 55. Mark. 14, 48._
53. Ik bün däglich bi ju in den Tempel west, un ji hebbt keen Hand an Mi
leggt; awer düt is ju Stunn, un de Macht vun de Finsternis. _Joh. 7, 30.
Luk. 8, 20._
54. Se grepen Em awer, un föhrn Em af, un brochten Em in den Hohenprester
sin Hus. Petrus awer folg von wieden. _Matth. 26, 57. 58. Mark. 14, 53.
Joh. 18, 13._
55. Do maken se en Füer an merrn in den Palast, un setten sik tosam, un
Petrus sett sik mank se. _Matth. 26, 69._
56. Do seeg em en Deenstdeern bi dat Füer sitten, un seeg em fast an, un
sprok to em: Düsse weer ok mit Em.
57. He awer verleugen Em, un sprok: Deern, ik kenn Em nich.
58. Un na en lüttje Wiel seeg em en anner, un sprok: Du büst ok een vun
de. Petrus awer sprok: Minsch, ik bün dat nich.
59. Un na en Wiel, bi en Stunn, bekräftig dat en anner, un sprok:
Wahrlich, düsse weer ok mit Em; denn he is en Galiläer.
60. Petrus awer sprok: Minsch, ik weet nich, wat du seggst. Un gliek
darup, as he noch so reden dä, kreih de Hahn. _Matth. 26, 74._
61. Un de HErr kehr sik um, un seeg Petrus an. Un Petrus dach an den
HErrn Sin Wort: Bevör de Hahn kreihn ward, warrst du mi dree mal
verleugnen. _Matth. 26, 34. 75. Mark. 14, 30. Joh. 13, 38._
62. Un Petrus gung rut, un ween bitterlich.
63. De Männer awer, de JEsus holn dän, verspotten Em, un slogen Em, _Jes.
50, 6._
64. Deckten Sin Gesicht to, un slogen Em in dat Gesicht, un fragten Em,
un sproken: Prophezei, wer is dat, de Di slahn dä?
65. Un veel anner Lästerwör sän se gegen Em.
66. Un as dat Dag war, versammelten sik de Öllsten vun dat Volk, de
Hohenpresters un Schriftgelehrten, un föhrn Em rut vör ehrn Rath, _Matth.
27, 1. Mark. 15, 1._
67. Un sproken: Büst Du Christus? Segg uns dat. He sprok awer to se:
Segg Ik ju dat, so glövt ji dat nich; _Matth. 26, 63._
68. Frag Ik awer, so antwort ji nich, un lat Mi doch nich los.
69. Darum vun nu an ward de Minschensöhn sitten to de rechte Hand vun
GOtt Sin Kraft. _Matth. 24, 30. 26, 64. Mark. 14, 62._
70. Do sproken se all: Büst Du denn GOtt Sin Söhn? He sprok to se: Ji
seggt dat, denn Ik bün dat.
71. Se awer sproken: Wat brukt wi wieder för Tügnis? Wi hebbt dat sülvst
hört ut Sin Mund.
Dat 23. Kapitel.
1. Un de ganze Hupen stunn up, un föhrn Em vör Pilatus. _Matth. 27, 2._
2. Un fungen an, Em to verklagen, un sproken: Düssen finnt wi, dat He dat
Volk afwendt, un verbeedt, den Kaiser Zins to geven, un sprickt, He is
Christus, en König.
3. Pilatus awer frog Em, un sprok: Büst Du de Juden ehr König? He
antworte em, un sprok: Du seggst dat. _Matth. 27, 11. Mark. 15, 2._
4. Pilatus sprok to de Hohenpreesters, un to dat Volk: Ik finn keen
Schuld an düssen Minsch.
5. Se awer heeln an, un sproken: He hett dat Volk upregt darmit, dat
He lehrt hett hier un dar in’t ganze jüdische Land, un hett in Galiläa
anfungen bet hierher.
6. Do awer Pilatus Galiläa hörn dä, frog he, ob He ut Galiläa weer.
7. Un as he toweeten kreeg, dat He ünner Herodes sin Obrigkeit hör,
schick he Em to Herodes, de in desülvigen Dag’ ok to Jerusalem weer.
_Luk. 3, 1._
8. As awer Herodes JEsus sehn dä, war he heel vergnögt, denn he harr Em
all lang geern sehn; denn he harr veel vun Em hört, un höp, he war en
Teken sehn.
9. Un he frog Em allerlei; He antworte em awer nicks.
10. De Hohenpreesters awer un Schriftgelehrten stunn un verklagten Em
hart.
11. Awer Herodes mit sin Hoflüd veracht un verspott Em, lä Em en witt
Kleed an, un schick Em wedder to Pilatus.
12. Up den Dag warn Pilatus un Herodes Frünn mit enanner; denn tovör
weern se enanner fiend.
13. Pilatus awer reep de Hohenpreesters un de Öbbersten, un dat Volk
tosam,
14. Un sprok to se: Ji hebbt düssen Minsch to mi brocht, as een, de dat
Volk afwenden deiht. Un seht, ik hef Em vör ju verhört, un finn an den
Minsch keen vun de Saken, de ji Em beschülligen doht; _Matth. 27, 23.
Joh. 18, 38._
15. Herodes ok nich; denn ik hef ju to em schickt, un seht, man hett
nicks up Em brocht, dat den Dod werth is.
16. Darum will ik Em tüchtigen un los laten.
17. Denn he muß se een na Festgebruk los geven. _Matth. 27, 15._
18. Do schreeg de ganze Hupen, un sprok: Fort mit düssen, un gif uns
Barabbas los! _Matth. 27, 22. 23._
19. Weke weer wegen en Uprohr, de in de Stadt geschehn weer, un wegen en
Mord in dat Gefängnis smeeten.
20. Do reep Pilatus noch eenmal to se, un wull JEsus loslaten.
21. Se reepen awer un sproken: Krüzig, krüzig Em!
22. He awer sprok tom drütten Mal to se: Wat hett denn düsse Öwels dahn?
Ik finn keen Schuld an Em, weßwegen He starven müß; darum will ik Em
tüchtigen un loslaten.
23. Awer se leegen em an mit grot Geschrig, un verlangden, dat He krüzigt
war. Un dat Geschrig vun se un de Hohenpresters neem öwerhand. _Joh. 19,
12._
24. Pilatus awer urdeel, dat ehr Bitt geschehn dä;
25. Un leet den los, de wegen Uprohr un Mord in dat Gefängnis smeeten
weer, um den se beden dän, awer JEsus öwergeev he ehrn Willen. _Matth.
27, 26._
26. Un as se Em henföhrn dän, grepen se een, Simon vun Kyrene, de keem
vun dat Feld; un se lä’n dat Krüz up em, dat he dat JEsus nadregen dä.
_Matth. 27, 32. Mark. 15, 21._
27. Dar folg Em awer na en grote Hupen Volk un Fruens, de klagten un
beweenten Em.
28. JEsus awer dreih sik um to se, un sprok: Ji Döchter vun Jerusalem,
weent nich öwer Mi, sonnern weent öwer ju sülvst, un öwer ju Kinner.
29. Denn süh, de Tied ward kamen, wo man seggen ward: Selig sünd de
Unfruchtbaren, un de Liev, de nich gebaren hebbt, un de Böst, de nich
sögt hebbt. _Matth. 24, 19._
30. Denn ward se anfangen to seggen to de Bargen: Fallt öwer uns! un to
de Hügel: Bedeckt uns! _Jes. 2, 19. Hes. 10, 8. Offenb. 6, 16. Luk. 9, 6._
31. Denn wenn man dat deiht mit dat gröne Holt, wat will mit dat dröge
warrn? _Jer. 25, 29. 1. Pet. 4, 17._
32. Dar warn awer ok henföhrt twee anner Öweldäders, dat se mit Em afdahn
warn. _Jes. 53, 12. Joh. 19, 18._
33. Un as se keemen an de Stä, de dar heet Schädelstä, krüzigten se Em
dar, un de Öweldäders mit Em, een to Rechten, un een to Linken. _Matth.
27, 38. Mark. 15, 22. Joh. 19, 17._
34. JEsus awer sprok: Vader, vergiv se dat, denn se weet nich, wat se
doht. Un se deelten Sin Kleder, un smeeten dat Lott darum. _Matth. 5, 44.
Ps. 22, 19._
35. Un dat Volk stunn, un seeg to. Un de Öbbersten un se verspotten Em,
un sproken: He hett anner holpen, lat Em Sik Sülvst helpen, wenn He
Christus is, de Uterwählte vun GOtt. _Matth. 27, 39._
36. Dar verspotten Em ok de Kriegsknechts, treden to Em, un brochten Em
Edig.
37. Un sproken: Büst Du de Juden ehr König, so help Di Sülbn.
38. Dar weer ok baben öwer Em de Öwerschrift schreven, mit griechische,
un latinsche, un hebräische Bokstaven: Düt is de Juden ehr König. _Matth.
27, 37._
39. Awer een vun de Öweldäders, de dar hangt weern, läster Em, un sprok:
Büst Du Christus, so help Di Sülbn un uns.
40. Do antwort de anner, straf em, un sprok: Un du büst ok nich bang vör
GOtt, de Du doch in glieke Verdammnis büst?
41. Un twar wi sünd dat mit recht, denn wi kriegt, wat unse Daten weert
sünd; düsse awer hett nicks Unbilliges dahn.
42. Un sprok to JEsus: HErr, denk an mi, wenn Du in Din Riek kummst.
43. Un JEsus sprok to Em: Wahrlich, Ik segg di, hüt warrst du mit Mi in’t
Paradies sien.
44. Un dat weer um de sößte Stunn, un dat war en Düsternis öwer dat ganze
Land bet an de negente Stunn. _Matth. 27, 45._
45. Un de Sünn verlor ehrn Schien, un de Vörhang in den Tempel reet
midden entwei. _2. Mos. 36, 35._
46. Un JEsus reep lut, un sprok: Vader, Ik befehl Min GEist in Din Hann.
Un as He dat seggt harr, verscheed He. _Matth. 27, 50. Ps. 31, 6. Apost.
7, 58._
47. As awer de Hauptmann sehn dä, wat dar gescheeg, pries he GOtt, un
sprok: Gewiß, Düsse is en frommen Mann west.
48. Un all dat Volk, dat darbi weer, un tokieken dä, as se seegen, wat
dar gescheeg, slogen se an ehr Bost, un kehrten wedder um.
49. All Sin Verwandte awer stunn vun wieden, un de Fruns, de Em ut
Galiläa nafolgt weern, un seegen dat Allns.
50. Un süh, en Mann, mit Namen Joseph, en Ratsherr, de weer en guden,
frommen Mann. _Matth. 27, 57. Mark. 15, 43. Joh. 19, 38._
51. De harr nich willigt in ehrn Rat un Handel, de weer vun Arimathia, de
Juden ehr Stadt, de ok up GOtt Sin Riek töven dä.
52. De gung to Pilatus, un be’ um JEsus Sin Lieknam.
53. Un he neem Em af, wickel Em in Linnen, un lä Em in en Graf, dat in
Felsen uthaut weer, darin noch Nüms legen harr.
54. Un dat weer de Rüstdag, un de Sabbat brok an. _Matth. 27, 62._
55. Dar folgden awer de Fruns na, de mit Em kamen weern ut Galiläa, un
beseegen dat Graf, un woans Sin Lieknam henleggt war.
56. Se kehrten awer um, un makten Spezerien un Salven torecht; den Sabbat
öwer awer weern se still na dat Gesetz.
Dat 24. Kapitel.
1. Awer an een vun de Sabbats, heel fröh, keemen se na dat Graf, un
drogen de Spezerie, de se fardig makt harrn, un weke mit se. _Matth. 28,
1._
2. Se funn awer den Steen afwöltert vun dat Graf;
3. Un gungen rin, un funn den HErrn JEsus Sin Lieknam nich.
4. Un as se daröwer bekümmert weern, süh, do treden twee Mannslüd mit
blanke Kleder to se. _Joh. 20, 12. Apost. 1, 10._
5. Un se verfehrn sik, un keken dal na de Eer. Do sproken se to se: Wat
sökt ji den Lebennigen bi de Doden?
6. He is nich hier, He is upstahn. Denkt daran, wat He ju seggen dä, as
He noch in Galiläa weer,
7. Un sprok: De Minschensöhn mutt öwergeven warrn in de Sünners ehr Hann,
un krüzigt warrn, un an den drütten Dag upstahn. _Matth. 17, 22._
8. Un se dachten an Sin Wör.
9. Un se gungen wedder vun dat Graf, un verkünnigten dat Allns de Elv, un
de annern alltosamen.
10. Dat weer awer Maria Magdalena, un Johanna, un Maria Jakobi, un anner
mit se, de düt de Apostels seggen dän.
11. Un dar düchten se ehr Wör grad, as weern dat Märken, un glövten se
nich.
12. Petrus awer stunn up, un leep na dat Graf, un buck sik rin, un seeg
de linnen Döker alleen liggen, un gung darvun; un he wunner sik, woans
dat togung.
13. Un süh, twee vun se gungen densülven Dag in en Flecken, de weer vun
Jerusalem sößtig Stadien wiet, den sin Namen heet Emmaus. _Mark. 16, 12._
14. Un se sproken mit enanner vun all düsse Geschichten.
15. Un dat gescheeg, as se so reden dän, un befragten sik mit enanner,
keem JEsus to se ran, un gung mit se. _Matth. 18, 20._
16. Awer ehr Ogen warn toholn, dat se Em nich kennen dä’n.
17. He awer sprok to se: Wat sünd dat för Reden, de ji twischen ju
verhandeln doht unnerwegs, un sünd trurig?
18. Do antworte de een, mit Namen Kleophas, un sprok to Em: Büst Du
alleen unner de Frömden to Jerusalem, de nich weet, wat in düsse Dag’
darin geschehn is?
19. Un He sprok to se: Wat denn? Se awer sproken to Em: Dat vun JEsus vun
Nazareth, weke weer en Prophet, mächtig vun Daten un Worten, vör GOtt un
all dat Volk; _Matth. 21, 11._
20. Wa Em unse Hohenpresters un Öbbersten öwergeven hebbt, dat He to den
Dod verurdeelt un krüzigt is.
21. Wi awer höpen, He schull Israel erlösen. Un öwer dat Allns is hüt de
drütte Dag, dat düt geschehn is.
22. Ok hebbt uns bang makt weke Fruns vun de Unsen, de sünd fröh bi dat
Graf west, _Matth. 28, 8. Mark. 16, 10. Joh. 20, 1. 18._
23. Hebbt Sin Lieknam nich funn, kamt un seggt, se hebbt en Gesicht vun
de Engeln sehn, de segg hebbt, dat He leven dä.
24. Un enige mank uns gungen hen na dat Graf, un funn dat so, as de
Fruens seggt harrn, awer Em funn se nich.
25. Un He sprok to se: O, ji dösigen Lüd un trag vun Harten, to gloven
all dat, wat de Propheten seggt hebbt.
26. Muß nich Christus düt lieden, un to Sin Herrlichkeit ingahn? _Jes.
50, 6._
27. Un He fung an vun Moses un alle Propheten, un lä se alle Schriften
ut, de vun Em seggt weern. _1. Mos. 3, 15. Hiob. 19, 25. Ps. 8, 6. Ps. 16,
9. 10. Ps. 22, 1. Jes. 53, 1. Hos. 6, 1._
28. Un se keemen neeg to den Flecken, dar se hengungen; un He stell sik
an, as wull He wieder gahn.
29. Un se nödigten Em, un sproken: Blief bi uns, denn dat will Abend
warrn, un de Dag geiht to Enn. Un He gung rin, bi se to blieven. _1. Mos.
19, 3._
30. Un dat gescheeg, as He mit se to Disch sitten dä, neem He dat Brod,
dank, brok dat, un gev se dat.
31. Do warn ehr Ogen apen dahn, un se warn Em künnig. Un He verswunn vör
se.
32. Un se sproken unner enanner: Brenn uns’ Hart nich in uns, as He mit
uns reden dä ünnerwegens, as He uns de Schrift utleggen dä?
33. Un se stunn up to desülvige Stunn, kehrten wedder um na Jerusalem, un
funn de Elv versammelt, un de bi se weern,
34. Weke sproken: De HErr is wahrhaftig upstahn, un Simon hett Em sehn.
_1. Cor. 15, 4. 5._
35. Un se vertelln se, wat up den Weg geschehn weer, un woans He se
künnig warn weer an dat, as He dat Brod brok.
36. As se awer darvun sproken, trä He sülvst, JEsus, merrn mank se, un
sprok to se: Freden wes’ mit ju! _Mark. 16, 14._
37. Se verfehrn sik awer, un weern bang, meenten, se seegen en Geist.
38. Un He sprok to se: Wat sünd ji so bang? Un warum kamt son Gedanken in
ju Harten? _Matth. 4, 40._
39. Kiekt Min Hann an, un Min Föt, Ik bün dat Sülven; föhlt Mi an, un
seht; denn en Geist hett nich Fleesch un Knaken, as ji seht, dat Ik hef.
_Joh. 20, 20. 27._
40. Un as He dat seggen dä, wies’ He se Hann un Föt.
41. As se awer noch nich glovten vör Freuden, un sik verwunnerten, sprok
He to se: Hebbt ji hier wat to eten?
42. Un se län Em en Stück vun braden Fisch un Honnig vör. _Joh. 21, 10._
43. Un He neem dat un eet vör se.
44. He sprok awer to se: Dat sünd de Reden, de Ik to ju seggen dä, as Ik
noch bi ju weer; denn dat mutt Allns erfüllt warrn, wat vun Mi schreven
is in dat Gesetz Moses, in de Propheten, un in de Psalmen.
45. Do mak He se den Verstand apen, dat se de Schrift verstahn dän,
46. Un sprok to se: Also is dat schreven, un also muß Christus lieden, un
upstahn vun de Doden an den drütten Dag, _v. 27. Ps. 22, 7. 16._
47. Un predigen laten in Sin Namen Buß un Vergebung vun de Sünden ünner
alle Völker, un anfangen to Jerusalem.
48. Ji awer sünd Tügen vun dat All.
49. Un süh, Ik will up ju senden de Verheißung vun Min Vader. Ji awer
schüllt in de Stadt Jerusalem blieven, bet dat ji andahn ward mit Kraft
ut de Höch. _Joh. 15, 26. Luk. 16, 17. Apost. 1, 4._
50. He föhr se awer rut bet na Bethanien, un hev de Hann up, un segen se.
_Apost. 1, 12._
51. Un dat gescheeg, as He se segen, scheed He vun se, un fahr up na den
Himmel. _Mark. 16, 19._
52. Se awer be’n Em an, un kehrten wedder na Jerusalem torügg mit grote
Freud;
53. Un weern alle Tied in den Tempel, priesen un lavten GOtt.
Evangelium St. Johannis.
Dat 1. Kapitel.
1. To Anfang weer dat Wort, un dat Wort weer bi GOtt, un GOtt weer dat
Wort. _1. Mos. 1, 1. 1. Joh. 1, 1. 2. 5, 20._
2. Datsülve weer to Anfang bi GOtt. _Spr. 8, 22._
3. Alle Ding’ sünd dörch datsülve makt, un ahn datsülve is nicks makt,
wat makt is. _Ps. 33, 6. Kol. 1, 16. 17. Ebr. 1, 2._
4. In Em weer dat Leven, un dat Leven weer dat Licht för de Minschen.
_Joh. 5, 26. 12, 46._
5. Un dat Licht schient in de Düsternis, un de Düsternis hebbt dat nich
begrepen. _Joh. 8, 12. 9, 5. 12, 46._
6. Dar war en Minsch vun GOtt schickt, de Johannes heeten dä. _Matth. 3,
1. Joh. 11, 10. Mark. 1, 2._
7. Desülve keem to’n Tügnis, dat he vun dat Licht tügen dä, up dat se all
dörch Em glovten.
8. He weer nich dat Licht, sonnern dat he tüg vun dat Licht.
9. Dat weer dat wahrhaftige Licht, dat alle Minschen hell maken deiht, de
in düsse Welt kamt.
10. Dat weer in de Welt, un de Welt is dörch datsülve makt; un de Welt
kenn dat nich. _1. Mos. 1, 1. Ebr. 1, 2. Joh. 11, 3._
11. He keem in Sin Egendom, un Sin Lüd neemen Em nich up.
12. So veel Em awer upneemen, de gev He Macht, GOtt Sin Kinner to warrn,
de an Sin Namen gloven dän. _Röm. 8, 15. Gal. 3, 26._
13. Weke nich vun dat Geblöt, noch vun dat Fleesch sin Will, noch vun en
Mann sin Will; sonnern vun GOtt gebarn sünd. _1. Joh. 5, 4. Jak. 1, 18._
14. Un dat Wort war Fleesch, un wahn ünner uns, un wi seegen Sin
Herrlichkeit, en Herrlichkeit as vun den eengebornen Söhn vun den Vader,
vull Gnad un Wahrheit. _Jes. 7, 14. Matth. 1, 16. Luk. 1, 31. 2, 7. Jes.
40, 5. Matth. 17, 2. 2. Pet. 1, 16. 17. Jes. 60, 1._
15. Johannes tügt vun Em, röpt un sprickt: Düsse weer dat, vun Den Ik
seggt hef: Na mi ward kamen, de vör mi west is, denn He weer fröher as
ik. _Matth. 3, 11. Mark. 1, 7._
16. Un vun Sin Füll hebbt wi all nahmen Gnad öwer Gnad. _Kol. 1, 19. 2,
9._
17. Denn dat Gesetz is dörch Moses geven; de Gnad un Wahrheit is dörch
JEsus Christus warn. _2. Mos. 20, 1._
18. Nüms hett GOtt jemals sehn. De eengeborne Söhn, de in den Vader Sin
Schoot is, de hett uns dat verkünnigt. _2. Mos. 33, 20. 1. Joh. 4, 12. 1.
Tim. 6, 16. Luk. 10, 22. Joh. 6, 46._
19. Un düt is Johannes sin Tügnis, as de Juden vun Jerusalem Presters un
Leviten schicken dä’n, dat se em frogen: Wer büst Du?
20. Un he bekenn un leugne nich, un he bekenn: Ik bün nich Christus.
21. Un se frogen em: Wat denn? Büst du Elias? He sprok: Ik bün dat nich.
Büst du en Prophet? Un he antwort: Nee. _5. Mos. 18, 15. Matth. 16, 14._
22. Do sproken se to em: Wat büst du denn? Up dat wi Antwort geven de, de
uns schickt hebbt. Wat seggst du vun di sülvst?
23. He sprok: Ik bün de Stimm vun en, de in de Wüst röpt: »Makt den HErrn
Sin Weg torecht;« as de Prophet Jesaias seggt hett. _Jes. 40, 3. Matth.
3, 3. Mark. 1, 3._
24. Un de schickt weern, de weern vun de Pharisäers;
25. Un se frogen em, un sproken to em: Warum döffst du denn, wenn du nich
Christus büst, noch Elias, noch en Prophet?
26. Johannes antwort se, un sprok: Ik döp ju mit Water; awer He is midden
mank ju treden, den ji nich kennt. _Matth. 3, 11. Mark. 1, 7. Luk. 3, 16._
27. De is dat, de na mi kamen ward, weke vör mi west is, för den ik nich
weert bün, dat ik Sin Schohreemen uplösen doh.
28. Düt gescheeg to Bethabara up gündsiet vun den Jordan, wo Johannes
döpen dä.
29. Den annern Dag süht Johannes JEsus to sik kamen, un sprickt: Süh, dat
is GOtt Sin Lamm, dat de Welt ehr Sünden dregen deiht. _2. Mos. 12, 3._
30. Düsse is dat, vun Den ik seggt hef: Na mi kummt en Mann, de vör mi
west is: denn He weer fröher as ik.
31. Un ik kenn Em nich; sonnern up dat He bekannt war in Israel, darum
bün ik kamen to döpen mit Water.
32. Un Johannes tüg, un sprok: Ik seeg, dat de GEist rünner fahrn dä as
en Duv vun den Himmel, un bleev up Em. _Matth. 3, 16. Mark. 1, 10. Luk.
3, 21. 22._
33. Un ik kenn Em nich; awer de mi schicken dä to döpen mit Water,
desülve sprok to mi: Öwer weken du sehn warrst den GEist rünner fahrn,
un up em blieven, desülve is dat, de mit den hilligen GEist döpen deiht.
_Apost. 1, 5._
34. Un ik seeg dat, un tüg, dat düsse GOtt Sin Söhn is.
35. Den annern Dag stunn Johannes awermals dar, un twee vun sin Jüngers.
36. Un as he JEsus gahn seeg, sprok he: Süh, dat is GOtt Sin Lamm. _2.
Mos. 12, 3._
37. Un twee vun sin Jüngers hörn em reden, un folgden JEsus na.
38. JEsus awer kehr sik um, un seeg se nafolgen, un sprok to se: Wat sökt
ji? Se awer sproken to Em: Rabbi, (dat heet up dütsch: Meister), wo büst
Du to Harbarg?
39. He sprok to se: Kamt un seht dat. Se keemen, un seegen dat, un
bleeven densülven Dag bi Em. Dat weer awer um de teinte Stunn.
40. Een vun de twee, de vun Johannes hörn, un JEsus nafolgden, weer
Andreas, Simon Petrus sin Broder. _Matth. 4, 18._
41. Düsse funn toeerst sin Broder Simon, un sprickt to em: Wi hebbt den
Messias funnen (dat heet up dütsch: de Gesalvde).
42. Un föhr em to JEsus. As JEsus em sehn dä, sprok He: Du büst Simon,
Jonas sin Söhn, du schast Kephas heeten (dat heet up dütsch: en Fels).
_Matth. 16, 18._
43. An den annern Dag wull JEsus wedder na Galiläa gehn, un findt
Philippus, un sprickt to em: Folg Mi na.
44. Philippus awer weer vun Bethsaida, ut Andreas un Petrus ehr Stadt.
45. Philippus findt Nathanael, un sprickt to em: Wi hebbt Den funnen, vun
weken Moses in dat Gesetz, un de Propheten schreven hebbt, JEsus, Josephs
Söhn vun Nazareth. _1. Mos. 49, 10. 5. Mos. 18, 18. Jes. 7, 14. 40, 11.
58, 2. Jer. 23, 5. Ez. 34, 23. Dan. 9, 24. Matth. 2, 23._
46. Un Nathanael sprok to em: Wat kann vun Nazareth Gudes kamen?
Philippus sprickt to em: Kumm un seh dat.
47. JEsus seeg Nathanael to sik kamen, un sprickt vun em: Süh, en rechte
Israelit, in den keen Falsch is. _Ps. 32, 2._
48. Nathanael sprickt to Em: Woher kennst Du mi? JEsus antworte, un
sprok: Bevör di Philippus ropen dä, as du ünner den Figenbom weerst, seeg
Ik di.
49. Nathanael antworte, un sprickt to Em: Rabbi, Du büst GOtt Sin Söhn,
Du büst de König vun Israel. _Matth. 14, 33. 16, 16. Mark. 8, 29._
50. JEsus antworte un sprok to em: Du glövst, wiel Ik di seggt hef, dat
Ik di ünner den Figenbom sehn hef; du warrst noch Gröteres as dat sehn.
51. Un sprickt to em: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju, vun nu an ward
ji den Himmel apen sehn, un de Engeln GOttes up un dal fahrn up den
Minschensöhn. _1. Mos. 28, 12._
Dat 2. Kapitel.
1. Un an den drütten Dag war en Hochtied to Kana in Galiläa; un JEsus Sin
Moder weer ok dar.
2. JEsus awer un Sin Jüngers warn ok up de Hochtied beden.
3. Un as dar nich genog Wien weer, sprickt JEsus Sin Moder to Em: Se
hebbt keen Wien.
4. JEsus sprickt to ehr: Wief, wat hef Ik mit di to dohn? Min Stunn is
noch nich kamen. _2. Sam. 16, 10._
5. Sin Moder sprickt to de Deeners: Wat He ju seggt, dat doht. _1. Mos.
41, 55._
6. Dar weern awer söß steenern Waterfät sett, na den Gebruk vun de Juden
ehr Reinigung; un in en jede gungen twee oder dree Emer vull. _Mark. 7,
3._
7. JEsus sprickt to se: Füllt de Fät mit Water. Un se füllten se bet
baben an.
8. Un He sprickt to se: Geet dat nu ut, un bringt dat den Schaffer. Un se
brochten dat.
9. As awer de Schaffer den Wien, de Water west weer, pröven dä, un nich
wuß, woher he keem, (de Deeners awer wußten dat, de dat Water ingaten
harrn,) röpt de Schaffer den Brüdigam,
10. Un sprickt to em: Jedereen gift toeerst den guden Wien, un wenn
se veel drunken hebbt denn den ringern; du hest den guden Wien bet nu
beholn. _1. Mos. 43, 34. Hagg. 1, 6._
11. Dat is dat eerste Teken, dat JEsus dä, geschehn to Kana in Galiläa,
un apenbar Sin Herrlichkeit. Un Sin Jüngers glövten an Em.
12. Darna trock He dal na Kapernaum, He, Sin Moder, Sin Bröder un Sin
Jüngers, un bleven nich lang darsülvst.
13. Un de Juden ehr Ostern weer neeg bi, un JEsus trock up na Jerusalem.
14. Un funn in den Tempel sitten, de dar Ossen, Schap un Duven to Verkop
harrn, un de Weslers. _Matth. 21, 12. Mark. 11, 15._
15. Un He mak en Geißel ut Tauen, un dreev se all ut den Tempel rut,
mitsamt de Schap un Ossen, un schütt de Weslers dat Geld weg, un stött de
Dischen um;
16. Un sprok to de, weke de Duven to Verkop harrn: Dregt dat vun hier
weg, un makt nich Min Vader Sin Hus to en Kopmannshus.
17. Sin Jüngers awer dachten daran, dat dar schreven steiht: De Iwer för
Din Hus hett mi freten. _Ps. 69, 10._
18. Do antworten nu de Juden, un sproken to Em: Wat wiest Du uns för en
Teken, dat Du so wat dohn dörfst?
19. JEsus antworte un sprok to se: Terbrekt düssen Tempel, un an den
drütten Dag will Ik em upbu’n. _Matth. 26, 61. 27, 40. Mark. 14, 58. 15,
29._
20. Do sproken de Juden: Düsse Tempel is in sößunveertig Jahr upbu’t, un
Du wullt em in dree Dag’ wedder upbu’n?
21. He awer sprok vun den Tempel vun Sin Lief. _Kol. 2, 9._
22. As He nu upstahn weer vun de Doden, dachten Sin Jünger daran, dat He
düt seggt harr, un se glövten de Schrift, un de Red, de JEsus seggt harr.
_Luk. 24, 8. Ps. 16, 10._
23. As He awer to Jerusalem weer in de Ostern up dat Fest, glövten veele
an Sin Nam, as se de Teken sehn dän, de He dä.
24. Awer JEsus vertru Sik se nich an, denn He kenn se all.
25. Un bruk nich, dat jemand Tügnis geven dä, vun en Minsch; denn He wuß
wol, wat in den Minschen weer. _Ps. 10, 7._
Dat 3. Kapitel.
1. Dar weer awer en Minsch mank de Pharisäers, mit Namen Nikodemus, en
Öbberste mank de Juden;
2. De keem to JEsus bi de Nacht, un sprok to Em: Meister, wi weet, dat
Du büst en Lehrer vun GOtt kamen; denn Nüms kann de Teken dohn, de Du
deihst, dat wes’ denn, dat GOtt mit em is.
3. JEsus antworte, un sprok to em: Wahrlich, wahrlich, Ik segg di: Dat
wes’ denn, dat jemand vun nien gebarn ward, so kann he GOtt Sin Riek nich
sehn.
4. Nikodemus sprickt to Em: Woans kann en Minsch gebarn warrn, wenn he
old is? Kann he ok wedder in sin Moder ehrn Lief gahn, un gebarn warrn?
5. JEsus antworte: Wahrlich, wahrlich, Ik segg di: Dat wes’ denn, dat
jemand gebarn ward ut dat Water un den GEist, so kann he nich in GOtt Sin
Riek kamen. _Ezech. 36, 25. 27. Eph. 5, 26. Ebr. 10, 22._
6. Wat vun dat Fleesch gebarn ward, dat is Fleesch, un wat vun den GEist
gebarn ward, dat is Geist. _1. Mos. 5, 3. Röm. 3, 23._
7. Wunner di nich, dat Ik di seggt hef: Ji möt vun nien gebarn warrn.
8. De Wind weiht, wo he will, un du hörst sin Susen wol; awer du weest
nich, vun woher he kummt, un wo he henfahrt. So is en jeder, de ut den
GEist gebarn is. _Ps. 135, 7. Pred. 11, 5._
9. Nikodemus antwort un sprok to Em: Wa mag so wat togahn? _Ezech. 36,
26._
10. JEsus antwort un sprok to em: Büst du en Meister in Israel, un weest
dat nich?
11. Wahrlich, wahrlich, Ik segg di: Wi redt, dat wi weet, un tügt, dat wi
sehn hebbt, un ji nehmt uns’ Tügnis nich an.
12. Glövt ji nich, wenn Ik ju vun irdische Dinge seggen doh; wa ward ji
denn glöven, wenn Ik ju vun himmlische Dinge seggen war? _Weish. 9, 16._
13. Un Nüms fahrt na den Himmel as alleen de, de vun den Himmel dal kamen
is, nämlich de Minschensöhn, de in den Himmel is. _Ps. 47, 6. Eph. 4, 9._
14. Un gliek as Moses in de Wüstenie en Slang verhögt hett, also mutt de
Minschensöhn verhögt warrn. _4. Mos. 28, 8. 9._
15. Up dat all, de an Em glovt, nich verlarn ward, sonnern dat ewige
Leven hebbt. _Mark. 16, 16. Luk. 19, 10._
16. Also hett GOtt de Welt leef hatt, dat He Sin eengeborn Söhn geven
hett, up dat alle, de an Em gloven doht, nich verlarn ward, sonnern dat
ewige Leven hebbt. _Röm. 5, 8. 8, 32. 1. Joh. 3, 16. 4, 9._
17. Denn GOtt hett Sin Söhn nich schickt in de Welt, dat He de Welt
richten dä, sonnern dat de Welt dörch Em selig warrn schall.
18. Wer an Em glövt, de ward nich richt; wer awer nich glövt, de is all
richt; denn he glövt nich an GOtt Sin eengeborn Söhn Sin Namen.
19. Dat is awer dat Gericht, dat dat Licht in de Welt kamen is; un de
Minschen harrn de Düsternis mehr leef as dat Licht. Denn ehr Werke weern
bös.
20. Wer Öwel deiht, de haßt dat Licht, un kummt nich an dat Licht, up dat
sin Werke nich straft ward. _Eph. 5, 13._
21. Wer awer de Wahrheit deiht, de kummt an dat Licht, dat sin Werke
apenbar ward; denn se sünd in GOtt dahn. _Eph. 5, 8. 9._
22. Darna keem JEsus un Sin Jüngers in dat jüdische Land, un He harr
darsülvst Sin Wesen mit se un döff.
23. Johannes awer döff ok noch to Enon, neeg bi Salim; denn dar weer veel
Water, un se keemen darhen, un leeten sik döpen. _1. Sam. 9, 4._
24. Denn Johannes weer noch in dat Stockhus leggt. _Matth. 14, 3. Luk. 3,
19. 20._
25. Do keem en Frag up mank Johannes sin Jüngers un de Juden öwer de
Reinigung;
26. Un se keemen to Johannes, un sproken to em: Meister, de bi di weer
up de günd Siet vun den Jordan, vun den du tügt hest, süh, de döfft, un
jedereen kummt to Em. _Matth. 3, 13. 3, 11._
27. Johannes antwort, un sprok: En Minsch kann sik nicks nehmen, dat ward
em denn geven vun den Himmel. _Ebr. 5, 4._
28. Ji sülvst sünd min Tügen, dat Ik seggt hef: Ik bün nich Christus,
sonnern bün vör Em her schickt.
29. Wer de Brut hett, de is de Brüdigam; de Fründ awer nun den Brüdigam
steiht un hört Em to, un freut sik heel öwer den Brüdigam Sin Stimm.
Düsse min Freud is nu erfüllt. _Matth. 9, 15._
30. He mutt wassen, ik awer mutt afnehmen. _2. Sam. 3, 1._
31. De vun baben her kummt, is öwer Alle. Wer vun de Eer is, de is vun de
Eer, un redt vun de Eer. De vun den Himmel kummt, de is öwer Alle,
32. Un gift Tügnis vun dat, wat he sehn un hört hett; un Sin Tügnis nimmt
Nüms an.
33. Wer dat awer annimmt, de versegelt dat, dat GOtt wahrhaftig is.
34. Denn weken GOtt schickt hett, de redt GOtt Sin Wör; denn GOtt gift
den GEist nich na dat Maat. _Ps. 45, 3. 8._
35. De Vader hett den Söhn leef, un hett Em Allns in Sin Hand geven.
_Matth. 11, 27._
36. Wer an den Söhn glöven deiht, de hett dat ewige Leven. Wer den Söhn
nich glöven deiht, de ward dat Leven nich sehn, sonnern GOtt Sin Torn
blift öwer em. _Mark. 16, 16. 1. Joh. 5, 10._
Dat 4. Kapitel.
1. As nu de HErr erfahrn dä, dat vör de Pharisäers kamen weer, dat JEsus
mehr Jüngers mak un döpen dä, as Johannes,
2. (Obgliek JEsus sülvst nich döpen dä, sonnern Sin Jüngers);
3. Verleet He dat Land Judäa, un trock wedder na Galiläa.
4. He muß awer dörch Samaria reisen.
5. Do keem He in en Stadt vun Samaria, de heet Sichar, neeg bi dat Stück
Land, dat Jakob sin Söhn Joseph geev. _1. Mos. 48, 22. Jes. 24, 32._
6. Dar weer awer darsülvst Jakob Sin Born. As nu JEsus möd weer vun de
Reis’, sett He sik up den Born; un dat weer um de sößte Stunn.
7. Dar kummt en Fru vun Samaria, Water to haln. JEsus sprickt to ehr: Gif
Mi to drinken.
8. Denn Sin Jüngers weern in de Stadt gahn, dat se Spies kofften.
9. Sprickt nu de samaritische Fru to Em: Wa biddest Du vun mi to drinken,
do Du doch en Jud büst, un ik en samaritische Fru? Denn de Juden hebbt
keen Gemeenschap mit de Samariters.
10. JEsus antworte un sprok to ehr: Wenn du GOtt Sin Gav kennen dä’st, un
wer De is, de to di seggt: Gif Mi to drinken; du warst Em be’n, un He war
di lebennig Water geven.
11. Sprickt to Em de Fru: HErr, hest Du doch nicks, wo Du mit utfülln
kannst, un de Born is deep; woher hest Du denn lebennig Water?
12. Büst Du mehr, as unse Vader Jakob, de uns düssen Born geven hett; un
he hett darut drunken, un sin Kinner, un sin Veh.
13. JEsus antworte, un sprok to ehr: Wer düt Water drinkt, de ward wedder
döstig warrn,
14. Wer awer vun dat Water drinkt, dat Ik em geven doh, de ward ewiglich
nich döstig warrn; sonnern dat Water, dat Ik em geven warr, dat ward in
em en Born to dat Water warrn, dat in dat ewige Leven quellen deiht.
15. Sprickt de Fru to Em: HErr, gif mi düt Water, up dat ik nich döstig
warr, dat ik nich herkamen muß, Water to haln.
16. JEsus sprickt to ehr: Gah hen, rop din Mann, un kumm her.
17. De Fru antwort, un sprok to Em: Ik hef keen Mann. JEsus sprickt to
ehr: Du hest recht seggt: »Ik hef keen Mann.«
18. Fief Männer hest du hatt, un den du nu hest, de is nich din Mann. Dar
hest du recht seggt.
19. De Fru sprickt to Em: HErr, ik seh, dat du en Prophet büst.
20. Unse Vaders hebbt up düssen Barg anbedt, un ji seggt, Jerusalem is de
Stä, dar man anbeden schall. _5. Mos. 12, 5. 6. 11. 1. Kön. 8, 29. 9, 3._
21. JEsus sprickt to ehr: Fru, glöv mi, de Tied kummt, dat ji weder up
düssen Barg, noch to Jerusalem ward den Vader anbeden.
22. Ji weet nich, wat ji anbeden doht; wi weet awer, wat wi anbeden doht;
denn dat Heil kummt vun de Juden. _2. Kön. 17, 29. Jes. 2, 3. Luk. 24,
47._
23. Awer de Tied kummt, un is nu all, dat de wahrhaftigen Anbeder ward
den Vader anbeden in den Geist un in de Wahrheit; denn de Vader will son
hebben, de Em also anbedt.
24. GOtt is en GEist, un de Em anbedt, möt Em in den Geist un in de
Wahrheit anbeden. _2. Cor. 3, 17._
25. Sprickt de Fru to Em: Ik weet, dat de Messias kummt, de dar Christus
heeten deiht. Wenn Desülvige kamen ward, so ward He uns dat Allns
verkünnigen.
26. JEsus sprickt to ehr: Ik bün dat, de mit di reden deiht.
27. Un öwer dat keemen Sin Jüngers, un se wunnerten sik, dat He mit de
Fru spreken dä. Doch sprok Nüms: Wat fragst Du? oder: Wat redst Du mit
ehr?
28. Do leet de Fru ehr Fatt stahn, un gung hen in de Stadt, un sprok to
de Lüd:
29. Kamt, seht en Minsch, de mi seggt hett Allns, wat ik dahn hef, ob He
nich Christus is?
30. Do gungen se ut de Stadt, un keemen to Em.
31. Ünnerdeß nödigten Em de Jüngers, un sproken: Rabbi, itt.
32. He awer sprok to se: Ik hef en Spies to eten, dar weet ji nicks vun.
_Ps. 19, 11._
33. Do sproken de Jüngers ünner enanner: Hett Em een wat to eten brocht?
34. JEsus sprickt to se: Min Spies is de, dat Ik Den Sin Willen doh, de
Mi schickt hett, un vollbring Sin Wark. _Ps. 40, 9. Joh. 17, 4._
35. Seggt ji nich sülvst: Dat sünd noch veer Monat, so kummt de Aarn?
Seht, Ik segg ju: Hevt ju Ogen up, un kiekt in dat Feld; denn dat is all
witt to de Aarn. _Matth. 9, 37. Luk. 10, 2._
36. Un wer dar meihn deiht, de kriggt Lohn, un sammelt Frucht to dat
ewige Leven, up dat sik tosamen freuen, de dar sei’t, un de dar meiht.
37. Denn hier is de Spruch wahr: Düsse sei’t, de annere meiht.
38. Ik hef ju schickt, to meihn, dat ji nich arbeidt hebbt; annere hebbt
arbeidt, un ji sünd in ehr Arbeid kamen.
39. Dar glövten awer an Em veele vun de Samariters ut düsse Stadt, um de
Fru ehr Red’ willen, de dar betüg: He hett mi seggt Allns, wat ik dahn
hef.
40. As nu de Samariters to Em keemen, beden se Em, dat He bi se blieven
dä, un He bleev twee Dag’ dar.
41. Un veel mehr glövten wegen Sin Wort.
42. Un sproken to de Fru: Wi glövt vun nu an nich um din Red’ willen, wi
hebbt sülvst hört un insehn, dat düsse wahrlich is Christus, de Welt ehr
HEiland.
43. Awer na twee Dag’ trock He ut vun dar, un trock na Galiläa. _Matth.
4, 12._
44. Denn He Sülbn, JEsus, tüg, dat en Prophet bi em to Hus nicks gellen
deiht. _Matth. 13, 57. Mark. 6, 4._
45. As He nu na Galiläa keem, neemen Em de Galiläer up, de sehn harrn
Allns, wat He to Jerusalem up dat Fest dahn harr. Denn se weern ok to dat
Fest kamen.
46. Un JEsus keem awermals na Kana in Galiläa, wo He dat Water to Wien
makt harr.
47. Un dar weer en Königschen, den sin Söhn leeg krank to Kapernaum.
Düsse hör, dat JEsus keem ut Judäa na Galiläa, un gung hen to Em, un be’
Em, dat He hendal keem, un hölp sin Söhn; denn he weer dodkrank.
48. Un JEsus sprok to em: Wenn ji nich Teken un Wunner seht, so glövt ji
nich. _1. Cor. 1, 22._
49. De Königsche sprok to Em: HErr, kumm hendal, bevör min Kind starven
deiht.
50. JEsus sprickt to Em: Gah hen, din Söhn levt. De Minsch glöv dat Wort,
dat JEsus to em seggen dä, un gung hen. _1. Kön. 17, 23._
51. Un as he hendal gung, keemen em sin Knechts in de Möt, verkünnigten
em, un sproken: Din Kind levt.
52. Do forscht he vun se de Stunn, in weke dat beter mit em warn weer. Un
se sproken to em: Güstern um de sövente Stunn verleet dat Fewer em.
53. Do mark de Vader, dat dat um de Stunn weer, in weke JEsus to em seggt
harr: Din Söhn levt. Un he glöv mit sin ganze Hus.
54. Dat is nu dat anner Teken, dat JEsus dä, as He ut Judäa in Galiläa
keem.
Dat 5. Kapitel.
1. Darna weer en Fest vun de Juden, un JEsus trock rup na Jerusalem.
2. Dar is awer to Jerusalem bi dat Schapdohr en Diek, de heet up Ebräisch
Bethesda, un hett fief Vörhüs’,
3. In weke leegen veele Kranke, Blinde, Lahme, Jichtige; de tövten, bet
sik dat Water bewegen dä.
4. Denn to sin Tied fahr en Engel dal in den Diek, un beweg dat Water.
Weke nu as de eerste, nadem dat Water bewegt weer, rin stiegen dä, de
war gesund, mit wat för en Sük he ok behaft weer.
5. Darsülvst weer awer en Minsch, de harr achtundörtig Jahr krank legen.
6. As JEsus em liggen seeg, un vernöm, dat he so lang legen harr, sprickt
He to em: Wullt du gesund warrn?
7. De Kranke antwort Em: HErr, ik hef keen Minsch, de mi in den Diek
laten deiht, wenn dat Water sik bewegt; un wenn ik kamen doh, so stiggt
en anner vör mi rin.
8. JEsus sprickt to em: Stah up, nimm din Bett, un gah hen!
9. Un sogliek war de Minsch gesund, un neem sin Bett, un gung hen. Dat
weer awer düsse Dag de Sabbat.
10. Do sproken de Juden to den, de gesund warn weer: Dat is hüt Sabbat,
dat schickt sik nich för di, dat Bett to dregen. _Jer. 17, 21. Luk. 6, 2._
11. He antwort se: De mi gesund makt hett, de sprok to mi: »Nimm din
Bett, un gah hen!«
12. Do frogen se em: Wer is de Minsch, de to di seggt hett: »Nimm din
Bett, un gah hen?«
13. De awer gesund warn weer, wuß nich, wer He weer; denn JEsus weer weg
gahn, as so veel Volk an den Ort weer.
14. Darna funn em JEsus in den Tempel, un sprok to em: Süh to, du
büst gesund warn; sündig vun nu an nich mehr, darmit di nich noch wat
Slimmeres drapen deiht.
15. De Minsch gung hen, un verkünnig dat de Juden, dat JEsus dat weer, de
em gesund makt harr.
16. Darum verfolgten de Juden JEsus un söchten Em dod to maken, dat He so
wat dahn harr up den Sabbat.
17. JEsus awer antwort se: Min Vader wirkt bet to düsse Stunn, un Ik wirk
ok.
18. Darum stellten Em de Juden nu veel mehr na, dat se Em dod makten,
dat He nich alleen den Sabbat breken, sonnern ok seggen dä, dat GOtt Sin
Vader weer, un Sik mit GOtt gliek maken dä.
19. Do antwort JEsus, un sprok to se: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: De
Söhn kann nicks vun Em Sülbn dohn, denn wat He süht den Vader dohn; denn
wat desülve deiht, dat deiht gliekfalls ok de Söhn.
20. De Vader awer hett den Söhn leef, un wies’t Em Allns, wat He deiht,
un ward Em noch gröttere Warke wiesen, dat ji ju wunnern ward.
21. Denn gliek as de Vader de Doden upwecken un lebennig maken deiht, so
makt ok de Söhn lebennig, weke He will.
22. Denn de Vader richt Nüms, sonnern all Gericht hett He den Söhn
öwergeven.
23. Up dat se all den Söhn ehrt, as se den Vader ehrt. Wer den Söhn nich
ehrt, de ehrt ok den Vader nich, de Em schickt hett. _1. Joh. 2, 23._
24. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wer Min Wort hörn deiht, un glövt
Den, de Mi schickt hett, de hett dat ewige Leven, un kummt nich in dat
Gericht, sonnern he is vun den Dod to dat Leven hendörch drungen. _Joh.
3, 18. 36. Joh. 6, 40. 47. 8, 51. Röm. 8, 24. 1. Joh. 3, 14._
25. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Dar kummt de Stunn, un is nu all dar,
dat de Doden ward GOtt Sin Söhn Sin Stimm hörn; un de se hörn ward, de
ward leven. _Joh. 11, 43. 44._
26. Denn gliek as de Vader dat Leven hett in Sik Sülbn, so hett He den
Söhn geven to hebben dat Leven in Em Sülbn.
27. Un hett Em Macht geven, ok dat Gericht to holn, darum, dat He de
Minschensöhn is.
28. Wunnert ju daröwer nich. Denn dar kummt de Stunn, in weke alle, de in
de Dodenkulen sünd, ward Sin Stimm hörn;
29. Un ward hervör gahn, de dar Gudes dahn hebbt, to de Uperstahung to
dat Leven, de awer Öwels dahn hebbt, to de Uperstahung to dat Gericht.
_Dan. 12, 2._
30. Ik kann nicks vun Mi Sülbn dohn. So as Ik hörn doh, so richt Ik, un
Min Gericht is recht; denn Ik sök nich Min Willen, sonnern den Vader Sin
Willen, de Mi schickt hett.
31. Wenn Ik vun Mi Sülbn tügen doh, so is Min Tügnis nich wahr.
32. En anner is dat, de vun Mi tügen deiht, un Ik weet, dat dat Tügnis
wahr is, dat He vun Mi tügen deiht. _Matth. 3, 17._
33. Ji hebbt henschickt to Johannes, un he tüg vun de Wahrheit.
34. Ik awer nehm nich Tügnis vun Minschen; sonnern düt segg Ik, darmit ji
selig ward.
35. He weer en Licht, dat brennen un schienen deiht; ji awer wulln en
lütte Wiel vergnögt sien vun sin Licht.
36. Ik awer hef en grötter Tügnis, as Johannes Sin Tügnis; denn de Warke,
de Mi de Vader geven hett, dat Ik se vullenden doh, düsse Warke, de Ik
doh, tügt vun Mi, dat Mi de Vader schickt hett. _Joh. 1, 33. 3, 2. 7, 31._
37. Un de Vader, de Mi schickt hett, desülve hett vun Mi tügt. Ji hebbt
niemals weder Sin Stimm hört, noch Sin Gestalt sehn; _Matth. 3, 17._
38. Un Sin Wort hebbt ji nich in ju wahnen. Denn ji glövt Den nich, Den
He schickt hett.
39. Sökt in de Schrift, denn ji meent, ji hebbt dat ewige Leven darin; un
se is dat, de vun Mi tügen deiht. _Jes. 34, 16. 1. Tim. 4, 13._
40. Un ji wüllt nich to Mi kamen, dat ji dat Leven hebbt.
41. Ik nehm keen Ehr vun de Minschen. _Ebr. 5, 5. 1. Thess. 2, 6._
42. Awer Ik kenn ju, dat ji nich GOtt Sin Leev in ju hebbt.
43. Ik bün kamen in Min Vader Sin Nam, un ji nehmt Mi nich an. Wenn en
anner in sin egen Nam kamen ward, den ward ji annehmen.
44. Wa künnt ji glöven, de ji Ehr vun enanner nehmen doht? Un de Ehr, de
vun GOtt alleen is, sökt ji nich. _Röm. 2, 29._
45. Ji schüllt nich meenen, dat Ik ju bi den Vader verklagen warr. Dar is
een, de ju verklagen deiht, Moses, up den ji höpen doht. _5. Mos. 32, 1._
46. Wenn ji Moses glövt, so glövt ji Mi ok; denn he hett vun Mi schreven.
_1. Mos. 3, 15. 22, 18. 49, 10._
47. Wenn ji awer sin Schriften nich glöven doht, wa ward ji denn Min Wort
glöven?
Dat 6. Kapitel.
1. Darna fahr JEsus weg öwer den See an de Stadt Tiberias in Galiläa.
2. Un veel Volk trock Em na, dat se de Teken sehn dä’n, de He an de
Kranken dä.
3. JEsus awer gung rup up en Barg, un sett Sik darsülvst mit Sin Jüngers.
4. Dat weer awer neeg bi Ostern, de Juden ehr Fest. _3. Mos. 23, 5._
5. Do hev JEsus Sin Ogen up, un seeg, dat veel Volk to Em keem, un
sprickt to Philippus: Wo kopt wi Brod, dat düsse eten doht? _Matth. 14,
15. Mark. 6, 34._
6. (Dat sä He awer, em to versöken; denn He wuß wol, wat He dohn wull.)
7. Philippus antwort Em: För twee hunnert Groschen Brod is nich genog
mank se, dat jeder vun se en beten kriegen kann.
8. Sprickt to Em een vun Sin Jüngers, Andreas, Simon Petrus sin Broder:
9. Dar is en Jung, de hett fief Gastenbröd, un twee Fisch; awer wat is
dat ünner so veele?
10. JEsus awer sprok: Makt, dat sik dat Volk lagern deiht. Dar weer awer
veel Gras an den Ort. Do lagerten sik bi fief dusend Mann. _Matth. 14,
19._
11. JEsus awer neem de Bröd, dankte, un geev se de Jüngers, de Jüngers
awer de, de sik lagert harrn; des glieken ok vun de Fisch, so veel as se
wulln.
12. As se awer satt weern, sprok He to Sin Jüngers: Sammelt de öwrigen
Kröm, dat nicks umkamen deiht. _Mark. 8, 8._
13. Do sammelten se, un makten twölf Körv vull mit Kröm vun de fief
Gastenbröd, de öwrig bleven weern vun de, de eten harrn.
14. As nu de Minschen dat Teken seegen, dat JEsus dä, sproken se: Dat is
wahrlich de Prophet, de in de Welt kamen schall.
15. As JEsus nu marken dä, dat se kamen warn, un Em griepen, dat se Em
to’n König maken dä’n, mak He Sik awermals darvun up den Barg, He ganz
alleen.
16. Up den Abend awer gungen de Jüngers dal an den See.
17. Un treden in dat Schipp, un keemen öwer den See na Kapernaum. Un dat
weer all düster warn, un JEsus weer nich to se kamen. _Matth. 14, 22.
Mark. 6, 45._
18. Un de See war upwöhlt vun en groten Wind. _Ps. 107, 25._
19. As se nu rudert harrn, bi fief un twintig oder dörtig Stadien, seegen
se JEsus up den See darher gahn, un neeg an dat Schipp kamen; un se weern
bang. _Matth. 14, 25._
20. He awer sprok to se: Ik bün dat, wes’t nich bang.
21. Do wulln se Em in dat Schipp nehmen; un gliek darup weer dat Schipp
an dat Land, dar se henföhrten.
22. An den annern Dag seeg dat Volk, dat up düsse Siet vun den See stunn,
dat keen anner Schipp dar weer, as blot dat, dar Sin Jüngers inträ’n
weern, un dat JEsus nich mit Sin Jüngers in dat Schipp trä’n weer,
sonnern alleen Sin Jüngers weern wegföhrt.
23. Dar keemen awer anner Scheep vun Tiberias neeg to de Stä, dar se dat
Brod eten harrn dörch den HErrn Sin Dankseggung.
24. As nu dat Volk sehn dä, dat JEsus dar nich weer, noch Sin Jüngers,
treden se ok in de Scheep, un keemen na Kapernaum, un söchten JEsus.
25. Un as se Em funnen up de anner Siet vun den See, sproken se to Em:
Rabbi, wannehr büst Du herkamen?
26. JEsus antworte se, un sprok: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju, ji sökt
Mi nich darum, dat ji Teken sehn hebbt; sonnern dat ji vun dat Brod eten
hebbt, un sünd satt warn.
27. Arbeit nich för dat Eten, dat vergänglich is, sonnern för dat, wat
dar blift, in dat ewige Leven, weke ju de Minschensöhn geven ward; denn
Em hett GOtt de Vader betügt.
28. Do sproken se to Em: Wat schüllt wi dohn, dat wi GOttes Wark makt?
29. JEsus antworte, un sprok to se: Dat is GOtt Sin Wark, dat ji an Den
glöven doht, den He schickt hett. _Eph. 1, 19. Phil. 1, 6. 1. Joh. 3, 23._
30. Do sproken se to Em: Wat deihst Du denn för en Teken, up dat wi seht,
un glövt Di? Wat makst Du?
31. Unse Vaders hebbt Manna eten in de Wüste, as schreven steiht: He geev
se Brod vun den Himmel to eten. _2. Mos. 16, 13. 14. Neh. 9, 15. Ps. 78,
24. Weish. 16, 20._
32. Do sprok JEsus to se: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Moses hett ju
nich Brod vun den Himmel geven; sonnern Min Vader gift ju dat rechte Brod
vun den Himmel.
33. Denn düt is GOtt Sin Brod, dat vun den Himmel kummt, un gift de Welt
dat Leven.
34. Do sproken se to Em: HErr, gif uns jümmer so’n Brod.
35. JEsus awer sprok: Ik bün dat Levensbrod. Wer to Mi kummt, de ward
nich hungern, un wer an Mi glövt, de ward nümmermehr döstig. _Jes. 55,
1. Sir. 24, 28. Joh. 4, 14. 7, 37._
36. Awer Ik hef ju dat seggt, dat ji Mi sehn hebbt, un glövt doch nich.
37. Allns, wat Mi Min Vader geven deiht, dat kummt to Mi; un wer to Mi
kummt, den war Ik nich rut stöten.
38. Denn Ik bün vun den Himmel kamen, nich, dat Ik Min Willen doh,
sonnern Den Sin, de Mi schickt hett.
39. Dat is awer den Vader Sin Will, de Mi schickt hett, dat Ik nicks
verleern doh vun Allns, dat He Mi geven hett, sonnern dat Ik dat upwecken
doh up den jüngsten Dag.
40. Dat is awer Den Sin Will, de Mi schickt hett, dat, wer den Söhn süht,
un glövt an Em, dat ewige Leven hebben schall; un Ik war em upwecken up
den jüngsten Dag. _Luk. 14, 14._
41. Do murrten de Juden daröwer, dat He sä: »Ik bün dat Brod, dat vun den
Himmel kamen is.«
42. Un sproken: Is düsse nich JEsus, Joseph sin Söhn, den Sin Vader un
Moder wi kennen doht? Wa sprickt He denn: »Ik bün vun den Himmel kamen?«
_Luk. 4, 22._
43. JEsus antworte, un sprok to se: Murrt nich ünner enanner.
44. Nüms kann to Mi kamen, dat wes’ denn, dat em trecken deiht de Vader,
de Mi schickt hett, un Ik warr em upwecken up den jüngsten Dag. _Jer. 31,
3._
45. Dar steiht schreven in de Propheten: »Se ward alle vun GOtt
ünnerwies’t sien.« Wer dat nu hört vun den Vader, un lehrt dat, de kummt
to Mi. _Jes. 54, 13. Jer. 31, 33._
46. Nich, dat jemand den Vader sehn hett, ahn de vun den Vader is, de
hett den Vader sehn.
47. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wer an Mi glöven deiht, de hett dat
ewige Leven.
48. Ik bün dat Levensbrod.
49. Ju Vaders hebbt Manna eten in de Wüstenie, un sünd storven. _2. Mos.
16, 15. 4. Mos. 11, 7. Ps. 78, 24. 1. Cor. 10, 5._
50. Düt is dat Brod, dat vun den Himmel kamen deiht, up dat, wer darvun
itt, nich starvt.
51. Ik bün dat lebennige Brod, vun den Himmel kamen. Wer vun düt Brod
eten ward, de ward leven in Ewigkeit. Un dat Brod, dat Ik geven warr, is
Min Fleesch, dat Ik geven warr för de Welt ehr Leven. _Ebr. 10, 5. 10._
52. Do streden de Juden ünner enanner, un sproken: Woans kann düsse uns
Sin Fleesch to eten geven?
53. JEsus sprok to se: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Ward ji nich eten
den Minschensöhn Sin Fleesch, un drinken Sin Blot, so hebbt ji keen Leven
in ju.
54. Wer Min Fleesch eten deiht, un drinkt Min Blot, de hett dat ewige
Leven, un Ik warr em an den jüngsten Dag upwecken.
55. Denn Min Fleesch is de rechte Spies, un Min Blot is de rechte Drunk.
56. Wer Min Fleesch eten deiht, un drinkt Min Blot, de blift in Mi, un Ik
in em. _Joh. 15, 4. 1. Joh. 3, 24. 4, 13._
57. So as Mi schickt hett de lebennige Vader, un Ik leven doh den Vader
Sin wegen; so, wer Mi eten deiht, desülvige ward ok leven um Mint willen.
58. Düt is dat Brod, dat vun den Himmel kamen is, nich as ju Vaders hebbt
Manna eten, un sünd storven. Wer düt Brod eten deiht, de ward leven in
Ewigkeit.
59. Düt sä He in de Schol, as He lehrn dä to Kapernaum.
60. Veele nu vun Sin Jüngers, de dat hörn, sproken: Dat is en harte Red’,
wokeen kann de hörn?
61. As JEsus awer bi Sik Sülbn marken dä, dat Sin Jüngers daröwer
murrten, sprok He to se: Nehmt ji daran Anstot?
62. Wa will dat warrn, wenn ji sehn ward den Minschensöhn upfahrn darhen,
wo He fröher weer? _Joh. 3, 13. Mark. 16, 19. Luk. 24, 51. Eph. 4, 8._
63. De Geist is dat, de dar lebennig maken deiht, dat Fleesch is nicks
nütz. De Wör’, de Ik reden doh, de sünd Geist un sünd Leven. _2. Cor. 3,
6._
64. Awer dar sünd weke mank ju, de glövt nich. Denn JEsus wuß vun Anfang
wol, weke nich glöven dä’n, un wer Em verraden war.
65. Un He sprok: Darum hef Ik ju seggt: Nüms kann to Mi kamen, wenn em
dat nich vun Min Vader geven is.
66. Vun dar an gungen veele vun Sin Jüngers torügg, un wannelten nich
mehr mit Em.
67. Do sprok JEsus to de Twölf: Wüllt ji ok weggahn?
68. Do antwort Em Simon Petrus: HErr, wohen schüllt wi gahn? Du hest Wör’
vun dat ewige Leven; _Joh. 6, 63. Matth. 7, 29. Apost. 5, 20._
69. Un wi hebbt glövt un insehn, dat Du büst Christus, den lebennigen
GOtt Sin Söhn. _Joh. 1, 49. 11, 27. Matth. 16, 16. Mark. 8, 29._
70. JEsus antwort em: Hef Ik nich twölf vun ju erwählt? un een vun ju is
en Düvel. _Luk. 6, 13. Joh. 8, 44._
71. He sprok awer vun Judas Simon Ischarioth. Düsse hett Em naher
verraden, un weer een vun de Twölf.
Dat 7. Kapitel.
1. Darna trock JEsus umher in Galiläa; denn He wull nich in Judäa umher
trecken, darum, dat de Juden Em na dat Leven stahn dä’n.
2. Dar weer awer in Korten de Juden ehr Fest, de Loofhütten. _3. Mos. 23,
34._
3. Do sproken Sin Bröder to Em: Vertreck vun hier, un gah öwer na Judäa,
up dat ok Din Jüngers sehn de Warke, de Du deihst. _Matth. 12, 46. Mark.
3, 31. Apost. 1, 14._
4. Wer frie up den Plan sien will, de handelt nich heemli. Deihst Du so
wat, so apenbar Di vör de Welt.
5. Denn ok Sin Bröder glövten nich an Em. _Ps. 69, 9._
6. Do sprickt JEsus to se: Min Tied is noch nich kamen; ju Tied awer is
alltied.
7. De Welt kann ju nich hassen; Mi awer haßt se, denn Ik tüg vun se, dat
ehr Warke bös sünd.
8. Gaht ji rup up düt Fest. Ik will noch nich rupgahn up düt Fest; denn
Min Tied is noch nich erfüllt.
9. As He awer düt to se seggt harr, blev He in Galiläa.
10. As awer Sin Bröder rup gahn weern, do gung He ok rup to dat Fest,
nich apenbar, sonnern ganz heemli.
11. Do söchten Em de Juden up dat Fest, un sproken: Wo is De?
12. Un dar weer en grot Mummeln öwer Em mank dat Volk. Enige sproken:
He is fromm. De annern awer sproken: Nee, sonnern He verföhrt dat Volk.
_Joh. 9, 16. 10, 19. Matth. 21, 46._
13. Nüms awer sprok frie vun Em, wiel se bang weern vör de Juden. _Joh.
9, 22. 12, 42. 19, 38._
14. Awer merrn in dat Fest gung JEsus rup in den Tempel, un lehr.
15. Un de Juden wunnerten sik, un sproken: Wa kann Düsse de Schrift, da
He se doch nich lehrt hett? _Matth. 13, 54. Mark. 6, 3._
16. JEsus antwort se, un sprok: Min Lehr is nich Min, sonnern Den Sin, de
Mi schickt hett.
17. Wenn jemand will Den Sin Willn dohn, de ward wies warrn, ob düsse
Lehr vun GOtt is, oder ob Ik vun Mi Sülbn reden doh. _Joh. 3, 21. 8, 31.
32. 47._
18. Wer vun sik sülbn reden deiht, de söcht sin egen Ehr; wer awer
Den Sin Ehr söcht, De em schickt hett, de is wahrhaftig, un keen
Ungerechtigkeit is an em. _Joh. 5, 41._
19. Hett ju nich Moses dat Gesetz geven? Un Nüms mank ju deiht dat
Gesetz? Warum sökt ji Mi dod to maken? _2. Mos. 24, 3. 4. Apost. 7, 53._
20. Dat Volk antwort, un sprok: Du hest den Düvel; wer söcht Di dod to
maken? _Joh. 8, 48. 52._
21. JEsus antwort, un sprok: En eenzig Wark hef Ik dahn, un dat wunnert
ju alle.
22. Moses hett ju darum de Besniedung geven, nich, dat se vun Moses
kummt, sonnern vun de Vaders; doch besniedt ji den Minsch an den Sabbat.
_1. Mos. 17, 10._
23. Wenn en Minsch de Besniedung annimmt an den Sabbat, up dat Moses sin
Gesetz nich braken war, sünd ji denn fünsch up Mi, dat Ik den ganzen
Minsch hef an den Sabbat gesund makt? _Joh. 5, 9._
24. Richt nich na dat Ansehn, sonnern richt en recht Gericht. _5. Mos. 1,
16. 17._
25. Do sproken enige vun Jerusalem: Is dat nich De, den se söchten dod to
maken?
26. Un süh dar, He sprickt frie, un se seggt Em nicks. Erkennt unse
Öbbersten nu seker, dat He gewiß Christus is?
27. Doch wi weet, wo Düsse her is; wenn awer Christus kamen ward, ward
Nüms weten, wo He her is.
28. Do reep JEsus in den Tempel, lehr, un sprok: Ja, ji kennt Mi, un
weet, wo Ik her bün; un vun Mi Sülbn bün Ik nich kamen, sonnern dar is en
Wahrhaftigen, de Mi schickt hett, weken ji nich kennen doht.
29. Ik kenn Em awer; denn Ik bün vun Em, un He hett Mi schickt. _Joh. 8,
55. Matth. 11, 27._
30. Do söchten se Em to griepen; awer Nüms lä de Hand an Em, denn Sin
Stunn weer noch nich kamen. _Joh. 8, 20. Luk. 22, 53._
31. Awer veele mank dat Volk glövten an Em, un sproken: Wenn Christus
kamen ward, ward He ok mehr Teken dohn, as Düsse deiht? _Joh. 8, 30. 20,
30. 31. 21, 25._
32. Un dat keem vör de Pharisäers, dat dat Volk so wat vun Em munkel. Do
schickten de Pharisäers un Hohenpresters Knechts ut, dat se Em griepen
dän.
33. Do sprok JEsus to se: Ik bün noch en lüttje Wiel bi ju, un denn gah
Ik hen to Den, de Mi schickt hett.
34. Ji ward Mi söken, un nich finn; un dar, wo Ik bün, künnt ji nich
henkamen. _Joh. 8, 21._
35. Do sproken de Juden unner enanner: Wo will Düsse hengahn, dat wi
Em nich finn schüllt? Will He mank de Griechen gahn, de hier un dar
verstreut wahnt, un de Griechen lehrn?
36. Wat is dat för en Red, dat He seggt: »Ji ward Mi söken, un nich finn;
un wo Ik bün, dar künnt ji nich henkamen?«
37. Awer an den letzten Dag vun dat Fest, de am herrlichsten weer, trä
JEsus up, reep un sprok: Wer dar döstig is, de schall to Mi kamen, un
drinken. _3. Mos. 23, 36._
38. Wer an Mi glöven deiht, as de Schrift seggt, vun den sin Lief ward
Stroms vun lebennig Water fleeten. _Jes. 44, 3. Joel. 3, 1._
39. Dat sä He awer vun den GEist, weken de kriegen schulln, de an Em
glöven dän; denn de heilige GEist weer noch nich dar, denn JEsus weer
noch nich verklärt.
40. Veele nu vun dat Volk, de düsse Red hörn dän, sproken: Düsse is
wahrlich de Prophet. _5. Mos. 18, 15._
41. De annern sproken: Dat is Christus. Enige awer sproken: Schall
Christus ut Galiläa kamen? _Joh. 1, 46._
42. Sprickt nich de Schrift vun David sin Samen, un ut den Flecken
Bethlehem, wo David weer, schall Christus kamen? _Ps. 132, 11. Mich. 5,
1. Matth. 2, 5. 6. 22, 42._
43. Up düsse Wies’ war en Striet mank dat Volk öwer Em.
44. Dar wulln Em awer weke griepen, awer Nüms lä de Hand an Em.
45. De Knechts keemen to de Hohenpresters un Pharisäers. Un de sproken to
se: Warum hebbt ji Em nich brocht?
46. De Knechts antworten: Dar hett nie en Minsch so redt, as düsse
Minsch. _Matth. 7, 28._
47. Do antworten se de Pharisäers: Sünd ji ok verföhrt?
48. Glövt ok irgend en Öbberste oder Pharisäer an Em?
49. Sonnern dat Volk, dat nicks vun dat Gesetz weten deiht, is verflucht.
50. Sprickt to se Nikodemus, de bi de Nacht to Em kamen weer, weke een
mank se weer:
51. Richtet unse Gesetz ok en Minsch, bevör man Em verhören un erkennen
deiht, wat he deiht? _2. Mos. 23, 1. 3. Mos. 19, 15. 5. Mos. 17, 8. 19,
15._
52. Se antworten un sproken to Em: Büst du ok en Galiläer? Sök un süh to,
ut Galiläa steiht keen Prophet up.
53. Un en jeder gung also to Hus.
Dat 8. Kapitel.
1. JEsus awer gung an den Ölbarg.
2. Un fröh an den Morgen keem He wedder in den Tempel, un all dat Volk
keem to Em; un He sett Sik, un lehr se.
3. Awer de Schriftgelehrten un Pharisäers brochten en Fru to Em, de bi
Ehebrekerie fat kregen weer, un stelln se in de Merr hen.
4. Un sproken to Em: Meister, düsse Fru is to fat kregen up frische Dat
in Ehebrekerie;
5. Moses awer hett uns in dat Gesetz befahln, so een to steenigen, wat
seggst Du? _3. Mos. 20, 10. 5. Mos. 22, 22. Ezech. 16, 38. 40._
6. Dat sproken se awer, Em to versöken, up dat se en Sak wedder Em harrn.
Awer JEsus buck Sik dal un schrev mit den Finger up de Eer.
7. As se nu bibleven, Em to fragen, rich He Sik up, un sprok to se: Wer
mank ju ahn Sünn is, de smiet den eersten Steen up se. _Röm. 2, 1._
8. Un buck Sik wedder dal, un schrev up de Eer.
9. As se awer dat hörn dä’n, gungen se rut (vun ehr Geweten öwerföhrt)
een na den anner, vun de Öllsten an bet to de Geringsten. Un JEsus war
alleen laten, un de Fru in de Merr stahn. _Röm. 2, 22._
10. JEsus awer rich Sik up, un as He Nüms sehn dä, as de Fru, sprok He to
ehr: Fru, wo sünd se, din Verklägers? Hett di Nüms verdammt?
11. Se awer sprok: HErr, Nüms. JEsus awer sprok: So verdamm Ik di ok
nich; gah hen, un sündig vun nu an nich mehr. _Luk. 9, 56. Joh. 5, 14._
12. Do redt JEsus awermals to se, un sprok: Ik bün de Welt ehr Licht; wer
Mi nafolgt, de ward nich wanneln in Düsternis, sonnern ward dat Licht vun
dat Leven hebben. _Jes. 9, 2. 42, 6. 7. 49, 6. Joh. 1, 5. 9._
13. Do sproken de Pharisäers to Em: Du tügst vun Di Sülbn; Din Tügnis is
nich wahr.
14. JEsus antwort, un sprok to se: Wenn Ik vun Mi Sülbn tügen war, so is
Min Tügnis wahr; denn Ik weet, vun wo Ik kamen bün, un wohen Ik gahn doh;
ji awer weet nich, vun wo Ik kamen bün, un wo Ik hengahn doh.
15. Ji richtet na dat Fleesch, Ik richt Nüms.
16. Wenn Ik awer richten doh, so is Min Ordel recht, denn Ik bün nich
alleen; sonnern Ik un de Vader, de Mi schickt hett.
17. Ok steiht in ju Gesetz schreven, dat twee Minschen ehr Tügnis wahr
is. _5. Mos. 17, 6. 19, 15. Matth. 18, 16. 2. Cor. 13, 1. Ebr. 10, 28._
18. Ik bün dat, de Ik vun Mi Sülbn tügen doh, un de Vader, de Mi schickt
hett, tügt ok vun Mi.
19. Do sproken se to Em: Wo is Din Vader? JEsus antwort: Ji kennt weder
Mi, noch Min Vader: wenn ji Mi kennen dä’n, so warn ji ok Min Vader
kennen.
20. Düsse Wör’ sprok JEsus an den Gotteskasten, as He in den Tempel lehrn
dä, un Nüms greep Em, denn Sin Stunn weer noch nich kamen. _Joh. 7, 30.
Luk. 22, 53._
21. Do sprok JEsus nochmals to se: Ik gah weg, un ji ward Mi söken, un in
ju Sünde starven; wo Ik hengahn doh, dar künnt ji nich henkamen.
22. Do sproken de Juden: Will He Sik denn Sülbn umbringen, wiel He
sprickt: »Wo Ik hengahn doh, dar künnt ji nich henkamen?«
23. Un He sprok to se: Ji sünd vun ünnen her, Ik bün vun baben her; ji
sünd vun düsse Welt, Ik bün nich vun düsse Welt.
24. So hef Ik ju seggt, dat ji starven ward in ju Sünden; denn wenn ji
nich glöven doht, dat Ik dat bün, so ward ji starven in ju Sünden. _Mark.
16, 16._
25. Do sproken se to Em: Wer büst Du denn? Un JEsus sprok to se: Grad
dat, wat Ik vun Anfang an to ju seggt hef.
26. Ik hef veel vun ju to reden un to richten; awer de Mi schickt hett,
is wahrhaftig, un wat Ik vun Em hört hef, dat red Ik vör de Welt.
27. Se verstunnen awer nich, dat He se vun den Vader seggen dä.
28. Do sprok JEsus to se: Wenn ji den Minschensöhn erhöhen ward, denn
ward ji erkennen, dat Ik dat bün, un nicks vun Mi Sülbn doh, sonnern, as
Mi Min Vader lehrt hett, so red Ik.
29. Un de Mi schickt hett, is mit Mi. De Vader lett Mi nich alleen; denn
Ik doh ümmer, wat Em gefallen deiht.
30. As He düt reden dä, glövten veele an Em.
31. Do sprok nu JEsus to de Juden, de an Em glöven dä’n: Wenn ji blieven
ward in Min Red, so sünd ji Min rechte Jüngers; _Joh. 7, 17. 15, 10. 14._
32. Un ward de Wahrheit erkenn, un de Wahrheit ward ju frie maken.
33. Do antworten se Em: Wi sünd Abraham sin Samen, un sünd niemals jemand
sin Knechts west; wa seggst Du denn: »Ji schüllt frie warrn?«
34. JEsus antwort se, un sprok: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wer Sünn
deiht, de is de Sünn ehr Knecht. _Röm. 6, 16. 20. 2. Pet. 2, 19. 1. Joh.
3, 8._
35. De Knecht awer blift nich ewiglich in dat Hus; de Söhn blift
ewiglich. _1. Mos. 21, 10._
36. Wenn ju de Söhn nu frie maken deiht, so sünd ji recht frie. _Röm. 6,
18. 22. 1. Cor. 7, 22. Gal. 5, 1._
37. Ik weet wol, dat ji Abraham sin Samen sünd; awer ji sökt Mi dod to
maken, denn Min Red gefallt ju nich. _Matth. 3, 9._
38. Ik red, wat Ik vun Min Vader sehn hef; so doht ji, wat ji vun ju
Vader sehn hebbt.
39. Se antworten, un sproken to Em: Abraham is uns’ Vader. Sprickt JEsus
to se: Wenn ji Abraham sin Kinner weern, so dän ji Abraham sin Warke.
_Matth. 3, 9. Luk. 3, 8._
40. Nu awer sökt ji Mi dod to maken: so en Minsch, de Ik ju de Wahrheit
seggt hef, de Ik vun GOtt hört hef; dat hett Abraham nich dahn. _Ps. 10,
9. Ps. 119, 151. 160._
41. Ji doht ju Vader sin Warke. Do sproken se to Em: Wi sünd nich
unehelich gebarn; wi hebbt en Vader, GOtt.
42. JEsus sprok to se: Wenn GOtt ju Vader weer, so warn ji Mi leef
hebben: denn Ik bün nich vun Mi Sülbn kamen, sonnern He hett Mi schickt.
43. Warum kennt ji denn Min Sprak nich? Denn ji künnt ja Min Wort nich
hörn.
44. Ji sünd vun den Vader, den Düvel, un na ju Vader sin Lust wüllt ji
dohn. Desülve is en Mörder vun Anfang her, un is nich bestahn in de
Wahrheit; denn de Wahrheit is nich in em. Wenn he Lögen reden deiht, so
redt he vun sin egen; denn he is en Lögner, un en Vader to de Lögen. _1.
Joh. 3, 8. 1. Mos. 3, 4. Ps. 17, 4. 2. Pet. 2, 4. Jud. v. 6. 1. Kön.
22, 22._
45. Mi awer, wiel Ik de Wahrheit seggen doh, glövt ji nich.
46. Wer mank ju kann Mi en Sünn nawiesen? Wenn Ik ju awer de Wahrheit
seggen doh, warum glövt ji Mi nich? _Jes. 53, 9. 2. Cor. 5, 21. 1. Pet.
2, 22._
47. Wer vun GOtt is, de hört GOtt Sin Wort: darum hört ji nich, denn ji
sünd nich vun GOtt. _Joh. 10, 27. 1. Joh. 4, 6._
48. Do antworten de Juden, un sproken to Em: Hebbt wi nich recht, dat Du
en Samariter büst, un hest den Düvel?
49. JEsus antwort: Ik hef keen Düvel, sonnern Ik ehr Min Vader, un ji
verunehrt Mi.
50. Ik sök nich Min Ehr; dar is awer Een, de se söken un richten deiht.
_Joh. 5, 30. 41._
51. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wenn jemand Min Wort holn ward, de
ward den Dod nich sehn up ewig. _Joh. 6, 40. 47._
52. Do sproken de Juden to Em: Nu erkennt wi, dat Du den Düvel hest.
Abraham is storven, un de Propheten, un Du sprickst: Wenn jemand Min Wort
holn deiht, de ward den Dod nich smecken up ewig?
53. Büst Du mehr as uns’ Vader Abraham, de storven is? un de Propheten
sünd ok storven. Wat makst Du ut Di Sülbn?
54. JEsus antwort: Wenn Ik Mi Sülbn ehrn doh, so is Min Ehr nicks. Dar is
awer Min Vader, de Mi ehrn deiht, vun Den ji seggt, He is ju GOtt;
55. Un kennt Em nich. Ik awer kenn Em, un wenn Ik seggen war: Ik kenn Em
nich, so war Ik en Lögner gliek as ji sünd. Awer Ik kenn Em, un hol Sin
Wort. _Joh. 7, 28._
56. Abraham, ju Vader, war froh, dat he Min Dag sehn schull, un he seeg
em, un freu sik.
57. Do sproken de Juden to Em: Du büst noch keen föftig Jahr old, un hest
Abraham sehn?
58. JEsus sprok to se: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Bevör denn Abraham
war, bün Ik.
59. Do neemen se Steen up, dat se na Em smieten dän. Awer JEsus gung se
ut den Weg, un gung to den Tempel rut. _Joh. 10, 31. Luk. 4, 30._
Dat 9. Kapitel.
1. Un JEsus gung vöröwer, un seeg een, de blind gebarn weer.
2. Un Sin Jüngers frogen Em, un sproken: Meister, wer hett sündigt,
düsse, oder sin Öllern, dat he is blind gebarn? _Luk. 13, 2._
3. JEsus antwort: Dar hett weder düsse sündigt, noch sin Öllern; sonnern
dat GOtt Sin Warke an em apenbar warn.
4. Ik mutt Den Sin Warke dohn, de Mi schickt hett, so lang dat Dag is;
dar kummt de Nacht, wo Nüms arbeiden kann.
5. Wiel Ik bün in de Welt, bün Ik de Welt ehr Licht.
6. As He düt seggt harr, spieg He up de Eer, un mak en Dreck ut Spie, un
smeer den Dreck up den Blinden sin Ogen.
7. Un sprok to Em: Gah hen na den Diek Siloah (dat is up dütsch: een, de
utschickt is), un wasch di. Do gung he hen, un wusch sik, un keem, un
kunn sehn. _Neh. 3, 15._
8. De Nawers, un de em vörher sehn harrn, dat he en Bettler weer,
sproken: Is düsse nich, de dar sitten un betteln dä? _Apost. 3, 2. 10._
9. Weke sproken: »Dat is he«; weke awer: »He süht em ähnlich.« He sülbn
awer sprok: Ik bün dat.
10. Do sproken se to em: Woans sünd din Ogen updahn?
11. He antwort, un sprok: De Minsch, de JEsus heeten deiht, mak en Dreck,
un smeer em up min Ogen, un sprok: Gah hen na den Diek Siloah, un wasch
di. Ik gung hen, un wusch mi, un kunn sehn.
12. Do sproken se to em: Wo is He? He sprok: Ik weet nich.
13. Do föhrn se den, de tovör blind weer, to de Pharisäers.
14. (Dat weer awer Sabbat, as JEsus den Dreck mak, un sin Ogen apen maken
dä.)
15. Do frogen se em nochmals, ok de Pharisäers, woans he weer sehend
warn? He sprok to se: Dreck lä He mi up de Ogen, un ik wusch mi, un ik
kann nu sehn.
16. Do sproken weke vun de Pharisäers: De Minsch is nich vun GOtt, wiel
He den Sabbat nich holn deiht. De annern awer sproken: Wa kann en sündig
Minsch so’n Teken dohn? Un dar war en Striederie mank se.
17. Se sproken nochmals to den Blinden: Wat seggst du vun Em, dat He din
Ogen updahn hett? He awer sprok: He is en Prophet.
18. De Juden glövten nich vun em, dat he blind west, un sehend warn weer,
bet dat se reepen de Öllern to den, de sehend warn weer,
19. Frogen se, un sproken: Is dat ju Söhn, vun den ji seggen doht, he is
blind gebarn? Wa kann he denn nu sehn?
20. Sin Öllern antworten se, un sproken: Wi weet, dat düsse unse Söhn is,
un dat he blind gebarn is.
21. Wa he nu awer sehn kann, weet wi nich, oder wer em hett sin Ogen
updahn, weet wi ok nich. He is old genog, fragt em, lat em sülbn för sik
reden.
22. Düt sä’n sin Öllern, denn se weern bang vör de Juden. Denn de Juden
harrn sik all vereenigt, wenn jemand Em för Christus bekennen dä, dat de
in den Bann dahn war. _Joh. 7, 13. 12, 42._
23. Darum sproken sin Öllern: He is old nog, fragt em.
24. Do reepen se to’n annern Mal den Minsch, de blind west weer, un
sproken to em: Gif GOtt de Ehr. Wi weet, dat düsse Minsch en Sünder is.
_Jes. 7, 19._
25. He antwort, un sprok: Is He en Sünder, dat weet ik nich; eens weet ik
wol, dat ik blind weer, un kann nu sehn.
26. Do sproken se nochmals to em: Wat dä He di? Woans dä He din Ogen apen?
27. He antwort se: Ik hef ju dat all seggt; hebbt ji dat nich hört? Wat
wüllt ji dat noch mal hörn? Wüllt ji ok Sin Jüngers warrn?
28. Do fluchten se em, un sproken: Du büst Sin Jünger; wi awer sünd Moses
Sin Jüngers.
29. Wi weet, dat GOtt mit Moses redt hett; vun düssen awer weet wi nich,
vun wo He her is.
30. De Minsch antwort, un sprok: Dat is en wunnerlich Ding, dat ji nich
weten doht, wo He her is, un He hett doch min Ogen updahn.
31. Wi weet awer, dat GOtt de Sünders nich hörn deiht, sonnern wenn
jemand gottsfürchtig is, un deiht Sin Willen, den hört He. _Hiob. 27, 9.
35, 13. Ps. 66, 18. Spr. 15, 29. 28, 9. Jes. 1, 15._
32. Vun de Welt an is dat nich hört, dat jemand een, de blind up de Welt
kamen is, de Ogen updahn hett.
33. Weer düsse nich vun GOtt, He kunn nicks dohn.
34. Se antworten un sproken to em: Du büst ganz in Sünden gebarn, un
lehrst uns? Un se stötten em rut.
35. Dat keem vör JEsus, dat se em rut stött harrn. Un as He em finden dä,
sprok He to em: Glövst du an GOtt Sin Söhn?
36. He antwort un sprok: HErr, wokeen is dat, up dat ik an Em glöven doh?
37. JEsus sprok to em: Du hest Em sehn, un De mit di reden deiht, De is
dat.
38. He awer sprok: »HErr, Ik glöv«; un be’ Em an.
39. Un JEsus sprok: Ik bün to dat Gericht up düsse Welt kamen, up dat, de
dar nich seht, ward sehn künnen, un de dar seht, blind ward. _Matth. 13,
13._
40. Un düt hörten weke vun de Pharisäers, de bi Em weern, un sproken:
Sünd wi denn ok blind? _2. Kön. 17, 9._
41. JEsus sprok to se: Wern ji blind, so harrn ji keen Sünde; nu ji awer
sprekt: »Wi künnt sehn,« blift ju Sünde.
Dat 10. Kapitel.
1. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wer nich to de Döhr rin geiht na den
Schapstall, sonnern stiggt annerswo rin, de is en Deef un en Mörder.
2. De awer to de Döhr rin geiht, de is en Harr to de Schap.
3. Vör em makt de Döhrwächters de Döhr apen, un de Schap hört sin Stimm,
un he röpt sin Schap mit Namen, un föhrt se rut. _Jes. 43, 1._
4. Un wenn he sin Schap hett utlaten, geiht he vör se her, un de Schap
folgt em na, denn se kennt sin Stimm.
5. En Fremden awer folgt se nich na, sonnern lopt vun em; denn se kennt
den Fremden sin Stimm nich.
6. Düssen Spruch sä JEsus to se; se verstunnen awer nich, wat dat weer,
wat He to se seggen dä.
7. Do sprok JEsus wedder to se: Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Ik bün de
Döhr to de Schap.
8. Alle, de vör Mi kamen sünd, dat sünd Deev un Mörders west; awer de
Schap hebbt up se nich hört. _Jes. 23, 3._
9. Ik bün de Döhr, wenn jemand dörch Mi ingahn deiht, de ward selig
warrn, un ward rin- un rutgahn, un Weid’ finden.
10. En Deef kummt nich, denn dat he stehlen, wörgen un umbringen deiht.
11. Ik bün kamen, dat se dat Leven un vull up hebben schüllt. _Ps. 23, 1.
Jes. 40, 11._
12. Ik bün en gude Harr. En gude Harr lett sin Leven för de Schap. En, de
meed is awer, de nich Harr is, den de Schap nich tohört, süht den Wolf
kamen, un verlett de Schap, un löpt weg; un de Wolf gript de Schap, un
jagt se utenanner. _Ps. 23, 1. Ps. 80, 2. Jes. 40, 11. Ezech. 44, 11-23.
37, 24. 1. Pet. 2, 25._
13. De awer, de meed is, löpt weg; denn he is meed, un kümmert sik nich
um de Schap.
14. Ik bün en gude Harr, un kenn de Minigen, un bün bekannt bi de
Minigen. _1. Tim. 2, 19._
15. So as Mi Min Vader kennen deiht, un Ik kenn den Vader. Un Ik lat Min
Leven för de Schap.
16. Un Ik hef noch anner Schap, de sünd nich ut düssen Stall. Un desülven
mutt Ik herföhrn, un se ward Min Stimm hörn, un ward een Heer un een Harr
warrn. _Ezech. 37, 23. Mich. 2, 12. Apost. 2, 39._
17. Darum hett Min Vader Mi leef, dat Ik Min Leven laten doh, up dat Ik
dat wedder nehm.
18. Nüms nimmt dat vun Mi, sonnern Ik lat dat vun Mi Sülbn. Ik hef Macht,
dat to laten, un dat wedder to nehmen. So’n Gebot hef Ik kregen vun Min
Vader.
19. Do war awermals en Striet mank de Juden um düsse Wör’.
20. Veele mank se sproken: He hett den Düvel, un is unsinnig; wat hört ji
Em an?
21. De annern sproken: Dat sünd nich Wör’ vun en Besetenen; kann de Düvel
ok de Blinden ehr Ogen updohn?
22. Dar weer awer dat Fest to dat Andenken an de Tempel-Inweihung to
Jerusalem, un dat weer Winter.
23. Un JEsus gung umher in den Tempel, in Salomo sin Vörhus. _1. Kön. 6,
3._
24. Do keemen de Juden um Em rum, un sproken to Em: Wa lang höllst Du
uns’ Seelen up? Büst Du Christus, so segg uns dat frie herut.
25. JEsus antwort se: Ik hef ju dat seggt, un ji glövt nich. De Warke, de
Ik doh in Min Vader Sin Namen, de gevt Tügnis vun Mi.
26. Awer ji glövt nich; denn ji sünd Min Schap nich, as Ik ju seggt hef.
27. Denn Min Schap hört Min Stimm, un Ik kenn se, un se folgt Mi.
28. Un Ik gef se dat ewige Leven; un se ward ni un nümmer umkamen, un
Nüms ward se Mi ut Min Hand rieten.
29. De Vader, de se Mi geven hett, is grötter as Allns; un Nüms kann se
ut Min Vader Sin Hand rieten.
30. Ik un de Vader sünd een.
31. Do neemen de Juden awermals Steen up, dat se Em steenigen dä’n.
32. JEsus antwort se: Ik hef gude Warke bi ju dahn, vun Min Vader; wegen
wat för en Wark mank düsse steenigt ji Mi?
33. De Juden antworten Em, un sproken: Wegen dat gude Wark steenigt wi
Di nich, sonnern wegen de Gotteslästerung, un dat Du en Minsch büst, un
makst Di Sülbn to en GOtt.
34. JEsus antwort se: Steiht nich schreven in ju Gesetz: »Ik hef seggt:
Ji sünd Götter?« _Ps. 82, 6._
35. Wenn He de »Götter« nennen deiht, to weke dat Wort GOttes gescheeg;
un de Schrift kann doch nich braken warrn:
36. Sprekt ji denn to Den, den de Vader hilligt un in de Welt schickt
hett: »Du lästerst GOtt,« darum, dat Ik segg: »Ik bün GOtt Sin Söhn?«
37. Doh Ik Min Vader Sin Warke nich, so glövt Mi nich.
38. Doh Ik se awer, so glövt doch de Warke, wenn ji Mi nich glöven wüllt,
up dat ji erkennen un glöven doht, dat de Vader in Mi is, un Ik in Em.
39. Se söchten awermals Em to griepen, awer He entgung se ut ehr Hann,
40. Un trock wedder hen up de anner Siet vun den Jordan an den Ort, dar
Johannes vörher döfft harr, un bleev dar.
41. Un veele keemen to Em, un sproken: Johannes dä keen Teken; awer
Allns, wat Johannes vun düssen seggt hett, dat is wahr.
42. Un Veele vun de, de dar weern, glövten an Em.
Dat 11. Kapitel.
1. Dar leeg awer een krank, mit Namen Lazarus, vun Bethanien, in den
Flecken vun Maria un ehr Swester Martha.
2. (Maria awer weer de, de den HErrn salvt harr mit Salv, un Sin Föt
afdrögt mit ehr Haar, desülve ehr Broder Lazarus leeg krank.) _Matth. 26,
7._
3. Do schickten sin Schwestern to Em, un leeten Em seggen: HErr, süh, den
Du leef hest, de liggt krank.
4. As JEsus dat hörn dä, sprok He: De Krankheit is nich to den Dod,
sonnern to GOtt Sin Ehr, dat de Söhn GOttes dardörch ehrt ward.
5. JEsus awer harr Martha leef, un ehr Swester, un Lazarus.
6. As He nu hörn dä, dat he krank weer, bleev He twee Dag’ an den Ort, wo
He weer.
7. Darna sprickt He to Sin Jüngers: Lat uns wedder na Judäa trecken.
8. Sin Jüngers sproken to Em: Meister, damals wulln de Juden Di
steenigen, un Du wullt wedder darhen trecken?
9. JEsus antwort: Sünd nich an den Dag twölf Stunn? Wer bi Dag wanneln
deiht, de stött sik nich; denn he süht de Welt ehr Licht. _Joh. 9, 4.
Luk. 13, 32._
10. Wer awer bi de Nacht wanneln deiht, de stött sik: denn dar is keen
Licht in em. _Joh. 12, 35._
11. Düt sä He, un darna sprickt He to se: Lazarus, uns’ Fründ, slöppt;
awer Ik gah hen, dat Ik em upwecken doh. _Matth. 9, 24._
12. Do sproken Sin Jüngers: HErr, slöppt he, so ward dat beter mit em.
13. JEsus awer sä vun sin Dod; se meenten awer, He sprok vun den
natürlichen Slap.
14. Do sä JEsus se dat frie rut: Lazarus is storven;
15. Un Ik bün froh wegen ju, dat Ik nich dar west bün, up dat ji glöven
doht; awer lat uns to em gahn.
16. Do sprok Thomas, de dar nömt is Tweschen, to de Jüngers: Lat uns
mitgahn, dat wi mit Em starven doht.
17. Do keem JEsus, un funn em, dat he all veer Dag’ in dat Graf legen
harr.
18. (Bethanien awer weer neeg bi Jerusalem, bi föftein Stadien.)
19. Un veele Juden weern to Martha un Maria kamen, se to trösten öwer
ehrn Broder.
20. As Martha nu hörn dä, dat JEsus keem, geiht se Em in de Möt; Maria
awer bleev to Hus sitten.
21. Do sprok Martha to JEsus: HErr, weerst Du hier west, min Broder weer
nich storven;
22. Awer Ik weet ok noch, dat, wat Du beden deihst vun GOtt, dat ward Di
GOtt geven.
23. JEsus sprickt to ehr: Din Broder schall upstahn.
24. Martha sprickt to Em: Ik weet wol, dat he upstahn ward in de
Uperstahung an den jüngsten Dag. _Joh. 5, 29. 6, 40. Luk. 14, 14._
25. JEsus sprickt to ehr: Ik bün de Uperstahung un dat Leven. Wer an Mi
glövt, de ward leven, wenn he ok starvt.
26. Un wer dar leven un an Mi glöven deiht, de ward nümmermehr starven.
Glövst du dat?
27. Se sprickt to Em: HErr, ja, ik glöv, dat Du büst Christus, GOtt Sin
Söhn, de in de Welt kamen is. _Joh. 6, 69._
28. Un as se dat seggt harr, gung se hen, un reep ehr Swester Maria
heemlich, un sprok: De Meister is dar, un röppt di.
29. As se dat hörn dä, stunn se flink up, un keem to Em.
30. Denn JEsus weer noch nich in den Flecken kamen, sonnern weer noch an
den Ort, wo Em Martha in de Möt kamen weer.
31. De Juden, de bi ehr in dat Hus weern, un se trösten dä’n, as se
seegen, dat Maria flink upstunn un rut gung, folgden se ehr na, un
sproken: Se geiht na dat Graf, dat se dar weenen deiht.
32. As nu Maria keem darhen, wo JEsus weer, un Em sehn dä, full se to
Sin Föt, un sprok to Em: HErr, weerst Du hier west, min Broder weer nich
storven.
33. As JEsus se weenen seeg, un de Juden ok weenen, de mit ehr keemen,
war He heel bewegt in Sin GEist, un heel trurig,
34. Un sprok: Wo hebbt ji em henleggt? Se sproken to Em: HErr, kumm un
seh dat.
35. Un JEsus gungen de Ogen öwer. _Luk. 19, 41._
36. Do sproken de Juden: Süh, wa hett He em so leef hatt!
37. Weke awer mank se sproken: He hett den Blinden de Ogen updahn, kunn
He denn nich maken, dat ok düsse nich starven dä?
38. JEsus awer war nochmals bewegt in Sik Sülbn, un keem to dat Graf. Dat
weer awer en Kluft, un en Steen darup leggt. _Matth. 27, 60._
39. JEsus sprok: Nehmt den Steen af. Sprickt to Em Martha, den Doden sin
Swester: HErr, he stinkt all, denn he hett veer Dag’ legen.
40. JEsus sprickt to ehr: Hef Ik di nich seggt, wenn du glöven warst,
schullst du GOtt Sin Herrlichkeit sehn? _Röm. 6, 4._
41. Do neemen se den Steen af, wo de Dode liggen dä. JEsus awer hev Sin
Ogen up, un sprok: Vader, Ik dank Di, dat Du Mi erhört hest; _Mark. 7,
34._
42. Doch Ik weet, dat Du Mi ümmer hörn deihst; sonnern wegen dat Volk,
dat umher steiht, segg Ik dat, up dat se glöven doht, dat Du Mi schickt
hest. _Joh. 12, 30._
43. As He dat seggt harr, reep He lud: Lazarus, kumm rut!
44. Un de Dode keem rut, bun’n mit Liekendöker, an Föt un Hann, un sin
Gesicht todeckt mit en Sweetdok. JEsus sprickt to se: Lös’t em dat up, un
lat em gahn.
45. Veele nu vun de Juden, de to Maria kamen weern, un seegen, wat JEsus
dä, glövten an Em.
46. Weke awer vun se gungen hen to de Pharisäers, un sä’n se, wat JEsus
dahn harr.
47. Do versammelten de Hohenpresters un de Pharisäers en Rat, un sproken:
Wat doht wi? Düsse Minsch deiht veele Teken. _Matth. 26, 3. Luk. 22, 2._
48. Lat wi Em so, so ward alle an Em glöven. So kamt denn de Römer, un
nehmt uns Land un Lüd.
49. Een awer mank se, Kaiphas, de düt Jahr Hoheprester weer, sprok to se:
Ji weet nicks,
50. Bedenkt ok nicks; dat is uns beter, en Minsch kummt um för dat Volk,
as dat dat ganze Volk verdarven deiht.
51. Düt awer sprok he nich vun sik sülbn; sonnern, wiel dat he düt Jahr
Hoheprester weer, prophezeih he. Denn JEsus schull starven för dat Volk,
52. Un nich för dat Volk alleen; sonnern dat He GOtt Sin Kinner, weke
terstreut weern, tosamen broch. _Joh. 10, 16. Eph. 2, 16._
53. Vun den Dag an beraden se, woans se Em dod maken wulln.
54. JEsus awer gung nich mehr frie umher mank de Juden, sonnern gung weg
in en Gegend neeg bi de Wüste in en Stadt mit Namen Ephraim, un harr dar
Sin Wesen mit Sin Jüngers.
55. Dar weer awer neeg de Juden ehr Ostern; un dar gungen veele rup ut de
Gegend vör Ostern na Jerusalem, dat se sik vun ehr Sünn rein maken dä’n.
_2. Chron. 30, 17._
56. Dar stunnen se, un frogen na JEsus, un sproken mit enanner in den
Tempel: Wat meent ji, dat He nich kummt up dat Fest?
57. Awer de Hohenpresters un de Pharisäers harrn en Gebot utgahn laten,
wenn jemand wuß, wo He weer, dat he dat angeben dä, up dat se Em greepen.
Dat 12. Kapitel.
1. Söß Dag’ vör Ostern keem JEsus na Bethanien, wo Lazarus weer, de
Verstorbene, den JEsus upweckt harr vun de Doden. _Matth. 26, 6. Mark.
14, 3._
2. Darsülbst maken se Em en Abendmahltied, un Martha wahr up, Lazarus
awer weer een vun de, de mit Em to Disch sitten dän.
3. Do neem Maria en Pund Salv vun unverfälscht, köstlich Nardenöl, un
salv JEsus Sin Föt, un drög mit ehr Haar Sin Föt; dat Hus awer war vull
vun den Geruch vun de Salv. _Mark. 14, 3._
4. Do sprok een vun Sin Jüngers, Judas, Simon sin Söhn, Ischariothes, de
Em naher verraden dä: _Matth. 26, 8._
5. Warum is düsse Salv nich verkofft för dree hunnert Groschen, un de
Armen geven?
6. Dat sä he awer nich, dat he wat na de Armen fragen dä; sonnern he weer
en Deef, un harr den Büdel, un drog, wat geven war.
7. Do sprok JEsus: Lat se mit Freden; düt hett se uphaben to den Dag vun
Min Begräbnis.
8. Denn Arme hebbt ji all Tied bi ju; awer Mi hebbt ji nich all Tied. _5.
Mos. 15, 11. Matth. 26, 11._
9. Do kreeg veel Volk vun de Juden to weeten, dat He dar weer, un keemen,
nich alleen um JEsus willen, sonnern dat se ok Lazarus sehn dän, den He
vun de Doden upweckt harr.
10. Awer de Hohenpresters trachten darna, dat se ok Lazarus dod maken dän.
11. Denn um sin willen gungen veele Juden hen, un glövten an JEsus.
12. As an den annern Dag veel Volk, dat up dat Fest kamen weer, hör, dat
JEsus na Jerusalem kamen wull, _Matth. 21, 8. Mark. 11, 8._
13. Neemen se Palmtwiegen, un gungen rut Em in de Möt, un schreegen:
Hosianna! Gelavt wes’, de dar kummt in den HErrn Sin Namen, en König vun
Israel! _Ps. 118, 25. 26. Matth. 23, 39. Mark. 11, 8. 9. Luk. 19, 37. 38._
14. JEsus awer kreeg en jungen Esel, un He rei’ darup; as denn schreven
steiht: _Matth. 21, 7._
15. »Wes’ nich bang, du Dochter Zion, süh, din König kummt reden up en
Eselsfahlen.« _Zach. 9, 9. Jes. 62, 11. Matth. 21, 5._
16. Düt verstunn awer Sin Jüngers vörher nich; sonnern as JEsus verklärt
war, do dachten se daran, dat düt vun Em schreven weer, un se Em düt dahn
harrn.
17. Dat Volk awer, dat mit Em weer, as He Lazarus ut dat Graf reep, un em
vun de Doden upwecken dä, pries lud de Dath.
18. Darum gung Em ok dat Volk in de Möt, as se hörn dän, dat He son Teken
dahn harr.
19. De Pharisäers awer sproken unner enanner: Ji seht, dat ji nicks
utrichten doht, süh, alle Welt löppt Em na.
20. Dar weern awer enige Griechen mank de, de rup kamen weern, dat se
anbeden dän up dat Fest. _1. Kön. 8, 41._
21. De treden to Philippus, de vun Bethsaida ut Galiläa weer, beden em,
un sproken: Herr, wi wulln JEsus geern sehn.
22. Philippus kummt, un seggt dat Andreas, un Philippus un Andreas sän
dat wieder to JEsus.
23. JEsus awer antwort se, un sprok: De Tied is kamen, dat de
Minschensöhn verklärt ward.
24. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wenn dat Weetenkorn nich in de Eer
fallt, un starven deiht, so blift dat alleen; wenn dat awer starven
deiht, so bringt dat veele Korns. _1. Cor. 15, 36. 37._
25. Wer sin Leven leef hett, de ward dat verleern; un wer sin Leven up
düsse Welt hassen deiht, de ward dat erholn to dat ewige Leven. _Matth.
10, 39. Luk. 17, 33._
26. Wer Mi deenen will, de folg Mi na; un wo Ik bün, dar schall Min
Deener ok sien. Un wer Mi deenen ward, den ward Min Vader ehrn. _Joh. 14,
3. 1. Sam. 2, 30._
27. Nu is Min Seel trurig. Un wat schall Ik seggen? Vader, help Mi ut
düsse Stunn? Doch darum bün Ik in düsse Stunn kamen. _Matth. 26, 38._
28. Vader, verherrlich Din Nam. Do keem en Stimm vun den Himmel: »Ik hef
Em verherrlicht, un will Em nochmal herrlich maken.«
29. Do sprok dat Volk, dat darbi stunn un tohörn dä: Dat dunnert. De
annern sproken: Dar sprickt en Engel mit Em.
30. JEsus antwort un sprok: Düsse Stimm is nich um Min willen geschehn,
sonnern um ju willen.
31. Nu geiht dat Gericht öwer de Welt; nu ward de Fürst vun düsse Welt
rutstött warrn.
32. Un Ik, wenn Ik verhögt warr vun de Eer, so will Ik se all to Mi
trecken.
33. Dat sä He awer, um antodüden, wat för en Dod He starven war.
34. Do antwort Em dat Volk: Wi hebbt hört in dat Gesetz, dat Christus
ewiglich blieven deiht, un wa seggst Du denn: »De Minschensöhn mutt
verhögt warrn?« Wer is düsse Minschensöhn? _Ps. 110, 4._
35. Do sprok JEsus to se: Dat Licht is noch en lütten Ogenblick bi
ju. Wannelt, so lang as ji dat Licht hebbt, dat ju de Düsternis nich
öwerfalln deiht. Wer in de Düsternis wannelt, de weet nich, wo he
hengeiht. _Joh. 1, 9. 8, 12. 11, 10._
36. Glövt an dat Licht, wiel ji dat hebbt, up dat ji Kinner vun dat Licht
sünd. _Eph. 5, 9._
37. Düt sprok JEsus un gung weg, un versteek Sik vör se. Un obgliek He
son Teken vör se dä, glövten se doch nich an Em.
38. Up dat erfüllt war de Spruch vun den Prophet Jesaias, den he seggt:
»HErr, wer glövt unse Predigt? Un wen is den HErrn Sin Arm apenbart?«
_Jes. 53, 1. Röm. 10, 16._
39. Darum kunn’ se nich glöven, denn Jesaias seggt awermals: _Jes. 6, 9.
10. Luk. 8, 10._
40. »He hett ehr Ogen blind makt, un ehr Hart verstockt, dat se mit de
Ogen nich seht, noch mit dat Hart verstahn doht, un sik bekehrn, un Ik se
helpen doh.«
41. Düt sä Jesaias, as he Sin Herrlichkeit seeg, un vun Em reden dä.
_Jes. 6, 1._
42. Doch veele vun de Öbbersten glövten an Em; awer wegen de Pharisäers
bekennten se dat nich, up dat se nich in den Bann dahn warn.
43. Denn se harrn leever de Ehr bi de Minschen, as de Ehr bi GOtt.
44. JEsus awer reep un sprok: Wer an Mi glöven deiht, de glövt nich an
Mi, sonnern an Den, de Mi schickt hett. _1. Pet. 1, 21._
45. Un wer Mi süht, de süht den, de Mi schickt hett.
46. Ik bün kamen in de Welt, as en Licht, up dat, wer an Mi glöven deiht,
nich in Düsternis blift.
47. Un wer Min Wör’ hört, un nich glöven deiht, den warr Ik nich richten;
denn Ik bün nich kamen, dat Ik de Welt richt, sonnern, dat Ik de Welt
selig maken doh.
48. Wer Mi verachten, un Min Wör’ nich upnehmen deiht, de hett all, de em
richten deiht; dat Wort, dat Ik spraken hef, dat ward em richten an den
jüngsten Dag.
49. Denn Ik hef nich vun Mi Sülbn spraken; sonnern de Vader, de Mi
schickt hett, de hett Mi en Gebot geven, wat Ik dohn un reden schall.
50. Un Ik weet, dat Sin Gebot is dat ewige Leven. Darum, wat Ik reden
doh, dat red Ik so, as Mi de Vader seggt hett.
Dat 13. Kapitel.
1. Vör dat Osterfest awer, as JEsus erkennen dä, dat Sin Tied kamen weer,
dat He ut düsse Welt gahn dä to den Vader, gliek as He de Sinen leef
harr, de in de Welt weern, so harr He se leef bet an dat Enn. _Matth. 26.
Mark. 14, 1. Luk. 22, 1._
2. Un na dat Abend-Eten, as all de Düvel harr den Judas Simonis
Ischarioth in dat Hart geven, dat he Em verraden schull,
3. Wuß JEsus, dat Em de Vader Allns in Sin Hann geven harr, un dat He vun
GOtt kamen weer, un to GOtt gung:
4. Stunn He up vun dat Abend-Eten, lä Sin Kleder af, un neem en Schört,
un bun se um.
5. Darna got He Water in en Schaal, fung an, de Jüngers ehr Föt to
waschen, un drög se mit de Schört af, de He um harr.
6. Do keem He to Simon Petrus; un de sprok to Em: HErr, schust Du min Föt
waschen?
7. JEsus antwort un sprok to em: Wat Ik doh, dat weest du nu nich; du
warrst dat awer naher erfahren.
8. Do sprok Petrus: Nie un nümmer schast Du mi de Föt waschen. JEsus
antwort em: War Ik di nich waschen, so hest du keen Deel an Mi.
9. Sprickt to Em Simon Petrus: HErr, nich de Föt alleen, sonnern ok de
Hann un den Kopp.
10. Sprickt JEsus to em: Wer wuschen is, de brukt nicks, as de Föt to
waschen, sonnern he is ganz rein. Un ji sünd rein; awer nich alle. _Joh.
15, 3._
11. Denn He wuß Sin Verräder wol, darum sprok He: Ji sünd nich alle rein.
12. As He nu ehr Föt wuschen harr, neem He Sin Kleder, un sett Sik wedder
dal, un sprok awermals to se: Weet ji, wat Ik ju dahn hef?
13. Ji nennt Mi Meister un HErr, un seggt recht daran; denn Ik bün dat
ok. _Matth. 23, 8. 10._
14. Wenn nu Ik, ju HErr un Meister, ju de Föt wuschen hef: so schüllt ji
ju ok ünner enanner de Föt waschen.
15. En Bispil hef Ik ju geven, dat ji doht, as Ik ju dahn hef. _1. Pet.
2, 21. 1. Joh. 2, 6._
16. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: De Knecht is nich grötter as sin
Herr, noch de Apostel grötter, as de em schickt hett. _Joh. 15, 20.
Matth. 10, 24._
17. Wenn ji düt nu weten doht, selig sünd ji, wenn ji dat doht.
18. Nich segg Ik vun ju all. Ik weet, weke Ik utwählt hef. Sonnern dat de
Schrift erfüllt ward: »De Min Brod eten deiht, de perrt Mi mit de Föt.«
_Ps. 41, 10._
19. Ik segg ju dat nu, bevör dat geschehn deiht, up dat ji glöven doht,
wenn dat geschehn is, dat Ik dat bün.
20. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wer den upnehmen deiht, den Ik em
schicken warr, de nimmt Mi up; wer Mi awer upnehmen deiht, de nimmt Den
up, de Mi schickt hett. _Matth. 10, 40. Luk. 9, 48. 10, 16. 1. Thess. 4,
8._
21. As JEsus düt seggt harr, war He trurig in den Geist, un tüg un sprok:
Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Een mank ju ward Mi verraden. _Matth. 26,
20. 21._
22. Do seegen sik de Jüngers ünner enanner an, un se warn unruhig, vun
weken He reden dä.
23. Dar weer awer een mank Sin Jüngers, de to Disch sitten dä an JEsus
Sin Bost, den JEsus leef harr.
24. Den wink Simon Petrus, dat he utforschen schull, wokeen dat weer, vun
den He seggt harr.
25. Denn desülve leeg an JEsus Sin Bost, un he sprok to Em: HErr, wokeen
is dat?
26. JEsus antwort: De is dat, den Ik den Happen Brod instippen un geven
doh. Un He stipp den Happen in, un geev em Judas Simonis Ischarioth.
_Matth. 26, 23._
27. Un na den Happen fahr de Düvel in em. Do sprok JEsus to em: Wat du
deihst, dat doh bald.
28. Dat awer wuß Nüms an den Disch, woför He em dat seggen dä.
29. Weke meenten, wiel Judas den Büdel harr, dat JEsus to em spreken dä:
»Koop, wat uns nödig is up dat Fest;« oder, dat he de Armen wat geven
schull.
30. As he nu den Happen nahmen harr, gung he gliek rut. Un dat weer Nacht.
31. As he awer rut gahn weer, sprok JEsus: Nu is de Minschensöhn
verklärt, un GOtt is verklärt in Em.
32. Is GOtt verklärt in Em, so ward Em ok GOtt verklären in Em Sülbn, un
ward Em bald verklären. _Joh. 12, 23. 17, 1._
33. Leeve Kinner, Ik bün noch en lütte Wiel bi ju. Ji ward Mi söken;
un, as Ik to de Juden seggen dä, wo Ik hengahn doh, dar künnt ji nich
henkamen. _Joh. 7, 34. 8, 21._
34. Un Ik segg ju nu: En nie Gebot gev Ik ju, dat ji ju ünner enanner
leef hebben doht, as Ik ju leef hatt hef, up dat ok ji ju enanner leef
hebbt. _Mark. 12, 31._
35. Darbi ward jedereen erkenn, dat ji Min Jüngers sünd, wenn ji Leev
ünner enanner hebbt.
36. Sprickt Simon Petrus to Em: HErr, wo geihst Du hen? JEsus antwort
em: Wo Ik hengahn doh, darhen kannst du Mi düt Mal nich folgen; awer du
warrst Mi naher mal folgen. _Joh. 7, 43. 21, 18. 19._
37. Petrus sprickt to Em: HErr, warum kann Ik Di düt Mal nich folgen? Ik
will min Leven för Di laten.
38. JEsus antwort em: Schust du din Leven för Mi laten? Wahrlich,
wahrlich, Ik segg di: De Hahn ward nich kreihn, bet du Mi dree Mal
verleugnet hest. _Mark. 14, 30. 72. Luk. 22, 34._
Dat 14. Kapitel.
1. Un He sprok to Sin Jüngers: Ju Hart mutt nich bang warrn. Glövt ji an
GOtt, so glövt ji ok an Mi.
2. In Min Vader Sin Hus sünd veele Wahnungen. Wenn dat nich so weer, war
Ik ju seggen: Ik gah hen, ju de Stä fardig to maken.
3. Un wenn Ik ok hengahn doh, ju de Stä fardig to maken, will Ik doch
wedder kamen, un ju to Mi nehmen, up dat ji sünd, wo Ik bün. _Joh. 12,
26. 17, 24._
4. Un wo Ik hengahn doh, dat weet ji, un den Weg weet ji ok.
5. Sprickt to Em Thomas: HErr, wi weet nich, wo Du hengeihst, un wa künnt
wi den Weg weten?
6. JEsus sprickt to em: Ik bün de Weg un de Wahrheit un dat Leven; Nüms
kummt to den Vader, denn dörch Mi. _Ebr. 9, 8. Eph. 2, 18. 3, 12. Ebr. 7,
25. 10, 19. 2. Cor. 3, 4. 1. Pet. 1, 21._
7. Wenn ji Mi kenn dän, so müssen ji ok Min Vader kenn. Un vun nu an
kennt ji Em, un hebbt Em sehn.
8. Sprickt to Em Philippus: HErr, wies’ uns den Vader, so sünd wi
tofreden.
9. JEsus sprickt to Em: So lang bün Ik bi ju, un du kennst Mi nich?
Philippus, wer Mi sehn deiht, de süht den Vader. Wat sprickst Du denn:
»Wies’ uns den Vader?«
10. Glövst du nich, dat Ik in den Vader bün, un de Vader in Mi is? De
Wör’, de Ik to ju reden doh, de red Ik nich vun Mi Sülbn. De Vader awer,
de in Mi wahn deiht, de deiht de Warke.
11. Glövt Mi, dat Ik in den Vader bün, un de Vader in Mi is, wo nich, so
glövt doch wegen de Warke.
12. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Wer an Mi glöven deiht, de ward de
Warke ok dohn, de Ik doh, un ward grötter, as düsse, dohn, denn Ik gah to
den Vader.
13. Un wat ji beden ward in Min Nam, dat will Ik dohn, up dat de Vader
ehrt ward in den Söhn. _Mark. 11, 24._
14. Wat ji beden ward in Min Nam, dat will Ik dohn.
15. Hebbt ji Mi leef, so holt Min Gebote. _Joh. 15, 10. 1. Joh. 5, 3._
16. Un Ik will den Vader beden, un He schall ju en annern Tröster geven,
dat He bi ju blift up ewig,
17. Den GEist vun de Wahrheit, den de Welt nich kriegen kann; denn se
süht Em nich, un kennt Em nich. Ji awer kennt Em; denn He blift bi ju, un
ward in ju wesen. _Weish. 1, 5. Joh. 7, 39._
18. Ik will ju nich Waisen sien laten; Ik kam to ju. _Jer. 51, 5._
19. Dat is noch en lütte Wiel, so ward Mi de Welt nich mehr sehn. Ji awer
schüllt Mi sehn; denn Ik lev, un ji schüllt ok leven.
20. An densülven Dag ward ji insehn, dat Ik in Min Vader bün, un ji in
Mi, un Ik in ju. _Joh. 17, 21. 22._
21. Wer Min Gebote hett, un se holn deiht, de is dat, de Mi leef hett.
Wer Mi awer leef hett, de ward vun Min Vader leevt warrn, un Ik war em
leef hebben, un Mi em apenbarn. _Sir. 12, 18._
22. Sprickt to Em Judas, nich de Ischarioth: HErr, wat is dat, dat Du uns
Di wullt apenbarn, un nich de Welt?
23. JEsus antwort, un sprok to em: Wer Mi leef hett, de ward Min Wort
holn, un Min Vader ward em leef hebben, un Wi ward to em kamen un Wahnung
bi em nehmen. _v. 21. Joh. 13, 34. Spr. 8, 17. Eph. 3, 17._
24. Wer awer Mi nich leef hett, de hällt Min Wör’ nich. Un dat Wort, dat
ji hörn doht, is nich Min, sonnern den Vader Sin, de Mi schickt hett.
25. Düt hef Ik to ju redt, wiel Ik bi ju west bün.
26. Awer de Tröster, de heilige GEist, den Min Vader schicken ward in Min
Nam, de ward ju dat Allns lehrn, un ju erinnern an all dat, wat Ik ju
seggt hef.
27. Den Freden lat Ik ju, Min Freden gev Ik ju. Nich gev Ik ju, as de
Welt geven deiht. Ju Hart verfehr sik nich, un wes’ nich bang. _Phil. 4,
7._
28. Ji hebbt hört, dat Ik ju seggt hef: »Ik gah hen, un kam wedder to
ju.« Wenn ji Mi leef harrn, so harrn ji ju freut, dat Ik seggt hef: »Ik
gah to den Vader;« denn de Vader is grötter as Ik.
29. Un nu hef Ik ju dat seggt, bevör dat geschehn deiht, up dat, wenn dat
nu geschehn ward, dat ji glöven doht.
30. Ik warr vun nu an nich mehr veel mit ju reden, denn dar kummt de
Fürst vun düsse Welt, un findt nicks an Mi.
31. Awer, up dat de Welt erkennen deiht, dat Ik den Vader leef hef, un
dat Ik so doh, as Mi de Vader gebaden hett, staht up, un lat uns vun hier
gahn. _Joh. 10, 18._
Dat 15. Kapitel.
1. Ik bün de wahre Wienstock, un Min Vader is de Wiengarner.
2. En jede Wienrev an Mi, de nich Frucht bringt, ward He wegnehmen; un en
jede, de Frucht bringt, ward He rein maken, dat se mehr Frucht bringen
deiht.
3. Ji sünd nu rein um dat Wort willen, dat Ik to ju seggt hef.
4. Blievt in Mi, un Ik bliev in ju. Gliek as de Wienrev keen Frucht
bringen kann vun sik sülbn, wenn se nich an den Wienstock blift; also ok
ji nich, wenn ji nich in Mi blieven doht.
5. Ik bün de Wienstock, ji sünd de Wienreven. Wer in Mi blieven deiht,
un Ik in em, de bringt veel Frucht; denn ahn Mi künnt ji nicks dohn. _2.
Cor. 3, 5._
6. Wer nich in Mi blieven deiht, de ward wegsmeten, gliek as en Wienrev,
un verdrögt, un man sammelt se, un smitt se in dat Füer, un mutt brennen.
_Matth. 3, 10._
7. Wenn ji in Mi blieven doht, un Min Wort in ju, so ward ji beden, wat
ji wüllt, un dat ward ju warrn. _Mark. 11, 24._
8. Darin ward Min Vader ehrt, dat ji veel Frucht bringen doht, un Min
Jüngers ward.
9. Gliek as Mi Min Vader leef hett, also hef Ik ju leef. Blievt in Min
Leev.
10. Wenn ji Min Gebot holt, so blievt ji in Min Leev, gliek as Ik Min
Vader Sin Gebote holn doh, un bliev in Sin Leev.
11. Düt re’ Ik to ju, up dat Min Freud in ju blieven deiht, un ju Freude
vullkamen ward.
12. Dat is Min Gebot, dat ji ju ünner enanner leef hebbt, gliek as Ik ju
leef hef. _Mark. 12, 31._
13. Nüms hett gröttere Leev as de, dat he sin Leven lett för sin Frünn.
_Joh. 3, 16. 10, 12._
14. Ji sünd Min Frünn, wenn ji doht, wat Ik ju gebeeden doh. _Joh. 8, 31._
15. Ik segg ju vun nu an nich, dat ji Knechts sünd; denn en Knecht weet
nich, wat sin Herr deiht. Ju awer hef Ik seggt, dat ji Frünn sünd; denn
Allns, wat Ik hef vun Min Vader hört, hef Ik ju kund dahn.
16. Ji hebbt Mi nich utwählt, sonnern Ik hef ju utwählt, un anordnet, dat
ji hengaht, un Frucht bringt, un ju Frucht blieven deiht, up dat, wenn
ji den Vader beden doht in Min Namen, He ju dat gift. _Matth. 28, 19._
17. Dat befehl Ik ju, dat ji ju ünner enanner leef hebbt.
18. Wenn ju de Welt hassen deiht, so weet ji, dat se Mi vör ju haßt hett.
_Joh. 7, 7._
19. Weert ji vun de Welt, so harr de Welt dat Ehrige leef; wiel ji awer
nich vun de Welt sünd, sonnern Ik ju vun de Welt utwählt hef, darum haßt
ju de Welt. _1. Joh. 4, 5. Joh. 17, 14._
20. Denkt an Min Wort, dat Ik ju seggt hef: De Knecht is nich grötter as
sin Herr. Hebbt se Mi verfolgt, so ward se ju ok verfolgen; hebbt se Min
Wort holn, so ward se ju Wort ok holn. _Matth. 10, 24. Luk. 6, 40. Joh.
13, 16._
21. Awer dat Allns ward se ju dohn um Min Namen willen; denn se kennt Den
nich, de Mi schickt hett.
22. Wenn Ik nich kamen weer, un harr se dat seggt, so harrn se keen Sünn;
nu awer künnt se nicks vörwenden, ehr Sünn to entschülligen.
23. Wer Mi hassen deiht, de haßt ok Min Vader.
24. Harr Ik nich de Warke dahn mank se, de keen anner dahn hett, so harrn
se keen Sünn; nu awer hebbt se dat sehn, un haßt doch beide, Mi un Min
Vader.
25. Up dat erfüllt ward de Spruch, in ehr Gesetz schreven: »Se haßt Mi
ahn Orsak.« _Ps. 35, 19. Ps. 69, 5._
26. Wenn awer de Tröster kamen ward, den Ik ju schicken warr vun den
Vader, de GEist vun de Wahrheit, de vun den Vader utgahn deiht, de ward
tügen vun Mi. _Joh. 14, 26. Luk. 24, 49. Apost. 1, 4._
27. Un ji ward ok tügen; denn ji sünd vun Anfang bi Mi west. _Apost. 1,
8. 5, 32._
Dat 16. Kapitel.
1. Düt hef Ik to ju redt, dat ji ju nich argert.
2. Se ward ju in den Bann dohn. Dar kummt awer de Tied, dat, wer ju dod
makt, meenen ward, he deiht GOtt en Deenst darmit. _Matth. 10, 17. Matth.
24, 9. Mark. 13, 9. Luk. 21, 12._
3. Un düt ward se ju darum dohn, dat se weder Min Vader noch Mi kennen
doht.
4. Awer düt hef Ik to ju redt, up dat, wenn de Tied kamen ward, dat ji
daran denkt, dat Ik ju dat seggt hef. Düt awer hef Ik ju vun Anfang nich
seggt; denn Ik weer bi ju.
5. Nu awer gah Ik hen to Den, de Mi schickt hett, un Nüms mank ju fragt
Mi: Wo geihst Du hen?
6. Sonnern, wiel Ik düt to ju redt hef, is ju Hart vull vun Trurigkeit
warn.
7. Awer Ik segg ju de Wahrheit: Dat is gut för ju, dat Ik hengahn doh.
Denn wenn Ik nich hengahn dä, so kummt de Tröster nich to ju. Wenn Ik
awer hengahn doh, will Ik Em to ju schicken. _Joh. 8, 46. 14, 16. 26._
8. Un wenn Desülbe kamen deiht, ward He de Welt strafen, wegen de Sünn,
un wegen de Gerechtigkeit, un wegen dat Gericht;
9. Wegen de Sünn, dat se nich an Mi glövt;
10. Wegen de Gerechtigkeit awer, dat Ik to den Vader gahn doh, un ji Mi
vun nu an nich seht;
11. Wegen dat Gericht, dat de Fürst vun düsse Welt richtet is. _Joh. 12,
31. 14, 30._
12. Ik hef ju noch veel to seggen; awer ji künnt dat nu nich dregen. _1.
Cor. 3, 1._
13. Wenn awer de anner, de GEist vun de Wahrheit, kamen ward, de ward ju
den Weg in alle Wahrheit föhrn. Denn He ward nich vun Em Sülbn reden;
sonnern wat He hörn ward, dat ward He reden; un wat tokünftig is, dat
ward He ju verkünnigen. _Joh. 14, 26. 1. Joh. 2, 17._
14. Desülve ward Mi verklären; denn vun dat Minige ward He dat nehmen, un
ju verkünnigen.
15. Allns wat de Vader hett, dat is Min. Darum hef Ik seggt: He ward dat
vun dat Minige nehmen, un ju verkünnigen. _Joh. 17, 10._
16. Na en lütte Wiel ward ji Mi nich sehn; un awer na en lütte Wiel ward
ji Mi sehn; denn Ik gah to den Vader. _Joh. 7, 33. 13, 33._
17. Do sproken weke mank Sin Jüngers ünner enanner: Wat is dat, dat He to
uns seggen deiht: »Na en lütte Wiel ward ji Mi nich sehn, un awer na en
lütte Wiel ward ji Mi sehn, un dat Ik to den Vader gahn doh?«
18. Do sproken se: Wat is dat, dat He seggen deiht: »Na en lütte Wiel? Wi
weet nich, wat He spreken deiht.
19. Do mark JEsus, dat se Em fragen wulln, un sprok to se: Darvun fragt
ji ünner enanner, dat Ik seggt hef: Na en lütte Wiel ward ji Mi nich
sehn, un awer na en lütte Wiel ward ji Mi sehn?
20. Wahrlich, wahrlich, Ik segg ju: Ji ward weenen un hulen, awer de Welt
ward sik freun; ji awer ward trurig sien, doch ju Trurigkeit schall to
Freud warrn.
21. En Fru, wenn se gebären deiht, so is se trurig, denn ehr Stunn is
kamen: wenn se awer dat Kind gebaren hett, denkt se nich mehr an de
Angst, vun wegen de Freud, dat de Minsch to Welt gebaren is. _1. Mos. 3,
16. Jes. 26, 17._
22. Un ji hebbt nu ok Trurigkeit; awer Ik will ju wedder sehn, un ju Hart
schall sik freun, un ju Freud schall Nüms vun ju nehmen. _Jes. 35, 10._
23. Un an densülvn Dag ward ji Mi nicks fragen. Wahrlich, wahrlich, Ik
segg ju: Wenn ji den Vader wat beden ward in Min Nam, so ward He ju dat
geven. _Joh. 14, 20. Mark. 11, 24._
24. Bet hierher hebbt ji um nicks beden in Min Nam. Bedt, so ward ji
nehmen, dat ju Freud vullkamen is. _Joh. 15, 11._
25. Düt hef Ik to ju redt dörch Glieknisse. Dar kummt awer de Tied, dat
Ik nich mehr dörch Glieknisse mit ju reden warr, sonnern ju frie herut
verkünnigen vun Min Vader.
26. An densülbn Dag ward ji beden in Min Nam. Un Ik segg ju nich, dat Ik
den Vader för ju beden will. _Joh. 14, 20._
27. Denn He Sülbn, de Vader, hett ju leef, darum, dat ji Mi leef hebbt,
un glöven doht, dat Ik vun GOtt utgahn bün. _Joh. 14, 21. 17, 8. 25._
28. Ik bün vun den Vader utgahn, un in de Welt kamen; wedderum verlat Ik
de Welt, un gah to den Vader. _Joh. 13, 3._
29. Sprekt to Em Sin Jüngers: Süh, nu redest Du frie herut, un seggst
keen Glieknisse.
30. Nu weet wi, dat Du alle Dinge weten deihst, un brukst nich, dat Di
een fragen deiht. Darum glövt wi, dat Du vun GOtt utgahn büst. _Joh. 21,
17._
31. JEsus antwort se: Glövt ji nu?
32. Seht, de Stunn kummt, un is all kamen, dat ji terstreut ward,
jedereen in dat Sine, un ward Mi alleen laten; awer Ik bün nich alleen,
denn de Vader is bi Mi. _Zach. 13, 7. Matth. 26, 31. Mark. 14, 27. Joh.
8, 16._
33. Düt hef Ik mit ju redt, dat ji in Mi Freden hebbt. In de Welt hebbt
ji Angst; awer wes’t man still, Ik hef de Welt öwerwunden. _Joh. 14, 27.
Röm. 5, 1. Eph. 2, 14. Kol. 1, 20. Jes. 35, 4._
Dat 17. Kapitel.
1. Düt sä JEsus, un hev Sin Ogen up na den Himmel, un sprok: Vader, de
Stunn is dar, dat Du Din Söhn verklären deihst, up dat Din Söhn Di ok
verklärt.
2. Gliek as Du Em Macht geven hest öwer allns Fleesch, up dat He dat
ewige Leven geven deiht alle, de Du Em geven hest. _Matth. 11, 27._
3. Dat is awer dat ewige Leven, dat se Di, dat Du alleen wahre GOtt büst,
un den Du schickt hest, JEsus Christus, erkennen doht.
4. Ik hef Di verklärt up de Eer, un vullbrocht dat Wark, dat Du Mi
upgeven hest, dat Ik dat dohn schall. _Joh. 4, 34._
5. Un nu verklär Mi, Du Vader, bi Di Sülbn, mit de Klarheit, de Ik bi Di
harr, bevör de Welt weer. _Joh. 1, 1. 8, 58. 10, 30._
6. Ik hef Din Nam apenbart de Minschen, de Du Mi vun de Welt geven hest.
Se weern Din, un Du hest se Mi geven, un se hebbt Din Wort beholn.
7. Nu weet se, dat Allns, wat Du Mi geven hest, vun Di is.
8. Denn de Wör’, de Du Mi geven hest, hef Ik se geven; un se hebbt dat
annahmen, un wahrhaftig insehn, dat Ik vun Di utschickt bün, un se glövt,
dat Du Mi schickt hest. _Joh. 16, 27. 30._
9. Ik be’ vör se, un be’ nich vör de Welt, sonnern vör de, de Du Mi geven
hest; denn se sünd Din. _Joh. 6, 37._
10. Un Allns, wat Min is, dat is Din, un wat Din is, dat is Min; un Ik
bün in se verklärt. _Joh. 16, 15._
11. Un Ik bün nich mehr in de Welt, se awer sünd in de Welt, un Ik kam to
Di. Hilli Vader, erhol se in Din Nam, de Du Mi geven hest, dat se eens
sünd, gliek as Wi. _Joh. 10, 30._
12. Solang as Ik bi se weer in de Welt, erheel Ik se in Din Nam. De Du Mi
geven hest, de hef Ik bewahrt, un is keen vun se verlarn, ahn dat verlarn
Kind, up dat de Schrift erfüllt war. _Joh. 6, 39. Ps. 109, 8._
13. Nu awer kam Ik to Di, un re’ düt in de Welt, up dat se in sik hebbt
Min Freud vullkamen. _Joh. 15, 11._
14. Ik hef se geven Din Wör, un de Welt haßt se; denn se sünd nich vun de
Welt, as denn Ik ok nich vun de Welt bün.
15. Ik be’ nich, dat Du se vun de Welt nehmen schast, sonnern dat Du se
bewahrn deihst vör dat Öwel. _2. Thess. 3, 3._
16. Se sünd nich vun de Welt, gliek as Ik ok nich vun de Welt bün.
17. Hillig se in Din Wahrheit, Din Wort is de Wahrheit. _Joh. 8, 40._
18. Gliek as Du Mi schickt hest in de Welt, so schick Ik se ok in de Welt.
19. Ik hillig Mi Sülbn för se, up dat ok se hillig makt sünd in de
Wahrheit. _1. Cor. 1, 2. 30. Ebr. 2, 11._
20. Ik be’ awer nich alleen för se, sonnern ok för de, de dörch ehr Wort
an Mi glöven ward, _Joh. 20, 31._
21. Up dat se alle eens sünd, gliek as Du, Vader, in Mi, un Ik in Di; dat
ok se in Uns eens sünd, up dat de Welt glöven deiht, dat Du Mi schickt
hest. _Gal. 3, 28._
22. Un Ik hef se geven de Herrlichkeit, de Du Mi geven hest, dat se eens
sünd, gliek as Wi eens sünd. _Apost. 4, 32._
23. Ik bün in se, un Du in Mi, up dat se vullkamen sünd in eens, un de
Welt erkenn’ deiht, dat Du Mi schickt hest, un se leef hest, gliek as Du
Mi leef hebben deihst. _1. Cor. 6, 17._
24. Vader, Ik will, dat, wo Ik bün, ok de bi Mi sünd, de Du Mi geven
hest, up dat se Min Herrlichkeit seht, de Du Mi geven hest; denn Du hest
Mi leef hatt, bevör de Welt gründt war. _Joh. 12, 26._
25. Gerechte Vader, de Welt kennt Di nich; Ik awer kenn Di un düsse
erkennt, dat Du Mi schickt hest.
26. Un Ik hef se Din Nam apenbart, un will se em apenbarn, up dat de
Leev, mit de Du Mi leef hebben deihst, wes’ in se, un Ik in se.
Dat 18. Kapitel.
1. Do JEsus düt redt harr, gung He ut mit Sin Jüngers öwer de Bek Kidron;
dar weer en Garn, dar gung JEsus un Sin Jüngers in. _Matth. 26, 36. Mark.
14, 32. 2. Sam. 15, 23._
2. Judas awer, de Em verraden dä, wuß den Ort ok; denn JEsus keem öfters
dar mit Sin Jüngers tosam. _Luk. 21, 37._
3. As nu Judas mit sik nahmen harr den Hupen, un de Hohenpresters un
Pharisäers ehr Deeners, kummt he darhen mit Fackeln, Lampen, un Waffen.
_Matth. 26, 47._
4. As nu JEsus weten dä Allns, dat Em tostöten schull, gung He rut, un
sprok to se: Wen sökt ji?
5. Se antworten Em: JEsus vun Nazareth. JEsus sprickt to se: Ik bün dat.
Judas awer, de Em verraden dä, stunn ok bi se.
6. As nu JEsus to se sprok: »Ik bün dat,« weeken se torügg, un fulln dal
up de Eer.
7. Do frog He se nochmal: Wen sökt ji? Se awer sproken: JEsus vun
Nazareth.
8. JEsus antwort: Ik hef ju seggt, dat Ik dat bün. Sökt ji denn Mi, so
lat düsse gahn.
9. (Up dat dat Wort erfüllt war, wat He seggen dä: »Ik hef keen vun de
verlarn, de Du Mi geven hest.«)
10. Do harr Simon Petrus en Swerdt, un he trock dat ut, un slog na den
Hohenprester sin Knecht, un hau em sin rechte Ohr af; un de Knecht heet
Malchus. _Matth. 26, 51. Mark. 14, 47. Luk. 22, 50._
11. Do sprok JEsus to Petrus: Stek din Swerdt an sin Stä. Schall Ik den
Kelch nich drinken, den Mi Min Vader geven hett? _Matth. 20, 22. Ps. 110,
7._
12. Dat Volk awer, un de Oberhauptmann, un de Juden ehr Deeners neemen
JEsus, un bunn’ Em. _Matth. 26, 57. Mark. 14, 53._
13. Un föhrn Em toeerst to Hannas, de weer Kaiphas sin Fru ehr Vader, de
düt Jahr Hoheprester weer. _Matth. 26, 57. Mark. 14, 53. Luk. 22, 54._
14. Dat weer awer Kaiphas, de de Juden raden dä, dat weer gut, dat en
Minsch umbrocht war för dat Volk. _Joh. 11, 50._
15. Simon Petrus awer folg JEsus na, un en anner Jünger. Düsse Jünger
weer den Hohenprester bekannt, un gung mit JEsus rin in den Hohenprester
sin Pallast.
16. Petrus awer stunn buten vör dat Dohr. Do gung de anner Jünger, de den
Hohenprester bekannt weer, rut, un sprok mit de Dohrwächtersch, un föhr
Petrus rin. _Matth. 26, 69._
17. Do sprok de Deern, de Dohrwächtersch, to Petrus: Büst du nich ok een
vun düssen Minschen Sin Jüngers? He sprok: Ik bün dat nich.
18. Dar stunn awer de Knechten un Deeners, un harrn en Füer vun Holtkahln
anmakt, denn dat weer kold, un se warmden sik. Petrus awer stunn bi se,
un warm sik.
19. Awer de Hoheprester frog JEsus na Sin Jüngers un na Sin Lehr.
20. JEsus antwort em: Ik hef frie öffentlich redt vör de Welt. Ik hef
alle Tied lehrt in de Schol un in den Tempel, dar alle Juden tosamen
kamt, un hef nicks int Verborgene redt. _Luk. 2, 46. 4, 14. 15. Joh. 7,
14. 26._
21. Wat fragst du Mi darna? Frag de darna, de hört hebbt, wat Ik to se
redt hef: süh, desülbn weet, wat Ik seggt hef.
22. As He awer dat reden dä, geev een vun de Deeners, de darbi stunn,
JEsus en Slag int Gesicht un sprok: Schast Du den Hohenprester so
antworten? _1. Kön. 22, 24._
23. JEsus antwort: Hef Ik öwel redt, so bewies’, dat dat bös is; hef Ik
awer recht redt, warum sleist du Mi denn?
24. Un Hannas schick Em bun’n to den Hohenprester Kaiphas.
25. Simon Petrus awer stunn un warm sik. Do sproken se to em: Büst du
nich een vun Sin Jüngers? He leugnen dat awer, un sprok: Ik bün dat nich.
_Matth. 26, 58. 69._
26. Sprickt een vun den Hohenprester sin Knechts, en Fründ vun den, den
Petrus dat Ohr afhaut harr: Seeg ik di nich in den Garn bi Em?
27. Do leugnen Petrus nochmals; un alsbald kreih de Hahn.
28. Do föhrn se JEsus vun Kaiphas vör dat Richthus. Un dat weer fröh
Morgens. Un se gungen nich in dat Richthus, up dat se nich unrein warn,
sonnern Ostern eten kunn’. _Matth. 27, 2. Mark. 15, 1._
29. Do gung Pilatus to se rut, un sprok: Wat bringt ji vör Klag’ gegen
düssen Minsch?
30. Se antworten un sproken to Em: Weer düsse nich en Öweldäder, wi harrn
Em di nich utlevert.
31. Do sprok Pilatus to se: So nehmt ji Em hen, un richt Em na ju Gesetz.
Do sproken de Juden to Em: Wi dörft Nüms dod maken; _Joh. 19, 6._
32. (Up dat erfüllt war JEsus Sin Wort, dat He sä, as He andüden dä, wat
för en Dod He starven war.) _Matth. 20, 19. Mark. 10, 33. Luk. 18, 32._
33. Do gung Pilatus wedder rin in dat Richthus, un reep JEsus, un sprok
to Em: Büst Du de Juden ehr König? _Matth. 27, 11. Luk. 23, 3._
34. JEsus antwort: Redst du dat vun di sülbn? oder hebbt anner di dat vun
Mi seggt?
35. Pilatus antwort: Bün ik en Jud? Din Volk un de Hohenpresters hebbt Di
mi öwerlevert. Wat hest Du dahn?
36. JEsus antwort: Min Riek is nich vun düsse Welt. Weer Min Riek vun
düsse Welt, Min Deeners warn darför kämpfen, dat Ik de Juden nich
öwerlevert war; awer nu is Min Riek nich vun hier. _Joh. 6, 15._
37. Do sprok Pilatus to Em: So büst Du doch en König? JEsus antwort: Du
seggst dat, Ik bün en König. Ik bün darto gebarn un in de Welt kamen, dat
Ik de Wahrheit betügen schall. Wer ut de Wahrheit is, de hört Min Stimm.
_1. Tim. 6, 13._
38. Sprickt Pilatus to Em: Wat is Wahrheit? Un as he dat seggt harr, gung
he wedder rut to de Juden, un sprickt to se: Ik finn keen Schuld an Em.
_Matth. 27, 23. Mark. 15, 14. Luk. 23, 14._
39. Ji hebbt awer en Gewohnheit, dat ik ju een up Ostern los geven doh;
wüllt ji nu, dat ik ju de Juden ehrn König los geven schall? _Matth. 27,
15._
40. Do schreegen se wedder alltosam, un sproken: Nich düssen, sonnern
Barabbas! Barabbas awer weer en Mörder. _Matth. 27, 20. Mark. 15, 11.
Luk. 23, 18._
Dat 19. Kapitel.
1. Do neem Pilatus JEsus, un geißel Em. _Matth. 27, 26. 27. Mark. 10, 34.
15, 15._
2. Un de Kriegsknechts flochten en Kron vun Dorn, un setten se up Sin
Kopp, un trocken Em en Purpurkleed an. _Matth. 27, 29._
3. Un sproken: Wes’ gröt’, leeve Judenkönig! un slogen Em int Gesicht.
_Matth. 26, 67._
4. Do gung Pilatus wedder rut, un sprok to se: Seht, ik föhr Em rut to
ju, dat ji erkennen doht, dat ik keen Schuld an Em finn doh.
5. Also gung JEsus rut, un drog en Dornkron un en Purpurmantel. Un he
sprok to se: Seht, wat is dat en Minsch!
6. As Em de Hohenpresters un de Deeners seegen, schreegen se, un sproken:
Krüzig! krüzig! Pilatus sprickt to se: Nehmt ji Em hen, un krüzigt Em;
denn ik finn keen Schuld an Em.
7. De Juden antworten em: Wi hebbt en Gesetz, un na dat Gesetz schall He
starven; denn He hett Sik Sülbn to GOtt Sin Söhn makt. _3. Mos. 24, 15.
16. 5. Mos. 18, 20._
8. As Pilatus dat Wort hörn dä, kreeg he noch mehr Angst;
9. Un gung wedder rin in dat Richthus, un sprickt to JEsus: Woher büst
Du? Awer JEsus geev em keen Antwort. _Joh. 18, 33._
10. Do sprok Pilatus to Em: Sprickst Du nich mit mi? Weest Du nich, dat
ik Macht hef, Di to krüzigen, un Macht hef, Di los to geven?
11. JEsus antwort: Du harrst keen Macht öwer Mi, wenn se di nich vun
baben geven weer; darum, de Mi di öwerlevert hett, de hett gröttere Sünn.
12. Vun dar an söch Pilatus, woans he Em los laten kunn. De Juden awer
schreegen, un sproken: Lettst du düssen los, so büst du den Kaiser sin
Fründ nich; denn wer sik to’n König maken deiht, de is gegen den Kaiser.
13. As Pilatus dat Wort hörn dä, föhr he JEsus rut, un sett sik up den
Richtstohl, an de Stä, de dar heet Steendeel’ up Hebräisch awer Gabbatha.
14. Dat weer awer de Rüstdag up Ostern, um de sößte Stunn. Un he sprickt
to de Juden: Seht, dat is ju König!
15. Se schreegen awer: Weg, weg mit Den! Krüzig Em! Sprickt Pilatus to
se: Schall ik ju König krüzigen? De Hohenpresters antworten: Wi hebbt
keen König, as den Kaiser.
16. Do öwergev he Em, dat He krüzigt war. Se neemen awer JEsus, un föhrn
Em hen.
17. Un He drog Sin Krüz, un gung rut na de Stä, de dar heet: Schädelstä,
wat heet up Hebräisch: Golgatha. _Matth. 27, 33._
18. Dar krüzigten se Em, un mit Em twee annere up jede Sied vun Em een,
JEsus awer merrn mank.
19. Pilatus awer schreev en Öwerschrift un sett se up dat Krüz, un weer
schreven: »JEsus vun Nazareth, de Juden ehr König!«
20. Düsse Öwerschrift les’ten veele Juden; denn de Stä, dar JEsus
krüzigt war, weer neeg bi de Stadt. Un dat weer schreven in hebräische,
griechische un latinsche Sprak.
21. Do sproken de Juden ehr Hohenpresters to Pilatus: Schriev nich: »De
Juden ehr König,« sonnern, dat He seggt hett: »Ik bün de Juden ehr König.«
22. Pilatus antwort: Wat ik schreven hef, dat hef ik schreven.
23. De Kriegsknechts awer, as se Christus krüzigt harrn, neemen se Sin
Kleder, un maken veer Deele, en jeden Kriegsknecht een Deel, darto den
Rock. De Rock awer weer nich neiht, vun baben an wevt dörch un dörch.
_Matth. 27, 35. Mark. 15, 24._
24. Do sproken se ünner enanner: »Lat uns den nich tweisnieden, sonnern
darum lotten, wer em hebben schall,« up dat erfüllt war de Schrift, de
dar seggt: »Se hebbt Min Kleder mank sik deelt, un hebbt um Min Rock dat
Lott smeten.« Düt dän de Kriegsknechten.
25. Dar stunn awer bi dat Krüz JEsus Sin Moder, un Sin Moder ehr Swester,
Maria, Kleophas sin Fru, un Maria Magdalena.
26. As nu JEsus Sin Moder seeg, un den Jünger, de darbi stunn, den He
leef harr, sprickt He to Sin Moder: Fru, süh, dat is din Söhn!
27. Darna sprickt He to den Jünger: Süh, dat is din Moder! Un vun de
Stunn an neem de Jünger se to sik.
28. Darna, as JEsus weten dä, dat Allns vullbrocht weer, up dat de
Schrift erfüllt war, sprickt He: Ik bün döstig!
29. Dar stunn en Fatt vull Etig. Se awer füllten en Swamm mit Etig, un
lä’n den um en Ysop, un heeln Em dat an den Mund. _Ps. 69, 22._
30. As nu JEsus den Etig to Sik nahm harr, sprok He: »Dat is vullbrocht,«
un leet den Kopp dalhangen, un weer dod.
31. De Juden awer, wiel dat Rüstdag weer, dat de Lieknams nich den Sabbat
öwer an dat Krüz blieven dän, (denn düsse Sabbatsdag weer en grote
Fierdag) beden se Pilatus, dat ehr Been braken, un se afnahm warn.
32. Do keemen de Kriegsknechts, un broken den eersten de Been, un denn
den annern, de mit em krüzigt weer.
33. As se awer to JEsus keemen, as se seegen, dat He all dod weer, broken
se Em de Been nich;
34. Sonnern een vun de Kriegsknechten mak Sin Sied apen mit en Lanz, un
gliek darup keem Blot un Water rut.
35. Un de dat sehn hett, de hett dat betügt, un sin Tügnis is wahr; un
desülve weet, dat he de Wahrheit seggen deiht, up dat ok ji glöven doht.
36. Denn düt is geschehn, dat de Schrift erfüllt war: »Ji schüllt Em keen
Knaken entwei breken.« _2. Mos. 12, 46._
37. Un noch eenmal sprickt en anner Schrift: »Se ward sehn, in weken se
staken hebbt.« _Zach. 12, 10. Offenb. 1, 7._
38. Darna be’ Joseph vun Arimathia, de en Jünger vun JEsus weer, Pilatus,
doch heemlich ut Furcht vör de Juden, dat he much JEsus Sin Lieknam
afnehm. Un Pilatus verlöv em dat. Deswegen keem he, un neem JEsus Sin
Lieknam af.
39. Dar keem awer ok Nikodemus, de vörmals bi de Nacht to JEsus kam weer,
un broch Myrrhen un Aloe mank enanner, bi hunnert Pund. _Joh. 3, 2.
Matth. 2, 11._
40. Do neemen se JEsus Sin Lieknam, un bun’n Em in linnen Döker mit
Spezerien, as de Juden to begraven pleggt.
41. Dar weer awer an de Stä, wo He krüzigt war, en Garn, un in den Garn
en nie Graf, in dat vörher noch Nüms leggt weer.
42. Darhen lä’n se JEsus, wegen de Juden ehrn Rüstdag, wiel dat Graf neeg
bi weer.
Dat 20. Kapitel.
1. An enn vun de Sabbats kummt Maria Magdalena fröh, as dat noch düster
weer, na dat Graf, un süht, dat de Steen vun dat Graf weg weern. _Matth.
28, 1. Mark. 16, 1. Luk. 24, 1._
2. Do löppt se, un kummt to Simon Petrus, un to den annern Jünger, den
JEsus leef harr, un sprickt to se: Se hebbt den HErrn wegnahm ut dat
Graf, un wi weet nich, wo se Em henleggt hebbt.
3. Do gung Petrus un de anner Jünger rut, un keemen an dat Graf. _Luk.
24, 12._
4. De beiden leepen awer tosamen, un de anner Jünger leep vörut, flinker
as Petrus, un keem toeerst na dat Graf.
5. Kiekt rin, un süht dat Linnen leggt; he gung awer nich rin.
6. Do keem Simon Petrus em na, un gung rin in dat Graf, un süht dat
Linnen leggt,
7. Un dat Sweetdok, dat JEsus um den Kopp bun’n weer, nich bi dat Linnen
leggt, sonnern up de Sied tosamen wickelt an en besonnern Ort. _Joh. 11,
44._
8. Do gung ok de anner Jünger rin, de toeerst na dat Graf kamen weer, un
seeg, un glöv dat.
9. Denn se wussen de Schrift noch nich, dat He vun de Doden upstahn muß.
10. Do gungen de Jüngers wedder na Hus.
11. Maria awer stunn vör dat Graf, un ween buten. As se nu weenen dä,
kiek se na dat Graf rin,
12. Un süht twee Engels mit witte Kleder sitten, een to’n Kopp-Enn, den
annern to Föten, wo se JEsus Sin Lieknam henleggt harrn. _Matth. 28, 5.
6. Mark. 16, 5._
13. Un desülbn sproken to se: Fru, wat weenst du? Se sprickt to se: Se
hebbt min HErrn wegnahm, un ik weet nich, wo se Em henleggt hebbt.
14. Un as se dat seggen dä, dreih se sik rum, un süht JEsus stahn, un wuß
nich, dat dat JEsus weer. _Matth. 28, 9. Mark. 16, 9._
15. Sprickt JEsus to se: Fru, wat weenst du? Wen söchst du? Se meent, dat
weer de Garner, un sprickt to em: Herr, hest du Em wegdragen, so segg mi,
wo hest du Em henleggt? so will ik Em haln.
16. Sprickt JEsus to se: Maria! Do dreih se sik um, un sprickt to Em:
Rabbuni, dat heet Meister.
17. Sprickt JEsus to se: Fat Mi nich an; denn Ik bün noch nich upfahrn
to Min Vader. Gah awer hen to Min Bröders, un segg se: Ik fahr up to Min
Vader un to ju Vader, to Min GOtt un to ju GOtt. _Ps. 22, 23. Ebr. 2, 11.
12._
18. Maria Magdalena kummt, un verkünnigt de Jüngers: Ik hef den HErrn
sehn, un düt hett He to Mi seggt. _Mark. 16, 10. 1. Mos. 32, 30._
19. An den Abend awer vun densülbn Sabbat, as de Jüngers versammelt un de
Döhrn slaten weern ut Furcht vör de Juden, keem JEsus, un trä midden rin,
un sprok to se: Freden wes’ mit ju! _Luk. 24, 36._
20. Un as He dat seggen dä, leet He se de Hann un Sin Sied sehn. Do warn
de Jüngers froh, dat se den HErrn seegen. _1. Joh. 1, 1._
21. Do sprok JEsus awermals to se: Freden wes’ mit ju! Gliek as Mi de
Vader schickt hett, so schick Ik ju. _Jes. 61, 1. Joh. 17, 18._
22. Un as He dat seggen dä, blas’ He se an, un sprickt to se: Nehmt hen
den hilligen GEist!
23. Weken ji de Sünden erlaten doht, de sünd se erlaten, un weken ji se
beholn doht, de sünd se beholn. _Matth. 16, 19. 18, 18._
24. Thomas awer, een vun de Twölf, de dar heet Tweschen, weer nich bi se,
as JEsus keem.
25. Do sä’n de annern Jüngers to em: Wi hebbt den HErrn sehn. He awer
sprok to se: Dat wes’ denn, dat ik in Sin Hann sehn doh de Nagelmals, un
legg min Hann in Sin Sied, will Ik dat nich glöven. _Joh. 19, 34._
26. Un na acht Dag’ weern awermals Sin Jüngers darbinnen, un Thomas mank
se. Kummt JEsus, as de Döhrn toslaten weern, un tritt merrn rin, un
sprickt: Freden wes’ mit ju!
27. Darna sprickt He to Thomas: Gif din Finger her, un süh Min Hann an;
un gif din Hand her, un legg se in Min Sied; un wes’ nich unglövig,
sonnern glövig.
28. Thomas antwort, un sprok to Em: Min HErr, un Min GOtt! _1. Kön. 18,
39._
29. Sprickt JEsus to em: Wiel du Mi sehn hest, Thomas, so glövst du.
Selig sünd, de nich seht, un doch glövt. _1. Pet. 1, 8._
30. Ok veele anner Teken dä JEsus vör Sin Jüngers, de nich schreven sünd
in düt Bok.
31. Düsse awer sünd schreven, up dat ji glöven doht, JEsus is de Christ,
GOtt Sin Söhn, un dat ji dörch de Glov dat Leven hebbt in Sin Nam. _1.
Joh. 5, 13._
Dat 21. Kapitel.
1. Darna apenbar JEsus Sik awermals Sin Jüngers an den See bi Tiberias.
He apenbar Sik awer also.
2. Dar weern bi enanner Simon Petrus, un Thomas, de dar heet Tweschen, un
Nathanael, vun Kana ut Galiläa, un Zebedäus sin Söhns, un annere twee vun
Sin Jüngers.
3. Sprickt Simon Petrus to se: Ik will hen to fischen gahn. Se sproken
to em: So wüllt wi mit di gahn. Se gungen rut, un stegen gliek in dat
Schipp, un in düsse Nacht fungen se nicks. _Luk. 5, 5._
4. As dat awer nu Morgen war, stunn JEsus an dat Öwer; awer de Jüngers
wussen nich, dat dat JEsus weer. _Joh. 20, 14. Luk. 24, 16._
5. Sprickt JEsus to se: Kinner, hebbt ji nicks to eten? Se antworten Em:
Nee.
6. He awer sprok to se: Smiet dat Nett ut up de rechte Sied vun dat
Schipp, so ward ji fin’n. Do smeeten se ut, un kunn dat Nett nich
trecken, wiel dat so vull Fisch weer. _Luk. 5, 4._
7. Do sprickt de Jünger, den JEsus leef harr, to Petrus: Dat is de HErr.
As Simon Petrus hörn dä, dat de HErr dat weer, gört he dat Hemd um sik
(denn he weer nakelt), un smeet sik in den See.
8. De annern Jüngers awer keemen up dat Schipp (denn se weern nich wiet
vun’n Land, sonnern ungefehr twee hunnert Eln wiet af,) un trocken dat
Nett mit de Fisch.
9. As se nu utstiegen dä’n up dat Land, seegen se Köhln leggt, un Fisch
darup, un Brod.
10. Sprickt JEsus to se: Bringt her vun de Fisch, de ji nu fungen hebbt.
11. Simon Petrus steeg rin, un trock dat Nett up dat Land, vull grote
Fisch, hunnert un dree un föftig. Un obgliek dar so veele weern, reet dat
Nett doch nich twei.
12. Sprickt JEsus to se: Kamt un holt de Mahltied. Nüms awer mank de
Jüngers dörf Em fragen: Wer büst Du? Denn se wussen, dat de HErr dat weer.
13. Do kummt JEsus, un nimmt dat Brod, un gift se dat, desglieken ok de
Fisch.
14. Dat is nu dat drütte Mal, dat JEsus Sik Sin Jüngers apenbart hett,
nadem He vun de Doden upstahn is.
15. As se nu de Mahltied holn harrn, sprickt JEsus to Simon Petrus: Simon
Johanna, hest du Mi leever as Mi düsse hebbt? He sprickt to Em: Ja, HErr,
Du weest, dat ik Di leef hef. Sprickt He to em: Weide Min Lämmer.
16. Sprickt He to’n annern Mal to em: Simon Johanna, hest du Mi leev? He
sprickt to Em: Ja, HErr, Du weest, dat ik Di leev hev. Sprickt He to em:
Weide Mien Schap. _Apost. 20, 28. 1. Pet. 5, 2. 4._
17. Sprickt He to’n drüdden Mal to em: Simon Johanna, hest du Mi leev?
Petrus wör trurig, dat He to’n drüdden Mal to em seggen dä: »Hest du Mi
leev?« un sprok to Em: HErr, Du weest alle Dinge, Du weest, dat ik Di
leev hev. Sprickt JEsus to em: Weide Mien Schap. _Joh. 16, 30. Sir. 42,
19. Bar. 3, 32._
18. Wahrlich, wahrlich, Ik segg Di: As du jünger weerst, görtest du di
sülvst, un wanneltest, wo du hen wullst; wenn du awer old warst, warst du
dien Hand utstrecken, un en annerer ward di de Gört umdohn, un föhren, wo
du nich hen wullt. _2. Pet. 1, 14._
19. Dat sä He aver, um antodüden, mit wat för enen Dod he GOtt priesen
wür. As He dat aver seggt har, sprickt He to em: Folge Mi na.
20. Petrus aver dreih sik üm, un seeg den Jünger folgen, den JEsus leev
har, de ok an Sien Bost bi dat Abendeeten legen, un seggt har: HErr, wer
is dat, de Di verraden deiht? _Joh. 13, 23._
21. As Petrus düssen seeg, sprickt he to JEsu: HErr, wat schall awer
düsse?
22. JEsus sprickt to em: So Ik will, dat he blieven deiht, bet dat Ik
kamen doh, wat geiht dat di an? Folge du Mi na.
23. Do gung en Red’ ut mank de Bröders: Düsse Jünger starvt nich. Un
JEsus sprok nich to em: »He starvt nich,« sonnern: »So Ik will, dat he
blieven deiht, bet Ik kamen doh, wat geiht dat di an?«
24. Düt is de Jünger, de vun düsse Dinge tügen deiht, un hett düt
schreven. Un wi weeten, dat sien Tügnis wahrhaftig is. _Joh. 15, 27._
25. Dar sünd ock veel annere Dinge, de JEsus dahn hett, de, so se schulln
een na dat annere beschreven warden, glöv ik, de Welt wor de Böker nich
begriepen, de to beschrieven weern.
De Apostelgeschicht vun den heiligen Lukas schreben.
Dat 1. Kapitel.
1. De eerste Bericht hev ik di twor geven, leeve Theophile, vun all dat,
wat JEsus anfung, beides, to dohn un to reden.
2. Bet an den Dag, dar He upnahmen wör, nahdem He de Apostels, de He
utwählt har, dörch den heiligen GEist Befehl dahn har.
3. Weke He Sik nah Sienen Leiden lebendig wiest hett, dörch männie
Erwiesungen un let Sik sehn mank ehr veerdig Dag’ lang un sprok mit ehr
vun dat GOttes Riek. _Luk. 17, 20. 21. Röm. 14, 17._
4. Un as He se versammelt har, befohl He ehr, dat se nich vun Jerusalem
wieken dä’n, sonnern töven dä’n up den Vadder Sien Verheetung, de ji
hebben hört (sprok He) vun Mi. _Joh. 15, 26._
5. Denn Johannes hett mit Water döfft, ji awer schüllt mit den heiligen
GEist döfft warden, nich lang na düsse Dag’. _Kap. 11, 16. 13, 24. 19, 4.
Matth. 3, 11._
6. De awer so tosamen kamen weeren, fragden Em un sproken: HErr, warst Du
up düsse Tid wedder uprichten dat Riek Israel? _Luk. 24, 21._
7. He sprok awer to ehr: Dat hört sik för jug nich to weeten Tid oder
Stunn, weke de Vadder Siene Macht vörbeholen hett.
8. Sonnern ji ward den heiligen GEist Siene Kraft kriegen, de up jug
kamen ward, un ji ward Miene Tügen sien to Jerusalem un in ganz Judäa un
Samaria un bet an dat Enn vun de Eer.
9. Un as He dat seggt har, wur He uphaben tosehends, un en Wolk nehm Em
up vör ehre Ogen weg. _Luk. 24, 51._
10. Un as se Em nahsehn dä’n to den Himmel föhren, süh, dar stunnen bi
ehr twee Männer in witte Kleder. _Luk. 24, 4. Joh. 20, 12._
11. Weke ock seggen dä’n: Ji Männer vun Galiläa, wat staht ji hier und
kiekt na den Himmel rup? Düsse JEsus, de vun jug is upnahmen to den
Himmel, ward kamen, as ji Em sehn hevt to den Himmel fahren. _Luk. 21,
27. 1. Thess. 4, 16._
12. Do kehrten se um na Jerusalem vun den Barg, de do heeten deiht de
Oelbarg, weke is dicht bi Jerusalem un liggt enen Sabbath-Wegs darvun.
_Luk. 24, 50-52._
13. Un as se to Hus kamen dä’n, stegen se up den Söller, wo sik uphöllen
Petrus un Jakobus, Johannes un Andreas, Philippus un Thomas, Bartholomäus
un Matthäus, Jakobus, Alphäi Söhn, un Simon Zelotes un Judas Jakobi.
_Matth. 10, 2._
14. Düsse all weern ümmer bi enanner, eenmödig mit Beden un Flehen,
mitsamt de Fruens, un Maria, JEsus Siene Moder, un Sien Bröder. _Kap. 2,
1. 42. 4, 24._
15. Un in de Dag’ träd up Petrus mank de Jüngers un sprok: (dat weer awer
de Schaar vun de Namen tohopen bi hunnert un twintig).
16. Ji Männer un Bröder, düsse Schrift muß erfüllt warden, weke tovör
de heilige GEist seggt hett dörch David sienen Mund, vun Judas, de en
Vörgänger weer vun de de JEsum fangen dä’n. _Ps. 41, 10._
17. Denn he weer mit uns tellt, un har düt Amt mit uns överkamen. _Luk.
6, 16._
18. Düsse hett erworben den Acker vör den ungerechten Lohn un sik uphängt
un is midden intwei bosten un siene Ingeweide sünd all rutschüdd. _Matth.
27, 5._
19. Un dat is kund worden Alle de in Jerusalem wahnen dohn, also dat
desülbige Acker nennt ward up ehre Sprak, Hakeldama, dat is Blodacker.
_Matth. 27, 7-9._
20. Denn dat steiht schreben in dat Psalmbok: »Ehr Hüsung müß Wüstenie
warden un dar schall nüms sien, de darin wahnen deiht« un: »Sien Bisdom
schall en annere kriegen.« _Ps. 69, 26. 109, 8._
21. So mutt nu een mank düsse Männer, de bi uns west sünd de ganze Tid
över, dar de HErr JEsus mank uns is ut un in gahn,
22. Vun Johannes siene Döp an, bet up den Dag, do He vun uns nahmen is,
en Tüg vun Siene Uperstahung warden.
23. Un se stellden twee, Joseph, de ock Barsabas heeten deiht, mit den
Tonamen Just, un Matthias.
24. Beden un spröken: HErr, aller Harten Kündiger, wies uns, wokeen Du
utwählt hest vun düsse twee. _Ps. 7, 10._
25. Up dat eener kriegen mag düssen Deenst un Apostelamt, darvun Judas
avweken is, dat he hengüng an sienen Ort.
26. Un se schmeeten dat Lot över se un dat Lot füll up Matthias un he war
todeelt to de elven Apostels. _Spr. 16, 33._
Dat 2. Kapitel.
1. Un as de Dag vun de Pingsten erfüllt weer, weeren se alle eenmödig
tosamen. _Kap. 1, 14._
2. Un dat geschehg en Brusen vun den Himmel, as en gewaltige Wind brusen
deiht, un nehm in dat ganze Hus, wo se in sitten dä’n.
3. Un man seeg an ehr de Tungen verdehlt, as weeren se fürig. Un He
sett’te Sik up enen jeden vun ehr. _Matth. 3, 11._
4. Un wörn alle vull vun den heiligen GEist un fungen an to predigen mit
annere Tungen, nahdem de GEist ehr geven dä uttospreken. _Kap. 1, 5. 10,
44. 11, 15. 19, 1._
5. Do weeren aver Juden, de to Jerusalem wahnen dä’n, de weeren
gottsfürchtige Lüd, ut allerlei Volk, dat ünner den Himmel is. _Kap. 13,
26._
6. As nu düsse Stimm geschehg, keem de Menge tosamen un verfehren sik,
denn jeder een hör dat se mit sien Sprak reden dä’n.
7. Se verfehrn sik awer alle, wunnerten sik un spröken mank enanner: Seht
doch, sünd nich düsse alle de do reden dohn, ut Galiläa?
8. Woans hörn wi denn, jeden een sien Sprak, in weke wi gebohrn sünd?
9. Parther un Meder un Elameter un de wi wahnen dohn in Mesopotamien, un
in Judäa, un Kappadocien, Pontus un Asien.
10. Phrygien un Pamphylien, Egypten un an de Enn’n vun Lybien bi Kyrene
un Utlänners vun Rom,
11. Juden un Judengenaten, Kreter un Araber, wi hörn se mit unse Tungen
GOtt Siene groten Daden reden.
12. Se verfehrten sik awer alle un sproken, de een to den annern: Du,
wat will dat warden?
13. De annern awer harn ehren Spaß darut un sproken: Se sünd vull vun
söten Wien!
14. Do trä Petrus up mit de Elven, leet sien Stimme hörn un redte to ehr:
Ji Juden, leeve Männer un Alle, de ji to Jerusalem wahnen doht, dit si
jug kund dahn, un lat miene Worde to jug Ohren ringahn.
15. Denn düsse sünd nich bedrunken, as ji glöven doht, sintemal dat is de
drüdde Stunn vun den Dag.
16. Sonnern dat is et, dat dörch den Propheten Joel tovör seggt is: _Joel.
3, 1._
17. Un dat schall geschehn in de letzten Dage, sprickt GOtt, Ik will
utgeten vun Mienen GEist up alles Fleesch; un jug Söhns un jug Döchter
schülln prophezeien un jug Jünglings schülln Gesichte sehn un jug Öllsten
schülln Dröm hebben.
18. Un up Mien Knechts un Miene Deerns will Ik densülbigen Dag vun Mienen
GEist utgeten un se schülln prophezeien;
19. Un Ik will Wunner dohn baben in den Himmel, un Teken unnen up de Eer,
Blod un Füer un Rookdamp.
20. De Sünn schall sik verkehrn in Düsternis, un de Maand in Blod, ehr
denn den HErrn Sien grote un apenbarliche Dag kamen deiht.
21. Un schall geschehn, wokeen den HErrn Sienen Namen anropen deiht, de
schall selig warden. _Röm. 10, 13._
22. Ji Männer vun Israel hört düsse Worde: JEsus vun Nazareth, den Mann
vun GOtt, mank jug mit Dahten un Wunners un Teken bewiest, weke GOtt
dörch Em dä mank jug (as ji ock sülvst weten doht);
23. Densülbigen (nahdem He ut GOtt Sienen bedachtem Rat un Vörsehung
jug övergeven weer) hevt ji nahmen dörch de Ungerechten ehre Hänn un Em
anslagen un dod makt. _Kap. 4, 28. Luk. 22, 22._
24. Den hett GOtt upweckt un wegnahmen de Wehdag vun den Dod, nahdem dat
unmöglich weer, dat He schull vun Em holen warden.
25. Denn David sprickt vun Em: Ik hev den HErrn alltid vörsett vör mien
Angesicht, denn He is to mien rechte Sid, up dat ik nich wanken doh. _Ps.
16, 8._
26. Dorum is mien Hart fröhlich un miene Tung freut sik, denn ock mien
Fleesch ward ruhen in de Hoffnung;
27. Denn du warst mien Seel nich in de Höll laten, ock nich togeven, dat
dien Heilige de Verwesung sehen deiht.
28. Du hest mi kund dahn de Weg to dat Leven, Du warst mi vull maken mit
Freud vör Dien Angesicht.
29. Ji Männer, leeve Bröder, lat mi fri reden to jug vun den Erzvadder
David: He is storven un begraven un sien Grav is bi uns bet up düssen
Dag. _Kap. 13, 36. 1. Kön. 2, 10._
30. Dar he nun en Prophet weer, un weten dä, dat em GOtt toseggt harr
mit eenen Eed, dat vun de Frucht vun siene Lenden schull up sienen Stohl
sitten: _Ps. 89, 4. 5._
31. Hett he dat tovör sehn un redt vun Christus Sien Uperstahung, dat
Sien Seel nich in de Höll laten is un Sien Fleesch de Verwesung nich
sehen hett. _Kap. 13, 35. Ps. 16, 10._
32. Düssen JEsus hett GOtt uperweckt, darvun sünd wi alle Tügen.
33. Nu He dörch GOtt Siene Rechte verhöget is, un kregen hett vun den
Vadder de Verheißung, dat He den heiligen GEist hebben schull, hett He
dit utgaten wat ji sehn un hören doht.
34. Denn David is nich to den Himmel upfahren. He sprickt awer: De HErr
hett seggt to mienen HErrn: »Sett Di to Miene rechde Hand, _Matth. 22,
44._
35. Bet dat Ik Diene Fiende leggen doh to den Schemel vun Dien Föt.«
36. So schall denn dat ganze Hus Israel gewis weten, dat GOtt düssen
JEsum, Den ji krüzigt hebbt, to eenen HErrn un Christ makt hett.
37. Do se aver dat hören dä’n, gung ehr dat dörch dat Hart un sproken to
Petro, un to de annern Aposteln: Ji Männer, leeve Bröder, wat schüllen wi
dohn? _Kap. 9, 6. 16, 30._
38. Petrus sprok to ehr: Doht Buße un lat sik jeder een döpen up den
Namen JEsu Christi to de Vergebung vun sien Sünnen; so wardet ji de Gav
vun den heiligen GEist kriegen. _Matth. 3, 2. Apost. 19, 6._
39. Denn jug un jug Kinner gelt düsse Tosag un alle de, de wiet weg sünd,
weke GOtt, unser HErr, herto ropen ward. _Joel. 3, 5._
40. Ock mit veele annere Worde betügte he un ermahnte un sprok: Lat jug
helpen vun düsse unarigen Lüd.
41. De nu sien Word gern annehmen dä’n, leten sik döpen, un wörn hento
dahn an den Dag bi dree dusend Seelen.
42. Se bleven aver beständig in de Apostel ehr Lehr un in de
Gemeenschaft, un in dat Brodbreken un in dat Gebed. _Kap. 1, 14. 2, 1._
43. Dar keem ock alle Seelen Furcht an un geschehgen veele Wunner un
Teken dörch de Apostel.
44. Alle aver, de glövig worden weeren, weeren bi enanner un höllen alle
Dinge gemeensam.
45. Ehre Göder un ehr Egendom verköfften se un deelten se ut mank alle as
jeder een dat nödig har.
46. Un se weeren däglich un ümmer bi enanner eenmödig in den Tempel un
broken dat Brod hen un her in de Hüser, _Kap. 20, 7._
47. Neemen de Spies un lavten GOtt mit Freuden un eenfäldigen Harten un
harn Gnade bi dat ganze Volk. De HErr aver dä hento däglich, de do selig
wören, to de Gemeen.
Dat 3. Kapitel.
1. Petrus aver un Johannes gungen mit enanner rup in den Tempel, um de
negende Stunn, do man plegde to beden.
2. Un do weer en Mann, lahm vun Mudderliev, de let sik drägen, un se
setten em däglich vör de Döhr vun den Tempel, de do heten deiht de
schöne, up dat he beddeln dä dat Almosen vun de, de in den Tempel gahn
dä’n. _Kap. 8, 7. 14, 8._
3. Do he nu sehn dä Petrum un Johannem, dat se wullen to den Tempel rin
gahn, bede he üm en Almosen.
4. Petrus awer seeg em an mit Johannes un sprok: Kiek uns an!
5. Un he kek se an, tövte, dat he wat vun ehr kriegen dä.
6. Petrus awer sprok: Sülver un Gold hev ik nich; wat ik awer hev, dat
gev ik di, in den Namen JEsu Christi vun Nazareth, stah up un gah umher.
_Kap. 14, 9. 10._
7. Un he grep em bi de rechte Hand un richt em up. Alsobald stunnen sien
Been un Enkel fast. _Matth. 8, 15. Kap. 9, 25._
8. Sprung up, kunn gahn un stahn un gung mit ehr in den Tempel, gung
umher un sprung un lavte GOtt. _Joh. 35, 6._
9. Un alles Volk seeg em umher gahn un GOtt laven.
10. Se kennten em ock, dat he dat weer de um Almosen wegen säten har vör
de schöne Döhr vun den Tempel; un se wurn vull Wunnern un Entsetten över
dat wat em wedderfahren weer.
11. As aver düsse Lahme, de nu gesund weer, sik to Petrus un Johannes
holen dä, leep all dat Volk to ehr in de Hall, de do heet Salomo’s un
wunnerten sik. _Kap. 5, 12._
12. As Petrus dat sehn dä, antworde he dat Volk: Ji Lüd vun Israel, wat
wunnert ji jug daröver? Oder wat kiekt ji up uns, as harren wi düssen
umher gahn makt dörch unse egen Kraft oder Verdeenst?
13. Abraham un Isaak un Jakob ehr GOtt, unse Vadders ehr GOtt, hett Sien
Kind JEsus verklärt, weken ji överantwordet un anklagt hebbt vör Pilato,
as desülvige urdeelen dä Em los to laten. _Kap. 5, 30. 2. Mos. 3, 6. 15.
16. Apost. 2, 23. 7, 52._
14. Ji aver klagdet den Heiligen un Gerechten an, un förrert dat man jug
den Mörder schenken dä; _Matth. 27, 20. 21._
15. Aver den Levensfürsten hebbt ji dod makt. Den hett GOtt upweckt vun
de Doden, darvun sünd wi Tügen. _Kap. 2, 24. 32. 4, 10. 10, 40. 13, 30.
34. 17, 31. Röm. 4, 24. 8, 11. 1. Cor. 6, 14. 15. 4, 15. 2. Cor. 4, 14._
16. Un dörch den Gloven an Sienen Namen, hett He an düssen, den ji sehn
un kennen doht, bestätigt Sienen Namen; un de Glov dörch Em hett geven
düssen Gesundheit vör jug Ogen.
17. Nu, leeve Bröder, ik weet, dat ji dat dörch Unwetenheit dahn hebbt,
as ock jug Böversten.
18. GOtt aver, wat He dörch all Sien Propheten ehren Mund tovör
verkündigt hett, woans Christus lieden schull, hett dat also utföhrt.
19. So doht nu Buß un bekehrt jug, dat jug Sünnen vertilgt warden. _Kap.
2, 38._
20. Up dat de Erquickungstid kamen deiht vun den HErr Sien Angesicht,
wenn He schicken ward Den, De jug nu tovör predigt ward, JEsum Christum.
_Joh. 35, 10. Dan. 7, 22. 27. Röm. 8, 21. Offenb. 20, 6._
21. Weke mutt den Himmel innehmen bet up de Tid, do wedder herstellt ward
Alles, wat GOtt redet hett dörch all Sien heilige Propheten ehr Mund, vun
de Welt an.
22. Denn Moses hett seggt to de Vadders: Eenen Propheten ward jug de
HErr, jug GOtt, upwecken ut jug Bröder, gliek as mi, den schüllt ji hören
in alles dat he to jug seggen ward;
23. Un dat ward geschehn, wat för en Seel densülvigen Propheten nich
hören ward, de schall uttilgt warden ut dat Volk. _5. Mos. 18, 15._
24. Un alle Propheten vun Samuel an un naher, so veel as do redet hebbt,
de hebben vun düsse Dage verkündigt.
25. Ji sünd Kinner vun de Propheten un vun den Bund, den GOtt makt hett
mit jug Vadders, as He sprok to Abraham: Dörch dienen Samen schüllen
segent warden alle Völker up de Eer. _1. Mos. 12, 3._
26. För jug toeerst hett GOtt uperweckt Sien Kind JEsus, un hett Em to
jug schickt jug to segnen, dat jeder een sik bekehren schall vun sien
Bosheit. _Kap. 13, 46._
Dat 4. Kapitel.
1. As se aver to dat Volk reden dä’n, treden to ehr de Preesters un de
Hauptmann vun den Tempel un de Sadducäer; _Luk. 22, 4. 52._
2. (De argerte dat, dat se dat Volk lehrden un an JEsu Sien Bispill de
Uperstahung vun den Doden verkündigen dä’n);
3. Un län de Hänn an se un setten se in bet up den Morgen, denn dat weer
bald Abend.
4. Aver veele mank de, de dat Word tohörten, worden glövig, un weer de
Tall vun de Mannslüd bi fief dusend. _Kap. 2, 47._
5. As dat nu Morgen weer, versammelden sik ehre Böversten un Öllsten, un
Schriftgelehrten na Jerusalem,
6. Hannas, de Hohepreester, un Kaiphas un Johannes, un Alexander un so
veel as ehrer weeren vun dat Hohepreestergeschlecht; _Kap. 5, 17. Luk. 3,
2._
7. Un stellden se vör sik un frogen se: Ut wat för en Gewalt oder in wat
för enen Namen hebbt ji dat dahn? _Matth. 21, 23._
8. Petrus, vull nun den heiligen GEist, sprok to ehr: Ji Böversten vun
dat Volk un ji Öllsten vun Israel!
9. So wi hüt richdet warden över düsse Woldat an den kranken Minschen,
dörch weke he gesund worden is; _Joh. 10, 32._
10. So wes jug un all dat Volk vun Israel kund dahn, dat in den Namen
vun JEsus Christus vun Nazareth, weken ji krüzigt hebbt, den GOtt vun de
Doden upweckt hett, steit düsse allhier vör jug gesund. _Kap. 3, 15._
11. Dat is de Steen, vun jug Bulüd wegschmeten, de to den Ecksteen worden
is. _Matth. 21, 42._
12. Un is in kenen annern Heil un is ock keen annere Nam de Minschen
geven, darin wi schüllen selig warden. _Matth. 1, 21._
13. Se sehn awer an Petrus un Johannes ehre Freudigkeit un verwunnerten
sik; denn se weeren gewiß, dat se ungelehrde Lüd un Laien weeren un
kennten se ock wull, dat se mit JEsu west weeren.
14. Se sehn awer den Minschen, de gesund worden weer, bi ehr stahn un
harren nicks dargegen to reden. _Kap. 3, 8. 9._
15. Do heeten se se rut gahn ut den Rat un handelten mit enanner un
sproken:
16. Wat wüllen wi düsse Minschen dohn? Denn dat Teken dörch se geschehen,
is kund un apenbar alle, de to Jerusalem wahnen, un wi künnen dat nich
avstriden.
17. Aver darmit dat nich wieder inrieten deiht mank dat Volk, lat uns
ernstlich se bedräuen, dat se vun nu av an kenen Minschen vun düssen
Namen seggen dohn.
18. Un repen se un gebaden ehr, dat se sik nu un nümmer hören leeten un
in JEsus Sienen Namen lehren dä’n.
19. Petrus aver un Johannes antworden un sproken to ehr: Richdet ji
sülvst ob dat vör GOtt recht is, dat wi jug mehr gehorchen dohn, as GOtt?
_Kap. 5, 29._
20. Wi künnt dat ja nich laten, dat wi nich reden schüllen, wat wi sehn
un hört hebben.
21. Aver se dräuten ehr un leeten se gahn un funnen nich, woans se se
pienigten um dat Volk sien willen; denn se lavten alle GOtt över dat, wat
geschehen weer.
22. Denn de Minsch weer över veertig Jahr old, an den düt Teken vun
Gesundheit geschehen weer.
23. Un as man se har gahn laten, keemen se to de ehrigen un verkündigten
ehr, wat de Hohenpreesters un Öllsten to ehr seggt harn.
24. Do se dat hören dä’n, höven se ehre Stimm up eendrächtiglich to GOtt
un sproken: HErr, de Du büst de GOtt, de Himmel un Eer, un dat Meer, un
alles wat darin is, makt hest; _Röm. 15, 6. 1. Mos. 1, 1. Jes. 37, 16._
25. De Du dörch David, Dienen Knecht sienen Mund seggt hest: Worum
empören sik de Heiden un nehmen de Völker sik vör, wat umsunst is? _Ps.
2, 1._
26. De Könige vun de Eer treden tosamen un de Fürsten versammeln sik
tohop gegen den HErrn un gegen Sienen Christ.
27. Wahrlich ja, se hebben sik versammelt över Dien heiliges Kind JEsum,
weken Du salvt hest, Herodes un Pontius Pilatus, mit den Heiden un dat
Volk Israel;
28. To dohn, wat Diene Hand un Dien Rat tovör bedacht hett, dat geschehen
schull. _Kap. 2, 23._
29. Un nu, HErr, süh an ehr Toren un giv Diene Knechte mit alle
Freudigkeit to reden Dien Word. _Kap. 13, 46. 14, 3._
30. Un streck Dien Hand ut, dat Gesundheit un Teken un Wunner geschehen
dohn dörch Dien heiliges Kind JEsum Sienen Namen.
31. Un do se bedet harn, beweg sik de Stell, wo se versammelt weeren; un
warn alle vull vun den heiligen GEist un redten dat Word vun GOtt mit
Freudigkeit. _Kap. 2, 2. 16, 26._
32. De Tal aver vun de Glövigen weer en Hart un en Seel; ock sä keener
vun siene Göder, dat se sien weeren, sonnern dat weer ehr alles
gemeensam. _Kap. 1, 14._
33. Un mit grote Kraft geven de Apostel Tügnis vun den HErrn JEsum Siene
Uperstahung, un weer grote Gnad bi ehr all. _Kap. 1, 22. 2, 24._
34. Do weer ock keener mank ehr, de Mangel har, denn so veele as do
vun ehr weeren, de Ackers oder Hüser harn, verköfften se desülvigen un
bröchden dat Geld vun dat verköffte God. _Kap. 2, 45._
35. Un lä’n dat to de Apostels ehre Föt, un man gev jeder enen wat he
bruken dä. _5. Mos. 15, 11. Joh. 58, 7._
36. Joses awer, mit Tonamen vun de Apostels nennt Barnabas (dat heet en
Söhn vun den Trost) vun Geschlecht en Levit ut Cypern,
37. De har eenen Acker, un verkoffte em un brochde dat Geld un lä dat to
de Apostel ehre Föt.
Dat 5. Kapitel.
1. En Mann aver, mit Namen Ananias, mitsammt sien Fru Sapphira, verkoff
siene Göder.
2. Un neem wat vun dat Geld weg, mit Weeten vun sien Fru un brochde enen
Deel, un lä dat to de Apostel ehre Föt. _Kap. 4, 37._
3. Petrus awer sprok: Anania, worum hett de Satan dien Hart nahmen, dat
du den heiligen GEist leegen deihst un wat vun dat Geld vör den Acker bi
Sid brochst? _Joh. 13, 2._
4. Harst du em doch wol behollen kunnt, as du em harst, un as he verkofft
weer, weer dat ock in diene Gewalt. Worum hest du denn so wat in dien
Hart vörnahmen? Du hest nich Minschen, sonnern GOtt belagen.
5. Do awer Ananias düsse Worde hören dä, full he dal un gev den Geist up.
Un dar keem en grote Furcht över alle, de düt hören dä’n.
6. De jungen Lüd awer stunnen up un dä’n em bi de Siet un drogen em rut
un begraven em. _3. Mos. 10, 4. 5._
7. Un dat begeev sik na en Wiel, bi dree Stunn keem sien Fru rin, un wuß
nich wat geschehen weer.
8. Awer Petrus rede se an: Segg mi, hebbt ji den Acker so düer verkofft?
Se sprok: Ja, so düer.
9. Petrus awer sprok to ehr: Worum sünd ji denn eens wurden, to versöken
den GEist vun den HErrn? Sieh, de Föt von de, de dienen Mann begraben
hebben, sünd vör de Döhr un warden di rutdrägen.
10. Un alsobald full se to sien Föt un gev den Geist up. Do keemen de
jungen Lüd un funnen se dod, drogen se rut un begraven se bi ehren Mann.
11. Un do keem en grote Furcht över de ganze Gemeen un över alle, de dat
hörn dä’n.
12. Do geschehn awer veele Teken un Wunner in dat Volk dörch de Apostel
ehre Hänn, un weeren alle in de Halle Salomo’s endrächdig.
13. Vun de annern awer dörffte sik keener to ehr dohn, sonnern dat Volk
höll veel vun ehr.
14. Do warn awer immer mehr hento dahn, de do glöven dä’n an den HErrn,
en grote Tal vun Mannslüd un Fruenslüd. _Kap. 2, 47._
15. Also dat se de Kranken up de Strat rut drägen dä’n un leggden se up
Bedden un Bahren, up dat, wenn Petrus keem, sien Schatten enige vun ehr
överschatten dä. _Kap. 19, 11. 12._
16. Do keemen ock herto veele vun de umliggenden Stä nah Jerusalem un
brochden de Kranken un de, weke vun unsaubere Geister pienigt weeren, un
warn alle gesund.
17. Do stunn awer up de Hohepreesters un alle, de mit em weeren, dat heet
vun Sekte de Sadducäer, un weern vull Iwer.
18. Un län de Hänn an de Apostel un schmeeten se in dat gemeene Gefängnis.
19. Awer den HErrn Sien Engel mak in de Nacht de Döhr vun dat Gefängnis
apen un föhr se rut un sprok: _Kap. 12, 7._
20. Gaht hen un tredt up un redet in den Tempel to dat Volk alle Worde
vun düt Leven. _Joh. 12, 50._
21. Do se düt hört harn, gungen se fro in den Tempel un lehrden. De
Hohepreester awer keem un de mit em weeren, un repen tosamen den Rat un
alle Öllsten vun de Kinner Israel un schickten hen na dat Gefangenhus, se
to haln. _Kap. 4, 5._
22. De Deeners awer keemen dar un funnen se nich in dat Gefangenhus,
keemen wedder un verkündigten,
23. Un sproken: Dat Gefangenhus funnen wi verslaten mit allen Fliet, un
de Wächders buten stahn vör de Döhren, awer do wi updä’n, funnen wi nüms
darin.
24. Do düsse Red hören dä’n de Hohepreester un de Hauptmann vun den
Tempel un annere Hohepreesters, verfehrten se sik un fragden sik, wat
doch dat warden wull.
25. Do keem eener an, de verkündigte ehr: Seht, de Lüd, de ji in dat
Gefängnis schmeeten hebbt, sünd in den Tempel, stahn un lehrn dat Volk.
26. Do gung hen de Hauptmann mit de Deeners un halt se, nich mit Gewalt,
denn se weeren bang vör dat Volk, dat se nich steenigt wör.
27. Un as se se bringen dä’n, stellden se se vör den Rad. Un de
Hohepreester frag se,
28. Un sprok: Hebbt wi jug nich mit Ernst gebaden, dat ji nich schüllt
lehrn in düssen Namen? Un seht, ji hebbt Jerusalem vull makt mit jug Lehr
un wüllt düssen Minschen sien Blod över uns bringen. _Kap. 4, 18. 2, 23._
29. Petrus awer antworde un de Apostel un sproken: Man mutt GOtt mehr
gehorchen, as de Minschen. _Kap. 4, 10. Dan. 6, 10._
30. Unse Vadders ehr GOtt hett JEsum uperweckt, weken ji dod makt un an
dat Holt hangt hebbt. _Kap. 3, 15._
31. Den hett GOtt dörch Sien rechte Hand erhöget to enen Fürsten un
HEiland to geven Israel Buße un Vergevung vun de Sünnen. _Kap. 2, 33._
32. Un wi sünd Siene Tügen över düsse Worde, un de heilige GEist, weken
GOtt geven hett de, weke Em gehorchen dohn. _Luk. 24, 48. Joh. 15, 26.
27._
33. Do se dat hörn dä’n, gung ehr dat dörch dat Hart un dachten se dod to
maken.
34. Do stunn aver up in den Rat en Pharisäer, mit Namen Gamaliel, en
Schriftgelehrte, hoch hullen vun all dat Volk un heet de Apostel en beden
rut dohn. _Kap. 22, 3._
35. Un sprok to ehr: Ji Männer vun Israel, nehmt jug wol in Acht vör
düsse Minschen, wat ji dohn schüllt.
36. Vör düsse Dag’ stunn up Theudas un gev vör, he wär wat un hungen
an em en Hupen Lüd, bi veer hunnert; de is dod slagen, un alle, de em
tofallen dä’n, sünd ut enanner jagt un to nicks worden.
37. Darna stunn up Judas ut Galiläa, in de Dag’ vun de Inschätzung un mak
veel Volk avtrünnig achter sik her; un he is ock umkamen, un alle, de em
tofallen dä’n, sünd ut enanner jagt.
38. Un nu segg ik jug: Lat av vun düsse Minschen un lat se fahren. Is de
Rat oder dat Wark ut de Minschen, so ward dat ünnergahn. _Matth. 15, 13._
39. Is dat aver ut GOtt, so künnt ji dat nich dämpen, up dat ji nich
erfunnen warn as de gegen GOtt strieden wülln. _Kap. 9, 5._
40. Do fullen se em to un repen de Aposteln, leten se utpitschen un
gebaden ehr, se schulln nich reden in JEsus Sienen Namen un leten se gahn.
41. De gungen aver fro vun den Rat sien Angesicht, dat se würdig west
weeren, um Sienes Namen’s willen Schann to lieden. _Matth. 5, 10. 12. 1.
Pet. 4, 13._
42. Un hörten nich up, alle Dag’ in den Tempel, un hen un her in Hüser to
lehrn un to predigen dat Evangelium vun JEsus Christus.
Dat 6. Kapitel.
1. In de Dag’ awer, as de Jünger veele worden weern, leet sik en Murmeln
hörn mank de Griechen gegen de Ebräer, dorum, dat ehr Wittfruen översehn
in de dägliche Spiesung.
2. Do repen de twölf de Hupen vun de Jüngers tosamen un sproken: Dat
döcht nicks, dat wi dat Word GOttes nalaten un to Disch deenen dohn.
3. Dorum, ji leeven Bröder, seht mank jug na söben Männer, de enen goden
Rop hebbt, un vull vun den heiligen GEist un vun Weisheit sünd, weke wi
bestellen mögen to düsse notwendigen Warke. _1. Tim. 3, 7. 8._
4. Wi aver wülln nich avlaten vun dat Gebet un vun dat Amt vun dat Word.
5. Un de Red gefüll den ganzen Hupen wol; un se erwählden Stephanum,
enen Mann vull vun Gloven un vun den heiligen GEist, un Philippus,
un Pochorum, un Nikanor, un Timon, un Parmenam, un Nikolaum, den
Judengenossen vun Antiochia. _Kap. 8, 5._
6. Düsse stellden se vör de Apostel un bedten un lä’n de Hänn up ehr.
_Kap. 1, 24._
7. Un GOttes Word neem to un de Tall vun de Jünger war heel grot in
Jerusalem. Do warn ock veele Preesters den Gloven gehorsam. _Kap. 19, 20._
8. Stephanus awer vull vun Gloven un Kraft, dä Wunner un Teken mank dat
Volk.
9. Do stunnen etliche up vun de School, de do heet vun de Libertiner, un
vun de Kyrener, un vun de Alexanderer, un vun de, de ut Cilicien un Asien
weeren un befrogen sik mit Stephanus.
10. Un se kunnen nich wedderstahn de Weisheit un den Geist, ut weken he
reden dä.
11. Do richteten se to etliche Männer, de sproken: Wi hebben em hört
Lästerworde reden gegen Mosen un GOtt.
12. Un bewegden dat Volk un de Schriftgelehrten; un tredten herto un
reeten em hen, un föhrten em vör den Rat;
13. Un stellten falsche Tügen up, de sproken: Düsse Minsch hört nich up,
Lästerworde to reden gegen düsse hillige Stell un gegen dat Gesetz. _1.
Kön. 21, 13._
14. Denn wi hebben em seggen hört: JEsus vun Nazareth ward düsse Stell
zerstören un ännern de Sitten, de Moses uns geven hett.
15. Un se keken an alle, de in den Rat sitten dä’n un seegen sien
Angesicht, as enen Engel sien Angesicht.
Dat 7. Kapitel.
1. Do sprok de Hohepreester: Is dat also?
2. He awer sprok: Leeve Bröder un Vadders, hört to. De GOtt vun de
Herrlichkeit leet Sik sehen unsern Vadder Abraham as he noch in
Mesopotamien weer, ehr he in Haran wahnen dä;
3. Un sprok to em: Gah rut ut dien Land un vun diene Fründschaft un treck
in en Land, dat Ik di wiesen will. _1. Mos. 12, 1._
4. Do gung he ut de Chaldäer ehr Land un wahnde in Haran. Un vun dar,
as sien Vadder storven weer, brocht He em över in düt Land, do ji nu in
wahnen doht. _1. Mos. 12, 5. 15, 7._
5. Un gev em keen Arvdeel darin, ock nich eenen Fot breed, un versprok
em, He wull em dat geven to besitten un sienen Samen na em, as he noch
keen Kind har. _1. Mos. 12, 7. 13, 15. 15, 18._
6. Awer GOtt sprok also: Dien Samen ward en Fremdling sien in en fremdes
Land, un se warden em deenstbar maken, un övel behanneln veer hunnert
Jahr. _1. Mos. 15, 13. 2. Mos. 12, 40._
7. Un dat Volk, dat se deenen warden, will Ik richden, sprickt GOtt, un
darna warden se uttrecken un Mi deenen an düsse Stä.
8. Un gev em den Bund vun de Beschniedung. Un he tügede Isaak, un
beschneed em an den achden Dag, un Isaak den Jakob un Jakob de twölf
Erzvadders. _1. Mos. 17, 10. 21, 2. 23, 26. 29, 31. 30, 5._
9. Un de Erzvadders weeren up Joseph neidisch un verkofften em in
Egypten, aver GOtt weer mit em. _1. Mos. 37, 28. 39, 1._
10. Un rett em ut all sien Drövsal un gev em Gnad’ un Weisheit vör den
König Pharao in Egypten, de sett em in as Fürsten över Egypten un över
sien ganzes Hus. _1. Mos. 41, 40._
11. Do keem aver en düre Tid över dat ganze Land Egypten un Kanaan un en
grote Drövsal un unse Vadders funnen keen Spies.
12. Jakob aver hörde, dat in Egypten Korn weer un schickte unse Vadders
ut dat erste Mal. _1. Mos. 42, 1._
13. Un dat annere Mal war Joseph bekannt vun Bröders un wör Pharao Joseph
sien Geschlecht apenbar. _1. Mos. 45, 4._
14. Joseph awer schickte hen un leet haln sienen Vadder un siene ganze
Fründschaft, fiefunsöventig Seelen. _1. Mos. 45, 9. 10._
15. Un Jakob trock dal na Egypten un blev dar dod, he un unse Vadders.
_1. Mos. 46, 1. 49, 33._
16. Un sünd röver brocht na Sichem un leggt in dat Grav, dat Abraham
kofft hett vör Geld vun de Kinner Hemors to Sichem. _1. Mos. 23, 16. 17.
Joh. 24, 32._
17. Do nu sik de Tid vun de Tosag de GOtt Abraham schworn har, nahen dä,
wuß dat Volk un vermehr sik in Egypten,
18. Bet dat en anner König upkeem, de nicks vun Joseph weeten dä.
19. Düsse dreev Hinnerlist mit unse Geschlecht un behandelte unse Vadders
övel un befohl, dat man de jungen Kinner wegschmieten muß, dat se nich
lebendig bleeven.
20. To de Tid war Moses geborn un weer en fienes Kind vör GOtt un war
dree Monat lang ernährt in sien Vadder sien Hus. _2. Mos. 2, 2. Ebr. 11,
23. 1. Sam. 16, 12._
21. As he awer utsett worden weer, neem em Pharao sien Dochter up un
trock em up as ehren Söhn. _1. Mos. 2, 10._
22. Un Moses war lehrt in all de Egypter ehr Weisheit un weer düchdig in
Warken un Worden.
23. Do he awer veertig Jahr old weer, dacht he to besöken sien Bröder, de
Kinner Israel. _2. Mos. 2, 11._
24. Un seeg eenen Unrecht lieden, do hölp he den un rächde den, den Leed
geschehn dä un slog den Egypter dod.
25. He meen awer, sien Bröder schullen verstahn, dat GOtt dörch sien Hand
ehr Heil geven dä, awer se verstunnen dat nich.
26. Un den annern Dag keem he to ehr as se sik mit enanner strieden dä’n
un hannelte mit ehr, dat se Freden maken, un sprok: Leeve Männer, ji sünd
Bröder, worum deiht eener den annern Unrecht? _2. Mos. 2, 13._
27. De awer sienen Neegsten Unrecht dä, stött em vun sik un sprok: Wokeen
hett di över uns sett to den Böversten un Richter?
28. Wullt du mi ock dod maken, as du güstern den Egypter dod makt hest?
29. Moses awer leep weg över düsse Red un war fremd in dat Land Midian,
dor tügete he twee Söhns. _2. Mos. 2, 15._
30. Un över veertig Jahr erschien em in de Wüstenie up den Barg Sinai den
HErrn Sien Engel, in en Füerflamm in den Busch. _2. Mos. 3, 2. 5. Mos. 3,
16._
31. Do Moses awer dat sehn dä, wunnerte he sik över düt Gesicht. As he
awer hento gung, um to sehn, geschehg den HErrn Sien Stimm to em:
32. Ik bün dien Vadders GOtt, Abraham sien GOtt, un Isaak un Jakob ehr
GOtt, Moses awer fung an to bevern un dörf dar nich hen kieken. _2. Mos.
3, 6. 15, 16. Matth. 22, 32._
33. Awer de HErr sprok to em: Treck de Schoh ut vun diene Föt, denn de
Stä wo du stahn deihst, is hilliges Land. _2. Mos. 3, 5._
34. Ik hev wol sehn Mien Volk, dat in Egypten is, siene Lieden un hev ehr
Süfzer hört, un bün raf kamen se to redden. Un nu kumm her, Ik will di na
Egypten schicken. _2. Mos. 3, 10._
35. Düssen Moses, weken se anklagen dä’n un sproken: Wokeen hett di to
den Böversten oder Richter sett? Den hett GOtt schickt as enen Böversten
un Erlöser, dörch den Engel, de em in den Busch erschienen dä, sien
Kraft. _2. Mos. 2, 14._
36. Düsse föhr se rut un dä Wunner un Teken in Egypten, in dat rode Meer,
un in de Wüstenie, veertig Jahr. _2. Mos. 7, 10. 14, 21._
37. Düt is Moses, de to de Kinner Israels seggt hett: Enen Propheten ward
jug de HErr, jug GOtt, erwecken ut jug Bröder, gliek as mi, den schüllt
ji hören. _5. Mos. 18, 15._
38. Düsse is dat, de in de Gemeen in de Wüstenie mit den Engel weer, de
mit em reden dä’n up den Barg Sinai, un mit unse Vadders, düsse kreeg
dat lebendige Word, uns to geven. _2. Mos. 19, 3._
39. Weken nich wulln gehorsam warden jug Vadders, sonnern stödden em vun
sik un kehrden sik torüch mit ehre Harten na Egypten,
40. Un sproken to Aaron: Mak uns Götter, de vör uns hengahn doht, denn
wi weeten nich, wat düssen Moses, de uns ut dat Land Egypten föhrt hett,
wedderfahrn is. _2. Mos. 32, 1._
41. Un makten en Kalv to de Tid un opferten den Avgott Opfer un weern
vergnögt över de Warke vun ehr Hänn.
42. Awer GOtt kehr Sik um un gev se darhen, dat se deenen dä’n dat Heer
vun den Himmel; as denn schreben steiht in dat Bok vun de Propheten:
Hebbt ji vun dat Hus Israel de veertig Jahr in de Wüstenie Mi ock jemals
opfert Opfer un Veh? _Jer. 19, 13. Amos. 5, 25._
43. Un ji neemen Moloch sien Hütt an un de Sterns vun jug GOtt Remphan,
de Biller, de ji makt harn, se antobeden, un Ik will jug wegschmieten up
jensiet Babylonien.
44. Unse Vadders harn de Hütt vun dat Tügnis in de Wüstenie, as He ehr
dat anbefahlen har, do He to Moses reden dä, dat he se maken schull na
dat Vörbild, dat he sehn har. _2. Mos. 25, 40. 26, 30._
45. Weke unse Vadders ock annehmen dä’n un brochten se mit Josua in dat
Land, dat de Heiden inne harn, weke GOtt utstöten dä vör dat Angesicht
vun unse Vadders, bet to David siene Tid. _Joh. 3, 14._
46. De funn Gnad bi GOtt un bed, dat he en Hütt finnen much den GOtt
Jakobs. _2. Sam. 7, 2. Ps. 132, 5._
47. Salomon awer bute em en Hus. _1. Kön. 6, 1._
48. Awer de Allerhöchste wahnt nich in Tempels, de mit Hänn makt sünd, as
de Prophet spreken deiht:
49. De Himmel is Mien Stohl un de Eer de Fotbank vun Mien Föt; wat wüllt
ji Mi denn för en Hus bu’n sprickt de HErr, oder weke is de Stä vun Mien
Ruh? _Ps. 11, 4. Jes. 66, 1._
50. Hett nich Mien Hand dat alles makt?
51. Ji Halsstarrigen un Unbeschneedenen an Harten un Ohren, ji
wedderstrevt alltid den heiligen GEist, as jug Vadders, so ock ji. _2.
Mos. 32, 9._
52. Wokeen Propheten hebbt jug Vadders nich verfolgt un se dod makt,
de do tovör verkündigen dä’n de Tokunft vun düssen Gerechden, den Sien
Verräders un Mörders ji nu worden sünd. _2. Chron. 36, 16. Matth. 23, 31._
53. Ji hebbt dat Gesetz kregen dörch de Engel ehr Geschäft un hebbt dat
nich hollen. _2. Mos. 20, 1._
54. Do se dat hören dä’n, gung ehr dat dörch dat Hart un se beten de
Tähnen tosamen över em.
55. As he awer vull vun den heiligen GEist weer, keek he up gen Himmel un
seeg GOtt Sien Herrlichkeit un JEsus stahn to de rechde Hand GOttes, un
sprok: Seht, ik seh den Himmel apen un des Minschen Söhn to de Rechden
GOttes stahn. _2. Tim. 4, 7. 8._
56. Se schreegen awer lut, un höllen ehr Ohren to un störmten
eenmödiglich up em in, stötten em to de Stadt rut un steenigten em.
57. Un de Tügen lä’n ehr Kleeder av to enen Jüngling sien Föt, de Saulus
heeten dä. _Kap. 22, 20._
58. Un steenigten Stephanus, lut ropen dä un sprok: HErr JEsus, nimm
mienen Geist up! _1. Kön. 21, 13. Ebr. 11, 37. Ps. 31, 6._
59. He full awer up siene Knee dal un schreeg lut: HErr, beholl ehr düsse
Sünn nich! Un as he dat seggt har, schlöp he in. _Luk. 22, 23._
Dat 8. Kapitel.
1. Saulus awer har Wohlgefallen an sienen Dod. To de Tid fung awer en
grote Verfolgung över de Gemeen to Jerusalem an, un mit Utnahme vun de
Apostel gungen se alle utenanner in de Länder Judäa un Samaria. _Kap. 7,
57._
2. Awer hillige Männer begravten Stephanus un drogen Leed över em.
3. Saulus awer terstörte de Gemeen, gung hen un her in de Hüser un trock
rut Mannslüd un Fruenslüd un överantworde se in dat Gefängnis. _Kap. 7,
57. 9, 1. 13, 21. 22, 4._
4. De nu terstreut weeren, gungen umher un predigten dat Word. _Kap. 11,
19._
5. Philippus awer keem raf in en Stadt in Samaria un predigte ehr vun
Christus. _Kap. 6, 5._
6. Dat Volk awer hörte eenmödiglich un flietig to, wat Philippus sä, un
seegen de Teken, de he dä.
7. Denn de unreinen Geister fohrten rut ut veele Beseetene mit groten
Geschrie, ock veele Gichtbrüchige un Lahme warn gesund makt. _Mark. 16,
17._
8. Un war en grote Freud in desülvige Stadt. _Joh. 4, 40._
9. Do weer awer en Mann, mit Namen Simon, in desülvige Stadt, de tovör
Toverie dreev un dat samaritische Volk bezaubern un vörgeven dä, he weer
wat Grotes.
10. Un se seegen alle up em, beide, Lütte un Grote, un sproken: De is de
Kraft vun GOtt, de do grot is.
11. Se seegen awer dorum up em, dat he se lange Tid mit sien Toverie
betovert har.
12. Do se awer Philippus siene Predigten glöven dä’n vun dat Riek GOttes
un vun den Namen JEsu Christi, leeten se sik döpen, beide, Mannslüd un
Fruenslüd. _Matth. 28, 19._
13. Do war ock Simon glövig un leet sik döpen un holl sik to Philippus.
Un as he seeg de Teken un de Daten, de do geschehn dä’n, verwunnerte he
sik.
14. Do awer de Apostel hörten to Jerusalem, dat Samaria dat Wort GOttes
annahmen har, schickten se to ehr Petrus un Johannes.
15. Weke, do se dal keemen, bäden se över ehr, dat se den hilligen GEist
kregen.
16. Denn He weer noch nich up se fullen, sonnern se weeren blot döfft in
den Namen JEsu Christi.
17. Do läden se de Hänn up se un se kregen den hilligen GEist.
18. Do awer Simon sehn dä, dat de heilige GEist geven war, wenn de
Apostel de Hann upläden, bo he ehr Geld an.
19. Un sprok: Gevt mi ok de Macht, dat, so ik jemand de Hann uplegg,
desülvige de heilige GEist kriegen deiht.
20. Petrus awer sprok to em: Du schast verdammt sin mit dien Gold, dat du
meenen deihst, GOtt Sien Gav ward dörch Geld erlangt! _Matth. 10, 8._
21. Du warst weder Andeel noch Arvdeel hebben an düt Wort, denn dien Hart
is nich rechtschaffen vör GOtt.
22. Darum doh Buße vör düsse dien Bosheit, un bä GOtt, dat di vergeven
ward dien Hart sien Argheit.
23. Denn ik seh dat, du büst vull vun bittere Gall un erfüllt mit
Ungerechtigkeit. _5. Mos. 29, 18._
24. Do antworde Simon un sprok: Bädet ji den HErrn vör mi, dat darvun
nicks över mi kummt, wovun ji seggt hebbt.
25. Se awer, as se betüget un redet harn den HErrn Sien Wort, kehrten se
wedder um na Jerusalem un predigten dat Evangelium in veele samaritische
Flecken.
26. Awer den HErrn Sien Engel redte to Philippus un sprok: Stah up un gah
gegen Middag, up de Strat, de vun Jerusalem dal na Gaza geiht, de dar
eensam is.
27. Un he stunn up un gung hen. Un süh, en Mann ut dat Mohrenland, en
Kämmerer, un Gewaldiger vun de Königin Kandaze in dat Mohrenland, weke
weer över all ehr Schatzkamern, de weer kamen na Jerusalem, antobäden.
_Zeph. 3, 10._
28. Un trock wedder nah Hus un seet up sien Wagen un lees’ den Propheten
Jesaias.
29. De GEist awer sprok to Philippus: Gah hento un mak di bi düssen Wagen.
30. Do leep Philippus hento un hörde, dat he den Propheten Jesaias lesen
dä, un sprok: Versteihst du ok, wat du lesen deihst?
31. He awer sprok: Wi kann ik dat, wenn mi nüms anleiden deiht? Un
vermahnte Philippus, dat he upstiegen un sik bi em hensetten dä.
32. De Inhalt awer vun de Schrift, de he lesen dä, weer düsse: He is
as en Schap to de Schlachbank föhrt, un still as en Lamm vör sienen
Scheerer, also hett he nich updahn sienen Mund. _Joh. 53, 7._
33. In sien Niedrigkeit is sien Gericht erhaben; wokeen ward awer sienes
Levens Läng’ utspreken? Denn sien Leven is vun de Eer wegnahmen.
34. Do antworde de Kämmerer Philippus un sprok: Ik bä di, vun wen redt de
Prophet dat? Vun em sülvst oder vun wen anners?
35. Philippus awer dä sienen Mund up un fung vun düsse Schrift an un
predigte em dat Evangelium vun Christo.
36. Un as se de Strat entlang trocken, keemen se an en Water, un de
Kämmerer sprok: Süh, dar is Water, wat hinnert dat, dat ik mi döpen lat?
37. Philippus awer sprok: Glovst du vun ganzen Harten, so kann dat wol
angahn. He antworde un sprok: Ik glov, dat JEsus Christus GOttes Söhn is.
_Matth. 16, 16._
38. Un he leet den Wagen holen un se stegen av in dat Water, beide,
Philippus un de Kämmerer, un he döfft em.
39. As se awer rup stiegen dä’n ut dat Water, rückte den HErrn Sien GEist
Philippus weg un de Kämmerer seeg em nich mehr; he trock awer fröhlich
sien Strat.
40. Philippus awer war funnen to Asdod un wannerte munter un predigte
alle Städe dat Evangelium, bet dat he keem na Cäsarien. _Kap. 21, 8._
Dat 9. Kapitel.
1. Saulus awer schnov noch mit Dräuen un Morden gegen den HErrn Sien
Jünger, un gung to den Hohenpreester, _Kap. 26, 9._
2. Un bä em um Brev na Damaskus an de Scholen, up dat, so he etliche
düssen Weg finnen dä, Mannslüd un Fruens, he se bunden föhrte na
Jerusalem.
3. Un as he up den Weg weer un dicht bi Damaskus keem, umlüchte em mit
eenen Mal en Licht vun den Himmel. _Kap. 22, 6. 1. Cor. 15, 8._
4. Un he full up de Eer un hörte en Stimm, de sprok to em: Saul, wat
verfolgst du mi?
5. He awer sprok: HErr, wer büst du? De HErr sprok: Ik bün JEsus, den du
verfolgen deihst. Dat ward di suer warn, gegen den Stöker achter ut to
slagen. _Kap. 5, 39._
6. Un he sprok mit Bevern un Zagen: HErr, wat wist Du, dat ik dohn
schall? De HErr sprok to em: Stah up un gah in de Stadt, dar ward man di
seggen, wat du dohn schast. _Kap. 10, 6._
7. De Männer awer, de mit em reisen dä’n, stunnen un beverten vör Angst,
denn se hörten Sien Stimm un seegen nüms.
8. Saulus awer richt sik up vun de Eer, un as he siene Ogen updä, seeg he
nüms. Se neemen em awer bi de Hand un föhrden em na Damaskus.
9. Un he kunn dree Dag nicks sehen un eet nich un drunk nich.
10. Do weer awer en Jünger to Damaskus mit Namen Ananias; to den sprok de
HErr in en Gesicht: Ananias! Un he sprok: Hier bün ik, HErr.
11. De HErr sprok to em: Stah up un gah hen in de Strat, de do heet de
grade un frag in Juda sien Hus na en Mann, mit Namen Saul vun Tarsen; he
bädet,
12. Un hett sehn in dat Gesicht enen Mann, mit Namen Ananias, to em rin
kamen un de Hand up em leggen, dat he wedder sehend war.
13. Ananias awer antworde: HErr, ik hev vun veele hört vun düssen Mann,
wi veel Övels he Diene Hilligen to Jerusalem dahn hett.
14. Un he hett hier Macht vun de Hohenpreesters to binden alle, de Dienen
Namen anropen doht.
15. De HErr sprok to em: Gah hen, denn düsse is Mi en uterwähltes
Warktüg, dat he Mienen Namen drägen schall vör de Heiden, un vör de
Könige un vör de Kinner Israel. _Kap. 22, 21._
16. Ik will em wiesen, wo veel he lieden mutt um Mienes Namens willen.
_2. Cor. 11, 23._
17. Un Ananias gung hen un keem in dat Hus un lä de Hand up em un
sprok: Leeve Broder Saul, de HErr, de di erschienen is up den Weg, as
du herkeemst, hett mi schickt, up dat du wedder sehn kannst un mit den
heiligen GEist erfüllt warst.
18. Un gliek darup full dat vun siene Ogen as Schuppen dal un he kunn
wedder sehn.
19. Un stunn up, leet sik döpen un neem Spies to sik un stärkte sik.
Saulus awer weer enige Dage bi de Jünger to Damaskus.
20. Un gliek darup predigte he Christum in de Scholen, dat desülvige GOtt
Sien Söhn weer.
21. Do verfehrten sik awer alle, de dat hören dä’n un sproken: Is dat
nich de, de to Jerusalem verfolgen dä alle, de düssen Namen anropen dä’n?
Un weer he nich darum hieher kamen, dat he se bunden föhren dä vör de
Hohenpreesters? _Kap. 1, 14. 8, 1. 27, 10._
22. Saulus awer war je länger je mehr kräftiger un drev de Juden, de to
Damaskus wahnen dä’n, in de Eng un bewieste dat, dat düsse is de Christ.
23. Un na veele Dag höllen de Juden eenen Rat, dat se em ut den Weg maken
dä’n. _2. Cor. 11, 32._
24. Awer dat war Saulus kund makt, dat se em nahstellen dä’n. Se passen
awer Dag un Nacht up an de Dohrn, dat se em dod maken dä’n.
25. Do neemen em de Jünger bi de Nacht un dä’n em dörch de Muer un leeten
em in en Korv dal.
26. Do awer Paulus na Jerusalem kamen dä, versöch he, sik an de Jüngers
to maken; un se wurren alle bang vör em un glövten nich, dat he en Jünger
weer.
27. Barnabas awer neem em to sik un föhrde em to de Apostels un vertell
ehr, woans he up den Weg den HErrn sehn har, un dat He mit em redt har,
un dat he to Damaskus den Namen JEsu fri predigt har. _Kap. 26, 22. 23._
28. Un he gung en Wiel bi ehr ut un in to Jerusalem un predigte den HErrn
JEsus Sienen Namen fri.
29. He redte awer ok un befrog sik mit de Griechen. Awer se stellten em
na, dat se em dod maken dä’n.
30. As dat de Bröders hören dä’n, föhrten se em na Cäsarien raf un
schickten em na Tarsus. _Kap. 11, 25._
31. So har nu de Gemeen Freden dörch ganz Judäa un Galiläa un Samaria un
bute sik un wandelte in de Furcht vör den HErrn un war erfüllt mit Trost
vun den heiligen GEist.
32. Dat gescheeg awer, do Petrus allerwegen dörchtrecken dä, dat he ok to
de Hilligen keem, de to Lydda wahnen dä’n.
33. Darsülbst funn he en Mann, mit Namen Äneas, de har acht Jahr lang to
Bett legen, de weer jichtkrank.
34. Un Petrus sprok to em: Änea, JEsus Christus makt di gesund, stah up
un mak dien Bett. Un gliek stunn he up.
35. Un em seegen alle, de to Lydda un Sarona wahnen dä’n, de bekehrten
sik to den HErrn.
36. To Joppe awer weer en Jüngerin, mit Namen Tabea (wat vetdütscht heet
en Reh) de weer vull vun gode Warke un Almosen, de se dä. _Ps. 41, 2._
37. Dat begeev sik awer to desülvige Tied, dat se krank war un dod
blieven dä. Do wuschen se desülvige un lä’n se up den Söller.
38. Do nu awer Lydda dicht bi Joppe is, un as de Jünger hören dä’n, dat
Petrus darsülbst weer, schickten se to em un vermahnten em, dat he sik
dat nich verdreeten leet, to ehr to kamen.
39. Petrus awer stunn up un keem mit ehr. Un as he dar ankamen weer,
föhrten se em rup up den Söller un alle Wittfruens keemen um em rum,
weenten un wiesten em de Röck un Kleder, weke de Rehe maken dä, dewiel se
bi ehr weer.
40. Un as Petrus se alle rutdreben har, full he up siene Knee un kehrte
sik na den Liknam un sprok: Tabea, stah up! Un se dä ehre Ogen apen, un
as se Petrus sehn dä, sette se sik wedder hen. _Mark. 5, 41. Luk. 7, 14._
41. He awer gev ehr de Hand un rich se up un reep de Hilligen un de
Wittfruens un öwerlever ehr se wedder lebendig.
42. Un dat war kund dörch ganz Joppe un veele worden glövig an den HErrn.
_Joh. 8, 30. 10, 42._
43. Un dat gescheeg, dat he lange Tid in Joppe blieven dä bi enen Simon,
de en Garver weer. _Kap. 10, 6._
Dat 10. Kapitel.
1. Do weer awer en Mann to Cäsarea, mit Namen Cornelius, en Hauptmann vun
de Schaar, de do heeten dä de Welsche. _Matth. 8, 5._
2. Gottselig un gottesfürchtig, mit samt sien ganzes Hus un gev dat Volk
veele Almosen un bä immer to GOtt. _Dan. 4, 24._
3. Do seeg he in en Gesicht dütlich, um de negende Stunn up den Dag, en
Engel vun GOtt to em ringahn, de sprok to em: Corneli!
4. He awer seeg em an, verfehr sik un sprok: HErr, wat is dat? He awer
sprok to em: Dien Gebäd un dien Almosen sünd rupkamen vör GOtt, dat He an
di dacht hett.
5. Un nu schick Lüd na Joppe un lat Simon, mit den Tonamen Petrus
herhalen.
6. Weke is to Harbarg bi en Garver Simon, den sien Hus an de See liggen
deiht, de ward di seggen, wat du dohn schast. _Kap. 9, 43. 2, 37. 9, 6._
7. Un as de Engel, de mit Cornelius reden dä, weg gahn weer, reep he twee
vun siene Husknechts un eenen gottesfürchtigen Kriegsknecht vun de, de
ümmer um em weern.
8. Un vertellte ehr alles, un schickte se na Joppe.
9. Den annern Dag, as düsse up den Weg weeren un dicht bi de Stadt
keemen, steeg Petrus rup na den Söller, um to bäden, um de sößte Stunn.
10. He weer awer hungrig un wull wat eten. As se em awer wat torecht
maken dä’n, war he entzückt,
11. Un seeg den Himmel updahn un dal to em fahren en Fatt, as en grotes
linnenes Dok, an de veer Ennen tosamen bunnen, un dat war dal laten up de
Eer; _Luk. 13, 29. Apost. 11, 5._
12. Darin weern allerhand veerfötige Tiere vun de Eer, un wille Tiere, un
Gewörm, un Vagels, as se ünner den Himmel levt.
13. Un do gescheeg en Stimm to em: Stah up, Petrus, schlachte un itt!
14. Petrus awer sprok: O nee, HErr, denn ik hev noch niemals wat Gemeenes
oder Unreines eten. _Ezech. 4, 14. 3. Mos. 11, 7. 13. 23._
15. Un de Stimm sprok to’n annern Mal to em: Wat GOtt rein makt hett, dat
mak du nich gemeen. _Matth. 15, 11._
16. Un dat gescheeg dreemal, un dat Fatt war wedder upnahmen na den
Himmel.
17. As awer Petrus sik in sik sülvst bekümmern dä, wat dat Gesicht weer,
dat he sehn har, süh, do frogen de Lüd, de Cornelius avschickt harr, na
Simon sienen Hus un stunnen vör de Döhr;
18. Reepen un forschten, ob Simon, mit den Tonamen Petrus, dar to Harbarg
weer?
19. Indem awer, as sik Petrus besinnen dä över dat Gesicht, sprok de
GEist to em: Süh, de Männer sökt di;
20. Awer stah up, stieg dal, treck mit ehr un twiefle nich, denn Ik hev
se schickt.
21. Do steeg Petrus dal to de Männer, de vun Cornelius to em schickt
weern, un sprok: Süh, dat bün ik, den ji söken doht, wat is dat för en
Sak, darum ji hier sünd?
22. Se awer sproken: Cornelius, de Hauptmann, en frommen un hilligen
Mann, weke ok in goden Rop steiht bi dat ganze Judenvolk, hett en Befehl
kregen vun den hilligen Engel, dat he di schull förrern laten in sien Hus
un vun di de richtigen Worde hören.
23. Do reep he se rin un beharbargte se. Den annern Dag trock Petrus ut
mit ehr, un etliche Bröder vun Joppe gungen mit em.
24. Un den annern Dag keemen se rin na Cäsarea. Cornelius awer tövte up
se un reep tosamen siene Blotsverwandten un Frünnen.
25. Un as Petrus keem, gung Cornelius em entgegen un full to siene Föt
dal un bä em an.
26. Petrus awer richde em up un sprok: Stah up, ik bün ok en Minsch.
_Offenb. 19, 10._
27. Un as he em grötet har, gung he rin un funn veele, de tosamen kamen
weeren.
28. Un he sprok to ehr: Ji weet wat för en ungewohntes Ding dat is för en
jüdischen Mann, sik avtogeven mit en Fremden, oder gar to em to kamen,
awer GOtt hett mi wiest kenen Minschen gemeen oder unrein to heeten.
_Joh. 4, 9._
29. Darum hev ik mi nich weigert her to kamen, as ik förrert bün. So frag
ik jug nu, warum ji mi hebbt förrern laten.
30. Cornelius sprok: Ik hev veer Dage fastet bet up düsse Stunn un um de
negende Stunn bä ik in mien Hus. Un süh, do trä in en helles Kleed en
Mann vör mi hen,
31. Un sprok: Cornelius, dien Gebäd is erhört un an diene Almosen is
dacht worden vör GOtt.
32. So schick nu na Joppe un lat her ropen en Mann mit Namen Simon, de
den Tonamen Petrus föhren deiht, weke is to Harbarg in den Garver Simon
sien Hus an de See; de ward di, wenn he kummt, dat seggen.
33. Do schickte ik in desülvige Stunn to di, un du hest recht dahn, dat
du herkamen büst. Nu sünd wi alle hier gegenwärtig vör GOtt, to hören
alles, wat di vun GOtt befahlen is.
34. Petrus awer dä sienen Mund up un sprok: Nu erfahre ik wahrhaftig,
dat GOtt nich de Person ansehn deiht: _5. Mos. 10, 17. 1. Sam. 16, 7. 2.
Chron. 19, 7. Hiob. 34, 19. Weish. 16, 8. Sir. 35, 15. Röm. 2, 11. Gal. 2,
6. Eph. 6, 9. 1. Pet. 1, 17._
35. Sonnern in allerlei Volk, wer Em fürchten un recht dohn deiht, de is
Em angenehm. _Jes. 56, 6._
36. Ji weet wol vun de Predigt, de GOtt to de Kinner Israel schickt hett
un hett verkündigen laten den Freden dörch JEsum Christum (weke is en
HErr över alles), _Matth. 28, 18. Röm. 10, 9._
37. De dörch dat ganze jüdische Land geschehen is un anfungen in Galiläa
na de Döp, de Johannes predigen dä: _Matth. 4, 12._
38. Woans GOtt densülvigen JEsum vun Nazareth salvet hett mit den
heiligen GEist un Kraft, de umher trocken is un hett wol dahn un gesund
makt alle, de vun den Düvel överwältiget weeren, denn GOtt weer mit Em.
_Ps. 45, 8. Jes. 61, 1._
39. Un wi sünd Tügen vun all dat, wat He dahn hett in dat jüdische Land
un to Jerusalem. Den hebbt se dod makt un an en Holt hängt. _Kap. 1, 8.
22. 2, 22. 32._
40. Densülvigen hett GOtt upweckt vun de Doden den drüdden Dag un Em
laten apenbar warden. _Kap. 3, 15. 26._
41. Nich vör all dat Volk, sonnern vör uns, de vörher erwählten Tügen vun
GOtt, de wi mit Em eten un drunken hebbt, nahdem He is upstahn vun de
Doden. _Joh. 15, 27. 20, 19. 26._
42. Un He hett uns gebaden to predigen dat Volk un to tügen, dat He is
verordnet vun GOtt en Richter över de Lebendigen un de Doden. _2. Tim. 4,
1._
43. Vun düssen geven alle Propheten Tügnis, dat dörch Sienen Namen alle,
de an Em glöven doht, Vergevung vun de Sünnen kriegen schüllt. _Jes. 53,
5. 6. Jer. 31, 34. Ezech. 34, 16. Dan. 9, 24. Hos. 1, 7. 13, 14. Mich. 7,
18._
44. Do Petrus noch düsse Worde reden dä, full de heilige GEist up alle,
de dat Wort anhören dä’n. _Kap. 4, 31. 8, 17._
45. Un de Glövigen ut de Beschniedung, de mit Petro kamen weeren,
entsetten sik, dat ok up de Heiden de Gav vun den heiligen GEist utgaten
weer. _Jes. 60, 5._
46. Denn se hörten, dat se mit Tungen reden un GOtt hoch priesen dä’n. Do
antworde Petrus:
47. Kann ok Jemand dat Water wehren, dat düsse nich döfft warden, de den
heiligen GEist kregen hebbt, grade so as wi? _Kap. 8, 36._
48. Un befohl se to döpen in den HErrn JEsu Sienen Namen. Do beden se em,
dat he etliche Dage bi ehr blieven dä. _Joh. 4, 40._
Dat 11. Kapitel.
1. Dat keem awer vör de Apostel un Bröder, de in dat jüdische Land
weeren, dat ok de Heiden harn GOttes Wort annahmen. _Eph. 3, 1._
2. Un as Petrus rup keem na Jerusalem, streden mit em, de ut de
Beschniedung weeren.
3. Un sproken: Du büst ingahn to de Männer, de Vörhut hebbt un hest mit
ehr eten.
4. Petrus awer fung an un vertellte ehr dat een na enanner her un sprok:
5. Ik weer in de Stadt Joppe in dat Gebäd un war entzückt un seeg en
Gesicht, nämlich, en Fatt dal fahren, as en grotes linnenes Laken mit
veer Ecken un dal laten vun den Himmel un keem bet to mi.
6. Darin seeg ik un war gewahr un seeg veerfötige Tiere vun de Eer, un
wille Tiere, un Gewörm, un Vagels as se ünner den Himmel levt.
7. Ik hörde awer en Stimm, de sprok to mi: Stah up, Petrus, schlacht un
itt!
8. Ik awer sprok: O nee, HErr, denn dar is niemals wat Gemeenes oder
Unreines in mienen Mund gahn. _3. Mos. 11, 2._
9. Awer de Stimm antworde mi to en anner Mal vun den Himmel: Wat GOtt
rein makt hett, dat mak du nich gemeen.
10. Dat gescheeg awer dreemal un war alles wedder rup na den Himmel
trocken.
11. Un süh, vun de Stunn an stunn dree Männer vör dat Hus, wo ik in weer,
vun Cäsarea na mi schickt.
12. De GEist awer sprok to mi, ik schull mit ehr gahn un nich twiefeln.
Dar keemen awer mit mi düsse söß Bröder un wi gungen na den Mann sien Hus
rin.
13. Un he verkündigte uns, woans he sehn har enen Engel in sien Hus
stahn, de to em spraken har: Schick Männer na Joppe un lat förrern den
Simon, mit den Tonamen Petrus.
14. De ward di Worde seggen, dörch weke du selig warst un dien ganzes
Hus. _Kap. 10, 6._
15. Indem ik awer anfung to reden, full de heilige GEist up se, eben so
as up uns to Anfang. _Kap. 2, 4. 10, 44._
16. Do dach ik an den HErrn Sien Wort, as He sä: Johannes hett mit Water
döfft, ji awer schüllt mit den heiligen GEist döfft warden. _Kap. 1, 5.
Matth. 3, 11._
17. So nu GOtt ehr glieken Gloven geven hett as ok uns, de do glöven doht
an den HErrn JEsum Christum wat för een weer ik, dat ik GOtt wehren kunn?
18. Do se dat hören dä’n, schwegen se still un lavten GOtt un sproken: So
hett GOtt ok de Heiden Buße geven to dat Leven.
19. De awer verstreut weern in de Dröfsal, de över Stephanus kamen weer,
gungen umher bet na Phönicien un Cypern un Antiochien un redeten dat Wort
to nüms as alleen to de Juden. _Kap. 8, 1._
20. Do weern awer etliche mank ehr, Lüd vun Cypern un Kyrene, de keemen
na Antiochien un redeten ok to de Griechen un predigten dat Evangelium
vun den HErrn JEsu.
21. Un den HErrn Siene Hand weer mit ehr un en grote Tall wör glövig un
bekehr sik to den HErrn. _Kap. 2, 47._
22. Awer düsse Red vun ehr keem vör de Ohren vun de Gemeen to Jerusalem,
un se schickten Barnabas, dat he hengung bet na Antiochien.
23. As düsse henkamen weer, un GOtt Siene Gnade sehn dä, war he vergnögt
un ermahnte se alle, dat se mit fasten Harten bi den HErrn blieven wullen.
24. Denn he weer en frommen Mann, vull vun den heiligen GEist un vun
Gloven. Un dar war en grotes Volk den HErrn todahn.
25. Barnabas awer trock ut na Tarsus, Saulus wedder to söken.
26. Un do he em finnen dä, föhrte he em na Antiochien. Un se bleven bi
de Gemeen en ganzes Jahr un lehrden veel Volk; darum worden de Jünger in
Antiochien toeerst Christen heeten. _Gal. 2, 11._
27. In desülvigen Dagen keemen Propheten vun Jerusalem na Antiochien.
_Kap. 13, 1. 15, 32._
28. Un een mank ehr, mit Namen Agabus, stunn up un kündigte dörch
den GEist en grote düre Tied an, de do kamen schull över den ganzen
Eerdkreis, weke kamen dä ünner den Kaiser Claudius. _Kap. 21, 10._
29. Awer mank de Jünger beslöten jeder een, darna as he kunn, to schicken
en Unnerstüttung an de Bröder, de in Judäa wahnen dä’n. _Röm. 15, 26._
30. As se denn ok däden un schickten dat an de Öllsten dörch de Hand vun
Barnabas un Saul. _Kap. 12, 25._
Dat 12. Kapitel.
1. Um desülvige Tied lä de König Herodes de Hand an enige vun de Gemeen
um se to pienigen.
2. He mak awer dod Jakobus, Johannes sienen Broder, mit dat Schwert.
3. Un as he seeg, dat de Juden dat wol gefull, fohr he fort un fung
Petrus ok. Dat weern awer grad de Dag’ vun de söten Brode.
4. As he em nu griepen dä, lä he em in dat Gefängniß, un överantworde em
veer veerdelen Kriegsknechts, em to bewahren, un dach, em na Ostern vör
dat Volk henrichten to laten. _Kap. 16, 24._
5. Un Petrus war twor in dat Gefangenhus behollen, awer de Gemeen bä ahn
Uphören för em to GOtt.
6. Un as em Herodes wull henrichten laten, in desülvige Nacht slep Petrus
twischen twee Kriegsknechts, bunnen mit twee Keden, un de Wächters vör de
Döhr bewahrten dat Gefangenhus.
7. Un süh, den HErrn Sien Engel keem darher un en Licht schien in dat
Lock, un he slog Petrus an de Siet un weck em up un sprok: Stah flink up!
Un de Keden fullen em vun siene Hann.
8. Un de Engel sprok to em: Umgörte di un treck dien Schoh an. Un he dä
also. Un he sprok to em: Schmiet dienen Mantel um, un folg mi na!
9. Un he gung rut un folgte em, un wuß nich, dat em wahrhaftig all düt
gescheeg dörch den Engel, sonnern em dücht, he seeg en Gesicht.
10. Se gungen awer dörch de eerste un de annere Wacht un keemen an de
iserne Döhr, de na de Strat föhren deiht, de dä sik ehr vun sülvst up, un
se träden rut un gungen hen en Strat lang un alsbald scheede de Engel vun
em. _Kap. 16, 26._
11. Un do Petrus to sik sülvst keem, sprok he: Nu weet ik gewiß, dat de
HErr Sienen Engel schickt hett un mi rettet hett ut Herodes sien Hand un
vun dat Töven vun dat jüdische Volk. _Kap. 5, 19. 1. Mos. 19, 15. 16. Ps.
91, 11._
12. Un as he sik besinnen dä, keem he vör dat Hus, wat Maria, Johannes,
de mit den Tonamen Markus heten dä, sien Moder, hören dä, wo veele
tosamen weeren un bäden dä’n. _Kap. 15, 37._
13. As awer Petrus an de Döhr vun dat Dohr kloppen dä, trä en Magd rut to
horchen, mit Namen Rhode.
14. Un as se Petrus sien Stimm erkennen dä, mak se dat Dohr nich up vör
Freud, leep awer rin un verkündigte ehr, dat Petrus vör dat Dohr stahn dä.
15. Se awer sproken to ehr: Du büst unsinnig. Se awer bestunn darup, dat
dat so weer. Se sproken: Dat is sien Engel. _Luk. 24, 37._
16. Petrus awer klopp wedder an. As se awer updä’n, sehn se em un
verfehrten sik.
17. Awer he winkte ehr mit de Hand, still to sien, un vertell ehr, woans
de HErr em har ut dat Gefangenhus föhrt, un sprok: Verkünniget dat
Jakobus un de Bröder, un gung rut un trock an enen annern Ort.
18. As dat awer Dag war, weer nich wenig Bedrövnis mank de Kriegsknechts,
woans dat doch mit Petrus togahn weer.
19. Herodes awer, as he em förrern leet un nich finnen dä, leet de
Wächters to Verantwordung trecken un se avföhren, un trock vun Judäa dal
na Cäsarea un har dar sien Wesen.
20. Denn he gedach gegen de vun Tyrus un Sidon Krieg to föhren. Awer
se keemen eendrägtiglich to em un överredten den König sienen Kämmerer
Blastum un bäden um Freden, darum, dat ehre Länner sik ernähren mußten
vun den König sien Land. _1. Kön. 5, 9. 11. Ezech. 27, 17._
21. Awer up en bestimmten Dag trock Herodes dat königliche Kleed an, sett
sik up den Richtstohl un heel en Red to ehr. _Sir. 11, 4._
22. Dat Volk awer reep em to: Dat is GOtt Sien Stimm un nich en Minschen
sien. _Ezech. 28, 2._
23. Sogliek awer slog em den HErrn Sien Engel, darum, dat he nich den
HErrn de Ehr geven dä, un he war freten vun de Wörmer un gev den Geist
up. _Dan. 5, 20._
24. GOttes Wort awer wuß un vermehrte sik. _Kap. 6, 7. Jes. 55, 11._
25. Barnabas awer un Saulus keemen wedder na Jerusalem un as se ehre
Warke vollbrocht harn, neemen se mit sik Johannes, mit den Tonamen
Markus. _Kap. 11, 29. 15, 37._
Dat 13. Kapitel.
1. Do weern awer to Antiochien in de Gemeen Propheten un Lehrers, nemlich
Barnabas un Simon, un mit Tonam Niger, un Lucius vun Kyrene, un Manahen
mit Herodes, den Veerfürsten upwussen un Saulus. _Kap. 11, 27._
2. As se awer den HErrn deenen un fasten dä’n, sprok de heilige GEist:
Sonnert mi ut Barnabas un Saulus to dat Wark, darto ik se beropen hev.
_Kap. 9, 15._
3. Do fasteten se, un bä’n un lähn de Hann up se un leeten se gahn. _Kap.
14, 23. 6, 6._
4. Un as se utschickt weern vun den heiligen GEist keemen se na Seleucia
un vun dar up en Schip na Cypern.
5. Un as se in de Stadt Salamin kamen dä’n verkünnigden se dat Wort
GOttes in de Juden ehr Scholen; se harrn awer ok Johannes to en Deener.
6. Un as se de Insel dorchtrecken dä’n bet na de Stadt Paphos, funnen se
enen Toverer un falschen Propheten, de Bar-Jehu heeten dä.
7. De weer bi Sergius Paulus, den Landvagt, en verständigen Mann,
desülvige reep to sik Barnabas un Saulus un söchte dat Wort GOttes to
hören.
8. Do stunn gegen ehr de Hexenmeister Elymas (denn so ward sien Namen
översett) un söchte, dat he den Landvagt vun den Gloven avwennen wull.
_2. Mos. 7, 11. 2. Tim. 3, 8._
9. Saulus awer, de ok Paulus heeten deiht, vull vun den heiligen GEist,
keek em an,
10. Un sprok: O, du Düwelskind, vull vun alle List un Bedrug un Fiend
vun alle Gerechtigkeit, du hörst nich up den HErrn Sienen rechten Weg to
verkehren; _5. Mos. 13, 13. Matth. 13, 38._
11. Un nu kiek, den HErrn Sien Hand kummt över di un du schast blind
sin un de Sünn en Tied lang nich sehn. Un vun de Stunn an full up em
Düsternis un Finsternis un gung umher un söch Lüd, de em an de Hand föhrn
kunnen.
12. As de Landvagt de Geschichte sehn dä, glovte he un verwunnerte sik
över den HErrn Siene Lehr.
13. As awer Paulus un de um em weern vun Paphos avfahren dä’n, keemen se
na Perge, in dat Land Pamphilien. Johannes awer gung vun ehr un trock
wedder na Jerusalem.
14. Awer se trocken dörch dat Land Pergen un keemen na Antiochien, in dat
Land Pisidien, un gungen in de Scholen up den Sabbatdag un setten sik dal.
15. Na de Lektion awer vun dat Gesetz un de Propheten schickten de
Böversten vun de Schol to ehr un leeten ehr seggen: Leeve Bröder, wöllt
ji wat reden un dat Volk vermahnen, so seggt dat an. _Kap. 15, 21._
16. Do stunn Paulus up un wink mit de Hand un sprok: Ji Männer vun
Israel, un de ji GOtt fürchten doht, hört to.
17. De GOtt vun düt Volk hett uterwählt unse Vadders un grot makt unse
Volk as se Fremdlinge weern in dat Land Egypten un mit enen hogen Arm
föhrte He se ut datsülvige Land. _2. Mos. 12, 37-41._
18. Un bi veertig Jahr lang duldete He ehre Wies’ in de Wüstenie. _2.
Mos. 16, 2. 35. 5. Mos. 14, 34._
19. Un roddete ut söben Völker in dat Land Canaan, un deelte jene Länner
mank ehr na dat Lot. _5. Mos. 6, 1. Joh. 14, 2._
20. Darna gev He ehr Richter, bi veer hunnert un föftig Jahr lang, bet up
den Propheten Samuel. _Richt. 2, 16. 3, 9._
21. Un vun dar av an begehrten se enen König, un GOtt gev ehr Saul, Kis
sienen Söhn, enen Mann ut Benjamin sien Geschlecht, veertig Jahr lang.
_1. Sam. 10, 21._
22. Un as He densülvigen weg dä, richt He up över se David ton König, vun
weken He tügen dä: »Ik hev funnen David, Jesse sienen Söhn, enen Mann na
Mienen Harten, de schall dohn all Mienen Willen.« _1. Sam. 16, 12. 13._
23. Ut den sienen Samen hett GOtt, as He verheeten hett, tügt JEsum, dat
Volk Israel to enen HEiland. _Joh. 11, 1. Matth. 1, 6. Luk. 1, 27._
24. As denn Johannes tovör dat Volk Israel predigen dä de Döp vun de
Buße, ehr denn He uptreden dä. _Matth. 3, 1._
25. As awer Johannes sienen Lop vollenden dä, sprok he: Ik bün de nich,
för den ji mi hollen doht, awer süh, He kummt na mi, den ik nich würdig
bün, dat ik Em de Schoh vun Siene Föt avlösen doh. _Joh. 1, 20. Mark. 1,
7. Luk. 3, 16._
26. Ji Männer, leeve Bröder, ji Kinner vun Abraham sien Geschlecht un
de mank jug GOtt fürchten doht, jug is dat Wort vun dat Heil toschickt.
_Röm. 1, 16._
27. Denn de to Jerusalem wahnen doht un ehre Öbbersten wie se düssen nich
kennen doht, noch de Propheten ehre Stimm (weke up alle Sabbate lest
warden), hebbt se desülvigen mit ehre Urdehle erfüllt. _Kap. 3, 17. Joh.
16, 3._
28. Un obgliek se keene Ursak an Em finnen kunnen Em hentorichten, bäden
se doch Pilatus, Em dod to maken. _Matth. 27, 22. 23. Mark. 15, 12. 14.
Luk. 23, 23. Joh. 19, 6._
29. Un as se alles vullbrocht harn, wat vun Em schreben is, neemen se Em
vun dat Holt un läden Em in en Grav. _Matth. 27, 59._
30. Awer GOtt hett Em uperweckt vun de Doden. _Kap. 3, 15. Mark. 16, 6._
31. Un He leet Sik sehn veele Dage vör de, weke mit Em vun Galiläa na
Jerusalem rup trocken weern, weke sünd Siene Tügen an dat Volk. _Joh. 20,
19. 25._
32. Un wi verkündigt jug ok de Tosag, de to unse Vadders geschehn is, _1.
Mos. 3, 15. Kap. 12, 3._
33. Dat GOtt desülvige uns, ehre Kinner, erfüllt hett darin, dat He JEsum
upweckt hett, as denn in den tweeten Psalm schreben steiht: Du büst Mien
Söhn, hüt hev Ik Di tüget! _Ps. 2, 7._
34. Dat He Em awer hett vun de Doden uperweckt, dat He nu nich mehr
verwesen schall, sprickt He also: Ik will jug de Gnad, de Ik David
toseggt, trulich hollen. _Jes. 55, 3._
35. Darum sprickt He ok an eenen annern Ort: Du warst dat nich togeven,
dat Dien Hillige de Verwesung sehn deiht. _Kap. 2, 27. Ps. 16, 10._
36. Denn David, as he to sien Tied GOttes Willen deent har, is he
inschlapen un to siene Vadders dahn un hett de Verwesung sehn.
37. De awer, den GOtt uperweckt hett, de hett de Verwesung nich sehn.
38. So si dat jug nu kund, leeve Bröder, dat jug verkündigt ward
Vergevung vun de Sünnen dörch düssen un vun all dat, darin ji nich kunnt
dörch Moses sien Gesetz gerecht warden. _Luk. 24, 47._
39. Wer awer an düssen gloven deiht, de is gerecht. _Jes. 53, 6. 11._
40. Seht blot to, dat nich över jug kamen deiht, wat in de Propheten
seggt is: _Hab. 1, 5._
41. Seht, ji Verächters, un verwunnert jug un wardet tonich; denn Ik
doh en Wark to jug Tieden, wat ji nich gloven ward, so jug Jemand dat
vertellen ward.
42. As awer de Juden ut de Schol ut eenanner gahn dä’n, bäden de Heiden
dat se ehr an den nächsten Sabbat de Worde seggen schulln.
43. Un as de Gemeen vun de Schol ut eenanner gahn dä, folgten Paulus un
Barnabas na veele Juden un gottesfürchtige Judengenossen. Se awer sän
ehr, un vermahnten se, dat se blieven schulln in GOttes Gnad. _Kap. 11,
23. 14, 22._
44. Den annern Sabbat awer keem bina de ganze Stadt tosamen, dat Wort
GOttes to hören.
45. As awer de Juden dat Volk sehn dä’n warn se vull Need un
weddersproken dat, wat vun Paulus seggt weer, se weddersproken, ja
lästerten.
46. Paulus awer un Barnabas sproken fri un apenbar: Jug muß toeerst dat
Wort GOttes seggt warrn, nu ji dat awer vun jug stöten doht un jug nich
weert hollen doht för dat ewige Leven, so wendt wi uns um to de Heiden.
_Matth. 10, 6. Luk. 7, 30._
47. Denn also hett uns de HErr gebaden: »Ik hev di de Heiden to en Licht
sett dat du dat Heil sien schast bet an dat Enn vun de Eer.« _Jes. 42, 6.
49, 6. 60, 3. Luk. 2, 32._
48. Do dat awer de Heiden hören dä’n, warn se froh, un priesen dat Wort
vun den HErrn un warn glövig, so veele as vun ehr to dat ewige Leven
verordnet weern. _Röm. 8, 29._
49. Un dat Wort vun den HErrn war utbredet in de ganze Gegend.
50. Awer de Juden bewogen de andächtigen un ehrbaren Fruen un de
Öbbersten vun de Stadt un brochten en Verfolgung över Paulus un Barnabas
to Stann un störren se ut ehre Grenzen rut.
51. Se awer schürrten den Stoff vun ehre Föt över se un keemen na
Ikonien. _Kap. 18, 6. Matth. 10, 14._
52. De Jünger awer warn vull vun Freud un vull heiligen GEist.
Dat 14. Kapitel.
1. Dat gescheeg awer to Ikonien, dat se tosamen keemen un predigten in de
Juden ehr Schol also dat en grote Tal vun Juden un Griechen glövig wörden.
2. Awer de unglövigen Juden erweckten un regten de Heiden up un makten se
wüthend gegen de Bröder.
3. So heelen se sik en lange Tied up un lehrden fri in den HErrn un de
HErr gev dat Wort vun Siene Gnad Tügnis, indem dat He Teken un Wunner
geschehn leet dörch ehre Hand. _Kap. 19, 11._
4. De Gemeen awer vun de Stadt deelde sik. Etliche heelen dat mit de
Juden un etliche mit de Apostels.
5. As awer en Storm upstiegen dä vun de Heiden un de Juden un ehre
Öbbersten, um se to schimpen un to steenigen, _2. Tim. 3, 11._
6. Kregen se dat to weten un gungen weg na de Städe vun dat Land
Lykaonien, na Lystra un Derbe un in de Gegend umher;
7. Un predigten dar dat Evangelium. _Kap. 11, 10._
8. Un dar weer en Mann in Lystra, de muß sitten, denn he har keen Kraft
in de Been un weer lahm vun Moderliev an, de noch nümmer gahn har.
9. De hörte Paulus reden. Un as he em anseeg un marken dä, dat he glöv em
kunn hulpen warrn, _Matth. 9, 28._
10. Sprok he mit lude Stimm: Stah grad up dien Föt! Un he sprung up un
gung umher. _Kap. 3, 6. Jes. 35, 6._
11. Do awer dat Volk sehn dä, wat Paulus dahn har, leeten se ehre Stimm
hören un sproken up lykaonisch: De Götter sünd de Minschen liek worden un
to uns dal kamen. _Kap. 28, 6._
12. Un se nennten Barnabas Jupiter un Paulus Merkurius, dewiel he dat
Wort föhren dä.
13. De Preester awer vun den Jupitertempel, de vör ehre Stadt weer, broch
Ossen un Kränz vör dat Dohr, un wull opfern mit dat Volk.
14. As dat de Apostel Barnabas un Paulus hören dä’n, reeten se ehre
Kleder intwei un sprungen mank dat Volk, schreegen _4. Mos. 14, 6._
15. Un sproken: Ji Männer, wat makt ji dar? Wi sünd ok starvliche
Minschen gliek as ji, un predigen jug dat Evangelium, dat ji jug bekehren
schüllt vun düsse falschen Götter to den lebendigen GOtt, weke makt hett
Himmel un Eer un dat Meer un alles wat darin is. _Kap. 10, 16. 4, 24. Ps.
146, 6. Offenb. 14, 7._
16. In ole Tieden hett He laten alle Heiden ehre egene Wege gahn. _Kap.
17, 30. Ps. 81, 13._
17. Un He hett Sik twor sülvst nich unbetüget laten, hett uns veel Godes
dahn un vun den Himmel Regen un fruchtbare Tieden geven, unsere Harten
erfüllt mit Spies un Freud. _Ps. 147, 8. Jer. 5, 24._
18. Un as se dat seggen dä’n, stillten se kum dat Volk, dat se ehr nich
opfern dä’n.
19. Do keemen awer Juden hen vun Antiochien un Ikonien un överredeten dat
Volk un steenigten Paulus un schlepten em to de Stadt rut un meenten, he
weer dod. _2. Cor. 11, 25. 2. Tim. 3, 11._
20. As em awer de Jüngers umringen dä’n, stunn he up un gung in de Stadt.
Un up den annern Dag gung he rut mit Barnabas na Derbe.
21. Un predigten in desülvige Stadt dat Evangelium un unnerwiesten veele
un trocken wedder na Lystra un Ikonien un Antiochien,
22. Stärkten de Jünger ehre Seelen un ermahnten se, dat se in den Gloven
blieven dä’n un dat wi dörch veele Bedrövnis möten in GOttes Riek ingahn.
_Matth. 10, 38._
23. Un se erwählten ehr hier un dar Öbbersten in de Gemeenen, bäden un
fasteten un befohlen se den HErrn, an den se glövig worden weern. _Kap.
6, 6._
24. Un trocken dörch Pisidien un keemen in Pamphylien.
25. Un redeten dat Wort in Perge un trocken dal na Attalien.
26. Un vun dar föhren se to Schip na Antiochien vun wo se utschickt weern
dörch GOtt Siene Gnad, to dat Wark dat se utrichtet harn. _Kap. 13, 1. 2._
27. As se dar awer kamen dä’n, versammelten se de Gemeen un verkündigten
wo veel GOtt mit ehr dahn har un woans He de Heiden har de Döhr vun den
Gloven updahn. _Kap. 15, 4. 1. Cor. 16, 9._
28. Se harn awer ehr Wesen dar nich ene kleene Tied bi de Jüngers.
Dat 15. Kapitel.
1. Un etliche keemen dal vun Judäa un lehrden de Bröder: Wenn ji jug
nich beschnieden laten doht na Moses siene Wies’, so könnt ji nich selig
warden. _Gal. 5, 2._
2. As nu en grote Upregung entstahn dä un Paulus un Barnabas en groten
Striet mit ehr harn, befohlen se, dat Paulus un Barnabas un etliche
annere mank ehr rup trecken schulln na Jerusalem to de Apostels un
Öllsten wegen düsse Frag. _Kap. 11, 30._
3. Un se warn vun de Gemeen geleitet un trocken dörch Phönicien un
Samarien un vertellten de Heiden ehren Wandel un maken alle Bröder grote
Freude.
4. As se awer henkeemen na Jerusalem, worden se upnahmen vun de Gemeen un
vun de Apostel un vun de Öllsten. Un se verkündigten, woveel GOtt mit ehr
dahn har. _Kap. 14, 27._
5. Do träden up etliche vun de Pharisäer ehr Sekte, de glövig worden
weern un sproken: Man mutt se beschnieden un ehr befehlen to hollen Moses
sien Gesetz.
6. Awer de Apostels un de Öllsten keemen tosamen um düsse Red to
verhanneln.
7. Do man sik awer lang hen un her streden har, stunn Petrus up un sprok:
Ji Männer, leeven Bröder, ji weet, dat GOtt lang vör düsse Tied mank
uns mi utwählt hett, dat dörch mienen Mund de Heiden dat Wort vun dat
Evangelium hören un gloven schullen.
8. Un GOtt, de Hartenkenner, tügte över se un gev ehr den heiligen GEist
grad ebenso as uns. _Ps. 7, 10._
9. Un mak keenen Unnerscheed twischen uns un ehr un mak ehre Harten dörch
den Gloven rein. _Kap. 10, 34._
10. Wat versökt ji denn nu GOtt un leggt dat Joch up de Jünger ehren
Hals, dat weder unsere Vaders noch wi hebbt drägen kunnt? _Matth. 23, 4._
11. Sonnern wi gloven, dörch den HErrn JEsum Christum Siene Gnad selig to
warden gliekerwies as se ok. _Eph. 2, 4. 8._
12. Do schweeg de ganze Hupen still un hörten Paulus un Barnabas an, de
do vertellen dä’n, wat för grote Teken un Wunner GOtt dörch se dahn har
mank de Heiden. _Kap. 11, 18._
13. Darna as se still schweegen, antworde Jakobus un sprok: Ji Männer,
leeven Bröder, hört mi to.
14. Simon hett vertellt woans GOtt toeerst heimsöcht hett un annahmen en
Volk ut de Heiden to Sienen Namen. _Kap. 10, 44._
15. Un dat stimmt mit de Propheten ehre Reden, as schreben steiht:
16. Darna will ik wedderkamen un will wedder buen David siene Hütt, de
verfallen is un ehre Löcker will ik wedder tomaken un will se uprichten;
_Amos. 9, 11._
17. Up dat, wat dar över is vun de Minschen, na den HErrn fragen schall,
darto alle Heiden, över weke Mien Namen nennt is, sprickt de HErr, de dat
alles deiht.
18. GOtt sünd alle Siene Warke bewußt vun de Welt her.
19. Darum beschlut ik, dat man de, so ut de Heiden to GOtt sik bekehren
dohn, nich Unruh maken schall;
20. Sonnern dat ehr schreben ward, dat se sik enthollen vun de
Unreinigkeit, de Avgötterie, vun Horerie un vun dat Erstickte un vun dat
Blot. _3. Mos. 3, 17._
21. Denn Moses hett siet langer Tied in alle Städe son Lüd, de Em
predigen dohn, un he ward alle Sabbatdage in de Scholen lest. _Kap. 13,
15._
22. Un dat düch got de Apostel un de Öllsten, mit de ganze Gemeen, ut ehr
Männer to erwählen un to schicken na Antiochien mit Paulus un Barnabas un
Silas, weke Männer Lehrer weeren mank de Bröder.
23. Un se geven en Schrift in ehre Hand, de heet also: Wi, de Apostel un
Öllsten un Bröder, wünschen Heil de Bröder ut de Heiden, de to Antiochien
un Syrien un Cilicien sünd.
24. Dewiel wi dat hört hebbt, dat etliche vun de Unsern sünd utgahn
un hebbt jug mit Lehren irre makt un jug Seelen bekümmert un seggt:
Ji schüllt jug beschnieden laten un dat Gesetz hollen, weke wi nicks
befahlen hebbt. _Kap. 20, 30. Gal. 2, 4._
25. Hett uns dat got dücht, as wi eendrächlich versammelt weern, Männer
to erwählen un to jug to schicken mit unse leevsten Bröder Barnabas un
Paulus,
26. Weke Minschen ehre Seelen hebbt hengeven för unsern HErrn JEsum
Christum Sienen Namen.
27. So hebbt wi mit se schickt Judas un Silas, weke ok mit Worden
datsülvige jug verkündigen warden.
28. Denn dat gefallt den heiligen GEist un uns, jug keene Beschwerung
mehr uptoleggen, as alleen düsse nothwendigen Stücke,
29. Dat ji jug enthollen schüllt vun de Götzenopfer un vun dat Blot un
vun dat Erstickte un vun Horerie; wenn ji jug vun düt enthollen doht,
doht ji Recht. Un nu levt wol!
30. As düsse afferdigt weeren, keemen se na Antiochien un versammelten de
Gemeen un överantworten den Breef.
31. As se den lesen dän, warn se froh över den Trost. _Kap. 13, 48._
32. Judas awer un Silas, de ok Propheten weeren, ermahnten de Bröder mit
veele Reden un stärkten se. _Kap. 11, 27. 13, 1._
33. Un as se en Tied lang sik dar uphollen harn, warn se vun de Bröder
mit Freden afferdigt an de Apostel.
34. Dat gefull awer Silas, dat he dar blieven dä.
35. Paulus awer un Barnabas harn ehr Wesen in Antiochien, lehrten un
predigten mit veele Annere den HErrn Sin Wort.
36. Na etliche Dag awer sprok Paulus to Barnabas: Lat uns nu wedder
uttrecken un unse Bröder besöken dörch alle Städe, in de wi den HErrn Sin
Wort verkündigt hebbt, woans se sik hollen doht.
37. Barnabas awer gev den Rat, dat se mit sik nehmen schullen Johannes,
mit den Tonamen Markus.
38. Paulus awer heel dat nich för billig, dat se so enen Mann mit sik
nehmen dä’n, de vun ehr weken weer in Pamphylien un weer nich mit ehr
trocken to dat Wark. _Kap. 13, 13._
39. Un se keemen hart tosamen, so dat se vun enanner trocken un Barnabas
to sik neem Markus un fohr mit em to Schip na Cypern.
40. Paulus awer wählte Silas un trock hen, GOtt Sin Gnad befahlen vun de
Bröder.
41. He trock awer dörch Syrien un Cilicien un stärkte de Gemeen.
Dat 16. Kapitel.
1. He keem awer na Derbe un Lystra un süh, en Jünger weer dar, mit Namen
Timotheus, en jüdische Fru ehr Söhn, de weer glövig, awer sin Vader weer
en Grieche. _Kap. 19, 22._
2. De har en goden Rop bi de Bröder mank de Lystraner un in Ikonien.
_Kap. 6, 3. 10, 22._
3. Düssen wull Paulus mit sik trecken laten, un neem un beschned em um de
Juden willen, de an densülvigen Ort wahnen dä’n, denn se wussen alle, dat
sin Vader en Grieche west weer.
4. As se awer dörch de Städe trecken dän överantworten se ehr, to hollen
den Spruch, de vun de Aposteln un de Öllsten in Jerusalem beslaten weer.
_Kap. 15, 20. 29._
5. Dar warn de Gemeenen in den Gloven fast makt un neemen däglich to an
Tall.
6. As se awer dörch Phrygien un dat Land Galatien trecken dä’n, war ehr
wehrt vun den heiligen GEist, to reden dat Wort in Asien. _Kap. 18, 23._
7. As se awer keemen in Mysien, versöchten se dörch Bithynien to reisen;
un de GEist leet ehr dat nich to.
8. As se awer vör Mysien vörbi trecken dän, keemen se hendal na Troas.
_Kap. 20, 6. 2. Cor. 2, 12. 2. Tim. 4, 13._
9. Un Paulus seeg en Gesicht in de Nacht, dat weer en Mann ut Macedonien,
de stunn un bä em un sprok: Kumm dal na Macedonien un help uns.
10. As he awer dat Gesicht sehn har, do söchten wi alsbald to reisen na
Macedonien, säker, dat uns de HErr darhen beropen har, ehr dat Evangelium
to predigen.
11. Do fohren wi ut vun Troas un in graden Lop keemen wi na Samothracien,
den annern Dag na Neapolis.
12. Un vun dar na Philippi, wat de Hauptstadt is vun dat Land Macedonien
un en Friestadt. Wi heeln uns awer in düsse Stadt etliche Dage up.
13. An den Sabbatdag gungen se rut vör de Stadt an dat Water, wo man
pleggt to bäden, un setten sik un redten to de Fruens, de dar tosamen
keemen.
14. Un en gottesfürchtige Fru mit Namen Lydia, en Purpurkrämersch ut de
Thyatirer ehre Stadt, hörte to, de dä de HErr dat Hart up, dat se darup
Acht har, wat Paulus redt har. _Luk. 24, 45._
15. As se awer un ehr Hus döfft war, vermahnte se uns un sprok: So ji mi
darvör hollen doht, dat ik glövig bün an den HErrn, so kamt in min Hus un
blievt dar. Un se dwung uns. _1. Mos. 18, 3._
16. Dat gescheeg awer, as wi to dat Gebed gahn dä’n, dat uns en Deern
entgegen kamen dä, de har en Wahrsagergeist, un brocht ehren Herren
veelen Gewinn mit Wahrseggen.
17. Desülvige folgte uns allerwärts, Paulus un uns, schreeg un sprok:
Düsse Minschen sünd GOtt den Allerhöchsten Sine Knechts, de jug den Weg
to de Seligkeit verkündigen doht. _Mark. 1, 24. 34._
18. Düt dä se mennigen Dag. Paulus awer dä dat weh un he dreih sik um un
sprok to den Geist: Ik befehl di in JEsus Christus Sinen Namen, dat du
vun ehr utfahren deihst. Un he fahr ut to desülvige Stunn. _Mark. 16, 17._
19. As awer ehre Herrschaft sehn dä, dat de Hoffnung up ehren Gewinn
utfahrt weer, neemen se Paulus un Silas, trocken se up den Markt vör de
Öbbersten,
20. Un föhrten se to de Hauptlüd un sproken: Düsse Minschen maken unse
Stadt wirr un sünd Juden; _Kap. 17, 6. 1. Kön. 18, 17._
21. Un verkündigt en Wies’, de sik för uns nich schickt antonehmen, noch
darna to dohn, wiel wi Römer sünd.
22. Un dat Volk war upwiegelt gegen se un de Hauptlüd leeten ehr de
Kleder afrieten un heeten se utpietschen. _2. Cor. 11, 25. Phil. 1, 30.
1. Thess. 2, 2._
23. Un as se se düchtig utpietscht harn, schmeeten se se in dat
Gefangenhus un befohlen den Stockmeister dat he se got bewahren dä.
24. De neem düt Gebot an un schmeet se in dat binnerste Gefängnis un lä
ehre Föt in den Stock.
25. Um Middernacht awer bäden Paulus un Silas un lavten GOtt, un de
Gefangenen hörten se. _Kap. 4, 31. 5, 41._
26. Un nich lang darna war en grot Eerdbeben, so dat de Grund vun dat
Gefangenhus sik bewegen dä. Un vun de Stunn an warn alle Döhren updahn un
all ehr Bande los.
27. As awer de Stockmeister ut den Slap fohr un seeg de Döhren vun dat
Gefangenhus updahn, trock he dat Schwert un wull sik sülvst dod maken,
denn he dach, de Gefangenen weern weglopen.
28. Paulus awer reep lut un sprok: Doh di nicks to leed, denn wi sünd
alle hier.
29. He förrer awer en Licht un sprung rin un fung an to bevern un full
Paulus un Silas to Föten.
30. Un föhr se rut un sprok: Leeve Herren, wat schall ik dohn, dat ik
selig warr? _Luk. 3, 10._
31. Se sproken: Glov an den HErrn JEsum Christum, so warst du un din Hus
selig. _Joh. 3, 16._
32. Un sän em dat Wort vun den HErrn un alle, de in sin Hus weeren.
33. Un he neem se to sik in desülvige Stunn vun de Nacht un wusch ehr de
Stremen af; un he leet sik döpen un ebenso all de Sienigen.
34. Un föhr se in sin Hus un spieste un freute sik mit sin ganzes Hus,
dat he an GOtt glövig worden weer. _Luk. 5, 29._
35. Un as dat Dag war, schickten de Hauptlüd Stadtdeeners hen un sproken:
Lat de Minschen gahn!
36. Un de Stockmeister verkündigt düsse Red Paulus: De Hauptlüd hebbt
herschickt, dat ji los sin schüllt. Nu treckt ut un gaht hen mit Freden.
37. Paulus awer sprok to ehr: Se hebbt uns, de wi doch Römer sünd, ohne
Recht un Urdeel öffentlich utpietscht un in dat Gefangenhus schmeeten un
schulln uns nu heemlich rutstöten? Nich also, sonnern lat se sülvst kamen
un uns rutföhren. _Kap. 22, 25._
38. De Stadtdeeners verkündigten düsse Worde de Hauptlüd, un de warn
bang, as se hören dä’n, dat se Römer weeren.
39. Un keemen un vermahnten se un föhrten se rut un bän se, dat se
uttrocken ut de Stadt. _Matth. 8, 34._
40. Do gungen se ut dat Gefangenhus un gungen na Lydia hen. Un as se de
Bröder sehn un tröstet harn, trocken se ut.
Dat 17. Kapitel.
1. As se awer dörch Amphipolis un Appolonia reisen dä’n, keemen se na
Tessalonich, dar weer en Judenschol. _1. Thess. 2, 2._
2. So as Paulus dat gewohnt weer, gung he to ehr rin un redete mit ehr up
dree Sabbate ut de Schrift.
3. Mak ehr desülvige apenbar un lä ehr dat ut, dat Christus muß lieden
un upstahn vun de Doden un dat düsse JEsus, den ik (sprok he), jug
verkündigen do, is de Christ. _Luk. 24, 27. 45._
4. Un etliche mank ehr fullen em to un gesellten sik to Paulus un Silas,
ok en grote Hupen vun gottesfürchtigen Griechen, darto nich wenige vun de
vörnehmsten Fruens. _v. 17. Kap. 28, 24._
5. Awer de eegensinnigen Juden weeren neidisch un neemen to sik etliche
schlechte Kerls vun dat Pöbelvolk, maken en Rotte, un richten enen Uplop
in de Stadt an un keemen vör Jason sin Hus un söchten se herrut to föhren
vör dat gemeene Volk.
6. Do se ehr awer nich finnen dä’n, schleepten se Jason un etliche vun de
Bröder vör de Böversten vun de Stadt un schreegen: Düsse, de den ganzen
Weltkreis upregen doht, sünd hier ok her kamen. _Kap. 16, 20. 1. Kön. 18,
17._
7. De beharbargt Jason, un düsse alle handelt gegen den Kaiser sin Gebot,
seggt, en anner si de König, nämlich JEsus. _Luk. 23, 2._
8. Se bröchten awer dat Volk in Uprohr un de Böversten vun de Stadt, de
dat hören dä’n.
9. Un dar se Verantwortung vun Jason un de annern kregen harn, leeten se
se los.
10. De Bröder awer schickten alsobald Paulus un Silas weg in de Nacht, na
Beröam. As se dar kamen dä’n, gungen se in de Judenschol.
11. Denn düsse Juden harn en beter Gemöth as de to Thessalonich un neemen
dat Wort up, ganz willig un forschten däglich in de Schrift, ob sik dat
so verhollen dä. _Jes. 34, 16. Luk. 16, 29. Joh. 5, 39._
12. So glovten nu veele mank ehr un ok nich wenige vun de griechischen
ehrbaren Fruens un Mannslüd.
13. As awer de Juden to Thessalonich hörn dä’n, dat ok to Beröa dat Wort
GOttes vun Paulus verkündigt war, keemen se un regten dar ok dat Volk up.
14. Awer dar schickten de Bröder Paulus alsbald weg, dat he bet an dat
Meer gung; Silas awer un Timotheus bleven dar. _Kap. 16, 1._
15. De awer Paulus begleiten dä’n, brochten em bet na Athen. Un as se
Order kregen an Silas un Timotheus, dat se ok bald to em kamen schulln,
trocken se hen.
16. As awer Paulus to Athen up ehr töven dä, war he in sin Geist gewaldig
daröver upbröcht, dat he sehn dä, dat de Stadt so ganz afgöttisch weer.
_1. Thess. 3, 1._
17. Un he redete to de Juden un to de Gottesfürchtigen in de Schol, ok
up den Markt, alle Dage to de, so sik hento funnen.
18. Etliche awer vun de Gelehrten de Epikurer un Stoiker heeten dä’n,
streden sik mit em. Un etliche sproken: Wat will düsse Saatkrai seggen?
Etliche awer: Dat lett ja, as wull he nie Götter verkündigen. Dat mak,
dat he ehr dat Evangelium vun JEsu un vun de Uperstahung verkündigt har.
_1. Cor. 4, 12._
19. Se neemen em awer un föhrten em up den Richtplatz un sproken: Könnt
wi ok erfahren, wat dat för en nie Lehr is, de du lehrn deihst?
20. Denn du bringst wat Nies vör unse Ohren, so wulln wi gern weten, wat
dat wesen deiht.
21. De Athener awer alle, ok de Utlänners un Gäste, dachten an nicks
anners, as wat nies to seggen oder to hören.
22. Paulus awer stunn midden up den Richtplatz un sprok: Ji Männer vun
Athen: ik seh, dat ji in alle Stücken sehr gottsfürchtig wesen doht.
23. Denn ik bün hier dörchgahn un hef sehn jug Gottesdeenste un funn
eenen Altar, up den weer schreben: »För den unbekannten GOtt!« Nu
verkündige ik jug densülvigen, den ji ahn dat to weten, Gottesdeenst doht.
24. GOtt, de de Welt makt hett, un alles wat darin is, dewiel He en HErr
is vun den Himmel un de Eer, wahnt nich in Tempel de mit de Hann makt
sünd. _Kap. 7, 48._
25. He ward ok nich mit Minschenhann plegt, as ob He jemand nödig har,
dar He sülvst jedermann Leven un Athem un alles geven deiht. _Ps. 50, 8._
26. Un He hett makt, dat vun een Blot alle Minschengeschlechter sünd, de
up den ganzen Eerdboden wahnen doht un hett en Maal sett, as He dat tovör
utsehn hett, wo lang un breet se wahnen schulln. _5. Mos. 32, 8._
27. Dat se den HErrn söken schulln, ob se Em doch föhlen un finnen mögen.
Un twar is He nich wiet vun Jedereen mank uns. _Jes. 55, 6._
28. Denn in Em levt, webt un sünd wi, as ok etliche Dichters bi jug seggt
hebbt: Wi sünd vun Sin Geschlecht.
29. So wi denn nu vun göttlich Geschlecht sünd, schülln wi nich meenen,
de GOttheit si gliek de goldenen, sülvernen oder steenernen Biller, dörch
minschliche Gedanken makt. _Jes. 46, 5._
30. Un GOtt hett twar de Tied vun de Unwissenheit bether översehn, nu
awer gebütt He alle Minschen an alle Enden Buße to dohn. _Kap. 14, 16.
Luk. 24, 47._
31. Darum, dat He en Dag sett hett up den He richten will den Eerdkreis
mit Gerechtigkeit dörch enen Mann, in den He dat beslaten hett un
Jedereen vörhollt den Gloven, indem He Em hett vun de Doden uperweckt.
_Röm. 14, 10. Apost. 3, 15._
32. As se hören dä’n de Uperstahung vun de Doden, do harn weke ehren
Spott, weke awer sproken: Wi wöllt di darvun en anner Mal wieder hören.
_1. Cor. 1, 23._
33. Also gung Paulus vun ehr.
34. Weke Männer awer hungen em an un warn glövig, mank düsse weer
Dionysius, een ut den Rat, un en Fru, mit Namen Damaris, un etliche
annere mit ehr.
Dat 18. Kapitel.
1. Darna gung Paulus vun Athen un keem na Korinth.
2. Un funn dar en Juden, mit Namen Aquila, de Geburt na ut Pontos, de
körtlich ut Welschland kamen weer, samt siene Fru, Priscilla (darum, wiel
de Kaiser Claudius gebaden har, dat alle Juden ut Rom gahn schulln).
_Röm. 16, 3._
3. Na densülvigen gung he rin, un dewiel he datsülvige Handwark har,
bleev he bi ehr un arbeidte. Se weeren awer vun Handwark Teppichmakers.
_1. Cor. 4, 12._
4. Un he lehrde in de Schol up alle Sabbate un överred beide, Juden un
Griechen.
5. As awer Silas un Timotheus ut Macedonien kamen dä’n, drängte Paulus de
GEist, de Juden to betügen, dat JEsus de Christ is. _Kap. 17, 14. 15._
6. As se awer wedderstreven un lästern dä’n, schürr he sien Kleder ut un
sprok to ehr: Jug Blot si över jug’n Kopp, ik gah nun nu af an blot to de
Heiden. _Kap. 13, 51. Matth. 10, 14._
7. Un mak sik vun dar un keem in Enen sin Hus, de Just heeten dä un
gottesfürchtig weer un den sin Hus dicht bi de Schol weer.
8. Crispus awer, de Böverste vun de Schol glovte an den HErrn mit sin
ganzes Hus; un veele Korinther, de anhören dä’n, warn glövig un leeten
sik döpen.
9. De HErr sprok awer dörch en Gesicht in de Nacht to Paulus: Wes’ nich
bang, sonnern red un si nich still! _1. Cor. 2, 3._
10. Denn Ik bün mit di, un nüms schall sik unnerstahn, di Schaden to
dohn, denn Ik hef en grotes Volk in düsse Stadt. _Jes. 41, 10. Jer. 1,
18. Hohel. 2, 23. Joh. 10, 16._
11. He blev dar en Jahr un söß Monat un lehrte se dat Wort GOttes.
12. As awer Gallion Landvogt weer in Achaja, makten de Juden
eendrächdiglich Uprohr gegen Paulus un föhrten em vör den Richtstohl.
13. Un sproken: Düsse överredt de Lüd, GOtt to deenen gegen dat Gesetz.
14. As awer Paulus den Mund updohn wull, sprok Gallion to de Juden: Wenn
dat sik um en Verbreken oder um en Frevel handeln dä, so war ik jug
billig anhörn. _Kap. 25, 11._
15. Dewiel dat awer en Frag is vun de Lehr, un vun dat Wort un vun dat
Gesetz mank jug, so seht ji sülvst to, ik gedenk nich Richter daröver to
sin. _Matth. 27, 24. Joh. 18, 31._
16. Un dreev se vun den Richtstohl.
17. Do greepen all de Griechen Sosthenes, den Böversten vun de Schol, un
schlogen em vör den Richtstohl un Gallion neem sik dat nich an. _1. Cor.
1, 1._
18. Paulus awer bleev noch lang dar, darna mak he sinen Afscheed mit de
Bröder un wull na Syrien schepen un mit em Priscilla un Aquila un he
beschor sin Kopp to Kenchrea, denn he har en Gelövnis. _Kap. 21, 4. 4.
Mos. 6, 9. 18._
19. Un keem dal na Ephesus un leet se dar. He awer gung in de Schol un
sprok mit de Juden.
20. Se bäden em awer, dat he noch längere Tied bi ehr bliven dä. Un he
wull dat nich;
21. Sonnern neem Afscheed vun ehr un sprok: Ik mutt up jeden Fall dat
kamende Fest to Jerusalem fieren, will’t GOtt, so will ik wedder to jug
kamen. Un fohr weg vun Ephesus. _1. Cor. 4, 19. Ebr. 6, 3. Jak. 4, 15._
22. Un keem na Cäsarea un gung rup un gröte de Gemeen un trock dal na
Antiochien.
23. Un blev dar enige Tied un reiste wieder un dörchwandelte na enanner
dat galatische Land, un Phrygien un stärkte alle Jünger.
24. Dar keem awer na Ephesus en Jud mit Namen Apollo, vun Geburt vun
Alexandria, en beredte Mann un mächtig in de Schrift.
25. Düsse weer ünnerwiest in den HErrn Sin Weg un ivrig im GEist, sprok
brünstig un he lehrte mit Fliet vun den HErrn un wuß blot vun Johannes
sin Döp.
26. Düsse fung an frie to predigen in de Schol. Do em awer Aquila un
Priscilla hören dä’n, neemen se em to sik un läden em GOtt Sinen Weg noch
gründlicher ut.
27. As he awer in Achaja reisen wull, schreven se de Bröder un vermahnten
de Jünger, dat se em upnehmen schulln. Un as he dar ankamen weer, holp he
veele vun de, de glövig worden weern dörch de Gnad.
28. Denn he överwunn de Juden beständig un bewieste dütlich dörch de
Schrift, dat JEsus de Christ weer. _Kap. 9, 22._
Dat 19. Kapitel.
1. Dat gescheeg awer, do Apollo to Korinth weer, dat Paulus dörchwandeln
dä de bövere Landschaften un na Ephesus keem un enige Jünger funn. _Kap.
18, 19. 21._
2. To de sprok he: Hebbt ji den heiligen GEist kregen, as ji glövig
worden sünd? Se sproken to em: Wi hebbt noch nümmer hört, ob en heilige
GEist dar is.
3. Un he sprok to ehr: Warup sünd ji denn döfft? Se sproken: Up Johannes
sin Döp.
4. Paulus awer sprok: Johannes hett döfft mit de Döp vun de Buße un sä
dat Volk, dat se glöven schulln an Den, de na em kamen schull, dat is, an
JEsum, dat He Christus sin deiht. _Matth. 3, 11._
5. As se dat hören, leeten se sik döpen up den HErrn JEsum Sinen Namen.
6. Un as Paulus de Hann up se leggen dä, keem de heilige GEist up se un
se redten mit Tungen un prophezeiten. _Kap. 1, 5. 6, 6. Kap. 8, 17. 2, 4.
10, 44. 11, 15._
7. Un alle düsse Männer weeren bi twölf.
8. He gung awer in de Schol un predigte frie dree Monate lang, lehrte se
vun dat Riek GOttes un söch se to övertügen.
9. As awer etliche verstockt weeren un nich gloven un övel reden dä’n vun
den Weg vör dat Volk, gung he vun ehr un sonner de Jünger af un sprok
däglich in de Schol vun en Mann, de Tyrannus heet. _2. Tim. 1, 15._
10. Dat gescheeg awer twee Jahr lang, also dat alle, de in Asien wahnen
dän, dat Wort vun den HErrn JEsus hörten, beide Juden un Griechen.
11. Un GOtt wirkte nich lütte Daten dörch Paulus sine Hann.
12. Also dat se ok vun sin Hut de Sweetdöker un Bostdöker över de Kranken
hollen dän un de Süken vun ehr weeken un de bösen Geister vun ehr rut
fahren dä’n.
13. Dar unnerstunnen sik awer etliche vun de rumlopenden Juden, de dar
Beschwörer weeren, den HErrn JEsus Sinen Namen to nehmen över de, weke
böse Geister harn un sproken: Wi beschwören jug bi JEsus, den Paulus
predigen deiht.
14. Dat weeren awer söben Söhns vun en Juden Skeva, den Hohenprester, de
dat dä’n.
15. Awer de böse Geist antworde un sprok: JEsus kenn ik wol un weke
Paulus weet ik wol, wokeen sünd ji awer?
16. Un de Minsch, in den de böse Geist weer, sprung up se un war se över
un schmeet se unner sik, so dat se nakt un verwundet ut datsülvige Hus
wegleepen.
17. Dat war awer alle kund de to Ephesus wahnen dä’n, beide, Juden un
Griechen, un en Furcht full up se alle un den HErrn JEsus Sin Nam war
hoch lavet.
18. Dar keemen ok veele vun de, weke glövig worden weeren un bekennten un
verkünnigten, wat se utrichtet harn.
19. Veele awer, de averglövige Saken dreven harn, bröchten de Böker
tosamen un verbrennten se apenbar, un överrekten wat se werth weern un
funnen föftig dusend Groschen Werth.
20. Also mächtig wuß den HErrn Sin Wort un neem överhand. _Kap. 6, 7. 12,
24._
21. Dar dat uprichtet weer, neem sik Paulus in sin GEist vör, dörch
Macedonien un Achaja to reisen un na Jerusalem to wannern un sprok:
Naher, wenn ik dar west bün, mutt ik ok Rom sehn.
22. Un schick twee, de em deenen dä’n, Timotheus un Erastus, na
Macedonien. Awer he vertrock sik ene Wiel in Asien.
23. Um desülvige Tied fung awer keene klene Bewegung över düssen Weg an.
_2. Cor. 1, 8._
24. Denn Eener, mit Namen Demetrius, en Goldschmidt, de mak de Diana
sülverne Tempel un gev de Handwarkers keenen lütten Verdeenst.
25. Desülvigen reep he tosamen un de annere Arbeiters vun datsülvige
Handwark un sprok: Leeve Männer, ji weet, dat wi groten Verdeenst vun
düssen Handel hebbt.
26. Un ji seht un hört, dat nich alleen in Ephesus, sonnern ok bina in
ganz Asien, düsse Paulus veel Volk afwennig makt un överredt un sprickt:
Dat sünd keen Götter, de vun Hann makt sünd.
27. Awer dar is nich alleen Gefahr vörhanden, dat unse Handel litt,
sonnern ok de grote Göttin Diana ehr Tempel ward vör nicks hollen, un
ehre Majestät ward darto unnergahn, weke doch ganz Asien un de Weltkreis
Gottesdeenst erwiesen deiht.
28. As se dat hören dä’n, warn se vull Wut, schreegen un sproken: Grot is
de Epheser ehr Diana!
29. Un de ganze Stadt war vull Larm. Se störmten awer eenmödiglich na dat
Theater un kreegen Gajus un Aristarichus, Paulus sine Gesellen, to faten.
_2. Cor. 1, 8._
30. As awer Paulus wull mank dat Volk gahn, leeten de Jünger dat nich to.
31. Ok etliche vun de Böversten in Asien, de Paulus sin goden Fründe
weeren, schickten to em un vermahnten em, dat he nich in dat Theater gahn
schull.
32. Etliche schreegen düt, etliche wat anners un weer de Gemeen wirr un
de meiste Deel wuß nich, worum se tosamen kamen weeren.
33. Etliche awer mank düt Volk trocken Alexander rut, as de Juden em rut
stöten dä’n. Alexander awer wink mit de Hand un wull sik vör dat Volk
verantworden. _Kap. 12, 17. 13, 16. 21, 40._
34. As se awer gewahr warn, dat he en Jude weer, fungen se an mit een
Stimm to schrien un schreegen bi twee Stunnen: Grot is de Epheser ehr
Diana!
35. As awer de Kanzler dat Volk still makt har, sprok he: Ji Männer vun
Ephesus, wokeen is de Minsch, de nich weeten deiht, dat de Stadt Ephesus
en Plegerin vun de grote Göttin Diana un dat himmlische Bild is?
36. Wiel düt nu unbestreden is, so schüllt ji jo still wesen, un nicks
unbedächdich dohn.
37. Ji hebbt düsse Minschen her brocht, de keen Tempelrövers noch
Lästerer vun jug Göttin sünd.
38. Hett awer Demetrius gegen Jemand en Anklag, so hol man Gericht un dar
sünd Landvagts, lat se sik enanner verklagen.
39. Wüllt ji awer wat anners verhandeln, so kann man dat utrichten in en
ordentliche Gemeen.
40. Denn wi staht in de Gefahr, dat wi wegen düsse hütige Dag wegen
Uprohr verklagt warrn un doch is keen Orsak vörhanden, womit wi uns gegen
düssen Uprohr entschuldigen künnt. Un as he dat seggt har, leet he de
Gemeen gahn.
Dat 20. Kapitel.
1. As nu de Uprohr uphört har, reep Paulus de Jünger to sik un segnete se
un gung ut de Stadt, to reisen na Macedonien. _1. Tim. 1, 3._
2. Un as he desülvigen Länner dörchtrock un se vermahnt har mit veele
Worde, keem he na Griechenland un bleev dar dree Monat.
3. As awer de Juden em nahstellen dä’n, as he na Syrien fahren wull,
beschlot he, wedder umtokehren dörch Macedonien.
4. Dar trocken awer mit em bet in Asien Sopater vun Beröa, vun
Thessalonich awer Aristarchus un Sekundas un Gajus vun Derbe, un
Timotheus, ut Asien awer Tychicus un Trophimus. _Kap. 17, 10. 19, 29._
5. Düsse gungen vörut un tövten up uns in Troas. _Kap. 16, 8._
6. Awer wi schepten na de Osterdage vun Philippi bet na den föften Dag un
keemen to ehr na Troas un harn uns’ Wesen dar söben Dage.
7. Up en Söndag awer, as wi tosamen kamen weern, dat Brod to breken,
sprok Paulus mit ehr, dar he den annern Dag utreisen wull un bleev bi to
reden bet to Mitternacht.
8. Un dar weeren veele Fackeln up den Söller, wo se versammelt weeren.
9. Dar seet awer en Jüngling, mit Namen Eutychus, in dat ene Finster un
full in en depen Slap, dewiel Paulus so lang reden dä un war vun den Slap
unnerkregen un full hendal vun dat drüdde Stockwark un war dod uphaben.
10. Paulus awer gung hendal un full up em, fat em um un sprok: Makt keen
Larm, denn sin Seel is in em. _1. Kön. 17, 21._
11. Dar gung he rup un brok dat Brod un eet wat un sprok veel mit ehr,
bet de Dag anbreken dä un also trock he ut.
12. Se bröchten awer den Jüngling lebendig un warn nich wenig tröstet.
13. Wi awer trocken vöran up dat Schip un föhrten na Assos un wullen dar
Paulus to uns nehmen, denn he har dat so befahlen un he wull to Fot gahn.
14. As he nu to uns keem to Assos, neemen wi em to uns un keemen na
Mitylene.
15. Un vun dar schepten wi un keemen den annern Dag hen na Chios, un den
folgenden Dag heeln wi up Samos un bleeven in Trogyllion un den annern
Dag keemen wi na Miletus.
16. Denn Paulus har beslaten, vör Ephesus över to schepen, dat he nich
muß in Asien sin Tied tobringen, denn he ielte, up den Pingstdag in
Jerusalem to sin, so em dat möglich weer. _Kap. 18, 21._
17. Awer vun Milet schick he na Ephesus un leet förrern de Öllsten vun de
Gemeen.
18. As awer de to em keemen, sprok he to ehr: Ji weet vun den eersten Dag
an, as ik bün in Asien kamen, dat ik alle Tied bi jug west bün.
19. Un hef den HErrn deent mit alle Demot un mit veele Thranen un
Anfechtungen, de mi sünd wedderfahren vun de Juden, de mi nastellen dä’n.
20. Wo ik nicks versühmt hef, dat dar nützlich is, dat ik jug nich
verkündigt hef un jug lehrt apenbar un eenzeln;
21. Un hef betügt beide, de Juden un Griechen, de Buße to GOtt un den
Gloven an unsern HErrn JEsum Christum. _Mark. 1, 15._
22. Un nu seht, ik bün in den GEist bunnen, fahr hen na Jerusalem, weet
nich, wat mi dar tostöten ward,
23. Uter, dat de heilige GEist in alle Städe betügt un sprickt: Bande un
Bedrövnis töven dar up mi. _Kap. 9, 16. 21, 4-11._
24. Awer ik kehr mi dar nich an, ik holl min Leven ok nich sülvst för
düer, up dat ik vullbringen doh minen Loop mit Freuden un dat Amt, dat ik
kregen hef vun den HErrn JEsum, to betügen dat Evangelium vun GOtt Sin
Gnad! _Kap. 21, 13._
25. Un nu seht mal, ik weet, dat ji min Angesicht nich mehr sehn ward
alle de, dörch weke ik trocken bün un predigt hef dat Riek GOttes.
26. Darum betüge ik jug an düssen hütigen Dag, dat ik rein bün vun jug
Blot.
27. Denn ik hef jug nicks vörenthollen, dat ik jug nich verkündigt hef
GOtt Sinen Rat.
28. So hebbt nu Acht up jug sülvst un up dat ganze Heer, över weke jug de
heilige GEist sett hett to Bischofs, to weiden GOtt Sine Gemeen, weke He
dörch Sin egen Blod erworben hett.
29. Denn dat weet ik, dat na min Afscheed ward greuliche Wülvs mank jug
indringen, de de Heer nich verschonen warrn.
30. Ok mank jug sülvst ward upstahn Männer, de dar verkehrte Lehren reden
ward, de Jünger an sik to trecken.
31. Darum sied wacker un denkt daran, dat ik nich aflaten hef dree Jahr,
Dag un Nacht jeden een mit Thranen to vermahnen. _Ebr. 13, 17._
32. Un nu, leeve Bröder, ik befehl jug GOtt un dat Wort vun Sine Gnad, de
dar mächtig is, jug to erbuen un to geven dat Arvdeel mank alle, de dar
hilligt ward.
33. Ik hef vun jug keen Sülver noch Gold, noch Kleeder begehrt.
34. Denn ji weet sülvst, dat düsse Hann mi to min un min Gehülfen ehre
Notdurft deent hebbt.
35. Ik hef jug dörch dat alles wiest, dat man so arbeiden mutt un de
Schwachen upnehmen un denken an den HErrn JEsu Sin Wort, dat He seggt
hett: Geven is seliger as nehmen!
36. Un as he dat seggt har, kneete he dal un bä mit se alle.
37. Veele mank ehr fungen awer an to weenen un fullen Paulus um den Hals
un küsten em,
38. Am allermeisten bedrövt över dat Wort, dat he sä, se warn sin
Gesicht nich mehr sehn, un begleiten em in dat Schip.
Dat 21. Kapitel.
1. As dat nu gescheeg, dat wi, as wi Afscheed nahmen harn, afsegeln dä’n,
keemen wi graden Loops na Kos, un den folgenden Dag na Rhodus un vun dar
na Patara.
2. Un as wi en Schip funnen, dat na Phönicien fahren dä, treden wi darin
un fahren hen.
3. As wi awer Cypern to sehn kregen, leeten wi se to’r linken Hand un
schepten in Syrien un keemen an to Tyrus, denn dar schull dat Schip de
Waar utladen.
4. Un as wi Jünger funnen, bleeven wi dar söben Dage. De sän Paulus dörch
den GEist, he schull nich rup na Jerusalem trecken. _Kap. 11, 12. 20, 23._
5. Un dat gescheeg, as wi de Dag’ tobrocht harn, trocken wi ut un reisten
wieder. Un se alle begleiteten uns mit Fruens un Kinner bet rut vör de
Stadt un fullen up ehr Knee an dat Öwer un bäden.
6. Un as wi eenanner segnen dä’n, treden wi in dat Schip, se awer kehrten
sik wedder um na de ehrigen.
7. Wi awer vullbrochen de Schipfahrt vun Tyrus un keemen na Ptolemais un
gröten de Bröder un bleeven enen Dag bi ehr.
8. Den annern Dag trocken wi ut, de wi mit Paulus weeren un keemen na
Cäsarien un gungen in Philippus, den Evangelisten, sin Hus, de een vun de
söben weer, un bleeven bi em.
9. Desülvige har veer Döchder, de weeren Jungfruens un wahrseggten. _Kap.
2, 17. Joel. 3, 1._
10. Un as wi mehrere Dage dar bleeven, keem vun Judäa hendal en Prophet,
mit Namen Agabus, un keem to uns. _Kap. 11, 28._
11. De neem Paulus sin Görtel un bunn sin Hann un Föt un sprok: Dat seggt
de heilige GEist: Den Mann, den de Görtel tohört, ward de Juden also
binnen in Jerusalem un överantworden in de Heiden ehre Hann. _Kap. 20,
23._
12. As wi awer dat hören dä’n, bän wi un de vun densülvigen Ort weeren,
em, dat he nich rup na Jerusalem trecken schull. _Matth. 16, 22._
13. Paulus awer antworde: Wat makt ji, dat ji weent un mi dat Hart breken
doht? Denn ik bün bereit, nich alleen mi binnen to laten, sonnern ok to
starven in Jerusalem, um den HErrn JEsu Sinen Namens willen. _Röm. 8, 36._
14. As he sik awer nich överreden leet, schweegen wi still un sän: Den
HErrn Sin Will gescheh!
15. Un na desülvigen Dage rüsteten wi uns un trocken rup na Jerusalem.
16. Dar keemen awer mit uns etliche Jünger vun Cäsarea un föhrten uns to
Eenen, mit Namen Mnason, ut Cypern, de en ole Jünger weer, bi den wi
harbargen schullen.
17. As wi nu na Jerusalem kamen dä’n, neemen uns de Bröder geern up.
18. Den annern Dag awer gung Paulus mit uns in to Jakobus, un de Öllsten
keemen dar alle hen.
19. Un as he se grötet har, vertell he eenen na den annern wat GOtt dahn
har mank de Heiden dörch sinen Deenst. _Luk. 10, 17. Apost. 20, 24._
20. As se awer dat hören dä’n, lavten se den HErrn un sproken to em:
Broder, du sühst, wo veel dusend Juden dar sünd, de glövig worden sünd,
un sünd alle Iwerers över dat Gesetz.
21. Se hebbt ehr awer vertellt gegen di, dat du alle Juden lehren deihst,
de mank de Heiden sünd, vun Moses aftofallen, un dat du seggen deihst, se
schüllt ehre Kinner nich beschnieden, ok nich na desülvige Wiese leven.
22. Wat is denn nu to dohn? De Gemeen mutt allerdings tosamen kamen, denn
dat ward vör se kamen, dat du kamen büst.
23. So doh nu dat, wat wi di seggt.
24. Wi hebbt veer Männer, de hebbt en Gelöbnis up sik. Desülvigen nimm
to di un lat di rein maken mit ehr un dräg de Kosten för se, dat se ehre
Kopp kahl scheeren un alle hören doht, dat dat nicks is dat se gegen di
hört hebbt, sonnern dat du ok in dat Gesetz wanneln un dat holen deihst.
25. Denn an de Glövigen mank de Heiden hebbt wi schreben un beslaten, dat
se nicks darvun holen schullen, sonnern sik alle in Acht nehmen vör dat
Götzenopfer, vör dat Blot, vör dat Erstickte un vör Horerie.
26. Do neem Paulus de Männer to sik un leet sik den annern Dag mitsamt
ehr rein maken un gung in den Tempel un leet sik sehn, wo he utholen dä
de Dage vun de Reinigung bet dat vör jeden een vun ehr dat Opfer opfert
war.
27. As awer de söben Dage schulln vull warrn, sehn em de Juden ut Asien
in den Tempel un bröchten dat ganze Volk in Uprohr, län de Hann an em un
schreegen:
28. Ji Männer vun Israel, helpt! Düt is de Minsch, de alle Minschen an
alle Enden lehren deiht gegen düt Volk, gegen dat Gesetz un gegen düsse
Stell; ok darto hett he de Griechen in den Tempel föhrt un düsse heilige
Stell gemeen makt.
29. Denn se harn mit em in de Stadt Trophimus, den Epheser sehn, vun den
meenten se, Paulus har em in den Tempel föhrt.
30. Un de ganze Stadt keem in Uprohr un dat Volk leep tosamen. Se greepen
awer Paulus un trocken em ut den Tempel rut un alsobald warn de Döhren
toslaten.
31. As se em awer dod maken wullen, keem dat Geschrie rup vör den
böversten Hauptmann vun de Schaar, dat dat ganze Jerusalem in Uprohr
weer.
32. De neem up de Stell de Kriegsknechts un Hauptlüd to sik un leep mank
se. As se awer den Hauptmann un de Kriegsknechts sehn dä’n, hörten se up,
Paulus to slagen.
33. As awer de Hauptmann neeg an se ran keem, neem he em an un leet em
binnen mit twee Keden, un frog, wokeen he weer un wat he dahn har?
34. Awer de een in dat Volk reep düt, de anner dat. Dar he awer nicks
Gewisses erfahren kunn vör den Spektakel, leet he em in dat Lager föhren.
35. Un as he an de Treppen keem, mussen em de Kriegsknechts dregen vör de
Gewalt vun dat Volk.
36. Denn veel Volk folgte em na un schreeg: Weg mit em!
37. As awer Paulus nu na dat Lager rin föhrt war, sprok he to den
Hauptmann: Dörf ik mit di reden? De awer sprok: Kannst du Griechisch?
38. Büst du nich de Egypter, de vör düsse Dag’ en Uprohr makt hett un
föhrtest in de Wüstenie rut veer dusend Meuchelmörders?
39. Paulus awer sprok: Ik bün en jüdische Mann vun Tarsen, en Börger vun
en namhafte Stadt in Cilicien; ik bä di, gif mi Verlöv, to reden to dat
Volk.
40. As he em dat verlöven dä, trä Paulus up de Treppen un wink dat Volk
mit de Hand. Do nu en grote Stille war, red he to ehr up Ebräisch un
sprok: _Kap. 12, 17. 13, 16. 19, 33._
Dat 22. Kapitel.
1. Ji Männer, leeven Bröder, un Vaders, hört min Verantwordung an jug.
2. As se awer hörn dä’n, dat he up Ebräisch to ehr sprok, warn se noch
stiller. Un he sprok:
3. Ik bün en jüdische Mann, geborn in Tarsen up Cilicien un uptrocken
in düsse Stadt, to Gamaliel sin Föt, gelehrt mit allen Fliet in dat
väderliche Gesetz un weer en Iwerer um GOtt, gliek wi ji alle sünd
hütigen Dags.
4. Un hef düssen Weg verfolgt bet an den Dod. Ik bunn se un överantworde
se in dat Gefängnis, beide, Mannslüd un Fruens;
5. As mi ok de Hoheprester un de ganze Hupen vun de Öllsten Tügnis geven
deiht, vun weke ik Brev kreeg an de Bröder un reiste na Damaskus, up dat
ik, de dar weeren, gebunnen föhrte na Jerusalem dat se pienigt warn.
_Kap. 9, 2. 26, 12._
6. Dat gescheeg awer, as ik hentrecken dä un dicht bi Damaskus keem, um
de Middagstied, umfung mi mit een Mal en grot Licht vun den Himmel. _Kap.
9, 3. 17. 26, 12. 1. Cor. 15, 8._
7. Un ik full dal up de Eer un hör en Stimm, de sprok to mi: Saul, Saul,
wat verfolgst du mi? _Kap. 9, 4. 26, 14. 15._
8. Ik antworde awer: HErr, wokeen büst Du? Un He sprok to mi: Ik bün
JEsus vun Nazareth, den du verfolgen deihst.
9. De awer mit mi weern, seegen dat Licht un warn bang; de Stimm awer vun
den, de mit mi reden dä, hörten se nich. _Kap. 9, 7._
10. Ik sprok awer: HErr, wat schall ik dohn? De HErr awer sprok to mi:
Stah up un gah na Damaskus, dar ward man di seggen vun alles, dat di to
dohn verordnet is. _Kap. 9, 6._
11. As ik awer vör Klarheit vun dat Licht nich sehn kunn, war ik an de
Hand föhrt vun de, de mit mi weeren un keem na Damaskus.
12. Dar weer awer en gottesfürchtige Mann na dat Gesetz, Ananias, de en
got Gerücht har bi alle Juden, de dar wahnen dä’n.
13. De keem to mi un trä bi mi un sprok to mi: Saul, leeve Broder, seh
up. Un ik seeg em an to desülvige Stunn.
14. He awer sprok: Unse Vaders ehr GOtt hett di verordnet, dat du Sinen
Willen erkennen un den Gerechten sehn schast un de Stimm ut Sinen Mund
hören. _Kap. 9, 15._
15. Denn du warrst Sin Tüg’ sin to alle Minschen vun dat, wat du sehen un
hört hest. _Kap. 26, 16._
16. Un nu, wat tövst du noch? Stah up un lat di döpen un afwaschen dine
Sünnen un rop an den HErrn Sinen Namen!
17. Dat gescheeg awer, as ik wedder na Jerusalem kamen un in den Tempel
bäden dä, dat ik entrückt war un seeg Em.
18. Do sprok He to mi: Il un mak di flink ut Jerusalem rut, denn se ward
dien Tügnis vun Mi nich upnehmen.
19. Un ik sprok: HErr, se weet sülvst, dat ik gefangen nehmen un schlagen
dä de, de an Di glovten, in de Scholen hier un dar. _Kap. 8, 3. 9, 2._
20. Un as Stephanus, Din Tüg’, sin Blot vergaten war, stunn ik ok darbi
un har en Wolgefalln an sin Dod un verwahr de ehr Kleder, de em dod maken
dä’n. _Kap. 7, 57. 8, 1._
21. Un He sprok to mi: Gah hen, denn Ik will di wiet mank de Heiden
schicken. _Kap. 9, 15. 13, 2._
22. Se hörten em awer to bet up düt Wort un fungen an to schrien un
sproken: Weg mit düssen vun de Eer, denn dat is nich billig, dat he leven
schall. _Kap. 21, 36._
23. As se awer schrien un ehr Kleder weg schmeeten un den Stoff in de
Luft schmieten dä’n,
24. Leet em de Hauptmann in dat Lager föhrn un sä, dat man em utpietschen
un verhörn schull, up dat he erfahren dä, um wat för en Orsak se so över
em ropen dä’n.
25. As se em awer mit Reemen anbinnen dä’n, sprok Paulus to den
Unnerhauptmann, de darbi stunn: Is dat ok recht bi jug, en römischen
Minschen ahn Urdeel un Recht uttopietschen?
26. As dat de Unnerhauptmann hören dä, gung he to den Oberhauptmann un
vertell em dat un sprok: Wat wullt Du maken? Düsse Minsch is Römisch.
27. Do keem de Oberhauptmann to em un sprok to em: Segg mi, büst du
Römisch? He awer sprok: Ja!
28. Un de Oberhauptmann antworde: Ik hef mi düt Börgerrecht mit en grote
Summ Geld verschafft. Paulus awer sprok: Ik awer bün ok Römisch geboren!
29. Do trän alsbald vun em weg de em utfragen schulln. Un de
Oberhauptmann war bang, as he hören dä, dat he römisch weer un he em
bunnen har.
30. Den annern Dag wull he gewiß erfahren, warum he verklagt war vun de
Juden un löste em vun de Banden un leet de Hohenpresters un ehren ganzen
Rat kamen un föhrte Paulus rut un stellte em mank se.
Dat 23. Kapitel.
1. Paulus awer seeg den Rat an un sprok: Ji Männer, leeven Bröder, ik hef
mit en ganz gut Geweten wandelt vör GOtt bet up düssen Dag. _Kap. 24, 16._
2. De Hoheprester Ananias awer befohl de, de um em stahn dä’n, dat se em
up den Mund schlogen.
3. Do sprok Paulus to em: GOtt ward di slagen, du gekalkte Wand, du
sittst dar un richst mi na dat Gesetz un heetst mi slagen gegen dat
Gesetz.
4. De awer umher stahn dä’n, sproken: Schellst du GOtt Sin Hoheprester?
5. Un Paulus sprok: Leeven Bröder, ik wuß nich, dat he de Hoheprester
is. Denn dar steiht schreben: Den Böversten vun din Volk schast du nich
fluchen! _2. Mos. 22, 28. 2. Pet. 2, 10. Jud. v. 8._
6. As awer Paulus erfahren dä, dat een Deel Sadducäer weer un de anner
Deel Pharisäer, reep he rin in den Rat: Ji Männer, leeven Bröder, ik
bün en Pharisäer un Söhn vun enen Pharisäer. Ik warr anklagt wegen de
Hoffnung un de Uperstahung vun de Doden willen. _Kap. 26, 5._
7. As he awer dat sä, war en Uprohr mank de Pharisäer un Sadducäer un de
Hupen deelte sik.
8. Denn de Sadducäer seggt, dar is keen Uperstahung, noch Engel, noch
GEist; de Pharisäer awer bekennen beiderlei. _Matth. 22, 23._
9. Do war awer en grot Geschrig. Un de Schriftgelehrten, soveel vun ehr
Pharisäer weeren, stunnen up, streden un sproken: Wi finnen nicks Böses
an düssen Minschen; hett awer en GEist oder en Engel mit em redt, so
könnt wi mit GOtt nich strieden. _Kap. 25, 25. 5, 39._
10. As awer de Uprohr grot war, war de böverste Hauptmann bang, se muchen
Paulus terrieten; un leet dat Kriegsvolk dal gahn un em vun ehr rieten un
in dat Lager föhren.
11. Den annern Dag awer in de Nacht stunn de HErr bi em un sprok: Hef
goden Moth, denn gliekerwies as du vun Mi in Jerusalem tügt hest, so
must du ok in Rom tügen. _Kap. 18, 9._
12. As dat awer Dag war, dä’n sik etliche Juden tosamen un verbunden sik,
weder to eten noch to drinken bet dat se Paulus dod makt harn.
13. Se weern awer mehr as veertig, de düssen Bund maken dä’n.
14. De trän to de Hohenpresters un Öllsten un sproken: Wi hebbt uns
verbindlich makt, nicks antobieten, bet wi Paulus dod makt hebbt.
15. So doht nu den Oberhauptmann un den Rat kund, dat he em morgen to jug
föhren deiht, as wullt ju em en beten verhörn; wi awer sünd bereit, em
dod to maken, ehr denn he vör jug kamen deiht.
16. As awer Paulus sin Schwestersöhn vun den Anschlag hör, keem he darhen
un gung in dat Lager un verkündigte Paulus dat.
17. Paulus awer reep to sik een vun de Unnerhauptlüd un sprok: Düssen
Jüngling bring hen na den Oberhauptmann, denn he hett em wat to seggen.
18. De neem em an un föhrte em to den Oberhauptmann un sprok: De
gebundene Paulus reep mi to sik un bä mi, düssen Jüngling to di to
bringen, de di wat to seggen hett.
19. Do neem em de Oberhauptmann bi de Hand un gung an en besonnern Ort un
frog em: Wat is, dat du mi to seggen hest?
20. He awer sprok: De Juden sünd eens worden, di to bäden, dat du morgen
Paulus vör den Rat bringen letst, as wulln se em en beten verhören.
21. Awer tru du ehr nich, denn dar hollen up em mehr as veertig Männer
mank ehr, de hebbt sik verbunden, weder to eten noch to drinken, bet se
Paulus dod makt un sünd nu bereit un tövt up din Bescheed.
22. Do leet de Oberhauptmann den Jüngling vun sik un gebod em, dat he
nüms seggen dä, dat he em sülvst düt apenbart har.
23. Un he reep to sik twee Unnerhauptlüd un sprok: Makt twee hunnert
Kriegsknechts fardig, dat se na Cäsarea trecken un söbentig Rieders un
hunnert Schützen up de drüdde Stunn vun de Nacht.
24. Un kriegt de Peer torecht, dat se Paulus darup setten un bringen em
säker na Felix, den Landpleger.
25. Un schrev enen Breef vun düssen Inholt:
26. »Claudius Lysias an den leeven Landpleger Felix, Freude tovör!
27. Düssen Mann harn de Juden grepen un wulln em dod makt hebben. Do keem
ik mit dat Kriegsvolk dartwischen un rett em vun ehr un hör, dat he en
Römer is. _Kap. 21, 33. 22, 25._
28. As ik awer de Orsak erfahren wull, warum se em beschuldigen dä’n,
föhrte ik em in ehren Rat.
29. Dar funn ik, dat he beschuldigt war vun de Fragen vun ehr Gesetz,
awer keen Anklage verdeen Dod oder Gefängnis.
30. Un as vör mi keem, dat etliche Juden up em hollen dä’n, schick ik em
vun de Stunn an to di un befohl de Klägers ok dat se för di seggen doht,
wat se gegen em harn. Nu leev wol!«
31. De Kriegsknechts, as ehr befahlen weer, neemen Paulus un föhrten em
bi de Nacht na Antipatris.
32. Den annern Dag awer leeten se de Bröders mit em trecken un kehrten
wedder um na dat Lager.
33. As de na Cäsarea keemen, överantworden se den Breef an den Landpleger
un stellten em Paulus ok vör.
34. As de Landpleger den Breef leest har, frog he, ut wat för en Land he
weer? Un as he hörn dä, dat he ut Cilicien weer, sprok he:
35. Ik will di verhören, wenn dine Verklägers ok dar sünd. Un he leet em
verwahren in Herodes sin Richthus.
Dat 24. Kapitel.
1. Na fief Dag trock hendal de Hoheprester Ananias, mit de Öllsten un mit
den Redner Tertullus; de träden vör den Landpleger gegen Paulus up.
2. As he awer ropen war, fung Tertullus an to verklagen un sprok:
3. Dat wi in groten Freden leven doht unner di un veele redliche Daden
düt Volk wedderfahren dörch dine Vörsichtigkeit, allerleevste Felix, dat
neemt wi an allerwege un allenthalben mit alle Dankbarkeit. _Kap. 23, 26._
4. Up dat ik di nich to lang uphollen doh, bä ik di, du wullst uns
körtlich hörn na dine Sachtmödigkeit.
5. Wi hebbt düssen Mann funnen as en Pestilenz un de en Uplop mak wedder
alle Juden up den ganzen Eerdboden un en Vörnehmster vun de Nazarener ehr
Sekte. _1. Kön. 18, 17._
6. De ok versöcht hett, den Tempel to entweihn, weken wi ok grepen hebbt
un wulln em richtet hebben na unse Gesetz.
7. Awer Lysias, de Hauptmann, keem dat tovör un föhrte em mit grote
Gewalt ut unse Hann.
8. Un leet sin Verkläger to di kamen, vun weke du kannst, so du dat
utforschen wullt, di na all dat erkundigen, um wat wi em verklagt.
9. De Juden stimmten ok darto bi un sproken, dat verhöll sik so.
10. Paulus awer, as de Landpleger em wink, dat he reden schull, antworde:
Dewiel ik weet, dat du in düt Volk nu veele Jahr en Richter büst, will ik
mit goden Moth mi verantworden.
11. Denn du kannst erfahren, dat dat nich mehr as twölf Dag’ sünd, dat ik
bün rup na Jerusalem kamen, antobäden.
12. Ok hebbt se mi nich funnen in den Tempel mit jemand reden oder en
Uprohr maken mank dat Volk, weder in de Scholen, noch in de Städte. _Kap.
25, 8._
13. Se könnt mi ok nich överföhren um wat se mi verklagt.
14. Dat bekenn ik di awer, dat ik up düssen Weg, den se en Sekte heeten
doht, also min Vaders GOtt deenen doh, dat ik alles glov, wat schreben
steiht in dat Gesetz un de Propheten; _v. 5._
15. Un hef de Hoffnung to GOtt, up weke ok se sülvst töven doht, nemlich
dat tokünftig si de Uperstahung vun de Doden, beide, vun de Gerechten un
de Ungerechten. _Dan. 12, 2. Joh. 5, 28. 29._
16. In densülvigen awer öv ik mi, to hebben en unverletzt Geweten
allenhalben, beides, gegen GOtt un de Minschen. _Kap. 23, 1. Hiob. 27, 6.
1. Pet. 3, 16._
17. Awer na veele Jahr bün ik kamen un hef en Almosen un Opfer bröcht vör
min Volk. _Kap. 11, 29. 21, 26. Gal. 2, 10._
18. Darbi funnen se mi, dat ik mi reinigen leet in den Tempel, ohn allen
Rumor un Uprohr. _Kap. 21, 27._
19. Dat weern awer etliche Juden ut Asien, weke schulln hier sin vör di
un mi verklagen, so se wat gegen mi harn.
20. Oder lat düsse sülvst seggen, ob se wat Unrechtes an mi funnen hebbt,
dewiel dat ik hier stahn doh vör den Rat.
21. Ohn alleen um dat een Wort as ik mank ehr stunn un ropen dä: Över de
Uperstahung vun de Doden war ik hüt vun jug verklagt. _Kap. 23, 6. 26, 6.
28, 20._
22. As awer Felix dat hörn dä, höll he se hen, denn he wuß ganz wol vun
düssen Weg un sprok: Wenn Lysias, de Hauptmann, dal kummt, so will ik jug
Sak unnersöken.
23. He befohl awer den Unnerhauptmann, Paulus fast to holn un em in Ruh
to laten un keenen vun de Sinigen to wehren, em to deenen, oder to em to
kamen.
24. Na etliche Dag’ awer keem Felix mit sin Fru Drusilla, de en Jüdin
weer, un förrer Paulus un hör em vun den Gloven an Christus.
25. As awer Paulus reden dä vun de Gerechtigkeit un vun de Küschheit un
vun dat tokamende Gericht, verfehr Felix sik un antworde: Gah hen up düt
Mal, wenn ik gelegene Tied hef, will ik di herropen laten.
26. He hoffte awer darbi, dat em vun Paulus schull Geld geven warn, dat
he em los gev, darum leet he em ok oft förrern un besprok sik mit em.
27. As awer twee Jahr um weern, keem Portius Festus an Felix sin Stell.
Felix awer wull de Juden en Woldat erwiesen un leet Paulus gefangen
torüch. _Kap. 25, 14. 25, 9._
Dat 25. Kapitel.
1. As nu Festus in dat Land kamen weer, trock he na dree Dag rup vun
Cäsarea na Jerusalem.
2. Dar keemen vör em de Hohenprester un de Vörnehmsten vun de Juden un
klagten gegen Paulus un versöchten em. _Kap. 24, 1._
3. Un bän um en Gunst gegen Paulus, dat he em förrern leet na Jerusalem
un stellten em na, dat se em unnerwegs umbrochten. _Kap. 23, 15._
4. Do antworde Festus, Paulus ward jo bewahrt in Cäsarea, awer he ward na
en korte Tied wedder darhen trecken.
5. Weke nu mank jug darto in Stann sünd, (sprok he) de lat mit dal
trecken un den Mann verklagen, so wat an em is.
6. As he awer bi ehr mehr denn twee Dag west weer, trock he dal na
Cäsarea un den annern Dag sett he sik up sinen Richtstohl un leet Paulus
halen.
7. As de nu kamen dä, trän um em her de Juden, de vun Jerusalem dal kamen
weern un brochten veele un sware Anklagen gegen Paulus vör, de se nich
bewiesen kunnen;
8. Wiel he sik verantworde: Ik hef mi weder an de Juden ehr Gesetz, noch
an den Tempel, noch an den Kaiser versündigt.
9. Festus awer wull de Juden en Gunst bewiesen un antworde Paulus un
sprok: Wist du rup na Jerusalem un di dar över düt vör mi richten laten?
10. Paulus awer sprok: Ik stah vör den Kaiser sin Gericht, dar schall ik
mi richten laten. De Juden hef ik keen Leed dahn, as du ok up dat beste
weeten deihst.
11. Hef ik awer jemand Unrecht dahn un des Dodes weert handelt, so weiger
ik mi nich to starven. Is dar awer nicks an dat, um wat se mi verklagt,
so kann nüms mi ehr övergeven. Ik berop mi up den Kaiser.
12. Do besprok sik Festus mit den Rat un antworde: Up den Kaiser hest du
di beropen, to den Kaiser schast du trecken.
13. Awer na etliche Dag’ keemen de König Agrippas un Bernice na Cäsarea,
Festus to empfangen.
14. Un as se veele Dag’ dar west weern, lä Festus den König de Sak mit
Paulus vör, un sprok: Hier is en Mann, den Felix gefangen torüch laten
hett. _Kap. 24, 27._
15. Um den sin willen de Hohenpresters un Öllsten vun de Juden vör mi
kamen sünd, as ik to Jerusalem weer un bän dä’n, ik schull em richten
laten. _v. 1. 2._
16. Weke ik antworde: Dat is de Römer ehr Wies’ nich, dat en Minsch ton
Dod övergeven ward, bevör de Verklagte sine Ankläger gegenwärtig hett un
Gelegenheit kriegen deiht, sik gegen de Anklag to verantworden. _5. Mos.
17, 4._
17. As se awer hier tosamen kamen dä’n, mak ik keen Vertögerung un heel
den annern Dag Gericht un leet den Mann vörbringen.
18. As awer de Verklägers vörträden, brochten se keene Beschuldigung
gegen em vör de ik mi vermoden weer.
19. Se harn awer etliche Fragen gegen em vun ehren Averglowen un vun enen
verstorbenen JEsus, vun den Paulus sä, dat he leven dä. _Luk. 24, 23._
20. Dar ik awer nicks vun de Frag verstahn dä, sprok ik, ob he wull na
Jerusalem reisen un dar sik daröver richten laten?
21. As awer Paulus sik beropen dä, dat he up den Kaiser sin Erkenntnis
behollen war, leet ik em behollen, bet dat ik em na den Kaiser schicken
kann.
22. Agrippa awer sprok to Festus: Ik much den Minschen ok gern hören. He
awer sprok: Morgen schast du em hören!
23. Un den annern Dag, as Agrippa un Bernice keemen mit groten Stat un
in dat Richthus gungen mit de Hauptlüd un de vörnehmsten Männer vun de
Stadt, un as Festus dat befehlen dä, wör Paulus bröcht.
24. Un Festus sprok: Leeve König Agrippa un all ji Männer, de ji mit
uns hier sünd, dar seht ji den, um weken mi de ganze Hupen vun de Juden
angahn hett, sowol to Jerusalem as ok hier un schreegen, he schull nich
länger leven. _Kap. 22, 22._
25. Ik awer, as ik vernehmen dä, dat he nicks dahn har, wat den Dod werth
weer un he ok sik sülvst up den Kaiser beropen dä, hef ik beslaten, em
hentoschicken. _Kap. 23, 9._
26. Nu awer hef ik nicks Gewisses vun em, dat ik den Herrn schreben
kann. Darum hef ik em vorföhren laten vör jug, allermeist vör di, König
Agrippa, up dat ik na geschehene Unnersökung wat hebben much, dat ik
schreben kann.
27. Denn dat dünkt mi en ungeschickte Sak to sin, enen Gefangenen to
schicken un keen Orsak gegen em uptowiesen hebben.
Dat 26. Kapitel.
1. Agrippa awer sprok to Paulus: Du hest Verlöv vör di to reden. Do
verantworde sik Paulus un reck de Hand ut:
2. Dat is mi sehr leev, leeve König Agrippa, dat ik mi hüt vör di
verantworden schall vör alles, wat ik vun de Juden beschuldigt war.
3. Allermeist wiel du weest alle Sitten un Fragen vun de Juden. Darum bä
ik di, du wullst mi geduldig hörn.
4. Twar min Leven vun Jugend up, woans dat vun Anfang mank düt Volk to
Jerusalem tobrocht is, weeten alle Juden wol,
5. De mi vörher kennt hebbt, wenn se dat wulln betügen. Denn ik bün en
Pharisäer west, weke is de strengste Sekte vun unsern Gottesdeenst. _Kap.
23, 6. Phil. 3, 5._
6. Un nu stah ik un warr verklagt wegen de Hoffnung up de Tosag, de
geschehn is vun GOtt an unse Vaders. _Kap. 13, 32. 28, 20. 1. Mos. 3, 15._
7. To weke hoffen de twölf Geschlechter vun de Unsern to kamen, indem se
Dag un Nacht mit groten Fliet GOtt deenen doht. Wegen düsse Hoffnung warr
ik, leeve König Agrippa, vun de Juden beschuldigt. _Kap. 24, 15._
8. Warum ward dat för unglovlich vun jug holen, dat GOtt Dode uperweckt?
9. Twar ik meen ok bi mi sülvst, ik muß veel towedder dohn JEsus vun
Nazareth Sinen Namen. _Kap. 8, 3. 9, 1. 22, 4._
10. As ik denn ok to Jerusalem dahn hef, as ik veele Hillige in dat
Stockhus sluten dä, nadem ik Macht vun de Hohenpresters darto kregen har.
Un wenn se dod makt warn, hölp ik dat Ordeel spreken.
11. Un dörch alle Scholen pienig ik se oft un dwung se to lästern un weer
över alle Maten dull up se, verfolgte se ok bet in de fremden Städe.
12. As ik nu intwischen na Damaskus reisen dä, utrüst mit Macht un Befehl
vun de Hohenpresters, _Kap. 9, 3._
13. Midden an helligen Dag, leeve König, seeg ik up den Weg, dat en Licht
vun den Himmel, heller as de Glanz vun de Sünn, mi un de mit mi reisten,
umlüchten dä.
14. As wi nu alle up de Eer dal fullen, hör ik en Stimm to mi reden, de
sprok up Ebräisch: Saul, Saul, wat verfolgst du mi, dat ward di swar
warn, gegen den Stöker achter ut to slagen.
15. Ik awer sprok: HErr, wer büst Du? He sprok: Ik bün JEsus, den du
verfolgen deihst, awer stah up un trä up din Föt.
16. Denn darto bün Ik di erschienen, dat Ik di bestellen doh to enen
Deener und Tügen vun dat, wat du sehn hest un dat Ik di noch will sehn
laten.
17. Un will di redden vun dat Volk un vun de Heiden, mank weke Ik di nu
schicken doh,
18. Uptodohn ehre Ogen, dat se sik bekehren doht vun de Düsternis to dat
Licht un vun den Satan sin Gewalt to GOtt, to empfangen Vergebung vun de
Sünnen un dat Arvdeel samt de, de hilligt warn dörch den Gloven an Mi.
_Jes. 35, 5. Eph. 1, 18. Apost. 20, 32. Eph. 1, 11. Kol. 1, 12._
19. Darum, leeve König Agrippa, weer ik gegen de himmlische Erschienung
nich unglövig;
20. Sonnern verkündig toeerst de Lüd in Damaskus un Jerusalem un in alle
Gegenden vun dat jüdische Land, ok de Heiden, dat se Buße dä’n un sik
bekehrten to GOtt un dä’n rechtschaffene Warke dörch Buße. _Kap. 9, 20._
21. Darum hebbt mi de Juden in den Tempel grepen un versöchten, mi dod to
maken. _Kap. 21, 30._
22. Awer dörch GOtt Sine Hülp is mi dat gelungen, un stah bet up düssen
Dag un tüge, beide, de Lütten un de Groten un segg nicks as wat de
Propheten un Moses seggt hebbt, dat geschehn schull. _Luk. 24, 44._
23. Dat Christus schull lieden un de eerste sin ut de Uperstahung vun de
Doden un verkündigen en Licht vör dat Volk un de Heiden. _1. Cor. 15, 20.
Kol. 1, 18. Offenb. 1, 5._
24. As he awer all düt to sin Verantwordung seggen dä, sprok Festus mit
lude Stimm: Paulus, du rasest, de grote Gelehrsamkeit makt di unsinnig.
25. He awer sprok: Min leeve Festus, ik rase nich, sonnern ik rede wahre
un vernünftige Worde.
26. Denn de König, to den ik fröhlich reden doh, weet dat wol. Deen ik
weet nicks vun dat, dat verborgen is, denn all dat is nich in enen Winkel
geschehn.
27. Glovst du, König Agrippa, an de Propheten? Ik weet, dat du gloven
deihst.
28. Agrippa awer sprok to Paulus: Dar fehlt nich veel an, dat du mi
överreden deihst, dat ik en Christ warr.
29. Paulus awer sprok: Ik wünsch vör GOtt, dat fehl an veel oder wenig,
dat nich alleen du, sonnern alle, de mi hüt hörn doht, so warn as ik bün,
ohne düsse Keden.
30. Un as he dat seggt har, stunn de König up un de Landpleger un Bernice
un de mit em dar sitten dä’n,
31. Un gungen bi Siet, redten mit enanner un sproken: Düsse Minsch hett
nicks dahn, dat des Dodes oder de Keden weert is.
32. Agrippa awer sprok to Festus: Düsse Minsch har los geven warn kunnt,
wenn he sik nich up den Kaiser beropen har. _Kap. 25, 11._
Dat 27. Kapitel.
1. As dat awer beslaten weer, dat wi na Italien schepen schulln,
övergeven se Paulus un etliche annere Gefangene den Unnerhauptmann vun de
kaiserliche Schaar, mit Namen Julius. _Kap. 25, 12._
2. As wi awer in en Schip ut Adramytium träden, up dat wi na Asien hen
schepen schulln, föhrn wi vun dat Land; un dar weer mit uns Aristarchus
ut Macedonien vun Thessalonich; _Kap. 19, 29. 20, 4._
3. Un den annern Dag keemen wi an to Sidon. Un Julius heel sik fründlich
gegen Paulus, verlav em to sine goden Frünn to gahn un sik to plegen.
_Kap. 24, 23. 28, 16._
4. Un vun dar fahren wi af un schepten unner Cypern hen, darum, dat uns
de Wind entgegen weer.
5. Un schepten up dat Meer vör Cilicien un Pamphylien vörbi un keemen gen
Myra in Lycien.
6. Un dar funn de Unnerhauptmann en Schip vun Alexandrien, dat na Italien
schepen dä un brocht uns darup.
7. As wi awer langsam schepen dä’n un in veele Dag’ kum na Knidus keemen,
(denn de Wind weer gegen uns) schepten wi unner Kreta hen, na de Stadt
Salmone.
8. Un as wi dar kum vöröver, do keemen wi an en Stell, de Gutfurt heeten
deiht, dat weer dicht bi de Stadt Lasea.
9. As nu veel Tied vergahn weer, un dat nu gefährlich weer to schepen,
darum dat ok de Fasten all vörbi weern, vermahn se Paulus, _2. Cor. 11,
25. 26._
10. Un sprok to ehr: Leeve Männer, ik seh, dat de Schipfahrt mit Gefahr
un groten Schaden vör sik gahn will, nich alleen vun de Last un dat
Schip, sonnern ok för uns Leven.
11. Awer de Unnerhauptmann glovte den Schiper un den Stüermann mehr denn
dat wat Paulus seggt har.
12. Un wiel de Haven ungelegen weer to överwintern, düch dat de meisten
ratsamer, vun dar weg to fahren, ob se kamen kunnen na Phönice to
överwintern, dat is en Haven up Kreta, gegen den Wind Südwest un Nordwest.
13. As awer de Südwind weihn dä un se meenen, se harrn nu ehr Vörnehmen,
maken se sik na Assos un fahren an Kreta hen.
14. Nich lang naher steeg gegen ehr Vörnehmen en Gegenwind up, den man
Nordost heeten deiht.
15. Un as dat Schip fatet war un sik nich gegen den Wind richten kunn,
geven wi dat up un swevten also.
16. Wi keemen awer an en Insel, de Klauda heeten deiht, dar kunnen wi kum
en Boot tofat kriegen.
17. Dat bröchten wi up un brukten de Hülp un bunnen dat unner an dat
Schip, denn wi weern bang, dat much in de Syrten drieben un leeten de
Segel dal un fahrten so.
18. Un as wi groten Storm erleeden harn, dä’n se den nächsten Dag enen
Utworp.
19. Un den drüdden Dag schmeeten wi mit unse Hann dat Redschop ut dat
Schip.
20. As awer in veele Dag weder de Sünn noch de Steern to sehn weern, un
keen kleene Storm uns entgegen weer, weer alle Hoffnung up unser Leven
vörbi.
21. Un as man lang nicks eten har, lä Paulus sik in dat Mittel un sprok:
Leeve Männer, ji harrt mi gehorchen schullt un nich vun Kreta upbraken un
uns dat Lieden un den Schaden erspart hebben.
22. Un nu ermahn ik jug, dat ji unverzagt west, denn keen vun uns ward um
sin Leven kamen, ohne alleen dat Schip.
23. Denn düsse Nacht hett GOtt Sin Engel bi mi stahn, den ik tovör un den
ik deen. _1. Mos. 16, 7._
24. Un sprok: Wes’ nich bang, Paulus, du must vör den Kaiser stellt
warrn; un süh, GOtt hett di schenkt de alle, de mit di schepen doht.
_Kap. 23, 11._
25. Darum, leeve Männer, west unverzagt, denn ik glov GOtt, dat ward so
kamen, as mi seggt is.
26. Wi musten awer anfahren an en Insel. _Kap. 28, 1._
27. As awer de veerteinste Nacht keem un wi in Adria fahren um
Middernacht meenten de Schepslüd, se keemen wol an dat Land.
28. Un se schmeeten dat Lot un funnen twintig Faden deep un en beten
wieder hen senkten se nochmals un funnen föftein Faden.
29. Dar warrn se bang, dat se an en harte Ort anstöten kunnen un
schmeeten achter ut dat Schip veer Ankers un wünschten, dat de Dag keem.
30. As awer de Schepslüd de Flucht söchten ut dat Schip un dat Boot dal
leeten in dat Meer un geven vör, se wulln de Anker vör ut dat Schip laten;
31. Sprok Paulus to den Unnerhauptmann un de Kriegsknechte: Wenn düsse
nich in dat Schip blieven, so künnt ji nich an Leven blieven.
32. Do schneden de Kriegsknechte den Strick af vun dat Boot un leeten dat
fallen.
33. Un as dat anfung, Dag to warrn, ermahnte Paulus se alle, dat se
Spies’ to sik nehmen schulln un sprok: Hüt is de veerteinste Dag, dat ji
töven doht un ahn Eten sünd; un hebbt nicks to jug nahmen. _v. 27._
34. Darum vermahn ik jug, Spies’ to nehmen, jug to erquicken, denn keenen
vun jug ward en Haar vun den Kopp fallen. _Matth. 10, 30. Luk. 21, 18._
35. Un as he dat seggt har, neem he dat Brod, dankte GOtt för alle un
brok dat un fung an to eten. _Joh. 6, 11. 1. Tim. 4, 4._
36. Dar warn se alle goden Moths un neemen ok Spies’.
37. Unser weern awer alltosamen twee hunnert söß un söbentig Seelen in
dat Schip. _Kap. 2, 41. 7, 14._
38. Un as se satt weern, maken se dat Schip lichter un schmeeten dat Korn
in de See.
39. As dat awer Dag war, kennten se dat Land nich. En Haven awer un en
Över, warn se wies, daran wulln se dat Schip drieven laten, wenn dat
möglich weer.
40. Un as se de Anker uphalen dä’n, leeten se sik drieven un lösten de
Roderbannen up un richten den Segelbom na den Wind un trachten na dat
Över.
41. Un as wi föhrten up enen Ort, de up beide Sieden See har, stött
dat Schip op un dat Vörrerdeel blev unbeweglich fast stahn, awer dat
Achterdeel brok ut enanner vun de Gewalt vun de Waggen. _2. Cor. 11, 25._
42. De Kriegsknechts awer harn en Rat, de Gefangenen dod to maken, up dat
nich Jemand, de rut schwimmen dä, weglopen kunn.
43. Awer de Unnerhauptmann wull Paulus erholln un weer gegen ehr
Vörnehmen un leet, de schwimmen kunnen, sik toeerst in de See laten un
sik na dat Land to redden.
44. De annern awer, etliche up de Bred, etliche up dat, wat vun dat Schip
weer. Un also keemen se alle wolbeholln an dat Land.
Dat 28. Kapitel.
1. Un as wi rutkeemen, erfohrn wi, dat de Insel Melite heeten dä. _Kap.
27, 26._
2. De leeven Lüd awer bewiesten uns nich geringe Fründschop, makten en
Füer an un neemen uns alle up wegen den Regen, de över uns kamen weer, un
wegen de Küll. _2. Cor. 11, 27._
3. As awer Paulus en Hupen Buschholt tosamen raken un em up dat Füer
leggen dä, keem en Otter vun de Hitt un fahr Paulus an de Hand.
4. As awer de leeven Lüd dat Deert an sin Hand hangen seegen, sproken se
unner enanner: Düsse Minsch mutt en Mörder sin, den de Rache nich leven
lett, ob he ok de See entgahn is.
5. He awer schlenker dat Deert in dat Füer un em wedderfohr nicks Övels.
_Mark. 16, 18._
6. Se awer tövten, ob he schwellen war, oder dod dalfalln. As se awer
lang töven un sehn dä’n, dat em nicks Ungeheures wedderfohr, warn se
annern Sinns un sproken, he weer en GOtt.
7. An düsse Ort awer har de Öbberste vun de Insel, mit Namen Publius, en
Landgut, de neem uns up un beharbargte uns dree Dag’ fründlich.
8. Dat gescheeg awer, dat Publius sin Vader an dat Fewer un an den Ruhr
liggen dä. To den gung Paulus rin un bä un lä sin Hand up em un mak em
gesund. _Matth. 8, 14._
9. As dat geschehn dä, keemen ok de annern up de Insel, de Krankheit
harn, hento un leeten sik gesund maken.
10. Un se dä’n uns grote Ehr an, un as wi uttrecken dä’n, laden se up wat
wi nödig harn.
11. Na dree Monat awer schepten wi ut up en Schip vun Alexandrien, dat bi
de Insel överwintert har un har as Schipsteken en Bild vun de Tweschen.
12. Un as wi na Syrakus kamen dä’n, bleven wi dree Dag’ dar.
13. Un as wi umher schepen dä’n, keemen wi na Rhegium, un na enen Dag, as
de Südwind upkeem, keemen wi den annern Dag na Puteoli.
14. Dar funnen wi Bröder un warn vun ehr bän, dat wi söben Dag’ dar
blieven dä’n. Un also keemen wi na Rom.
15. Un vun dar, as de Bröder vun uns hörn dä’n, gungen se ut, uns
entgegen, bet na Appifer un Tretabern. As Paulus se sehn dä, dank he GOtt
un kreeg Toversicht.
16. As wi awer na Rom keemen, överantworde de Unnerhauptmann de
Gefangenen den öbbersten Hauptmann. Awer Paulus kreeg Frilöv, to blieven,
wo he wull, mit en Kriegsknecht, de up em passen dä. _Kap. 23, 33. 24,
23. 27, 3._
17. Dat gescheeg awer na dree Dag, dat Paulus tosamen reep de Vörnehmsten
vun de Juden. As desülvigen tosamen keemen, sprok he to ehr: Ji Männer,
leeven Bröder, ik hef nicks dahn gegen unse Volk, noch gegen unse Vaders
ehre Wis, un bün doch gefangen ut Jerusalem övergeven in de Römer ehre
Hann. _Kap. 23, 1._
18. Weke, as se mi verhört harn, wulln se mi los geven, dewiel dat keen
Orsak to den Dod an mi weer.
19. As awer de Juden weddersproken, weer ik bedwungen, mi up den Kaiser
to beropen, nich, as har ik min Volk um wat to verklagen. _Kap. 25, 12._
20. Um de Orsak willen hef ik jug bän, dat ik jug sehn un anspreken much,
denn um Israel sin Hoffnung willen hebbt se mi düsse Ked anlegt. _Kap.
23, 6. 24, 21. 26, 6. 7._
21. Se sproken awer to em: Wi hebbt keen Schrift kregen vun Judäa
dienethalben, ok is dar keen Broder kamen, de vun di wat Arges verkündigt
oder seggt har.
22. Doch wölln wi vun di hörn, wat du gloven deihst. Denn vun düsse Sekt
is uns kund, dat ehr ward vun alle Enden wedderspraken. _Kap. 24, 14.
Luk. 2, 34._
23. Un as se em en Dag bestimmen dä’n, keemen veele to em in de Harbarg,
weke he dat Riek GOttes utleggen un betügen dä, un predig ehr vun JEsus,
ut Moses sin Gesetz un ut de Propheten, vun fröh morgens an bet abends.
_Kap. 26, 22._
24. Un etliche fulln dem bi, wat Paulus seggen dä, etliche awer glovten
nich. _Kap. 17, 4._
25. As se awer mit enanner uneens weern, gungen se weg, as Paulus en
Wort reden dä, dat woll de heilige GEist seggt hett dörch den Propheten
Jesaias to unse Vaders. _2. Pet. 1, 21._
26. Un sproken: Gah hen na düt Volk un sprick: Mit de Ohren ward ji dat
hörn un nich verstahn, un mit de Ogen ward ji dat sehn un nich erkennen.
_Jes. 6, 9. 10. Luk. 8, 10._
27. Denn dat Hart vun düt Volk is verstockt un se hört swar mit de Ohren
un schlummert mit ehre Ogen, up dat se nich mal eenst sehn mit de Ogen un
hörn mit de Ohren un verständig warn in ehre Harten un sik bekehren, dat
ik ehr helpen kann.
28. So si jug dat kund dahn, dat de Heiden sendt is düt Heil vun GOtt, un
se ward dat hörn. _Kap. 13, 38. 46. Ps. 18, 45._
29. Un as he düt reden dä, gungen de Juden hen un harn veel Fragen mank
ehr sülvst.
30. Paulus awer blev twee Jahr in dat Hus wat he hürt har un neem an
alle, de to em keemen,
31. Predig dat Riek GOttes un lehrde vun den HErrn JEsus mit grote
Frimödigkeit, ahn dat em dat een wehrn dä.
De Epistel St. Pauli an de Römer.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, JEsus Christus sin Knecht, beropen to en Apostel, utsonnert to
predigen dat Evangelium vun GOtt, _Apost. 9, 15. 13, 2. Gal. 1, 15._
2. Wat He tovör toseggt hett dörch Sine Propheten in de hillige Schrift,
_Tit. 1, 2. Apost. 3, 21._
3. Vun Sinen Söhn, de geboren is vun David sinen Samen, na dat Fleesch,
_2. Sam. 7, 12._
4. Un kräftiglich bewiest as GOtt Sin Söhn na den GEist, de dar heiligen
deiht, siet de Tied, dat he uperstahn is vun de Doden, nemlich JEsus
Christus, unse HErr, _Joh. 10, 36. Ebr. 1, 5. 5, 5._
5. (Dörch weken wi empfangen hebbt Gnad un dat Apostelamt mank alle
Heiden den Gehorsam vun den Gloven uptorichten unner Sinen Namen, _Apost.
9, 15. Röm. 15, 18. 16, 26._
6. Wovun ji ok en Deel sünd, de dar beropen sünd vun JEsus Christus,)
7. An alle, de to Rom sünd, de Leevsten vun GOtt un de beropenen
Hilligen: Gnade si mit jug, un Freden vun GOtt unsen Vader un den HErrn
JEsus Christus. _1. Cor. 1, 2._
8. Ton eersten dank ik minen GOtt, dörch JEsum Christum, wegen jug, dat
man vun jug’n Gloven in de ganze Welt seggen deiht. _1. Cor. 1, 4. 5. 1.
Thess. 1, 8._
9. Denn GOtt is min Tüg’, (den ik deenen doh in minen Geist na dat
Evangelium vun Sinen Söhn,) dat ik ahn Unnerlat an jug denken doh. _Phil.
1, 8. Eph. 1, 16._
10. Un alltied in min Gebä flehn doh, ob sik dat mal so schicken wull,
dat ik to jug keem dörch GOtt Sinen Willen. _Kap. 15, 23. 32._
11. Denn mi verlangt, jug to sehn, up dat ik jug middeel weke geistliche
Gawen, jug to stärken; _Kap. 15, 23. Apost. 28, 31._
12. Dat is, dat ik samt jug tröstet wür dörch jug’n un minen Gloven, den
wi mit eenanner hebbt dohn. _2. Pet. 1, 1._
13. Ik will jug awer nich vörentholln, leeve Bröder, dat ik mi oft
vörnahmen hef to jug to kamen, (bün awer so lang verhinnert) dat ik ok
mank jug Frucht schaffen dä, gliek as mank annere Heiden. _1. Thess. 2,
18._
14. Ik bün en Schuldner vun beide, de Griechen un de Nichgriechen, beide,
de Wiesen un de Unwiesen.
15. Darum, so veel an mi is, bün ik willens ok jug to Rom dat Evangelium
to predigen. _v. 11._
16. Denn ik scham mi nich vör dat Evangelium vun Christus, denn dat is en
Kraft vun GOtt, de dar selig maken deiht alle, de daran gloven, de Juden
vornemlich un ok de Griechen. _Ps. 40, 10. 119, 46. 1. Cor. 1, 18. 24.
Ebr. 4, 12._
17. Sintemal darin apenbart ward de Gerechtigkeit, de vör GOtt gell’n
deiht, weke kummt ut den Gloven in den Gloven, as denn schreben steiht:
De Gerechte ward dörch sin Gloven leven. _Kap. 3, 21. 22. Hab. 2, 4. Joh.
3, 36. Gal. 3, 11. Ebr. 10, 38._
18. Denn GOtt Sin Torn vun den Himmel ward apenbart över all dat gottlose
Wesen un alle Ungerechtigkeit vun de Minschen, de de Wahrheit upholln in
Ungerechtigkeit.
19. Denn dat man dat weet, dat dar en GOtt si, dat is ehr apenbar, denn
GOtt hett ehr dat apenbart, _Apost. 14, 15._
20. Darmit, dat GOtt Sin unsichtbares Wesen, dat is Sin ewige Kraft un
Gottheit, ward sehn, as man dat an de Warke wahrnehmen deiht, nemlich an
de Schöpfung vun de Welt, also dat se keen Entschuldigung hebbt.
21. Dewiel dat se wussen, dat dar en GOtt is un hebbt Em nich priest as
enen GOtt, noch Em dankt, sonnern sünd in ehr Dichten eitel warn un ehr
unverständig Hart is verdüstert. _Eph. 4, 18._
22. Dar se sik för klok holln dä’n, sünd se to Narren warn. _Joh. 10, 14.
1. Cor. 1, 20._
23. Un hebbt den unvergänglichen GOtt Sine Herrlichkeit in en Bild gliek
den vergänglichen Minschen un de Vagels un de veerfötigen un krupenden
Thiere verwandelt. _5. Mos. 4, 15. Weish. 11, 16. Kap. 12, 24._
24. Darum hett GOtt se ok hengeven in de Gelüste vun ehre Harten in
Unreinigkeit ehre egenen Liever an sik sülvst to schänden. _Ps. 81, 13.
Apost. 14, 16._
25. De GOtt Sin Wahrheit hebbt verwandelt in Lögen un hebbt ehrt un deent
dat Geschöpf mehr as den Schöpfer, de dar is lavt in Ewigkeit. Amen. _Ps.
106, 20. Ezech. 8, 10. Röm. 9, 5._
26. Darum hett GOtt se ok hengeven in schändliche Lüste. Denn ehre Fruens
hebbt verwandelt den natürlichen Gebruk in den unnatürlichen. _3. Mos.
18, 23._
27. Desglieken ok de Mannslüd hebbt den natürlichen Gebruk vun de Fruens
verlaten un sünd an enanner hitt warn in ehre Lüste un hebbt Mann mit
Mann Schand dreven un den Lohn vun ehren Irrdom (as dat denn ok sin
schull) an sik sülvst empfangen. _1. Cor. 6, 9._
28. Un gliek as se nich achtet hebbt, dat se GOtt erkennen dä’n, hett se
GOtt ok darhen geven in enen verkehrten Sinn, to dohn dat nich gut is.
_Weish. 4, 12._
29. Vull vun alle Ungerechtigkeit, Horeri, Schalkheit, Gierigkeit,
Bosheit, vull vun Haß, Mord, Hader, List, Giftige, Ohrenblasers,
30. Verleumder, Gottsverachter, Frewlers, Hoffartige, Grotsprekers,
Schädliche, de Öllern Ungehorsame,
31. Unverständige, Trulose, Halsstarrige, Unversöhnliche, Unbarmhartige,
32. De GOtt Sin Gerechtigkeit weeten doht, (dat de, de so wat doht, den
Dod verdeenen) doht se dat nich alleen, sonnern hebbt ok Gefallen an de,
so dat doht. _Hos. 7, 2. 3._
Dat 2. Kapitel.
1. Darum, o Minsch, kannst du di nich entschuldigen, wer du ok büst, de
richten deiht, verdammst du di sülvst, sintemal denn worin du en annern
in richten deihst, du datsülvige deihst, dat du richtest. _Matth. 7, 2.
Mark. 4, 24. Luk. 6, 38. Joh. 8, 7._
2. Denn wi weet, dat GOtt Sin Ordeel recht is över de, de so wat doht.
3. Denkst du awer, o Minsch, de du richtest de, so dat doht, un deihst
datsülvige ok, dat du GOtt Sin Ordeel entlopen warst?
4. Oder verachtest du den Rickdom vun Sin Gutheit, Geduld un
Langmödigkeit? Weest du nich, dat di GOtt Sin Gutheit to Buße leiten
deiht?
5. Du awer na din verstockt un unbußfardig Hart hüpst di sülvst den Torn
up den Dag vun den Torn un de Apenbarung vun GOtt Sin gerecht Gericht,
6. Weke geven ward Jedereen na sin Daden: _Jes. 40, 10. Jer. 17, 10. Ps.
62, 13. Matth. 16, 27. 1. Cor. 3, 8. 2. Cor. 5, 10._
7. Nämlich Pries un Ehr un unvergänglich Wesen för de, de mit Geduld in
guden Warken tracht na dat ewige Leven;
8. Awer för de, de dar unverdräglich sünd, un de Wahrheit nich gehorcht,
awer de Ungerechtigkeit unnerdahn sünd, Ungnad un Torn; _Hos. 4, 4. 2.
Thess. 1, 8. Esr. 8, 22._
9. Bedröfnis un Angst över alle Seelen vun de Minschen, de dar Böses
doht, besonners vun de Juden un ok vun de Griechen; _Kap. 3, 9._
10. Pries awer un Ehr un Freden an alle, de dar Gutes doht, besonners an
de Juden un ok de Griechen.
11. Denn dar is keen Ansehn vun de Person vör GOtt. _Apost. 10, 34._
12. De ahn dat Gesetz sündigt hebbt, de ward ok ahn Gesetz verloren warrn
un de an dat Gesetz sündigt hebbt, de ward dörch dat Gesetz verurdeelt
warrn:
13. (Sintemal vör GOtt nich de, de dat Gesetz hört, gerecht sünd, sonnern
de dat Gesetz doht, ward rechtfardigt sin. _Matth. 7, 21. 1. Joh. 3, 7.
Jak. 1, 22. 25._
14. Denn so de Heiden, de dat Gesetz nich hebbt un doch vun Natur rechte
Warke doht, desülvigen, wiel se dat Gesetz nich hebbt, sünd se sik sülvst
en Gesetz;
15. Darmit, dat se bewies’t, dat Gesetz sin Wark si beschreben in ehre
Harten, sintemal ehr Geweten se betügt, darto ok de Gedanken, de sik
unner enanner verklagt un entschuldigt,)
16. Up den Dag, wenn GOtt dat Verborgene vun de Minschen dörch JEsus
Christus richten ward lut min Evangelium. _Pred. 12, 14. Matth. 25, 31._
17. Süh awer to, du heetst en Jud, un verlettst di up dat Gesetz un büst
stolt up din GOtt,
18. Un weetst Sinen Willen; un dewiel du ut dat Gesetz unnerricht büst,
probeerst du, wat dat Beste is to dohn;
19. Un vermetest di to sin en Föhrer vun de Blinden, en Licht vör de, de
in de Düsternis sünd,
20. En Ertrecker vun de Unverständigen, en Lehrer vun de Eenfoltigen,
hest dat Ansehn, wat to weeten un recht is in dat Gesetz.
21. Nu lehrst du annere un lehrst di sülvst nich. Du predigst, man schall
nich stehlen un du stehlst sülvst. _Matth. 23, 3. 4._
22. Du sprickst, man schall nich ehebreken un du brickst de Eh. Du
verafschu’st de Afgötter un nimmst GOtt weg, wat Sin is.
23. Du rühmst di mit dat Gesetz un makst GOtt Schand dörch Övertredung
vun dat Gesetz. _Kap. 9, 4._
24. Denn wegen jug ward GOtt Sin Nam lästert mank de Heiden, as schreben
steiht. _Jes. 52, 5. Ezech. 36, 20. 23. 1. Tim. 6, 1._
25. De Beschniedung is wul nütz, wenn du dat Gesetz höllst; höllst du
awer dat Gesetz nich, so is din Beschniedung all en Vörhut warn. _Jer. 4,
4. Kap. 9, 25. 26._
26. So nu de Vörhut dat Recht in dat Gesetz höllt, meenst du nich, dat
sin Vörhut ward för en Beschniedung rekent warrn.
27. Un so ward, dat vun Natur en Vörhut is un dat Gesetz vullbringt, di
richten, de du unner den Bokstaben un Beschniedung büst un dat Gesetz
övertreden deihst.
28. Denn dat is nich en Jud, de vun buten en Jud is, ok is dat nich en
Beschniedung, de utwendig in dat Fleesch geschehn deiht;
29. Sonnern dat is en Jud, de inwendig verborgen is; un de Beschniedung
vun dat Hart is en Beschniedung, de in den GEist un nich in Bokstaben
geschüht, düt Lof is nich ut Minschen, sonnern ut GOtt. _5. Mos. 30, 6.
Joh. 5, 44._
Dat 3. Kapitel.
1. Wat hebbt denn de Juden vörut? Oder wat is de Beschniedung nütz?
2. In jede Hinsicht veel. To’n eersten: ehr is anvertrut wat GOtt seggt
hett. _Ps. 147, 19. 20. Apost. 7, 38._
3. Dat awer etliche nich glovt an datsülvige, wat liggt daran? Schull ehr
Unglov GOttes Gloven upheven? _Kap. 9, 6. 11, 29. 4. Mos. 23, 19. 2. Tim.
2, 13._
4. Gewiß nich! Dat blift velmehr also, dat GOtt wahrhaftig is un alle
Minschen Lögner, as schreben steiht. Up dat du för gerecht befunnen warst
in din Wör un överwinnst, wenn du richtet warst. _Joh. 3, 33. Tit. 1, 2.
Ps. 62, 10. 116, 11. 51, 6._
5. Is dat awer so, dat unse Ungerechtigkeit GOtt Sin Gerechtigkeit
priesen deiht, wat wüllt wi seggen? Is denn GOtt ok ungerecht, dat He
daröver bös is? (Ik red also up Minschen Wies.)
6. Gewiß nich! Wo kunn GOtt sünst de Welt richten? _1. Mos. 18, 25._
7. Denn so GOtt Sin Wahrheit dörch min Lögen herrlicher ward to Sin
Pries, warum schull ik denn noch as en Sünner richtet warrn?
8. Un nich velmehr also dohn as wi lästert warrn, un as enige spreken,
dat wi seggen schulln: Lat uns Övels dohn up dat Gudes darut kamen deiht!
Düsse ehr Verdammnis is ganz recht. _Kap. 6, 1. 2._
9. Wat seggt wi denn nu? Hebbt wi wat vörut? Gar nicks. Denn wi hebbt
vörhen bewiest, dat beide, Juden un Griechen, alle unner de Sünne sünd.
_Kap. 11, 32. Gal. 3, 22._
10. As denn schreben steiht: Dar is nich, de gerecht is, ok nich een;
_Ps. 14, 3. 53, 4._
11. Dar is nich, de verständig is; dar is nich, de na GOtt fragen deiht;
12. Se sünd alle afweken un alltosam undüchdig warn; dar is nich, de
Gudes deiht, ok nich een;
13. Ehr Kehl is en apen Graf, mit ehr Tungen bedreegt se, Odderngift is
unner ehre Lippen; _Ps. 5, 10. 140, 4._
14. Ehr Mund is vull vun Fluchen un Bitterkeit; _Ps. 10, 7._
15. Ehr Föt sünd ilig, Blot to vergeten; _Spr. 1, 16. Jes. 59, 7._
16. Up ehr Weg is nicks as Verdarven un Elend;
17. Un den Weg to den Freden weet se nich;
18. Dar is keen Gottesfurcht vör ehr Ogen; _1. Mos. 20, 11. Ps. 36, 2._
19. Wi weet awer, dat wat dat Gesetz seggt, dat seggt dat to de, de unner
dat Gesetz sünd, up dat Jedereen sin Mund tostoppt ward un de ganze Welt
vör GOtt schuldig si; _Ps. 107, 42. Ezech. 16, 63. Gal. 3, 22._
20. Darum dat keen Fleesch dörch Gesetzes Warke vör Em gerechtfardigt
warrn ward, denn dörch dat Gesetz kummt Erkenntnis vun de Sünnen. _Gal.
2, 16. Ps. 143, 2._
21. Nu is awer ahn Todohn vun dat Gesetz de Gerechtigkeit, de vör GOtt
gellt apenbart un betügt dörch dat Gesetz un de Propheten. _Joh. 5, 46.
Apost. 10, 43._
22. Ik red awer vun solche Gerechtigkeit vör GOtt, de dar kummt dörch den
Gloven an JEsus Christus, to alle un up alle, de dar gloven doht.
23. Denn hier is keen Unnerscheed, se sünd alltomal Sünner un ehr fehlt
de Ruhm, den se vör GOtt hebben schulln. _Kap. 10, 12. Gal. 3, 22. 28. 1.
Kön. 8, 46._
24. Un warrn ahn Verdeenst gerecht makt ut Sin Gnad dörch de Erlösung, de
dörch Christus JEsus geschehn is, _Eph. 2, 8._
25. Weken GOtt hett vörstellt to en Gnadenstohl, dörch den Gloven in Sin
Blot, un Sin Gerechtigkeit apenbar makt, dewiel He de vörher geschehenen
Sünden nich bestraft, sonnern se mit Sin göttliche Geduld driggt. _3.
Mos. 16, 15. Ebr. 4, 16._
26. Up dat He to düsse Tieden anbäden schull de Gerechtigkeit de vör Em
gellt, up dat He alleen gerecht sin un gerecht maken dä den, de dar an
JEsus gloven deiht.
27. Wo blift nu dat Rühmen? Dat is ut. Dörch wat för en Gesetz? Dörch dat
Gesetz vun de Warke? Nich also, sonnern dörch dat Gesetz vun den Gloven.
_Kap. 2, 17. 23. 4, 2. 1. Cor. 1, 29. 31._
28. So is dat nu unse Övertügung, dat de Minsch gerecht ward, ahn de
Warke vun dat Gesetz alleen dörch den Gloven. _Gal. 2, 16._
29. Oder is GOtt alleen de GOtt vun de Juden? Is He nich ok de GOtt vun
de Heiden? Ja, gewiß, ok de GOtt vun de Heiden. _Kap. 10, 12. Mal. 2, 10.
1. Cor. 12, 6._
30. Sintemal dat en enige GOtt is, de dar gerecht maken deiht de
Beschniedung ut den Gloven un de Vörhut dörch den Gloven.
31. Wat, schafft wi denn dat Gesetz af dörch den Gloven? Gewiß nich!
Sonnern wi bestätigt dat Gesetz. _Matth. 5, 17-19._
Dat 4. Kapitel.
1. Wat schüllt wi denn seggen, dat unse Vader Abraham funnen hett na dat
Fleesch?
2. Dat seggt wi: Is Abraham dörch de Warke gerecht warn, denn hett he wol
Ehr, awer nich vör GOtt.
3. Wat seggt denn de Schrift? Abraham hett GOtt glovt un dat is em as
Gerechtigkeit torekent. _1. Mos. 15, 6. Gal. 3, 6._
4. Den awer, de mit de Warke umgeiht, ward de Lohn nich ut Gnad torekent,
sonnern ut Plicht. _Kap. 11, 6. Matth. 20, 7. 14._
5. Den awer, de nich Warkdeenst drieben deiht, glovt awer an den,
de de Gottlosen gerecht maken deiht, den ward sin Glov torekent as
Gerechtigkeit. _Kap. 3, 28._
6. So as denn ok David seggt: Dat de Seligkeit alleen si för den
Minschen, weken GOtt torekent de Gerechtigkeit ahn Todohn vun de Warke,
indem dat he sprickt:
7. Selig sünd de, weke ehr Missedahten vergeven sünd, un weke ehr Sünden
todeckt sünd; _Ps. 32, 1. 2._
8. Selig is de Mann, den GOtt keen Sünd toreken deiht.
9. Un düsse Seligpriesung, gelt se för de Beschniedung, oder för de
Vörhut? Wi möt ja seggen, dat Abraham si sin Glov to Gerechtigkeit rekent.
10. Woans is he em denn torekent? As he in de Beschniedung oder in de
Vörhut weer? Ahn Twiefel nich in de Beschniedung, sonnern in de Vörhut.
11. Dat Teken awer vun de Beschniedung kreg he to en Siegel vun de
Gerechtigkeit dörch den Gloven, den he noch in de Vörhut har, up dat he
war en Vader to alle de de gloven doht in de Vörhut up dat desülvigen ok
torekent ward de Gerechtigkeit. _1. Mos. 17, 10._
12. He war ok en Vader vun de Beschniedung, nich alleen vun de, de vun de
Beschniedung sünd, sonnern ok vun de, de dar wandelt in de Fotsporen vun
den Gloven, weke weer in unsern Vader Abraham as he in de Vörhut weer.
_Matth. 3, 9._
13. Denn de Tosag’, dat he de Arv vun de Welt sin schull, is Abraham un
sin Samen nich makt dörch dat Gesetz, sonnern dörch de Gerechtigkeit vun
den Gloven. _1. Mos. 17, 2. 6._
14. Denn wenn de vun dat Gesetz Arven sünd, so is de Glov nicks un de
Tosag’ is ut. _Gal. 3, 18._
15. Sintemal dat Gesetz blot Arger anrichten deiht, denn wo dat Gesetz
nich is, dar is ok keen Övertredung. _Kap. 3, 20. 5, 13. 7, 8. 10._
16. Darum mutt de Gerechtigkeit dörch den Gloven kamen, up dat se ut
Gnaden si un de Tosag’ fast blieven deiht för allen Samen; nich alleen
för den, de unner dat Gesetz is, sonnern ok för den, de Abraham sin
Gloven hett, weke is de Vader vun uns alle. _Gal. 3, 18._
17. As schreven steiht: Ik hef di sett to en Vader vun veele Völker vör
GOtt, den du Gloven holn hest, de dar lebendig makt de Doden un röpt dat,
wat nich is, dat dat sin schall. _1. Mos. 17, 5._
18. Un he hett glovt up Hoffnung, as nicks to hoffen weer, up dat he wör
en Vader vun veele Völker, as denn to em seggt is: Also schall din Samen
sin. _1. Mos. 15, 5._
19. Un he war nich swach in den Gloven, seeg ok nich up sin egen Liev,
de all afstorben weer, dewiel he binah hunnertjährig weer, ok nich den
afstorben Liev vun Sarah. _1. Mos. 17, 17._
20. Denn he twiefel nich dörch Ungloven an GOtt Sin Tosag’, sonnern war
stark in den Gloven un gev GOtt de Ehr. _Ebr. 11, 7._
21. Un wuß up dat allergewiste, dat, wat GOtt verheeten deiht, dat kann
He ok dohn. _Ps. 115, 3. Jes. 59, 1. Luk. 1, 37._
22. Darum is dat em ok to Gerechtigkeit rekent. _1. Mos. 15, 6._
23. Dat is awer nich schreven alleen sintwegen, dat em dat torekent is.
_Kap. 15, 4._
24. Sonnern ok unsetwegen, weke dat schall torekent warrn, wenn wi gloven
doht an den, de unsern HErrn JEsus uperweckt hett vun de Doden. _Apost.
2, 24._
25. De dar is um unse Sünden willen darhen geven, un wegen unse
Gerechtigkeit uperweckt.
Dat 5. Kapitel.
1. Dar wi nu denn sünd gerecht warn dörch den Gloven, so hebbt wi Freden
mit GOtt dörch unsern HErrn JEsus Christus. _Kap. 14, 17. Jes. 32, 17.
18. Joh. 16, 33._
2. Dörch weken wi ok den Togang kregen hebbt in den Gloven to düsse
Gnade, in de wi staht, un rühmt uns mit de Hoffnung vun de tokünftige
Herrlichkeit, de GOtt geven ward. _Eph. 2, 18. Kap. 3, 12._
3. Nich alleen awer dat, sonnern wi rühmt uns ok mit de Bedröfnisse,
dewiel wi weet, dat Bedröfnis Geduld bringen deiht; _Jak. 1, 2._
4. Geduld awer bringt Erfahrung, Erfahrung awer bringt Hoffnung; _Jak. 1,
3._
5. Hoffnung awer lett nich to Schanden warrn. Denn GOtt Sin Leev is
utgahten in unse Hart dörch den heiligen GEist, de uns geven is. _Ebr. 6,
18. 19._
6. Denn, as wi noch swach weern, is Christus to Sin Tied för de Gottlosen
storven.
7. Nu starvt kum Jemand för enen Frommen, för enen Guden much villicht
Jemand starven. _Joh. 15, 13._
8. Darum priest GOtt Sin Leev gegen uns, dat Christus för uns storven is,
as wi noch Sünder weern. _Joh. 3, 16._
9. So ward wi jo veelmehr dörch Em bewahrt warrn vör den Torn, nadem wi
dörch Sin Blot gerecht spraken sünd.
10. Denn so wi mit GOtt versöhnt sünd dörch Sin Söhn Sin Dod, as wi noch
Fiende weern, woveel mehr ward wi selig warrn dörch Sin Leven, so wi nu
versöhnt sünd.
11. Nich alleen vun dat, sonnern wi rühmt uns ok mit GOtt, dörch unsern
HErrn JEsus Christus, dörch weken wi nu de Versöhnung kregen hebbt.
12. Darum, gliek wi dörch enen eenzigen Minschen de Sünd in de Welt
kamen is, un de Dod dörch de Sünd, also is ok de Dod to alle Minschen
dörchdrungen, dewiel se alle sündigt hebbt; _Kap. 6, 23._
13. (Denn de Sünd weer wol in de Welt bet up dat Gesetz, awer wo keen
Gesetz is, dar achtet man nich up de Sünd; _Kap. 4, 15._
14. Sonnern de Dod herrschte vun Adam an bet up Moses, ok över de, de
nich sündigt hebbt, mit desülvige Övertredung as Adam, weke is en Bild
vun den, de tokünftig weer. _1. Cor. 15, 21. 45. 55._
15. Awer dat hett sik nich so mit de Glov as mit de Sünd! Denn so an Een
sin Sünd Veele storven sünd, so is veelmehr GOtt Sin Gnad un Gav veelen
rieklich wedderfahren, dörch den enigen Minschen, JEsus Christus, Sin
Gnad. _1. Cor. 15, 22. Joh. 1, 16._
16. Un dat hett sik nich so mit de Gav, as mit de Sünd, de dörch den Enen
begahn is. Denn dat Ordeel is kamen ut een Sünd bet hen to de Verdammnis,
de Gav awer helpt ok ut veele Sünd to de Gerechtigkeit.
17. Denn so um den Enigen sin Sünd willen de Dod herrscht hett dörch den
Eenen, veelmehr ward de, de dar kriegt de Füll vun de Gnad un vun de Gav
to de Gerechtigkeit, herrschen in’t Leven dörch den Enen, JEsus Christus.)
18. Gliek as nu dörch Enen sin Sünd de Verdammnis över alle Minschen
kamen is, also is ok dörch Een Sin Gerechtigkeit de Rechtfardigung vun
dat Leven över alle Minschen kamen. _1. Cor. 15, 22._
19. Denn gliek as dörch Een Minsch sin Ungehorsam veele Sünder warn sünd,
so ward dörch Een Sin Gehorsam veele Gerechte.
20. Dat Gesetz awer is nebenbi inkamen, up dat de Sünd mächtiger war. Wo
awer de Sünd mächtig warn is, dar is de Gnad noch veel mächtiger warn.
_Kap. 4, 15. 7, 8. Gal. 3, 19._
21. Up dat, gliek as de Sünd herrscht hett dörch den Dod, so schall de
Gnad ok herrschen dörch de Gerechtigkeit to dat ewige Leven dörch JEsus
Christus, unsern HErrn. _Kap. 6, 23._
Dat 6. Kapitel.
1. Wat schüllt wi hierto seggen? Schüllt wi denn in de Sünd blieven, up
dat de Gnad desto mächtiger ward? _Gal. 2, 17._
2. Gewiß nich! Wo schüllt wi in de Sünd leven, de wi jo afstorven sünd?
_Gal. 6, 14._
3. Weet ji nich, dat so veele as in JEsus Christus döfft sünd, de sünd in
Sinen Dod döfft? _Gal. 3, 27. Kol. 2, 12._
4. So sünd wi jo mit Em begraven dörch de Döp in den Dod, up dat, ebenso
as Christus is uperweckt vun de Doden, dörch den Vader Sin Herrlichkeit,
so schüllt ok wi in en nie Leven wandeln. _Kap. 8, 10. Eph. 4, 23. Kol.
3, 8. 1. Pet. 2, 1. 4, 1. 2. Ebr. 12, 1._
5. So wi awer mit Em tosamen wussen sünd to glieken Dod, so ward wi Em ok
in de Uperstahung gliek sin. _2. Tim. 2, 11._
6. Dewiel dat wi weet, dat unse ole Minsch mit Em krüzigt is, up dat de
sündliche Liev uphörn deiht, dat wi vun nu af an nich mehr de Sünd deenen
doht. _Gal. 5, 24._
7. Denn wer storven is, de is rechtfardigt vun de Sünd.
8. Sünd wi awer mit Christus storven, so glovt wi, dat wi ok mit Em leven
ward;
9. Un weet, dat Christus, nadem He vun de Doden uperweckt is, nu nich
mehr starven deiht. De Dod ward vun nu af an nich mehr över Em herrschen.
_Offenb. 1, 18._
10. Denn dat He storven is, dat is He de Sünd afstorven, een för alle
Mal, dat He awer leven deiht, dat levt He GOtt. _Ebr. 9, 28. Jes. 53, 10._
11. Also ok ji, hollt jug darvör, dat ji de Sünd afstorven sünd un levt
GOtt in Christus JEsus, unsern HErrn.
12. So lat nu de Sünd nich herrschen in jug starvlichen Liev, ehr to
gehorchen in sin Lüsten. _1. Mos. 4, 7. Ps. 119, 133._
13. Noch gevt jug Lidmaten de Sünd hen to Waffen vun de Ungerechtigkeit,
sonnern stellt jug sülvst GOtt dar, as son Lüd, de vun de Doden lebendig
makt sünd, un jug Lidmaten GOtt to Waffen vun de Gerechtigkeit.
14. Denn de Sünd ward nich herrschen können över jug, sintemal ji nich
unner dat Gesetz sünd, sonnern unner de Gnad. _1. Mos. 4, 7._
15. Wa denn? Schüllt wi sündigen, dewiel wi nich unner dat Gesetz,
sonnern unner de Gnad sünd? Dat fehl ok noch! _Joh. 1, 16._
16. Weet ji nich, weken ji jug begevt to Knechts in Gehorsam, den sin
Knecht sünd ji, den ji gehorsam sünd, dat si de Sünd to den Dod, oder den
Gehorsam to de Gerechtigkeit. _Joh. 8, 34._
17. GOtt awer si Dank, dat ji Knechts vun de Sünd west sünd, awer nu
gehorsam warn vun Harten för dat Vörbild vun de Lehr, de ji övergeven
sünd.
18. Denn nadem ji frie warn sünd vun de Sünd, sünd ji Knechts warn vun de
Gerechtigkeit. _Joh. 8, 32._
19. Ik mutt minschlich darvun reden, wegen de Swachheit vun jug
Fleesch. Gliek as ji jug Lidmaten stellt hebbt in den Deenst vun de
Unreinlichkeit, un vun een Ungerechtigkeit to de anner, also stellt nu
ok jug Lidmaten to den Deenst vun de Gerechtigkeit, dat se hillig warrn.
_Kap. 3, 5. 6, 13._
20. Denn as ji de Sünd ehr Knechts weert, dar weert ji vun de
Gerechtigkeit fri. _Joh. 8, 34._
21. Wat harrn wi nu to de Tied vör Frucht? Weke ji jug nu schamen doht,
denn dat End vun desülvige is de Dod. _Ezech. 16, 61. 63. Röm. 8, 6._
22. Nu ji awer vun de Sünd fri un GOtt Sin Knechts warn sünd, hebbt ji
jug Frucht, dat ji hillig warn, de Lohn awer dat ewige Leven. _1. Pet. 1,
9._
23. Denn de Sünd ehr Löhnung is de Dod, awer GOtts Gav is dat ewige Leven
in Christus JEsus, unsern HErrn. _Kap. 5, 12._
Dat 7. Kapitel.
1. Weet ji nich, leeven Bröder, (denn ik rede mit de, de dat Gesetz
weet,) dat dat Gesetz över den Minschen herrschen deiht, so lang as he
levt? _Kap. 6, 14._
2. Denn en Fru, de den Mann tohört, is, so lang as de Mann leven deiht,
an dat Gesetz bunnen; wenn awer de Mann starvt, so is se los vun dat
Gesetz, dat den Mann angeiht.
3. Wenn se nu bi en annern Mann is, so lang de Mann leven deiht, ward se
en Ehebrekerin nennt, wenn awer de Mann starvt, is se fri vun dat Gesetz,
dat se nich en Ehebrekerin is, wenn se bi en annern Mann is. _Matth. 5,
32._
4. Also ok, mine Bröder, sünd ji dod makt för dat Gesetz dörch Christus
Sin Liev, up dat ji en annern tohört, nämlich den, de vun de Doden
uperweckt is, up dat wi GOtt Frucht bringt.
5. Denn as wi in dat Fleesch weern, do weern de sündlichen Lüste, de
dörch dat Gesetz lebendig warn, kräftig in unse Lidmaten, den Dod Frucht
to bringen. _Kap. 6, 21._
6. Nu awer sünd wi vun dat Gesetz los un dat afstorven, dat uns gefangen
heel, also dat wi deenen schüllt in dat nie Wesen vun den GEist un nich
in dat ole Wesen vun de Bokstaven. _Kap. 6, 2._
7. Wat schüllt wi denn nu seggen? Is dat Gesetz Sünd? Dat fehl ok noch!
Awer de Sünd war ik nich kund, ahn dörch dat Gesetz. Denn ik muß nicks
vun de Lust, wenn dat Gesetz nich seggt harr: Lat di nich gelüsten! _2.
Mos. 20, 17._
8. Dar neem awer de Sünd Anstot an dat Gebot un weck in mi allerlei Lüste
up. Denn ahn dat Gesetz weer de Sünd dod. _Joh. 15, 22._
9. Ik awer weer ahn Gesetz lebendig. As awer dat Gebot keem, war de Sünd
wedder lebendig.
10. Ik awer storv un do stell sik herut, dat mi dat Gebot to den Dod war,
dat mi doch to dat Leven geven weer. _3. Mos. 18, 5._
11. Denn de Sünd neem Orsak an dat Gebot un bedrog mi un mak mi dod dörch
datsülvige Gebot.
12. So is nu dat Gesetz hillig un dat Gebot is hillig, gerecht un got.
13. Is denn, wat dar got is, mi en Dod warn? Dat fehl ok noch! Awer de
Sünd, up dat se erschien as Sünd, hett se mi dörch dat Gode den Dod
wirkt, darmit de Sünd över alle Maten sündig war dörch dat Gebot.
14. Denn wi weet, dat dat Gesetz geistlich is, ik awer fleeschlich bün,
unner de Sünd verkofft. _Kap. 8, 3. 1. Kön. 21, 20. 25._
15. Denn ik weet nich, wat ik doh, denn ik doh nich wat ik will, sonnern
wat ik haß, dat doh ik.
16. So ik awer dat doh, wat ik nich will, so gev ik to, dat dat Gesetz
got is. _v. 12._
17. So doh ik nu datsülvige nich, sonnern de Sünd, de in mi wahnen deiht.
_v. 20._
18. Denn ik weet, dat in mi, dat is in min Fleesch, nicks Godes wahnen
deiht. Dat Wollen hef ik, awer dat Gode vollbringen kann ik nich. _1.
Mos. 6, 5. 8, 21._
19. Denn dat Gode, dat ik will, doh ik nich, sonnern dat Böse, dat ik
nich will, dat doh ik.
20. So ik awer doh, wat ik nich will, so doh ik datsülvige nich, sonnern
de Sünd, de in mi wahnen deiht.
21. So find ik nu in mi dat Gesetz, de ik will dat Gode dohn, dat mi dat
Böse anhangen deiht. _Ps. 31, 7._
22. Denn ik hef Lust an GOtt Sin Gesetz na den inwendigen Minschen. _Ps.
1, 2._
23. Ik seh awer en anner Gesetz in min Lidmaten, dat dar wedderstritt dat
Gesetz in min Gemöt un nimmt mi gefangen in dat Gesetz vun de Sünden, wat
in min Lidmaten is. _Gal. 5, 17._
24. Ik elendige Minsch, wer ward mi erlösen vun düssen Liev, de den Dod
tohört?
25. Ik dank GOtt dörch JEsus Christus, unsern HErrn. So deen ik nu mit
dat Gemöt GOtt Sin Gesetz, awer mit dat Fleesch de Sünden ehr Gesetz. _1.
Cor. 15, 57._
Dat 8. Kapitel.
1. So is nu nicks Verdammliches an de, weke in Christus JEsus sünd, de
nich na dat Fleesch wandelt, sonnern na den GEist.
2. Denn dat Gesetz vun den GEist, de dar lebendig maken deiht in Christus
JEsus, hett mi fri makt vun de Sünd un den Dod ehr Gesetz. _Kap. 3, 27._
3. Denn wat för dat Gesetz unmöglich weer, (sintemal dat dörch dat
Fleesch swach makt weer) dat dä GOtt un schickte Sin Söhn in de Gestalt
vun dat sündliche Fleesch, un verdammt de Sünd in dat Fleesch dörch dat
Opfer för de Sünd. _Apost. 15, 19._
4. Up dat de Gerechtigkeit, de dat Gesetz förrern deiht, in uns erfüllt
ward, de wi nu nich na dat Fleesch wandelt, sonnern na den GEist.
5. Denn de dar fleeschlich sünd, de sünd fleeschlich gesinnt, de awer
geistlich sünd, de sünd geistlich gesinnt.
6. Awer fleeschlich gesinnt sin, is de Dod un geistlich gesinnt sin is
dat Leven un de Freden. _Kap. 6, 21._
7. Denn fleeschlich gesinnt sin is en Fiendschaft gegen GOtt, sintemal
dat Fleesch GOtt Sin Gesetz nich unnerdahn is, denn dat kann dat Fleesch
nich.
8. De awer fleeschlich sünd, könnt GOtt nich gefalln.
9. Ji awer sünd nich fleeschlich, sonnern geistlich, so anners GOtt Sin
GEist in jug wahnen deiht. Wer awer Christus Sin GEist nich hett, de is
nich Sin. _1. Cor. 3, 16._
10. So awer Christus in jug is, so is de Liev twar dod vun wegen de Sünd,
de GEist awer is dat Leven wegen de Gerechtigkeit.
11. So nu de GEist vun den, de JEsus vun de Doden uperweckt hett, in jug
wahnen deiht, so ward ok desülvige, de Christus vun de Doden uperweckt
hett, jug starvlichen Liever lebendig maken dörch Sinen GEist, de in jug
wahnen deiht.
12. So sünd wi nu, leeve Bröder, Schuldner nich an dat Fleesch, dat wi na
datsülvige leven doht. _Kap. 6, 7. 18._
13. Denn so ji na dat Fleesch leven doht, so ward ji starven mütten; wenn
ji awer dörch den GEist de Geschäfte vun dat Fleesch dod makt, so ward ji
leven. _Gal. 6, 8. Eph. 4, 22._
14. Denn de GOtt Sin GEist drieven deiht, de sünd GOtt Sin Kinner. _Gal.
5, 18._
15. Denn ji hebbt keenen knechtischen Geist kregen, dat ji jug awermal
fürchten mussen, sonnern ji hebbt en kindlichen GEist kregen, dörch den
wi ropt: Abba, leeve Vader! _2. Tim. 1, 7. Gal. 3, 26. Kap. 4, 6._
16. Desülvige GEist givt Tügnis mit unsern GEist, dat wi GOtt Sin Kinner
sünd. _2. Cor. 1, 22._
17. Sünd wi denn Kinner, so sünd wi ok Arven, nämlich GOtt Sin Arven un
Christus Sin Mitarven, so wi anners mit lieden doht, up dat wi ok mit Em
herrlich makt ward. _Gal. 4, 7. Apost. 14, 22._
18. Denn ik holl darvör, dat dat Lieden vun düsse Tied de Herrlichkeit
nich werth sünd, de an uns schall apenbart warrn. _2. Cor. 4, 17._
19. Denn dat ängstliche Töven vun de Kreatur tövt up de Apenbarung vun
GOtt Sin Kinner. _Kol. 3, 4._
20. Sintemal de Kreatur unnerdahn is de Eitelkeit, ahn ehren Willen,
sonnern na den sin Willen, de se unnerdahn hett, up Hoffnung.
21. Denn ok de Kreatur ward befriet warrn vun den Deenst vun dat
vergängliche Wesen to de herrliche Frieheit vun GOtt Sin Kinner.
22. Denn wi weet, dat alle Kreatur mit uns süfzen deiht un sik noch ümmer
ängstigt.
23. Nich blot awer se, sonnern ok wi sülvst, de wi hebbt de Eerstlinge
vun den GEist, süfzt ok bi uns sülvst un tövt up de Kindschaft, nämlich
up unsern Liev sin Erlösung. _Gal. 4, 5. Luk. 21, 28._
24. Denn wi sünd wol selig, awer in de Hoffnung. De Hoffnung awer, de man
sehn deiht, is keen Hoffnung. Denn wo kann man dat höpen, dat man sehn
deiht? _2. Cor. 5, 7._
25. So wi awer dat höpt, dat wi nich sehn doht, so tövt wi darup dörch
Geduld. _2. Cor. 4, 18._
26. Desglieken ok de GEist helpt unse Swachheit up. Denn wi weet nich,
wat wi bäden schüllt, woans sik dat gehört, sonnern de GEist sülvst tritt
vör uns in up dat Beste, mit unutspreklichen Süfzen. _Matth. 20, 22._
27. De awer de Harten utforschen deiht, de weet, wat den GEist Sin Sinn
is; denn He bäd vör de Heiligen um dat, wat GOtt gefallen deiht. _Ps. 7,
10._
28. Wi weet awer, dat de, de GOtt leev hebbt, alle Dinge to dat Beste
deent, de na sin Vörsatz beropen sünd. _Eph. 1, 11. Kap. 3, 11._
29. Denn weke He tovör utersehn hett, de hett He ok verordnet, dat
se gliek sin schüllt Sin Söhn Sin Ebenbild, up dat desülvige si de
Eerstgeborne mank veele Bröder. _Kol. 1, 18. Ebr. 1, 6._
30. De He awer verordnet hett, de hett He ok beropen, weke He awer
beropen hett, de hett He ok gerecht makt, de He awer gerecht makt hett,
de hett He ok herrlich makt.
31. Wat wüllt wi denn hierto seggen: Is GOtt för uns, wokeen kann gegen
uns sin? _4. Mos. 14, 9._
32. De ok Sinen egenen Söhn nich verschont hett, sonnern hett Em för uns
alle hengeven, wo schull He uns mit Em nich alles schenken? _1. Mos. 22,
16. Joh. 3, 16._
33. Wer will GOtt Sin Uterwählten beschuldigen? GOtt is hier, de gerecht
maken deiht. _Joh. 50, 8. 9. 54, 15._
34. Wer will verdammen? Christus is hier, de storven is, ja veel mehr, de
ok uperweckt is, weke is to GOtt Sine rechte Hand un bäd för uns. _Hiob.
34, 29._
35. Wer will uns scheeden vun Christus Sin Leev? Bedröfnis oder Angst,
oder Verfolgung, oder Hunger, oder Naktheit, oder Gefahr, oder Schwert?
_Joh. 10, 28._
36. As schreven steiht: Um dinetwillen warrd wi dod makt den ganzen Dag,
wi sünd rekent as Schlachtschap. _Ps. 44, 23. 1. Cor. 4, 9. 2. Cor. 4,
11._
37. Awer in all düsse Stücken överwinnt wi wiet dörch Den, de uns leev
hatt hett. _1. Cor. 15, 57._
38. Denn ik bün gewiß, dat weder Dod noch Leven, weder Engel, noch
Fürstendom, noch Gewalt, weder Gegenwärtiges noch Tokünftiges, _Phil. 1,
6. 2. Tim. 1, 12._
39. Weder Hoge, noch Deepe, noch keen annere Kreatur, uns ward scheeden
können vun GOtt Sin Leev, de in Christus JEsus, unsern HErrn, is.
Dat 9. Kapitel.
1. Ik segg de Wahrheit in Christus un leeg nich, wat min Geweten in den
heiligen GEist betügen deiht. _Kap. 1, 9._
2. Dat ik grote Trurigkeit un unuphörliche Wehdag in minem Harten hebben
doh.
3. Ik harr geern wullt verbannt sin vun Christus för mine Bröder, de min
Fründ’ sünd na dat Fleesch. _2. Mos. 32, 32._
4. De dar sünd vun Israel, weken tohört de Kindschaft un de Herrlichkeit
un de Bund un dat Gesetz un de Gottesdeenst un de Tosag’; _5. Mos. 7, 6._
5. Vun weke ok sünd de Vaders, ut weke Christus herkummt na dat Fleesch,
de dar is GOtt öwer alles, hoch gelavt in Ewigkeit. Amen. _Matth. 1,
1-23. Luk. 3, 23._
6. Awer ik segg düt nich, dat GOttes Wort darum ut si. Denn dat sünd nich
alle Israeliter, de vun Israel sünd. _4. Mos. 23, 19. 2, 28. Joh. 8, 39._
7. Ok nich alle, de vun Abraham sin Samen sünd, sünd darum ok Kinner,
sonnern in Isaak schall di de Samen beropen sin. _1. Mos. 21, 12. Gal. 4,
28. Ebr. 11, 18._
8. Dat heet: GOtt Sin Kinner sünd nich de na dat Fleesch Kinner sünd,
sonnern de Kinner vun de Tosag’ ward för Samen rekent.
9. Denn dat is en Wort vun de Tosag’, wenn he spreken deiht: Um düsse
Tied will ik kamen un Sara schall en Söhn hebben. _1. Mos. 18, 10._
10. Dat is awer nich blot darmit so, sonnern ok as Rebekka swanger war
vun den enigen Isaak, unsern Vader. _1. Mos. 25, 21._
11. Ehr de Kinner geboren weern un weder Gudes noch Schlechtes dahn
harrn, up dat GOtt Sin Vörsatz bestahn dä na de Uterwählung, war to ehr
seggt,
12. Nich ut Verdeenst vun de Warke, sonnern ut Gnad vun den Beroper,
also: de Grötere schall deenstbar warrn den Lütteren. _1. Mos. 25, 23. 2.
Sam. 8, 14._
13. As denn schreven steiht: Jakob hef Ik leev hatt, awer Esau hef Ik
haßt. _Mal. 1, 2. 3._
14. Wat schüllt wi denn darto seggen? Is denn GOtt ungerecht? Gewiß nich!
_5. Mos. 32, 4._
15. Denn He sprickt to Moses: Weken Ik gnädig bün, de bün Ik gnädig un
över wen Ik Mi erbarmen doh, över den erbarm Ik Mi! _2. Mos. 33, 19._
16. So liggt dat nu nich an Jemand sin Willen oder Lopen, sonnern an GOtt
Sin Erbarmen.
17. Denn de Schrift seggt to Pharao: Eben darum hef Ik di erweckt, dat
Ik an di Min Macht wiesen doh, up dat Min Nam verkündigt ward in alle
Länner. _2. Mos. 9, 16. Kap. 14, 4. 17._
18. So erbarmt He Sik nu över wen He will un verstockt wen He will.
19. So seggst du to mi: Wat schellt He uns denn? Wer kann Sinen Willen
wedderstahn?
20. Ja, leeve Minsch, wer büst du denn, de du mit GOtt rechten wist?
Sprickt ok en Wark to sinen Meister: Warum makst du mi so? _Hiob. 9, 12.
Weish. 12, 12. Jes. 45, 9._
21. Hett nich en Püttjer Macht, ut en Klumpen to maken een Fatt to Ehren,
un dat annere to Unehren?
22. Darum, wenn GOtt Torn bewiesen un Sin Macht kund dohn wull, hett He
mit grote Geduld dragen de to dat Verdarven torichte Fatt vun den Torn.
_Kap. 2, 4. 2. Pet. 2, 2._
23. Up dat He kund dä den Riekdom vun Sin Herrlichkeit an de Fät vun
Barmhartigkeit, de He torecht makt hett vör de Herrlichkeit, _Eph. 1, 4.
7. Kol. 1, 27._
24. Weke He beropen hett, nämlich uns, nich alleen ut de Juden, sonnern
ok ut de Heiden.
25. As He denn ok dörch Hosea spreken deiht: Ik will dat Min Volk heeten,
dat Min Volk nich weer un Min Leev, de nich Min Leev weer. _Hos. 2, 23.
Pet. 2, 10._
26. Un schall geschehn an den sülvigen Ort, darto ehr seggt is: Ji sünd
nich Min Volk, schüllt se Söhns vun den lebendigen GOtt heeten. _Hos. 1,
10. Jes. 65, 1._
27. Jesaias awer röpt över Israel: Wenn de Tall vun de Kinner Israel würr
sin as de Sand an dat Meer, so ward doch dat Övrige selig warrn. _Jes.
10, 22. 23. Röm. 11, 5._
28. Denn dat ward en Verdarven un Stüern vör sik gahn to Gerechtigkeit un
de HErr ward datsülvige Stüern dohn up de Eer.
29. Un as Jesaias tovör seggt: Wenn uns de HErr Zebaoth keen Samen harr
överblieven laten, so weern wi as Sodom warn un gliek as Gomorra. _Jes.
1, 9. 1. Mos. 19, 24._
30. Wat schüllt wi nu hier seggen? Dat wüllt wi seggen: De Heiden, de
nich hebbt na de Gerechtigkeit tracht, hebbt de Gerechtigkeit kregen; ik
segg awer vun de Gerechtigkeit, de ut den Gloven kamen deiht. _Kap. 10,
20._
31. Israel awer hett na dat Gesetz vun de Gerechtigkeit trachtet, un hett
dat Gesetz vun de Gerechtigkeit nich överkamen. _Kap. 10, 2._
32. Warum dat? Darum dat se dat nich ut den Gloven, sonnern ut de Warke
vun dat Gesetz söken doht. Denn se hebbt sik stött an den Steen vun den
Anstot.
33. As schreven steiht: Süh, Ik legg in Zion enen Steen ton Anstot un
enen Fels to Argernis, un wer an Em gloven deiht, de schall nich to
Schanden warrn. _Jes. 8, 14. Kap. 28, 16. Matth. 21, 42._
Dat 10. Kapitel.
1. Leeve Bröder, mins Hartens Wunsch is, un ik bä ok GOtt för Israel, dat
se selig ward.
2. Denn ik gev ehr dat Tügnis, dat se ivert um GOtt, awer mit Unverstand.
_Gal. 1, 14._
3. Denn se erkennt de Gerechtigkeit nich, de vör GOtt gellen deiht un
sökt ehre egene Gerechtigkeit vör GOtt uptorichten un sünd nich de
Gerechtigkeit, de vör GOtt gellen deiht, unnerdahn. _Kap. 9, 31. 32. Ps.
69, 28._
4. Denn Christus is dat End vun dat Gesetz; wer an Em gloven deiht, de is
gerecht. _Matth. 5, 17. Joh. 3, 18._
5. Moses awer schrift wol vun de Gerechtigkeit, de ut dat Gesetz kamen
deiht. Weke Minsch dat deiht, de ward darin leven. _3. Mos. 18, 5. Luk.
10, 28. Gal. 3, 12._
6. Awer de Gerechtigkeit ut den Gloven sprickt also: Sprick nich in dinen
Harten: Wer will rup na den Himmel fahren? (Dat is nicks anners, as
Christus hendal haln.) _5. Mos. 30, 12._
7. Oder wer will hendal in dat Deepe fahren? (Dat is nicks anners as
Christus vun de Doden haln.)
8. Awer wat seggt se? Dat Wort is di neeg, nämlich in dinen Mund un in
dinen Harten. _5. Mos. 30, 14._ Düt is dat Wort vun den Gloven, dat wi
predigen doht. _1. Tim. 4, 6._
9. Denn so du JEsus bekennen deihst mit din Mund, dat He de HErr si, un
glovst in din Hart, dat Em GOtt vun de Doden uperweckt hett, so warrst du
selig.
10. Denn so man vun Harten gloven deiht, so ward man gerecht, un so man
mit den Mund bekennen deiht, so ward man selig. _Ps. 116, 10._
11. Denn de Schrift sprickt: Wer an Em gloven deiht, de ward nich to
Schanden warrn. _Jes. 28, 16. Ps. 25, 3._
12. Hier is keen Unnerscheed twischen en Jud un en Grieche, dar is
altomal een HErr, riek över alle, de Em anropen doht. _Apost. 10, 34._
13. Denn wer den HErrn Sinen Nam ward anropen, schall selig warrn. _Joel.
3, 5. Apost. 2, 21._
14. Woans schüllt se awer anropen an den se nich gloven doht? Woans
schüllt se awer gloven, vun den se nicks hört hebbt? Woans schüllt se
awer hörn ahn en Prediger?
15. Woans schüllt se awer predigen, wenn se nich schickt ward? As
denn schreven steiht: Wa leevlich sünd de Föt vun de, de den Freden
verkündigen, de dat Gude verkündigen doht. _Jes. 52, 7._
16. Awer se sünd nich alle dat Evangelium gehorsam. Denn Jesaias sprickt:
HErr, wer glovt an uns Predigt? _2. Thess. 1, 8. Jes. 53, 1. Joh. 12, 38._
17. So kummt de Gloven ut de Predigt, dat Predigen awer dörch GOtt Sin
Wort. _Joh. 17, 20._
18. Ik segg awer: Hebbt se dat nich hört? Twar in alle Lande is ja ehr
Klang utgahn un in de ganze Welt ehr Wort. _Ps. 19, 5. Jes. 49, 6. Kol.
1, 23._
19. Ik segg awer: Hett Israel dat nich insehn? De Eerste, Moses sprickt:
Ik will jug iwersüchtig maken över dat, dat nich min Volk is, un över en
unverständig Volk will ik jug vertörnen. _5. Mos. 32, 21._
20. Jesaias awer dörf wol seggen: Ik bün funnen vun de, de mi nich söcht
hebbt un bün kamen to de, de nich nach mi fragt hebbt. _Kap. 9, 30. Jes.
65, 1._
21. To Israel awer sprickt He: Den ganzen Dag hef Ik Min Hann utstreckt
na dat Volk, dat sik nich seggen leet, un dat wedderspreken deiht. _Jes.
65, 2._
Dat 11. Kapitel.
1. So segg ik nu: Hett denn GOtt Sin Volk verstött? Dörchut nich! Denn ik
bün ok en Israeliter, vun Abraham sin Samen, ut Benjamin sin Geschlecht.
_Jer. 31, 37._
2. GOtt hett sin Volk nich verstött, dat He tovör utersehn hett. Oder
weet ji nich, wat de Schrift vun Elias seggt? Woans he vör GOtt treden
deiht gegen Israel un sprickt:
3. HErr, se hebbt Din Propheten dod makt un Din Altars umstött, un ik bün
alleen övrig bleven, un se staht mi na min Leven. _1. Kön. 19, 10. 14._
4. Awer wat seggt nu de göttliche Antwort: Ik hef Mi laten överblieven
söben dusend Mann, de nich ehr Knee bögt hebbt vör Baal. _1. Kön. 19, 18._
5. Also geiht dat ok nu, in düsse Tied, mit düsse, de na de Gnadenwahl
överbleven sünd. _Kap. 9, 27._
6. Is dat awer ut Gnad, so is dat nich ut Verdeenst vun de Warke, sunst
war Gnade nich Gnade sin. Is dat awer ut Verdeenst vun de Warke, so is de
Gnade nicks, sünst weer Verdeenst nich Verdeenst. _5. Mos. 9, 4. 5._
7. Wat denn nu? Wat Israel söken deiht, dat krigt Israel nich; de Wahl
awer krigt dat, de annern awer sünd verstockt. _Kap. 9, 31._
8. As schreven steiht: GOtt hett ehr geven enen schleperigen Geist, Ogen
dat se nich sehn, Ohren dat se nich hörn doht bet up den hütigen Dag.
_Luk. 8, 10._
9. Un David sprickt: Lat ehren Disch to en Schling warrn un to en
Jagdspieß, un to en Fall, ehr to Vergeltung. _Ps. 69, 23. 24._
10. Mak ehre Ogen blind, dat se nich sehn doht, un bög ehr Rügg alltied.
11. So segg ik nu: Sünd se anlopen, dat se fallen schüllt? Gewiß nich!
Sonnern ut ehr Tall is de Heiden dat Heil wedderfahren, up dat se up de
iwersüchtig warrn schulln. _Apost. 13, 46._
12. Denn so ehr Fall de Welt ehr Riekdom is, un de Schaden de Heiden ehr
Riekdom is, wo veel mehr ward dat de Fall sin, wenn ehr Tall vull weer!
_Hos. 1, 10._
13. Mit jug Heiden rede ik, denn dewiel ik de Heiden ehr Apostel bün,
will ik min Amt priesen;
14. Ob ik mag de, weken min Fleesch sünd, to iwern anreizen un etliche
vun ehr selig maken. _1. Tim. 4, 16._
15. Denn wenn ehr Verlust de Welt ehr Versöhnung is, wat ward dat anners
sin, as Leven vun de Doden nehmen?
16. Is dat Eerstlingsbrod hillig, so is ok de ganze Deeg hillig, un so de
Wottel hillig is, so sünd ok de Telgen hillig.
17. Ob nu awer etliche vun de Telgen afbracken sünd, un du, de du en
willen Ölbom weerst, büst mank ehr proppt un hest Andeel kregen an de
Wottel un den Saft vun den Ölbom. _Jer. 11, 16._
18. So wes’ nich stolt gegen de Telgen. Büst du awer stolt gegen se, so
schast du weeten, dat du de Wottel nich drägen deihst, sonnern de Wottel
dricht di.
19. So sprickst du: De Telgen sünd intwei braken, darmit ik darin proppt
warr. _Apost. 13, 46._
20. Dat is gut redt. Se sünd intweibraken wegen ehren Ungloven, du
steihst awer dörch den Gloven. Wes’ nich stolt, sonnern wes’ bang. _1.
Cor. 10, 12._
21. Hett GOtt de natürlichen Telgen nich verschont, dat He vellicht di ok
nich verschonen ward.
22. Darum seh up GOtt Sin Gutheit un Sinen Ernst, de Ernst an de, weke
fulln sünd, de Gutheit awer an di, so fern as du an de Gutheit blieven
deihst, sunst warst du ok afhaut warrn. _Joh. 15, 2. 4. Ebr. 3, 14._
23. Un düsse, so se nich blievt in den Ungloven, ward se inproppt warrn.
GOtt kann se wedder inplanten. _2. Cor. 3, 16._
24. Denn so du ut den Ölbom, de vun Natur wild weer, büst uthaut un gegen
de Natur in den guden Ölbom inproppt, woveelmehr ward de natürlichen
inproppt in ehren egenen Ölbom! _Jer. 11, 16._
25. Ik will jug nich vörentholn, leeven Bröder, düsse Heemlichkeit, up
dat ji nich stolt sied. Blindheit is Israel tom Deel wedderfahrn, so lang
bet de Fülle vun de Heiden ingahn is. _Luk. 21, 24._
26. Un also dat ganze Israel selig ward, as schreven steiht: Ut Zion ward
kamen, de dar erlösen un afwenden deiht dat gottlose Wesen vun Jakob. _2.
Cor. 3, 16. Jes. 59, 20. Ps. 14, 7._
27. Un düt is Min Testament mit ehr, wenn Ik ehr Sünnen warr wegnehmen.
_Jer. 31, 33._
28. Na dat Evangelium hol Ik se för Fiende wegen jug, awer na de
Erwählung hef Ik se leev, um de Vaders wegen.
29. GOtt Sin Gaven un Beropung könnt Em nich leed dohn.
30. Denn gliekerwies as ok ji fröher GOtt nich glovt hebbt, nu awer hebbt
ji över ehren Ungloven Barmhartigkeit kregen;
31. Also weern ok düsse nu unglövig, so dat ji nu Barmhartigkeit kriegen
künnt, darmit ok se begnadigt warrn kunnen.
32. Denn GOtt hett alles beslaten unner den Ungloven, up dat He Sik över
alle erbarmen dä. _Gal. 3, 22. Ps. 145, 9. Sir. 18, 12._
33. O, wat för ene Deepe vun Riekdom, vun Weisheit un Erkenntniß GOttes.
Wa ganz unbegrieplich sünd Sine Gerichte un unutforschlich Sin Weg!
_Hiob. 11, 7. Ps. 36, 7._
34. Denn wokeen hett den HErrn Sin Sinn erkennt? Oder wokeen is Sin
Ratgever west? _Hiob. 15, 8. Jes. 40, 13. Jer. 23, 18. 1. Cor. 2, 16._
35. Oder wokeen hett Em wat fröher geven, dat em dat wedder ward
vergollen? _Hiob. 41, 2._
36. Denn vun Em un dörch Em un to Em sünd alle Dinge. Em si Ehre in
Ewigkeit! Amen.
Dat 12. Kapitel.
1. Ik vermahn jug, leeven Bröder, dörch GOtt Sin Barmhartigkeit, dat ji
jug Liever hengeven doht to en Opfer, dat dar lebendig, heilig un GOtt
wolgefällig si, wat jug vernünftige GOttesdeenst sin schall. _Kap. 6, 13.
1. Thess. 4, 3._
2. Un stellt jug nich düsse Welt gliek, sonnern verwandelt jug dardörch,
dat ji jug Gemöth nie makt, up dat ji utpröven mögt, wat dar si GOtt Sin
Will, nemlich dat Gude, Wolgefällige un Vullkamene. _Eph. 4, 23. 5, 10.
17._
3. Denn ik segg dörch de Gnade, de mi geven is, jedereen mank jug, dat
nüms mehr vun sik holln schall, as sik dat gehört, to holln, sonnern dat
he vun sik mit Maten holln deiht, jedereen, so as GOtt em todeelt hett
dat Mat vun den Gloven. _1. Cor. 7, 7. 17. Kap. 12, 11. Eph. 4, 7._
4. Denn up glieke Wies, as wi an en Liev veele Lidmaten hebbt, awer alle
Lidmaten nich desülvigen Geschäfte hebbt. _1. Cor. 12, 12. Eph. 4, 25._
5. Also sünd wi veele en Liev in Christus, awer unner eenanner is ener
den annern sin Lidmaat. _1. Cor. 12, 27._
6. Un hebbt mancherlie Gaven, na de Gnad de uns geven is. _1. Cor. 12, 4._
7. Hett jemand de Gav to wiessagen, so gescheeg dat in Övereenstimmung
mit den Gloven. Hett jemand en Amt, so paß he up dat Amt. Lehrt jemand,
so paß he up de Lehr. _1. Pet. 4, 10. 11._
8. Vermahnt jemand, so paß he up dat Vermahnen. Givt jemand, so gev
he eenfaltiglich. Regiert jemand, so si he sorgfaldig. Övt jemand
Barmhartigkeit, so doh he dat mit Lust. _Matth. 6, 3. 2. Cor. 8, 2. Kap.
9, 7. 13._
9. Lat de Leev nich falsch sin. Haßt dat Böse, hangt an dat Gude. _1.
Tim. 1, 5. Ps. 97, 10._
10. De bröderliche Leev mank jug si hartlich. Een keem den annern mit
Ehrerwiesung tovör. _Eph. 4, 3._
11. West nich ful in dat, wat ji dohn schüllt. West brünstig in den
GEist. Schickt jug in de Tied. _Offenb. 3, 15. Eph. 5, 16._
12. West fröhlich in Hoffnung, geduldig in Bedröfnis, lat nich af vun dat
Gebet. _Luk. 10, 20. 1. Thess. 5, 17._
13. Nehmt jug de Hilligen ehr Noth an. Gevt geern Harbarg. _1. Mos. 18,
3. 19, 2. 3. Ebr. 13, 2._
14. Segent de jug verfolgt, segent un flucht nich. _Matth. 5, 44. 1. Cor.
4, 12. Apost. 7, 59._
15. Freut jug mit de Fröhlichen un weent mit de Weenenden. _Matth. 25,
36._
16. Hebbt eenerlei Sinn unner jug. Trachtet nich na hoge Dinge, sonnern
hollt jug to de Niedrigen.
17. Hollt jug nich sülvst för klok. Vergellt nüms Böses mit Böses. West
jeden Minschen gegenöver up sin Best bedacht. _Jes. 5, 21. 1. Thess. 5,
15._
18. Is dat möglich, so veel an jug is, so hebbt mit alle Minschen Freden.
_Mark. 9, 50. Ebr. 12, 14._
19. Rächt jug nich sülvst, mine Leeven, sonnern makt Ruum för den Torn,
denn dat steiht schreven: De Rache is Min, Ik will vergellen, sprickt de
HErr. _3. Mos. 19, 18. Matth. 5, 39. 1. Cor. 6, 7. 5. Mos. 32, 35. Ps.
94, 1. Ebr. 10, 30._
20. So nu dien Fiend hungert, so gif em wat to eten, hett he Döst, so gif
em wat to drinken, wenn du dat deihst, so warrst du fürige Kahlen up sin
Kopp sammeln. _Spr. 25, 21. 22. Matth. 5, 44._
21. Lat di nich vun dat Böse överwinnen, sonnern överwinn dat Böse mit
dat Gude. _Weish. 7, 30._
Dat 13. Kapitel.
1. Jedereen si unnerdahn de Obrigkeit, de Macht över em hett. Denn dar is
keen Obrigkeit, as alleen vun GOtt. Wo awer en Obrigkeit is, de is vun
GOtt verordnet.
2. Wer sik nu gegen de Obrigkeit setten deiht, de weddersett sik GOtt
Sin Ordnung. De sik awer weddersetten doht, ward över sik en Strafordeel
kriegen.
3. Denn de Regenten sünd nich dar as Afschreckung för dat gude Wark,
sonnern för dat Böse. Wist du di awer nich fürchten vör de Obrigkeit, so
doh dat Gude, so warrst du Lov vun desülvige hebben. _Luk. 22, 25._
4. Denn se is GOtt Sin Deenerin, di to nutz. Deihst du awer Böses,
so wes’ bang, denn se driggt dat Swert nich umsunst, se is GOtt Sin
Deenerin, en Rächerin to de Straf över den, de schlecht handelt. _Ps. 82,
6._
5. Darum is dat nödig, unnerdahn to sin, nich alleen vun wegen de Straf,
sonnern wegen dat Geweten. _1. Pet. 2, 13._
6. Ut de Orsak mütt ji ok Stüern geven, denn se is GOtt Sin Deener, de
düt Amt tohört.
7. So gevt nu jedereen wat ji schuldig sünd; Stüern den, de Stüern
tokummt, Toll den, de Toll tokummt, Ehrfurcht den, de Ehrfurcht tokummt,
Ehre den, de Ehre tokummt. _Matth. 22, 21. Mark. 12, 17._
8. West nüms wat schuldig, denn dat ji ju mank enanner leev hebbt, denn
wer den annern leev hett, de hett dat Gesetz vullbrocht.
9. Denn wat dar seggt is: Du schast nich ehebreken; du schast nich dod
maken; du schast nich falsch Tügnis geven, lat di nicks gelüsten; un so
dar en anner Gebot mehr is, dat ward in düt Wort begreepen: Du schast din
Neegsten leev hebben as di sülvst.
10. De Leev deiht den Neegsten nicks Böses. So is nu de Leev de Erfüllung
vun dat Gesetz.
11. Un dewiel dat wi dat weet, nemlich de Tied, dat de Stunn dar is
uptostahn vun den Schlap, sintemal unser Heil nu neeger rückt is, as dar
wi toeerst glövig worrn sünd. _2. Cor. 6, 2._
12. De Nacht is vörbi, de Dag is herbi kamen, so lat uns afleggen de
Warke vun dat Licht. _1. Joh. 2, 8. Eph. 5, 11._
13. Lat uns ehrbar wandeln, as bi Dag, nich mit Freeten un Supen, nich in
Untocht un Utschweifungen, nich in Hader un Need. _Luk. 21, 34. Eph. 5,
18. Jak. 3, 14._
14. Sonnern treckt an den HErrn JEsus Christus un plegt dat Fleesch,
doch so, dat dat nich giel ward. _Gal. 3, 27. Kol. 3, 10._
Dat 14. Kapitel.
1. Den Swachen in den Gloven nehmt up un verwirrt de Geweten nich. _Kap.
15, 1._
2. De Een glovt, he kann allerlei eten, de awer swach is, den lat
Krutwark eten. _1. Mos. 1, 29. Kap. 9, 3._
3. Weke eten deiht, lat den nich den verachten, de nich itt, un weke nich
eten deiht, lat den den nich richten, de itt, denn GOtt hett em upnahmen.
_Kol. 2, 16._
4. Wer büst du, dat du en fremden Knecht richten deihst? He steiht oder
fallt sin HErr, he ward awer wol stahn, denn GOtt is mächtig genog em to
holln. _Matth. 7, 1. Röm. 2, 1. Jak. 4, 12._
5. De Een hollt mehr vun den enen Dag, as vun den annern, de anner awer
hollt alle Dag’ gliek. Jedereen wes’ in sin Övertügung gewiß. _Gal. 4,
10._
6. Weke nu en besonnern Dag fiern deiht, de deiht dat den HErrn to Leev,
un weke nich up den Dag holln deiht, de hollt den HErrn to Leev nich
darup. Weke eten deiht, de deiht dat den HErrn to Leev, denn he dankt
GOtt, weke nich eten deiht, de itt nich den HErrn to Leev un dankt GOtt.
_5. Mos. 8, 10. 1. Cor. 10, 31._
7. Denn keen vun uns levt för sik sülvst, un keen starvt för sik sülvst.
8. Levt wi, so levt wi för den HErrn, starvt wi, so starvt wi för den
HErrn. Darum, starvt oder levt wi, so hört wi den HErrn to. _Gal. 2, 20.
1. Thess. 5, 10._
9. Denn darto is Christus ok storven un uperstahn un wedder lebendig
warn, dat He sowohl över Lebendige as över Dode Herr sien schall. _Apost.
10, 42. 2. Cor. 5, 15._
10. Du awer, wat richst du din Broder? Oder du anner, wat verachst du din
Broder? Wi ward alle vör Christus Sin Richtstohl henstellt warrn. _Luk.
6, 37._
11. Na dat dar schreven steiht: So wahr as Ik leven doh, sprickt de HErr,
vör Mi schüllt alle Knee sik bögen, un alle Tungen schüllt GOtt bekennen.
_Jes. 45, 23. Phil. 2, 10._
12. So ward jedereen för sik sülvst GOtt Rekenschaft geven.
13. Darum lat uns nich mehr Een den annern richten, sonnern dat richtet
veelmehr, dat nüms sin Broder Anstot oder Argernis geven schall. _Matth.
18, 7._
14. Ik weet un bün gewiß in den HErrn JEsus Christ, dat dar nicks
Gemeenes is an sik sülvst, ahn alleen de dat reken deiht för gemeen,
densülvigen is dat gemeen. _Matth. 15, 11._
15. Wenn awer din Broder een Spies wegen bedröwt ward, so wandelst du all
nich mehr na de Leev. Min leeve Broder, richt doch nich den mit din Spies
to Grunn, för den Christus storven is.
16. Darum sorgt darvör, dat ju Schatz nich verlästert ward.
17. Denn dat Riek GOttes is nich Eten un Drinken, sonnern Gerechtigkeit
un Freden un Freud in den heiligen GEist. _Luk. 17, 20._
18. Wer darinnen Christus deenen deiht, de is GOtt gefällig un de
Minschen angenehm. _1. Thess. 2, 15._
19. Darum lat uns na dat streven, wat to’n Freden deent, un wat to de
Beterung an enanner deent. _Kap. 12, 18. 15, 2._
20. Min Leeve, terstör nich um de Spies’ willen GOtt Sin Wark. Alle Ding’
sünd twar rein, awer schädlich is Allns för den Minschen, de dat mit
Anstot it. _v. 15. Apost. 10, 15. Matth. 15, 11._
21. Dat is beter, du itst keen Fleesch un drinkst keen Wien, oder sonst
wat, woran sik din Bröder en Anstot neemt oder in Swachheit fallt. _1.
Cor. 8, 13._
22. Hest du den Gloven, so hef em bi di sülvst vör GOtt. Selig is, de sik
sülvst keen Geweten makt in dat, wat he vör recht hollt. _1. Joh. 3, 21._
23. Wer awer daröwer twiefelt un doch eten deiht, de is verdammt, denn
dat geschüt nich ut den Gloven. Wat awer nich ut den Gloven geschehn
deiht, dat is Sünn. _Tit. 1, 15. Ebr. 11, 6._
Dat 15. Kapitel.
1. Wi awer, de wi stark sünd, schüllt de Swachen ehr Gebreklichkeit
dregen un nich Wolgefalln an uns sülvst hebben. _Kap. 14, 1. 1. Cor. 9,
22. Gal. 6, 1._
2. Jedereen mank uns schall sik awer so stellen, dat he sin Neegsten
gefallen deiht to dat Gude un to de Beterung. _1. Cor. 9, 19. Kap. 10,
24. 33._
3. Denn Christus harr ok keen Wolgefalln an sik sülvst, sonnern as dar
schreven steiht: De Schimp vun de, de di schimpen doht, is öwer mi fulln.
_Ps. 69, 10. Jes. 53, 4._
4. Wat awer tovör schreven is, dat is uns to Lehr schreven, up dat wi
dörch Geduld un Trost ut de Schrift, de Hoffnung fast holt. _Kap. 4, 23.
24. 1. Cor. 10, 11._
5. De GOtt awer vun de Geduld un vun den Trost gev jug, dat ji eens
gesinnt sied unner enanner, na JEsus Christus, _Phil. 3, 16._
6. Up dat ji eendrächtig mit een Mund lavt GOtt un den Vader vun unsen
HErrn JEsus Christus.
7. Darum neemt jug unner enanner up, gliek as jug Christus upnahm hett,
to GOtt Sin Ehr.
8. Ik segg awer, dat JEsus Christus is en Deener west vun de
Beschniedung, um de Wahrheit GOttes willen, to bestätigen de Tosag’, de
de Vaders makt is. _Matth. 15, 24. Apost. 3, 25._
9. Dat de Heiden awer GOtt lavt um de Barmhartigkeit willen, as schreven
steiht: Darum will ik di laven mank de Heiden un vun din Nam singen.
_Kap. 11, 30. Ps. 18, 50. 2. Sam. 22, 50._
10. Un noch eenmal sprickt de Schrift: Freut jug, ji Heiden, Sin Volk.
_5. Mos. 32, 43. Ps. 67, 5._
11. Un noch een Mal: Lavt den HErrn, alle Heiden, un priest Em, alle
Völker. _Ps. 117, 1._
12. Un awermal sprickt Jesaias: Dar ward sien de Woddel Jesse, un de
uperstahn ward, to herrschen över de Heiden, up den ward de Heiden höpen.
_Jes. 11, 10. Offenb. 5, 5._
13. Awer de GOtt vun de Hoffnung füll jug mit alle Freud un Freden in den
Gloven, dat ji ümmer rieker ward in de Hoffnung, dörch de Kraft vun den
heiligen GEist. _Kap. 14, 17._
14. Ik weet dat awer ganz wol vun jug, leeven Bröder, dat ji sülvst vull
vun gude Gesinnung sünd, erfüllt mit alle Erkenntnis, dat ji jug unner
enanner vermahnen künnt. _2. Pet. 1, 12. 1. Joh. 2, 21._
15. Ik hef awer doch wagt un jug schreven, leeve Bröder, jug to
vermahnen, um de Gnad willen, de mi vun GOtt geven is,
16. Dat ik schall sien en Deener Christi mank de Heiden, indem ik utricht
dat Presteramt vun GOtt Sin Evangelium, up dat de Opfer vun de Heiden
GOtt angenehm ward, hilligt dörch den heiligen GEist. _Kap. 11, 13._
17. Darum hef ik de Ehr in JEsus Christus, dat ik GOtt deenen doh.
18. Denn ik dörft nicks reden, wenn nich Christus datsülvige dörch mi
wirken dä, de Heiden to den Gehorsam to bringen, dörch Wort un Wark.
_Matth. 10, 19. 20. Röm. 1, 5. 16, 26._
19. Dörch Kraft vun Teken un Wunner un dörch de Kraft vun den GEist
GOttes, also dat ik vun Jerusalem an un umher bet na Illyrien, alles mit
dat Evangelium vun Christus erfüllt hef; _Mark. 16, 17._
20. Un hef mi besonners beflietigt, dat Evangelium to predigen wo
Christus Sin Nam nich bekannt weer, up dat ik nich up en fremden Grund
fortbuen dä; _2. Cor. 10, 15. 16._
21. Sonnern as schreven steiht: Weken nich vun Em verkündigt is, de
schüllt dat sehn un weke nich hört hebbt, de schüllt dat verstahn. _Jes.
52, 15._
22. Dat is ok de Orsak, darum ik veele Mal verhinnert bün, to jug to
kamen. _Kap. 1, 13. 1. Thess. 2, 18._
23. Nu ik awer nich mehr Platz hef in düsse Länner, awer Verlangen hef to
jug to kamen na veele Jahr; _1. Thess. 3, 10._
24. Wenn ik in Hispanien reisen warr, so will ik to jug kamen. Denn ik
höp, dat ik dar dörchreisen un jug sehn warr un vun jug darhen leitet
warrn much, so doch, dat ik mi tovör en beten mit jug erquicken kann. _1.
Cor. 16, 6._
25. Nu awer fahr ik hen na Jerusalem, de Hilligen to deenen. _Apost. 18,
21. 19, 21. 20, 22._
26. Denn de ut Macedonien un Achaja hebbt ut frien Stücken en gemeensame
Stüer tosamen leggt för de annern Hilligen to Jerusalem. _1. Cor. 16, 1.
2. Cor. 8, 1. Kap. 9, 2. 12._
27. Se hebbt dat ut frien Stücken dahn un sünd ok ehr Schuldners. Denn
wenn de Heiden ehr geistlichen Göder sünd deelhaftig warn, is dat
billig, dat se ehr ok in irdische Göder deenen doht. _1. Cor. 9, 11._
28. Wenn ik nu düt utricht un düsse Frucht verseegelt hef, will ik dörch
jug in Hispanien trecken.
29. Ik weet awer, wenn ik to jug kamen doh, dat ik mit vullen Segen vun
dat Evangelium Christi kamen warr. _Kap. 1, 11._
30. Ik vermahn jug awer, leeven Bröder, dörch unsen HErrn JEsus Christus
un dörch de Leev vun den GEist, dat ji mi helpen doht to strieden mit
Beden för mi to GOtt. _2. Cor. 1, 11. Phil. 1, 27. 2. Thess. 3, 1._
31. Up dat ik redd warr vun de Unglövigen in Juda, un dat min Deenst, den
ik na Jerusalem doh, angenehm warr de Hilligen.
32. Up dat ik mit Freud to jug kamen doh dörch GOtt Sin Willn un mi mit
jug erquicken kann.
33. De GOtt awer des Fredens wes’ mit jug alle! Amen. _Kap. 16, 20._
Dat 16. Kapitel.
1. Ik befehl jug awer unse Swester Phöbe, de dar is Diakonissin vun de
Gemeen to Kenchrea,
2. Dat ji se upnehmen doht in den HErrn, as dat de Hilligen tokummt, un
ehr bistaht in alle Geschäfte, wobi se jug nödig hett. Denn se hett ok
veele bistahn, ok mi sülvst.
3. Gröt’ de Priscilla un den Aquila, min Helpers in Christus JEsus.
_Apost. 18, 2. 26._
4. Weke hebbt ehr Hals för min Leven insett, weke nich blot ik dank,
sonnern ok alle Gemeenen mank de Heiden.
5. Gröt’ ok de Gemeen in ehr Hus. Gröt’ Epänetus, minen Leevling, weke is
de eerste mank de ut Achaja in Christus. _1. Cor. 16, 15. 19._
6. Gröt’ Maria, de veel Möh un Arbeit mit uns hatt hett.
7. Gröt’ Andronikus un Junias, min Verwandten un Mitgefangenen, de dar
sünd rühmlich bekannt bi de Apostel un vör mi west in Christus.
8. Gröt Amplias, min Leeve in den HErrn.
9. Gröt’ Urban, unsen Helper in Christus un Stachyn, min Leeve.
10. Gröt’ Apelles, den Bewährten in Christus. Gröt’ de dar sünd vun
Aristobulus sin Lüd’.
11. Gröt’ Herodiones, min Fründ. Gröt’ de dar sünd vun Narcissus sin Lüd’
in den HErrn.
12. Gröt’ de Tryphena un de Tryphosa, weke in den HErrn arbeit hebbt.
Gröt’ Persis, de Leeve, weke in den HErrn veel arbeit hett.
13. Gröt’ Ruffus, den Uterwählten in den HErrn, un sin un min Moder.
_Mark. 15, 21._
14. Gröt’ Asyncritus, un Phlegontus, Hermas, Patrobas, Hermes un de
Bröder bi se.
15. Gröt’ Philogus, un de Julia, Nereus un sin Schwester, un Olympas un
alle Hilligen bi se.
16. Gröt’ jug unner enanner mit den hilligen Kuß. Et gröt’ jug alle
Gemeenen Christi. _1. Cor. 16, 20._
17. Ik vermahn awer jug, leeve Bröder, dat ji upsehn doht up de, de dar
Trennung un Argernis anricht, de Lehr towedder, de ji lehrt hebbt un gaht
vun desülvigen. _Matth. 7, 15. Tit. 3, 10._
18. Denn düsse deent nich den HErrn JEsus, sonnern ehr egen Buk, un dörch
söte Wör’ un herrliche Reden verföhrt se de unschuldigen Harten. _Phil.
3, 19. Ezech. 13, 18. 2. Cor. 2, 17. Kol. 2, 4._
19. Denn jug Gehorsam is mank jedereen utkamen. Darum freu ik mi öwer
jug. Ik will awer, dat ji klok sied up dat Gude un eenfoltig up dat Böse.
20. Awer de GOtt des Fredens ward in korten den Satan unner jug Föt
perren. De Gnad vun unsen HErrn JEsus Christus wes’ mit jug!
21. Jug gröt’ Timotheus, min Helper, un Lucius, un Jason, un Sosipater,
min Fründ. _Apost. 6, 1. 2. Phil. 2, 19._
22. Ik, Tertius, gröt jug, de ik düssen Bref schreven hef, in den HErrn.
23. Jug gröt’ Gajus, min un de ganze Gemeen ehr Weerth. Jug gröt’
Erastus, de Rentenmeister vun de Stadt un Quartus, de Broder. _1. Cor. 1,
14. Apost. 19, 22._
24. De Gnad unses HErrn JEsu Christi wes’ mit jug alle! Amen.
25. Den awer, de jug stark maken kann na min Evangelium un min Predigt
vun JEsus Christus, dörch weke dat Geheemnis apenbart is, dat vun de Welt
her verswegen west is, _Eph. 1, 9. 3, 5. 9._
26. Nu awer apenbart un kund makt dörch de Propheten ehr Schriften, up
den ewigen GOtt Sin Befehl, den Gehorsam vun den Gloven uttorichten mank
alle Heiden. _2. Tim. 1, 10. Röm. 1, 5._
27. Den alleen wiesen GOtt sin Ehr dörch JEsus Christus, in Ewigkeit!
Amen. _1. Tim. 1, 17. Jud. v. 25._
An de Römer schickt dörch Phöbe, de in Deenst vun de Gemeen to Kenchrea
weer.
De erste Epistel Pauli an de Corinther.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, beropen to en Apostel JEsu Christi dörch GOtt Sin Willen, un
de Broder Sosthenes, _Gal. 1, 1._
2. Wünscht de Gottsgemeen to Corinth, un de Gehilligten in Christus
JEsus, de beropen Hilligen mit All de, de unsen HErrn JEsus Christus Sin
Nam anropt, an alle Ortschaften, wo se un wo wi wahnen doht:
3. Gnade wes’ mit ju un Freden vun GOtt, unsen Vader un den HErrn JEsus
Christus! _Röm. 1, 7. 2. Cor. 1, 2. Eph. 1, 2._
4. Ik dank min GOtt all Tied öwer ju, för de Gnad, de GOtt ju geven hett
in Christus JEsus, _Eph. 1, 15. 16._
5. Dat ji dörch Em sünd riek makt in all Stück, in alle Lehr un in all
Erkenntnis. _Kap. 12, 8._
6. As denn de Predigt vun Christus in ju kräftig warn is. _Röm. 1, 16. 2.
Cor. 1, 21._
7. Also dat ji keen Mangel hebbt an irgend en Gav, un tövt blot up den
HErrn JEsus Christus Sin Apenbarung; _Ps. 34, 11. Phil. 3, 20._
8. He ward ju ok fast beholn bet an dat End, dat ji unsträflich wesen
doht up unsen HErrn JEsus Christus Sin Dag. _2. Cor. 1, 21. Kol. 1, 22.
1. Thess. 3, 13. 5, 23._
9. Denn GOtt is tru, dörch weken ji beropen sünd to de Gemeenschaft mit
Sin Söhn JEsus Christus, unsen HErrn. _1. Thess. 5, 24. Joh. 15, 5._
10. Ik vermahn ju awer, leeve Bröder, dörch unsen HErrn JEsus Christus
Sin Nam, dat ji altomal eens Red föhrn doht un lat nich Uneenigkeit mank
ju wesen, sonnern holt fast tosamen in een Sinn un in een Meenung. _Phil.
3, 16._
11. Denn mi is vertellt, leeve Bröder, dörch weke vun Chloe sin Lüd, öwer
ju, dat Striederie mank ju wesen deiht.
12. Ik meen awer düt, dat weke vun ju sprekt: Ik bün Paulisch; de
anner: Ik bün Apollisch; de drüdd: Ik bün Kephisch, de veerte: Ik bün
Christisch. _Kap. 3, 4. Apost. 18, 24._
13. Wat? Is Christus nu vun enannerdeelt? Is denn Paulus vör ju krüzigt?
Oder sünd ji in Paulus sin Nam döfft?
14. Ik dank GOtt, dat ik Nüms vun ju döfft hef ahn Crispus un Gajus.
_Apost. 18, 8._
15. Dat nich jemand seggen much, ik harr up min Nam döfft.
16. Ik hef awer ok döfft den Stephana sin Huslüd, övrigens weet ik nich,
ob ik weke anner döfft hef. _Kap. 16, 15. 17._
17. Denn Christus hett mi nich schickt to döpen, sonnern dat Evangelium
to predigen, nich mit kloke Wör’, up dat Christus Sin Krüz nich tonicht
würr. _Kap. 2, 4. 2. Pet. 1, 16._
18. Denn dat Wort vun dat Krüz is en Dohrheit för de, de verlaren ward;
uns awer, de wi selig ward, is dat en Kraft vun GOtt. _2. Cor. 4, 3. Röm.
1, 16._
19. Denn dat steiht schreven: Ik will tonicht maken de Kloken ehr
Klokheit, un de Verständigen ehr Verstand will ik wegsmieten. _Jes. 29,
14._
20. Wo sünd de Kloken? Wo sünd de Schriftgelehrten? Wo sünd de
Weltwiesen? Hett nich GOtt düsse Welt ehr Klokheit to Dohrheit makt?
_Hiob. 12, 17. Jes. 33, 18. Bar. 3, 28._
21. Denn nadem de Welt dörch ehr Klokheit GOtt in Sin Wiesheit nich
erkennen dä, gefull dat GOtt wol, dörch eenfoldige Predigt selig to
maken All, de daran gloven doht. _Matth. 11, 25. Luk. 10, 21._
22. Tomal de Juden Teken förrert un de Griechen na Wiesheit fragen doht.
_Matth. 12, 38. 16, 1. Joh. 4, 48. Bar. 3, 23._
23. Wi awer predigt den krüzigten Christus, de Juden en Argernis un de
Griechen en Dohrheit. _Matth. 11, 6. Joh. 6, 61. Röm. 9, 32. 1. Cor. 2,
14._
24. De awer, de beropen sünd, all beid, Juden un Griechen, för de predigt
wi Christus, göttliche Kraft un göttliche Klokheit. _Röm. 1, 16. Kol. 2,
3._
25. Denn de göttliche Dohrheit is klöker as de Minschen sünd, un de
göttliche Swachheit is stärker, as de Minschen sünd.
26. Seht an, leeve Brüder, ju Beropung: nich veel Gelehrte na dat
Fleesch, nich veel Gewaltige, nich veel Edle sünd beropen; _Matth. 11,
25. Joh. 7, 48. Jak. 2, 5._
27. Sonnern wat eenfoldig is vör de Welt, dat hett GOtt utwählt, dat He
de Kloken to Schann maken dä, un wat swach is vör de Welt, dat hett GOtt
utwählt, dat He to Schann maken dä, wat stark is;
28. Un wat unedel is vör de Welt un wat veracht is, dat hett GOtt
utwählt, un wat dar nicks is, dat He tonicht maken dä, wat wat is;
29. Up dat sik vör Em keen Fleesch wichtig maken doh! _Röm. 3, 27. Eph.
2, 9._
30. Vun weken ok ji herkamen doht in Christus JEsus, de uns vun GOtt makt
is to Klokheit, un to Gerechtigkeit un to Hilligung un to Erlösung, _Jer.
23, 5. 6. Röm. 4, 25. 2. Cor. 5, 21. Joh. 17, 19._
31. Up dat (as schreven steiht) wer vun sik grotspreken will, de sprek
grot vun sik öwer den HErrn! _Jes. 65, 16. Jer. 9, 23. 24. 2. Cor. 10,
17._
Dat 2. Kapitel.
1. Un ik, leeve Bröder, as ik to ju keem, keem ik nich mit hoge Wör’,
oder hoge Gelehrsamkeit, ju de göttliche Predigt to verkündigen. _Kap. 1,
17. 2. Pet. 1, 16._
2. Denn ik heel mi nich darför, dat ik wat weten dä mank ju, ahn alleen
JEsus Christus, den Krüzigten. _Gal. 6, 14._
3. Un ik weer bi ju mit Swachheit un mit Furcht un mit grot Bevern.
_Apost. 18, 1. 9._
4. Un min Wort un min Predigt weer nich in vernünftige Reden vun
minschliche Gelehrsamkeit, sonnern in Bewiesung vun den GEist un de Kraft.
5. Up dat ju Gloven bestahn dä, nich up de Minschen ehr Klokheit, sonnern
up GOtt Sin Kraft. _Eph. 1, 17. 19. 1. Thess. 1, 5._
6. Wovun wi awer reden doht, dat is dennoch Klokheit bi de Vullkamen;
nich en Klokheit vun düsse Welt, ok nich vun düsse Welt ehr Böwersten,
weke vergaht;
7. Sonnern wi red vun GOtt Sin heemlich, verborgen Klokheit, weke GOtt
vörher bestimmt hett vör de Welt, to uns’ Herrlichkeit, _Ps. 51, 8. Röm.
16, 25._
8. Weke keen vun düsse Welt ehr Böwersten kennen lehrt hett, denn wo
se de kennen lehrt harrn, harrn se den HErrn vun de Herrlichkeit nich
krüzigt; _Ps. 24, 8. 9. Apost. 3, 15._
9. Sonnern, as schreven steiht: Dat keen Oog sehn hett un keen Ohr hört
hett un in keen Minsch sin Hart kamen is, dat hett GOtt torecht makt för
de, de Em leef hebbt. _Jes. 64, 4._
10. Uns awer hett GOtt dat apenbart dörch Sin GEist. Denn de GEist
forscht all Ding’ ut, ok de Gottheit ehr Deepen. _Matth. 13, 11._
11. Denn weke Minsch weet, wat in den Minschen is, ahn den Minschen sin
Geist, de in em is? Also weet ok Nüms, wat in GOtt is, ahn GOtt Sin GEist.
12. Wi awer hebbt nich kregen den Geist vun de Welt, sonnern den GEist ut
GOtt, dat wi weten künnt, wat uns vun GOtt geven is.
13. Wat wi ok reden doht, nich mit Wör’, weke minschliche Klokheit
lehrn kann, sonnern mit Wör’, de de heilige GEist lehrn deiht, un richt
geistliche Saken geistlich.
14. De natürliche Minsch awer begript nicks vun GOtt Sin GEist, dat is em
en Dohrheit un he kann dat nich begriepen, denn dat mutt geistlich richt’
sien. _Röm. 8, 7._
15. De geistlich is, richt awer Allns un ward vun Nüms richt. _Spr. 28,
5._
16. Denn wokeen hett den HErrn Sin Sinn begrepen? Oder wokeen will Em
unnerwiesen? Wi awer hebbt Christus Sin Sinn. _Röm. 11, 34. Phil. 2, 5._
Dat 3. Kapitel.
1. Un ik, leeve Bröder, kunn nich mit ju reden as mit Geistliche, sonnern
as mit Fleeschliche, as mit junge Kinner in Christus. _Joh. 16, 12._
2. Melk hef ik ju to drinken geven, un nich faste Spies, denn ji kunnt
noch nich, ok könnt ji nu noch nich; _1. Pet. 2, 2. Ebr. 5, 12. 13._
3. Dewiel ji noch fleeschlich sünd. Denn do alltomal Iversucht un Striet
un Unenigkeit mank ju sünd, sünd ji denn nich fleeschlich un wandelt na
minschliche Wies? _Kap. 1, 10. 11. 11, 18._
4. Denn so de Een seggt: Ik bün Paulisch, de anner awer: Ik bün
Apollisch, sünd ji denn nich fleeschlich? _Kap. 1, 12._
5. Wokeen is nu Paulus? Wokeen is Apollo? Deener sünd se, dörch weke ji
sünd glövig warn, un datsülvige, as de HErr jedereen geven hett. _Apost.
18, 24._
6. Ik hef plant, Apollo hett begaten, awer GOtt hett dat Waßdohm geven.
_Jak. 1, 21._
7. So is nu weder de, de dar plant, noch de dar begeten deiht, wat,
sonnern GOtt, de dat Waßdohm gift.
8. De awer planten un de dar begeten deiht, is de Een grad as de Anner.
Jedereen awer ward sin Lohn kriegen na sin Arbeit. _Ps. 62, 13. Röm. 2,
6._
9. Denn wi sünd GOtt Sin Mitarbeiters, ji sünd GOtt Sin Ackerwark un GOtt
Sin Gebüd. _2. Cor. 6, 1. Eph. 2, 20._
10. Ik vun GOtt Sin Gnad, de mi geven is, hef den Grund leggt, as en
kloken Bumeister; en Anner but darup. Jedereen awer seh to, woans he
darup buen deiht. _Kap. 15, 10._
11. En annern Grund kann twar Nüms leggen, as den, de leggt is, weke is
JEsus Christus.
12. So awer Jemand up düssen Grund buen deiht Gold, Sülver, Edelsteen,
Holt, Heu, Stoppeln:
13. So ward jedereen sin Wark apenbar warrn, de Dag ward dat klar maken,
denn dörch dat Füer ward dat apenbar warrn, un woans jeden sin Wark is,
ward dat Füer bewiesen. _Jes. 48, 10._
14. Ward Jemand sin Wark blieven, dat he darup bu’t hett, so ward he Lohn
kriegen.
15. Ward awer Jemand sin Wark upbrennen, so ward he darvun Schaden
lieden; he sülvst awer ward selig warrn, doch so as dörch dat Füer
hendörch.
16. Weet ji nich, dat ji GOtt Sin Tempel sünd un GOtt Sin GEist in ju
wahnen deiht? _Kap. 6, 19. 2. Cor. 6, 16. Eph. 2, 21. 22. 1. Pet. 2, 5.
Ebr. 3, 6. Röm. 8, 9._
17. Wenn Jemand GOtt Sin Tempel verdarven deiht, den ward GOtt verdarven,
denn GOtt Sin Tempel is hillig, dat sünd ji.
18. Nüms bedreeg sik sülvst. Wokeen mank ju sik klok to sien dünkt, lat
den en Narr warrn in düsse Welt, up dat he klok ward. _Spr. 3, 5. 7. Jes.
5, 21. Jak. 1, 22._
19. Denn düsse Welt ehr Klokheit is Dohrheit vör GOtt, denn dat steiht
schreven: De Kloken, krigt He in ehr Klokheit tofaten! _Hiob. 5, 12. 13._
20. Un up en anner Stä: De HErr kennt de Kloken ehr Gedanken, dat se
Nicks sünd. _Ps. 94, 11._
21. Darum sprek Nüms vun en Minsch grot. Dat is Allns för ju:
22. Lat dat Paulus sien oder Apollo, Kephas oder de Welt, lat dat Leven
oder Dod sien, dat Gegenwärtige oder dat Tokamende: Allns is för ju!
23. Ji awer hört Christus, Christus awer hört GOtt to. _Kap. 11, 3._
Dat 4. Kapitel.
1. Darför lat Jedereen uns holn, nämlich för Christus Sin Deeners, un
Husholers öwer Sine Geheemnisse. _Matth. 16, 19. Kol. 1, 25._
2. Nu söcht man nich mehr an de Husholers, as dat se tru funnen ward.
_Luk. 12, 42._
3. Mi awer is dat wat Geringes, dat ik vun ju richt ward, oder vun en
minschlich Dag; ok richt ik mi sülvst nich.
4. Ik bün mi wol nicks bewußt, awer darin bün ik nich rechtfardigt; de
HErr is dat awer, de mi richten deiht.
5. Darum richt nich vör de Tied, bet de HErr kamen deiht, weke ok an dat
Licht bringen ward, wat in Düstern verborgen is, un de Harten ehr Rath
apenbart; denn ward jedereen vun GOtt Lof kriegen.
6. All düt, leeve Bröder, hef ik up mi un Apollo düdet wegen ju, dat ji
an uns lehrn doht, dat Nüms höger vun sik holt, as nu schreven steiht, up
dat sik nich de een gegen den annern wegen Jemand upblasen deiht. _Spr.
3, 7. Röm. 12, 3._
7. Denn wokeen hett di vörtrocken? Wat hest du awer, dat du nich kregen
hest? So du dat awer kregen hest, wat deihst du denn grot darmit, as ob
du dat nich kregen harst? _Joh. 3, 27. Röm. 12, 6. 1. Pet. 4, 10. Jak. 1,
17._
8. Ji sünd all satt warn, ji sünd all riek warn, ji herrscht ahn uns; un
wull GOtt, ji herrschen, up dat ok wi mit ju herrschen dän.
9. Ik meen awer, GOtt hett uns Apostel as de Allerlüttsten darstellt, as
den Dod öwergeven. Denn wi sünd en Truerspill warn för de Welt, de Engeln
un de Minschen. _Ps. 44, 23. Röm. 8, 36. Ebr. 10, 33._
10. Wi sünd Narren wegen Christus, ji awer sünd klok in Christus, wi
swach, ji stark; ji herrlich, wi awer veracht. _Kap. 3, 18._
11. Bet up düsse Stund lied wi Hunger un Döst, un sünd nakt un ward slan
un hebbt keen gewiß Stell. _2. Cor. 11, 27._
12. Un arbeit un schafft mit unse egen Hann. Wenn se uns schellt, so
segent wi, wenn se uns verfolgt, so duld wi dat, wenn se uns lästert, so
lied wi dat. _Apost. 18, 3. 20, 34. 1. Cor. 9, 15. 1. Thess. 2, 9. 2.
Thess. 3, 8. Röm. 12, 14. Ps. 109, 28._
13. Wi sünd ümmer as de Welt ehr Utfegsel un Utwurf vör alle Lüd.
14. Nich schriev ik düt, dat ik ju beschämen wull, sonnern ik vermahn ju,
as mine leeven Kinner. _1. Thess. 2, 11._
15. Denn wenn ji ok tein dusend Tochtmeisters hebbt in Christus, so hebbt
ji doch nich veele Vaders. Denn ik hef ju tügt in Christus JEsus dörch
dat Evangelium.
16. Darum vermahn ik jug, west min Nafolgers. _Kap. 11, 1._
17. Ut desülvige Orsak hef ik Timotheus to ju schickt, weke is min leeve
un true Söhn in den HErrn, dat he ju denken helpen schull an min Weg’, de
dar sünd in Christus, as ik se öwerall in jede Gemeen lehrn doh.
18. Enige makt sik wichtig, as war ik nich to ju kamen.
19. Ik will awer in korten to ju kamen, so de HErr will, un kennen lehrn
nich de Wör’ vun de, de dar wichtig doht, sonnern ehr Kraft. _Apost. 18,
21. Ebr. 6, 3. Jak. 4, 15._
20. Denn GOtt Sin Riek besteiht nich in Wör’, sonnern in Kraft. _Kap. 2,
4. Luk. 17, 20._
21. Wat wüllt ji? Schall ik mit de Rod to ju kamen, oder mit Leev un
sanftmödigen Geist?
Dat 5. Kapitel.
1. En allgemeen Geschrie geiht, dat Horeri mank ju is un son Horeri,
wovun de Heiden sogar nicks weet, dat Een sin Vader sin Fru hett. _3.
Mos. 18, 7. 8._
2. Un ji makt ju wichtig, wo ji harrn trurig sien schullt, up dat de, de
dat Wark dahn hett vun ju utstött ward.
3. Ik twar, de ik min Lief na nich dar bün, bün doch mit den GEist
gegenwärtig, un hef all as gegenwärtig beslaten öwer den, de so wat dahn
hett. _2. Cor. 10, 1. Kol. 2, 5._
4. In unsen HErrn JEsus Christus Sin Nam, in ju Versammlung mit min GEist
un mit unsen HErrn JEsus Christus Sin Kraft, _Matth. 16, 19. 18, 18._
5. Em to öwergeven den Satan, dat de dat Fleesch verdarven deiht, up dat
de Geist selig ward an den HErrn JEsus Sin Dag. _1. Tim. 1, 20._
6. Ju Gereede is nich fein. Weet ji nich, dat en beten Suerdeeg den
ganzen Deeg suer maken deiht? _Matth. 16, 6. Gal. 5, 9._
7. Darum fegt den olen Suerdeeg rut, up dat ji en nien Deeg wesen doht,
wiel ji denn nich ansüert sünd. Denn wi hebbt ok en Osterlamm, dat is
Christus, för uns opfert. _Jes. 53, 7. 1. Pet. 1, 19._
8. Darum lat uns Ostern holn, nich in den olen Suerdeeg, ok nich in den
Suerdeeg vun Bosheit un Schalkheit, sonnern in den Söddeeg vun Reinheit
un Wahrheit. _2. Mos. 12, 3. 15. 19._
9. Ik hef ju schreven in den Breef, dat ji nicks to dohn hebben schüllt
mit de Horers. _Matth. 18, 17. 2. Thess. 3, 14._
10. Dat meen ik nich vun de Horers in düß Welt, oder vun de Giezigen,
oder vun de Röwers, oder vun de Afgöttischen; sunst mußt ji de Welt
verlaten.
11. Nu awer hef ik ju schreven, ji schüllt nicks mit ehr to dohn hebben;
nämlich, so dar Jemand is, de sik let en Broder nennen un is en Horer,
oder en Giezigen, oder en Afgöttischen, oder en Lästerer, oder en Süper,
oder en Röwer, mit densülvigen schüllt ji ok nich eten. _Matth. 18, 17.
2. Thess. 3, 6. Tit. 3, 10. 2. Joh. v. 10._
12. Denn wat gaht mi de dar buten an, dat ik se richten schull? Richt ji
nich, de dar binnen sünd? _Man. 4, 11._
13. GOtt awer ward, de buten sünd, richten. Smiet vun ju sülvst rut, de
dar bös is. _5. Mos. 13, 5._
Dat 6. Kapitel.
1. Wa dörf Jemand mank ju, so he en Handel hett mit en Annern, strieden
vör de Ungerechten, un nich vör de Hilligen?
2. Weet ji nich, dat de Hilligen de Welt richten ward? So denn nu de Welt
schall vun ju richt warrn, sünd ji denn nich gud genog, öwer lütte Saken
to richten? _Weish. 3, 8. Offenb. 2, 26._
3. Weet ji nich, dat wi öwer de Engeln richten ward? Wo veel mehr öwer de
irdischen Göder?
4. Ji awer, wenn ji öwer irdische Göder Striet hebbt, so nehmt ji de, de
bi de Gemeen veracht sünd un sett se to Richters.
5. To ju Schann mutt ik dat seggen. Is denn gar keen Kloken mank ju? Oder
is dar nich Een, de kunn richten twischen Broder un Broder?
6. Sonnern een Broder stritt mit den annern, darto vör de Unglövigen.
7. Dat is all en Fehler an ju, dat ji mit Enanner strieden doht. Warum
lat ji ju nich veel lever Unrecht dohn? Warum lat ji ju nich veel lever
bedregen? _Spr. 20, 22. Matth. 5, 39. Luk. 6, 29. Röm. 12, 19. 1. Thess.
5, 15. 1. Pet. 3, 9._
8. Awer ji doht Unrecht un bedregt, un dat de Bröder.
9. Weet ji nich, dat de Ungerechten GOtt Sin Riek nich arven doht? Lat ju
nich verföhrn, weder de Horer, noch de Afgöttischen, noch de Ehebrekers,
noch de Weeklinge, noch de, de mit Jungs Schann drieven doht. _Gal. 5,
19-21._
10. Noch de Deev, noch de Giezigen, noch de Süpers, noch de Lästerers,
noch de Röwers ward GOtt Sin Riek arven.
11. Un son sünd Enige vun ju west, awer ji sünd afwuschen, ji sünd
hilligt, ji sünd gerecht warn dörch den HErrn JEsus Sin Nam un dörch
unsen GOtt Sin GEist. _Tit. 3, 3. Ebr. 9, 14._
12. Ik hef Macht öwer all dat, awer dat nützt nich Allns. Ik hef Macht
öwer all dat, mi schall awer Nicks gefangen nehmen. _Kap. 10, 23._
13. De Spies för den Buk un de Buk för de Spies’, awer GOtt ward de Een
as de Anner to Nich maken. Dat Lief awer nich för de Horeri, sonnern för
den HErrn un de HErr för dat Lief. _Matth. 15, 17. 1. Thess. 4, 3._
14. GOtt awer hett den HErrn uperweckt un ward uns ok upwecken dörch Sin
Kraft. _Apost. 3, 15._
15. Weet ji nich, dat ju Liever Christus Sin Lidmaten sünd? Schull ik nu
Christus Sin Lidmaten nehmen un Horenlidmaten darut maken? Dat fehl ok
noch! _Eph. 4, 12. 15._
16. Oder weet ji nich, dat, wokeen sik an de Hor hangen deiht, de is een
Lief mit ehr? Denn se ward (sprickt He) twee in een Fleesch sein. _Matth.
19, 5._
17. Wokeen awer den HErrn anhangen deiht, de is een GEist mit Em. _Joh.
17, 21. 22. Eph. 5, 30._
18. Gevt ju nich mit de Horeri af. Alle Sünd, de de Minsch deiht,
geschüht buten sin Lief, wokeen awer horen deiht, de sündigt an sin egen
Lief.
19. Oder weet ji nich, dat ju Lief en Tempel vun den hilligen GEist is,
weke in ju is, weken ji hebbt vun GOtt un sünd nich ju sülvst? _Kap. 3,
16._
20. Denn ji sünd düer kofft. Darum so priest GOtt an ju Lief un in ju
GEist, weke GOtt tohört. _Kap. 7, 23. 1. Pet. 1, 18. 19. Phil. 1, 20._
Dat 7. Kapitel.
1. Darup awer, wat ji mi schreven hebbt antwort ik: Dat is gud för den
Minschen, dat he keen Fru anfaten deiht.
2. Awer vun wegen de Horeri lat Jedereen sin egen Fru un en Jede ehr egen
Mann hebben.
3. Lat den Mann de Fru de schuldige Fründschaft geven, dessülvigen
glieken de Fru den Mann.
4. De Fru hett ehr Lief nich in ehr Macht, sonnern de Mann. Dessülvigen
glieken hett de Mann sin Lief nich in de Macht, sonnern sin Fru.
5. Lat sik nich Een den Annern enttrecken, dat sie denn mit beide
Inwilligung för en korte Tied, so lang dat ji fasten un beden künnt; un
kamt denn wedder tosamen, up dat ju de Satan nich versöken doh wegen ju
Liederlichkeit.
6. All düt segg ik ju ut guden Willen, un nich, wiel ik mutt.
7. Ik wull awer veel leever, all Minschen weern as ik; awer jedereen hett
sin egen Gav vun GOtt, de Een so, de Anner so. _Matth. 19, 12._
8. Ik segg twar de Unbegevenen un Weetfruens: Dat deiht se gud, wenn se
ok blievt as ik.
9. Wenn se dat awer nich utholn könnt, so lat se frien; frien is beter as
Brunst lieden. _1. Tim. 5, 14._
10. De Verheiraten awer befehl nich ik, sonnern de HErr, dat de Fru sik
nich scheden deiht vun den Mann. _1. Thess. 4, 15. Matth. 5, 32._
11. Wenn se sik awer scheden deiht, lat se unverheiratet blieven, oder
lat se sik wedder mit ehrn Mann verdregen un lat den Mann de Fru bi sik
beholn.
12. De Annern awer segg ik, nich de HErr: Wenn en Broder en unglövig Fru
hett un desülvige is tofreden, bi em to wahnen, de schall sik nich vun
ehr scheden.
13. Un wenn en Fru en unglövigen Mann hett, un he leet sik dat gefalln,
bi ehr to wahnen, de schall sik nich vun em scheden.
14. Denn de unglövige Mann is hilligt dörch de Fru un de unglövige Fru
is hilligt dörch den Mann. Sunst weern ju Kinner unrein, nu awer sünd se
hillig. _Röm. 11, 16._
15. Wenn awer de Unglövige sik scheden deiht, so lat em sik scheden. De
Broder oder de Swester sünd nich bunn in son Fall. GOtt hett uns awer to
den Freden beropen. _Eph. 2, 14. 17._
16. Wat weetst du awer, du Fru, ob du den Mann selig maken warrst? Oder
du Mann, wat weetst du, ob du de Fru selig maken warrst? _1. Pet. 3, 1._
17. Doch so as GOtt an jedereen utdeelt hett, so as de HErr jedereen
beropen hett, so schall he wandeln, un so befehl ik dat in alle Gemeenen.
18. Is jemand besneden beropen, so lat em keen Vörhut tügen. Is Jemand in
de Vörhut beropen, de lat sik nich besnieden.
19. De Besniedung is Nicks un de Vörhut is Nicks, sonnern GOtt Sin Gebot
holn is wat. _Gal. 5, 6. 6, 15._
20. Lat Jedereen in den Berop blieven, in den he beropen is. _v. 17. 24.
Eph. 4, 1._
21. Büst du beropen as Knecht, frag dar Nicks na, kannst du awer frie
warrn, so mak veelmehr darvun Gebruck.
22. Denn wokeen as Knecht beropen is in den HErrn, de is frie makt vun
den HErrn, dessülvigen glieken, wokeen as en frie Mann beropen is, de is
Christus Sin Knecht. _Joh. 8, 36. Eph. 6, 6._
23. Ji sünd düer kofft, ward nich de Minschen ehr Knechts. _Kap. 6, 20.
1. Pet. 1, 18. 19._
24. Lat jedereen, leeve Bröder, darin bi GOtt blieven, worin he beropen
is.
25. Wat de Jumfern angeiht, so hef ik keen Gebot vun den HErrn; ik segg
awer min Meenung, as ik Barmhartigkeit vun den HErrn kregen hef, tru to
sien.
26. So meen ik nu, dat sie gud wegen de gegenwärtige Noth, dat dat gud
för den Minschen is, so to sien. _Jer. 16, 2._
27. Büst du an en Fru bunn, so sök nich, los to warrn; büst du awer los
vun en Fru, so sök keen Fru.
28. Wenn du awer friet hest, so hest du keen Sünd dahn, un wenn en
Jungfru friet, so sündigt se nich; doch warrn solke Drövsal an ehren Lief
hebben. Ik verschon se awer geern darmit.
29. Dat segg ik awer, leeve Brüder, de Tied is kort. Un dennoch is dat de
Meenung: De dar Fruens hebbt, lat se sien, as harrn se keen, un de dar
weent, as weenen se nich. _Röm. 13, 11._
30. Un de sik freuen doht, as freut se sik nich, un de dar höpt, as harrn
se Nicks;
31. Un de düsse Welt brukt, as brukt se desülvige nich, denn düsse Welt
ehr Wesen vergeiht. _1. Joh. 2, 17._
32. Ik wull awer, dat ji ahn Sorg weert. Wer ledig is, de sorgt wat den
HErrn tohört, wa he den HErrn gefallt.
33. Wokeen awer friet, de sorgt wat de Welt tohört, woans he de Fru
gefalln kann. Dar is en Unnerscheed twischen en Fru un en Jumfer. _Eph.
5, 29._
34. Weke nich frien deiht, de sorgt, wat den HErrn tohört, up dat se
hillig sie, beides an Lief un an Seel; weke awer frien deiht, de sorgt,
wat de Welt tohört, woans se den Mann gefalln kann.
35. All düt awer segg ik to ju Nutzen, nich dat ik ju en Strick um den
Hals smieten doh, sonnern darto, dat dat sien is un dat ji ümmer un ahn
Umständ den HErrn deenen könnt.
36. Wenn awer Jemand sik dünken lett, dat gung nich gud an mit sin
Jumfer, wiel se eben mannbar is, un dat will nich anners sien, so lat em
dohn wat he will, he sündigt nich, lat he se frien laten.
37. Wenn sik Een awer fast vörnehmen deiht, wiel he dat nich nödig hett
un sin frien Willen hett un in sin Hart besluten deiht, sin Jumfer so
blieven to laten, de deiht wol.
38. Endlich, weke heirathen deiht, de deiht wol, weke awer nich heirathen
deiht, de deiht beter.
39. En Fru is fast an dat Gesetz, so lang ehr Mann leven deiht, wenn awer
ehr Mann dod blift, is se frie, sik to verheirathen mit wen se will; awer
lat dat in den HErrn geschehn. _Röm. 7, 2._
40. Seliger is se awer, wenn se so blieven deiht, na min Meenung. Ik hol
awer darför, ik hef ok GOtt Sin GEist.
Dat 8. Kapitel.
1. Vun dat Götzenopfer awer weet wi, denn wi hebbt All dat Weten. Dat
Weten blast up, awer de Leev makt beter. _Apost. 15, 20._
2. Wenn awer Jemand sik dünken let, dat he wat weten deiht, de weet noch
Nicks so as he dat weten schall. _Gal. 6, 3. 1. Tim. 6, 4._
3. Wenn awer Jemand GOtt leef heet, de is GOtt kund warn. _Gal. 4, 9._
4. So weet wi nu vun de Götzenopferspies, dat en Götz Nicks in de Welt is
un dat keen anner GOtt is, as de eenige.
5. Un wenn ok weke sünd, de Götter nennt ward, dat mag in den Himmel oder
up de Eer sien, wiel dat veel Götter un veel Herrn gift: _Joh. 10, 34._
6. So hebbt wi doch man een GOtt, den Vader, vun den all Ding sünd, un
wi in Em, un een HErrn, JEsus Christus, dörch weken all Ding sünd un wi
dörch Em.
7. Jedereen hett awer dat Weten nich. Denn etliche makt sik noch en
Geweten öwer den Götzen un eet dat vör Götzenopfers; darmit ward ehr
Geweten, wiel dat so swach is, vull Placken.
8. Awer de Spies bringt uns keen Vordeel vör GOtt. Eet wi, so ward wi
darum nich beter; eet wi nich, so ward wi darum Nicks weniger sien. _Röm.
14, 17._
9. Seht awer to, dat düsse Frieheit nich to en Anstot vun de Swachen
ward. _Gal. 5, 13._
10. Denn wenn Jemand di, de du dat Erkenntnis hest, to Disch sitten seeg
in dat Götzenhus, ward nich sin Geweten, wiel he swach is, bewagen dat
Götzenopfer to eten?
11. Un ward also öwer din Erkenntnis de swache Broder umkamen, um den sin
willen doch Christus dod bleven is. _Röm. 14, 15._
12. Wenn ji awer so sündigen doht an de Bröder un slat ehr swach Geweten,
so sündigt ji an Christus.
13. Darum, wenn de Spies min Broder argern deiht, wull ik nümmer mehr
Fleesch eten, up dat ik min Broder nich argern dä. _Röm. 14, 21._
Dat 9. Kapitel.
1. Bün ik nich en Apostel? Bün ik nich frie? Hef ik nich unsen HErrn
JEsus Christus sehn? Sünd ji nich min Arbeit in den HErrn? _Kap. 15, 8.
Apost. 9, 3. 26, 16. 22, 17._
2. Bün ik ok nich för Anner en Apostel, so bün ik doch ju Apostel; denn
dat Segel vun min Apostelamt sünd ji in den HErrn.
3. Wenn man mi fragen deiht, so antwort ik also:
4. Hebbt wi nich Macht, to eten un to drinken?
5. Hebbt wi nich ok Macht, en Swester as Fru mit uns to föhrn, as de
annern Apostel un den HErrn Sin Bröder un Kephas. _Matth. 8, 14._
6. Oder hebbt blot Barnabas un ik nich Macht, so wat to dohn?
7. Wokeen treckt jemals in den Krieg för sin egen Geld? Wokeen plant en
Wienbarg un itt nich vun sin Frucht? Oder wokeen weidet en Koppel Köh un
genütt nich ehr Melk?
8. Red ik awer dat na Minschenwies? Seggt dat Gesetz dat ok nich?
9. Denn in Moses sin Gesetz steiht schreven: Du schast den Ossen, de
döschen deiht, dat Mul nich tobinden. Sorgt GOtt för de Ossen?
10. Oder seggt He dat nich velmehr unsertwegen? Denn dat is ja för uns
schreven. Denn de plögen deiht, schall up Hoffnung plögen, un de da
döschen deiht, schall up Hoffnung döschen, dat he dat ok geneten ward.
11. Wenn wi för ju dat Geistliche saien doht, is dat denn wat Grotes,
wenn wi ju Irdisches aarnt?
12. Wenn awer Anner düt Recht an ju hebbt, warum hebbt wi dat nich
velmehr? Awer wi hebbt düt Recht nich brukt; denn wi verdregt Allns,
damit wi Christus Sin Evangelium nicks in den Weg stellt. _Apost. 20, 23.
2. Cor. 11, 9._
13. Weet ji nich, dat de, weke opfern doht ok vun dat Opfer eten doht un
de bi den Altar upwahrt, vun den Altar levt?
14. Also hett ok de HErr befahlen, dat de dat Evangelium verkündigt,
schüllt sik vun dat Evangelium nährn. _Luk. 10, 7._
15. Ik hef awer Nicks darvun brukt. Ik schriev ok nich darum darvun, dat
dat bi mi darna schull holn warrn. Dat weer mi leever to starven, denn
dat Jemand min Ehr tonich maken schull. _Apost. 18, 3._
16. Denn darvun, dat ik dat Evangelium predigen doh, dörf ik nich
grotspreken, denn ik mutt dat dohn. Un dat gung mi slecht, wenn ik dat
Evangelium nich predigen dä.
17. Doh ik dat geern, so ward dat mi lohnt; doh ik dat ungeern, so is mi
dat Amt doch befahlen. _Kap. 4, 1._
18. Wat is nu denn min Lohn? Dat, dat ik Christus Sin Evangelium predigen
doh un datsülvige umsonst dohn kann, so dat ik vun min Recht an dat
Evangelium keen Gebruk mak. _Kap. 8, 9._
19. Denn obwol ik vun Jedereen frie bün, hef ik mi doch sülvst Jedereen
to en Knecht makt, up dat ik Veele vun se gewinnen doh. _Matth. 20, 27.
28._
20. Den Juden bün ik warn as en Jud, up dat ik de Juden gewinn. De unner
dat Gesetz sünd bün ik warn as unner dat Gesetz, up dat ik de, de unner
dat Gesetz sünd, gewinnen doh.
21. De, de ahn Gesetz sünd, bün ik as ahn Gesetz warn (obgliek ik vör
GOtt nich ahn Gesetz bün, sonnern unner Christus Sin Gesetz), up dat ik
de, de ahn Gesetz sünd gewinnen doh. _Gal. 2, 3._
22. De Swachen bün ik warn as en Swachen, up dat ik de Swachen gewinnen
doh. Ik bün Jedereen Allns warn, up dat ik öwerall weke selig mak. _2.
Cor. 11, 29. Röm. 11, 14._
23. Dat Allns doh ik wegen dat Evangelium, up dat ik Deel daran hef.
24. Weet ji nich, dat de, de in de Bahn lopen doht, de lopt all, awer Een
krigt dat Kleenod. Lopt ji nu so, dat ji dat kriegen doht.
25. Jedereen, de kämpfen deiht, verseggt sik Allns, un twar düsse, up dat
se en vergängliche Kron kriegt; wi awer en unvergängliche. _Eph. 6, 12._
26. Ik awer lop as Een, de nich up dat Ungewisse löpt. Ik fecht as Een,
de nich in de Luft haut;
27. Sonnern ik betäm min Lief un mak em mi unnerdahn, darmit ik nich
Annern predigen doh un sülvst Nicks nütz bün.
Dat 10. Kapitel.
1. Ik will ju awer, leeve Bröder, daran erinnern, dat unse Vaders all
unner de Wolk wesen sünd, un dat se all dörch de See gahn sünd; _2. Mos.
13, 21. 2. Mos. 14, 22._
2. Un sünd all unner Moses döfft warn in de Wolk un mit de See;
3. Un hebbt all desülvige geistliche Spies eten _2. Mos. 16, 15._
4. Un hebbt all densülvigen geistlichen Drunk drunken; se drunken awer
vun den geistlichen Fels, de mitfolgen dä, weke weer Christus. _2. Mos.
17, 6._
5. Awer an veele vun se harr GOtt keen Gefalln, denn se sünd all in de
Wüstenie dalsla’n warn. _Joh. 6, 49._
6. Dat is awer uns to en Vörbild geschehn, dat wi uns nich lüsten na dat
Böse, as jene lüstet hett. _4. Mos. 11, 4._
7. Ward ok nich afgöttisch, as weke vun se warn, as schreven steiht: Dat
Volk sett sik dal, to eten un to drinken un stunn up to spelen. _2. Mos.
20, 3. 32, 6._
8. Ok lat uns nich Horeri drieven, as weke mank se Horeri dreven, un
fulln up een Dag dreeuntwintig dusend. _4. Mos. 25, 1. 9._
9. Lat uns awer Christus ok nich versöken, as weke vun se Em versöchen un
warn vun de Slangen umbrocht. _4. Mos. 21, 5. 6. Weish. 16, 5._
10. Murrt ok nich, as weke vun se murren dän un warn umbrocht dörch den
Verdarver. _4. Mos. 14, 2. 36. Ebr. 3, 11. 17._
11. All dat wedderfohr se to’n Vörbild; uns is dat awer, up de dat End
vun de Welt kamen is, schreven to en Warnung.
12. Darum, de dar meent, dat he steiht, mag wol tosehn, dat he nich
fallt. _Röm. 11, 20._
13. Dar is noch keen as minschliche Versökung öwer ju kamen; denn GOtt
is tru, de ju nich versöken lett öwer ju Künnen, sonnern makt, dat de
Versökung so en Utgang nimmt, dat ji dat utholn könnt.
14. Darum, min Leevsten, flücht ju vör den Götzendeenst. _2. Mos. 20, 3.
1. Joh. 5, 21._
15. Ik red mit ju as mit de Kloken; richt ji, wat ik seggen doh.
16. De gesegent Kelch, den wi segent, is de nich de Gemeenschaft vun
Christus Sin Blod? Dat Brod, dat wi brekt, is dat nich de Gemeenschaft
vun Christus Sin Lief? _Matth. 26, 27. Apost. 2, 42._
17. Denn een Brod is dat, so sünd wi veele een Lief, wiel wi All vun een
un datsülvige Brod eten hebbt. _Röm. 12, 5. 1. Cor. 12, 27._
18. Seht dat Israel na dat Fleesch an. Weke de Opfer eten doht, sünd de
nich in de Gemeenschaft mit den Altar? _3. Mos. 7, 6. 14._
19. Wat schall ik denn nu seggen? Schall ik seggen, dat de Afgott wat is,
oder dat dat Götzenopfer wat is? _Ps. 96, 5. 1. Cor. 8, 4._
20. Awer ik segg, wat de Heiden opfern doht, dat opfert se de Düvels,
awer nich GOtt. Nu will ik nich, dat ji in de Düvels ehr Gemeenschaft
sien schüllt. _3. Mos. 17, 7. 5. Mos. 32, 17. Ps. 106, 37. Offenb. 9, 20._
21. Ji künnt nich togliek den Düvel sin Kelch un den HErrn Sin Kelch
drinken, ji könnt nich togliek Deel hebben an den HErrn Sin Disch un den
Düvel sin Disch. _2. Cor. 6, 15._
22. Oder wüllt wi den HErrn trotzen? Sünd wi stärker as He? _5. Mos. 32,
21. Hiob. 9, 19._
23. Ik hef dat twar Allns in de Macht, awer nich Allns is deenlich; ik
hef dat Allns in de Macht, awer dat betert nich Allns. _Kap. 6, 12. Sir.
37, 31._
24. Lat Nüms söken wat sin is, sonnern Jedereen, wat den Annern sin is.
_Kap. 10, 33. Röm. 15, 2._
25. Allns, wat up den Fleeschmark verköfft ward, dat eet un forscht nich
na, woher dat kummt, up dat ji dat Geweten schonen doht. _1. Tim. 4, 4._
26. Denn de Eer un wat darup is, is den HErrn Sin. _2. Mos. 19, 5. Ps.
24, 1. 50, 12._
27. So awer Jemand vun de Unglövigen ju inladen deiht un ji wüllt
hengahn; so eet Allns, wat ju vörsett ward un forscht nich na, wo dat her
kummt, up dat ji dat Geweten schonen doht. _Luk. 10, 7._
28. Wenn awer Jemand to ju seggen war: »Dat is Götzenopfer!« eet nich um
den sin willen, de ju dat seggt hett, up dat ji dat Geweten schonen doht.
(De Eer un wat darup is, is den HErrn Sin.)
29. Ik meen awer nich din Geweten, sonnern den Annern sin Geweten. Denn
warum schull ik min Friheit richten laten vun en Annern sin Geweten?
30. Denn wenn ik dat mit Dankgebet geneten doh, wat schull ik dann Öwel
vun mi reden laten öwer dat, woför ik danken doh? _1. Tim. 4, 4._
31. Ji mögt nu eten oder drinken oder sünst wat dohn, so doht Allns to
GOtt Sin Ehr. _Kol. 3, 17._
32. Gevt keen Anstot, weder de Juden noch de Griechen, noch GOtt Sin
Gemeen; _Röm. 14, 13._
33. Ebenso as ik ok Jedereen in Allns mi gefällig maken doh un sök, nich
wat mi, sonnern wat Veele deent, up dat se selig ward.
Dat 11. Kapitel.
1. West min Nafolgers, ebenso as ik Christus Sin Nafolger bün.
2. Ik lav ju, leeve Bröder, dat ji in allen Stücken an mi denken doht un
holt min Vörschriften, as ik se ju geven hef.
3. Ik lat ju awer weten, dat Christus is Jedereen sin Haupt, de Mann awer
is de Fru ehr Haupt, GOtt awer is Christus Sin Haupt. _Eph. 5, 23. 1.
Cor. 3, 23._
4. Jede Mann, de beden oder prophezien deiht un hett wat up den Kopp, de
schänd sin Kopp. _Kap. 12, 10. 14, 1._
5. En Fru awer, de beden oder prophezien deiht mit unbedeckten Kopp, de
schänd ehrn Kopp, denn dat is ebenso veel, as wenn se scharen weer.
6. Will se sik nich bedecken, so snied ehr ok dat Haar af. Wiel dat nu
awer slecht utsüht, dat en Fru afsneden Haar hett oder scharen is, so lat
ehr den Kopp bedecken.
7. De Mann awer schall den Kopp nich bedecken, wiel he GOtt Sin Bild un
Ehr is; de Fru awer is den Mann sin Ehr. _1. Mos. 1, 27._
8. Denn de Mann is nich vun de Fru, sonnern de Fru is vun den Mann.
9. Un de Mann is nich schaffen wegen de Fru, sonnern de Fru wegen den
Mann. _1. Mos. 2, 18. 13._
10. Darum schall de Fru wegen de Engel en Macht up den Kopp hebben.
11. Doch is weder de Mann ahn de Fru, noch de Fru ahn den Mann, in den
HErrn. _Gal. 3, 28._
12. Denn as de Fru vun den Mann, so kummt ok de Mann dörch de Fru, awer
Allns vun GOtt.
13. Richt bi ju sülvst, ob dat wol angeiht, dat en Fru unbedeckt vör GOtt
beden deiht. _Apost. 4, 19._
14. Oder lehrt ju ok de Natur nich, dat dat för den Mann en Schann is,
sin Haar lang wassen to laten,
15. Un en Ehr för de Fru, wenn se ehr Haar lang wassen lett? Dat Haar is
ehr to en Dek geven.
16. Is awer Jemand mank ju, de Lust hett to strieden, de schall weten,
dat wi nich hebbt son Wies, GOtt Sin Gemeen ok nich. _1. Tim. 6, 4._
17. Ik mutt awer düt befehln: Ik kann nich laven, dat ji nich up bedere
Wies, sonnern up leegere Wies tosamen kamt,
18. Toeerst, wenn ji in de Gemeen tosamen kamt, hör ik, dat Striederien
mank ju sünd; un ton Deel glov ik dat. _Kap. 1, 10-12. 3, 3._
19. Denn do möt Striederien mank ju sien, up dat de, de rechtfardig sünd,
mank ju apenbar ward. _Matth. 10, 34. 35. 18, 7. Luk. 17, 1. 1. Joh. 2,
19. 5. Mos. 13, 3. Luk. 2, 35._
20. Wenn ji denn tosamen kamt, so hollt man dar nich den HErrn Sin
Abendmahl.
21. Denn wenn ji dat Abendmahl holn wüllt, hett Jedereen vörher to Hus
wat eten, un de Een is hungrig, de Anner hett drunken.
22. Hebbt ji nich Hüser, wo ji eten un drinken künnt? Oder veracht ji
GOtt Sin Gemeen un beschamt de, de Nicks hebbt? Wat schall ik ju seggen?
Schall ik ju laven? Hierin lav ik ju nich. _Jak. 2, 6._
23. Ik hef dat vun den HErrn kregen, wat ik ju geven hef. Denn de HErr
JEsus in de Nacht, as He verraden war, nehm He dat Brod, _Kap. 15, 3.
Luk. 22, 19._
24. Dankte un brok dat, un sprok: Nehmt, eet, dat is min Lief, de för ju
braken ward, dat doht to Min Gedächtnis.
25. Dessülvigen glieken ok den Kelch na dat Abendmahl un sprok: Düsse
Kelch is dat nie Testament in Min Blod, dat doht, so oft ji dat drinkt,
to min Gedächtnis.
26. Denn so oft wi vun düt Brod eten un vun düssen Kelch drinken doht,
schüllt ji den HErrn Sin Dod verkündigen, bet dat He kamen deiht. _Matth.
25, 13. 26, 64. Joh. 14, 3._
27. Wokeen nu unwürdig vun düt Brod eten un vun den HErrn Sin Kelch
drinken deiht, de is schuldig an den HErrn Sin Lief un Blod. _Kap. 10,
21. Ebr. 6, 6._
28. De Minsch awer pröv sik sülvst, un denn eet he vun düt Brod un drink
vun düssen Kelch. _2. Cor. 13, 5. Gal. 6, 4._
29. Denn wokeen unwürdig eten un drinken deiht, de itt un drinkt sik
sülvst dat Gericht, darmit, dat he den HErrn Sin Lief nich unnerscheeden
deiht.
30. Darum sünd ok so veel Swache un Kranke mank ju un en gud Deel slöpt.
31. Denn wenn wi uns sülvst richten dän, so ward wi nich richt. _Ps. 32,
5._
32. Wenn wi awer richt ward, so ward wi vun den HErrn tüchtigt, up dat wi
nich sammt de Welt verdammt ward. _Weish. 12, 22. Ebr. 12, 5. 6._
33. Darum, min leeve Bröder, wenn ji tosamen kamt to eten, so tövt up
enanner.
34. Hungert awer Jemand, so lat em to Hus eten, up dat ji nich to dat
Gericht tosamen kamt. Dat Anner will ik in Ordnung bringen, wenn ik kamen
doh.
Dat 12. Kapitel.
1. Vun de göttlichen Gaven awer will ik ju, leeve Bröder, nich in
Unkenntnis laten.
2. Ji weet, dat ji Heiden west un hengahn sünd na de stummen Götzen, as
ji dreven würdt. _Kap. 6, 11. Ebr. 2, 11. 12._
3. Darum doh ik ju kund, dat Nüms JEsus verfluchen deiht, de dörch GOtt
Sin GEist sprickt, un Nüms kann JEsus en HErrn nennen, ahn dörch den
hilligen GEist. _Mark. 9, 39._
4. Dat gift allerhand Gaven, awer man een GEist. _Röm. 12, 6. Eph. 4, 4.
Ebr. 2, 4._
5. Un dat gift allerhand Ämter awer man een HErr. _Eph. 4, 11._
6. Un dat gift allerhand Kräft, awer man een GOtt, de Allns in Allen
wirken deiht. _Eph. 1, 23._
7. In Jedereen wiest sik den GEist sin Gaven to den allgemeenen Nutzen ut.
8. Den Een ward geven, dörch den GEist to reden vun de Wiesheit, den
Annern ward geven to reden vun de Erkenntnis, na densülvigen GEist; _Kap.
2, 6. 1, 5._
9. En Annern de Glov, in densülvigen GEist, en Annern de Gav, gesund to
maken, in densülvigen GEist;
10. En Annern, Wunner to dohn, en Annern Wahrseggung, en Annern, Geister
to unnerscheden, en Annern allerhand Spraken, en Annern de Spraken
uttoleggen. _Apost. 2, 4._
11. Awer all düt wirkt een un desülvige GEist, un deelt Jedereen dat
Sinige to, so as He will. _Kap. 7, 7. Röm. 12, 3. 6. Eph. 4, 7._
12. Denn ebenso as een Lief is un hett doch veele Lidmaten; alle Lidmaten
awer vun een Lief, wo veel ok vun se sünd, sünd se doch een Lief: also ok
Christus. _Kap. 10, 17._
13. Denn wi sünd, dörch een GEist, All to een Lief döft, ob wi Juden oder
Griechen, Knecht oder Frie sünd, un sünd All mit een GEist dränkt.
14. Denn ok de Lief is nich Een Lidmat, sonnern veele.
15. Wenn awer de Fot spreken dä: Ik bün keen Hand, darum bün ik den Lief
sin Lidmat nich, schall he darum nich den Lief sin Lidmat sien?
16. Un wenn dat Ohr spreken dä: Ik bün keen Oog, darum bün ik nich den
Lief sin Lidmat, schall dat darum nich den Lief sin Lidmat sien?
17. Wenn de ganze Lief Oog weer, wo blev dat Gehör? Wenn he ganz Gehör
weer, wo blev de Geruch?
18. Nu awer hett GOtt de Lidmaten sett, jeden een besonders an den Lief,
as He wullt hett. _Kol. 2, 19._
19. Wenn awer alle Lidmaten een Lidmat weern, wo blev de Lief?
20. Nu awer sünd veele Lidmaten, awer man een Lief.
21. Dat Oog kann nich seggen to de Hand: »Ik bruk di nich,« oder de Kopp
to de Föt: »Ik bruk ju nich«;
22. Sonnern veelmehr de Lidmaten vun den Lief, de uns de Swächsten to
sien dünken, sünd de nödigsten;
23. Un de uns dünkt de unehrbarsten to sien, desülvigen leggt wi am
meisten Ehr bi, un de uns nich gud anstaht, de smückt wi am meisten.
24. Denn de uns gud anstaht, de brukt dat nich. Awer GOtt hett den Lief
tosamensett un dat unschienbare Lidmat am meisten Ehr geven,
25. Up dat nich en Striederie in den Lief is, sonnern de Lidmaten för
enanner gliek sorgen doht.
26. Un wenn een Lidmat lieden deiht, so lied alle Lidmaten mit, un wenn
een Lidmat ward hoch holn, so freut sik alle Lidmaten mit.
27. Ji sünd awer Christus Sin Lief un Lidmaten, Jedereen na sin Deel.
_Röm. 12, 5. Eph. 4, 12. 5, 30. Kol. 1, 24._
28. Un GOtt hett sett in de Gemeen up dat eerste de Apostel, up dat
annere de Propheten, up dat drüdd de Lehrer, darna de, de Wunner doht,
darna de Gaven, gesund to maken, Helper, Regeerer, allerhand Spraken. _v.
5. Eph. 4, 11._
29. Sünd se All Apostel, sünd se all Propheten? Sünd se All Lehrer? Künnt
se All Wunner dohn?
30. Hebbt se All Gaven, gesund to maken? Red se All mit allerhand
Spraken? Künnt se All utleggen?
31. Strevt awer na de besten Gaven! Un ik will ju en noch köstlichern Weg
wiesen.
Dat 13. Kapitel.
1. Wenn ik mit Minschen- un mit Engeltungen reden dä un harr de Leev
nich, so weer ik en Erz, dat tönen deiht, oder en Klok, de klingen deiht.
2. Un wenn ik wahrseggen kunn, un wüß alle Geheemnisse un harr all
Wetenschap, un harr all’n Gloven, so dat ik Bargen annerswo hensetten
künn, un harr de Leev nich, so weer ik Nicks. _Matth. 7, 22. 17, 20._
3. Un wenn ik All, wat ik hef, de Armen geven dä un leet min Lief
brennen, un harr de Leev nich, so weer mi dat All Nicks nütz. _Matth. 6,
1. Joh. 15, 13. Röm. 12, 8. 20. 1. Joh. 3, 17._
4. De Leev is langmödig un fründlich, de Leev ivert nich, de Leev handelt
nich lichtfardig, se makt sik nich wichtig. _Spr. 10, 12._
5. Se is nich unschicklich, se söcht nich dat Ehre, se lett sik nich bös
maken, se sinnt nich darup, Schaden to dohn. _Phil. 2, 4. 21._
6. Se freut sik nich öwer Ungerechtigkeit, se freut sik awer öwer de
Wahrheit.
7. Se verdrigt Allns, se glovt Allns, se höpt Allns, se holt Allns ut.
_Kap. 9, 12. Spr. 10, 12. Röm. 15, 1._
8. De Leev hört nümmer up, wenn ok dat Wahrseggen uphörn ward un de
Wetenschap uphörn ward.
9. Denn uns’ Weten is Stückwark un uns’ Prophezeihn is Stückwark.
10. Wenn awer kamen ward dat Vullkamene, so ward dat Stückwark uphörn.
_Eph. 4, 13._
11. As ik en Kind weer, sprok ik as en Kind un weer klok as en Kind un
harr kindische Ansläg; as ik en Mann war, dä ik af, wat kindisch weer.
12. Ji seht nu as dörch en Spegel in en dunkel Wort, denn awer vun
Angesicht to Angesicht. Nu erkenn ik dat stückwies, denn awer ward ik dat
erkennen, so as ik erkennt bün.
13. Nu awer blift Glov, Hoffnung, Leev, düsse dree, awer de Leev is de
grötste vun se.
Dat 14. Kapitel.
1. Strevt na de Leev. Beflietigt ju up de geistlichen Gaven, am meisten
awer, dat ji weissagen künnt. _Kap. 12, 31. 12, 10._
2. Denn de mit de Tung reden deiht, de red nich to de Minschen, sonnern
to GOtt, denn Nüms hört em to, in den GEist awer red he de Geheemnisse.
3. Wokeen awer weissagen deiht, de red de Minschen to Beterung un to
Ermahnung un to Tröstung.
4. Wokeen mit Tungen reden deiht, de betert sik sülvst, wokeen awer
weissagen deiht, de betert de Gemeen.
5. Ik wull, dat ji All mit Tungen reden kunn’n, awer veelmehr, dat ji
weissagen dän. Denn de weissagen deiht is gröter, as de, de mit Tungen
reden deiht, dat much denn sien, he legg dat ok ut, dat de Gemeen darvun
betert ward. _4. Mos. 11, 29._
6. Nu awer, leeve Bröder, wenn ik to ju kamen un mit Tungen reden dä,
wat weer ju dat nütz, wenn ik nich mit ju spreken dä, entweder dörch
Apenbarung, oder dörch Wetenschap, oder dörch Prophezeihung, oder dörch
de Lehr? _Kap. 12, 8._
7. Verhollt sik dat doch ebenso mit de Ding’, de en Ton vun sik geft un
doch nich lebendig sünd, dat mag en Flöt oder en Harp sien? Wenn se nich
unnerscheedliche Tön vun sik geft, wa könnt wi weeten, wat flötet oder
harpt is?
8. Un wenn de Basun en undütlichen Ton vun sik gift, wokeen will sik to
den Kampf fardig maken? _4. Mos. 10, 9._
9. So ok ji, wenn ji mit Tungen reden doht, so ji nich en dütlich Red
vun ju geft, wo kann man weten, wat spraken is? Denn ward ji in den Wind
reden.
10. Twar sünd dar mancherlei Stimmen in de Welt, un doch is keen darvun
undütlich.
11. Wenn ik nu de Düdung vun de Stimm nich weet, war ik den undütlich
sien, de dar sprickt un de dar reden deiht, ward mi undütlich sien.
12. So ok ji, de ji ju beflietigt up de geistlichen Gaven, trachtet
darna, dat ji de Gemeen betert, up dat ji Allns rieklich hebbt. _v. 1._
13. Darum, wokeen mit de Tung red, lat den so beden, dat he dat ok
utleggen kann. _Kap. 12, 10._
14. Wenn ik awer mit de Tung bä, so bäd min Geist; awer min Verstand
bringt Nüms Frucht.
15. Woans schall dat awer denn sien? Dat frielich: Ik will beden mit den
Geist un will ok beden mit den Verstand; ik will Psalmen singen in den
Geist un will ok Psalmen singen mit den Verstand. _Eph. 5, 19._
16. Wenn du awer in den Geist danksagen deihst, woans schall de, de den
Platz vun de Laien innehmen deiht, Amen seggen to din Dankgebet? He
versteiht ja nich, wat du seggen deihst.
17. Du seggst wol nett Dank, awer de Anner ward darvun nich betert.
18. Ik dank min GOtt, dat ik mehr mit Tungen reden doh, as ji All.
19. Awer ik will leever in de Gemeen fief Wör’ so reden, dat Jedereen mi
versteiht, up dat ik ok Anner unnerwies, as sünst tein dusend Wör’ mit
Tungen.
20. Leeve Bröder, west keen Kinner an Verständnis, sonnern west Kinner an
de Bosheit, an Verständnis awer west vullkamen. _Eph. 4, 14. Matth. 18,
3._
21. In dat Gesetz steiht schreven: Ik will mit anner Tungen un mit anner
Lippen reden to düt Volk, un se ward mi ok so nich hörn, sprickt de HErr.
_5. Mos. 28, 49. Jes. 28, 11. 12._
22. Darum sünd de Tungen to en Teken, nich för de Glövigen, sonnern för
de Unglövigen; de Wiesseggung awer nich för de Unglövigen, sonnern för de
Glövigen.
23. Wenn nu de ganze Gemeen tosamen keem an en Ort un sproken All mit
Tungen; do keemen awer Ungelehrte oder Unglövige rin: warn se nich
seggen, ji weert unsinnig?
24. Wenn se awer All wiesseggen dän un en Unglövige oder en Ungelehrte
keem denn rin, de war vun desülvige All bestraft un vun All richt.
25. Un so war dat Verborgene vun sin Hart apenbar un he war up sin
Angesicht falln, GOtt anbeden un bekennen, dat GOtt wahrhaftig in ju is.
26. Woans is dat denn nu, leeve Bröder? Wenn ji tosamen kamt, so hett
Jedereen Psalmen, he hett en Lehr, he hett Tungen, he hett Apenbarung, he
hett Utleggung. Lat dat Allns geschehn to Beterung. _Kap. 11, 18. 20. 12,
8-10. Eph. 4, 12._
27. Wenn Een mit de Tung sprickt, oder twee, oder höchstens dree, een um
den annern, so lat Een dat utleggen.
28. Is he awer nich en Utlegger, so lat em still sien in de Gemeen, awer
mit sik sülvst un GOtt reden.
29. Lat denn de, de prophezien deiht, reden, twee oder dree, de Annern
awer lat richten.
30. Wenn awer en Apenbarung geschüht en annern, de dar sitt, so lat den
eersten still swiegen.
31. Ji künnt wol All wiessagen, een na den annern, up dat se All lehrt un
All vermahnt ward.
32. Un de Propheten ehr Geister sünd de Propheten unnerdahn. _Kap. 12,
9-11._
33. Denn GOtt is nich en GOtt vun Unordnung, sonnern vun Freden. As in
all de Hilligen ehr Gemeenen,
34. Lat ju Fruens still sien in de Versammlung, denn se schüllt keen
Frilöv hebben, dat se reden doht, sonnern unnerdahn sien, as ok dat
Gesetz seggt. _1. Tim. 2, 12. 1. Cor. 11, 3. Eph. 5, 22. Kol. 3, 18. Tit.
2, 5._
35. Wüllt se awer wat lehrn, so lat se to Hus ehr Männer fragen. Dat
steiht de Fruens slecht an, in de Versammlung to reden.
36. Oder is GOtt Sin Wort vun ju utgahn? Oder is dat alleen to ju kamen?
37. So Jemand meenen deiht, dat he en Prophet is, oder geistlich, lat den
insehn, wat ik ju schriev, denn dat sünd den HErrn Sin Gebote. _1. Joh.
4, 6._
38. Is awer Jemand, de dat nich insüht, so lat em dat nich insehn.
39. Darum, leeve Bröder, beflietigt ju up dat Wiesseggen un hinnert keen,
mit Tungen to reden.
40. Lat Allns schicklich un ordentlich togahn. _Kol. 2, 5._
Dat 15. Kapitel.
1. Ik erinner ju awer, leeve Bröder, an dat Evangelium, dat ik ju
verkündigt hef, wat ji ok annahm hebbt, un worin ji ok stahn doht. _Gal.
1, 11. 12._
2. Wodörch ji ok selig ward, so as ik ju dat verkündigt hef, wenn ji dat
beholn hebbt; dat weer denn, dat ji dat umsünst glovt harrt.
3. Denn ik hef ju toeerst geven, wat ik ok kregen hef, dat Christus
storven is för uns’ Sünden, na de Schrift. _Jes. 53, 8. 9._
4. Un dat He begraven is un upstahn up den drüdden Dag, na de Schrift.
_Ps. 16, 10._
5. Un dat He sehn warn is vun Kephas, darna vun de Twölf. _Luk. 24, 34.
Mark. 16, 14._
6. Darna is He sehn warn vun mehr as fief hunnert Bröder up eenmal, wovun
noch Veele levt, weke darvun awer sünd henslapen.
7. Darna is He sehn warn vun Jakobus, darna vun alle Apostel; _Luk. 24,
50._
8. To allerletzt is He ok vun mi, as en untiedige Geburt, sehn warn.
_Apost. 9, 5._
9. Denn ik bün de Lüttste mank de Apostels, as de ik nich werth bün, en
Apostel to heten, darum dat ik GOtt Sin Gemeen verfolgt hef. _Eph. 3, 8._
10. Awer vun GOtt Sin Gnad bün ik, wat ik bün, un Sin Gnad is an mi nich
umsünst west, sonnern ik hef veel mehr arbeit, as se all tosamen; ik awer
nich, sonnern GOtt Sin Gnad, de mit mi is.
11. Ob ik dat nu bün oder de annern, so predigt wi, un so hebbt ji glovt.
12. So awer Christus predigt ward, dat He vun de Doden upstahn is, wa
seggt denn weke mank ju, de Uperstahung vun de Doden is Nicks? _Apost.
17, 18._
13. Is awer de Uperstahung vun de Doden Nicks, so is ok Christus nich
upweckt.
14. Is awer Christus nich upweckt, so is uns’ Predigt umsünst, so is ok
ju Glov umsünst.
15. Wi ward awer ok as falsche Tügen wedder GOtt funnen, dat wi gegen
GOtt tügt harrn, He harr Christus upweckt, den He nich upweckt harr,
sintemal de Doden nich uperstaht. _Apost. 3, 15._
16. Denn wenn de Doden nich uperstaht, so is Christus nich uperstahn.
17. Is Christus awer nich uperstahn, so is ju Glov Nicks nütz, so sünd ji
noch in ju Sünd.
18. So sünd ok de, so in Christus storven sünd, verlaren.
19. Höpt wi blot in düt Leven up Christus, so sünd wi de elendigsten mank
alle Minschen.
20. Nu awer is Christus uperstahn vun de Doden un de Eerstling warn mank
de, de slapen doht. _Apost. 26, 23._
21. Denn wiel dörch een Minsch de Dod is, so is ok dörch een Minsch de
Uperstahung vun de Doden kamen. _1. Mos. 3, 19. Röm. 5, 12. 18._
22. Denn so as se in Adam all starvt, so ward se in Christus all lebendig
makt. _Röm. 5, 21._
23. Jedereen awer in sin Ordnung. De Eerstling Christus, denn de Christus
tohörn doht, wenn He kamen ward. _v. 20. 1. Thess. 4, 14. Gal. 5, 24._
24. Un denn dat End, wenn He dat Riek GOtt un den Vader öwergeven ward,
wenn He upheven ward all Herrschaft un all Obrigkeit un Gewalt.
25. He mutt awer herrschen, bet dat He all Sin Fiende unner Sin Föt
leggen deiht.
26. De letzte Fiend, de afdahn ward, is de Dod. _Offenb. 20, 14._
27. Denn He hett Em Allns unner de Föt leggt. Wenn He awer seggen deiht,
dat Em all dat unnergeven is, is dat apenbar, dat utnahm is de, de Em
Allns unnerdahn makt hett. _Matth. 11, 27._
28. Wenn awer Allns Em unnerdahn makt is, denn ward ok de Söhn sülvst
unnerdahn sien den, de Em Allns unnerdahn makt hett, up dat GOtt Allns in
Allen wesen deiht.
29. Wat makt sünst de, de sik döpen lat för de Doden, wenn dörchut de
Doden nich uperstaht? Warum lat se sik döpen för de Doden?
30. Un warum staht wi all Stund in Gefahr? _Röm. 8, 36._
31. Bi uns’ Ehr, de ik hef in Christus JEsus, unsen HErrn, starv ik
däglich. _1. Thess. 2, 19. 2. Cor. 4, 10. 11._
32. Hef ik na minschliche Meenung in Ephesus mit de wilden Deerter
streden? Wat helpt mi dat, wenn de Doden nich upstaht? Lat uns eten un
drinken, denn morgen sünd wi dod. _Jes. 22, 13. 56, 12. Weish. 2, 6._
33. Lat ju nich verföhrn. Slechte Umgang verdarvt gude Sitten. _Eph. 5,
6. Weish. 4, 12._
34. Ward doch mal recht nüchtern un sündigt nich, denn weke vun ju weet
Nicks vun GOtt, dat segg ik to ju Schand. _Röm. 13, 11. 1. Cor. 6, 5._
35. Wull awer Jemand seggen: Woans ward de Doden upstahn? Un mit wat för
en Lief ward se kamen? _Ezech. 37, 3._
36. Du Narr, wat du sein deihst, ward nich lebendig, wenn dat nich
starvt. _Joh. 12, 24._
37. Un wat du sein deihst, dat is jo nich de Lief, de warn schall,
sonnern nicks as en Korn, nämlich Weeten, oder een vun de annern Korns.
38. GOtt awer gift em en Lief, as He will, en Jedereen vun den Samen sin
egen Lief. _1. Mos. 1, 11._
39. All Fleesch is nich datsülvige Fleesch, sonnern anners is dat
Minschenfleesch, anners dat Fleesch vun dat Veh, anners de Fisch ehr
Fleesch, anners de Vageln ehr Fleesch.
40. Un dat gift himmlische Liever un irdische Liever. Awer en anner
Herrlichkeit hebbt de himmlischen, un en anner de irdischen.
41. En annern Schien hett de Sünn, en annern Schien hett de Maand, en
annern Schien hebbt de Steerns, denn een Steern öwerbütt den annern an
Herrlichkeit.
42. So ok in de Uperstahung vun de Doden. Seid ward wat Verweslich is, un
upstahn ward wat Unverweslich is.
43. Seid ward in Unehr un upstahn ward in Herrlichkeit. Seid ward in
Swachheit un upstahn ward in Kraft. _Phil. 3, 20. 21._
44. Seid ward en natürlich Lief, upstahn ward en geistlich Lief. Hebbt wi
en natürlich Lief, so hebbt wi ok en geistlich Lief.
45. As schreven steiht: De eerste Minsch, Adam, is makt in dat natürlich
Leven un de letzte Adam in dat geistlich Leven. _1. Mos. 2, 7._
46. Awer de geistlich Lief is nich de eerst, sonnern de natürliche un
denn de geistliche.
47. De eerste Minsch is vun de Eer un irdisch, de anner Minsch is de Herr
vun den Himmel.
48. So as de irdische is, so sünd ok de irdischen, un so as de himmlische
is, so sünd ok de himmlischen.
49. Un so as wi den irdischen sin Bild anhatt hebbt, so ward wi ok den
himmlischen sin Bild anhebben.
50. Darum segg ik awer, leeve Bröder, dat Fleesch un Blod dat Riek GOttes
nich arven künnt; ok ward dat Verwesliche nich dat Unverwesliche arven.
_Matth. 16, 17. Joh. 1, 13._
51. Seht, ik will ju en Geheemnis seggen: Wi ward nich All entslapen,
awer wi ward All verwandelt warrn. _1. Thess. 4, 15._
52. Un dat mit eenmal in een Ogenblick to de Tied vun de letzt Basun.
Denn de Basun ward hört warrn, un de Doden ward upstahn unverweslich un
wi ward verwandelt warrn. _Matth. 24, 31. 1. Thess. 4, 16._
53. Denn düt Verwesliche mutt antrecken dat Unverwesliche, un düt
Starvliche ward antrecken de Unstarvlichkeit.
54. Wenn awer düt Verwesliche ward antrecken dat Unverwesliche un düt
Starvliche ward antrecken de Unstarvlichkeit, denn ward erfüllt warrn dat
Wort, dat schreven steiht: _Jes. 25, 8._
55. De Dod is verschluckt vun den Sieg. Dod, wo is din Stachel? Höll, wo
is din Sieg?
56. Awer den Dod sin Stachel is de Sünd, de Sünd ehr Kraft awer is dat
Gesetz. _Röm. 7, 13._
57. GOtt awer si Dank, de uns den Sieg geven hett dörch unsen HErrn JEsus
Christus. _1. Joh. 5, 4._
58. Darum, leeve Bröder, west fast, unbeweglich un nehmt ümmer to in
den HErrn Sin Wark, wiel ji weten doht, dat ju Arbeit in den HErrn nich
umsünst is. _Kol. 1, 23. 2. Chron. 15, 7._
Dat 16. Kapitel.
1. Wat nu awer de Stüer för de Hilligen angeiht, as ik in de Gemeenen vun
Galatien dat anordnet hef, so doht ji dat ok. _Apost. 11, 29. Röm. 12,
13._
2. An jeden Sabbath lat Jedereen mank ju torügleggen un sammeln, wat
em gud dünken deiht, up dat nich, wenn ik kam, denn eerst de Stüer to
sammelt warrn brukt.
3. Wenn ik awer dar ankamen bün, will ik de, weke ji dörch Brev darto
empfehlen doht, schicken, dat se ju Woldaht na Jerusalem bringen mögt.
_2. Cor. 8, 16. 19._
4. Wenn sik dat awer lohnen deiht, dat ik ok henreisen doh, schüllt se
mit mi reisen.
5. Ik will awer to ju kamen, wenn ik dörch Macedonien treck, denn dörch
Macedonien warr ik trecken. _Apost. 19, 21._
6. Bi ju awer warr ik vellicht blieven ok den Winter hendörch, up dat ji
mi begleiten doht, wo ik hentrecken warr.
7. Ik will ju nu in Vörbigahn nich sehn, denn ik höp, ik wull en Tied
lang bi ju blieven, so de HErr dat tolett. _Apost. 18, 21._
8. Ik warr awer to Ephesus blieven bet na Pingsten. _Kap. 15, 32._
9. Denn mi is en grot Döhr upmakt, de veel Frucht bringen deiht un sünd
veel Weddersakers dar.
10. Wenn Timotheus kamen deiht, so seht to, dat he ahn Bangigkeit bi ju
blift, denn He bedrift den HErrn Sin Wark so as ik. _Phil. 2, 20._
11. Lat Nüms em verachten. Geft em dat Geleit in Freden, dat he to mi
kamen kann, denn ik töv up em mit de Bröder.
12. Vun Apollo, den Broder, schüllt ji weten, dat ik em heel veel
vermahnt hef, dat he mit de Bröder na ju hen kamen schull, un dat weer
frielich sin Will nich, dat he nu keem; he ward awer kamen, wenn em dat
passen deiht.
13. Paßt gud up, staht fast in den Gloven, west männlich un west stark!
_Kap. 15, 34. Matth. 24, 42. 25, 13._
14. Lat all ju Ding in de Leev geschehn!
15. Ik vermahn ju awer, leeve Bröder, ji kennt den Stephanus sin Hus,
dat dat de Eerstling in Achaja is un dat se sik ganz in de Hilligen ehr
Deenst stellt hebbt. _Kap. 1, 16. Röm. 16, 5._
16. Up dat ok ji son Lüd unnerdahn sünd un Alle, de mitwirken un arbeiten
doht. _Phil. 2, 30._
17. Ik freu mi daröwer, dat Stephanus, Fortunatus un Achaicus hier sünd,
wiel ik ju nich hier harr, sünd se in ju Stä treden. _2. Cor. 11, 9._
18. Se hebbt min un ju Geist erquickt. Erkennt dat nu an. _1. Thess. 5,
12._
19. De Gemeen in Asien gröt’ ju. Aquila un Priscilla samt de Gemeen in
ehr Hus, gröt’ ju in den HErrn. _Apost. 18, 2. 18, 26. Röm. 16, 5._
20. Alle Bröders gröt’ ju. Gröt’ ju unner enanner mit den hilligen Kuß.
_Röm. 16, 16. 2. Cor. 13, 12. 1. Thess. 5, 26. 1. Pet. 5, 14._
21. Ik, Paulus, gröt ju mit min Hand. _Kol. 4, 18. 2. Thess. 3, 17._
22. So Jemand den HErrn JEsus nich leev hett, de schall sien Anathema,
Maharam Motha (verflucht, de HErr kummt!)
23. Den HErrn JEsus Christus Sin Gnad wes’ mit ju! _Röm. 16, 24._
24. Min Leev wes’ mit ju all in Christus JEsus. Amen.
De eerste Epistel an de Corinther, schickt vun Philippi, dörch
Stephanus un Fortunatus un Achaicus un Timotheus.
De anner Epistel Pauli an de Corinther.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, en Apostel JEsu Christi dörch GOtt Sin Willen, un Broder
Timotheus, an GOtt Sin Gemeen to Corinth, samt alle Hilligen in ganz
Achaja. _1. Cor. 1, 1._
2. Gnad wes’ mit ju, un Freden vun GOtt unsen Vader un den HErrn JEsus
Christus. _Röm. 1, 7. 1. Cor. 1, 3._
3. Lavt wes’ GOtt, un uns’ HErrn JEsus Christus Sin Vader, de Vader vun
de Barmhartigkeit un GOtt vun allen Trost. _Eph. 1, 3. 1. Pet. 1, 3. Röm.
15, 5._
4. De uns trösten deiht in all uns’ Bedröfnis, up dat wi ok trösten künnt
de dar sünd in allerhand Bedröfnis, mit den Trost, mit den wi vun GOtt
tröst warn.
5. Denn ebenso as wi veel vun Christus Sin Lieden hebbt, so ward wi ok
dörch Christus rieklich tröstet. _Ps. 34, 20. 94, 19._
6. Wi hebbt awer Bedröfnis oder Trost, so geschüt dat ju to gud. Is
dat Bedröfnis, so geschüt dat ju to Trost un Heil, wat för en Heil sik
bewiesen deiht, wenn ji mit Geduld lieden doht, dermaten as wi lied. Is
dat Trost, so geschüt dat ju ok to Trost un to Heil. _Kap. 4, 15. 17._
7. Un uns’ Hoffnung steiht fast för ju, dewiel wi weet, dat so as ji Deel
hebbt an de Lieden, so ward wi ok Deel hebben an den Trost. _2. Thess.
1, 4. 7._
8. Denn wi wüllt ju nich verswiegen, leeve Bröder, uns’ Bedröfnis, de wi
in Asien hatt hebbt, wo wi öwer alle Maaten beladen weern un mehr as wi
dregen kunnt, so dat wi dachen, dat weer mit uns vörbi, _Apost. 19, 23._
9. Ja, wi harrn uns sogar sülvst dat Dodesordeel spraken. Dat gescheeg
awer darum, dat wi uns’ Vertruen nich up uns sülvst setten dän, sonnern
up den GOtt, de de Doden upweckt,
10. Weke uns vun son Dod erlöst hett un noch däglich erlösen deiht un wi
höpt up Em, He ward uns ok in Tokunft erlösen. _2. Tim. 4, 18._
11. Dörch de Hülp vun ju Gebede för uns, up dat öwer uns, för de Gav, de
uns geven is, dörch veele Personen veel Dank seggt ward.
12. Denn uns’ Ehr is de, nämlich, dat Tügnis vun uns’ Geweten, dat wi in
Eenfoltigkeit un göttliche Gerechtigkeit, nich in fleeschliche Klokheit,
sonnern in GOtt Sin Gnad up de Welt wandelt hebbt, besonners awer bi ju.
_Ebr. 13, 18. Matth. 10, 16._
13. Denn wi schrievt ju Nicks anners as wat ji sülvst lest un recht
finnen doht. Ik höp awer, ji ward uns ok bet an dat End as son finnen, wi
ji uns ton Deel funnen hebbt.
14. Denn wi sünd ju Ehr, ebenso as ok ji uns’ Ehr up den HErrn JEsus Sin
Dag sünd. _Kap. 5, 12._
15. Un in son Toversicht dach ik dat letzte Mal na ju hen to kamen, up
dat ji noch eenmal en Woldaht kriegen doht,
16. Un ik dörch ju Stadt na Macedonien reisen dä un wedder ut Macedonien
na ju hen keem un dat ji mi na Judäa henbringen dän.
17. Bün ik awer lichtfardig west, as ik mi vörnehmen dä, all düt to dohn?
Oder sünd min Ansläg fleeschlich? Up keenen Fall, sonnern bi mi is Ja Ja,
un Nee is Nee.
18. Awer GOtt is tru, dat uns’ Wort an ju nich Ja un Nee west is. _1.
Cor. 1, 9._
19. Denn GOtt Sin Söhn, JEsus Christus, de mank ju vun uns predigt is vun
mi un Silvanus un Timotheus, de weer nich Ja un Nee, sonnern de weer Ja
in Em.
20. Denn all Gotts-Tosagen sünd Ja un sünd Amen in Em, GOtt ton Lof dörch
uns.
21. GOtt awer is dat, de uns fast makt hett sammt ju in Christus un uns
salvt hett. _1. Cor. 1, 8. 1. Pet. 5, 10._
22. De uns verseegelt un in uns’ Harten dat Handgeld, den GEist geven
hett. _Röm. 8, 16. Eph. 1, 14._
23. Ik rop awer GOtt an ton Tügen up min Seel, dat ik, um ju darin to
schonen, nich wedder na Corinth kamen bün. _Röm. 1, 9._
24. Nich as wenn wi Herren weern öwer ju Gloven, sonnern wi sünd Helpers
an ju Freud; denn ji staht in den Gloven. _1. Pet. 5, 3._
Dat 2. Kapitel.
1. Ik denk awer so bi mi, dat ik nich nochmal in Trurigkeit na ju hen
kamen dä.
2. Denn wenn ik ju trurig maken doh, wokeen is dar awer, de mi wedder
vergnögt mak, ahn de dar dörch mi bedrövt ward?
3. Un datsülvige hef ik ju schreven, dat ik nich, wenn ik kamen dä,
trurig sien muß, öwer de, öwer weke ik mi egentlich freun schull. Tomal
ik vun ju All öwertügt bün, dat min Freud ju all Freud wesen deiht. _Kap.
12, 21._
4. Denn ik schrev ju in grote Bedröfnis un Hartensangst, mit veel
Thranen, nich dat ji bedröft warrn schüllt, sonnern up dat ji de Leev
erkennen doht, de ik besonners to ju hef.
5. Wenn awer Jemand en Bedröfnis anricht hett, de hett nich mi bedrövt,
ahn ton Deel, up dat ik nich em beschweren doh, ju All.
6. Dat is awer nog, dat desülvige vun Veele so straft is;
7. Dat ji em vun nu af an desto mehr vergeven un trösten doht, up dat he
nich in allto grote Trurigkeit verfalln deiht. _Gal. 6, 1._
8. Darum vermahn ik ju, dat ji de Leev an em bewiesen doht. _1. Cor. 16,
14._
9. Denn darum hef ik ju ok schreven, up dat ik erkennen doh, ob ji de
Prov bestaht, ob ji in allen Stücken gehorsam sünd. _Kap. 7, 15._
10. Wokeen ji awer wat vergeven doht, den vergev ik ok. Denn ok ik, wenn
ik Jemand wat vergeven doh, dat vergev ik wegen ju, an Christi Stä.
11. Up dat wi nich öwervordeelt ward vun den Satan. Denn wi weet wol, wat
he in den Sinn hett. _Luk. 22, 31._
12. As ik awer na Troas keem, dat Evangelium vun Christus to predigen, un
mi en Döhr upmakt war in den HErrn; _Apost. 14, 27. 16, 8._
13. Harr ik keen Ruh in min Geist, as ik Titus, min Broder, nich dar
finnen dä, sonnern ik nehm Afscheed vun se un trock na Macedonien.
14. Awer GOtt si Dank, de uns alltied den Sieg gift in Christus un
apenbart öwerall den Geruch vun sin Erkenntnis dörch uns.
15. Denn wi sünd vör GOtt en gude Geruch mank de, de selig ward un mank
de, de verlarn gaht.
16. För düsse en Geruch vun den Dod to den Dod, för de annern awer en
Geruch vun dat Leven to dat Leven. Un wokeen döcht darto? _Kap. 3, 5. 6._
17. Denn wi sünd nich as weke vun de, de GOtt Sin Wort verfälschen doht,
sonnern as ut Klarheit un as ut GOtt, vör GOtt, red wi in Christus.
Dat 3. Kapitel.
1. Fangt wi denn all wedder an, vun uns grot to spreken? Oder brukt wi
as weke, Empfehlungsbrev an ju oder Empfehlungsbrev vun ju? _Kap. 5, 12._
2. Ji sünd unse Breef in uns’ Hart schreven, de erkennt un lest ward vun
alle Minschen.
3. De ji apenbar warn sünd, dat ji en Breef vun Christus sünd, dörch
uns’ Predigtamt fardig makt un vun uns schreven, nich mit Black, sonnern
mit den lebendigen GOtt Sin GEist, nich up stenern Tafeln, sonnern in de
fleeschigen Tafeln vun dat Hart. _Jer. 31, 33._
4. Son Vertruen awer hebbt wi to GOtt, dörch Christus. _Joh. 14, 6._
5. Nich dat wi düchtig sünd vun uns sülvst wat to denken, as ut uns
sülvst, sonnern dat wi düchtig sünd, is vun GOtt. _Kap. 2, 16._
6. Weke ok uns düchtig makt hett, dat Amt to föhrn vun dat nie Testament,
nich vun den Bokstaven, sonnern vun den GEist. Denn de Bokstav sleiht
dod, awer de GEist makt lebendig. _Joh. 6, 63._
7. Wenn nu awer dat Amt, dat dörch de Bokstaven dod makt un in de Steen
ingravt is, Klarheit harr, so dat de Kinner Israel nich Moses sin
Angesicht ansehn kunnen wegen de Klarheit vun sin Angesicht, de doch
uphörn deiht; _2. Mos. 34, 30._
8. Wa veel mehr Klarheit mutt doch dat Amt hebben, dat den GEist geven
deiht! _Gal. 3, 14._
9. Denn wenn dat Amt, dat de Verdammnis predigen deiht, Klarheit hett,
wa veel mehr mutt dat Amt, dat de Gerechtigkeit predigt, unutspreklich
Klarheit hebben! _Röm. 1, 17. 3, 21._
10. Denn ok dat Deel, dat verklärt weer, is nich för Klarheit to achten
gegen düsse unutsprekliche Klarheit.
11. Denn wenn dat Klarheit harr, dat dar uphörn deiht, wa veel mehr ward
dat Klarheit hebben, dat blift.
12. Wiel wi nu son Hoffnung hebbt, gaht wi mit grote Friemoth to Wark,
_v. 4. Eph. 6, 19._
13. Un doht nich as Moses, de de Dek för sin Angesicht hung, dat de
Kinner Israel nich ansehn schulln dat End vun dat, de vergeiht; _2. Mos.
34, 33. 35._
14. Sonnern ehr Sinn’ sünd verstockt. Denn bet up den hütigen Dag blift
desülvige Dek unupdeckt öwer dat ole Testament, wenn se dat lest, weke nu
in Christus wegtrocken ward. _Jes. 6, 10._
15. Ja bet up den hütigen Dag, wenn Moses lest ward, hangt de Dek öwer
ehr Harten.
16. Wenn se sik awer bekehren dän to den HErrn, so ward de Dek afdahn.
_Röm. 11, 23. 26._
17. Denn de HErr is de GEist. Wo awer den HErrn Sin GEist is, dar is
Frieheit. _Joh. 4, 24._
18. Nu awer spegelt sik in uns All den HErrn Sin Klarheit mit updeckt
Angesicht, un wi ward verklärt in datsülvige Bild, vun een Klarheit to de
anner, as vun den HErrn, de de GEist is.
Dat 4. Kapitel.
1. Darum, dewiel wi so en Amt hebbt, nadem uns Barmhartigkeit wedderfahrn
is, so ward wi nich möd; _Kap. 3, 6. 1. Cor. 7, 25._
2. Sonnern meed ok heemlich Schand un gaht nich mit Schalkheit um,
fälscht ok nich GOtt Sin Wort, sonnern dörch Apenbarung vun de Wahrheit
bewiest wi uns gegen alle Minschen ehr Geweten vör GOtt. _1. Thess. 2, 5._
3. Is nu uns’ Evangelium todeckt, so is dat in de, de verlarn ward,
todeckt. _1. Cor. 1, 18._
4. Bi weke düsse Welt ehr GOtt de Unglövigen ehr Sinn verblendt hett,
dat se nich seht dat helle Licht vun dat Evangelium vun Christus Sin
Klarheit, weke is GOtt Sin Ebenbild. _Ebr. 1, 3._
5. Denn wi predigt nich uns sülvst, sonnern JEsus Christus, dat He de
HErr is, wi awer ju Knechts, um JEsu willn. _Kap. 1, 24._
6. Denn GOtt, de dat Licht ut de Düsternis herutschienen let, de hett en
hellen Schien in uns’ Harten geven, up dat dörch uns de Kenntnis vun GOtt
Sin Klarheit in JEsus Christus lüchten doh. _1. Mos. 1, 3. 2. Pet. 1, 19._
7. Wi hebbt awer so en Schatz in Steen-Fät, up dat de unutsprekliche
Kraft ut GOtt sien schall, un nich vun uns. _Kap. 5, 1._
8. Wi hebbt öwerall Bedrängnis, awer wi fürcht uns nich. Uns is bang,
awer wi verzagt nich. _Kap. 1, 8. 7, 5._
9. Wi hebbt Verfolgung, awer wi ward nich verlaten. Wi ward dal drückt,
awer wi kamt nich um. _Ps. 37, 24. 33._
10. Un dregt nu alltied den HErrn JEsus Sin Starven an unsen Lief, up dat
ok den HErrn Sin Leven an unsen Lief apenbar ward. _Röm. 8, 17._
11. Denn wi, de wi leven doht, ward ümmerto in den Dod geven, um JEsus
willn, up dat ok JEsus Sin Leven apenbar ward an uns’ starvlich Fleesch.
_Ps. 44, 23._
12. Darum is nu de Dod mächtig in uns, awer dat Leven in ju. _1. Cor. 4,
9._
13. Wiel wi awer densülvigen GEist un den Gloven hebbt (as schreven
steiht: Ik glov, darum red ik) so glovt wi ok, darum so red wi ok, _Ps.
116, 10._
14. Un weet, dat de, de den HErrn JEsus hett upweckt, uns ok upwecken
ward dörch JEsus un ward uns vör Sik kamen laten, tosamen mit ju. _Apost.
3, 15._
15. Denn all düt geschüt wegen ju, up dat de unutsprekliche Gnad dörch
dat Dankseggen vun Veele GOtt rieklich priesen deiht. _Röm. 5, 15._
16. Darum ward wi nich möd, sonnern wenn ok uns’ utwendig Minsch vergahn
deiht, so ward doch de inwendige vun Dag to Dag verniet. _1. Pet. 4, 1.
Eph. 3, 16._
17. Denn unse Bedröfnis, de vergänglich un licht is, schafft en ewige un
öwer alle Maten wichtige Herrlichkeit, _Röm. 8, 18._
18. För uns, de wi nich seht up dat Sichtbare, sonnern up dat
Unsichtbare. Denn wat sichtbar is, is vergänglich, wat awer unsichtbar
is, dat is ewig. _Röm. 8, 24. 25._
Dat 5. Kapitel.
1. Wi weet awer, wenn uns’ irdische Hus, düsse Hütt afbraken ward, dat wi
en Bu hebbt, vun GOtt upbut, en Hus, nich mit Hann makt, dat ewig is in
den Himmel. _Hiob. 4, 19. 2. Pet. 1, 13. 14. Joh. 14, 2._
2. Denn in düsse Hütt lengt wi na uns’ Hüsen, de vun den Himmel is un uns
verlangt, darmit öwerkled to warrn. _Röm. 8, 23._
3. Vörutgesett nämlich, dat wi all hier bekleed un nich nakt befunnen
ward.
4. Denn so lang wi in de Hütt sünd, lengt wi un sünd beswert, wiel wi
leever nich uttrocken warn wulln, sonnern öwerkleed warrn, up dat, wat
starvlich is, vun dat Leven versluckt ward. _Weish. 9, 15. 1. Cor. 15,
53._
5. De awer to datsülvige uns fardig makt hett, dat is GOtt, de uns dat
Handgeld, den GEist geven hett. _Kap. 1, 22. Röm. 8, 16. 23. Eph. 1, 13.
14._
6. Wi sünd awer alltied getrost un weet dat, so lang wi in den Lief
wahnen doht, so gaht wi fern vun den HErrn.
7. Denn wi wandelt in den Gloven un nich in dat Sehn.
8. Wi sünd awer getrost un hebbt veel mehr Lust, ut den Lief to wannern
un to Hus to sien bi den HErrn. _Phil. 1, 23._
9. Darum beflietigt wi uns ok, wi sünd to Hus, oder wi wannert, dat wi Em
wolgefallt. _Ps. 39, 13._
10. Denn wi möt all apenbar warrn vör Christus Sin Richterstohl, up dat
Jedereen kriegen deiht, so as he handelt hett bi Liefsleven, mag dat gud
oder slecht sien. _Apost. 17, 31. Röm. 2, 6. 14, 10._
11. Wiel wi nu weeten doht, dat de HErr to fürchten is, öwertügt wi de
Lüd, awer GOtt sünd wi apenbar. Ik höp awer, dat wi ok in ju Geweten
apenbar sünd. _Hiob. 31, 23._
12. Dat wi uns nich all wedder lavt, sonnern ju en Orsak gevt, vun uns
grottospreken, up dat ji hebbt to laven gegen de, de sik na dat Ansehn
grot makt un nich na dat Hart. _Kap. 3, 1._
13. Denn doht wi to Veel, so doht wi dat GOtt, sünd wi mäßig, so sünd wi
för ju mäßig. _Kap. 11, 16. 17._
14. Denn de Leev to Christus drängt uns so, siet wi davör holt, dat wenn
Een för Alle storven is, so sünd se All storven. _Ebr. 2, 9._
15. Un He is darum för All storven, up dat de, de dar levt, vun nu af an
nich sik sülvst levt, sonnern för den, de för se storven un upstahn is.
_1. Tim. 2, 6. Röm. 14, 7._
16. Darum vun nu af an kennt wi Nüms na dat Fleesch, un wenn wi ok
Christus kennt hebbt na dat Fleesch, so kennt wi Em doch nu nich mehr.
17. Darum is Jemand in Christus, so is he en nie Kreatur, dat Ole is
vergahn, Allns is nie warn. _Röm. 8, 1. 10. Jes. 43, 19. Offenb. 21, 5._
18. Awer all dat vun GOtt, de uns mit Em sülvst versöhnt hett dörch JEsus
Christus, un dat Amt geven hett, dat de Versöhnung predigen deiht. _Röm.
5, 10._
19. Denn GOtt weer in Christus un versöhnte de Welt mit Em sülvst un
rekent ehr ehr Sünden nich to, un hett mank uns upricht dat Wort vun de
Versöhnung. _Röm. 3, 24. 25._
20. So sünd wi nu Botschafters an Christus Sin Stell, denn GOtt vermahnt
dörch uns; so bed wi nu an Christus Sin Stell: Lat ju versöhnen mit GOtt.
_Jes. 52, 7._
21. Denn He hett den, de vun keen Sünd wuß, för uns to Sünd makt, up dat
wi warn in Em de Gerechtigkeit, de vör GOtt gelln deiht. _1. Pet. 2, 22.
Gal. 3, 13. Kol. 1, 14. Eph. 1, 6. 7. Phil. 3, 9._
Dat 6. Kapitel.
1. Wi vermahnt ju awer as Mithelpers, dat ji nich ahn Nutzen GOtt Sin
Gnad krigt. _Kap. 5, 20. 1. Cor. 3, 9._
2. Denn He sprickt: Ik hef di in de angenehme Tied erhört un hef di an
den Dag vun dat Heil hulpen. Seht, nu is de angenehme Tied, nu is de Dag
vun dat Heil. _Jes. 49, 8. Luk. 4, 19. 21._
3. Lat uns awer Nüms irgend en Anstot geven, up dat uns’ Amt nich lästert
ward;
4. Sonnern in all Ding lat uns uns bewiesen as GOtt Sin Deeners in grote
Geduld, in Bedröfnis, in Noth, in Angst,
5. In Släg, in Gefängnis, in Uprohr, in Arbeit, in Waken, in Fasten,
_Kap. 11, 23. 27._
6. In Keuschheit, in Erkenntnis, in Langmoth, in Fründlichkeit, in den
heiligen GEist, in ungefarvte Leev, _1. Tim. 4, 12._
7. In dat Wort vun de Wahrheit, in de Kraft vun GOtt, dörch de
Gerechtigkeit ehr Waffen, to rechten un to linken Hand. _1. Cor. 2, 4._
8. Dörch Ehr un Schand, dörch slechte Gerüchte un gude Gerüchte, as de
Verföhrers un doch wahrhaftig;
9. As de Unbekannten un doch bekannt; as de Starvenden un süh, wi levt,
as de, weke tüchtigt sünd un doch nich dod makt;
10. As de Trurigen, awer ümmer vergnögt, as de Armen, awer de doch Veele
riek makt, as de Nicks hebbt un doch Allns hebbt.
11. O ji Corinthers! uns’ Mund hett sik to ju updahn, uns’ Hart is
getrost.
12. För uns brukt ji nich bang to sien. Dat ji ju awer ängsten doht, dat
doht ji ut gude Meenung vun Harten.
13. Ik red mit ju as mit min Kinner, up dat ji ju ok so gegen mi stellen
un getrost sien doht. _1. Cor. 4, 14._
14. Treckt nich an dat fremd Joch mit de Unglövigen, denn wat hett de
Gerechtigkeit to dohn mit Ungerechtigkeit?
15. Woans paßt Christus to Belial? Oder wat hett de Glövige mit den
Unglövigen to dohn?
16. Wat hett GOtt Sin Tempel gemeen mit de Götzen? Ji awer sünd den
lebendigen GOtt Sin Tempel, as GOtt denn sprickt: Ik will in se wahnen un
in se wandeln un will ehr GOtt sien un se schüllt Min Volk sien. _1. Cor.
3, 16. 3. Mos. 26, 12._
17. Darum gaht rut vun se un sonnert ju af, sprickt de HErr, un rögt
Nicks Unreines an, so will Ik ju annehmen, _Jes. 48, 20. 52, 11. Offenb.
18, 4._
18. Un ju Vader sien, un ji schüllt Min Söhns un Döchter sien, sprickt de
allmächtig HErr. _Jer. 31, 1. 9. 33. 32, 38._
Dat 7. Kapitel.
1. Dewiel wi nu so en Tosag hebbt, min Leevsten, so lat uns uns vun
alle Placken an dat Fleesch un den Geist rein maken un fortfahrn mit de
Hilligung in de Furcht vun GOtt.
2. Nehmt uns up, wi hebbt Nüms wat to Leed dahn, wi hebbt Nüms wat to nah
dahn, wi hebbt Nüms öwervordeelt. _Kap. 12, 17. Apost. 20, 33._
3. Ik segg düt nich ju to verdammen, denn ik hef wieder baben seggt, dat
ji in uns’ Harten sünd, mit to starven un mit to leven. _Kap. 6, 11-13._
4. Ik red mit grote Freudigkeit to ju, ik rühm awer veel in ju, ik bün
erfüllt mit Trost, ik bün öwerriek in Freud, bi all uns’ Bedröfnis.
_Philem. v. 8._
5. Denn as wi in Macedonien keemen, harr uns Fleesch keen Ruh, sonnern
allerwegens weern wi in Bedröfnis, üterlich Striet, inwennig Furcht.
6. Awer GOtt, de de Geringen trösten deiht, de tröst uns dörch Titus sin
Ankunft. _Kap. 1, 3. 4._
7. Nich alleen awer dörch Titus sin Ankunft, sonnern ok dörch den Trost,
womit he tröst weer an ju un verkündig uns ju Verlangen, ju Weenen, ju
Iver um mi, so dat ik mi noch mehr freun dä.
8. Denn dat ik ju dörch den Breef hef trurig makt, is mi nich leed,
sülvst wenn mi dat ok leed west weer, wiel ik seh, dat de Breef ju man en
lütte Wiel bedrövt hett; _Kap. 2, 4._
9. So freu ik mi doch nu, nich daröwer, dat ji bedrövt warn sünd, sonnern
dat ji bedrövt warn sünd to de Reu. Denn ji sünd göttlich warn, up dat ji
vun uns jo keen Schaden irgendwo annehmen doht.
10. Denn de göttlich Trurigkeit wirkt to de Seligkeit, en Reu, de Nüms
reuen deiht; de Welt ehr Trurigkeit awer wirkt den Dod.
11. Seht, dat ji göttlich bedrövt warn sünd, wat för en Fliet hett dat in
ju wirkt, darto Verantwordung, Torn, Furcht, Verlangen, Iver, Rach! Ji
hebbt ju bewiest in all Stück, dat ji rein sünd an düsse Sak.
12. Darum, obgliek ik ju schreven hef, so is dat nich geschehn wegen den,
de beleidigt hett, ok nich wegen den, de beleidigt is, sonnern darum, dat
apenbar ward ju Iver vör uns unner ju bi GOtt.
13. Darum sünd wi tröst warn, wiel ji tröst sünd. Unutspreklich mehr
hebbt wi uns awer noch freut öwer Titus sin Freud, denn sin Geist is
erquickt an ju All.
14. Denn wat ik vör em vun ju rühmt hef, darmit bün ik nich to Schanden
warn, denn ebenso as Allns wahr is, dat ik mit ju redt hef, so is ok uns’
Ruhm bi Titus wahr warn.
15. Darum is sin Toneegung to ju noch veel gröter, wenn he an all ju
Gehorsam denkt, woans ji em upnahm hebbt mit Furcht un Bewern. _Kap. 2,
9._
16. Ik freu mi, dat ik mi in Allns up ju verlaten kann.
Dat 8. Kapitel.
1. Ik doh ju kund, leeve Bröder, GOtt Sin Gnad, de geven is in de
Gemeenen in Macedonien. _Röm. 15, 26._
2. Denn ehr Freud weer dar unutspreklich, as se dörch veel Bedröfnis
versöcht weern. Un obgliek se heel arm weern, hebbt se doch rieklich
geven in all Eenfoltigkeit.
3. Denn na all ehr Vermögen (dat betüg ik), un sülvst öwer ehr Vermögen
weern se willig.
4. Un flehten uns mit veel Toreden an, dat wi de Woldaht un Gemeenschaft
vun de Unnerstüttung för de Hilligen annehmen schulln. _Kap. 9, 1. Apost.
11, 29._
5. Un nich, as wi höpen dä’n, sonnern öwergeven sik sülvst toeerst den
HErrn, un naher uns, dörch GOtt Sin Willen,
6. Dat wi Titus vermahnen mussen, up dat he, as he vörher anfungen harr,
so ok mank ju son Woldaht utrichten schull.
7. Awer so as ji in all Stück riek sünd, in den Gloven, in dat Wort un in
de Erkenntnis un in allerhand Fliet un in ju Leev to uns, so makt, dat ji
ok in düsse Woldaht riek sünd.
8. Ik segg düt nich, as wull ik ju wat befehln, sonnern wiel Anner so
flietig sünd, pröv ik ju Leev, ob se vun de recht Art is.
9. Denn ji kennt unsen HErrn JEsus Christus Sin Gnad, dat, obgliek He
riek is, war He doch arm wegen ju, up dat ji dörch Sin Armoth riek wörd.
_Zach. 9, 9. Matth. 8, 20. Luk. 9, 58._
10. Un ik gev ju min Meenung hiervun. Denn dat deent ju, de ji anfungen
hebbt vör en Jahr all, nich alleen dat Dohn, sonnern ok dat Wolln.
11. Nu awer vullbringt ok dat Dohn, up dat so as ji geneegt sünd to
wolln, so sied ok geneegt to geven vun dat, wat ji hebbt.
12. Denn wenn een willig is, so is he angenehm na dat, wat he hett, nich
na dat, wat he nich hett. _Spr. 3, 28. Mark. 12, 43._
13. Ik meen nich, ji schullt düt dohn, up dat de annern nog hebbt un ji
darvt, sonnern up dat ji All wat hebbt.
14. So schall ju Öwerflot ehr Mangel deenen in düsse düre Tied, up dat
ok ehr Öwerflot naher ju Mangel to gud kamen doh un sik dat so utglieken
deiht. _Kap. 9, 12._
15. As schreven steiht: De Veel sammeln deiht hett doch Nicks öwerflödig,
un de wenig sammeln deiht hett doch keen Mangel. _1. Mos. 16, 18._
16. GOtt awer si Dank, de son Fliet an ju in Titus sin Hart geven hett.
_Kap. 9, 15. 1. Cor. 15, 57._
17. Denn he nehm twar de Vermahnung an, awer wiel he so flietig weer, is
he vun sik sülvst na ju hen reist.
18. Wi hebbt awer en Broder mit em schickt, de dat Lof hett an dat
Evangelium, dörch alle Gemeenen.
19. Nich blot awer dat, sonnern he is ok verordnet vun de Gemeen mit uns
to reisen mit düsse Gav, weke dörch uns utricht ward, den HErrn to Ehr un
to Lof vun ju guden Willn. _Gal. 2, 10._
20. Un verhöden, dat uns nich Jemand öwel nareden kann wegen son rieke
Stüer, de dörch uns utricht ward;
21. Un sehn darup, dat Allns redlich togahn deiht, nich blot vör den
HErrn, sonnern ok vör de Minschen.
22. Ok hebbt wi mit se schickt unsen Broder, vun den wi oft spört hebbt
in veel Stück, dat he flietig is, nu awer veel flietiger.
23. Un wi hebbt guden Gloven an ju, dat dat wegen Titus is, de min Gesell
oder Helpmaat mank ju is, oder wegen unse Bröder, de Apostel sünd vun de
Gemeenen un en Ehr vun Christus. _Kap. 7, 13. 12, 18. Röm. 16, 7._
24. Gevt nu den Bewies vun ju Leev un vun uns’ Ehr vun ju, an düsse, ok
öffentlich vör de Gemeenen. _v. 9. Kap. 7, 14._
Dat 9. Kapitel.
1. Denn vun so en Stüer, de för de Hilligen geschüht, bruk ik ju nich
wieder to schrieven. _Kap. 8, 4. 20._
2. Denn ik kenn ju guden Willn, weken ik rühm bi de ut Macedonien un
segg: Achaja is vör een Jahr all bereit west. Un ju Bispill hett Veele
anreizt. _Kap. 8, 19._
3. Ik hef awer düß Bröder darum schickt, dat nich uns’ Ruhm vun ju
tonicht warr in dat Stück, un dat ji bereit sünd, so as ik vun ju seggt
hef:
4. Up dat nich, wenn de ut Macedonien mit mi keemen un ju unbereit
funnen, wi (nich to seggen ji) to Schann ward mit son Grotspreken.
5. Ik hef dat awer för nödig ansehn, de Bröder to vermahnen, dat se vörut
trocken na ju hen, düssen tovör verheetnen Segen fardig to maken, so dat
dat en Segen un nich en Knickerie wesen deiht.
6. Ik meen awer: Wer dar knickrich sei’t, de ward ok knickrich arnen, un
wer dar sei’t in Segen, de ward ok arnen in Segen. _Spr. 22, 8._
7. Jedereen na sin frien Willn, nich mit Wedderwilln, oder ut Dwang; denn
en fröhlichen Gever hett GOtt leef. _2. Mos. 25, 2._
8. GOtt awer kann maken, dat allerhand Gnad mank ju rieklich wesen
deiht, dat ji vun allen Dingen genog hebbt un riek sünd för allerhand
gude Warke.
9. As schreven steiht: He hett utstreut un geven de Armen, Sin
Gerechtigkeit blift in Ewigkeit. _Ps. 112, 9. Spr. 11, 24._
10. De awer den Seimann Samen gift, de ward ok eenstmals dat Brod to
Spies geven un ward ju Samen mehr warrn un ju Gerechtigkeit ehr Frücht
wassen laten. _Jes. 55, 10. Hos. 10, 12._
11. Dat ji riek sünd in all Ding mit all Eenfoltigkeit, weke dörch uns en
Dankseggung an GOtt ward. _Kap. 1, 11. 4, 15._
12. Denn dat Öwerbringen vun düsse Stüer stillt nich blot de Hilligen
ehrn Mangel, sonnern is ok unutspreklich darum, dat Veele GOtt dankt för
unsen truen Deenst, _Kap. 8, 14._
13. Un priest GOtt för ju unnerdähnig Bekenntnis vun Christus Sin
Evangelium un för ju eenfoltige Stüer an se un an Alle,
14. Un för ehr Gebet för ju, weke na ju verlangen doht wegen GOtt Sin
unutspreklich Gnad in ju.
15. GOtt awer wes’ Dank för Sin unutsprekliche Gav.
Dat 10. Kapitel.
1. Ik awer, Paulus, vermahn ju dörch Christus Sin Sanftmödigkeit un
Lindigkeit, de ik gegenwärtig mank ju gering bün, wenn ik awer weg bün,
bün ik driest gegen ju. _Röm. 12, 1._
2. Ik bä awer, dat ik nich nödig hef wenn ik dar bün driest to handeln
mit de Toversicht, vun de ik glov, dat ik se hef, um gegen de modig to
handeln, de vun uns gloven doht, wi wandelt na fleeschliche Wies’.
3. Denn wenn wi ok int Fleesch wandelt, so stried wi doch nich up
fleeschliche Wies’. _1. Tim. 1, 16._
4. Denn de Waffen, womit wi fecht, sünd nich fleeschlich, sonnern mächtig
vör GOtt, de Festungen to terstören. _Eph. 6, 13._
5. Womit wi terstört de Ansläg un all dat Hoge, dat sik upsetten deiht
gegen de Erkenntnis vun GOtt, un womit wi gefangen nehmt all Vernunft
unner den Gehorsam gegen Christus;
6. Un sünd bereit to rächen allen Ungehorsam, wenn ju Gehorsam erfüllt
is. _Apost. 8, 20. 1. Cor. 5, 3-5._
7. Richt ji na dat Ansehn? Verlett sik Jemand darup, dat he Christus
tohörn deiht, de schall ok wedder bi sik bedenken, dat, ebenso as he
Christus tohörn deiht, so hört wi ok Christus to.
8. Wenn ik mi nu ok noch mehr wichtig maken dä mit uns’ Gewalt, de uns
de HErr geven hett, ju to betern un nich to verdarven, warr ik nich to
Schann warrn. _Kap. 12, 6. 1. Cor. 5, 2. 4, 5._
9. Dat segg ik awer, dat ji ju nich bedünken lat, as harr ik ju mit min
Breef bang maken wullt. _1. Cor. 5, 9. 11._
10. Denn de Breev (sprekt se) sünd swar un stark, awer de
Gegenwartigkeit vun den Lief is swach un de Red verächtlich.
11. Wer so een is, de schall bedenken, dat so as wi sünd mit Word in de
Breev wenn wi weg sünd, so schüllt wi, wenn wi dar sünd, sien mit de
Daht. _Kap. 12, 20. 13, 2. 10._
12. Denn wi dörft uns nich to de reken oder stellen, de sik sülvst lavt;
awer wiel se sik bi sik sülvst lavt un holt blot vun sik wat, verstaht se
Nicks. _Kap. 3, 1. 5, 12._
13. Wi awer makt uns nich grot öwer dat Maat, sonnern blot mit dat
Maat vun de Meetsnor, womit GOtt uns dat Maat afmeeten hett, bet na ju
hentokamen. _Röm. 12, 3._
14. Denn wi fahrt nich to wiet, as weern wi nich bet na ju hen reckt,
denn wi sünd jo ok bet na ju henkamen mit dat Evangelium vun Christus.
15. Un wi sprekt nich grot vun uns öwer dat Maat in fremde Arbeit un
hebbt de Hoffnung, wenn nu ju Glov in ju wussen is, dat wi, na unse Regel
wieder kamen wüllt, _Röm. 15, 20._
16. Un dat Evangelium ok de predigen, de wieder as ji wahnen doht un nich
grot dohn mit dat, wat mit fremde Kräfte fardig makt is.
17. Wokeen awer sik rühmen deiht, de schall sik öwer den HErrn rühmen.
_Jer. 9, 23. 24. 1. Cor. 1, 31._
18. Denn darmit is Een nich düchtig, dat he sik sülvst lavt, sonnern dat
de HErr em lavt.
Dat 11. Kapitel.
1. Wull doch GOtt, ji heelt mi en beten Dohrheit to gud, doch ji holt mi
dat wol to gud.
2. Denn ik iver öwer ju mit göttlichen Iver. Denn ik hef ju mit en Mann
verlavt, up dat ik Christus en reine Jumfer tobringen dä. _3. Mos. 21,
13. Eph. 5, 26. 27._
3. Ik bün awer bang, dat, as de Slang Eva verföhrn dä mit ehr Slauheit,
so ok ju Sinn afkamen ward vun de Eenfoltigkeit in Christus. _1. Mos. 3,
4. 13._
4. Denn, wenn de, weke to ju kummt, en annern Christus predigen deiht,
den wi ju nich predigt hebbt, oder ji en annern Geist kriegen doht, den
ji nich kregen hebbt, oder en anner Evangelium, dat ji nich annahmen
hebbt, so lat ji ju dat ok wol gefalln. _Gal. 1, 8. 9._
5. Denn ik hol dat darvör, ik bün nich ringer, as de hogen Apostel sünd.
_Kap. 12, 11. 1. Cor. 15, 10. Gal. 2, 6. 9._
6. Un wenn ik ok unverständig bün in Reden, so bün ik doch nich
unverständig in de Erkenntnis. Doch ik bün jo allerwärts bi ju wol
bekannt. _1. Cor. 2, 1. 2. 13. Eph. 3, 4._
7. Oder hef ik sündigt, dat ik mi lütt makt hef, up dat ji grot wardt?
Denn ik hef ju dat Evangelium verkündigt, ahn wat darför to nehmen. _1.
Cor. 9, 12. 18._
8. Un hef anner Gemeenen berovt un Sold vun se nahmen, dat ik ju predigen
kunn.
9. Un as ik bi ju gegenwärtig weer, un Mangel harr, full ik Keen to Last
(denn min Mangel helpen de Bröder af, de ut Macedonien keemen) un bün in
all Stücken ju nich to Last fulln un will ok noch mi so holn. _Kap. 12,
13._
10. So gewiß as de Wahrheit vun Christus in mi is, so schall mi düsse
Ruhm in de Länner vun Achaja nich nahmen warrn.
11. Warum dat? Dat ik ju nich schull leef hebben? GOtt weet dat. _Kap. 6,
11-13._
12. Wat ik awer doh un dohn will, dat doh ik darum, dat ik de Orsak
afsnie vör de, de Orsak sökt, dat se sik wichtig maken kunn’, se sien as
wi. _1. Cor. 9, 12._
13. Denn son falsche Apostels un bedregerische Arbeiders verstellt sik to
Apostels vun Christus. _Phil. 3, 2._
14. Un dat is ok keen Wunner, denn he sülvst, de Satan, verstellt sik as
en Engel vun dat Licht.
15. Darum is dat nicks Besonners, wenn sik ok sin Deeners verstellt to
Predigers vun de Gerechtigkeit, weke ehr End sien ward na ehr Dathen.
_Phil. 3, 19._
16. Ik segg nochmal, lat Nüms gloven, ik wes’ döricht, wo awer nich, so
nehmt mi an as en Dörichten, dat ik mi ok een beten wichtig maken kann.
_Kap. 12, 6._
17. Wat ik nu reden doh, dat red ik nich as in den HErrn, sonnern as in
de Dohrheit, wiel wi in dat wichtig dohn kamen sünd.
18. Wiel Veele vun sik rühmen doht na dat Fleesch, will ik mi ok rühmen.
_Kap. 10, 13. 12, 9._
19. Denn ji hebbt de Narren geern, wiel ji klok sünd. _1. Cor. 4, 10._
20. Ji verdregt, wenn ju Jemand to Knechten makt, wenn ju Jemand schinden
deiht, wenn ju Jemand nimmt, wenn ju Jemand trotzen deiht, wenn ju Jemand
in dat Gesicht sleit.
21. Dat segg ik ju ton Schimp, as weern wi swach warn. Worup nu Jemand
pochen deiht (ik red in Dohrheit), darup poch ik ok.
22. Se sünd Ebräers, ik ok. Se sünd Israeliten, ik ok. Se sünd Abraham
sin Samen, ik ok.
23. Se sünd Christus Sin Deeners (ik sprek unvernünftig), ik bün wat
mehr. Ik hef mehr arbeit, ik hef mehr Släg kregen, ik bün ofter gefangen,
oft in Dodesgefahrn west. _1. Cor. 15, 10._
24. Vun de Juden hef ik fief mal veertig Släg weniger een kregen. _5.
Mos. 25, 3._
25. Ik bün dree mal utpietscht, een mal steenigt, dree mal hef ik
Schiffbruch leden, Dag un Nacht hef ik tobrocht in de Deep vun de See.
_Apost. 16, 22. 14, 19._
26. Ik hef oft reist, ik bün in Gefahr west to Water, in Gefahr mank de
Mörders, in Gefahr mank de Juden, in Gefahr mank de Heiden, in Gefahr in
de Städ, in Gefahr in de Wüstenie, in Gefahr up de See, in Gefahr mank
de falschen Bröder; _Apost. 27, 2._
27. In Möh un Arbeit, in veel Waken, in Hunger un Döst, in veel Fasten,
in Frost un Naktheit. _Kap. 6, 5._
28. Oder wat sik süns noch todregen deiht, dat ik däglich anlopen war, un
Sorg dregen doh um de Gemeenen. _Apost. 20, 18._
29. Wokeen is nich swak, un ik ward nich swak? Wokeen ward argert, un ik
brenn nich?
30. Wenn ik mi jemals mit wat rühmen schull, so will ik mi mit min
Swakheit rühmen. _Kap. 12, 5._
31. GOtt un unsen HErrn JEsus Christus Sin Vader, de lavt sie in
Ewigkeit, weet, dat ik nich leegen doh. _Röm. 1, 25._
32. To Damaskus, verwahr den König Areta sin Landpleger de Damasker ehr
Stadt, un wull mi griepen. _Apost. 9, 24._
33. Un ik war in en Korv to dat Finster rut dörch de Mur dal laten un
keem weg ut sin Hand. _Joh. 2, 15. Apost. 9, 25._
Dat 12. Kapitel.
1. Dat Grotspreken nützt mi jo Nicks, doch will ik kamen up den HErrn Sin
Gesichte un Apenbarungen.
2. Ik kenn en Minschen in Christus vör veertein Jahr (is he in den Lief
west, so weet ik dat nich, oder is he ut den Lief herut west, so weet ik
dat ok nich, GOtt weet dat), desülvige war entzückt bet in den drüdden
Himmel.
3. Un ik kenn densülvigen Minschen (ob he in den Lief oder ut den Lief
west is, weet ik nich, GOtt weet dat). _Kap. 11, 11._
4. He war entzückt in dat Paradies, un hör unutsprekliche Wör’, weke keen
Minsch seggen kann.
5. Darmit will ik mi rühmen, vun mi sülvst will ik awer nicks rühmen, as
min Swakheit. _Kap. 11, 30._
6. Un wenn ik grot vun mi spreken wull, dä ik darum nicks Döricht, denn
ik wull de Wahrheit seggen. Ik doh dat awer nich, up dat nich Jemand mi
mehr achten deiht, as he an mi süht, oder vun mi hört. _Kap. 10, 8. 11,
16._
7. Un up dat ik mi nich mit de ganz unöwerschwängliche Apenbarung to
wichtig mak, is mi en Pahl in dat Fleesch geven, ik meen den Satan sin
Engel, de mi mit de Füst slan deiht, up dat ik mi nich to grot maken doh.
_Hiob. 2, 6._
8. Darum ik dree mal to den HErrn fleht hef, dat he vun mi wieken schull.
9. Un He hett to mi seggt: Lat di Min Gnad genog sien, denn Min Kraft is
in den Swacken mächtig. Darum will ik am allerleevsten mit min Swakheit
rühmen, up dat Christus Sin Kraft bi mi wahnen deiht.
10. Darum hef ik guden Moth in Swakheiten, in Schimp, in Not, in
Verfolgung, in Angsten, wegen Christus. Denn wenn ik swak bün, bün ik
stark.
11. Ik bün en Narr warn öwer dat rühmen, darto hebbt ji mi dwungen. Denn
ik schull vun ju lavt warn, wiel ik nich ringer bün, as de hogen Apostels
sünd, obgliek ik nicks bün. _Kap. 11, 1. 6. 11, 5._
12. Denn de Teken vun en Apostel sünd jo mank ju geschehn, mit alle
Geduld, mit Teken un mit Wunner un mit Dahten.
13. Wat is dat, worin ji ringer sünd as de annern Gemeenen, ahn dat ik
sülvst ju nich beswert hef? Vergevt mi düsse Sünd. _Kap. 11, 9. 1. Cor.
9, 12._
14. Seht, ik bün bereit, ton drüdden Mal na ju hen to kamen un will ju
nich to Last falln, denn ik sök nich ju Eegendom, sonnern ju sülvst. Denn
de Kinner schüllt nich för de Öllern Göder sammeln, sonnern de Öllern för
de Kinner. _Kap. 13, 1._
15. Ik awer will geern utgeven un utgeven warrn för ju Seelen, obgliek ik
ju heel leef hef un doch wenig leevt warr. _Kap. 1, 6._
16. Awer dat mag sien, dat ik ju nich to Last west bün, sonnern wiel ik
slau bün, hef ik ju mit List fungen. _2. Thess. 3, 8. Kap. 11, 9._
17. Hef ik awer ok Jemand benadeelt dörch weke, de ik na ju hen schickt
hef?
18. Ik hef Titus vermahnt un en Broder mit em schickt. Hett Titus ju ok
benadeelt? Hebbt wi nich in een GEist wandelt? Sünd wi nich in desülvigen
Fotsporn gahn? _Kap. 8, 6. 16. 18._
19. Meent ji wedder, wi verantwort uns? Wi red in Christus vör GOtt; awer
all dat, min Leevsten, geschüt ju to Beterung.
20. Denn ik bün bang, wenn ik kam, dat ik ju nich finn, as ik will, un
ji mi ok nich finnt as ji wüllt, dat nich Striet, Afgunst, Torn, Kiev,
Nareden, Ohrenblasen, Grotdohn, Uprohr dar wes’; _Kap. 10, 2. 1. Cor. 4,
6._
21. Dat ik nich nochmal kam un mi min GOtt demödigen deiht bi ju, un dat
ik Leed dregen mutt öwer Veele, de vörher sündigt un keen Buß dahn hebbt,
för de Unreinigkeit, un Horeri un Untucht, de se dreven hebbt. _Kap. 13,
2._
Dat 13. Kapitel.
1. Kam ik ton drüdden Mal to ju hen, so schall jede Sak dörch twee oder
dree Tügen fastsett warrn.
2. Ik hef ju dat all seggt un segg ju dat vörut, as wenn ik dar weer, ton
annern Mal, un schriev dat nu, wo ik weg bün, an de, de fröher sündigt
hebbt, un de Annern all: wenn ik nochmal kamen doh, so will ik nich
schonen.
3. Denn ji sökt, dat ji den mal gewahr ward, de in mi reden deiht, ik
meen Christus, de mank ju nich swak is, sonnern mächtig mank ju is.
4. Un wenn He ok krüzigt is in de Swakheit, so levt He doch in GOtt Sin
Kraft. Un wenn wi ok swak sünd in Em, so levt wi doch mit Em in de Kraft
vun GOtt mank ju. _Phil. 2, 7. 8._
5. Prövt ju sülvst, ob ji in den Gloven staht, prövt ju sülvst. Oder
erkennt ji ju nich sülvst, dat JEsus Christus in ju is? Dat wes’ denn,
dat ji undüchtig sünd. _1. Cor. 11, 28. Röm. 8, 9. 10. Gal. 2, 20. Kol.
1, 27._
6. Ik höp awer, ji seht in, dat wi nich undüchtig sünd.
7. Ik bä awer GOtt, dat ji nicks Övels doht, nich up dat wi düchtig sehn
ward, sonnern up dat ji dat Gude doht un wi as de Undüchtigen sünd.
8. Denn wi künnt Nicks gegen de Wahrheit, sonnern för de Wahrheit.
9. Wi freut uns awer, wenn wi swak sünd un ji mächtig. Un datsülvige
wünscht wi ok, ik meen ju Vullkamenheit.
10. Darum schriev ik ok all düt wo ik vun ju weg bün, up dat ik nich,
wenn ik bi ju bün, scharp to sien bruk, na de Macht, de de HErr mi geven
hett, to betern, un nich to verdarven. _Kap. 2, 3. 10, 8._
11. Toletzt, leeve Bröder, freut ju, west vullkamen, tröst ju, hebbt een
Sinn, west fredlich, so ward de GOtt vun de Leev un den Freden mit ju
sien. _Phil. 4, 4. Röm. 15, 33._
12. Gröt’ ju eenanner mit den bröderlichen Kuß. All de Hilligen gröt’ ju.
_1. Cor. 16, 20._
13. Unsen HErrn JEsus Christus Sin Leev un den hilligen GEist Sin
Gemeenschaft wes’ mit ju all! Amen.
De anner Epistel an de Corinther, schickt vun Philippi in
Macedonien, dörch Titus un Lukas.
De Epistel St. Pauli an de Galater.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, en Apostel, (nich vun Minschen, ok nich dörch Minschen,
sonnern dörch JEsus Christus, un GOtt den Vader, de Em upweckt hett vun
de Doden). _v. 11. 12. Apost. 3, 15._
2. Un all de Bröder, de bi mi sünd, an de Gemeenen in Galatien.
3. Gnad wes’ mit ju, un Freden vun GOtt, den Vader, un unsen HErrn, JEsus
Christus, _Röm. 1, 7. 1. Cor. 1, 3. Eph. 1, 2. 1. Pet. 1, 2. 2. Joh. v.
3._
4. De sik sülvst för unse Sünden hengeven hett, dat He uns retten dä vun
düsse gegenwärtige böse Welt na GOtt un unsen Vader Sin Willen, _Kap. 2,
20. 1. Tim. 2, 6. Tit. 2, 14. 1. Joh. 5, 19._
5. Weken wes’ Ehr vun Ewigkeit to Ewigkeit! Amen. _1. Tim. 4, 18._
6. Mi wunnert, dat ji ju so bald afwenden lat vun den, de ju beropen hett
in de Gnad vun Christus, to en anner Evangelium; _Kap. 5, 8._
7. So dat doch keen anner geven deiht, ahn dat dat weke gift, de ju
verbiestert, un dat Evangelium vun Christus verdreihn wüllt. _Apost. 15,
1. 24._
8. Awer wenn ok wi oder en Engel vun den Himmel ju en anner Evangelium
predigen war, as wi ju dat predigt hebbt, de schall verflucht sien. _1.
Cor. 16, 22._
9. So as wi nu seggt hebbt, so seggt wi ju nochmal: Wenn Jemand ju en
anner Evangelium predigen deiht, as wat ji kregen hebbt, de schall
verflucht sien.
10. Predig ik denn nu Minschen, oder GOtt ton Deenst? Oder denk ik
Minschen gefällig to sien? Wenn ik de Minschen noch gefällig weer, so
weer ik Christus Sin Knecht nich. _1. Thess. 2, 4._
11. Ik gev ju awer to weeten, leeve Bröder, dat dat Evangelium, dat vun
mi predigt ward, nich minschlich is. _1. Cor. 15, 1. 3._
12. Denn ik hef dat vun keen Minschen kregen noch lehrt, sonnern dörch de
Apenbarung vun JEsus Christus. _1. Cor. 11, 23._
13. Denn ji hebbt wol hört vun min Wandel in dat Judendom, as ik öwer
alle Maaten GOtt Sin Gemeen verfolgen un terstören dä, _Apost. 26, 9._
14. Un nehm to int Judendom öwer Veele vun min Glieken in min Geslecht un
iverte öwer alle Maaten um dat Gesetz vun uns’ Vaders.
15. As dat awer GOtt wol gefalln dä, de mi vun min Moderlief hett
utsonnert un beropen dörch Sin Gnad, _Röm. 1, 1._
16. Dat He Sin Söhn in mi apenbaren dä, up dat ik Em dörch dat Evangelium
mank de Heiden predigen dä, do töger ik nich un frog nich eerst Fleesch
un Blot um Rath. _Matth. 16, 17._
17. Keem ok nich na Jerusalem to de hen, de vör mi Apostels weern,
sonnern trock hen na Arabien un keem wedder na Damaskus.
18. Dree Jahr darna keem ik na Jerusalem, Petrus to sehn un blev foftein
Dag’ bi em. _Apost. 9, 26._
19. Vun de annern Apostel awer seeg ik Keen, blot Jacobus, den HErrn Sin
Broder. _Matth. 13, 55._
20. Wat ik ju awer schrieven doh, seht, GOtt weet dat, dat leeg ik nich.
21. Naher keem ik in de Länner Syrien un Cilicien. _Apost. 9, 30._
22. Ik weer awer de christlichen Gemeenen in Judäa vun Person unbekannt.
23. Se harrn blot hört, dat de uns fröher verfolg, de predigt nu den
Gloven, den he fröher terstört hett;
24. Un lavten GOtt wegen mi.
Dat 2. Kapitel.
1. Veertein Jahr naher trock ik nochmal rup na Jerusalem, mit Barnabas un
neem Titus ok mit mi.
2. Ik trock awer rup wegen en Apenbarung un besprok mi mit se öwer dat
Evangelium, dat ik mank de Heiden predigen dä, besonners mit de, de dat
Ansehn harrn, up dat ik nich umsunst leep oder lopen harr.
3. Awer ok Titus, de mit mi weer, war nich dwungen, sik to besnieden,
obgliek he en Grieche weer. _Apost. 16, 3._
4. Denn wiel falsche Bröder mit indrungen weern un sik nebenbi insleken
harrn, um up to luern uns’ Frieheit, de wi hebbt in Christus JEsus, dat
se uns knechten kunnen. _Apost. 15, 24._
5. Weken wi ok nich een Stunn nageven, dat wi se gehorcht harrn, up dat
de Wahrheit vun dat Evangelium bi ju bestahn dä.
6. Vun de awer, de dat Ansehn harrn, wat se ok fröher west sien mögt,
daran liggt mi Nicks, denn GOtt nimmt keen Rücksicht up de Minschen
ehr Ansehn. Mi awer hebbt de, de dat Ansehn harrn, Nicks Anners lehrt;
_Apost. 10, 34._
7. Sonnern as se sehn dän, dat mi vertrut weer dat Evangelium an de
Vörhut, as Petrus dat Evangelium an de Besniedung. _Apost. 13, 46._
8. (Denn de, weke Petrus kräftig west is to dat Apostelamt unner de
Besniedung, de is mit mi ok kräftig west mank de Heiden;)
9. Un as se erkennen de Gnad, de mi geven weer, geven se, nämlich Jacobus
un Kephas un Johannes, de för Pilers ansehn weern, mi un Barnabas de
rechte Hand un warn mit uns eens, dat wi mank de Heiden, se awer unner de
Besniedung predigen schulln;
10. Blot schulln wi an de Armen denken, wat ik ok flietig dahn hef.
_Apost. 11, 30. 12, 25. 24, 19._
11. As awer Petrus na Antiochien keem, trä ik gegen em up, denn dar weer
Klag öwer em kamen.
12. Denn vörher, ehr weke vun Jacobus Sin keemen, eet he mit de Heiden;
as se awer keemen, gung he weg un scheed sik vun se, darum, dat he vör de
vun de Besniedung bang weer.
13. Un de annern Juden heuchelten mit Em, so dat ok Barnabas verföhrt
war, mit se to heucheln.
14. Awer as ik seeg, dat se nich uprichtig wandeln dän, na de Wahrheit
vun dat Evangelium, sprok ik to Petrus, frie un frank vör All: Wenn du,
de du en Jud büst, heidnisch leven deihst un nich jüdisch, warum dwingst
du denn de Heiden, jüdisch to leven? _1. Tim. 5, 20._
15. Wenn wi ok vun Natur Juden sünd, un nich Sünners ut de Heiden,
16. Doch, wiel wi weet, dat de Minsch dörch de Warke vun dat Gesetz nich
gerecht ward, sonnern dörch den Gloven an JEsus Christus, so glovt wi ok
an JEsus Christus, up dat wi gerecht ward dörch den Gloven an Christus
un nich dörch de Warke vun dat Gesetz, denn dörch de Gesetzes Warke ward
keen Fleesch gerechtfardigt. _Apost. 15, 10. 11. Röm. 3, 20. 28. 4, 5.
11, 6. Eph. 2, 8._
17. Schulln wi awer, de dar sökt dörch Christus gerecht to warrn, ok noch
sülvst as Sünders funnen warrn, so weer Christus en Sündendeener. Dat
fehl ok noch!
18. Wenn ik awer dat, wat ik tweibraken hef, wedder upbu, so mak ik mi
sülvst to en Öwertreder.
19. Ik bün awer dörch dat Gesetz dat Gesetz afstorven, up dat ik för GOtt
leven doh; ik bün mit Christus krüzigt. _Röm. 14, 7._
20. Ik lev, awer doch nich ik, sonnern Christus levt in mi. Denn wat ik
nu int Fleesch leven doh, dat lev ik in den Gloven an GOtt Sin Söhn, de
mi leev hatt hett un sik sülvst för mi hengeven. _2. Cor. 13, 5. Gal. 1,
4._
21. Ik smiet GOtt Sin Gnad nich weg, denn wenn dörch dat Gesetz de
Gerechtigkeit kummt, so is Christus umsunst storven.
Dat 3. Kapitel.
1. O, ji unverständigen Galater, wokeen hett ju betovert, dat ji de
Wahrheit nich gehorchen doht? weke Christus JEsus vör Ogen malt weer un
nu mank ju krüzigt is? _Luk. 24, 25._
2. Dat alleen will ik vun ju hörn: Hebbt ji den GEist kregen dörch de
Warke vun dat Gesetz oder dörch de Predigt vun den Gloven?
3. Sünd ji so unverständig? In den GEist hebbt ji anfungen. Wüllt ji nu
dat int Fleesch to End föhrn?
4. Hebbt ji denn umsunst so Veel utstahn? wenn dat Allns umsunst is?
5. De ju nu den GEist geven deiht un son Dahten in ju wirken deiht, deiht
He dat dörch de Gesetzes Warke, oder dörch de Predigt vun den Gloven?
_Röm. 10, 8._
6. Ebenso as Abraham GOtt glovt hett, un em dat to Gerechtigkeit rekent
is; _Röm. 4, 3._
7. Seht nu in, dat de, de ut den Gloven sünd, Abraham sin Kinner sünd.
8. De Schrift awer hett dat vörher sehn, dat GOtt de Heiden dörch den
Gloven gerecht maken dä, darum verkündigt se Abraham: In di schüllt alle
Heiden segent warrn. _1. Mos. 12, 3._
9. Also ward de, de ut den Gloven sünd, mit den glövigen Abraham segent.
10. Denn de mit de Gesetzes Warke to dohn hebbt, de sünd unner den Fluch.
Denn dat steiht schreven: Verflucht schall Jedereen wesen, de nich blift
in all dat, dat schreven steiht in dat Gesetzbok, dat he dat deiht. _5.
Mos. 27, 26._
11. Dat awer dörch dat Gesetz Nüms gerecht ward vör GOtt, is apenbar; de
Gerechte ward dörch sin Gloven leven. _Röm. 1, 17._
12. Dat Gesetz is awer nich ut den Gloven, sonnern de Minsch de dat
Gesetz hollt, ward dardörch leven.
13. Christus awer hett uns erlöst vun dat Gesetz sin Fluch, as He ward en
Fluch för uns (denn dat steiht schreven: Verflucht is Jedereen, de ant
Holt hangen deiht,) _Röm. 8, 3. 2. Cor. 5, 21. 5. Mos. 21, 23._
14. Up dat de Segen vun Abraham to de Heiden, keem, in Christus JEsus,
un wi de Tosag vun den GEist dörch den Gloven kregen. _1. Mos. 12, 3._
15. Leeve Bröder, ik will na minschliche Wies’ reden: man veracht doch
en Minsch sin Testament nich, wenn dat bestätigt is un sett ok Nicks to.
_Ebr. 9, 17._
16. Nu is de Tosag Abraham un sin Samen makt. He sprickt nich: »dörch den
Samen«, as dörch Veele, sonnern as dörch een, »dörch din Samen,« weke is
Christus. _1. Mos. 22, 18._
17. Ik segg awer darvun: dat Testament, dat vun GOtt fröher bestätigt
is up Christus, ward nich uphaven, dat de Tosag schull dörch dat Gesetz
uphörn, wat geven is awer veer hunnert un dörtig Jahr naher. _2. Mos. 12,
40. Apost. 7, 6._
18. Denn wenn dat Arv dörch dat Gesetz erworben war, so war dat nich
dörch Tosag geven. GOtt awer hett dat Abraham dörch Tosag frie schenkt.
19. Wat schall denn dat Gesetz? Dat is hento kamen wegen de Sünd, bet de
Samen keem, den de Tosag makt is un is stellt vun de Engeln dörch den
Middelsmann sin Hand. _2. Mos. 19, 3._
20. Nu is awer en Middelsmann nich de Middelsmann vun een eenzigen; GOtt
awer is Eener. _5. Mos. 4, 39. 6, 4._
21. Wat? Is denn dat Gesetz gegen GOtt Sin Tosag? Dat fehl ok noch.
Wenn awer en Gesetz geven weer, dat lebendig maken kunn, denn keem de
Gerechtigkeit wahrhaftig ut dat Gesetz. _Röm. 8, 2-4._
22. Awer de Schrift hett Allns beslaten unner de Sünd, dat alle Minschen
Sünders sünd, up dat de Tosag kamen dä dörch den Gloven an JEsus
Christus, an de geven, de gloven doht. _Röm. 3, 9. 11, 32. Gal. 3, 14.
26._
23. Bevör nu awer de Glov kamen dä, warn wi unner dat Gesetz verwahrt un
verslaten up den Gloven, de schull apenbart warrn. _Kap. 4, 3._
24. Also is dat Gesetz uns’ Tuchtmeister west up Christus, up dat wi
dörch den Gloven gerecht warn. _Röm. 10, 14._
25. Nu awer de Glov kamen is, sünd wi nich mehr unner den Tuchtmeister.
26. Denn ji sünd all GOtt Sin Kinner, dörch den Gloven an Christus JEsus.
_Jes. 56, 5. Joh. 1, 12. Röm. 8, 17._
27. Denn so veel vun ju döfft sünd, de hebbt Christus antrocken. _Röm. 6,
3. 13, 14._
28. Hier is keen Jud noch Grieche, hier is keen Mann noch Fru, denn ji
sünd alltomal Een in Christus JEsus. _Röm. 10, 12. 1. Cor. 12, 13._
29. Sünd ji awer Christus Sin, so sünd ji jo Abraham sin Samen un na de
Tosag Arven. _Röm. 9, 7._
Dat 4. Kapitel.
1. Ik segg awer, so lang de Arv en Kind is, is twischen em un en Knecht
keen Unnerscheed, obgliek he en Herr is vun all de Göder;
2. Sonnern he is unner de Vörmünners un Plegers, bet up de vun den Vader
bestimmte Tied.
3. So ok wi, as wi Kinner weern, weern wi unner dat Regiment vun de
üteren Ordnungen. _Kap. 3, 23. 5, 1. Kol. 2, 20._
4. As awer de Tied erfüllt weer, schick GOtt Sin Söhn, geborn vun en
Wief, un unner dat Gesetz dahn, _1. Mos. 49, 10._
5. Up dat He de, de unner dat Gesetz weern, erlösen dä un dat wi de
Kindschaft kregen. _Kap. 3, 13._
6. Dewiel ji nu Kinner sünd, hett GOtt den GEist vun Sin Söhn in ju
Harten schickt, de dar schrigt: Abba, leev Vader! _Röm. 8, 15._
7. Also is hier keen Knecht mehr, sonnern luter Kinner. Sünd dat awer
Kinner, so sünd dat ok GOtt Sin Arven dörch Christus. _Kap. 3, 29. Röm.
8, 16. 17._
8. Awer to de Tied, as ji GOtt nich erkennen dän, hebbt ji deent de, de
vun Natur keen Götter sünd.
9. Nu awer ji GOtt erkennt hebbt, ja veelmehr vun GOtt erkennt sünd,
woans dreiht ji ju nu wedder um na de swacken un eenfoltigen Satzungen,
de ji nu wedder deenen wüllt?
10. Ji holt Dag un Monat un Fest un Jahrstieden. _Röm. 14, 5._
11. Ik bün bang för ju, dat ik vellicht umsonst an ju arbeit hef. _2.
Joh. v. 8._
12. West doch ebenso as ik, denn ik bün ebenso as ji. Leeve Bröder, ik bä
ju, ji hebbt mi keen Leed dahn. _2. Cor. 2, 5._
13. Denn ji weet, dat ik ju in Swackheit na dat Fleesch dat Evangelium
predigt hef ton eersten Mal. _1. Cor. 2, 3._
14. Un min Anfechtungen, de ik na dat Fleesch utstahn doh, hebbt ji nich
veracht noch versmäht, sonnern as en Engel vun GOtt nehmt ji mi up, ja as
JEsus Christus sülvst. _Mal. 2, 7._
15. Wa weert ji dartomal so selig! Ik bün ju Tüg’, dat, wenn dat möglich
west weer, ji harrt ju Ogen utreten un mi geven.
16. Bün ik denn nu ju Fiend warn, dat ik ju de Wahrheit vertelln doh?
_Amos. 5, 10._
17. Se ivert um ju nich nett, sonnern se wüllt ju vun mi affällig maken,
dat ji um se ivern schüllt. _Apost. 20, 30._
18. Ivern is gud, wenn dat geschüt för wat Gudes un nich blot wenn ik bi
ju bün.
19. Min leeven Kinner, weke ik noch mal mit Angst to Welt bring, bet dat
Christus en Gestalt in ju nehmen deiht. _1. Cor. 4, 15._
20. Ik wull awer, dat ik nu bi ju weer, un min Stimm umwanneln kunn, denn
ik bün irr na ju.
21. Seggt mi, de ji unner dat Gesetz sien wüllt, hebbt ji dat Gesetz nich
hört? _Kap. 3, 25._
22. Denn dar steiht schreven, dat Abraham twee Söhns harr, een vun de
Magd, een vun de Frie. _1. Mos. 21, 2._
23. Awer de vun de Magd weer, is na dat Fleesch geborn, de awer vun de
Frie, is dörch de Tosag geborn.
24. De Wör’ hebbt wat to bedüden. Denn dat sünd de twee Testaments, dat
een vun den Barg Sinai, dat to de Knechtschaft gebären deiht, weke is de
Agar. _Kap. 5, 1. Röm. 8, 15._
25. (Denn Agar heet in Arabien de Barg Sinai) un stellt Jerusalem vör,
dat to düsse Tied is, un is deenstbar mit sin Kinner.
26. Awer dat Jerusalem, dat dar baben is, dat is de Frie, de is de Moder
vun uns allen. _Ebr. 12, 22. Offenb. 3, 12._
27. Denn dar steiht schreven: Wes’ fröhlich, du Unfruchtbare, de du nich
gebären deihst un brek rut un rop, de du nich swanger büst, denn de
Unbegevene hett veel mehr Kinner, as de den Mann hett. _Jes. 54, 1._
28. Wi awer, leeve Bröder, sünd Kinner na de Tosag, gliek as Isaak. _Röm.
9, 7._
29. Awer so as to de Tied, de na dat Fleesch geborn weer, den, de na den
GEist geborn weer, verfolgen dä, so geiht dat nu noch.
30. Awer wat sprickt de Schrift? Stöt de Magd ut mit ehrn Söhn, denn de
Magd ehr Söhn schall nich arven mit de Frie ehrn Söhn. _1. Mos. 21, 10.
12._
31. So sünd wi nu, leeve Bröder, nich de Magd, sonnern de Frie ehr
Kinner. _Kap. 3, 29._
Dat 5. Kapitel.
1. So staht nu fast in de Frieheit, to weke uns Christus befriet hett un
lat ju nich in dat knechtische Joch wedder fangen. _Joh. 8, 32._
2. Seht, ik Paulus segg ju: Wenn ji ju besnieden lat, so kann Christus ju
Nicks nützen.
3. Ik betüg nochmal Jedereen, de sik besnieden lett, dat he noch schuldig
is dat ganze Gesetz to holn. _Jak. 2, 10._
4. Ji hebbt Christus verlarn, de ji dörch dat Gesetz gerecht warrn wöllt
un sünd ut de Gnad fulln. _Kap. 2, 21. Röm. 7, 2. 3._
5. Wi awer tövt in den GEist dörch de Glov up de Gerechtigkeit, de man
höpen mutt. _2. Tim. 4, 8._
6. Denn in Christus JEsus gelt weder Besniedung noch Vörhut wat, sonnern
de Glov, de dörch de Leev dädig is. _1. Cor. 7, 19._
7. Ji hebbt gud lopen. Wokeen hett ju upholn, de Wahrheit nich to
gehorchen? _Kap. 3, 1. 1. Cor. 9, 24._
8. Son Öwerreden is nich vun den, de ju beropen hett. _Kap. 1, 6._
9. En beten Suerdeeg makt den ganzen Deeg suer. _1. Cor. 5, 6._
10. Ik hef dat Vertruen to ju in den HErrn, ji ward nich anner Sinns
wesen. Wokeen ju awer irr maken deiht, de ward sin Ordeel drägen, he mag
wesen, wer he will. _2. Cor. 2, 3. 8, 23. Gal. 1, 7._
11. Ik awer, leeve Bröder, de ik de Besniedung noch predigen doh, warum
mutt ik denn Verfolgung utstahn? De Argernis an dat Krüz hett denn jo
uphört. _1. Cor. 1, 23._
12. Wull GOtt, dat de ok utrod warn, de ju terstört. _Ps. 12, 4._
13. Ji awer, leeve Bröder, sünd to de Frieheit beropen. Seht awer to, dat
ji de Frieheit nich brukt’ um dat Fleesch to deenen; sonnern dörch de
Leev schall de Een den Annern deenen. _1. Cor. 8, 9._
14. Denn dat ganze Gesetz ward in een Wort erfüllt, in dat: Hef din
Neegsten leef as di sülvst. _Mark. 12, 31._
15. Wenn ji ju awer eenanner bieten un freten doht, so nehmt ju in Acht,
dat ji ju nich eenanner vertehrn doht. _2. Cor. 12, 20._
16. Ik segg awer: Wandelt in den Geist, denn ward ji dat Fleesch sin Lust
nich dohn.
17. Denn dat Fleesch hett Lust to dat, wat den Geist towedder is, un
de Geist to dat, wat dat Fleesch towedder is. Desülvigen sünd gegen
eenanner, so dat ji nich doht, wat ji wüllt. _Röm. 7, 15. 23._
18. Wenn ju awer de Geist regeren deiht, so sünd ji nich unner dat Gesetz.
19. Apenbar sünd awer dat Fleesch sine Warke, as dar sünd: Ehebruch,
Horeri, Unreinigkeit, Untucht, _1. Cor. 6, 9._
20. Afgötterie, Toveri, Fiendschaft, Striederie, Neid, Torn, Kiev,
Zwietracht, Rotten, Haß, Mord,
21. Supen, Freten un desglieken, wovun ik ju fröher seggt hef un segg ju
nochmal, dat de, de so wat doht, GOtt Sin Riek nich arven künnt. _Luk.
21, 34. Eph. 5, 5._
22. Den Geist sin Frucht awer is: Leev, Freud, Freden, Geduld,
Fründlichkeit, Gudheit, Glov, Sachtmoth, Keuschheit. _Eph. 5, 9._
23. Gegen son Lüd is dat Gesetz nich. _1. Tim. 1, 9._
24. De awer Christus tohört, de krüzigt ehr Fleesch mitsamt de Lüste un
Begierden. _1. Cor. 15, 28. Röm. 6, 6._
25. Wenn wi in den GEist leven doht, so lat uns ok in den Geist wandeln.
_Röm. 8, 5._
26. Lat uns nich na nicksnutzige Ehr gierig sien, uns eenanner herut to
förrern un to hassen. _Phil. 2, 3._
Dat 6. Kapitel.
1. Leeve Bröder, wenn en Minsch vun en Fehler öwerielt war, so help em
wedder torecht mit sachtmödigen Geist, de ji geistlich sünd. Un seh up di
sülvst, dat du nich ok versöcht warrst. _Matth. 18, 15. Röm. 15, 1. Jak.
5, 19._
2. Lat den Een den Annern sin Last mit drägen, so ward ji Christus Sin
Gesetz erfülln.
3. Wenn awer Jemand vun sik meent, he is wat, as he doch Nicks is, de
bedrügt sik sülvst.
4. Lat Jedereen awer sin Wark unnersöken, un denn ward he an sik sülvst
Ehr hebben, un nich an en Annern. _1. Cor. 11, 28._
5. Denn Jedereen ward sin Last drägen. _1. Cor. 3, 8. 2. Cor. 5, 10._
6. De awer mit dat Wort unnerricht ward, de schall den, de em unnerricht,
allerhand Gudes mitdeelen.
7. Irrt ju nich, GOtt let sik nich spotten. Denn wat de Minsch seit, dat
ward he arn.
8. Wokeen up sin Fleesch seit, de ward vun dat Fleesch dat Verdarven arn.
Wokeen awer up den Geist seit, ward vun den Geist dat ewige Leven arn.
_Spr. 22, 8. Röm. 8, 13._
9. Lat uns awer Gudes dohn un nich möd warrn, denn to sin Tied ward wi ok
arn ahn Uphör. _2. Thess. 3, 13. Offenb. 2, 3._
10. As wi denn nu Tied hebbt, so lat uns Gudes dohn an Jedereen, to
allermeist awer an de Glovensbröder.
11. Seht, mit wa veel Wör’ hef ik ju schreven mit min egen Hand.
12. De sik wüllt angenehm maken na dat Fleesch, de dwingt ju, ju
besnieden to laten, blot up dat se nich mit Christus Sin Krüz verfolgt
warrn. _Phil. 3, 18._
13. Denn ok se sülvst, de sik besnieden lat, holt dat Gesetz nich;
sonnern se wüllt, dat ik ju besnieden laten schall, up dat se mit ju
Fleesch grot dohn künnt. _Apost. 15, 10._
14. Dat fehl awer ok noch, dat ik mit wat anners grot dä as mit unsen
HErrn JEsus Christus Sin Krüz, dörch weke mi de Welt krüzigt is, un ik de
Welt. _Jer. 9, 24. 1. Cor. 1, 31. Spr. 29, 27._
15. Denn in Christus JEsus gelt weder Besniedung, noch Vörhut wat,
sonnern en nie Kreatur. _Matth. 12, 50. Joh. 15, 14. 1. Cor. 7, 19._
16. Un so Veele as na düsse Regel umher gahn doht, öwer de wes’ Fred un
Barmhartigkeit, nämlich öwer GOtt Sin Israel. _Ps. 125, 5._
17. Vun nu af an schall Nüms mi noch Möh maken, denn ik hef den HErrn
JEsus Sin Maalteken an min Lief.
18. Unsen HErrn JEsus Christus Sin Gnad wes’ mit ju Geist, leeve Bröder!
Amen. _Phil. 4, 23. 2. Tim. 4, 22. Philem. v. 25._
An de Galater schickt vun Rom.
De Epistel Pauli an de Epheser.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, en Apostel JEsu Christi, dörch GOtt Sin Willn, an de Hilligen
to Ephesus un Glövigen an Christus JEsus. _2. Cor. 1, 1. Röm. 1, 7. 1.
Cor. 1, 2._
2. Gnade wes’ mit ju un Freden vun GOtt unsen Vader un den HErrn JEsus
Christus! _Röm. 1, 7. Gal. 1, 3. 2. Pet. 1, 2._
3. Lavt wes’ GOtt und unsen HErrn JEsus Christus Sin Vader, de uns segent
hett mit allerhand geistlichen Segen in himmlische Göder, dörch Christus.
_2. Cor. 1, 5. 1. Pet. 1, 3._
4. As He uns utwählt hett dörch densülvigen, ehr de Grund vun de Welt
leggt weer, dat wi schüllt hillig wesen, un unsträflich in de Leev; _Joh.
15, 16. 2. Tim. 1, 9._
5. Un hett uns bestimmt to Kindschaft gegen Em sülvst, dörch JEsus
Christus, na dat Wolgefalln vun Sin Willen. _Joh. 1, 12._
6. To en Lof vun Sin herrlich Gnad, wodörch He uns angenehm makt hett in
den, weken He leef hett; _Matth. 3, 17._
7. An weken wi hebbt de Erlösung dörch Sin Blod, nämlich de Vergevung vun
de Sünd, dörch den Riekdom vun Sin Gnad. _Apost. 20, 28. Kol. 1, 14. Ebr.
9, 12. Röm. 9, 23._
8. Weke uns rieklich wedderfahrn is dörch allerhand Weisheit un Klokheit.
9. Un hett uns weten laten dat Geheemnis vun Sin Willn, na Sin Wolgefalln
un hett datsülvige apenbar warrn laten dörch Em, _Kap. 3, 9. Röm. 16, 25.
Kol. 1, 26._
10. Up dat dat predigt ward, as de Tied erfüllt weer, up dat all Ding
tosamen fat warn unner een Haupt in Christus, beides, wat in den Himmel
un up de Eer is, dörch Em sülvst. _Gal. 4, 4._
11. Dörch weken wi ok to dat Arfdeel kamen sünd, de wi vörher bestimmt
sünd, na den Sin Vörsatz, de all Ding wirken deiht na den Rath vun Sin
Willen. _Apost. 26, 18._
12. Up dat wi wat sien schulln to dat Lof vun Sin Herrlichkeit, de wi
tovör up Christus höpt hebbt. _Gal. 3, 23. 25._
13. Dörch weken ji ok hört hebbt dat Wort vun de Wahrheit, ik meen dat
Evangelium vun ju Seligkeit, dörch weken ji ok, as ji glövig warn,
verseegelt warn sünd mit den hilligen GEist vun de Tosag, _Kap. 4, 30. 2.
Cor. 1, 22._
14. Weke is dat Handgeld vun uns’ Arf to unse Erlösung, dat wi Sin
Egendom warn, to dat Lof vun Sin Herrlichkeit. _2. Cor. 1, 22. 5, 5._
15. Darum ok ik, nadem ik hört hef vun den Glov bi ju, an den HErrn
JEsus, un vun ju Leev to alle Hilligen;
16. Hör ik nich up, för ju to danken un denk an ju in min Gebet, _Röm. 1,
9._
17. Dat unsen HErrn JEsus Christus Sin GOtt, de Vader vun de
Herrlichkeit, ju gev den GEist vun de Weisheit un de Apenbarung, to
Erkenntnis vun Em sülvst, _Röm. 6, 4._
18. Un klare Ogen för ju Verstand, so dat ji erkennen doht, wat dar is de
Hoffnung vun ju Berop, un wat dar is de Riekdom vun Sin herrlich Arf an
Sin Hilligen. _2. Cor. 4, 4._
19. Un wat dar is de öwerswängliche Grötte vun Sin Kraft an uns, de wi
gloven doht, na de Wirkung vun Sin mächtig Kraft,
20. De He wirkt hett in Christus, as He Em vun de Doden upweckt un to Sin
rechte Hand in den Himmel sett hett.
21. Öwer all Fürstendömer, Gewalt, Macht, Herrschaft, un Allns, dat nennt
warrn kann, nich blot in düsse Welt, sonnern ok in de tokünftige. _Kol.
2, 10._
22. Un hett alle Dinge unner Sin Föt dahn un hett Em sett to en Haupt
vun de Gemeenen öwer Allns. _Ps. 8, 7. 8. Matth. 28, 18._
23. De dar is Sin Lief, nämlich de Füll vun dat, dat Allns in Allen
erfüllen deiht. _Röm. 12, 5. 1. Cor. 12, 27._
Dat 2. Kapitel.
1. Un ok ji, as ji dod weert dörch Öwertredung un Sünd, _Röm. 5, 6. Kol.
2, 13._
2. In weke ji eenstmals wandelt hebbt na düsse Welt ehr Lop un na den
Fürsten, de in de Luft herrschen deiht, nämlich na den GEist, de to düsse
Tied sin Spilwark hett in den Ungloven sin Kinner. _Tit. 3, 3. Eph. 6,
12. Joh. 12, 31._
3. Mank weke wi ok All eenstmals unsen Wandel hatt hebbt in unse Fleesch
sin Lüste, un dän dat Fleesch un de Vernunft ehr Willn un weern ok vun
Natur Kinner vun den Torn, gliek as de Annern. _Kol. 3, 7._
4. Awer GOtt, de dar riek is an Barmhartigkeit dörch Sin grote Leev,
womit He uns leef hatt hett, _Kap. 1, 7. Röm. 2, 4. 10, 12._
5. As wi dod weern in de Sünd, hett He uns samt Christus lebendig makt,
(denn ut Gnaden sünd ji selig warn,) _Röm. 5, 6._
6. Un hett uns samt Em upweckt un samt Em in dat himmlische Wesen
versett, in Christus JEsus, _2. Cor. 4, 14. Phil. 3, 20._
7. Up dat He wiesen dä in de tokünftige Tied Sin Gnad ehr unutsprekliche
Riekdom, dörch Sin Gudheit öwer uns in Christus JEsus.
8. Denn ut Gnad sünd ji selig warn dörch de Glov, un datsülvige nich ut
ju, GOtt Sin Gav is dat; _Gal. 2, 16._
9. Nich ut de Warke, up dat sik nich Jemand wichtig maken deiht. _1. Cor.
1, 29._
10. Denn wi sünd Sin Wark, schapen in Christus JEsus to gude Warke, to
weke GOtt uns vördem torecht makt hett, dat wi darin wandeln schulln.
_Tit. 2, 14. Ebr. 13, 21._
11. Darum denkt daran, dat ji, de ji eenstmals na dat Fleesch Heiden west
sünd, un de Vörhut nennt warn vun de, de nennt sünd de Besniedung na dat
Fleesch, de mit de Hand geschüt, _Kap. 5, 8. 1. Cor. 12, 2._
12. Dat ji to desülvige Tied weert ahn Christus, Frömde un Utländers vun
Israel, un Frömde vun de Testamente vun de Tosag, woher ji keen Hoffnung
harrt un weert ahn GOtt un de Welt. _Neh. 2, 20. Röm. 9, 4._
13. Nu awer, de ji in Christus JEsus sünd un vördem wiet af weert, sünd
nu dicht bi warn dörch Christus Sin Blod.
14. Denn He is unse Freden, de ut beide eens makt hett un hett afbraken
den Tun, de dartwischen weer, dardörch, dat He dörch Sin Fleesch de
Fiendschaft wegnehm. _Jes. 9, 6. Apost. 10, 36._
15. Nämlich dat Gesetz, dat ut Gebote besteiht, up dat He ut twee een
nien Minschen in Em sülvst schapen un Freden maken dä, _Kol. 2, 14. 2.
Cor. 5, 17._
16. Un dat He beide versöhn mit GOtt in een Lief, dörch dat Krüz un hett
de Fiendschaft dod makt dörch sik sülvst. _Kol. 1, 20._
17. Un is kamen, hett verkündigt in dat Evangelium den Freden, ju, de ji
wiet weg weert, un de, de up de Neeg weern. _Jes. 57, 19. Zach. 9, 10._
18. Denn dörch Em hebbt wi den Togang alle beide in een GEist to den
Vader. _Kap. 3, 12. Joh. 14, 6._
19. So sünd ji nu nich mehr Gäst un Fremde, sonnern Börger mit de
Hilligen un GOtt Sin Huslüd. _Phil. 3, 20. Ebr. 12, 22. 23._
20. Upbut up de Apostel un Propheten ehr Grund, wiel JEsus Christus de
Ecksteen is, _Jes. 28, 16._
21. Up den de ganze Bu in enanner fogt waßt to en hilligen Tempel in den
HErrn,
22. Up den ji ok mit upbut ward to en Gotteshus in den GEist. _1. Pet. 2,
5._
Dat 3. Kapitel.
1. Darum bün ik, Paulus, Christus JEsus Sin Gefangen för ju Heiden,
_Apost. 21, 33. Gal. 5, 11. Phil. 1, 7. 2. Tim. 1, 8._
2. Nadem ji hört hebbt vun dat Amt vun GOtt Sin Gnad, de mi an ju geven
is. _Apost. 9, 15._
3. Dat mi is kund warn düt Geheemnis dörch Apenbarung, as ik baben in
korten schreven hef. _Kap. 1, 9. 10._
4. Woan ji, wenn ji dat lesen doht, marken künnt min Verstand an dat
Geheemnis vun Christus, _Kol. 4, 3._
5. Wat nich kund dahn is in de vörigen Tieden de Minschenkinner, as dat
nu Sin hillige Apostel un Propheten dörch den GEist apenbart is. _Kap. 1,
9._
6. Nämlich, dat de Heiden Mitarven sünd un mit infogt un Mackers vun Sin
Tosag in Christus, dörch dat Evangelium, _Kap. 1, 13. 2, 13. 15. 16. Gal.
3, 28. 29._
7. Darvun ik en Deener warn bün, na de Gav, ut GOtt Sin Gnad, de mi na
Sin mächtige Kraft geven is.
8. Mi, den Allergeringsten mank de Hilligen, is geven düsse Gnad, mank de
Heiden to verkündigen Christus Sin Riekdom, de gar nich uttodenken is;
_1. Cor. 15, 9. 10. Apost. 9, 15. Gal. 1, 16._
9. Un klar to maken Jedereen, wat dar is de Gemeenschaft vun dat
Geheemnis, dat vun de Welt her verborgen west is in GOtt, de all Ding
schapen hett dörch JEsus Christus; _Apost. 26, 18._
10. Up dat nu kund war för de Fürstendömer un Herrschaften in den Himmel,
an de Gemeen, GOtt Sin männifolige Wiesheit, _1. Pet. 1, 12. Röm. 11, 33._
11. Na den Vörsatz vun de Welt her, den He bewiest hett in Christus
JEsus, unsen HErrn;
12. Dörch weken wi hebbt Freudigkeit un Togang in alle Toversicht dörch
den Gloven an Em. _Joh. 14, 6. Ebr. 4, 16._
13. Darum bä ik, dat ji nich möd ward wegen min Bedröfnis, de ik för ju
utstah, weke ju en Ehr is.
14. Darum bög ik min Knee gegen unsen HErrn JEsus Christus Sin Vader,
15. De de rechte Vader is öwer Allns wat Kinner heeten deiht in de Himmel
un up de Eer,
16. Dat He ju Kraft geven deiht na den Riekdom vun Sin Herrlichkeit,
stark to warrn dörch Sin GEist an den inwendigen Minschen, _Kap. 1, 7. 2,
7. 6, 10._
17. Un Christus to wahnen dörch de Glov in ju Harten, un dörch de Leev
inplant un gründ to warrn, _Joh. 14, 23._
18. Up dat ji begriept mit all de Hilligen, wat dar is de Breed, un de
Läng, un de Deep, un de Hög;
19. Ok erkennt, dat Christus leev hebben, veel beter is, as alles Weten,
up dat ji vull makt ward mit allerhand Füll vun GOtt.
20. Den awer, de unutspreklich dohn kann öwer Allns, dat wi bedt oder
verstaht, na de Kraft, de in uns arbeiden deiht, _Röm. 16, 25._
21. Den wes’ Ehr in de Gemeen, de in Christus JEsus is, to all Tied, vun
Ewigkeit to Ewigkeit. Amen! _Röm. 11, 36. 16, 27. 1. Tim. 1, 17._
Dat 4. Kapitel.
1. Nu vermahn ik ju, ik Gefangene in den HErrn, dat ji wandeln doht, as
sik dat hört vör ju Berop, to den ji beropen sünd,
2. Mit alle Demoth und Sachtmoth, mit Geduld un lat een den annern in de
Leev bistahn, _Apost. 20, 19. Kol. 3, 12._
3. Un beflietigt ju to holn de Enigkeit in den GEist, dörch dat
Fredensband. _1. Cor. 12, 13._
4. Een Lief un een GEist, as ji ok beropen sünd up een Hoffnung vun ju
Beropung. _Röm. 12, 5._
5. Een HErr, een Glov, een Döp, _5. Mos. 6, 4. 1. Cor. 8, 4. 6._
6. Een GOtt un Vader vun uns alln, de dar is öwer ju all un dörch ju all
un in ju all. _Mal. 2, 10. 1. Cor. 12, 6._
7. Jedereen awer mank uns is geven de Gnad na dat Maat vun Christus Sin
Gnad. _Röm. 12, 3. 1. Cor. 12, 11._
8. Darum sprickt He: He is upfahrn in de Hög un hett dat Gefängnis
gefangen föhrt un hett de Minschen Gaven geven. _Ps. 68, 19. Richt. 5,
12. Kol. 2, 15. Apost. 2, 33._
9. Dat He awer upfahrn is, wat is dat anners, as dat He vörher dal fahrt
is in de unnersten Stä’n vun de Eer? _Joh. 3, 13._
10. De dal fahrn is, dat is desülvige, de upfahrt is öwer alle Himmel, up
dat He Allns erfülln dä. _Apost. 2, 23._
11. Un He hett weke to Apostels sett, weke awer to Propheten, weke to
Evangelisten, weke to Harrn un Lehrers, _1. Cor. 12, 28._
12. Dat de Hilligen völlig torecht makt warn to dat Wark vun’t Amt,
wodörch Christus Sin Lief upbut war. _Röm. 12, 5. 1. Pet. 2, 5._
13. Bet dat wi All rankamt to een Glov un een Erkenntnis vun GOtt Sin
Söhn, un en vullkamen Mann ward na dat Maat vun dat vullkamen Öller vun
Christus; _Kap. 3, 18. 19._
14. Up dat wi nich mehr Kinner sünd un uns umherdrieven un umhersmieten
lat vun allerhand Wind, vun de Lehr, dörch de Minschen ehr Schalkheit un
Verföhrung, womit se to uns ranschliekt, um uns to verföhrn.
15. Lat uns awer rechtschaffen wesen in de Leev un wassen in alln Stücken
an den, de dat Haupt is, Christus; _Kap. 5, 23. Kol. 1, 18._
16. Vun den ut de ganze Lief tosamen fogt is un en Lidmat an dat anner
hangen deiht dörch alle Gelenke; wodörch dat een den annern helpen deiht
na en jeden Lidmat sin Wark in sin Maat, un makt, dat de Lief wassen
deiht to sin egen Beterung, un dat all in de Leev. _Röm. 12, 5._
17. So segg ik nu un tüg dat in den HErrn, dat ji nich mehr wandeln doht
as de annern Heiden in de Nichtigkeit vun ehrn Sinn, _Röm. 1, 21._
18. Weke ehr Verstand düster makt is un sünd afkamen vun dat Leven,
dat ut GOtt is, dörch de Unwissenheit, de in se is, dörch ehr Hart sin
Blindheit. _Kap. 2, 12._
19. Weke ruchlos sünd un sik de Untucht hengeven hebbt, un drievt
allerhand Unreinigkeit togliek mit den Giez.
20. Ji awer hebbt Christus nich so kennen lehrt;
21. Wenn ji anners vun Em hört hebbt un in Em lehrt sünd, dat in JEsus en
rechtschaffen Wesen is. _Kap. 1, 13._
22. So leggt nu vun ju af, na den vörigen Wandel, den olen Minschen, de
dörch Lüste sik in Irrdom verdarven deiht. _Röm. 6, 6. Kol. 3, 9. Gal. 6,
8._
23. Verniert ju awer in ju Gemöth sin Geist; _Röm. 12, 2._
24. Un treckt den nien Minschen an, de na GOtt schapen is in
rechtschaffene Gerechtigkeit un Hilligkeit. _1. Mos. 1, 26. 27._
25. Darum lat dat Leegen na un red de Wahrheit, Jedereen mit sin
Neegsten, wiel wi unner eenanner Lidmaten sünd. _Kol. 3, 9._
26. Törnt un sündigt nich, lat de Sünn nich öwer ju Torn unnergahn. _Ps.
4, 5. Jak. 1, 19. 20._
27. Gevt ok den Düwel nich na. _1. Pet. 5, 9. Jak. 4, 7._
28. Wokeen stahlen hett, de stehl nich wedder, sonnern he schall arbeiden
un schaffen mit de Hann wat Gudes, up dat he wat to geven hett an de, de
dat nödig hebbt. _1. Thess. 4, 11. 2. Thess. 3, 8. 12._
29. Lat keen ful Snack ut ju Mund gahn, sonnern wat nützlich to Beterung
is, wa dar Noth deiht, dat dat holdselig to hörn is. _Kap. 5, 4. Matth.
12, 36._
30. Un bedrövt nich GOtt Sin hilligen GEist, womit ji versegelt sünd up
den Dag vun de Erlösung. _Jes. 7, 13. 63, 10._
31. All Bitterkeit un Grimm, un Torn, un Geschrie, un Lästerung schall
wiet vun ju wesen, togliek mit all Bosheit. _Kol. 3, 8._
32. West gegen eenanner fründlich, hartlich, un vergevt de Een den Annern
so, as GOtt ju vergeven hett in Christus.
Dat 5. Kapitel.
1. So ward nu GOtt Sin Nafolgers as de leeven Kinner,
2. Un wandelt in de Leev, gliek as Christus uns leef hatt hett un Sik
Sülvst hengeven för uns to en Gav un Opfer, GOtt to en söten Geruch.
_Mark. 12, 31._
3. Horeri awer un all Unreinigkeit oder Giez lat nich vun ju seggt warrn,
as dat sik för de Hilligen schicken deiht. _Kol. 3, 5._
4. Ok schandbare Wör’ oder Narrerien oder Possenrieten, wat ju nich
anstahn deiht, sonnern veelmehr Dankseggung. _Kap. 4, 29. Matth. 12, 36._
5. Denn dat schüllt ji weten, dat keen Horer oder Unreiner, oder Gieziger
(de en Götzendeener is), Arfdeel hett an dat Riek vun Christus oder GOtt.
_1. Cor. 6, 9. 10._
6. Lat ju vun Nüms verföhrn mit nichtige Wör’, denn wegen de kummt GOtt
Sin Torn öwer de Kinner vun den Ungloven. _Matth. 24, 4. Mark. 13, 5.
Luk. 21, 8. 1. Cor. 15, 33. 2. Thess. 2, 3._
7. Darum hebbt Nicks mit se to dohn.
8. Denn ji weert eenstmals in Düstern, nu awer sünd ji en Licht in den
HErrn. _Kap. 2, 11. 1. Pet. 2, 9._
9. Wandelt as de Kinner vun dat Licht. Den GEist Sin Frucht is allerhand
Güdigkeit un Gerechtigkeit un Wahrheit. _Joh. 12, 36._
10. Un prövt ut, wat den HErrn wolgefalln deiht. _Röm. 12, 2._
11. Un hebbt keen Gemeenschaft mit de unfruchtbaren Warke vun de
Düsternis, straft se veelmehr.
12. Denn wat se heemlich doht, dat is ok schändlich to seggen. _Röm. 1,
24._
13. All dat ward awer apenbar, wenn dat vun dat Licht straft ward. Denn
Allns, wat apenbar ward, dat is Licht. _Joh. 3, 20. 21._
14. Darum sprickt He: Wak up, de du slapen deihst un stah up vun de
Doden, so ward Christus di hell maken. _Jes. 60, 1._
15. So seht nu to, dat ji vörsichtig wandeln doht, nich as de Unwiesen,
sonnern as de Wiesen. _Matth. 10, 16. Jak. 3, 13._
16. Un schickt ju in de Tied, denn dat is böse Tied. _Röm. 12, 11._
17. Un ward nich unverständig, sonnern verständig, wat den HErrn Sin Will
wesen mag. _Röm. 12, 2. 1. Thess. 4, 3._
18. Un supt ju nich vull Wien, worut en unordentlich Wesen kamen deiht,
sonnern ward vull vun GEist,
19. Un red mank ju in Psalmen, Lofgesänge un geistliche Leeder, singt un
speelt vun den HErrn in ju Harten. _Kol. 3, 16. Ps. 33, 2. 3._
20. Un dankt ümmer GOtt den Vader för Allns, in unsen HErrn JEsus
Christus Sin Nam. _Jes. 63, 7. Kol. 3, 17._
21. Un de Een wes’ den Annern unnerdahn in de Gottesfurcht.
22. De Fruens west ehr Männer unnerdahn as den HErrn. _1. Mos. 3, 16.
Kol. 3, 18. 1. Pet. 3, 1._
23. Denn de Mann is de Fru ehr Haupt, gliek as Christus dat Haupt vun de
Gemeen is, un He is de HEiland vun sin Lief. _1. Cor. 11, 3._
24. Awer so as nu de Gemeen Christus unnerdahn is, so ok de Fruen de
Männer in alle Dinge.
25. Ji Männer, hebbt ju Fruens leef, gliek as Christus ok de Gemeen leef
hatt hett un hett Sik Sülvst för se hengeven. _Kol. 3, 19._
26. Up dat He se hilligen dä un hett se rein makt dörch dat Waterbad in
dat Wort. _Joh. 17, 17. 3, 5._
27. Up dat He Em sülvst darstell en Gemeen, de herrlich is, de nich en
Placken oder Fohl hett, oder so wat, sonnern dat se hillig un unsträflich
is. _Ps. 45, 14. Hohel. 4, 7. 2. Cor. 11, 2._
28. Also schüllt ok de Männer ehr Fruen leef hebben as ehr egen Liever.
Wokeen sin Fru leef hett, de hett sik sülvst leef.
29. Denn Nüms hett jemals sin egen Fleesch haßt, sonnern he nährt dat un
plegt dat, so as de HErr Sin Gemeen.
30. Denn wi sünd Lidmaten vun Sin Lief, vun Sin Fleesch un vun Sin Been.
_Röm. 12, 5. 1. Cor. 6, 15._
31. Darum ward en Minsch Vader un Moder verlaten un an sin Fru hangen, un
ward de twee Een Fleesch wesen. _Matth. 19, 5._
32. Dat Geheemnis is grot: ik sprek nämlich vun Christus un de Gemeen.
33. Doch ok ji, ja Jedereen schall sin Fru leef hebben as sik sülvst, de
Fru schall awer den Mann achten.
Dat 6. Kapitel.
1. Ji Kinner, west ju Öllern gehorsam in den HErrn, denn dat hört sik so.
_Kol. 3, 20._
2. Du schast Vader un Moder in Ehren holn, dat is dat eerste Gebot, dat
Tosag hett: _2. Mos. 20, 12._
3. Up dat di dat gut geiht, un du lang up de Eer leven deihst.
4. Un ji Vaders, reizt ju Kinner nich ton Torn, sonnern treckt se up in
de Tucht un Vermahnung to den HErrn. _Kol. 3, 21. 5. Mos. 6, 7. 20. Ps.
78, 4. Spr. 19, 18. 20, 17._
5. Ji Knechte, west gehorsam ju HErrn na dat Fleesch, mit Furcht un
Bevern, in Eenfoltigkeit vun ju Hart, as Christus; _Tit. 2, 9. Phil. 2,
12. 1. Pet. 2, 18._
6. Nich mit Deenst blot vör Ogen, as de Minschen to gefalln, sonnern as
Christus Sin Knechts, dat ji so GOtt Sin Willen doht vun Harten, mit
guden Willen.
7. Un denkt darbi, dat ji den HErrn deenen doht un nich de Minschen;
8. Un ji schüllt weten, wat Jedereen Gudes dohn ward, dat ward he vun den
HErrn kriegen, he mag en Knecht wesen oder en Frie. _Röm. 2, 6. 1. Cor.
3, 8. 2. Cor. 5, 10._
9. Un ji Herren schüllt ok datsülvige gegen se dohn, un lat dat Drauen,
ji schüllt weten, dat ok ju HErr in den Himmel is, un dat bi Em keen
Ansehn vun de Person is. _Kol. 4, 1. Apost. 10, 34._
10. Toletzt, min Bröder, west stark in den HErrn un in de Macht vun Sin
Kraft. _1. Cor. 16, 13. 1. Joh. 2, 14._
11. Treckt GOtt Sin Harnisch an, dat ji bestahn künnt gegen den Düwel sin
listige Anlop.
12. Denn wi hebbt nich mit Fleesch un Blod to kämpfen, sonnern mit
Fürsten un Gewaltige, nämlich mit de Welt ehr Herrn, de in de Welt ehr
Düsternis herrschen doht, mit de bösen Geister unner den Himmel. _Matth.
16, 17. 1. Cor. 9, 25. Joh. 14, 13._
13. Darum treckt GOtt Sin Harnisch an, up dat ji an den bösen Dag
Wedderstand doht, un Allns wol utrichten un dat Feld beholn doht.
14. So staht nu, ju Lenden mit Wahrheit andahn, un mit de Gerechtigkeit
ehr Panzer antrocken. _Luk. 12, 35. 1. Pet. 1, 13. Jes. 59, 17._
15. Un as Sahln, de ji unner de Föt bunnen hebbt, de Willigkeit, to
drieven dat Evangelium vun den Freden.
16. Vör alln Dingen awer kriegt de Glov sin Schild her, womit ji den
Bösewicht all sin fürig Pieln utlöschen künnt. _1. Pet. 5, 9. 1. Joh. 5,
4._
17. Un nehmt den Helm vun dat Heil un den GEist Sin Swerdt, weke GOtt Sin
Wort is. _Jes. 59, 17. 1. Thess. 5, 8._
18. Un bäd ümmer in all ju Anliggen mit Bitten un Flehn in den GEist un
wakt darto mit Anhöln un Flehn för de Hilligen,
19. Un för mi, up dat mi geven ward dat Wort mit vergnögten Updohn vun
min Mund, dat ik kund maken doh dat Geheemnis vun dat Evangelium; _Kol.
4, 3._
20. Den sin Bad ik ok bün in de Keden, up dat ik vergnögt darin handeln
mag, un reden, as sik dat schickt. _2. Cor. 5, 20. Apost. 4, 29._
21. Up dat ji awer ok weten doht, woans mi dat geiht un wat ik schaffen
doh, ward ju dat Allns vertelln Tychicus, min leeve Broder un tru Deener
in den HErrn, _Apost. 20, 4. 2. Tim. 4, 12._
22. Weken ik na ju hen schickt hef, darum, dat ji erfahrn doht, woans mi
dat geiht, un dat he ju Harten trösten deiht. _Kol. 4, 7._
23. Fred wes’ mit de Bröder, un Leev mit Glov, vun GOtt den Vader un den
HErrn JEsus Christus.
24. Gnad wes’ mit Alln, de dar leef hebbt unsen HErrn JEsus Christus,
ümmer mit desülvige Leev. Amen! _2. Cor. 13, 13._
De Breef is schreven vun Rom an de Epheser, dörch Tychicus.
De Epistel St. Pauli an de Philipper.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus un Timotheus, JEsus Christus Sin Knechts, an alle Hilligen in
Christus JEsus in Philippi, samt de Bischofs un Deeners. _1. Cor. 1, 2._
2. Gnad wes’ mit ju un Fred vun GOtt unsen Vader un den HErrn JEsus
Christus! _Röm. 1, 7._
3. Ik dank min GOtt, so oft ik an ju denken doh. _Röm. 1, 8. 1. Cor. 1,
4._
4. (Wat ik ümmer doh in all min Gebede för ju All, un doh dat Gebed mit
Freuden,)
5. Öwer ju Gemeenschaft an dat Evangelium vun den eersten Dag an bet nu.
6. Un hef darum de gude Toversicht, dat, de in ju anfungen hett dat gude
Wark, de ward dat to End bringen bet an JEsus Christus Sin Dag. _Joh. 6,
29._
7. Wa sik denn ok för mi schicken deiht, dat ik so vun ju All denken
doh, darum dat ik ju in min Harten dräg, in düt min Gefängnis, worin ik
dat Evangelium verantwort un bekräftig, as ji All mit mi an de Gnad Deel
hebben doht. _Eph. 3, 1. 4, 1._
8. Denn GOtt is min Tüg, wa mi na ju All verlangen deiht vun Hartensgrund
in JEsus Christus.
9. Un darum bä ik, dat ju Leev mehr un mehr riek ward an allerhand
Erkenntnis un Erfahrung, _Eph. 1, 8._
10. Dat ji utpröven mögt, wat dat Beste is, up dat ji uprichtig sünd un
frie vun Schann, bet up Christus Sin Dag, _Apost. 24, 16._
11. Vull vun Frucht vun de Gerechtigkeit, de dörch JEsus Christus
geschehn is in ju, to GOtt Sin Ehr un Leev. _Eph. 5, 9._
12. Ik lat ju awer weten, leeve Bröder, dat so as dat nu geiht, dat is
geraden to Nutzen vun dat Evangelium;
13. Also dat min Keden sünd apenbar warn in Christus, in dat ganze
Richthus, un bi de annern All; _Kap. 4, 22._
14. Un veele Bröder in den HErrn hebbt ut min Keden Toversicht wunnen un
sünd veel driester warn, dat Wort to reden ahn bang to wesen. _Eph. 3,
13. 1. Thess. 3, 3._
15. Weke twar predigt Christus, ok wegen Haß un Stried; weke awer in gude
Afsicht. _2. Cor. 2, 17._
16. De Eersten verkündigt Christus ut Nied un mit böse Afsichten, denn se
meent, se wüllt min Keden noch truriger maken.
17. De Annern awer ut Leev, denn se weet, dat ik to de Verantwordung vun
dat Evangelium hier liggen doh. _v. 7._
18. Wat makt dat awer? Wenn blot Christus verkündigt ward up irgend en
Wies, dat mag mit Nebenafsichten wesen oder in Wahrheit, so freu ik mi
doch daröwer un will mi ok freun. _Kap. 2, 2. 17. 18._
19. Denn ik weet, dat mi dat gelingen deiht to Seligkeit, dörch ju Gebet
un dörch de Help vun JEsus Christus Sin GEist. _1. Cor. 1, 11._
20. Worup ik endlich reken un höpen doh, dat ik in keen Stück to Schann
ward, sonnern dat mit alle Freudigkeit, gliek as sunst, so ok nu,
Christus hoch lavt ward an min Lief, dat mag wesen dörch Leven oder dörch
Dod.
21. Denn Christus is min Leven un Starven is min Gewinn.
22. Wenn awer dat Leven int Fleesch darto deenen kann, mehr Frucht to
schaffen, so weet ik nich, wat ik wählen schall.
23. Denn mi liggt beides hart an: Ik hef Lust to starven un bi Christus
to wesen, wat ok veel beter weer; _1. Kön. 19, 4. 2. Cor. 5, 8. 2. Tim.
4, 6._
24. Awer wegen ju is dat nödiger, dat ik int Fleesch blief.
25. Un in gude Vertruen darup weet ik, dat ik blieven un bi ju All wesen
warr, um ju wieder to bringen un fröhlich to maken. _v. 6. Kap. 2, 24._
26. Up dat ji ju heel wichtig maken künnt in Christus JEsus an mi, wenn
ik wedder to ju kamen doh.
27. Wandelt man blot würdig na Christus Sin Evangelium, up dat, ik mag nu
kamen un ju sehn, oder annerwärts vun ju hörn, dat ji in een GEist un in
een Seel staht un mit uns för den Gloven an dat Evangelium kämpfen doht:
_1. Cor. 7, 20._
28. Un ju up keen Art bang maken lat vun de Weddersakers, wat för se en
Bewies vun de Verdammnis is, för ju awer vun de Seligkeit, un dat vun
GOtt. _Kap. 3, 19. Röm. 8, 17._
29. Denn ju is geven wegen Christus dat to dohn, dat ji nich blot an Em
gloven, sonnern ok wegen Em liden dörft,
30. Un densülvigen Kampf hebbt, den ji an mi sehn hebbt un nu vun mi hörn
doht. _Apost. 16, 22. Kol. 1, 29._
Dat 2. Kapitel.
1. Gift dat nu bi ju Vermahnung in Christus, gift dat Trost in de
Leev, gift dat Gemeenschaft in den GEist, gift dat hartliche Leev un
Barmhartigkeit: _Röm. 12, 10. Kol. 3, 12._
2. So makt min Freud vull, dat ji een Sinn, desülvige Leev, un eenmödig
glieke Meenung hebbt;
3. Doht Nicks mit Zank oder ut nicksnutzig Ehrgiez, sonnern ut Demoth
holt ju unner eenanner de Een den Annern höger, as sik sülvst.
4. Un Jedereen schall nich up dat Sinig sehn, sonnern ok up dat, wat den
Annern sin is.
5. Jedereen schall sinnt wesen as JEsus Christus ok weer,
6. Weke, wenn He ok vun göttliche Gestalt weer, wull He doch dat GOtt
liek wesen nich as en Rov an sik rieten. _Joh. 1, 1. 2. 5, 18. 10, 33._
7. Sonnern He hett Sik sülvst lerrig makt un nehm Knechtsgestalt an, un
war en anner Minsch liek un an Geberden as en Minsch ansehn. _Jes. 42, 1.
49, 3. 53, 3._
8. He mak Sik sülvst lütt un war gehorsam bet in den Dod, ja bet in den
Dod ant Krüz. _Ebr. 12, 2._
9. Darum hett GOtt Em ok grot makt un Em en Namen geven, de öwer alle
Namen is:
10. Dat in JEsus Sin Nam sik bögen schüllt alle Knee, de in den Himmel,
un up de Eer, un unner de Eer sünd; _Jes. 45, 23. Röm. 14, 11._
11. Un alle Tungen bekennen schüllt, dat JEsus Christus de HErr is, to
GOtt den Vader Sin Ehr.
12. Also, mine Leevsten, de ji ümmer gehorsam west sünd, nich blot wenn
ik bi ju weer, sonnern ok nu, do ik vun ju weg bün, noch mehr schafft,
dat ji selig warrn doht, mit Furcht un Bewern. _Ps. 2, 11. 1. Pet. 1, 17._
13. Denn dat is GOtt, de in ju wirken deiht, beides, dat Wülln un dat
Vullbringen, na Sin Wolgefalln. _1. Cor. 3, 5._
14. Doht Allns ahn Murren un ahn Twiefel, _1. Pet. 4, 9._
15. Up dat ji ahn Tadel sünd, un uprichtig, un GOtt Sin Kinner,
unsträflich merren mank dat verdreihte un verkehrte Geslecht, mank wek’
ji schienen doht, as Lichter in de Welt; _Kap. 1, 10. Matth. 5, 14. Eph.
5, 8._
16. Darmit, dat ji awer dat Wort vun dat Leven holn doht, mi to Ehr an
Christus Sin Dag, so dat ik nich umsunst lopen, noch umsunst arbeit hef.
_2. Tim. 1, 13. Jes. 49, 4. 1. Cor. 9, 26._
17. Un wenn ik ok opfert warr ton Opfer un Gottesdeenst vun ju Glov, so
freu ik mi un freu mi mit ju All. _2. Tim. 4, 6. 2. Cor. 7, 4._
18. Daröwer schüllt ji ju ok freun un schüllt ju mit mi freun. _Kap. 3,
1. 4, 4._
19. Ik höp awer in den HErrn JEsus, dat ik Timotheus bald warr to ju
hen schicken, dat ik ok erquickt warr, wenn ik hör, woans dat ju geiht.
_Apost. 16, 1. 1. Thess. 3, 2._
20. Denn ik hef Nüms de so ganz na min Sinn is, de so hartlich för ju
sorgen deiht. _1. Cor. 16, 10._
21. Denn se sökt All dat Ehre, nich dat wat Christus JEsus Sin is. _1.
Cor. 10, 24._
22. Ji awer weet, dat he rechtschaffen is, denn as en Kind den Vader, so
hett he mi deent in’t Evangelium.
23. Densülvigen, höp ik, warr ik ju schicken künn vun de Stunn an, wenn
ik erfahrn hef, wa dat mit mi steiht.
24. Ik awer vertru up den HErrn, dat ok ik sülvst bald kamen warr. _Kap.
1, 25._
25. Ik hef dat för nödig ansehn, den Broder Epaphroditus to ju hen to
schicken, de min Gehülf un Mitstrieder un ju Apostel is un mi mit dat,
wat ik bruk, versehn deiht. _Kap. 4, 18. 2. Cor. 8, 25._
26. Wiel he na ju all Verlangen hett un heel bedrövt weer, darum dat ji
hört harrt, dat he krank west weer.
27. He weer twar dodkrank, awer GOtt hett Sik öwer em erbarmt, nich blot
awer öwer em, sonnern ok öwer mi, up dat ik nich een Bedröfnis öwer dat
anner harr. _Jes. 38, 1._
28. Ik hef em awer veel iliger schickt, up dat ji em sehn doht un wedder
fröhlich ward, un ik ok nich so veel Bedröfnis hef.
29. So nehmt em nu up in den HErrn, mit alle Freud un holt son Lüd in
Ehren. _Röm. 16, 2._
30. Denn wegen Christus Sin Wark is he den Dod so neeg kamen, wiel he sin
Leven nich hoch heel, up dat he mi an ju Stell deenen kunn. _1. Cor. 16,
16. 17._
Dat 3. Kapitel.
1. Öwrigens, leeve Bröder, freut ju in den HErrn! Dat ik ju ümmer
datsülvige schrieven doh, verdrütt mi nich un makt ju desto gewisser.
_Kap. 4, 4._
2. Nehmt ju in Acht vör de Hunn’, nehmt ju in Acht vör de slechten
Arbeiders, nehmt ju in Acht vör de Tersniedung. _Jes. 56, 10. 11._
3. Denn wi sünd de Besniedung, de wi GOtt in den GEist deent, un uns mit
Christus JEsus grot makt un uns nich up Fleesch verlat, _5. Mos. 30, 6._
4. Ik much mennigmal ok wol mit dat Fleesch grot dohn. Wenn en Anner
meent, he harr dat Recht, mit dat Fleesch grot to dohn, wa veel mehr ik,
_2. Cor. 11, 18. 22._
5. De ik den achten Dag besneden bün, Een ut dat Volk vun Israel, vun dat
Geslecht vun Benjamin, en Ebräer ut de Ebräers,
6. Un en Verfolger vun de Gemeen, na de Gerechtigkeit in dat Gesetz
unsträflich west.
7. Awer wat mi Gewinn weer, dat hef ik Christus Sin wegen för Schaden
rekent. _Matth. 13, 44._
8. Denn ik reken dat All för Schaden gegen de unutsprekliche Erkenntnis
vun JEsus Christus, min HErrn, wegen weken ik Allns för Schaden rekent
hef un acht dat för Dreck, up dat ik Christus gewinnen doh, _Jes. 53, 11._
9. Un in Em funn war, dat ik nich hef min Gerechtigkeit, de ut dat
Gesetz, veelmehr, de dörch de Glov an Christus kummt, ik meen de
Gerechtigkeit, de vun GOtt de Gloven torekent ward; _Röm. 3, 21. 22. 9,
30._
10. To erkennen Em un de Kraft vun Sin Uperstahung un de Gemeenschaft mit
Sin Lieden, dat ik Sin Dod ähnlich warr. _Röm. 6, 3-5. 8, 17._
11. Up dat ik hen kamen mag to de Uperstahung vun de Doden.
12. Nich as ob ik dat all fat kregen harr, oder all vullkamen weer, ik
jag awer darachter her, dat ik dat fat krieg, nadem Christus JEsus mi fat
kregen hett. _1. Tim. 6, 12. Jes. 8, 11. Joh. 6, 44. Kap. 12, 32._
13. Min Bröder, ik glov dat sülvst nich, dat ik dat all hef. Een awer
segg ik: Ik verget, wat dar achter is un streck mi an dat, wat vör is;
14. Un jag na dat Maal to, dat Kleenod, dat GOtt in Sin himmlische
Beropung in Christus JEsus vörholn deiht. _1. Cor. 9, 24. 1. Tim. 6, 12._
15. So Veel as nu vun uns vullkamen sünd, de lat son Sinn hebben, un wenn
ji sunst noch up wat holn doht, dat lat GOtt ju apenbaren; _1. Cor. 2, 6._
16. Doch na dat, wat wi all fat kregen hebbt, gaht wieder. _Kap. 1, 27.
2, 2. Röm. 12, 16. 15, 5. 1. Cor. 1, 10. 1. Pet. 3, 8._
17. Folgt mi, leeve Bröder, un seht up de, de so wandelt, up dat ji uns
to en Vörbild hebbt.
18. Denn Veele wandelt, vun de ik ju oft seggt hef, nu awer mutt ik mit
Thranen seggen, se sünd Fiende vun Christus Sin Krüz;
19. Ehr End ward de Verdammnis wesen, de de Buk ehr GOtt is, un ehr Ehr
ward to Schann, denn se denkt blot an dat, wat irdisch is. _2. Cor. 11,
15. Ps. 17, 14. Röm. 16, 18._
20. Unse Börgerrecht awer is in den Himmel, vun wo wi ok tövt up den
HEiland JEsus Christus, den HErrn, _Eph. 2, 6. Ebr. 13, 14._
21. De unsen vergänglichen Lief verklären ward, up dat desülvige liek
ward Sin verklärten Lief na de Kraft, womit He alle Ding Sik unnerdahn
maken kann. _1. Cor. 15, 43. 49. 53._
Dat 4. Kapitel.
1. Derentwegen, min leeve Bröder, na de ik mi sehnen doh, min Freud un
min Kron, staht jo fast in den HErrn, mine Leeven. _2. Cor. 1, 14. 1.
Thess. 2, 19. 20._
2. De Evodia vermahn ik, un de Syntyche vermahn ik, dat se een Sinn hebbt
in den HErrn.
3. Ja, ik bä ok di, min true Helpmaat, stah se bi, de mit mi för dat
Evangelium kämpft hebbt, mit Clemens un min annern Helpmaten, de ehr
Namen sünd in dat Levensbok. _2. Mos. 32, 32. Ps. 69, 29. Dan. 12, 1.
Luk. 10, 20. Offenb. 3, 5. 13, 8. 17, 8. 21, 17._
4. Freut ju in den HErrn allerwärts, un noch mal segg ik: Freut ju! _Kap.
3, 1. 2. Cor. 13, 11._
5. Lat ju Sachtmoth kund warrn alle Minschen. De HErr kummt bald. _Tit.
3, 2. 1. Cor. 10, 11._
6. Sorgt nicks, sonnern in alle Saken lat ju Bitt in Gebet un Flehn mit
Dankseggung vör GOtt kund warrn. _Matth. 6, 25. 31. Ps. 145, 18._
7. Un de Freden vun GOtt, de höger is as all Vernunft, bewahr ju Harten
un Sinn in Christus JEsus. _Joh. 14, 27._
8. Öwrigens, leeve Bröder, wat wahrhaftig is, wat ehrbar, wat gerecht,
wat keusch, wat leeflich, wat gut luden deiht, wat en Tugend, wat en Lof
is, daröwer denkt na. _Kap. 3, 1. Röm. 12, 17._
9. Wat ji ok an mi lehrt un öwerkamen un hört un sehn hebbt, dat doht, so
ward de HErr, vun den de Freden kummt, mit ju wesen. _1. Thess. 5, 23._
10. Ik hef mi awer orrig freut in den HErrn, dat ji wedder in son
Umstänn kamen sünd, för mi to sorgen, obgliek ji to alle Tied för mi
sorgt hebbt, awer de Tied hett dat nich tolaten wullt.
11. Ik segg dat nich wegen den Mangel, denn ik hef lehrt, tofreden to
wesen, so as ik dat finnen doh. _Spr. 15, 16. Kap. 16, 18. 1. Tim. 6, 6._
12. Ik kann siet sien oder hoch sien, ik kann mi mit alle Ding un mit
Allns behelpen, beides satt wesen un hungern, wat övrig hebben un Noth
utstahn. _1. Cor. 4, 11. 2. Cor. 6, 10. 11, 27._
13. Ik kann Allns dörch den, de mi mächtig makt, Christus. _Jes. 33, 24.
40, 20-31._
14. Doch hebbt ji dat gud makt, dat ji ju min Bedröfnis annahm hebbt.
15. Ji awer vun Philippi weet, dat vun den Anfang vun dat Evangelium, as
ik uttrock ut Macedonien, keen Gemeen mi wat geven hett, na de Reknung
vun Utgeven un Innehmen, as blot ji.
16. Denn na Thessalonich schickt ji för min Nothdurft eenmal, un naher
nochmal.
17. Nich dat ik Geschenk söken doh, sonnern ik sök de Frucht, dat se
öwerrieklich in ju Reknung is. _Luk. 13, 7. 2. Cor. 9, 6. 12._
18. Denn ik hef Allns un hef in Öwerflot. Ik harr öwerrieklich, nadem ik
dörch Epaphroditus kreeg, wat vun ju keem, en söt Geruch, en angenehm
Opfer, GOtt gefällig. _Kap. 2, 25._
19. GOtt awer ward all ju Nothdurft vull maken na Sin Riekdom in de
Herrlichkeit, in Christus JEsus. _2. Cor. 9, 8._
20. Den GOtt awer un unsen Vader wes’ Ehr vun Ewigkeit to Ewigkeit! Amen.
_2. Tim. 4, 18._
21. Gröt’ all de Hilligen in Christus JEsus. De Bröder, de bi mi sünd,
gröt’ ju. _1. Cor. 16, 20._
22. Alle Hilligen gröt’ ju, besonners de vun den Kaiser sin Hus. _2. Cor.
13, 12._
23. Unsen HErrn JEsus Christus Sin Gnad wes’ mit ju All! Amen.
Schreven vun Rom, dörch Epaphroditus.
De Epistel St. Pauli an de Kolosser.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, en Apostel vun JEsus Christus, dörch GOtt Sin Willen, un
Broder Timotheus, _2. Cor. 1, 1._
2. An de Hilligen to Kolossa, un de glövigen Bröder in Christus. Gnad
wes’ mit ju, un Freden vun GOtt, unsen Vader, un den HErrn JEsus
Christus! _Röm. 1, 7._
3. Wi dankt GOtt un unsen HErrn JEsus Christus Sin Vader un bedt all
Tied för ju,
4. Nadem wi hört hebbt vun ju Glov an Christus JEsus un vun de Leev to
all de Hilligen; _Eph. 1, 15._
5. Wegen de Hoffnung, de ju bileggt is in den Himmel, vun weke ji hört
hebbt dörch dat Wort vun de Wahrheit in dat Evangelium, _1. Pet. 1, 3. 4.
2. Cor. 6, 7._
6. Dat na ju hen kamen is, as ok in alle Welt, un is fruchtbar, as ok
in ju, vun den Dag an, wa ji dat hört un GOtt Sin Gnad in de Wahrheit
erkennt hebbt.
7. As ji denn lehrt hebbt vun Epaphras, unsen leeven Mitknecht, de en
truen Deener vun Christus för ju is, _Kap. 4, 12._
8. De uns ok hett weten laten ju Leev in den GEist.
9. Darum, vun den Dag an, as wi dat hört hebbt, hört wi nich up, för ju
to beden un to bitten, dat ji erfüllt ward mit Erkenntnis vun Sin Willen,
in allerhand geistlich Klokheit un Verstand; _Eph. 1, 15. 16._
10. Dat ji würdig wandeln doht, den HErrn to gefalln un fruchtbar sünd in
alle gude Warke,
11. Un wassen doht in de Erkenntnis vun GOtt un stark makt ward mit alle
Kraft, na Sin herrliche Macht in alle Geduld un Langmoth mit Freuden; _1.
Cor. 1, 5._
12. Un Dank seggt den Vader, de uns düchtig makt hett för dat Arvdeel vun
de Hilligen in’t Licht; _2. Cor. 3, 6. Apost. 26, 18._
13. Weke uns rett hett vun de Obrigkeit vun de Düsternis, un uns in Sin
leeven Söhn Sin Riek versett hett. _Kap. 2, 15._
14. An weken wi hebbt de Erlösung dörch Sin Blot, ik meen de Vergevung
vun de Sünden. _Eph. 1, 7._
15. Weke den unsichtbaren GOtt Sin Ebenbild is, de Erstgeborne vör alle
Kreatur. _Ebr. 1, 3._
16. Denn in Em is Allns schapen, wat in den Himmel un up de Eer is,
beides, de Thron un Herrschaften, un Fürstendömer, un Obrigkeiten, Allns
dat is in Em un to Em schapen. _Joh. 1, 3. 10._
17. Un He weer vör Allns un Allns besteiht in Em. _Spr. 8, 25-27._
18. Un He is dat Haupt vun den Lief, ik meen de Gemeen, weke is de Anfang
un de Erstgeborne vun de Doden, up dat He in alle Ding de Vörtritt hebben
deiht. _Apost. 26, 23. Röm. 8, 29. 1. Cor. 15, 20. Offenb. 1, 5._
19. Denn den Vader Sin Wolgefalln weer, dat in Em de ganze Füll wahnen
schull, _Kap. 2, 9. Joh. 1, 16. 3, 34._
20. Un Allns dörch Em versöhnt war to Em sülvst, dat mag up de Eer oder
in den Himmel wesen, dardörch, dat He Freden mak dörch dat Blot an Sin
Krüz dörch Sik sülvst. _Röm. 5, 10. 2. Cor. 5, 19. 1. Joh. 2, 2. 4, 10._
21. Un ji, de ji eenstmals Fremde un Fiende weert dörch de Vernunft in
böse Warke. _Eph. 2, 12. 4, 18._
22. Nu awer hett He ju versöhnt mit den Lief vun Sin Fleesch, dörch den
Dod, up dat He ju darstell hillig un so, dat Nüms wat an ju uttosetten
hett, oder ju verklagen kann vör Em sülvst;
23. Wenn anners ji blievt in de Glov gründt un fast un nich aftobringen
vun de Hoffnung up dat Evangelium, dat ji hört hebbt, dat predigt is vör
alle Kreatur, de unner den Himmel is un den sin Deener ik, Paulus, warn
bün. _1. Cor. 15, 58. Mark. 16, 15._
24. Nu freu ik mi in min Lieden, dat ik för ju utstah un mak vull an min
Fleesch, wat noch fehlt an Bedröfnis in Christus för Sin Lief, de de
Gemeen is. _2. Cor. 7, 4. Eph. 3, 13._
25. Darvun ik en Deener warn bün na dat göttliche Predigtamt, dat mi
geven is mank ju, dat ik dat Wort vun GOtt rieklich predigen schall;
_Eph. 3, 2._
26. Ik meen dat Geheemnis, dat verborgen west is vun de Welt her, un vun
de Tieden her, nu awer apenbart is vör Sine Hilligen,
27. Weke GOtt hett kund dohn wullt, wat dar is för en herrlich Riekdom
vun düt Geheemnis mank de Heiden, dat is Christus in ju, de de Hoffnung
vun de Herrlichkeit is; _1. Tim. 1, 1._
28. Denn wi verkündigt un vermahnt alle Minschen, un lehrt alle Minschen,
mit all Klokheit, up dat wi darstellt en jeden Minschen vullkamen in
Christus JEsus; _Joh. 1, 7. Eph. 5, 27._
29. Woran ik ok arbeiden un ringen doh na de Wirkung vun den, de kräftig
in mi wirken deiht. _2. Tim. 4, 7._
Dat 2. Kapitel.
1. Ik lat ju awer weten, wat för en Kampf ik hef um ju, um de to
Laodicea, un All, de min Person in’t Fleesch nich sehn hebbt; _Phil. 1,
30._
2. Up dat ehr Harten vermahnt un tosamen fat ward in de Leev to all
Riekdom vun den gewissen Verstand, to erkennen dat Geheemnis vun GOtt un
den Vader un Christus, _Joh. 17, 3._
3. In weken verborgen liggen alle Riekdömer vun Klokheit un Erkenntnis.
_Jes. 11, 2. 1. Cor. 1, 24._
4. Ik segg awer darvun, dat ju Nüms mit vernünftig Reden bedregen deiht.
_Röm. 16, 18._
5. Denn wenn ik ok na dat Fleesch nich dar bün, so bün ik doch in den
GEist bi ju, freu mi un seh ju Ordnung un ju faste Glov an Christus. _1.
Cor. 5, 3. 14, 40._
6. So as ji nu den HErrn Christus JEsus annahmen hebbt, so wandelt in Em;
7. Un wuttelt un but ju in Em, un west fast in de Glov, as ju lehrt is,
un west in densülvigen rieklich dankbar. _Eph. 3, 17. 2, 22. Jud. 20.
Kol. 3, 15. 1. Thess. 5, 18._
8. Seht to, dat Nüms ju beroven deiht dörch de Weltwiesheit un
nichtsnutzige Bedregeri na de Minschen ehr Lehr, un na de Welt ehr
Satzungen, un nich na Christus.
9. Denn in Em wahnt de ganze Öwerflot vun de Gottheit handgrieplich.
10. Un ji sünd vullkamen in Em, weke is dat Haupt vun all Fürstendömer
un Obrigkeit; _Joh. 1, 16. Eph. 1, 21._
11. In weken ji ok besneden sünd, mit de Besniedung ahn Hann, dörch
Afleggung vun den sündlichen Lief in dat Fleesch, nämlich mit de
Besniedung vun Christus. _5. Mos. 10, 16. 30, 6. Röm. 2, 29._
12. Dardörch, dat ji mit Em begraven sünd dörch de Döp; in den ji ok
uperstahn sünd dörch de Glov, de GOtt wirken deiht, weke Em upweckt hett
vun de Doden; _Röm. 6, 4. 3, 1._
13. Un hett ju ok mit Em lebendig makt as ji dod weert in de Sünden un in
de Vörhut vun dat Fleesch un hett uns all unse Sünden erlaten, _Eph. 2,
1. 5. Luk. 7, 42._
14. Un utlöscht de Handschrift, de schreven weer gegen uns, de dörch
Satzungen keem un uns entgegen weer, un hett se ut de Mitt dahn un an dat
Krüz sla’n. _Eph. 2, 15._
15. Un hett uttrocken de Fürstendömer un de Gewaltigen un se öffentlich
to Schau stellt un en Triumph ut se makt dörch sik sülvst. _Kap. 1, 13._
16. So lat nu Nüms ju Geweten maken wegen Spies’ oder Gedränk, oder wegen
bestimmte Fierdag’, oder Niemaand, oder Sabbath, _Röm. 14, 2. 3._
17. Wat de Schatten vun dat is, wat tokünftig weer, awer dat Wesen sülvst
is in Christus. _Ebr. 8, 5._
18. Lat Nüms ju dat Maal verrücken, de na egen Wahl in Demoth un
Geistlichkeit vun de Engeln wandelt, vun de he niemals een sehn hett un
is ahn Grund upblasen in sin fleeschlichen Sinn; _Matth. 24, 4. 24. v.
23._
19. Un hollt sik nich an dat Haupt, ut den de ganz Lief dörch Lidmaten
un Sehnen utrüst un verbunnen is, un so wast, um grot to wesen in GOtt.
_Eph. 4, 15. 16._
20. Wenn ji nu afstorven sünd mit Christus vun de Welt ehr Satzungen,
warum lat ji ju denn fangen mit Satzungen, as wenn ji noch in de Welt
leven doht?
21. De dar seggt: Du schast dat nich angriepen, du schast dat nich
pröven, du schast dat nich anröhrn,
22. Wat doch Allns unner de Hand vertehrt ward un Minschengebot un Lehr
is. _Jes. 29, 13. Matth. 15, 9._
23. Weke hebbt en Anschien vun Klokheit dörch sülvstwählte Geistlichkeit
un Demoth, un dardörch, dat se den Lief nich schont un dat Fleesch nich
sin Ehr doht to dat, wat dat brukt. _1. Tim. 4, 3._
Dat 3. Kapitel.
1. Sünd ji nu mit Christus uperstahn, so sökt, wat dar baben is, wa
Christus is un to GOtt Sin rechte Hand sitten deiht. _Kap. 2, 12. Röm. 6,
5._
2. Strevt na dat, wat dar baben is, nich na dat, wat up de Eer is.
_Matth. 6, 33._
3. Denn ji sünd storven un ju Leven is verborgen mit Christus in GOtt.
_Röm. 6, 2._
4. Wenn awer Christus, ju Leven, Sik apenbarn ward, denn ward ji apenbar
warrn mit Em in de Herrlichkeit. _Phil. 1, 21. 1. Cor. 15, 43._
5. So makt nu ju Lidmaten dod, de up de Eer sünd, Horeri, Unreinigkeit,
schändliche Brunst, böse Lust un den Giez, de Afgötteri is; _Röm. 8, 13.
Eph. 5, 3._
6. Wegen weke GOttes Torn öwer den Unglov sin Kinner kamen deiht. _Eph.
5, 6._
7. In weken ok ji insmal wandelt hebbt as ji darin leven dän. _Röm. 6,
19._
8. Nu awer leggt Allns vun ju af: den Torn, Grimm, Bosheit, Lästerung,
schandbare Wör’ ut ju Mund. _Röm. 6, 13. Eph. 4, 22. 31. Ebr. 12, 1. Ps.
37, 8._
9. Leegt nich unner eenanner, treckt den olen Minschen mit sin Warke ut;
_Zach. 8, 16. Eph. 4, 25._
10. Un treckt den nien an, de dar verniet ward to de Erkenntnis, na dat
Ebenbild vun den, de em schapen hett; _Eph. 4, 24. 1. Mos. 1, 27._
11. Wa nich is: Grieche, Jud, Besniedung, Vörhut, Nichtgrieche, Scythe,
Knecht, Frie, sonnern Allns un in Alln Christus. _Röm. 10, 12. 1. Cor. 7,
21. 22._
12. So treckt nu an, as GOtt Sin Uterwählte, Hillige un Leevste: hartlig
Erbarmen, Fründlichkeit, Demoth, Sachtmoth; Geduld; _Eph. 4, 24. 32._
13. Un verdrägt ju mit eenanner, un vergevt ju de een den annern, wenn
jemand Klag gegen den annern hett, gliek as Christus ju vergeven hett, so
ok ji. _Matth. 6, 14. Eph. 4, 2._
14. Öwerall awer treckt de Leev an, de dat Band vun de Vullkamenheit is.
_Joh. 13, 34._
15. Un de Freden vun GOtt regeer in ju Harten, to den ji ok beropen sünd
in Een Lief, un west dankbar. _Phil. 4, 7. Kol. 2, 7._
16. Lat Christus Sin Wort rieklich mank ju wahnen, in all Wiesheit; lehrt
un vermahnt ju sülvst mit Psalmen un Lovgesäng, un geistliche, leevliche
Leeder, un singt den HErrn in ju Harten. _1. Cor. 1, 5. Eph. 5, 19._
17. Un Allns, wat ji doht mit Wör’ un mit Warke, dat doht Allns in den
HErrn JEsus Sin Nam un dankt GOtt un den Vader dörch Em. _1. Cor. 10, 31._
18. Ji Fruens, west unnerdahn ju Männer, as sik dat schicken deiht. _Eph.
5, 22._
19. Ji Männer, hebbt ju Fruens leef, un west nich bitter gegen se. _Eph.
5, 25. 1. Pet. 3, 7._
20. Ji Kinner, west de Öllern gehorsam in all Ding, denn so wat süht de
HErr geern. _Eph. 6, 1._
21. Ji Vaders, makt ju Kinner nich falsch, up dat se nich mothlos ward.
_Eph. 6, 4._
22. Ji Knecht, west gehorsam in all Ding ju irdische Herrn, nich mit
Deenst vör de Ogen, um de Minschen to gefalln, sonnern mit Hartenseenfolt
un mit Gottesfurcht. _Eph. 6, 5._
23. Allns, wat ji doht, dat doht vun Harten, as för den HErrn un nich för
Minschen; _Eph. 6, 7._
24. Un denkt daran, dat ji vun den HErrn den Lohn vun dat Arv kriegen
ward, denn ji deent den HErrn Christus. _1. Cor. 7, 22._
25. Wokeen awer Unrecht deiht, de ward kriegen, wat he Unrechts dahn hett
un dar ward nich up de Person sehn. _Apost. 10, 34._
Dat 4. Kapitel.
1. Ji Herren, wat recht un billig is, dat bewiest de Knechte un weet, dat
ji ok en Herrn in den Himmel hebbt. _3. Mos. 25, 43. 53. Eph. 6, 9._
2. Holt an mit Gebet un wakt in datsülvige mit Dankseggung; _1. Thess. 5,
17._
3. Un bedt togliek ok för uns, up dat GOtt uns de Döhr för dat Wort
upmaken deiht, to reden dat Geheemnis vun Christus, warum ik ok bunnen
bün, _Röm. 15, 30. Eph. 6, 19. 2. Thess. 3, 1. Eph. 3, 4._
4. Up dat ik datsülvige apenbaren doh, woans ik reden schall.
5. Wandelt klok gegen de, de buten sünd un schickt ju in de Tied. _Eph.
5, 15. 16._
6. Ju Red schall ümmer leevlich wesen un mit Solt würzt, so dat ji weten
doht, woans ji Jedereen antworten schüllt. _Mark. 9, 50._
7. Wa dat mit mi steiht, ward Tychicus ju vertelln, de leeve Broder, un
true Deener un Mitknecht in den HErrn;
8. Den ik darum to ju hen schickt hef, dat he erfahr, wa ju dat geiht, un
up dat he ju Harten vermahn, _Eph. 6, 22._
9. Samt Onesimus, den truen un leeven Broder, de Een vun ju is. Allns, wa
dat hier utsüht, ward se ju kund dohn.
10. Aristarchus gröt’ ju, min Mitgefangen, un Markus, Barnabas sin
Vetter, öwer den ji Updräg kregen hebbt. (Wenn he na ju hen kummt, so
nehmt em up.) _Apost. 19, 29._
11. Un Jesus, de Just heet, de ut de Besniedung sünd. Düsse All sünd min
Helpmaaten an GOttes Riek, de mi en Trost warn sünd. _Apost. 11, 2._
12. Epaphras gröt’ ju, de Een vun ju is, Christus Sin Knecht, un ümmer
för ju ringen deiht mit Gebet, up dat ji bestaht vullkamen un ganz mit
GOttes Willen erfüllt ward. _Kap. 1, 7._
13. Ik gev em dat Tügnis, dat he grote Möh bewiest wegen ju un de in
Laodicea un Hierapolis.
14. Lukas, de Doktor, den ik leef hef, un Demas gröt’ ju.
15. Gröt’ de Bröder in Laodicea un den Nymphas, un de Gemeen in sin Hus.
_Röm. 16, 5._
16. Un wenn de Breef bi ju lesen is, so schafft, dat he ok in de Gemeen
to Laodicea lest ward un dat ji de vun Laodicea to lesen kriegt. _1.
Thess. 5, 27._
17. Un seggt den Archippus: Süh up dat Amt, dat du kregen hest in den
HErrn, dat du datsülvige utrichten deihst.
18. Min Gröten mit min Paulus-Hand. Denkt an mine Keden. De Gnad wes’ mit
ju! Amen. _1. Cor. 16, 21._
Schreven vun Rom dörch Tychicus un Onesimus.
De eerste Epistel St. Pauli an de Thessalonicher.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, un Silvanus, un Timotheus an de Gemeen to Thessalonich, in
GOtt den Vader un den HErrn JEsus Christus. Gnad wes’ mit ju un Freden
vun GOtt, unsen Vader, un den HErrn JEsus Christus. _2. Thess. 1, 1._
2. Wi dankt GOtt to all Tied för ju all, un denkt an ju ahn Uphörn in
uns’ Gebet.
3. Un denkt an ju Wark in de Glov un an ju Arbeit in de Leev, un an ju
Geduld in de Hoffnung, weke is uns’ HErr JEsus Christus, vör GOtt un
unsen Vader. _Joh. 6, 29. 1. Cor. 13, 13._
4. Denn wi weet, leeve Bröder, de GOtt leef hett, dat ji utwählt sünd;
_Kol. 3, 12._
5. Wiel uns’ Evangelium bi ju west is, nich blot in Wort, sonnern beides,
in de Kraft in den hilligen GEist, un in grote Gewisheit; as ji ok weten
doht, woans wi west sünd mank ju vun wegen ju. _1. Cor. 2, 5._
6. Un ji sünd unse un den HErrn Sin Nafolgers warn un hebbt dat Wort
upnahmen unner veel Bedröfnis mit Freuden in den hilligen GEist. _1. Cor.
4, 16._
7. So dat ji warn sünd en Vörbild vör all de Glövigen in Macedonien un
Achaja. _Kap. 4, 10._
8. Denn vun ju ut hett sik hörn laten dat Wort vun den HErrn, nich blot
in Macedonien un in Achaja, sonnern an alle Stän is ju Glov an GOtt
bekannt warn, so dat dat nich nödig is, ju wat to seggen. _Röm. 1, 8. 2.
Thess. 1, 4._
9. Denn se sülvst verkündigt vun uns, wa wi bi ju uptreden sünd, un woans
ji bekehrt sünd to GOtt vun de Afgötters, to deenen den lebendigen un
wahren GOtt, _1. Cor. 12, 2._
10. Un to töven up Sin Söhn vun den Himmel, den He upweckt hett vun de
Doden, JEsus, de uns vun den tokünftigen Torn erlöst hett. _Apost. 1, 11.
Phil. 3, 20._
Dat 2. Kapitel.
1. Denn ok ji weet, leeve Bröder, dat uns’ Uptreden bi ju nich umsunst
west is; _Kap. 1, 5. 9._
2. Sonnern wenn wi ok veel utstahn hebbt un beschimpt warn to Philippi,
as ji weten doht, weern wi doch vergnögt in unsen GOtt, bi ju dat
Evangelium to verkündigen unner veel Kampf. _Apost. 12, 22. 17, 5._
3. Denn unse Vermahnung gescheeg nich ut Irrdom, ok nich ut Unreinigkeit,
noch ut List;
4. Sonnern as wi vun GOtt werthholn sünd, dat uns dat Evangelium to
predigen anvertrut is, so redt wi nich um de Minschen to gefalln, sonnern
GOtt, de unse Harten versöken deiht. _Gal. 1, 10._
5. Denn wi sünd to keen Tied mit Smeichelwör’ umgahn, as ji weten doht,
noch mit en Anschien vun Giez. GOtt is Tüg darvun.
6. Hebbt ok nich Ehr söcht vör de Lüd, weder vun ju, noch vun Annern.
_Joh. 5, 41. 44._
7. Wi harrn ok uns’ Ansehn bruken kunnt, as Christus Sin Apostel, awer
wi sünd west as en Moder bi ju, as en Amm, de ehr Kinner plegen deiht.
_Apost. 20, 33._
8. So harrn wi vun Harten uns’ Lust an ju un weern willig, ju to geven
nich blot dat Evangelium vun GOtt, sonnern ok uns’ Leven, darum dat ji
uns leef warn weert.
9. Ji denkt wol noch, leeve Bröder, an unse Arbeit un unse Möh, denn Dag
un Nacht hebbt wi arbeit, up dat wi Nüms mank ju to Last falln dän, un
predigt mank ju GOtt Sin Evangelium. _1. Cor. 4, 12._
10. Dat künnt ji betügen un GOtt, wa hillig un gerecht un unsträflich wi
bi ju, de ji glövig weert, west sünd. _1. Tim. 3, 2._
11. As ji denn ok weten doht, dat wi as en Vader sin Kinner, Jedereen
mank ju vermahnt un tröst hebbt,
12. Un betügt hebbt, dat ji wandeln schüllt würdiglich vör GOtt, de ju
beropen hett to Sin Riek un to Sin Herrlichkeit. _Eph. 4, 1. Phil. 1, 27._
13. Darum dankt wi ok ahn Uphörn GOtt, dat ji, as ji vun uns dat Wort vun
de göttliche Predigt hörn dä’t, dat upnehmt, nich as Wör’ vun Minschen,
sonnern (so as dat ok wahrhaftig is) as GOtt Sin Wort, de ok in ju, de ji
glövig sünd, wirken deiht. _Kap. 1, 5._
14. Denn, leeve Bröder, ji sünd Nafolgers warn vun GOtt Sin Gemeen
in Judäa, in Christus JEsus, dat ji datsülvige utstahn hebbt vun ju
Blotsfründ, as de vun de Juden;
15. De ok den HErrn JEsus dod makt hebbt un ehre egen Propheten un hebbt
uns verfolgt, de GOtt nich gefalln doht, un sünd alle Minschen towedder;
_Apost. 2, 22. 3, 15._
16. De uns verwehrn wüllt, de Heiden to predigen, up dat se selig ward,
un makt so dat Maat vun ehr Sünd full up alle Wies’; denn de Torn is
endlich all öwer se kamen. _Matth. 23, 32. 33._
17. Wi awer, leeve Bröder, nadem wi en Tied lang vun ju trennt wesen sünd
na dat Angesicht, nich na dat Hart, hebbt wi nu desto mehr spodt, mit
groten Verlangen ju Angesicht to sehn. _Röm. 1, 11. 13._
18. Darum hebbt wi to ju kamen wullt (ik Paulus) twee Mal; un Satanas
hett uns verhinnert.
19. Denn wokeen is unse Hoffnung, oder Freud, oder Kron vun Ehr? Sünd ji
dat nich ok vör unsen HErrn JEsus Christus, wenn He kummt? _Phil. 4, 1._
20. Ji sünd ja unse Ehr un Freud.
Dat 3. Kapitel.
1. Darum hebbt wi dat nich länger verdrägen wullt un hebbt uns dat laten
wolgefalln, dat wi in Allen alleen laten warn;
2. Un hebbt Timotheus schickt, unsen Broder un GOtt’s Deener un unsen
Helpmaat an Christus Sin Evangelium, ju stark to maken un to vermahnen in
ju Glov;
3. Up dat nich Jemand week war in düsse Bedröfnis, denn ji weet, dat wi
darto sett sünd. _Eph. 3, 13._
4. Un as wi bi ju weern, sä’n wi ju dat vörut, wi warn Bedröfnis hebben
möten, wat ja ok geschehn is, as ji weten doht.
5. Darum will ik dat ok nich länger utholn un hef utschickt, dat ik ju
Glov erfahr, up dat nich vellicht de Versöker ju versöcht hett un unse
Arbeit umsunst war. _Phil. 2, 16._
6. Nu awer, as Timotheus to uns vun ju kamen is un uns verkündigt hett ju
Glov un ju Leev, un dat ji alltied uns in guden Andenken beholn doht, un
dat ju verlangt, uns to sehn, so as uns na ju: _Apost. 18, 5._
7. Do sünd wi, leeve Bröder, tröst warn an ju in all unse Bedröfnis un
Noth dörch ju Glov. _Kap. 2, 2._
8. Denn nu sünd wi lebendig, dewiel ji in den HErrn staht.
9. Denn wat för en Dank könnt wi GOtt vergelln wegen ju för all düsse
Freud, de wi hebbt öwer ju vör unsen GOtt?
10. Wi bedt bina Dag un Nacht, dat wi ju Angesicht sehn mögt un hento
dohn, wenn wat an ju Glov fehln deiht.
11. He Sülvst awer, GOtt unse Vader, un unse HErr JEsus Christus, lenk
unsen Weg na ju hen.
12. De HErr awer lat ju völlig un öwer de Maaten grot warrn in de Leev
mank eenanner un gegen Jedereen, as wi gegen ju.
13. Up dat He ju Harten stark makt, dat se unsträflich sünd in de
Hilligkeit vör GOtt un unsen Vader, wenn unse HErr JEsus Christus mit all
Sin Hilligen kamen ward. _2. Thess. 2, 17. Phil. 1, 10._
Dat 4. Kapitel.
1. Öwrigens, leeve Bröder, bedt wi ju un vermahnt ju in den HErrn JEsus
(nadem wat ji vun uns hört hebbt, woans ji schüllt wandeln un GOtt
gefalln), dat ji ümmer vullkamner ward. _2. Thess. 3, 12. Eph. 4, 1._
2. Denn ji weet, wat för Gebote wi ju geven hebbt dörch den HErrn JEsus.
3. Denn dat is GOtt Sin Will, ju Hilligung, dat ji vun de Horeri ju
entholn doht, _Röm. 12, 2._
4. Un Jedereen mank ju weten schall, sin Fatt to beholn in Hilligung un
Ehr, _1. Cor. 6, 13. 15._
5. Nich in de Lustsük, as de Heiden, de vun GOtt Nicks weet; _Tob. 8, 5.
Kol. 3, 5._
6. Un Nüms schall to wiet griepen noch sin Broder benadeeln in Wandel;
denn de HErr is en Rächer öwer all dat, as wi ju all seggt un betügt
hebbt.
7. Denn GOtt hett uns nich beropen to de Unrenlichkeit, sonnern to de
Hilligung. _2. Tim. 1, 9._
8. Wokeen nu verachten deiht, de veracht nich Minschen, sonnern GOtt, de
Sin hilligen GEist geven hett in ju. _Luk. 10, 16._
9. Vun de bröderliche Leev bruk ik ju nich to schrieven, denn GOtt Sülvst
hett ju lehrt, ju unner eenanner leef to hebben. _Mark. 12, 31._
10. Un dat doht ok an alle Bröder, de in ganz Macedonien sünd. Wi
vermahnt ju awer, leeve Bröder, dat ji noch vullkamner ward. _Kap. 1, 7.
4, 1._
11. Un strevt darna, dat ji still sünd, un schafft wat ju Eegen is un
arbeit mit ju egen Hann, as wi ju befahln hebbt; _2. Thess. 3, 8. 12. 1.
Thess. 2, 9._
12. Up dat ji ehrbar wandeln doht gegen de, de buten sünd un dat ji Nüms
benödig sünd. _Röm. 13, 13._
13. Wi wüllt ju awer, leeve Bröder, nich unwetend laten öwer de, de dar
slapt, up dat ji nich trurig sünd, as de Annern, de keen Hoffnung hebbt.
_1. Cor. 10, 1. Sir. 22, 11._
14. Denn wenn wi glovt, dat Christus storven un uperstahn is, so ward
GOtt ok de dar inslapen sünd dörch JEsus mit Em föhrn. _Röm. 14, 9. 1.
Cor. 15, 13. 18._
15. Denn dat seggt wi ju, as en Wort vun den HErrn, dat wi, de wi levt un
öwerblievt, wenn de HErr kummt, nich de tovör kamen ward, de dar slapt.
_1. Cor. 15, 23. 51._
16. Denn He Sülvst, de HErr, ward mit en Slachtgeschrigg un Stimm as en
Erzengel un mit GOtt Sin Basun dal kamen vun den Himmel, un de Doden in
Christus ward upstahn toeerst.
17. Denn wi, de wi levt un öwerblievt, ward togliek mit desülvigen
henrückt warrn in de Wolken, in de Luft, den HErrn in de Möt, un ward so
bi den HErrn wesen för alle Tieden. _Offenb. 11, 12. Joh. 12, 26. 17, 24._
18. So tröst ju nu mit düsse Wör’, de Een den Annern.
Dat 5. Kapitel.
1. Vun de Tied awer un de Stunn, leeve Bröder, bruk ik ju nich to
schrieven. _Matth. 24, 3. 36._
2. Denn ji weet sülvst gewis, dat den HErrn Sin Dag kamen ward as en Deef
in de Nacht. _Matth. 24, 42-44. Luk. 12, 39. 2. Pet. 3, 10. Offenb. 3, 3.
16, 15._
3. Denn wenn se seggen ward: Nu is Freden, nu hett dat keen Gefahr, so
ward dat Verdarven se gau drapen, as de Wehdag en swanger Fru, un se ward
nich flüchten könn. _Jer. 6, 14. 8, 11._
4. Ji awer, leeve Bröder, west nich in de Düsternis, dat ju de Dag as en
Deef to fat krigt. _Eph. 5, 8._
5. Ji sünd alltosam Kinner vun dat Licht un Kinner vun den Dag, wi sünd
nich vun de Nacht, noch vun de Düsternis. _Luk. 16, 8. Röm. 13, 12._
6. So lat uns nu nich slapen as de Annern, sonnern lat uns waken un
nüchtern wesen.
7. Denn de slapen doht, de slapt bi Nacht un de bedrunken sünd, de sünd
des Nachts dun.
8. Wi awer, de wi vun den Dag sünd, schüllt nüchtern wesen, andahn
mit den Panzer vun Glov un Leev, un mit den Helm vun de Hoffnung up
Seligkeit. _Röm. 13, 12. Jes. 59, 17. Eph. 6, 14. 17._
9. Denn GOtt hett uns nich sett to Torn, sonnern de Seligkeit to besitten
dörch unsen HErrn JEsus Christus, _Röm. 9, 23._
10. De för uns storven is, up dat wi, ob wi wakt oder slapt, togliek mit
Em leven schüllt. _Röm. 14, 8. 9. 2. Cor. 5, 15._
11. Darum vermahnt ju unner eenanner un bu’t de Een den Annern, as ji ja
ok doht. _Kap. 4, 18. Ebr. 10, 24. 25._
12. Wi bedt ju awer, leeve Bröder, dat ji erkennen doht, de an ju arbeit
un ju in den HErrn vörstahn un ju vermahnen doht. _1. Cor. 16, 18._
13. Hebbt se desto leever wegen ehr Wark un west fredsam mit se.
14. Wi vermahnt ju awer, leeve Bröder, vermahnt de Unarigen, tröst de
Kleenmödigen, drägt de Swachen, west geduldig gegen Jedereen. _2. Thess.
3, 15._
15. Seht to, dat Nüms Bös mit Bös vergelln deiht, sonnern jagt ümmer dat
Gude na, beides mank ju un gegen Jedereen. _Spr. 20, 22. Röm. 12, 17. 1.
Pet. 3, 9._
16. West ümmer vergnögt. _Luk. 10, 20._
17. Bedt ahn Uphörn. _Luk. 18, 1. Röm. 12, 12. Kol. 4, 2._
18. West dankbar in alle Ding’, denn dat is GOtt Sin Will in Christus
JEsus an ju. _Eph. 5, 20. Kol. 2, 7. 3, 15._
19. Den GEist dämpt nich.
20. De Prophezeiung veracht nich. _1. Cor. 14, 1._
21. Versökt awer Allns un dat Gude beholt. _Röm. 2, 18._
22. Meedt allen bösen Schien.
23. He Sülvst, de GOtt, vun den all Freud kummt, mak ju hillig dörch un
dörch, ju Geist vullkamen, togliek mit Seel un Lief mutt beholn warrn
unsträflich, bet unse HErr JEsus Christus kummt. _Röm. 15, 33._
24. Tru is de, de ju beropen deiht, de ward dat ok dohn. _1. Cor. 1, 9.
10, 13. 2. Thess. 3, 3. 2. Tim. 3, 13. 1. Joh. 1, 9._
25. Leeve Bröder, bedt för uns. _Kol. 4, 3._
26. Gröt’ alle Bröder mit den hilligen Kuß. _Röm. 16, 16._
27. Ik beswör ju bi den HErrn, dat ji alle hilligen Bröder düssen Breef
lesen lat.
28. Unsen HErrn JEsus Christus Sin Gnad wes’ mit ju! Amen. _Röm. 16, 20.
24. Phil. 4, 23._
An de Thessalonicher de eerste, schreven vun Athen.
De anner Epistel St. Pauli an de Thessalonicher.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus un Silvanus un Timotheus an de Gemeen in Thessalonich, in GOtt,
unsen Vader un den HErrn JEsus Christus.
2. Gnade wes’ mit ju un Freden vun GOtt unsen Vader un den HErrn JEsus
Christus. _1. Cor. 1, 3. Kol. 1, 2._
3. Wi ward GOtt danken alltied för ju, leeve Bröder, as dat billig is.
Denn ju Glov waßt stark, un de Leev vun Jedereen mank ju All nimmt to
gegen eenanner;
4. Also, dat wi mit ju grot doht mank GOttes Gemeenen, vun ju Geduld un
Glov in all ju Verfolgung un Bedröfnis, de ji utstaht; _2. Cor. 7, 14._
5. Wat bewiesen deiht, dat GOtt recht richten ward, un ji würdig ward to
GOtt’s Riek, um wat ji ok all düt uttostahn hebbt; _Phil. 1, 28. Luk. 21,
36._
6. Wiel dat recht is bi GOtt, to vergelln Bedröfnis an de, de ju
Bedröfnis makt.
7. Ju awer, de ji Bedröfnis utstaht, Ruh mit uns, wenn de HErr JEsus
apenbart ward vun den Himmel, togliek mit de Engel vun Sin Kraft, _1.
Thess. 4, 16. 1. Pet. 4, 13. Matth. 25, 31._
8. Un mit Füerflammen, wenn He Sin Rache övt an de, de GOtt nich erkennt
un öwer de, de nich gehorsam sünd dat Evangelium vun unsen HErrn JEsus
Christus; _Röm. 2, 8._
9. De Pien utstahn ward, dat ewige Verdarven vun den HErrn Sin Angesicht
un vun Sin herrliche Macht; _Jes. 2, 10. 19._
10. Wenn He kamen ward, dat He herrlich erschient mit Sine Hilligen un
wunderbar mit all Glövigen. Denn unse Tügnis an ju vun düssen Dag hebbt
ji glovt. _Kol. 3, 4._
11. Un darum bedt wi ok to all Tied för ju, dat unse GOtt ju würdig maken
deiht för ju Berop un dat He vollenden deiht all dat, wat Sin Gnad ju
todacht hett un dat Wark vun de Glov in de Kraft, _1. Thess. 1, 2._
12. Up dat an ju grot makt ward unsen HErrn JEsus Christus Sin Nam, un ji
an Em, na unsen GOtt un den HErrn JEsus Christus Sin Gnad.
Dat 2. Kapitel.
1. Awer wegen unsen HErrn JEsus Christus Sin Tokamen un unse Versammlung
to Em hen, bedt wi ju, leeve Bröder,
2. Dat ji ju nich afbringen lat vun ju Sinn, noch bang maken lat, weder
dörch Geist, noch dörch Wort, noch dörch Breef, as wenn wi de schickt
harrn, dat Christus Sin Dag neeg bi is.
3. Lat ju vun Keen verföhrn in keenerlei Wies’, denn He kummt nich,
eerst mutt de Affall kamen un apenbart warrn de Minsch vun de Sünd un dat
Verdarven sin Kind; _Eph. 5, 6._
4. De sik weddersetten un öwerheven deiht öwer Allns, wat GOtt oder
GOttsdeenst heet, so dat he sik in GOtt Sin Tempel sett, as en GOtt un
vörgift, dat he GOtt is. _Dan. 11, 36._
5. Denkt ji nich daran, dat ik ju dat seggt hef, as ik noch bi ju weer?
6. Awer nu weet ji, wat em torügg hollt, darmit, dat he to sin Tied
apenbar ward.
7. Denn de Bosheit rögt sik all heemlich, blot de, de dat nu noch upholn
deiht, mutt eerst weg dahn warrn. _Apost. 20, 29._
8. Un denn ward de Boshaftige apenbart warrn, den de HErr tonicht maken
ward mit den GEist vun Sin Mund un ward en End mit em maken dörch Sin
tokünftige Erschienung. _Jes. 11, 4. Offenb. 19, 15. 20._
9. Den Sin Tokamen geschüht na den Satan sin Wirken, mit allerhand
lögenhaft Kräfte, un Teken un Wunner, _Matth. 24, 24._
10. Un mit allerhand Verföhrung to Ungerechtigkeit mank de, de verlarn
ward, darum dat se de Leev to de Wahrheit nich annahmen hebbt, dat se
selig ward. _2. Cor. 2, 15. Kap. 4, 3._
11. Darum ward GOtt se kräftigen Irrdom schicken, dat se glovt an Lögen;
_Röm. 1, 24._
12. Up dat richt ward Alle, de an de Wahrheit nich glovt, sonnern Lust
hebbt an de Ungerechtigkeit. _Ezech. 20, 24. 25. Röm. 1, 32._
13. Wi awer möt GOtt danken alle Tied wegen ju Bröder, de de HErr
leef hett, dat GOtt ju utwählt hett to Seligkeit vun Anfang an, in de
Hilligung dörch den GEist un de Glov an de Wahrheit, _Kap. 1, 3. 4. Eph.
1, 4._
14. Woto He ju beropen hett dörch unse Evangelium to uns HErrn JEsus
Christus Sin prächdig Egendom.
15. So staht nu fast, leeve Bröder un holt an de Öwerleverungen, de ju
lehrt sünd, dat wes’ dörch unse Wort, oder unse Breef. _Kap. 3, 6._
16. He awer, uns’ HErr JEsus, un GOtt, uns’ Vader, de uns leef hatt hett
un dörch Gnad en ewigen Trost un en gude Hoffnung geven hett,
17. De vermahn ju Harten, un stärk ju in allerhand Lehr un gude Warke!
_1. Thess. 3, 13._
Dat 3. Kapitel.
1. Öwrigens, leeve Bröder, bedt för uns, dat den HErrn Sin Wort lopen un
herrlich ward, so as ok bi ju! _Kol. 4, 3._
2. Un dat wi erlöst ward vun de bösen un slechten Minschen. Denn de Glov
is nich Jedereen geven.
3. Awer de HErr is tru, de ward ju stark maken un bewahrn vör dat Böse.
_1. Cor. 1, 9. 10, 13._
4. Wi verlat uns awer up ju in den HErrn, dat ji doht un dohn ward, wat
wi ju gebedt. _2. Cor. 7, 16. Gal. 5, 10._
5. De HErr awer richt ju Harten na GOtt Sin Leev un Christus Sin Geduld
hen.
6. Wi gebedt ju awer, leeve Bröder, in unsen HErrn JEsus Christus Sin
Nam, dat ji ju afkehrt vun jeden Broder, de dar unschicklich wandeln
deiht un nich na de Öwerleverung, de he vun uns kregen hett. _Matth. 18,
17. Röm. 16, 17._
7. Deen wi weet, woans ji uns nafolgen schüllt. Denn wi sünd nich
unschicklich mank ju west; _1. Cor. 4, 16. 1. Thess. 1, 6._
8. Hebbt ok nich umsunst dat Brod vun Nüms nahm, sonnern mit Arbeit un
Möh hebbt wi Dag un Nacht schafft, dat wi nich irgend Een mank ju to Last
falln dä’n. _1. Cor. 4, 12._
9. Darum nich, dat wi darto keen Macht harrn, sonnern wiel wi uns ju to
en Vörbild geven, uns natofolgen. _Matth. 10, 10. 1. Cor. 4, 16._
10. Un as wi bi ju weern, geboden wi ju, dat, wenn Jemand nich arbeiden
will, he ok nich eten schall. _1. Mos. 3, 19._
11. Denn wi hört, dat wek’ mank ju unschicklich wandelt un nich arbeidt,
sonnern de Tied mit unnütze Saken tobringt.
12. Düsse awer gebedt wi un vermahnt se, dörch unsen HErrn JEsus
Christus, dat se mit stillen Wesen arbeiden un ehr egen Brod eten doht.
_1. Thess. 4, 11._
13. Ji awer, leeve Bröder, lat ju nich verdreten, Gudes to dohn. _Gal. 6,
9._
14. Wenn awer Jemand nich gehorsam is unse Wort, dat düsse Breef
enthollt, den makt bekannt un hebbt Nicks mit em to schaffen, up dat he
sik schämen deiht. _v. 6. Matth. 18, 17. 1. Cor. 5, 9. 11._
15. Doch behandelt em nich as en Fiend, sonnern vermahnt em as en Broder.
_Matth. 18, 15._
16. He awer, de HErr vun Fred, gev ju Fred allerwärts un up allerhand
Wies’. De HErr wes’ mit ju All! _Röm. 15, 33. 16, 20._
17. Ik gröt mit min Paulus-Hand. Dat is dat Teken in alle Breev; so
schriev ik! _1. Cor. 16, 21._
18. Unsen HErrn JEsus Christus Sin Gnad wes’ mit ju All! Amen. _2. Tim.
4, 22._
De Breef is schreven vun Athen.
De eerste Epistel St. Pauli an Timotheus.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, een vun JEsus Sin Apostel, na GOtt unsen HEiland un den HErrn
JEsus Christus, de unse Hoffnung is, Sin Befehl. _Apost. 9, 15. Röm. 1,
1. Kol. 1, 27._
2. An Timotheus, min rechtschaffen Söhn in de Glov, Gnade,
Barmhartigkeit, Fred vun GOtt, unsen Vader un unsen HErrn JEsus Christus!
_Tit. 1, 4._
3. Wenn ik di vermahnt hef, dat du in Ephesus blieven schust, as ik na
Macedonien trock un gewisse Lüd befehln schust, keen anner Lehr to lehrn,
4. Un nich to passen up de Fabeln un de Geslechts-Register, de keen End
hebbt un Fragen upbringen doht, mehr as Beterung to GOtt in de Glov noth
is. _Kap. 4, 7._
5. Denn dat Gebot sin Hauptzweck is Leev vun reinen Harten un vun guden
Geweten un Glov ahn Falsch. _Pred. 12, 13. Röm. 12, 9. 10. 13, 10._
6. Woran wek’ dat hebbt fehln laten un hebbt sik umkehrt to unnütze
Snackerie, _Kap. 6, 4. 20._
7. Wöllt Meisters vun de Schrift wesen un verstaht nich, wat se seggt un
wat se fastsetten doht. _Joh. 3, 10. 1. Tim. 6, 4._
8. Wi weet awer, dat dat Gesetz gut is, wenn man dat recht bruken deiht,
_Röm. 7, 12._
9. Un weet, dat för den Gerechten keen Gesetz geven is, sonnern för de
Ungerechten un Ungehorsamen, de Gottlosen un Sünders, de Unhilligen un
Ungeistlichen, de Vadermörders un Modermörders, de Mörders,
10. De Horers, un de, weke mit Jungs Schann drievt, de Minschen stehlen
doht, de Lögners, de Meeneedigen, un all wat sunst noch gegen de gesunde
Lehr is; _2. Mos. 21, 16._
11. Na den hilligen GOtt Sin herrliche Evangelium, dat mi anvertrut is.
_Kap. 6, 15._
12. Un ik dank unsen HErrn JEsus Christus, de mi stark makt un mi för tru
holn hett un in dat Amt sett hett; _Apost. 9, 15._
13. De ik vördem en Lästerer un en Verfolger un en Schimpbroder weer;
awer mi is Barmhartigkeit wedderfahrn, denn ik hef dat dummer Wies’ dahn,
in Unglov.
14. Unsen HErrn Sin Gnad is awer desto rieker west, togliek mit de Glov
un de Leev, de in Christus JEsus is.
15. Denn dat is toverlässig un en kostbar Wort, dat Christus JEsus in de
Welt kamen is, de Sünder selig to maken, mank wek’ ik de grötste bün.
_Matth. 18, 11._
16. Awer darum is mi Barmhartigkeit wedderfahrn, up dat an mi besonders
JEsus Christus wiesen dä all sin Geduld, to en Exempel för de, de an Em
gloven un dat ewige Leven arven schüllt.
17. Awer GOtt, den ewigen König, den Unvergänglichen, den Unsichtbaren,
un alleen Wiesen, wes’ Ehr un Pries in Ewigkeit! Amen.
18. Min Söhn Timotheus, ik empfehl di düt Gebot, dat na de
Prophezeiungen, de öwer di makt sünd, du darna düssen guden Kampf kämpfen
deihst, _Kap. 6, 12. Jud. v. 3._
19. Un den Glov un en gud Geweten hest, wat wek’ vun sik stött un an den
Glov Schipbruch leden hebbt; _Kap. 3, 9._
20. Mank wek’ Hymenäus un Alexander sünd, de ik den Satan öwergeven hef,
dat se tüchtigt ward un nich mehr lästert. _2. Tim. 2, 17. 1. Cor. 5, 5._
Dat 2. Kapitel.
1. So vermahn ik nu, dat man vör all Ding doh Bitt, Gebet, Vörbitt un
Dankseggung vör alle Minschen, _Phil. 4, 6._
2. För de Königs un alle Obrigkeit, up dat wi en ruhig, stille Leven
föhrn künnt in alle Gottsfurcht un Ehrbarkeit.
3. Denn dat is gut, darto ok angenehm vör GOtt, unsen HEiland, _Kap. 4,
10._
4. Weke will, dat alle Minschen hulpen ward, un se to de Erkenntnis vun
de Wahrheit kamt. _Ezech. 18, 23. 2. Pet. 3, 9._
5. Denn dat gift Een GOtt un Een Middelsmann twischen GOtt un de
Minschen, ik meen de Minsch JEsus Christus, _Jes. 45, 21. 22. Joh. 17, 3.
Ebr. 12, 24._
6. De Sik Sülvst geven hett to en Erlösung för Alle, up dat düt to sin
Tied predigt war. _Gal. 1, 4. Kap. 2, 20. Tit. 2, 14._
7. Darto ik sett bün as Prediger un Apostel (ik segg de Wahrheit in
Christus un leeg nich,) en Lehrer vun de Heiden in den Glov un in
Wahrheit. _Apost. 9, 15. 13, 2. 22, 14. 2. Tim. 1, 11._
8. So will ik nu, dat de Mannslüd beden an jeden Ort un hillige Hann hoch
holn schüllt ahn Torn un Twiefel.
9. So ok de Fruens, dat se in anständige Kleeder mit Scham un Tucht sik
schmückt, nich mit Haarflechten, oder Parlen, oder Gold, oder kostbare
Kleederstaat; _Jes. 3, 16. 1. Pet. 3, 3._
10. Sonnern so as sik dat för Fruens schicken deiht, de Gottseligkeit in
gude Warke bewiest. _Kap. 5, 10._
11. En Fru schall in de Still lehrn mit alle Unnerdänigkeit. _Eph. 5, 22._
12. En Fru awer verlöv ik dat nich, dat se lehrn deiht, ok nich, dat se
den Mann sin Herr is, sonnern se schall still wesen. _1. Cor. 14, 34. 1.
Mos. 3, 16._
13. Denn Adam is eerst makt, naher Eva.
14. Un Adam war nich verföhrt, de Fru awer war verföhrt un hett de
Öwertredung upbrocht. _1. Mos. 3, 6. Sir. 25, 32._
15. Se ward awer selig warrn dörch Kinnertügen, wenn se in den Glov, un
in de Leev, un in de Hilligung, togliek mit de Tucht blieven deiht.
Dat 3. Kapitel.
1. Dat is wol gewis un wahr, wenn Jemand na en Bischofsamt trachten
deiht, de söcht en kostbar Wark. _Apost. 20, 28._
2. En Bischof schall awer unsträflich wesen, Een Fru ehr Mann, nüchtern,
mäßig, gastfrie, düchtig to lehrn; _3. Mos. 21, 17. Tit. 1, 6. 7._
3. Nich en Wiensüper, nich puchen, nich unehrlich Handwark drieven,
sonnern gelind, nich striedsüchtig, nich giezig; _3. Mos. 10, 8. Tit. 1,
7._
4. De sin egen Hus wol besorgen deiht, de gehorsame Kinner hett mit all
Ehrbarkeit; _1. Sam. 2, 12._
5. (Wenn awer Jemand sin egen Hus nich to besorgen weet, wa ward he GOtt
Sin Gemeen vörstahn könn?)
6. Nich Een, de sik vör Korten bekehrt hett, up dat he nich stolt is un
sik wichtig maken deiht, un in den Düvel sin Gericht falln deiht. _v. 11.
Sir. 23, 1._
7. He mutt awer ok en gut Tügnis hebben vun de, de buten sünd, up dat he
nich in den Düvel sin Lästerung un Strick falln deiht. _Kap. 5, 10. 1.
Cor. 5, 12. 13._
8. Gliekerwies schüllt ok de Diakonen ehrbar wesen, nich duppeltungig,
keen Wiensüpers, keen unehrlich Handwark drieven;
9. De dat Geheemnis vun de Glov in rein Geweten hebbt.
10. Un desülvigen schüllt eerst up Prov anstellt warrn un denn mag se de
Deenst geven warrn, wenn Nicks an se uttosetten is.
11. Gliekerwies schüllt ok ehr Fruens ehrbar wesen, keen Klatschsösters,
nüchtern, tru in all Ding’. _Tit. 2, 3._
12. Een Diakon schall nich mehr as een Fru hebben un sin Kinner uptrecken
un sin egen Hus gut regeern.
13. Wokeen awer gut deent hett, de erwarvt sik sülvst en guden Upgang un
grote Freudigkeit in de Glov an JEsus Christus. _Matth. 25, 21. Joh. 3,
21._
14. All düt schriev ik di un höp, bald to di hen to kamen;
15. Schull dat awer noch sik wat hentrecken, dat du weten deihst, woans
du wandeln schast in GOtt Sin Hus, weke is den lebendigen GOtt Sin
Gemeen, en Pieler un Grundvest vun de Wahrheit. _2. Tim. 2, 20._
16. Un unwedderspreklich grot is dat Geheemnis vun de Gottseligkeit: GOtt
is apenbart in dat Fleesch, rechtfardigt in den GEist, de Engeln kund
warn, de Heiden predigt, vun de Welt glovt, upnahmen in de Herrlichkeit.
_Joh. 1, 14. Mark. 16, 19._
Dat 4. Kapitel.
1. De GEist awer seggt dütlich, dat in de letzte Tieden, weke vun de Glov
affalln un de verföhrerischen Geister un de Düvel ehr Lehren anhangen
warrn; _Dan. 7, 25. 2. Tim. 3, 1. 2. Pet. 3, 3. Jud. v. 18. 1. Joh. 2,
18._
2. Dörch de, weke in Schienhilligkeit mit Lögen umgaht un brandmarkt sünd
in ehr Geweten.
3. Un verbedt, to frien, un de Spies nich to eten, de GOtt schapen hett,
dat de Glövigen un de de Wahrheit erkennt, se mit Dankseggung nehmt. _1.
Mos. 9, 3. 1. Cor. 10, 30. 31._
4. Denn Allns, wat GOtt makt hett is gut un Nicks verwerflich, wenn dat
mit Dankseggung annahmen ward. _1. Mos. 1, 31. Apost. 10, 15._
5. Denn dat ward hilligt dörch GOttes Wort un dat Gebet.
6. Wenn du all düt de Bröder vörhöllst, so warrst du en gude Deener vun
JEsus Christus wesen, uptrocken in de Wör’ vun de Glov un vun de gude
Lehr, wobi du ja ok ümmer wesen büst. _2. Tim. 1, 5._
7. Du schast Nicks to dohn hebben mit de ungeistlichen un awerglövischen
Fabeln. Öv di awer in de Gottseligkeit, _Kap. 1, 4. 6, 20. 2. Tim. 2, 16.
23. Tit. 1, 14. 3, 9._
8. Denn den Lief sin Övung is to wenig nütz, awer de Gottseligkeit is to
all Ding nütz un hett de Tosag’ vun düt un dat tokünftige Leven. _Kap. 6,
6._
9. Dat is ganz gewißlich wahr un en tovertrut Wort. _Kap. 1, 15._
10. Denn darför arbeit wi ok un ward darum schimpt, wiel wi up den
lebendigen GOtt höpt, de alle Minschen ehr HEiland is, besonners awer de
Glövigen ehr. _Tit. 2, 10. 11. Eph. 5, 23._
11. All düt schast du befehln un lehrn.
12. Nüms schall din Jugend verachten, du schast awer en Vörbild in Wort,
Wandel, Leev, GEist, Glov un Keuschheit vör de Glövigen wesen. _Tit. 2,
15._
13. Hol an mit dat Lesen, Vermahnen, Lehrn, bet dat ik kam. _Joh. 5, 39._
14. Lat nich ut Acht de Gav, de di geven is na de Prophezeiung dörch de
Öllsten ehr Handupleggen. _Kap. 5, 22. Apost. 6, 6. 8, 17._
15. All düt schast du dohn un di dat hengeven, up dat Jedereen sehn kann,
wa du in alle Ding’ tonehmen deihst.
16. Du schast up di sülvst Acht hebben un up de Lehr, bliev fast in düsse
Stück. Denn wenn du dat deihst, warst du di sülvst un de di hört, selig
maken. _Röm. 11, 14._
Dat 5. Kapitel.
1. Du schast keen olen Mann utschelln, sonnern em vermahnen as en Vader;
de junge Lüd as Bröder. _3. Mos. 19, 32._
2. De olen Fruens as Moders, de jungen as Swestern, mit alle Keuschheit.
_Joh. 19, 27._
3. Du schast de Wittfruens, de rechte Wittfruens sünd, in Ehren holn.
4. Hett awer en Wittfru Kinner oder Kinners Kinner, so schall se de
Kinner un ehr Kinner eerst lehrn, ehr egen Hüs’ göttlich to regeren un
de Öllern Gliekes to vergelln, denn dat is woldahn un angenehm vör GOtt.
_Sir. 3, 13. 14._
5. Dat is awer en rechte Wittfru, de eensam is, de ehr Hoffnung up GOtt
stellt un Dag un Nacht in Gebet un Flehn blift. _Luk. 2, 37. 18, 1._
6. Weke awer in Wollust leven deiht, de is lebendig dod. _Röm. 8, 13._
7. Erinner se hieran, so dat an se Nicks uttosetten is.
8. Wenn awer Jemand för de Sienigen, besonners sin egen neegsten
Verwandten nich sorgen deiht, de is vun de Glov affulln un is slechter as
en Heid. _Gal. 6, 10. 2. Tim. 3, 5._
9. Lat blot een Wittfru wählt warrn, de unner sößtig Jahr olt is un de
een Mann sin Fru west is,
10. Un de en Tügnis vun gude Warke hett, wenn se Kinner uptrocken hett,
wenn se gastfrie wesen is, wenn se de Hilligen ehr Föt wuschen hett, wenn
se de Bedrövten hulpen hett un wenn se ümmer gude Warke dahn hett. _Ebr.
13, 2._
11. Mit de jungen Wittfruens awer schast du Nicks to dohn hebben, denn
wenn se üppig warn sünd gegen Christus, so wüllt se frien.
12. Un hebbt ehr Ordeel, wiel se vun de eerste True afweken sünd.
13. Darbi sünd se ful un lopt in de Hüs’ umher, se sünd awer nich blot
ful, sonnern ok klatschig un näs’wies un red, wat nich wesen schall.
_Spr. 7, 11._
14. So will ik nu, dat de jungen Wittfruens friet, Kinner gebärt,
husholt, den Weddersaker keen Orsak gevt, to schelln. _1. Cor. 7, 9._
15. Denn Weken hebbt sik all umdreiht na den Satan hen.
16. Wenn awer en glövig Mann oder en glövige Fru Wittwen hett, de schall
för desülvigen sorgen, un se nich de Gemeen to Last falln laten, up dat
de, de rechte Wittfruens sünd, nog hebbt.
17. De Öllsten, de ehr Amt gut vörstaht, de schüllt doppelt ehrt warrn,
besonners de in dat Wort un in de Lehr arbeiden doht. _Röm. 12, 8. 15,
27._
18. Denn de Schrift sprickt: Du schast den Ossen, de döschen deiht, nich
dat Mul tobinnen, un: en Arbeider is sin Lohn werth. _5. Mos. 25, 4. 1.
Cor. 9, 9. Luk. 10, 7._
19. Nimm keen Klag an gegen en Öllsten, wenn nich twee oder dree Tügen
sünd. _Joh. 8, 17._
20. De nu sündigen doht, de straf vör All, up dat ok de Annern bang ward.
_Eph. 5, 12. 13._
21. Ik betüg vör GOtt un den HErrn JEsus Christus, un de uterwählten
Engels, dat du all düt holn schast ahn Vörordeel un dat du Nicks deihst
na Gunst.
22. Du schast Nüms gliek de Hand upleggen, ok an fremde Sünd keen Deel
hebben. Hol di sülvst keusch! _Apost. 6, 6._
23. Drink nich ümmer Water, sonnern bruk en beten Wien wegen din Mag,
wiel du so oft krank büst. _Ps. 104, 15._
24. Enige Minschen ehr Sünd sünd apenbar, dat man se gliek richten kann,
weke ehr awer ward naher apenbar.
25. Gliekerwies sünd ok Enige ehr gude Warke gliek apenbar, un de Annern
ehr blivt ok nich verborgen. _Gal. 5, 22._
Dat 6. Kapitel.
1. De Knechte, de lieveegen sünd, schüllt ehr Herrn in all Ehren holn, up
dat nich GOtt Sin Nam un Lehr verlästert ward. _Eph. 6, 5._
2. De, weke awer glövige Herren hebbt, de schüllt se nich verachten, wiel
se Bröder sünd; sonnern schüllt noch veel mehr up ehr Deenst passen,
wiel se glövig un se leef sünd un an de Woldaht Andeel hebbt. All düt
schast du lehrn un vermahnen. _Kap. 4, 11. Tit. 3, 8._
3. Wenn Jemand anners lehrt un nich bi unsen HErrn Christus Sin gesunde
Wör’ un bi de Lehr vun de Gottseligkeit blieven deiht, _Gal. 1, 6-9. 2.
Tim. 1, 13._
4. Bi den süht dat düster ut un he weet Nicks, sonnern he is krank vun
Fragerie un Wortstriederie, ut weke Nied, Striet, Schimpen, böse Verdacht
kamen deiht.
5. Partiehader vun son Minschen, de ehr Sinn nich mehr hebbt un vun de
Wahrheit af sünd, de meenen doht, Gottseligkeit wes’ en Gewarv. Vun son
hol di wiet af!
6. De hett awer veel Gewinn, de gottselig un tofreden is. _Kap. 4, 8.
Spr. 15, 16. Phil. 4, 11-12._
7. Denn wi hebbt Nicks in de Welt brocht, darum is dat apenbar, wi ward
ok Nicks rut nehmen. _Pred. 5, 14._
8. Hebbt wi awer Nahrung un Kleeder, so lat uns tofreden wesen. _1. Mos.
28, 20. Spr. 30, 8._
9. Denn de riek warrn wüllt, de fallt in Versökung un Strick un veele
dörichte un schädliche Lüste, de de Minschen in’t Verdarven un Verdammnis
stöten doht. _Spr. 23, 4. 28, 22. Sir. 27, 1._
10. Denn de Giez is de Wottel vun all Övel; Enige sünd vun düsse Lust
dreven, un vun de Glov gahn un makten sik sülvst veel Pien. _2. Mos. 23,
8._
11. Awer du Minsch vun GOtt, mak, dat du vun so wat weg kummst! Strev
awer ivrig na de Gerechtigkeit, de Gottseligkeit, de Glov, de Leev, de
Geduld, un de Sachtmoth; _2. Tim. 2, 22._
12. Kämpft den guden Kampf för de Glov, griep awer na dat ewige Leven,
woto du ok beropen büst un en gude Bekenntnis vör veele Tügen afleggt
hest. _1. Cor. 9, 25. 26._
13. Ik gebedt di vör GOtt, de all Ding lebendig maken deiht, un vör
Christus JEsus, de vör Pontius Pilatus en gude Bekenntnis afleggt hett,
_5. Mos. 32, 39. Joh. 18, 36. 19, 11._
14. Dat du düt Gebot rein holst, un so dat Nüms wat daran uttosetten
hett, bet up unsen HErrn JEsus Christus Sin Erschienung.
15. Weke sehn laten ward to sin Tied de Selige un alleen Gewaltige, de
Herr vun alle Herren. _Offenb. 17, 14. 19, 16. 5. Mos. 10, 17._
16. De alleen Unstarvlichkeit hett, de in en Licht wahnen deiht, wo Nüms
henkamen kann, den keen Minsch sehn hett noch sehn kann, den wes’ Ehr un
ewig Riek! Amen.
17. De Rieken vun düsse Welt schast du gebeden, dat se nich stolt sünd,
ok nich höpt up den ungewissen Riekdom, sonnern up den lebendigen GOtt,
de uns rieklich allerhand to geneeten gift. _Ps. 62, 11._
18. Dat se Gudes doht, riek ward an gude Warke, geern geven un helpen
doht, _5. Mos. 15, 7. 10._
19. Schätz sammelt to en guden Grund för se sülvst, up dat Tokünftige,
dat se dat ewige Leven erlangt.
20. O, Timotheus! bewahr, wat di anvertrut is, un hol di wiet af vun dat
ungeistliche, lose Klatsch un vun de Striederien vun de, de sik so nennt
ahn dat to wesen, _2. Tim. 1, 14. 1. Tim. 4, 7._
21. To weke sik weke holn doht un sünd vun de Glov afgahn. De Gnad wes’
mit di! Amen. _Kap. 1, 6. 2. Tim. 2, 18._
Schreven vun Laodicea, de en Hauptstadt vun dat Land Phrygia
Pacatiana is.
De anner Epistel St. Pauli an Timotheus.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, een vun JEsus Christus Sin Apostel, dörch GOtt Sin Willn, na
de Tosag’ vun dat Leven in Christus JEsus, _Kap. 2, 10. Joh. 1, 4. 1.
Joh. 5, 11-13._
2. An min leeven Söhn Timotheus, Gnad, Barmhartigkeit, Fred vun GOtt, den
Vader, un Christus JEsus, unsen HErrn. _1. Cor. 7, 25. 1. Tim. 1, 2. Tit.
1, 4._
3. Ik dank GOtt, den ik deen vun min Öllern her mit rein Geweten, dat ik
ahn Uphörn an di denk in min Gebet Dag un Nacht. _Apost. 23, 1. 24, 16.
Röm. 1, 8. 9._
4. Mi verlangt darna, di to sehn, wenn ik an din Thranen denk, up dat ik
vull vun Freud ward.
5. Un erinner mi an de ungehüchelte Glov in di, de vörher in din
Grotmoder Lois un din Moder Eunike wahnen dä, bün awer gewiß, ok in di.
_Apost. 1, 10._
6. Wegen weke Sak ik di erinnern will, dat du upwecken deihst de Gav vun
GOtt, de in di is, dörch dat Upleggen vun min Hann. _1. Thess. 5, 19. 1.
Tim. 4, 14._
7. Denn GOtt hett uns nich den Geist vun de Furcht geven, sonnern den
Geist vun de Kraft un de Tucht. _Röm. 8, 15._
8. Darum scham di nich öwer dat Tügnis vun unsen HErrn, noch öwer mi, de
ik Sin Gefangene bün, sonnern stah ok wat ut um dat Evangelium willn, as
ik, na GOtt Sin Kraft,
9. De uns selig makt hett un beropen mit en hilligen Rop, nich na unse
Warke, sonnern na sin Vörsatz un Gnad, de uns geven is in Christus JEsus
vör de Welt ehr Tied, _Tit. 3, 5._
10. Nu awer apenbart dörch unsen HEiland JEsus Christus Sin Erschienung,
de den Dod de Macht nahmen un dat Leven un en unvergänglich Wesen an dat
Licht brocht hett dörch dat Evangelium, _Röm. 16, 25. Jes. 25, 8. Hohel.
13, 14. 1. Cor. 15, 55. 57. Ebr. 2, 14._
11. Den ik sett bün as en Prediger un Apostel un en Lehrer vun de
Heiden. _1. Tim. 2, 7._
12. Wegen weke Sak ik so veel utstahn mutt, awer ik scham mi nich
daröwer, denn ik weet, an wen ik gloven doh un bün gewiß, dat He mi dat,
wat He mi anvertrut hett, mi upheven kann bet up jenen Dag.
13. Hol an dat Vörbild vun de gesunden Wör’, de du vun mi hört hest, vun
de Glov un vun de Leev in Christus JEsus. _1. Tim. 6, 3. Tit. 2, 1._
14. Dat gude Pand, wat di anvertrut is, hol fast dörch den hilligen
GEist, de in uns wahnen deiht. _v. 12. 1. Tim. 6, 20._
15. Dat weetst du, dat sik wend hebbt vun mi All, de in Asien sünd, mank
weke is Phigellus un Hermogenes.
16. De HErr wes’ barmhartig gegen Onesiphorus sin Hus, denn he hett mi
oft erquickt un hett sik för min Keden nich schamt;
17. Sonnern as he in Rom weer, besöch he mi flietig un funn mi. _Apost.
28, 16._
18. De HErr gev em, dat he finnen deiht Barmhartigkeit an jenen Dag. Un
wa veel he mi to Ephesus deent hett, weetst du am besten.
Dat 2. Kapitel.
1. So wes’ nu stark, min Söhn, dörch de Gnad in Christus JEsus.
2. Un wat du vun mi hört hest dörch veele Tügen, dat anvertru’ true
Minschen, de dar düchtig sünd, Annere ok to lehrn. _1. Tim. 3, 2._
3. Hol in’t Lieden ut as en gude Kriegsmann vun JEsus Christus. _Kap. 1,
8. 4, 5._
4. Nüms, de in den Krieg geiht, kümmert sik um Nahrungssorgen, up dat he
den gefallt, de em annahmen hett. _1. Cor. 9, 25._
5. Un wenn Jemand ok kämpfen deiht, he ward doch nich krönt, wenn he nich
recht kämpfen deiht.
6. De Ackersmann awer, de den Acker bebut, schall toeerst de Frucht
darvun geneeten. Paß up, wat ik segg!
7. De HErr awer ward di in alle Ding’ Verstand geven.
8. Hol in’t Gedächtnis JEsus Christus, de upstahn is vun de Doden, ut
David sin Samen, na min Evangelium. _1. Cor. 15, 4. 20. 2. Sam. 7, 12._
9. För dat ik veel lieden mutt bet to Keden, as en Öveldoer, awer GOttes
Wort is darum nich bunnen. _Eph. 3, 1. 13. Phil. 2, 17._
10. Darum dreg ik Allns wegen de Uterwählten, up dat se ok de Seligkeit
in Christus JEsus, mit ewige Herrlichkeit kriegen doht. _Phil. 2, 17.
Kol. 1, 24._
11. Darup künnt wi uns verlaten: Blievt wi mit dod, so ward wi mit leven;
_Röm. 6, 5. 1. Pet. 4, 13._
12. Wenn wi mit utholt, so ward wi mit herrschen; verleugnet wi, so ward
He uns ok verleugnen; _Matth. 10, 33. Luk. 9, 26._
13. Glovt wi nich, He blift tru, He kann Sik sülvst nich untru warrn.
_Röm. 3, 3. 4. Mos. 23, 19._
14. An dat erinner se un betüg vör den HErrn, dat se nich wegen Wör’
striet, wat to Nicks nütz is, as de to verkehrn, de tohörn doht. _1. Tim.
6, 4. Tit. 3, 9._
15. Beflietige di, di GOtt as en rechtschaffen un unsträflichen Arbeider
to bewiesen, de dat Wort vun de Wahrheit recht utdeelen deiht. _1. Tim.
4, 6. Tit. 2, 7. 8._
16. Gev di nich mit ungeistliche lose Klatsch af, denn dat helpt veel to
en ungöttlich Wesen. _1. Tim. 4, 7. Tit. 1, 14. 3, 9._
17. Un ehr Wort fritt um sik as de Krev, mank weke is Hymenäus un
Philetus. _1. Tim. 1, 20._
18. Weke de Wahrheit verdreiht hebbt un seggen doht, de Uperstahung is
all west, un hebbt wek ehrn Gloven verkehrt.
19. Awer de faste Grund vun GOtt besteiht un hett düt Siegel: »De HErr
kennt de Sienen,« un: »De schall vun de Ungerechtigkeit aftreden, de
Christus Sin Nam nennen deiht!«
20. In en grot Hus awer is nich blot golden un sülvern Geschirr, sonnern
ok holten un steenern, un wek to Ehren, wek to Schann.
21. Wenn nu Jemand sik vun son Lüd rein hollt, de ward en hilligmakt Fatt
wesen to de Ehr, vun den Husherrn brukt, un to all gude Wark bereit.
22. Flücht di awer vör de Lüste vun de Jugend, strev awer na de
Gerechtigkeit, de Glov, de Leev, den Freden, mit All de den HErrn anropt
vun reinen Harten. _1. Tim. 6, 11._
23. Awer hang di nich an dörichte un unnütze Fragen, denn du weetst, dat
se blot Stried tügt. _1. Tim. 4, 7. 6, 4._
24. En Knecht vun den HErrn awer schall nich striedsüchtig wesen, sonnern
fründlich gegen Jedereen, düchtig, annern to lehrn, de de Bösen verdregen
kann mit Sachtmoth, _Tit. 1, 7. 9._
25. Un straf de sik upsetten doht, to versöken, ob GOtt se nich
dermaleenst Buß geven deiht, de Wahrheit to erkennen,
26. Un wedder nüchtern warrn ut den Düvel sin Strick, vun den se fungen
sünd, sin Willen to dohn.
Dat 3. Kapitel.
1. Du schast awer weten, dat in de letzte Dag’ grulige Tieden kamen ward.
_1. Tim. 4, 1._
2. Denn dar ward Minschen wesen, de vun sik sülvst holt, giezig,
ruhmredig, stolt, Lästerers, ehr Öllern ungehorsam, undankbar,
ungeistlich. _Röm. 1, 29-31._
3. Upsetzig, unversöhnlich, Schänder, liederlich, wild, ungefällig,
4. Verräders, Frevlers, upblast, de de Wollust leever hebbt, as GOtt;
_Phil. 3, 19._
5. De sik den Anschien vun en gottselig Wesen gevt, awer de Kraft darvun
leegt se af. Mit son schast du Nicks to dohn hebben. _Matth. 7, 15. Tit.
1, 16. Matth. 18, 17._
6. Mank se sünd wek, de sik in de Hüs’ sliekt, de Fruenslüd, de mit Sünd
beladen sünd un allerhand Lüst hebbt, gefangen nehmt, _Matth. 23, 14.
Mark. 12, 40._
7. Ümmerlos lehrt un doch nich to de Erkenntnis vun de Wahrheit kamt. _1.
Tim. 2, 4._
8. Gliek awer, as Jannes un Jambres Moses wedderstahn dän, so staht ok
düsse gegen de Wahrheit, dat sünd Minschen, de nich recht bi Trost sünd,
undüchdig to den Glov. _2. Mos. 7, 11. 22._
9. Awer se ward dat nich lang so drieven, denn ehr Dohrheit ward apenbar
warrn Jedereen, gliek as jener ehr weer.
10. Du awer hest erfahrn min Lehr, min Wies’, min Meenung, min Glov, min
Langmoth, min Leev, min Geduld,
11. Min Verfolgung, min Lieden, de ik utstahn hef in Antiochien, in
Ikonien, in Lystra, wat för Verfolgung ik dar uttostahn harr, un ut All
dat hett de HErr mi erlöst. _Apost. 13, 50. 14, 2. 19, 22. Ps. 34, 20._
12. Un All, de gottselig leven wöllt mutt Verfolgung utstahn. _Ps. 34,
20. Matth. 16, 24. Apost. 14, 22._
13. Mit de bösen un verföhrerischen Minschen awer ward dat je länger je
duller, se verföhrt un ward verföhrt. _1. Tim. 4, 1._
14. Du schast awer in dat blieven, wat du lehrt hest un di anvertrut is,
tomal du weten deihst, vun wen du dat lehrt hest. _Kap. 2, 2._
15. Un wiel du vun lütt up de hillige Schrift weten deihst, kann
desülvige di klok maken to de Seligkeit, dörch de Glov an Christus JEsus.
16. Denn all Schrift, vun GOtt ingeven, döcht wat to de Lehr, to de
Straf, to de Beterung, to de Tüchtigung in Gerechtigkeit; _Röm. 15, 4. 2.
Pet. 1, 19._
17. Dat en Minsch GOttes vullkamen is, geschickt to alle gude Wark. _1.
Tim. 6, 11. 2. Tim. 2, 21._
Dat 4. Kapitel.
1. So betüg ik nu vör GOtt un den HErrn JEsus Christus, de dar kamen ward
to richten de Lebendigen un de Doden mit Sin Erschienung un mit Sin Riek.
_Matth. 25, 31. Joh. 5, 27. Apost. 10, 42. 2. Cor. 5, 10. 2. Thess. 1, 7.
8. 2, 8. 1. Pet. 4, 5._
2. Predig dat Wort, lat nich na, dat mag to rechte Tied oder to Untied
wesen; straf, drau, vermahn mit all Geduld un Lehr. _Jes. 58, 1. Tit. 1,
9. 11. 2. Tim. 2, 24. 2. Tim. 3, 10. 16._
3. Denn dat ward en Tied wesen, wa se de gesunde Lehr nich lieden ward,
sonnern na ehr egen Lüst ward se sik Lehrers upladen, na de ehr Ohren
jöken doht. _1. Tim. 6, 3._
4. Un ward de Ohren vun de Wahrheit kehrn un sik na de Fabeln hen wenden.
_1. Tim. 4, 7. 6, 10. Tit. 1, 10. 14._
5. Du schast awer allerwärts nüchtern wesen, erdräg dat Öwel un doh dat
Wark vun en evangelischen Prediger, un richt din Amt redlich ut. _Apost.
21, 8._
6. Denn ik ward all opfert, un de Tied, dar ik afscheeden warr, is up de
Neeg. _Phil. 1, 23. 2, 17._
7. Ik hef en guden Kampf kämpft, ik hef den Lop vullbrocht, ik hef den
Glov fastholn. _1. Cor. 9, 25. 1. Tim. 6, 12. Ebr. 12, 1. Phil. 3, 14._
8. Vun nu af an is de Gerechtigkeit ehr Kron för mi henleggt, de mi de
HErr, de gerechte Richter, an jenen Dag geven ward, nich awer mi alleen,
sonnern All, de Sin Erschienung leef hebbt. _Kap. 2, 5. 1. Pet. 5, 4.
Jak. 1, 12. Offenb. 2, 10._
9. Süh to, dat du bald na mi her kamen deihst. _v. 21._
10. Denn Demas hett mi verlaten un düsse Welt leef gewunnen un is na
Thessalonich trocken, Cresens na Galatien, Titus na Dalmatien. _Kol. 4,
14. 2. Tim. 1, 15._
11. Lukas is alleen bi mi. Markus nimm to di hen un bring em mit, denn he
is mi nützlich ton Deenst. _Apost. 15, 37. Kol. 4, 10._
12. Tychikus hef ik na Ephesus hen schickt. _Apost. 20, 4. Eph. 6, 21.
Kol. 4, 7._
13. Den Mantel, den ik in Troas bi Carpus leet, bring mit, wenn du kamen
deihst, un de Böker, besonners dat Pergament.
14. Alexander, de Smid, hett mi veel Böses dahn, de HErr ward em na sin
Wark betalen. _1. Tim. 1, 20. 2. Sam. 3, 39. Ps. 28, 4._
15. Vör den nimm du di ok in Acht, denn he hett unse Wör’ stark
wedderspraken.
16. In min eerste Verantwordung hett Nüms mi bistahn, sonnern se leeten
mi All in Stich. Dat schall se awer nich torekent warrn. _Joh. 16, 32. 2.
Tim. 1, 15._
17. De HErr awer hett mi bistahn un mi stark makt, up dat dörch mi de
Predigt bestätigt war un alle Heiden dat hörn dän. Un ik bün erlöst ut
den Löwen sin Rachen. _Apost. 23, 11. 27, 23. 12, 11._
18. De HErr awer ward mi erlösen vun all Öwel un uthelpen to Sin
himmlische Riek; den wes’ Ehr vun Ewigkeit to Ewigkeit! Amen. _Röm. 9, 5.
16, 27. Gal. 1, 5. 1. Tim. 6, 16._
19. Gröt’ Prisca un Aquilas, un Onesiphorus sin Hus. _Apost. 18, 2. Röm.
16, 3. 2. Tim. 1, 16._
20. Erastus bleev in Corinth, Trophimus awer leet ik krank in Miletus.
_Apost. 19, 22. 20, 4. 21, 29._
21. Süh to, dat du vör den Winter kamen deihst. Eubulus, Pudens, Linus,
Claudia un all de Bröder gröt’ di.
22. De HErr JEsus wes’ mit din Geist! De Gnad wes’ mit ju! Amen. _Tit. 3,
15._
Schreven vun Rom, de annner Epistel an Timotheus, as Paulus ton
annern Mal vör den Kaiser Nero stellt weer.
De Epistel St. Pauli an Titus.
Dat 1. Kapitel.
1. Paulus, GOtt Sin Knecht, un een vun JEsus Christus Sin Apostel, to
GOtt Sin Utwählten ehrn Glov un de Erkenntnis vun de Wahrheit to de
Gottesfurcht, _1. Tim. 3, 16. 6, 3._
2. In de Hoffnung up dat ewige Leven, wat toseggt hett, GOtt, de nich
leegen deiht, vör de Welt ehr Tied, _Röm. 1, 2._
3. Awer apenbart hett to Sin Tied Sin Wort dörch de Predigt, de mi
anvertrut is, na GOtt, unsen HEiland Sin Befehl: _Eph. 1, 9. 10. Apost.
9, 6. 15. 20, 24. Gal. 1, 1. 1. Thess. 2, 4._
4. An Titus, min rechtschaffen Söhn na unse beide Glov, Gnad,
Barmhartigkeit, Freden vun GOtt, den Vader un den HErrn JEsus Christus,
unsen HEiland! _1. Tim. 1, 2. Eph. 1, 2. Kol. 1, 2._
5. Darum leet ik di up Kreta, dat du schast to End bringen, wa ik dat
laten harr un besetten de Städ umher mit Öllsten, as ik di befahlen harr;
6. Wo Een is unsträflich, Een Fru ehr Mann, de glövige Kinner hett, nich
berüchtigt, dat se liederlich un ungehorsam sünd. _3. Mos. 21, 17. 1.
Tim. 3, 2. 1. Pet. 5, 3._
7. Denn en Bischof schall unsträflich wesen, as een vun GOtt Sin
Husholers, nich eegensinnig, tornig, keen Wiensüper, nich puchen, keen
unehrlich Geschäft drieven; _3. Mos. 10, 9. Ezech. 44, 21._
8. Sonnern gastfrie, dat Gude leef hebben, züchtig, gerecht, hillig,
keusch,
9. Un sik an dat Wort holen, dat gewiß is un lehrn kann, up dat he
mächtig is, to vermahnen dörch de gesunde Lehr, un to strafen den, de
weddersprickt. _2. Thess. 2, 15._
10. Denn dar sünd veele freche un unnütze Snackers un Verföhrers,
besonders de ut de Besniedung;
11. Weke man dat Mul stoppen mutt, de dar ganze Hüs’ afwend un lehrt, wat
Nicks döcht, för schändlichen Gewinn. _Matth. 22, 34. 2. Tim. 3, 6._
12. Een vun se hett seggt, ehr eegen Prophet: De Kreters sünd ümmer
Lögners, leege Deerder, un fule Bük.
13. Düt Tügnis is wahr. Wegen de Sak schast du se scharp strafen, up dat
se gesund in de Glov sünd. _2. Tim. 4, 2._
14. Un nich achten doht up de jüdischen Fabeln un Minschengebote, de sik
vun de Wahrheit afwenden doht. _1. Tim. 4, 7._
15. För de Reinen is Allns rein, för de Unreinen awer un Unglövigen is
Nicks rein, sonnern unrein is beides, ehr Sinn un Geweten. _Matth. 15,
11. Röm. 14, 20._
16. Se seggt, se erkennt GOtt, awer mit ehr Warke straft se dat Lögen,
denn se sünd en Gruel vör GOtt, un gehorcht nich un sünd to all gude Wark
undüchtig. _2. Tim. 3, 5._
Dat 2. Kapitel.
1. Du awer schast reden, as sik dat hört na de gesunde Lehr. _1. Tim. 6,
3. 2. Tim. 1, 13._
2. De Olen schüllt nüchtern wesen, ehrbar, züchtig, gesund in den Glov,
in de Leev, in de Geduld;
3. De olen Fruens gliekerwies, dat se sik upföhrt, as dat de Hilligen
tokummt, keen Lästermüler wesen, keen Wiensüpers, gude Lehrerinnen; _1.
Tim. 2, 9. 3, 11. 1. Pet. 3, 1-5._
4. Se schüllt de jungen Fruens lehrn, ehrbar to wesen, ehr Manns un ehr
Kinner leef to hebben,
5. Se schüllt sittsam wesen, keusch, hüslich, gut, ehr Mannslüd
unnerdahn, up dat GOtt Sin Wort nich verlästert ward. _Eph. 5, 23._
6. Gliekerwies schast du de jungen Mannslüd vermahnen, dat se ehrbar sünd.
7. Allerwärts awer stell di sülvst to en Vörbild vun gude Warke, mit
unverfälschte Lehr, mit Ehrbarkeit, _1. Tim. 4, 12. 1. Pet. 5, 3._
8. Mit en gesund, unanfechtbar Wort, up dat de Wedderstrevende sik scham
un keen Orsak hef, Leeges vun uns to seggen.
9. De Knechte, dat se ehr Herrschaft unnerdahn sünd, in all Ding to
Gefalln levt un nich gegenan blefft, _Eph. 6, 5. Kol. 3, 22. 1. Tim. 6,
1. 1. Pet. 2, 18._
10. Nicks veruntrut, sonnern ümmer rechte True bewiest, up dat se GOtt,
unsen HEiland Sin Lehr in all Stück zieren doht. _1. Tim. 1, 1. Tit. 1,
3. Neh. 5, 9._
11. Denn GOtt Sin heilsame Gnad is för alle Minschen upgahn; _Kap. 3, 4.
1. Joh. 4, 9._
12. Un tüchtigt uns, dat wi schüllt nalaten dat ungöttliche Wesen un de
weltliche Lust, un züchtig, gerecht un gottselig leven in de Welt, _Eph.
1, 4._
13. Un töven up de selige Hoffnung un dat Erschienen vun den groten GOtt
un unsen HEiland, JEsus Christus Sin Herrlichkeit,
14. De Sik Sülvst vör uns geven hett, up dat He uns erlösen dä vun all
Ungerechtigkeit un Sik Sülvst rein mak en Volk to Sin Eegendom, dat ivrig
weer to gude Warke. _Gal. 1, 4. 2, 20. 1. Tim. 2, 6. Ebr. 13, 21._
15. So wat schast du reden un vermahnen un mit ganzen Ernst strafen. Lat
di vun keen verachten. _1. Tim. 4, 12._
Dat 3. Kapitel.
1. Du schast se erinnern, dat se de Fürsten un de Obrigkeit unnerdahn un
gehorsam to all gude Warke bereit sünd, _1. Pet. 2, 13. Eph. 2, 10. 2.
Tim. 3, 17._
2. Nüms slecht makt, keen Stried anfangt, Sachtmödigkeit bewiest gegen
alle Minschen. _Gal. 6, 1. Eph. 4, 2. Phil. 4, 5._
3. Denn wi weern fröher ok unklok, ungehorsam, verbiestert, de Lust un
allerhand Wollust deenend, un wandelten in Bosheit un Nied un haßten uns
enanner. _1. Cor. 6, 11. Eph. 2, 2. 4, 17. 18. 5, 8._
4. Dar awer keem GOtt unsen HEiland Sin Fründlichkeit un
Minschenfründlichkeit: _Kap. 2, 11. 1. Joh. 4, 9._
5. Nich wegen de Gerechtigkeit ehr Wark, de wi dahn harrn, sonnern na Sin
Barmhartigkeit mak He uns selig dörch dat Bad vun de Weddergeburt un dat
Vernien dörch den hilligen GEist, _Eph. 2, 8. 9. 2. Tim. 1, 9._
6. Den He utgaten hett öwer uns in Hüll un Füll dörch JEsus Christus,
unsen HEiland; _Ezech. 36, 25. Joel. 3, 1. Joh. 7, 39._
7. Up dat wi dörch den Sin Gnad gerecht un Arven vun dat ewige Leven sünd
na de Hoffnung; _Röm. 5, 1. 8, 17._
8. Dat is ganz gewiß wahr. Dat schast du fast lehrn, up dat de an GOtt
glövig warn sünd, in en Stand vun gude Warke funnen ward. All düt is de
Minschen gut un nützlich.
9. Du schast Nicks to dohn hebben mit döricht Fragen, Geslechtsregister,
Kiev un Striederien in dat Gesetz, denn se sünd unnütz un dögt Nicks. _1.
Tim. 4, 7._
10. Gev di nich mit en ketzerisch Minsch af, wenn he een oder twee Mal
vermahnt is, _Matth. 7, 15. 1. Cor. 5, 9. 11. Matth. 18, 15._
11. Du schast weten, dat so Een verkehrt is un sündigen deiht, as een de
sik sülvst verordeelt hett. _1. Tim. 6, 4. 5._
12. Wenn ik Artemas oder Tychicus to di hen schicken warr, so mak dat du
na Nikopolis to mi kummst, denn ik hef beslaten, den Winter öwer dar to
blieven. _Apost. 20, 4._
13. Zenas, den Schriftgelehrten, un Apollos, schick bald af un sorg, dat
se Nicks fehln deiht. _Apost. 18, 24. 1. Cor. 1, 12._
14. Lat awer de Unsen lehrn, dat se in den Stand vun gude Warke sik
finnen lat, wa se nödig sünd, up dat se nich unfruchtbar funnen ward.
_Eph. 4, 28. 1. Tim. 6, 18. Matth. 7, 19. Phil. 4, 17._
15. All, de bi mi sünd, gröt’ di. Gröt All, de uns in de Glov leef hebbt.
De Gnad wes’ mit ju all! Amen. _Gal. 5, 6._
Schreven vun Nikopolis in Macedonien.
De Epistel St. Pauli an Philemon.
1. Paulus, Christus JEsus Sin Gefangene, un Timotheus, de Broder an den
leeven Philemon, unsen Helper, _Eph. 3, 1. 4. 4, 1. 6, 20._
2. Un an de leeve Appia un Archippus, unsen Mitstrieder, un an de Gemeen
in din Hus. _Kol. 4, 17. Röm. 16, 5. 1. Cor. 16, 19._
3. Gnade wes’ mit ju un Freden vun GOtt, unsen Vader, un den HErrn JEsus
Christus! _Kol. 1, 2._
4. Ik dank min GOtt un denk an ju ahn Unnerlat in min Gebet. _Röm. 1, 8.
Eph. 1, 16._
5. Na dat, wat ik hörn doh vun de Leev un de Glov, de du hest an den
HErrn JEsus un an alle Hilligen, _Eph. 1, 15. Kol. 1, 4._
6. Dat din Glov, den wi tosamen hebbt, in di kräftig ward dörch
Erkenntnis vun all dat Gude, dat ji hebbt in Christus JEsus. _Tit. 3, 14.
Ebr. 10, 24._
7. Wi hebbt awer grote Freud un Trost an din Leev, denn de Hilligen ehr
Harten sünd erquickt dörch di, leeve Broder. _2. Cor. 7, 4. 2. Tim. 1,
16._
8. Darum, obgliek ik grote Freudigkeit in Christus hef, di to befehln,
wat sik schickt; _1. Thess. 2, 7._
9. So will ik doch wegen de Leev blot vermahnen, obgliek ik so Een bün
as ik bün, ik meen en ole Paulus, nu awer ok noch JEsus Christus Sin
Gefangene.
10. Ik vermahn di also wegen min Söhn Onesimus, den ik tügt hef in min
Band’n, _Kol. 4, 9. 1. Cor. 4, 15. Gal. 4, 19._
11. Weke insmal di unnütz, nu awer di un mi wat nütz is, den hef ik
wedder henschickt.
12. Nimm em up as weer he min egen Hart.
13. Denn ik wull em bi mi beholn, dat he mi an din Stell deenen dä in de
Band’n vun dat Evangelium; _1. Cor. 16, 17. Phil. 2, 30._
14. Awer ahn din Willn wull ik Nicks dohn, up dat din Woldaht nich
dwungen, sonnern friewillig bi mi bliev. _2. Cor. 9, 7._
15. Vellicht is he awer darum en Tied lang vun di af kamen, dat du em
ewig wedder krigst, _1. Mos. 45, 5._
16. Nu nich mehr as en Knecht, sonnern mehr as en Knecht, en leeve
Broder, besonners för mi, wa veel mehr awer för di, sowol na dat Fleesch,
as in den HErrn! _Matth. 23, 8._
17. Wenn du mi för din Gesellen holn deihst, so kannst du em as mi sülvst
annehmen.
18. Hett he di awer Schaden dahn, oder is he di wat schuldig, dat kannst
du mi anreken.
19. Ik, Paulus, hef dat schreven mit min Hand, ik will dat betalen. Ik
bruk wol nich to seggen, dat du di sülvst mi schuldig büst.
20. Ja, leeve Broder, günn mi, dat ik an di min Vergnögen hef in den
HErrn, erquick min Hart in den HErrn!
21. Ik hef mi up din Glov verlaten, wenn ik düt schrieven doh, denn ik
weet, du warrst mehr dohn, as ik segg. _2. Cor. 7, 15. 16._
22. Mak mi denn ok de Harbarg torecht, denn ik höp, dat ik dörch ju Gebet
ju schenkt warr. _Phil. 1, 25. 2, 24._
23. Epaphras, min Mitgefangen in Christus JEsus, _Kol. 1, 7. 4, 12._
24. Markus, Aristarchus, Demas, Lucas, min Helpmaten, gröt’ di. _Apost.
12, 12. 25. 15, 37. 19, 29. 20, 4. 27, 2. Kol. 4, 10. 14._
25. Unsen HErrn JEsus Christus Sin Gnad wes’ mit ju Geist! Amen.
Schreven vun Rom dörch Onesimus.
De eerste Epistel St. Petri.
Dat 1. Kapitel.
1. Petrus, een vun JEsus Christus Sin Apostels, an de erwählten Fremden
hen un her in Pontus, Galatien, Cappadocien, Asien un Bithynien, _Joh. 7,
35._
2. Na GOtt den Vader Sin Vörsehung, dörch de Hilligung vun den GEist, to
den Gehorsam un de Besprengung vun JEsus Christus Sin Blod. GOtt gev ju
veel Gnad un Freden! _Röm. 8, 29._
3. Lavt wes’ GOtt un uns’ HErrn JEsus Christus Sin Vader, de uns na Sin
grot Barmhartigkeit weddergebarn hett to en lebendige Hoffnung, dörch
JEsus Christus Sin Uperstahung vun de Doden, _2. Cor. 1, 3. Eph. 1, 3._
4. To en Arvdeel, dat niemals vergeiht, nich besmutzt is, un nich
verwelken deiht, dat in den Himmel upbewahrt ward för uns, _Kap. 5, 4._
5. Ju, de ji ut GOtt Sin Macht dörch de Glov bewahrt ward för de
Seligkeit, de torecht makt is, dat se apenbar ward in de letzte Tied,
_Joh. 10, 28. 17, 11._
6. In weke ji ju freun ward, dat ji em en lütte Tied (wo dat sien schall)
trurig sünd in allerhand Anfechtung, _Röm. 5, 3. 2. Cor. 4, 17._
7. Up dat ju Glov rechtschaffen un veel köstlicher funnen ward, as dat
vergänglich Gold, dat dörch dat Füer as echt funnen ward, to Lof, Pries
un Ehr, wenn nu apenbart ward JEsus Christus, _Spr. 17, 3. Sir. 2, 5.
Offenb. 3, 18._
8. Den ji nich sehn un doch leef hebbt un nu an Em gloven doht, ahn Em
to sehn, so ward ji vergnögt wesen mit unutspreklich un herrliche Freud,
_Joh. 20, 29. 2. Cor. 5, 7._
9. Un dat End vun ju Glov kriegen, nämlich de Seelen ehr Seligkeit. _Röm.
6, 22._
10. Na weke Seligkeit söcht hebbt de Propheten, de vun de tokünftig Gnad
up ju propheziet hebbt, _Dan. 9, 23. 24. Luk. 10, 24._
11. Un hebbt grüvelt, up wek un wat för en Tied hendüdt Christus Sin
GEist, de in ehr weer un vörut betügt hett de Lieden, de in Christus sünd
un de Herrlichkeit naher, _Ps. 22, 7. Jes. 53, 3._
12. Weke dat apenbart is. Denn se hebbt dat nich för sik sülvst, sonnern
för uns apenbart, wat ju nu verkündigt is vun de, de ju dat Evangelium
verkündigt hebbt, dörch den hilligen GEist vun den Himmel schickt, wona
ok de Engel begierig sünd, rin to sehn.
13. Darum schört’ up ju Gemöth sin Lenden, west nüchtern un sett ju
Hoffnung ganz up de Gnad, de ju anbaden ward dörch de Apenbarung vun
JEsus Christus, _Jer. 1, 17. Luk. 12, 35._
14. As gehorsame Kinner, un stellt ju nich so as fröher, as ji in
Unwetenheit na de Lust leven dä’t; _Röm. 12, 2._
15. Sonnern na den, de ju beropen hett un hillig is, west ok ji hillig in
ju ganzen Wandel. _Luk. 1, 75._
16. Denn dar steiht schreven: Ji schüllt hillig wesen, denn ik bün
hillig. _3. Mos. 11, 44. 19, 2. Ps. 71, 22._
17. Un tomal ji den as Vader anropen doht, de ahn Ansehn vun de Person
richten deiht, na Jedereen sin Wark, so föhrt ju Wandel so lang ji hier
wallen doht, mit Furcht; _Apost. 17, 31._
18. Un ji schüllt weten, dat ji nich mit vergänglich Sülver oder Gold
erlöst sünd vun ju nicksnutzigen Wandel na de Vaders ehr Wies; _1. Cor.
6, 20. 7, 23. 1. Pet. 4, 3._
19. Sonnern mit dat düre Blod vun Christus, as en unschüllig Lamm, dat
keen Smutzplacken hett;
20. De twar vörher utsehn is, ehr noch de Grund vun de Welt leggt weer,
awer apenbart in de letzte Tied wegen ju, _Röm. 16, 25._
21. De ji dörch Em an GOtt gloven doht, de Em uperweckt hett vun de
Doden, un Em de Herrlichkeit geven, up dat ji Glov un Hoffnung up GOtt
hebben doht. _Joh. 14, 6. Apost. 3, 15._
22. So reinigt nu ju Seelen in den Gehorsam vör de Wahrheit dörch den
GEist, to Broderleev ahn Falsch, un hebbt enanner brünstig leef ut reinen
Harten,
23. As de vun nien gebarn sünd, nich ut vergänglich, sonnern ut
unvergänglich Samen, ik meen ut dat lebendig Wort vun GOtt, dat ewiglich
blieven deiht.
24. Denn all Fleesch is as Gras un all de Minschen ehr Herrlichkeit as
dat Gras sin Blom. Dat Gras is verdrögt un de Blom is affulln. _Ps. 102,
12. 103, 15. Jes. 40, 6. 7. Sir. 14, 19. Jak. 1, 10. 11._
25. Awer den HErrn Sin Wort blift in Ewigkeit. Dat is awer dat Wort, dat
mank ju verkündigt is.
Dat 2. Kapitel.
1. So leggt nu af all Bosheit un allen Bedrug, un Heuchelie, un Nied, un
all böse Nareden; _Röm. 6, 4. 12, 9. 1. Cor. 14, 20._
2. Un west recht begierig na de vernünftige, unverfälschte Melk, as de
niegebaren Kinner, up dat ji dörch düsse wassen doht; _Ebr. 5, 13. Matth.
18, 3._
3. Wenn ji nu doch smeckt hebbt, dat de HErr fründlich is, _Ps. 34, 9._
4. To den ji henkamen sünd, as na den lebendigen Steen, de vun de
Minschen wegsmeten, awer bi GOtt utwählt un köstlich is. _Ps. 118, 22.
Dan. 2, 34. 44. 45._
5. Un ok ji, as de lebendigen Steen, bu’t ju to en geistlich Hus un to
en hillig Presterdom, to opfern geistlich Opfer, de GOtt angenehm sünd,
dörch JEsus Christus. _Jes. 61, 6. 66, 21. Hos. 14, 3. Mal. 1, 11. Röm.
12, 1._
6. Darum steiht in de Schrift: Süh dar, Ik legg en utwählten, köstlichen
Ecksteen in Zion, un un wokeen an Em glovt, de schall nich to Schann
warrn. _Jes. 28, 16._
7. För ju, de ji gloven doht, is he köstlich, för de Unglövigen awer is
de Steen, den de Bulüd wegsmeten hebbt, un ton Ecksteen warn is, _Matth.
21, 42._
8. En Steen, an den se sik stöt un en Fels, an den se Argernis nehmt, de
sik an dat Wort stöten doht, un nich daran glovt, warup se gründt sünd.
_Jes. 8, 14. Luk. 2, 34. Röm. 9, 33._
9. Ji awer sünd dat uterwählte Geslecht, dat königlich Presterdom, dat
hillige Volk, dat Volk vun dat Egendom, up dat ji verkündigen schüllt den
sin Tugenden, de ju beropen hett vun de Düsternis to Sin wunnerbar Licht.
_Jes. 43, 20. 21. 2. Mos. 19, 6._
10. De ji vörher nich en Volk weert, nu awer GOtt Sin Volk sünd un vörher
nich in Gnaden weert, nu awer in Gnaden sünd. _Hos. 2, 23. Röm. 9, 25._
11. Leeve Bröder, ik vermahn ju, as de Pilgrims in de Fremde, holt ju vun
fleeschliche Lüste, de gegen de Seel striedt, af; _Ps. 39, 13. Röm. 13,
13. Spr. 1, 32._
12. Un föhrt ju gut up mank de Heiden, up dat de, de ju slecht maken
doht, as weert ji Öveldoers, ju gude Warke seht un GOtt priest, wenn dat
an den Dag kamen ward. _Matth. 5, 16._
13. West unnerdahn all minschliche Ordnung, den HErrn Sin wegen, mag dat
den König, as den Böwersten wesen, _Röm. 13, 1. 5. Tit. 3, 1._
14. Oder de Stattholer, as de schickt sünd vun Em to Rach öwer de, de
Övel doht un to Lof för de Frommen.
15. Denn dat is GOtt Sin Will, dat ji mit Woldohn de dörichten Minschen
ehr Unwetenheit tostoppt. _Kap. 3, 9._
16. As de Frien, un nich as harrn ji de Frieheit as en Dek för de
Bosheit, sonnern as GOttes Knecht. _1. Cor. 7, 23. 8, 9._
17. Doht Jedereen Ehr an. Hebbt de Bröder leef. Fürcht GOtt. Ehrt den
König. _Röm. 12, 10. Spr. 24, 21. Matth. 22, 21._
18. Ji Knechte, west ju Herrn unnerdahn mit alle Furcht, nich blot de
guden un gelinden, sonnern ok de wunnerlichen. _Eph. 6, 5. Tit. 2, 9._
19. Denn dat is Gnad, wenn Jemand wegen dat Geweten vör GOtt dat Unrecht
litt un dat Övel utsteiht. _Matth. 5, 10._
20. Denn wat is dat för en Ehr, wenn ji wegen Missedaht Släg kriegen
doht? Awer wenn ji wegen Woldaht wat utstaht un utholt, dat is Gnad bi
GOtt. _Kap. 3, 14. 17. 4, 14. Matth. 5, 10._
21. Denn darto sünd ji beropen, wiel ok Christus för uns leden hett un
uns en Vörbild laten hett, dat ji schüllt nafolgen Sin Fotsporen; _Joh.
13, 15._
22. De keen Sünd dahn hett, is ok keen Bedrug in Sin Mund funnen; _Jes.
53, 9. Joh. 8, 46. 2. Cor. 5, 21._
23. De nich wedder schelln dä, wenn He schulln war, nich drauen dä, as He
lieden muß, sonnern öwerleet dat Em, de recht richten deiht; _Jes. 53,
7._
24. De sülvst uns Sünden opfert hett an Sin Lief up dat Holt, up dat wi,
afstorven vun de Sünd, för de Gerechtigkeit levt; dörch den Sin Wunden wi
heel warn sünd. _1. Joh. 3, 5. Röm. 6, 11._
25. Denn ji weert as verbisterte Schap, awer ji sünd nu bekehrt to den
Harr un Bischof vun ju Seelen. _Ps. 119, 176. Jes. 53, 6. Ezech. 34, 5.
Joh. 10, 12._
Dat 3. Kapitel.
1. Gliekerwies schüllt de Fruens ehr Mannslüd unnerdahn wesen, up dat ok
de, de nich an dat Wort gloven doht, dörch de Fruens ehr Wandel ahn Wort
wunnen ward, _Eph. 5, 22._
2. Wenn se anseht ehrn keuschen Wandel in de Furcht.
3. De Fruens ehr Staat schall nich butenup wesen mit Haarflechten, mit
Goldbehang oder mit schöne Klederdracht, _Jes. 3, 18. 1. Tim. 2, 9._
4. Sonnern ehr Staat schall wesen dat Hart sin verborgene Minsch mit
sanften un stillen Geist, denn so wat mag GOtt geern lieden. _Ps. 45, 14._
5. Denn so hebbt sik in fröhern Tieden de hilligen Fruens smückt, de ehr
Hoffnung up GOtt setten dän un ehr Mannslüd unnerdahn weern.
6. So as Sarah Abraham unnerdahn weer un em Herr heeten dä, weke ehr
Döchter ji warn sünd, wenn ji wol doht un nich so blöd sünd. _1. Mos. 18,
12._
7. Ebenso ok ji Mannslüd, wahnt bi se mit Vernunft un gevt dat Wief, as
dat swachste Warktüg, sin Ehr, as se ok de Gnad vun dat Leven mitarven
doht, up dat ju Gebete nich upholn ward. _Eph. 5, 25. Kol. 3, 19._
8. Toletzt awer west alltosamen vun glieken Sinn, mitliedig, bröderlich,
barmhartig, fründlich. _Phil. 3, 16._
9. Vergellt nich Leeg’s mit Leeg’s, oder Schelln mit Schelln, sonnern
segent leever, denn ji schüllt weten, dat ji darto beropen sünd, den
Segen to arven. _1. Thess. 5, 15._
10. Denn wokeen leven will un gude Dag’ sehn, de hol sin Mund, dat he
nich wat Leeges reden deiht un lat nicks Bedregliches öwer sin Lippen
kamen. _Ps. 34, 13. Jak. 1, 26._
11. He wend sik vun dat Leege af un doh Gudes, he sök Freden un strev em
na. _Jes. 1, 16. 17. Ebr. 12, 14._
12. Denn den HErrn Sin Ogen markt de Gerechten, un Sin Ohren hört up ehr
Gebet, awer den HErrn Sin Angesicht is gegen de, de wat Leeges doht. _Ps.
33, 18. 34, 16. 17._
13. Un wokeen kann ju Schaden dohn, wenn ji ju an dat Gude holt?
14. Un wenn ji ok wegen de Gerechtigkeit wat uttostahn hebbt, so sünd
ji doch selig. West awer nich bang vör ehr Trutzen un verfehrt ju nich.
_Kap. 2, 20. Matth. 5, 10._
15. Ji schüllt awer GOtt den HErrn in ju Harten hilligen. West awer to
alle Tieden bereit, Jedereen to antworden, de dar Grund förrert vun de
Hoffnung, de in ju is. _Jes. 8, 13._
16. Un dat mit Sachtmodigkeit un Furcht un hebbt en gud Geweeten, up dat
de, de ju slecht maken doht, as weert ji Öveldoers, to Schann ward, dat
se schimpt hebbt up ju guden Wandel in Christus. _Phil. 2, 12._
17. Denn dat is beter, wenn GOtt dat so will, dat wi wegen Gudes dohn wat
utholn doht, as wegen Öwel dohn. _Kap. 2, 19. 20._
18. Denn ok Christus hett eenmal för uns’ Sünden leden, de Gerechte för
de Ungerechten, up dat He uns to GOtt henbringen dä, un is dod makt warn
na dat Fleesch, awer lebendig makt na den Geist. _Röm. 5, 6. Ebr. 9, 28.
10, 12._
19. In densülvigen is He ok hengahn un hett predigt vör de Geister in dat
Gefängnis, _Kap. 4, 6._
20. De fröher nich gloven dän, as GOtt noch tövte un Geduld harr to Noah
sin Tied, as se de Arch torüsten dän, in weke wenige, dat heet acht
Seelen, rett warn sünd dörch dat Water; _Matth. 24, 37._
21. Wat nu uns ok selig makt in de Döp, de dörch de Sündflot andüt is,
nich dat Afdohn vun Unflath an dat Fleesch, sonnern den Bund vun en gud
Geweeten mit GOtt dörch JEsus Christus Sin Uperstahung; _Mark. 16, 16.
Eph. 5, 26. 5. Mos. 26, 17. 18._
22. De to GOtt Sin rechte Hand in den Himmel fahrn is, wo Em de Engels un
de Gewalten un de Kräfte unnerdänig warn sünd. _Ps. 110, 1. Eph. 1, 20._
Dat 4. Kapitel.
1. Wiel nu Christus in dat Fleesch Veel för uns leden hett, so wapent
ju mit densülvigen Sinn, denn de ant Fleesch leden hett, de lett na to
sündigen.
2. Up dat so lang as ji noch dat Fleesch leven doht, ji nich na de Lüst
vun Minschen, sonnern na GOtt Sin Willn levt. _Gal. 2, 20._
3. Denn dat is genog, dat wi de Tied, de nu vöröwergahn is vun unse Leven
tobrocht hebbt na de Heiden ehr Willn, dar wi wandeln dän in Untucht,
Lüsten, Drunk, Freten, Supen, in gruliche Afgötterie. _Eph. 4, 17. 18.
Tit. 3, 3._
4. Se wunnert sik, dat ji nich mit se lopen doht in datsülvige wüste,
unordentliche Wesen, darum lästert se ju.
5. Se möt awer Rekenschaft afleggen vör den, de bereit is to richten de
Lebendigen un de Doden. _2. Tim. 4, 1._
6. Denn darto is ok de Doden dat Evangelium verkündigt, up dat se richt
ward na den Minschen int Fleesch, awer in den Geist för GOtt leven doht.
_Kap. 3, 19._
7. Dat End vun alle Ding’ is awer neegbi kamen. _1. Cor. 10, 11. 1. Joh.
2, 18._
8. So west nu mäßig un nüchtern to dat Gebet. Vör alle anner Ding schüllt
ji en hartlich Leev de Een to den Annern hebben, denn de Leev deckt ok
de Menge vun Sünden. _Luk. 21, 34. 36. Spr. 10, 12._
9. West gastfrie ahn Murren gegen eenanner. _Ebr. 13, 2._
10. Un deent de Een den Annern mit de Gav, de he kregen hett, as de guden
Husholers vun GOtt Sin mannigfache Gnad.
11. Wenn Jemand reden deiht, schall he GOtt Sin Wort reden. Wenn Jemand
en Amt hett, schall he dat verwalten mit de Macht, de GOtt em darto geven
hett, up dat in all Ding GOtt lavt ward dörch JEsus Christus, weken wes’
Ehr un Gewalt vun Ewigkeit to Ewigkeit! Amen. _2. Cor. 2, 17._
12. Min Leeven, wunnert ju nich öwer de Hitt, dörch de ji gahn möt, damit
ji versöcht ward, as wedderfahr ju wat ganz Sonnerbares;
13. Sonnern freut ju, dat ji gliek as Christus wat to lieden hebbt, up
dat ji to de Tied vun de Apenbarung vun Sin Herrlichkeit ju freuen un
juchen doht. _Matth. 5, 10. Apost. 5, 41. Röm. 8, 17. 2. Cor. 1, 7. 8.
Jak. 1, 2._
14. Selig sünd ji, wenn ji schimpt ward wegen Christus Sin Nam, denn de
GEist, de en GEist vun de Herrlichkeit un vun GOtt is, ruht up ju. Bi de
Lüd ward he lästert, awer bi ju ward he lavt. _Jes. 51, 7. Matth. 5, 11._
15. Nüms mank ju schall as Mörder, oder Deef, oder Öveldoer, oder as Een,
de in en fremde Amt griepen deiht, lieden.
16. Mutt he awer as en Christ lieden, so schall he sik darum nich
schamen, he schall in son Fall awer GOtt ehren. _Joh. 21, 19. Phil. 1,
29._
17. Denn dat ward Tied, dat dat Gericht an GOtt Sin Hus anfangen deiht.
Wenn nu toeerst an uns, wat ward dat för en End warrn mit de, de an GOtt
Sin Evangelium nich glovt hebbt? _Jes. 25, 29. 49, 12. Ezech. 9, 6._
18. Un wenn de Gerechte kum erholn ward, wat ward ut den Gottlosen un den
Sünner warrn? _Spr. 11, 31._
19. Darum schüllt de, de na GOtt Sin Willn Veel utstahn möt, wenn se ok
wat Gudes doht, Em ehr Seelen anbefehln, as den truen Schöpfer.
Dat 5. Kapitel.
1. De Öllsten, de mank ju sünd, vermahn ik, de Mitöllste un Tüg’ vun
de Lieden, de in Christus sünd, un de Deel hett an de Herrlichkeit, de
apenbart warrn schall. _Luk. 24, 48. Röm. 8, 17._
2. Höd Christus Sin Heerde, as ju anbefahln is un paßt gud up, nich
dwungen, sonnern friewillig; nich wegen schändlichen Gewinn, sonnern ut
Hartensgrund. _Joh. 21, 16. Apost. 20, 28._
3. Nich as wenn ji öwer dat Volk herrschen doht, sonnern ward Vörbilder
för de Heerde. _1. Cor. 3, 5. 17. 2. Cor. 1, 24. Phil. 3, 17. 2. Thess.
3, 9. Tit. 2, 7._
4. So ward ji (wenn de Erzharr kamen ward) de unverwelkliche Ehrenkron
kriegen. _Joh. 40, 11. 1. Pet. 1, 4._
5. Gliekerwies ji jungen Lüd, west unnerdahn de Olln. West alltosamen de
een den annern unnerdahn un holt fast an de Demoth. Denn GOtt will Nicks
mit de Hochfarigen to dohn hebben, de Demödigen awer gift He Gnad. _Eph.
5, 21. Matth. 23, 12. Luk. 1, 52. Jak. 4, 6._
6. So makt ju nu ganz lütt unner GOtt Sin gewaltige Hand, up dat He ju
grot maken deiht to Sin Tied. _Hiob. 22, 29. Jak. 4, 10._
7. All ju Sorg leggt up Em, denn He sorgt för ju. _Matth. 6, 25. Weish.
12, 13._
8. West nüchtern un wakt, denn ju Weddersaker, de Düvel, geiht umher
as en brüllende Löw un söcht, wen he öwersluken kann. _Luk. 21, 36. 1.
Thess. 5, 6._
9. Gegen den wehrt ju gud in de Glov; un weet, dat desülvigen Lieden öwer
ju Bröder in de Welt gaht. _Eph. 6, 12. 13._
10. De GOtt awer, vun den all Gnad is, de uns beropen hett to Sin ewige
Herrlichkeit in Christus JEsus, de ward ju, de ji en lütt Tied to lieden
hebbt, vullbereiten, stark un kräftig maken, gründen.
11. Densülvigen wes’ Ehr un Macht vun Ewigkeit to Ewigkeit! Amen.
12. Dörch ju truen Broder Silvanus hef ik, so denk ik, ju en beten
schreven, to vermahnen un to betügen, dat dat de rechte Gnad vun GOtt is,
in de ji stahn doht. _Ebr. 13, 22._
13. Ju gröt’, de mit ju utwählt sünd to Babylon un min Söhn Marcus.
_Apost. 12, 12. 25._
14. Gröt’ ju, de een den annern, mit den Kuß vun de Leev. Freden wes’ mit
ju All, de ji in Christus JEsus sünd! Amen. _1. Cor. 16, 20._
De anner Epistel St. Petri.
Dat 1. Kapitel.
1. Simon Petrus, JEsus Christus Sin Knecht un Apostel, an de, de mit uns
densülven düren Glov annahmen hebbt in de Gerechtigkeit, de uns GOtt gift
un de HEiland JEsus Christus. _Röm. 1, 12._
2. GOtt gev ju veel Gnad un Freden dörch de Erkenntnis vun GOtt un JEsus
Christus, unsen HErrn.
3. Wiel Sin göttliche Macht uns geven hett Allns, wat to dat Leven un den
göttlichen Wandel gehört dörch de Erkenntnis vun den, de uns beropen hett
dörch Sin Herrlichkeit un Tugend; _1. Pet. 2, 9._
4. Dörch wek uns geven sünd de dürsten un allergrötsten Tosagen, nämlich,
dat ji dörch datsülvige Andeel kriegt an de göttliche Natur, wenn ji
flücht sünd vör de Welt ehr vergängliche Lust:
5. So wend all ju Fliet daran un bewiest in ju Glov Tugend un in de
Tugend Beschedenheit, _Gal. 5, 6. 22._
6. Un in de Beschedenheit Mäßigkeit, un in de Mäßigkeit Geduld un in de
Geduld Gottseligkeit,
7. Un in de Gottseligkeit bröderliche Leev un in de bröderliche Leev
allgemeene Leev.
8. Denn wenn all düt rieklich bi ju is, ward dat ju nich ful noch
unfruchtbar wesen laten in de Erkenntnis vun unsen HErrn JEsus Christus.
_Tit. 3, 14._
9. Wokeen düt awer nich hett, de is blind un süht nich wiet un vergitt de
Reinigung vun sin vörige Sünden. _1. Joh. 2, 9. 11._
10. Darum, leeve Bröder, nehmt ju desto mehr tosamen, ju Berop un
Erwählung fast to maken. Denn wenn ji dat doht, ward ji nich utglieden,
_Ebr. 3, 14._
11. Un denn ward ju rieklich geven warrn de Ingang to unsen HErrn un
HEiland Sin ewig Riek.
12. Darum will ik nich nalaten, ju an all düt to erinnern, wenn ji dat ok
weten doht un stark makt sünd in de gegenwärtige Wahrheit. _Röm. 15, 14.
15._
13. Denn ik hol dat för recht, so lang ik in düsse Hütt bün, ju
uptowecken un to erinnern.
14. Denn ik weet, dat ik bald ut min Hütt rut mutt, as mi denn ok uns’
HErr Christus seggt hett. _Joh. 21, 18. 19._
15. Ik will awer mit Fliet tosehn, dat ji na min Afscheed allerwärts wat
hebbt, düt int Gedächtnis to ropen.
16. Denn wi hebbt keen kloke Fabeln makt, as wi ju kund makt hebbt unsen
HErrn JEsus Christus Sin Kraft un Sin Tokunft, sonnern wi hebbt Sin
Herrlichkeit sülvst sehn, _1. Cor. 1, 17. 1. Cor. 2, 4._
17. As He vun GOtt den Vader Ehr un Pries kreeg dörch en Stimm, de sik
hören leet, also vun de grote Herrlichkeit: Düt is Min leeve Söhn, an den
Ik Wolgefalln hef. _Matth. 3, 17. 17, 5. Luk. 9, 35. Eph. 1, 6._
18. Un de Stimm hebbt wi vun den Himmel schalln hört, as wi mit Em up den
hilligen Barg weern. _Matth. 17, 5._
19. Wi hebbt en faste prophetische Wort un ji doht gud, darup to achten,
as up en Licht, dat an en düstern Ort schienen deiht, bet de Dag anbrickt
un de Morgensteern upgeiht in ju Harten. _Ps. 119, 105. 2. Cor. 4, 6._
20. Un dat schüllt ji toeerst weten, dat keen Vörherseggen in de Schrift
dörch egen Utleggung geschüht. _Röm. 12, 7. 2. Tim. 3, 16._
21. Denn en Vörherseggen is noch nie ut minschlichen Willen toweg’
brocht, sonnern GOtt Sin hillige Minschen hebbt redt vun den hilligen
GEist dreven. _Weish. 7, 27. Apost. 28, 25._
Dat 2. Kapitel.
1. Dar weern awer ok falsche Propheten mank dat Volk, as ok mank ju
falsche Lehrer wesen ward, de inföhrn ward Secten ton Verdarven, un
verleugnet den HErrn, de se kofft hett, un föhrt öwer sik sülvst heel
bald dat Verdarven. _Matth. 24, 11. 1. Tim. 4, 1._
2. Un Veele ward ehr Verdarv nafolgen, dörch weke de Wahrheit ehr Weg
lästert ward. _2. Tim. 4, 3. 4._
3. Un ut Giez ward se Lehren, de updicht sünd, verschachern, ehr Ordeel
ward awer vun lang her nich up sik töven laten un ehr Verdammnis slöpt
nich.
4. Denn wenn GOtt de Engel, de sündigt hebbt, nich verschont hett,
sonnern hett se mit dat Düster sin Keden in de Höll stött un öwergeven,
dat se to dat Gericht verwahrt ward. _Jud. v. 6._
5. Un hett de ole Welt nich schont un bewahrte blot Noah, den Prediger
vun de Gerechtigkeit, sülvst acht, un föhr de Sündflot öwer de Gottlosen
ehr Welt. _Kap. 3, 6. 1. Mos. 7, 7. 8._
6. Un hett de Städ, Sodom un Gomorra to Asch makt, umkehrt un verdammt un
darmit de Gottlosen, de naher kamen ward, en Exempel sett; _1. Mos. 19,
24. Ebr. 11, 7._
7. Un hett den gerechten Lot erlöst, den de schändlichen Lüd all dat
Leed, wat man möglich weer, dän mit ehr untüchtigen Wandel;
8. Denn wiel he gerecht weer un mank se wahnen dä un dat he dat sehn un
hörn muß, quälten se de gerechte Seel vun Dag to Dag mit ehr ungerechte
Warke, _Ps. 119, 158. Ezech. 9, 4._
9. De HErr weet de Gottseligen ut de Versökung to erlösen, de Ungerechten
awer uptowahrn för den Dag vun dat Gericht, se to pienigen; _1. Cor. 10,
13._
10. Am meisten awer de, de dar wandelt na dat Fleesch in unrein Lust
un de Herrschaft veracht, frech, egensinnig, sik nich schuet, up de
Majestäten to schimpen;
11. So doch de Engel, de mehr Stärk un Macht hebbt, nich verdregt dat
lästerliche Gericht gegen se vun den HErrn.
12. Awer se sünd as unvernünftige Deerder, de vun Natur darto gebarn
sünd, dat se infungen un slacht ward, schimpt öwer dat, wat se nich kennt
un ward in ehr verdarvliche Wesen umkamen, _Jer. 12, 3. Jud. v. 10._
13. Un den Lohn för de Ungerechtigkeit kriegen. Se holt dat Wolleven vun
hüt för Wollust, se sünd Schand un Laster, un drievt Bedregeri in ehr
Wolleven, wenn se mit ju to Disch sitt, _Jud. v. 12._
14. Hebbt Ogen vull vun Ehebrekeri, lat sik de Sünd nich wehrn, lockt de
lichtfardigen Seelen an sik un hebbt en Hart, dörchdreven mit Giez, dat
sünd verfluchte Lüd;
15. Gaht vun den rechten Weg af un verbiestert sik un folgt Balam,
Basor sin Söhn, sin Weg, de den Lohn för de Ungerechtigkeit geern harr,
_Offenb. 2, 14._
16. He kreeg awer de Straf för sin Öwertredung, denn dat stumme lastbare
Deerd re’ mit Minschenstimm un hinner den Propheten sin Dohrheit. _4.
Mos. 22, 28._
17. Dat sünd Borns ahn Water un Wolken, de de Wind umher drift; en dichte
Düsternis is för se upbewahrt in Ewigkeit.
18. Denn se redt stolte Wör’, wo Nicks achter is un reizt de dörch
Untucht to fleeschliche Lust, de up den rechten Weg weern un nu umher
irrt;
19. Un versprekt se Frieheit, obgliek se sülvst Knechte vun dat Verdarven
sünd. Denn vun wen Jemand unner kregen is, den sin Knecht is he. _Joh. 8,
34._
20. Denn wenn se rut sünd ut de Welt ehrn Schmutz dörch de Erkenntnis vun
den HErrn un HEiland JEsus Christus, vermengt sik awer wedder darmit un
ward unner kregen, so is dat Letzte mit se duller warn, as dat Eerste.
_Phil. 3, 7. 8. Matth. 12, 45. Ebr. 10, 26. 27._
21. Denn dat weer beter för se, se harrn den Weg vun de Gerechtigkeit gar
nich kennt, as dat se em kennt un sik afkehrt vun dat hillige Gebot, dat
se geven is. _Luk. 12, 47. 48._
22. Up se paßt dat wahre Sprickwort: »De Hund fritt wedder, wat he
utspiet hett« un »De Sög wälzt sik, nadem se wuschen is, wedder in den
Dreck.« _Spr. 26, 11._
Dat 3. Kapitel.
1. Düt is de anner Breef, de ik ju schriev, ji Leeven, in weke dörch
Vermahnen ik ju uprichtigen Sinn upwecken doh, _Kap. 1, 13._
2. Dat ji denkt an de Wör’, de ju fröher seggt sünd vun de hilligen
Propheten un an unse Gebot, de wi den HErrn un HEiland Sin Apostels sünd;
3. Indem ji tonächst bedenkt, dat in de letzte Dag’ Spötters kamen ward,
de na ehr egen Lüst wandelt, _1. Tim. 4, 1._
4. Un seggt: Wo is de Tosag nun Sin Tokunft? Denn nadem de Vaders storven
sünd, blift dat Allns, as dat vun de Kreatur ehr Anfang wesen is. _Jes.
5, 19._
5. Se verget awer mit Willn, dat de Himmel vör Tieden ok weer, darto de
Eer ut dat Water kamen is un dat se int Water besteiht dörch GOtt Sin
Wort; _1. Mos. 1, 2. 6. Ps. 24, 2._
6. Doch ward to de Tied de Welt dörch desülvigen mit de Sündflot
verdarvt. _1. Mos. 7, 21. Weish. 10, 4. Matth. 24, 39._
7. So ward nu ok de Himmel un de Eer dörch Sin Wort upspart, dat se to
dat Füer upbewahrt ward up den Gerichtsdag un de gottlosen Minschen ehr
Verdammnis. _v. 10._
8. Eens awer schüllt ji weeten, min Leeven, dat een Dag vör den HErrn is
as dusend Jahr un dusend Jahr as een Dag. _Ps. 90, 4._
9. De HErr vertögert de Tosag’ nich, as wek dat för en Vertögern holt,
sonnern He hett Geduld mit uns un will, dat Nüms verlarn ward, sonnern
dat Jedereen Buß dohn kann. _Hab. 2, 3. Ezech. 18, 23. 1. Tim. 2, 4._
10. Den HErrn Sin Dag ward awer kamen as en Deef in de Nacht, an weken de
Himmel vergahn ward mit grote Krachen, de Elemente ward vör Hitt smölten,
un de Eer un de Warke, de darin sünd, ward verbrennen. _1. Thess. 5, 2.
3. 2. Pet. 3, 7. Luk. 21, 33. Ebr. 1, 11. 12._
11. Wenn nu all düt vergahn schall, wa schüllt ji denn dar geschickt
wesen mit hilligen Wandel un gottseligen Wesen?
12. Dat ji tövt un ielt na de Tokunft vun den HErrn Sin Dag hen, an weken
de Himmel vun Füer vergahn un de Element vör Hitt smölten ward?
13. Wi tövt awer up en nie Eer un en nien Himmel, na Sin Tosag’, in weke
Gerechtigkeit wahnen deiht. _Jes. 65, 17. 66, 22. Offenb. 21, 1._
14. Darum, mine Leeven, wiel ji töven schüllt, so gevt ju Möh, dat ji vör
Em rein un unsträflich funn ward. _1. Thess. 3, 13. 1. Cor. 1, 8._
15. Un holt den HErrn Sin Geduld för ju Seligkeit, as ok unse leeve
Broder Paulus na de Wiesheit, de em geven is, ju schreven hett. _Röm. 2,
4._
16. As he ok in all sin Breev darvun reden deiht, in de weke Ding swar
to verstahn sünd, weke de Ungelehrigen un de, de nich fast staht, to ehr
egen Verdarv verwirrt as ok de annern Schriften.
17. Ji awer, mine Leeven, wiel ji dat vörut weten doht, so nehmt ju in
Acht, dat ji nich dörch de ruchlosen Lüd ehrn Irrdom samt se verföhrt
ward un ut ju fasten Standpunkt rutfalln doht. _Mark. 13, 5. 9. 33._
18. Waßt awer in de Gnad un de Erkenntnis vun unsen HErrn un HEiland
JEsus Christus. Densülvigen wes’ Ehr, nu un in ewige Tieden! Amen.
De eerste Epistel St. Johannis.
Dat 1. Kapitel.
1. Dat dar vun Anfang west is, dat wi hört hebbt, dat wi sehn hebbt mit
unse Ogen, dat wi bekeken hebbt un uns’ Hann beföhlt hebbt, nämlich dat
Levens Wort; _Joh. 1, 1. 1, 14. Luk. 24, 39._
2. (Denn dat Leven hett Sik sehn laten, un wi hebbt sehn un betügt un
verkündigt ju dat Leven, dat ewig is, wat bi den Vader weer un hett sik
bi uns sehn laten;) _Joh. 1, 4. 1, 1._
3. Wat wi sehn un hört hebbt, dat verkündigt wi ju, up dat ok ji mit uns
Gemeenschaft hebbt; un up dat unse Gemeenschaft mit den Vader un mit Sin
Söhn JEsus Christus is.
4. Un all düt schrievt wi ju, up dat ju Freud völlig wes’. _Joh. 15, 11.
16, 24._
5. Un dat is de Verkündigung, de wi vun Em hört hebbt un ju verkündigen
doht, dat GOtt en Licht is un in Em keen Düsternis. _Ps. 104, 2. Joh. 8,
12._
6. Wenn wi nu seggt, dat wi Gemeenschaft mit Em hebbt, un wandelt in de
Düsternis, so leegt wi un doht nich de Wahrheit.
7. Wenn wi awer in dat Licht wandelt, as He in dat Licht is, so hebbt wi
Gemeenschaft mit eenanner un dat Blod vun JEsus Christus, Sin Söhn, makt
uns rein vun all Sünd.
8. Wenn wi seggt, wi hebbt keen Sünd, so verföhrt wi uns sülvst un de
Wahrheit is nich in uns.
9. Wenn wi awer uns’ Sünd bekennt, so is He tru un gerecht, dat He uns de
Sünd vergeven un uns vun all Untugend rein maken deiht. _Spr. 28, 13. 1.
Thess. 5, 24._
10. Wenn wi seggt, wi hebbt nich sündigt, so makt wi Em ton Lögner un Sin
Wort is nich in uns.
Dat 2. Kapitel.
1. Min luer lütt Kinner, ik schriev ju düt, up dat ji nich sündigen doht.
Un wenn nu Jemand sündigt, so hebbt wi Een bi den Vader, de för uns
sprickt, JEsus Christus, de gerecht is. _Röm. 8, 34. Ebr. 7, 25._
2. Un desülvige is de Versöhnung för unse Sünd; nich blot för unse Sünd,
sonnern för de ganze Welt ehr. _Kol. 1, 20._
3. Un daran markt wi, dat wi Em kennen doht, wenn wi Sin Gebote holt.
4. Wokeen dar seggt: Ik kenn Em un hollt Sin Gebote nich, de is en Lögner
un in den is keen Wahrheit. _Kap. 1, 6. 4, 20._
5. Wokeen awer Sin Wort hollt, in den is wirklich GOtt Sin Leev
vullkamen. Daran erkennt wi, dat wi in Em sünd. _Joh. 14, 21. 23._
6. Wokeen seggt, dat he in Em blieven deiht, de schall ok wandeln, as He
wandelt hett. _Joh. 15, 4. 5._
7. Bröder, ik schriev ju nich en nie Gebot, sonnern dat ole Gebot, dat ji
vun Anfang hatt hebbt. Dat ole Gebot is dat Wort, dat ji vun Anfang hört
hebbt.
8. Doch wedder schriev ik ju en nie Gebot, dat wahrhaftig is bi em un bi
ju, denn de Düsternis is vörbi, un dat wahre Licht schient nu. _Röm. 13,
12._
9. Wokeen seggt, dat he in dat Licht is, awer sin Broder haßt, de is noch
in de Düsternis. _Kap. 3, 15. 4, 20._
10. Wokeen sin Broder leef hett, de blift in dat Licht un keen Argernis
is bi em. _Kap. 3, 14._
11. Wokeen awer sin Broder haßt, de is in Düsternis un wandelt in
Düsternis un weet nich, wo he hengeiht, denn de Düsternis hett sin Ogen
blind makt.
12. Min leeve lütte Kinner, ik schriev ju, dat ju de Sünd vergeven ward
dörch Sin Nam. _Luk. 24, 47. Apost. 4, 12._
13. Ik schriev an ju, Vaders, denn ji kennt den, de vun Anfang is. Ik
schriev an ju, Junggesellen, denn ji hebbt den Bösewicht unner kregen.
Ik schriev an ju, Kinner, denn ji kennt den Vader.
14. Ik hef an ju, Vaders, schreven, wiel ji den kennt, de vun Anfang is.
Ik hef an ju, Junggesellen, schreven, wiel ji stark sünd un GOtt Sin Wort
bi ju blift un ji den Bösewicht unnerkregen hebbt. _Eph. 6, 10._
15. Ji schüllt de Welt nich leef hebben, noch wat in de Welt is. Wenn
Jemand de Welt leef hett, in den is nich den Vader Sin Leev.
16. Denn Allns, wat in de Welt is (ik meen dat Fleesch sin Lust, un de
Ogen ehr Lust un hoffärtig Leven) is nich vun den Vader, sonnern vun de
Welt.
17. Un de Welt vergeiht mit ehr Lust, wokeen awer GOtt Sin Willen deiht,
de blift in Ewigkeit.
18. Min luer lütt Kinner, düt is de letzte Stund, un as ji hört hebbt,
dat de Wedderchrist kummt, un nu veele Wedderchristen warn sünd, so is
dat uns klar, dat de letzte Stund dar is. _Matth. 24, 5. 24._
19. Se sünd vun uns utgahn, awer se weern nich vun uns, denn wenn se vun
uns west weern, weern se ja bi uns bleven, awer up dat se apenbar ward,
dat se nich All vun uns sünd. _Apost. 20, 30. 1. Cor. 11, 19._
20. Un ji hebbt de Salvung vun den, de hillig is un weet Allns. _v. 27._
21. Ik hef ju nich schreven, as wüßt ji de Wahrheit nich, sonnern ji weet
se un weet, dat keen Lög ut de Wahrheit kamen deiht.
22. Wokeen is en Lögner, wenn nich de, de verleugnen deiht, dat JEsus de
Christ is? Dat is de Wedderchrist, de den Vader un den Söhn verleugnen
deiht.
23. Wokeen den Söhn leugnet, de hett ok den Vader nich. _Kap. 4, 15._
24. Wat ji nu hört hebbt vun Anfang, dat lat bi ju blieven. Wenn dat bi
ju blift, wat ji vun Anfang hört hebbt, so ward ji ok bi den Söhn un den
Vader blieven. _v. 7._
25. Un dat is de Tosag’, de He uns makt hett, dat ewige Leven.
26. All düt hef ik ju schreven vun de, de ju verföhrn deiht.
27. Un de Salvung, de ji vun Em kregen hebbt, blift bi ju, un ji brukt
Keen, ju wat to lehrn, sonnern Allns, wat ju de Salvung lehrt, dat is
wahr un keen Lög, un as se ju lehrt hett, darbi schüllt ji blieven. _v.
20. Joh. 14, 26. 16, 13._
28. Un nu, Kinner, blievt bi Em, up dat, wenn He apenbart ward, wi
Friemodigkeit hebbt un nich to Schann ward vör Em bi Sin Tokunft. _Kap.
3, 21. 4, 17. 5, 14._
29. Wenn ji weet, dat He gerecht is, so schall ju dat ok klar wesen, dat,
wokeen recht deiht, de is vun Em gebarn. _Kap. 3, 7. 10._
Dat 3. Kapitel.
1. Seht, wat för en Leev hett uns de Vader bewiest, dat wi GOtt Sin
Kinner heeten schüllt! Darum kennt de Welt ju nich, denn se kennt Em
nich. _Joh. 17, 25._
2. Mine Leeven, wi sünd nu GOtt Sin Kinner, awer wat wi wesen ward, is
noch nich apenbar. Wi weet awer, dat, wenn dat apenbar warrn ward, wi Em
gliek wesen ward, denn wi ward Em sehn, so as He is. _Joh. 1, 12. Röm. 8,
18._
3. Un Jedereen, de son Hoffnung hett to Em, de makt sik rein, so as He ok
rein is.
4. Wokeen Sünd deiht, de deiht ok Unrecht, un de Sünd is dat Unrecht.
5. Un ji weet, dat He kamen is, up dat He unse Sünden wegnehmen dä, un
dar is keen Sünd in Em. _Jes. 53, 4. 1. Pet. 2, 24._
6. Wokeen in Em blift, de sündigt nich, wokeen sündigt, de hett Em nich
sehn noch kennt.
7. Kinner, lat ju vun Nüms verföhrn. Wokeen recht deiht, de is gerecht,
gliek as He gerecht is.
8. Wokeen Sünd deiht, de is vun den Düvel, denn de Düvel sündigt vun
Anfang. Darto is GOttes Söhn kamen, dat He den Düvel sin Wark tonicht
maken dä. _Joh. 8, 44._
9. Wokeen ut GOtt gebarn is, de deiht keen Sünd, denn Sin Samen blift bi
em, un he kann nich sündigen, denn he is vun GOtt gebarn. _v. 6. Kap. 5,
18._
10. Daran ward dat apenbar, weke GOtt Sin Kinner un weke den Düvel sin
Kinner sünd. Wokeen nich recht deiht, de is nich vun GOtt un wokeen sin
Broder nich leef hett.
11. Denn dat is de Botschaft, de ji hört hebbt vun Anfang, dat wi enanner
leef hebben schüllt. _Joh. 13, 34._
12. Nich as Kain, de vun dat Böse weer un sin Broder umbroch. Un worum
broch he em um? Wiel sin Warke bös weern un sin Broder sin gerecht. _1.
Mos. 4, 8. Matth. 23, 35. Jud. v. 11._
13. Wunnert ju nich daröwer, mine Bröder, dat de Welt ju hassen deiht.
_Matth. 5, 11. Joh. 15, 18. 19._
14. Wi weet, dat wi ut den Dod in dat Leven kamen sünd, denn wi hebbt de
Bröder leef. Wokeen den Broder nich leef hett, de blift in den Dod. _Kap.
2, 11. 3. Mos. 19, 17._
15. Wokeen sin Broder haßt, is en Dodsläger un ji weet, dat en Dodsläger
nich dat ewige Leven bi em blievend hett.
16. Daran hebbt wi de Leev kennt, dat He Sin Leven för uns laten hett, un
wi schüllt ok dat Leven för de Bröder laten.
17. Wenn awer Jemand düsse Welt ehr Göder hett un süht sin Broder Noth
lieden, un slutt sin Hart vör em to, wa blift GOtt Sin Leev in em?
18. Min luer lütt Kinner, lat uns nich leef hebben mit Wör’, noch mit de
Tung, sonnern mit de Daht un mit de Wahrheit. _Jak. 1, 22. 2, 15._
19. Daran kennt wi, dat wi ut de Wahrheit sünd un künnt unse Hart vör Em
still maken,
20. Dat, wenn unse Hart uns verdammen deiht, GOtt grötter is, as unse
Hart un alle Ding’ kennt.
21. Ji Leeven, wenn unse Hart uns nich verdammt, so hebbt wi
Friemodigkeit to GOtt. _Kap. 2, 28. 4, 17. 5, 14. Eph. 3, 12. Ebr. 4, 16._
22. Un wat wi bitten doht, ward wi vun Em nehmen, denn wi holt Sine
Gebote un doht, wat Em wol gefallt. _Mark. 11, 24._
23. Un dat is Sin Gebot, dat wi glovt an Sin Söhn, JEsus Christus, Sin
Nam, un hebbt uns leef een den annern, as He uns en Gebot geven hett.
_Joh. 6, 29. Mark. 12, 31._
24. Un wokeen Sin Gebote holn deiht, de blift in Em, un He in em. Un
daran kennt wi, dat He in uns blift, an den GEist, den He uns geven hett.
_Joh. 14, 23. 1. Joh. 4, 13. Röm. 8, 9._
Dat 4. Kapitel.
1. Mine Leeven, glovt nich jeden Geist, sonnern versökt de Geister, ob se
vun GOtt sünd, denn veele falsche Propheten sünd in de Welt utgahn.
2. Daran schüllt ji GOttes GEist kennen: En jede Geist, de bekennen
deiht, dat JEsus Christus in dat Fleesch kamen is, de is vun GOtt. _1.
Cor. 12, 3._
3. Un en jede Geist, de nich bekennen deiht, dat JEsus Christus in dat
Fleesch kamen is, de is nich vun GOtt. Un dat is den Wedderchrist sin
Geist, vun den ji hört hebbt, dat he kamen ward un is nu all in de Welt.
4. Min luer lütt Kinner, ji sünd vun GOtt un hebbt de Welt öwerwunden,
denn de in ju is, is grötter as de, de in de Welt is. _2. Kön. 6, 16. 2.
Chron. 32, 7._
5. Se sünd vun de Welt, darum redt se vun de Welt, un de Welt hört se.
_Joh. 3, 31. 15, 19._
6. Wi sünd vun GOtt, un wer GOtt kennt, de hört uns; wer nich vun GOtt
is, de hört uns nich. Darup kennt wi denn de Wahrheit ehrn Geist un den
Irrdom sin Geist. _Joh. 8, 47._
7. Ji Leeven, lat uns Een den Annern leef hebben; denn de Leev is vun
GOtt, un wokeen leef hett, de is vun GOtt gebarn un kennt GOtt. _Joh. 8,
42._
8. Wokeen nich leef hett, de kennt GOtt nich, denn GOtt is de Leev.
9. Daran hebbt wi GOtt Sin Leev sehn, dat GOtt Sin eengebarn Söhn schickt
hett in de Welt, dat wi dörch Em leven schüllt. _Joh. 3, 16. Tit. 2, 11._
10. Darin besteiht de Leev: nich dat wi GOtt leef hatt hebbt, sonnern dat
He uns leef hatt hett un Sin Söhn schickt hett to en Versöhnung för unse
Sünden. _Röm. 5, 10. 2. Cor. 5, 19. Kol. 1, 20._
11. Mine Leeven, hett uns GOtt so leef hatt, so schüllt wi enanner ok
leef hebben. _Matth. 18, 33._
12. Nüms hett GOtt jemals sehn. Wenn wi enanner leef hebbt, so blift GOtt
in uns, un Sin Leev is ganz in uns. _2. Mos. 33, 20. Joh. 1, 18. 1. Tim.
6, 16._
13. Daran erkennt wi, dat wi in Em blieven doht, un He in uns blift, dat
He uns vun Sin GEist geven hett.
14. Un wi hebbt sehn un betügt, dat de Vader den Söhn schickt hett to en
HEiland för de Welt.
15. Wokeen nu bekennen deiht, dat JEsus GOttes Söhn is, in den blift GOtt
un he in GOtt. _Kap. 5, 5._
16. Un wi hebbt erkennt un glovt de Leev, de GOtt to uns hett.
17. Darin is de Leev vullkamen bi uns, up dat wi en Friemödigkeit hebbt
up den Dag vun dat Gericht, denn gliek as He, so sünd ok wi in düsse Welt.
18. Furcht is nich in de Leev, sonnern de vulle Leev drift de Furcht ut,
denn de Furcht hett Pien. Wokeen sik nu awer fürchten deiht, de is nich
vullkamen in de Leev.
19. Lat uns Em leef hebben, denn He hett uns toeerst leef hatt. _v. 10._
20. Wenn Jemand sprickt: Ik hef GOtt leef, un haßt sin Broder, de is
Lögner. Denn wokeen sin Broder nich leef hett, den he süht, wa kann he
GOtt leef hebben, den he nich süht? _Kap. 2, 4. 11._
21. Un düt Gebot hebbt wi vun Em, dat, wokeen GOtt leef hett, ok sin
Broder leef hebben schall. _Mark. 12, 31._
Dat 5. Kapitel.
1. Wokeen gloven deiht, dat JEsus de Christ is, de is vun GOtt gebarn. Un
wokeen den leef hett, de Em gebarn hett, de hett ok den leef, de vun Em
gebarn is. _Joh. 1, 12. 13._
2. Daran kennt wi, dat wi GOtt Sin Kinner leef hebbt, wenn wi GOtt leef
hebbt un Sine Gebote holt. _Kap. 3, 19._
3. Denn dat is de Leev to GOtt, dat wi Sine Gebote holt, un Sine Gebote
sünd nich swar. _Joh. 14, 15. 23. 24. Matth. 11, 30._
4. Denn Allns, wat vun GOtt gebarn is, öwerwindt de Welt, un unse Glov is
de Sieg, de de Welt öwerwunnen hett. _Joh. 1, 13. 16. 33._
5. Wokeen is awer, de de Welt öwerwindt, wenn he nich gloven deiht, dat
JEsus GOtt Sin Söhn is? _Kap. 4, 4. 1. Cor. 15, 57._
6. Düsse is dat, de kamen deiht mit Water un mit Blod, JEsus Christus,
nich blot mit Water, sonnern mit Water un Blod. Un de GEist is dat, de
betügen deiht, dat de GEist Wahrheit is. _Joh. 19, 34. 35._
7. Denn dree sünd, de in den Himmel tügen doht: de Vader, dat Wort un de
hillige GEist, un düsse dree sünd eens. _Matth. 28, 19._
8. Un dree sünd, de tügen doht up de Eer: de GEist un dat Wort un dat
Blod, un de dree sünd tosamen.
9. Wenn wi de Minschen ehr Tügnis annehmt, so is GOtt Sin Tügnis grötter,
denn GOtt Sin Tügnis is dat, wat He vun Sin Söhn tügt hett. _Joh. 8, 17._
10. Wokeen an GOtt Sin Söhn gloven deiht, de hett dat Tügnis in sik.
Wokeen GOtt nich gloven deiht, de makt Em to en Lögner; denn he glovt
nich dat Tügnis, dat GOtt vun Sin Söhn tügt. _Röm. 8, 16. Joh. 3, 36._
11. Un dat is dat Tügnis, dat GOtt uns dat ewige Leven geven hett un son
Leven is in Sin Söhn. _Joh. 1, 4._
12. Wokeen GOtt Sin Söhn hett, de hett dat Leven; wokeen GOtt Sin Söhn
nich hett, de hett dat Leven nich.
13. All düt hef ik ju schreven, de ji an GOtt Sin Söhn Sin Nam gloven
doht, up dat ji weet, dat ji dat ewige Leven hebbt un dat ji glovt an
GOtt Sin Söhn Sin Nam.
14. Un dat is de Friemödigkeit, de wi hebbt to Em, dat, wenn wi wat
bitten doht na Sin Willn, He uns hört. _Kap. 2, 28. 3, 21. 4, 17. Eph. 3,
12. Ebr. 4, 16._
15. Un wenn wi weet, dat He uns hörn deiht, wat wi ok bitten, so weet wi,
dat wi de Bitt hebbt, de wi vun Em beden hebbt.
16. Wenn Jemand Sin Broder sündigen süht, en Sünd nich ton Dod, de mag
bitten, so ward He geven dat Leven de, de sündigt nich ton Dod. Wenn
dat en Sünd ton Dod is, darför segg ik nich, dat Jemand bitten schall.
_Matth. 12, 31._
17. All Undugend is Sünd, awer dat gift en Sünd, nich ton Dod.
18. Wi weet, dat, wokeen vun GOtt gebarn is, de sündigt nich; sonnern de
vun GOtt gebarn is, de nimmt sik in Acht, un de Bös ward em nich anfaten.
_Kap. 3, 9. 2. Thess. 3, 3._
19. Wi weet, dat wi vun GOtt sünd, un de ganze Welt liggt int Arge. _Gal.
1, 4._
20. Wi weet awer, dat GOtt Sin Söhn kamen is un hett uns en Sinn geven,
dat wi erkennt den Wahrhaftigen un sünd in den Wahrhaftigen, in Sin Söhn,
JEsus Christus. Düsse is de wahrhaftige GOtt un dat ewige Leven. _Joh. 1,
1. 4. Apost. 3, 15. 20, 28. Röm. 9, 5. 1. Tim. 3, 16. Ebr. 1, 8._
21. Kinner, hödt ju vör de Afgötter. Amen. _2. Mos. 20, 3. 1. Cor. 10,
14._
De anner Epistel St. Johannis.
1. De Öllste an de uterwählte Fru un ehr Kinner, de ik leef hef in de
Wahrheit un nich ik alleen, sonnern ok All, de de Wahrheit kennen lehrt
hebbt, _3. Joh. v. 1._
2. Wegen de Wahrheit, de in uns blift un bi uns wesen ward in Ewigkeit.
3. Gnade, Barmhartigkeit, Freden vun GOtt den Vader un vun den HErrn
JEsus Christus, den Vader Sin Söhn, in de Wahrheit un in de Leev, wes’
mit ju! _1. Tim. 1, 2._
4. Dat freut mi öwer de Maten, dat ik mank din Kinner weke funnen hef,
de in de Wahrheit wandelt, so as wi en Gebot vun den Vader kregen hebbt.
5. Un nu bitt ik di, Fru (nich as en nie Gebot schriev ik di, sonnern
dat wi hatt hebbt vun Anfang), dat wi uns leef hebbt, de een den annern.
_Mark. 12, 31._
6. Un dat is de Leev, dat wi wandelt na Sin Gebot. Dat is dat Gebot, as
ji dat hört hebbt vun Anfang, up dat ji ümmer darin wandeln doht. _1.
Joh. 5, 3._
7. Denn veele Verföhrers sünd in de Welt kamen, de vun JEsus Christus
nich bekennt, dat He in dat Fleesch kamen is. Düsse is de Verföhrer un
de Wedderchrist. _Matth. 24, 5. 24. 2. Pet. 2, 1. 1. Joh. 2, 18. Kap. 4,
1-3._
8. Seht ju vör, dat wi nich verleert, wat wi arbeit hebbt, sonnern vullen
Lohn kriegt. _Mark. 13, 9. Gal. 3, 4. 4, 11._
9. Wokeen daröwer utgeiht un blift nich in Christus Sin Lehr, de hett
GOtt nich; wokeen in düsse Lehr blift, de hett den Vader un den Söhn.
10. Wenn Jemand to ju kummt, un bringt düsse Lehr nich, den schüllt ji
nich in dat Hus nehmen un ok nich gröten. _2. Thess. 3, 6._
11. Denn wokeen em gröten deiht, de hett Andeel an sin böse Warke.
12. Ik harr ju wol veel mehr to schrieven, awer ik wull nich mit Breev un
mit Black schrieven, sonnern ik höp na ju hen to kamen un mündlich mit ju
to spreken, up dat ju Freud vullkamen warr. _3. Joh. v. 13._
13. De Kinner vun din Swester, de uterwählte, gröt’ di! Amen.
De drüdde Epistel St. Johannis.
1. De Öllste an Gajus, den Leeven, den ik leef hef in de Wahrheit. _2.
Joh. v. 1._
2. Min Leeve, ik wünsch in all Stück, dat di dat gud geiht, un du gesund
büst; so as dat din Seel gud geiht.
3. Ik freu mi awer öwer de Maten, as de Bröder keemen un vun din Wahrheit
tügten, woans du in de Wahrheit wandeln deihst. _2. Joh. v. 4._
4. Ik hef keen grötter Freud, as wenn ik hör, dat min Kinner in de
Wahrheit wandeln doht.
5. Min Leeve, du deihst dat tru, wat du deihst an de Bröder un an de
Fremden,
6. De vun din Leev tügt hebbt vör de Gemeen, un du deihst wol, wenn du se
dat Geleit gifst, as sik dat vör GOtt schicken deiht. _Tit. 3, 13._
7. Denn wegen Sin Nam sünd se uttrocken un hebbt vun de Heiden Nicks
nahmen. _Matth. 10, 8. 1. Cor. 9, 12. 15._
8. So schüllt wi se nu upnehmen, up dat wi ehr Helpers för de Wahrheit
ward. _Matth. 10, 14. Luk. 10, 8. Ebr. 13, 2._
9. Ik hef an de Gemeen schreven, awer Diotrephes, de mank se will hoch
holn wesen, nimmt uns nich an.
10. Darum, wenn ik kam, will ik em jo denken helpen an sine Warke, de he
deiht, dardörch dat he mit böse Wör’ vun uns redt un hört ok darmit noch
nich up. He sülvst nimmt de Bröder nich an un wehrt de, de dat dohn wüllt
un stött se ut de Gemeen. _Matth. 23, 13._
11. Min Leeve, folg nich dat Bös na, sonnern dat Gude. Wokeen Gudes
deiht, is vun GOtt, wokeen Böses deiht, de süht GOtt nich. _Ps. 37, 27.
1. Joh. 3, 6. 9._
12. Demetrius hett Tügnis vun Jedereen un vun de Wahrheit sülvst, un wi
tügt ok, un ji weet, dat unse Tügnis wahr is. _Joh. 19, 35. 21, 24._
13. Ik harr veel to schrieven, awer ik wull nich mit Black un Fedder an
di schrieven.
14. Ik höp, di bald to sehn, denn wüllt wi vun Mund to Mund mit enanner
reden.
15. Freden wes’ mit ju. De Fründ gröt’ di. Gröt de Fründ’ mit Namen. _1.
Pet. 5, 14._
De Epistel an de Ebräers.
Dat 1. Kapitel.
1. Nadem vör Tieden GOtt mennigmal un up mancherlie Wies’ redt hett to de
Vaders dörch de Propheten:
2. Hett He toletzt in düsse Dag’ to uns spraken dörch den Söhn, den He
sett hett to en Arv öwer Allns, dörch den He ok de Welt makt hett. _Ps.
2, 8. Matth. 21, 38. Joh. 1, 10._
3. Wek, wiel He is de Glanz vun Sin Herrlichkeit un dat Ebenbild vun Sin
Wesen un drigt alle Ding mit Sin kräftiges Wort un hett uns rein makt vun
unse Sünden dörch Sik Sülvst, hett He Sik sett to de rechte Hand vun de
Majestät in de Högde; _Weish. 7, 26. 2. Cor. 4, 4. Kol. 1, 15. Ebr. 9,
14. 26._
4. Un is so veel beter warn as de Engel un hett en so gar veel högern Nam
vör se arvt.
5. Denn to weken Engel hett He jemals seggt: Du büst min Söhn, hüt hef ik
di tügt? Un ok noch: Ik warr sin Vader wesen un He ward min Söhn wesen.
_Ps. 2, 7. 2. Sam. 7, 14._
6. Un awermal, as He inföhrt den Eerstgebaren in de Welt, sprickt He: Un
alle GOttes Engel schüllt em anbeden! _Röm. 8, 29. Ps. 97, 7._
7. Vun de Engel sprickt He twar: He makt Sine Engel to Geister un Sine
Deeners to Füerflammen. _Ps. 104, 4._
8. Awer vun den Söhn: GOtt, Din Stohl blift vun Ewigkeit to Ewigkeit.
Dat Scepter vun Din Riek is en richtig Scepter: _Ps. 45, 7._
9. Du hest Gerechtigkeit leef un haßt en gottlos Wesen, darum hett Di
GOtt, Din GOtt, salvt mit Freudenöl, mehr as Din Helpers. _Ps. 45, 8._
10. Un »Du, HErr, hest vun Anfang de Eer gründt un de Himmel sünd dat
Wark vun Din Hann. _Ps. 8, 4. 102, 26._
11. Desülvigen ward vergahn, Du awer warrst blieven, un se ward all old
warrn, as en Kleed,
12. Un as en Mantel warrst Du se uprullen un se ward sik verwandeln; Du
awer büst desülvige un Din Jahrn ward nich uphörn.« _Jes. 34, 4. 51, 6._
13. To weken Engel awer hett He jemals seggt: Sett di to min rechte Hand,
bet ik din Fiende to din Föt ehr Fotbank leggen doh? _Matth. 22, 44._
14. Sünd se nich alltosam deenstbare Geister, weke utschickt sünd to
deenen de, de arven schüllt de Seligkeit? _Ps. 34, 8. 91, 11._
Dat 2. Kapitel.
1. Darum schüllt wi desto mehr passen up dat Wort, dat wi nich darhen
fahrt. _Spr. 3, 21._
2. Denn wenn dat Wort fast makt is, dat de Engeln redt hebbt un jede
Öwertredung un Ungehorsam hett sin rechten Lohn kregen: _Apost. 7, 53.
Gal. 3, 19._
3. Woans wüllt wi darvun kamen, wenn wi so en Seligkeit för Nicks achten
doht? weke, nadem se uns toeerst predigt warn is dörch den HErrn, up uns
kamen is dörch de, weke dat hört hebbt; _Kap. 10, 29. 12, 25._
4. Un GOtt hett ehr Tügnis geven mit Teken, Wunner, un allerhand Kräft un
mit Utdelung vun den hilligen GEist na Sin Willen. _Mark. 16, 20. Apost.
2, 4. 1. Cor. 12, 11._
5. Denn He hett nich de Engel öwer de tokünftige Welt sett, vun de wi
reden doht. _2. Pet. 3, 13._
6. Dat betügt awer Een an en annern Ort un sprickt: Wat is de Minsch, dat
Du an em denken deihst un dat Minschenkind, dat Du up em achten deihst?
_Ps. 8, 5._
7. Du hest em en korte Tied lütter makt as de Engeln: mit Pries un Ehr
hest Du em krönt un hest em sett öwer Din Hann ehr Wark; _Matth. 28, 18.
Eph. 1, 22._
8. Allns hest Du unner sin Föt dahn. Darin, dat He sik Allns hett
unnerdahn makt, hett He Nicks laten, dat Em nich unnerdahn is; nu awer
seht wi noch nich, dat Em Allns unnerdahn is. _Matth. 11, 27._
9. Den awer, de en korte Tied lütter as de Engel weer, seht wi, dat He
JEsus is, dörch dat Utstahn vun den Dod krönt mit Pries un Ehr, up dat He
vun GOtt Sin Gnad för Alle den Dod smecken dä. _Phil. 2, 8. 9. 2. Cor. 5,
14. 1. Joh. 2, 2._
10. Denn dat keem den to, wegen den all Ding sünd un dörch den all Ding
sünd, de veel Kinner na de Herrlichkeit hen föhrt hett, dat He den
Hertog vun ehr Seelen dörch Lieden vullkamen maken dä. _Joh. 1, 3._
11. Wiel se All vun Een kamen, beide, de hilligen deiht un de hilligt
ward. Darum schamt He Sik ok nich, se Bröder to heeten, _Mark. 3, 34. 35._
12. Un sprickt: »Ik will verkündigen Din Nam an min Bröder un midden in
de Gemeen Din Lof singen.« _Ps. 22, 23. Joh. 20, 17._
13. Un awermals: »Ik will min Vertruen up Em setten; un awermal: Süh dar,
ik un de Kinner, de GOtt mi geven hett.« _Ps. 18, 3. Jes. 8, 18._
14. So as nu de Kinner Fleesch un Blod hebbt, hett He dat ok annahmen, up
dat He dörch den Dod de Macht nehm vun den, de den Dod Sin Gewalt harr,
dat is, vun den Düvel, _2. Tim. 1, 10._
15. Un erlösen dä, de, de dörch Furcht vör den Dod ehr ganze Leven lang
Knecht wesen mussen. _Luk. 1, 74._
16. Denn He nimmt nirgends de Engel an Sik, sonnern Abraham Sin Samen
nimmt He an Sik.
17. Darum muß He in all Ding Sin Bröder gliek warrn, up dat He barmhartig
war un en true Hoheprester vör GOtt, to versöhnen dat Volk sin Sünd.
_Kap. 4, 15._
18. Denn worin He wat utstahn hett un versöcht is, kann He de helpen, de
versöcht ward.
Dat 3. Kapitel.
1. Darum, ji hillige Bröder, de ji mit beropen sünd dörch den himmlischen
Berop, nehmt den Apostel un Hohenprester den wi bekennen doht, Christus
JEsus, in Ogenschien, _Kap. 4, 14._
2. De tru is den, de em makt hett, as ok Moses in sin ganzes Hus. _4.
Mos. 12, 7._
3. Düsse awer is grötter Ehr werth, so as de grötter Ehr an dat Hus hett,
de dat but, as dat Hus sülvst.
4. Denn jedes Hus ward vun Jemand but, de awer Allns buen deiht, dat is
GOtt. _2. Cor. 5, 5. 17, 18._
5. Un Moses twar weer tru in sin ganze Hus, as en Knecht, to en Tügnis
vun dat, wat seggt warrn schull;
6. Christus awer as en Söhn öwer dat Hus; wek Hus wi sünd, wenn wi blot
dat Vertruen un de Hoffnung de unse Ehr is, fast beholn doht.
7. Darum, as de hillige GEist sprickt: »Hüt, wenn ji Sin Stimm hörn ward,
8. So verstockt ju Hart nich, as geschehn dä in de Verbitterung, an den
Dag vun de Versökung, in de Wüstenie;
9. As Mi ju Vaders versöken dän, se versöchten Mi un seegen Min Wark
veertig Jahr lang; _2. Mos. 17, 7._
10. Darum war Ik tornig öwer dat Geslecht un sprok: In Een fort
verbiestert se mit dat Hart, awer se wussen Min Weg nich;
11. Dat Ik ok swören dä in Min Torn, se schulln to Min Ruh nich kamen.«
_4. Mos. 14, 23. 28. 35._
12. Nehmt ju in Acht, leeve Bröder, dat nich Jemand mank ju en arge,
unglövige Hart hett, dat vun den lebendigen GOtt afgahn deiht,
13. Sonnern vermahnt ju sülvst all Dag’, so lang dat noch Dag is, dat
nich Jemand mank ju verstockt ward dörch de Sünd ehr Bedrug. _Matth. 18,
15. 1. Thess. 5, 11. 14._
14. Denn wi hebbt Deel an Christus kregen, wenn wi dat, wat wi anfungen,
bet an dat End beholn doht; _Kap. 6, 11._
15. So lang as seggt ward: Hüt, wenn ji Min Stimm hörn ward, so verstockt
ju Hart nich, as in de Verbitterung gescheeg. _Kap. 4, 7. Ps. 95, 7-9._
16. Denn wek, as se Em hörn dän, weckten Sin Torn, awer nich All, de vun
Egypten utgahn dän dörch Moses.
17. Öwer wek weer He veertig Jahr lang bös? Weer dat nich öwer de, de
sündigen dän un de ehr Liever in de Wüstenie fulln? _4. Mos. 14, 36. 1.
Cor. 10, 10._
18. Weke swor He awer, dat se nich to Sin Ruh kamen schulln, wenn nich de
Unglövigen?
19. Un wi seht, dat se nich rin kamen kunnen wegen de Unglov.
Dat 4. Kapitel.
1. So lat uns nu bang wesen, up dat wi de Tosag’, to sin Ruh kamen, nich
versümt un Keen vun uns torügg blift.
2. Denn uns is dat ok verkündigt, ebenso as de Annern, awer dat Wort vun
de Predigt hulp de Nicks, de nich gloven dän, wat se hörten.
3. Denn wi, de wi gloven doht, gaht in de Ruh, as He sprickt: Dat Ik
swören dä in Min Torn, se schüllt nich to Min Ruh her kamen. Un twar as
de Wark vun de Welt ehr Anbeginn makt weern, _Kap. 3, 11. Ps. 95, 11._
4. Sprok He an en Stell vun den söbenden Dag also: Un GOtt ruh an den
söbenden Dag vun all Sin Wark. _1. Mos. 2, 2._
5. Un hier an düsse Stell awermals: Se schüllt nich kamen to Min Ruh.
6. Wiel dat nu awer noch so is, dat wek na desülvige kamen schüllt, un
de, de dat toeerst verkündigt is, sünd nich darto kamen, wegen ehr Unglov;
7. Bestimm He awermal en Dag na all de Tied un sä dörch David sin Mund:
Hüt, as seggt is, wenn ji Sin Stimm hörn ward, so verstockt ju Harten
nich. _Kap. 3, 7. Ps. 95, 7-9._
8. Denn harr Josua se to Ruh brocht, so war He naher nich vun en annern
Dag seggt hebben. _5. Mos. 31, 7._
9. Darum is dar noch en Ruh vörhanden för GOtt Sin Volk.
10. Denn wokeen to Sin Ruh kamen is, de ruht ok vun sin Wark, gliek as
GOtt vun Sin. _Offenb. 14, 13._
11. So lat uns nu tomaken, rintokamen na düsse Ruh, up dat nich Jemand
falln deiht in datsülvige Bispill vun Unglov.
12. Denn GOtt Sin Wort is lebendig un kräftig un scharper as en
tweesniedig Swerdt un dringt dörch, bet dat Seel un Geist, Mark un Knaken
scheeden deiht, un is en Richter vun dat Hart sin Gedanken un Sinnen.
_Pred. 12, 11. Jer. 23, 29._
13. Un keen Kreatur is unsichtbar vör Em, Allns is blot un updeckt vör
Sin Ogen, vun den reden wi. _Sir. 15, 19. 23, 28._
14. Wiel wi nu en groten Hoheprester hebbt, JEsus, GOtt Sin Söhn, de gen
Himmel fahrt is, so lat uns holn an dat Bekenntnis. _Kap. 3, 1. 6, 20. 7,
26. 8, 1. 9, 11._
15. Denn wi hebbt nich en Hohenprester, de nich kunn Mitleed hebben mit
unse Swakheet, sonnern de versöcht is allerwärts, gliek as wi, doch ahn
Sünd. _Kap. 2, 17._
16. Darum lat uns rantreden mit Friemödigkeit an den Gnadenstohl, up dat
wi Barmhartigkeit kriegen un Gnad finnen up de Tied, wenn Hülp uns noth
dohn ward. _1. Joh. 3, 21. Röm. 3, 25._
Dat 5. Kapitel.
1. Denn jede Hoheprester, de mank de Minschen utnahmen ward, de ward sett
för de Minschen in de Saken, de bi GOtt to dohn sünd, up dat he Gaven un
Opfer för de Sünden opfern deiht. _Kap. 2, 17._
2. De mit lieden kann för de, de vun Nicks weet un verbiestern doht, wiel
he sülvst mit Swachheet umgeven is.
3. Darum mutt he ebenso as för dat Volk, ok för sik sülvst opfern för de
Sünden,
4. Un Nüms nimmt sik sülvst de Ehr; as blot de ok vun GOtt beropen is,
gliekerwies as Aaron.
5. So hett Sik Christus nich Sülvst de Ehr geven, dat He Hoheprester is
warn, sonnern de to Em seggt hett: Du büst Min Söhn, hüt hef Ik di tügt.
_Ps. 2, 7. Apost. 13, 33. Ebr. 1, 5._
6. As He an en anner Stell sprickt: Du büst en Prester in Ewigkeit na
Melchisedek sin Art. _Kap. 6, 20. 7, 17. Ps. 110, 4._
7. Un He hett in de Dag’ vun Sin Fleesch Gebet un Flehn mit stark
Geschrie un Thranen opfert to den, de Em vun de Dod afhelpen kunn, un is
ok erhört, darum dat He GOtt in Ehren heel.
8. Un obgliek He GOttes Söhn weer, hett He doch daran, dat He Veel
utstunn, Gehorsam lehrt. _Phil. 2, 8._
9. Un nadem He vullkamen is, is He för All, de Em gehorsam sünd, en Orsak
to de ewig Seligkeit warn;
10. Nennt vun GOtt en Hoheprester na Melchisedek sin Art.
11. Daröver leet sik veel seggen, awer dat is swar, wiel ji so
unverständig sünd. _Joh. 16, 12._
12. Un de ji all längst schullt Meisters wesen, ju mutt man de eersten
Bokstaven vun dat göttliche Wort lehrn un mutt ju Melk geven un keen
stark Spies. _1. Cor. 3, 1-3._
13. Denn wokeen man noch Melk geven mutt, de is unerfahrn in dat Wort
vun de Gerechtigkeit, denn he is en lütt Kind. _Eph. 4, 14._
14. De Vullkamen awer deent starke Spies, de dörch de Gewohnheit hebbt
övte Sinn, dat Gude un Böse to unnerscheeden.
Dat 6. Kapitel.
1. Darum wüllt wi de Lehr vun den Anfang in dat christliche Leven nu
fahrn laten un na dat Vullkamne trachten un nich wedder Grund leggen öwer
de Buß vun de doden Warke, un vun de Glov an GOtt,
2. Vun de Döp, vun de Lehr, vun dat Handupleggen, vun de Doden ehr
Uperstahung un vun dat ewige Gericht.
3. Un dat wüllt wi dohn, wenn GOtt dat tolaten deiht. _Apost. 18, 21._
4. Denn dat is unmöglich, dat de, de eenmal hell makt sünd un de
himmlische Gav smeckt hebbt un an den hilligen GEist Deel kregen hebbt,
_Kap. 10, 26._
5. Un smeckt hebbt GOtt Sin gude Wort un de tokünftige Welt ehr Kraft,
6. Wenn de affallt un wedder för sik sülvst GOtt Sin Söhn krüzigen un ton
Narren hebbt, dat de to Buß schull wedder verniet warrn. _Kap. 10, 29._
7. Denn de Eer, de den Regen drinken deiht, de oft öwer se kummt, un
nützlich Krut hervörbringt för de, de se anbut, krigt Segen vun GOtt.
8. Wek awer Dorn un Disteln dregen deiht, de dögt Nicks un is dicht vör
den Fluch, un man verbrennt se toletzt. _Jes. 5, 6._
9. Wi trut ju awer wat Beter to, mine Leevsten; un dat de Seligkeit
neeger is, wenn wi ok so spreken doht.
10. Denn GOtt is nich ungerecht, dat He ju Wark un ju Leevsarbeit
vergeten schull, de ji bewiest hebbt an Sin Nam as ji de Hilligen deenen
doht as ji dat noch doht. _Mal. 3, 14. 16. Matth. 10, 42._
11. Wi wünscht awer, dat Jedereen vun ju densülven Iwer bewiest, de
Hoffnung fast to holn bet an dat End, _Kap. 3, 14. Phil. 1, 6._
12. Dat ji nich ful ward, sonnern Nafolgers vun de, de dörch de Glov un
de Geduld de Tosag’ arvt.
13. Denn as GOtt Abraham toseggen dä, un He bi keen Gröttern swören kunn,
swor He bi Sik Sülvst, _1. Mos. 22, 16._
14. Un sprok: Wahrlich, Ik will di segen un di vermehrn.
15. Un so kreeg he de Tosag’, wiel he Geduld harr.
16. De Minschen swört wol bi en Gröttern, as se sünd un de Eed makt en
End up alle Striederien, wiel he dat Wort fast makt. _2. Mos. 22, 11._
17. Awer wiel GOtt de Arven vun de Tosag’ öwer allen Twiefel bewiesen
wull, dat Sin Rath fast stahn deiht, hett He en Eed darto dahn, _1. Mos.
22, 16._
18. Up dat wi dörch twee Stück, de fast staht (denn dat is unmöglich, dat
GOtt leegen schull) en starken Trost hebbt, wo wi Toflucht hebbt un an
de anbaden Hoffnung fast holt; _Tit. 1, 2._
19. Weke wi hebbt as en sekern un fasten Anker för unse Seel, de ok
ringeiht na dat Binnerste achter den Vörhang.
20. Wokeen as en Vörlöper för uns ingahn is, JEsus, en Hoheprester in
Ewigkeit, na Melchisedek sin Art. _Kap. 4, 14._
Dat 7. Kapitel.
1. Düsse Melchisedek weer en König to Salem, GOtt den Allerhöchsten Sin
Prester, de Abraham in de Möt gung, as he vun de Slacht mit de Könige na
Hus keem un em segen dä; _1. Mos. 14, 18._
2. Den ok Abraham den Teinten geven dä vun all sin Göder. Sin Nam bedüht
toeerst König vun de Gerechtigkeit, darna is he ok en König to Salem, dat
heet en Fredenskönig;
3. Ahn Vader, ahn Moder, ahn Geslecht, un sin Dag’ hebbt keen Anfang un
sin Leven hett keen End; he is awer en Vörbild vun GOtt Sin Söhn un blift
Prester in Ewigkeit.
4. Seht nu awer, wa grot de wesen mutt, den ok Abraham, de Patriarch, den
Teinten geven deiht vun dat, wat he erovert hett. _1. Mos. 14, 20._
5. Twar hebbt de Kinner vun Levi, as se dat Presterdom kregen, en Gebot,
den Teinten vun dat Volk, dat heet, vun ehr Bröder to nehmen, na dat
Gesetz, obgliek se ok ut Abraham sin Lenden kamen sünd. _5. Mos. 14, 28.
29._
6. Awer de, den sin Geslecht nich nennt ward mank se, de nehm den Teinten
vun Abraham, un segen den, de de Tosag’ harr. _1. Mos. 14, 19. 20._
7. Nu is dat ahn all Wedderspreken so, dat de Geringe vun den Betern
segent ward.
8. Un hier nehmt den Teinten Minschen, weke henstarvt, awer dar Een, vun
den betügt ward, dat he leven deiht.
9. Un so to seggen, Levi sülvst, de den Teinten nimmt, hett dörch Abraham
de Teinte geven.
10. Denn he weer ja noch in den Vader sin Lenden, as Melchisedek em in de
Möt gung. _1. Mos. 14, 18._
11. Wenn nu de Vullkamenheit in dat levitische Presterdom weer, denn
unner datsülvige hett dat Volk dat Gesetz kregen, wat brukt wi denn to
seggen, dat en anner Prester kamen schall na Melchisedek sin Art un nich
na Aaron sin Art? _v. 18. 19. Gal. 2, 21._
12. Denn wo dat Presterdom ännert ward, denn mutt ok dat Gesetz ännert
warrn.
13. Denn de, vun den all düt seggt is, de is ut en anner Geslecht, ut
weke nümmer Keen de Altar besorgt hett.
14. Denn apenbar is jo, dat vun Juda unse HErr utgahn is, to weke
Geslecht Moses Nicks redt hett vun dat Presterdom. _1. Mos. 49, 10. Jes.
11, 1._
15. Un dat is noch klarer, wenn en anner Prester na Melchisedek sin Art
upkamen deiht,
16. De nich na dat Gesetz vun dat fleeschliche Gebot makt, sonnern na de
Kraft vun dat unendliche Leven.
17. Denn he betügt: Du büst en Prester ewiglich na Melchisedek sin Art.
_Kap. 5, 6._
18. Denn darmit ward dat vörige Gesetz uphaven, darum, wiel dat to swach
un Nicks nütz weer.
19. Denn dat Gesetz kunn Nicks vullkamen maken, un en beter Hoffnung ward
inföhrt, dörch de wi to GOtt henkamt;
20. Un darto, wat Veel is, nich ahn Eed. Denn jene sünd ahn Eed Presters
warn;
21. Düsse awer mit den Eed dörch den, de to Em sprickt: De HErr hett
swarn un dat ward Em nich gerüen: Du büst en Prester ewiglich na
Melchisedek sin Art. _Ps. 110, 4._
22. So is denn JEsus de Vollstrecker vun en veel beter Testament warn.
_Kap. 8, 6. 12, 24._
23. Un vun de Annern sünd veele, de Presters warn sünd, darum, wiel de
Dod se nich blieven leet;
24. Düsse awer darum, dat He ewig blieven deiht, hett He en unvergänglich
Presterdom.
25. Darum kann He ok selig maken ümmerto de dörch Em to GOtt kamen doht
un levt ümmerto un bedt för se. _Joh. 14, 6. 1. Joh. 2, 1._
26. Denn son Hohenprester mussen wi hebben, de dar weer hillig,
unschuldig, rein, vun de Sünners afsonnert, un höger as de Himmel is;
27. De nich däglich nödig harr, as de annern Hohenpresters, toeerst för
egen Sünd Opfer to dohn, darna för dat Volk sin Sünd, denn dat hett He
eenmal dahn, as He Sik Sülvst opfern dä. _3. Mos. 16, 3. 6._
28. Denn dat Gesetz makt Minschen to Hohepresters, de Swachheit hebbt,
düt Eedeswort awer, dat na dat Gesetz seggt is, sett den Söhn, de ewig
vullkamen is. _Kap. 5, 1. 2._
Dat 8. Kapitel.
1. Düt is nu dat Hauptstück wovun wi reden doht: Wi hebbt son
Hohenprester, de dar sitt to de rechte Hand, up den Stohl vun de Majestät
in den Himmel, _Kap. 4, 14._
2. Un is en Pleger vun de hilligen Göder un vun de wahrhaftige Hütt, de
GOtt upricht hett, un keen Minsch.
3. Denn en jede Hoheprester ward insett to opfern Gaven un Opfer. Darum
mutt ok düsse wat hebben, dat He opfern kann. _Kap. 5, 1. Eph. 5, 2._
4. Wenn He nu up de Eer weer, weer He nich Prester, wiel dar Presters
sünd, de na dat Gesetz de Gaven opfern doht,
5. Weke deent as Vörbild un as Schatten vun de himmlischen Göder, as de
göttliche Antwort to Moses sprok, as he de Hütt fardig maken schull:
Süh to, sä He, dat du Allns maken deihst na dat Bild, dat di up den Barg
wiest is. _Kol. 2, 17. 2. Mos. 25, 40. Apost. 7, 44._
6. Nu awer hett He en beter Amt kregen, wiel He de Middelsmann vun en
beter Testament is, dat ok up betere Tosag’ stahn deiht. _Kap. 7, 22. 12,
24. 2. Cor. 3, 6._
7. Denn wenn dat anner, dat eerste, ahn Tadel west weer, weer dat nich
nödig west, na en annern to söken.
8. Denn He tadelt se un sprickt: Süh, de Dag’ kamt, sprickt de HErr, dat
Ik mit dat Hus Israel un mit dat Hus Juda en nie Testament maken will,
_Kap. 10, 16. Jer. 31, 31._
9. Nich na dat Testament, dat ik makt hef mit ehr Vaders den Dag, as ik
ehr Hand faten dä, se ut Egyptenland to föhrn. Denn se sünd nich bleven
in min Testament, darum hef Ik se ok nich achten wullt, sprickt de HErr.
_2. Mos. 19, 5._
10. Denn dat is dat Testament, dat Ik maken will mit dat Hus Israel na
düsse Dag, sprickt de HErr: Ik will Min Gesetz geven in ehr Sinn, un in
ehr Hart will Ik dat schrieven, un will ehr GOtt wesen un se schüllt min
Volk wesen. _Spr. 3, 3. Jes. 54, 13._
11. Un schall nich Jemand sin Neegsten lehrn, noch Jemand sin Broder, un
seggen: Du must den HErrn kennen. Denn se schüllt mi All kennen, vun den
Lüttsten an bet to den Grötsten.
12. Denn Ik will gnädig wesen mit ehr Undögd un ehr Sünd, un an ehr
Ungerechtigkeit will Ik nich mehr denken. _Jer. 31, 34._
13. Wiel He dat seggen deiht: »En nie,« makt He dat eerste old. Wat awer
old un öwerjährig is, dat is dicht bi sin End.
Dat 9. Kapitel.
1. Dat eerste harr twar ok sin Recht up Gottesdeenst un utwennige
Hilligkeit.
2. Denn dar weer upricht dat Vörrerdeel vun de Hütt, darin weer de
Lüchter un de Disch, un de Schubrod, un düt heet dat Hillige. _2. Mos.
25, 23. 31._
3. Achter den annern Vörhang awer weer de Hütt, de dar heet dat
Allerhilligst. _2. Mos. 26, 33._
4. De harr dat golden Rokfatt un de Lad vun dat Testament, allerwärts mit
Gold öwertrocken, in weke weer de golden Krog mit dat Himmelsbrod, un
Aaron sin Staf, de grön utsla’n weer un de Tafels vun dat Testament.
5. Baben öwer weern de Cherubims vun de Herrlichkeit, de den Gnadenstohl
beschatten doht; vun weke nu Nicks besonners to seggen is. _2. Mos. 25,
18. 26, 34._
6. So weer dat nu Allns inricht, de Presters gungen ümmer in de vörste
Hütt un besorgten den Gottesdeenst. _4. Mos. 18, 3._
7. In de anner awer gung man een Mal int Jahr blot de Hoheprester
rin, nich ahn Blod, dat he opfern dä för sin egen un dat Volk sin
Öwertredungen. _2. Mos. 30, 10. 3. Mos. 16, 2._
8. Darmit hett de hillige GEist andüdt, dat noch nich apenbart weer de
Weg na de Hilligkeit hen, so lang as de eerst Hütt stahn dä, _Kap. 10,
19._
9. Weke to desülvige Tied en Vörbild wesen muß, in weke Gaven un Opfer
opfert ward un kunnen nich vullkamen maken na dat Geweten den, de den
Gottesdeenst besorgen deiht.
10. Blot mit Spies un Gedränke un allerhand Döpen, un utwennige
Hilligkeit, de bet up de Tied vun de Beterung upleggt sünd. _3. Mos. 11,
2. 5. Mos. 14, 3._
11. Christus awer is kamen, up dat He en Hoheprester vun de tokünftigen
Göder wes’, dörch en grötter un vullkamner Hütt, de nich mit de Hand makt
is, dat heet, de nich up son Art but is; _Kap. 3, 1. 4, 14. 6, 20. 7, 27._
12. Ok nich dörch dat Blod vun Böck oder Kalver, sonnern He is dörch Sin
egen Blod Een Mal in dat Hillige ingahn un hett en ewige Erlösung to weg’
brocht. _Apost. 20, 28._
13. Denn wenn dat Blod vun Ossen un Böck, un de Asch vun de Koh sprengt,
de Unreinen hilligt to den Lief sin Reinheit; _3. Mos. 16, 14. 4. Mos.
19, 9. 12. 17. 18._
14. Wa veel mehr ward Christus Sin Blod, de Sik Sülvst untadelich dörch
den hilligen GEist GOtt opfert hett, unse Geweten rein maken vun de doden
Warke, to deenen den lebendigen GOtt! _1. Pet. 1, 19. 1. Joh. 1, 7.
Offenb. 1, 5._
15. Un darum is He en Middelsmann vun dat nie Testament, up dat dörch den
Dod, de geschehn is to Erlösung vun de Öwertredungen, de unner dat eerste
Testament geschehn weern, de, weke beropen sünd, dat toseggte ewige Arv
kriegen kunn. _Kap. 12, 24. 1. Tim. 2, 5._
16. Denn wo en Testament is, dar mutt den sin Dod intreden, de dat
Testament makt hett.
17. Denn en Testament ward fast dörch den Dod, sunst hett dat noch keen
Macht, wenn de noch levt, de dat makt hett. _Gal. 3, 15._
18. Darum ward ok dat eerste nich ahn Blod stift.
19. Denn as Moses utredt harr vun alle Gebote na dat Gesetz to all dat
Volk, nehm he dat Blod vun Kalver un Böck mit Water un Purpurwoll un Isop
un bespreng dat Bok un dat Volk, _2. Mos. 24, 5. 6._
20. Un sprok: Düt is dat Blod vun dat Testament, dat GOtt ju befahln
hett. _2. Mos. 24, 8._
21. Un de Hütt un Allns, wat to den Gottesdeenst hörn dä, bespreng he
gliekerwies mit Blod. _3. Mos. 8, 15. 19._
22. Un binah Allns ward mit Blod rein makt na dat Gesetz. Un ahn
Blodvergeeten is keen Vergevung. _3. Mos. 17, 11. Eph. 1, 7._
23. So mussen nu de Vörbiller vun de himmlischen Ding mit Blod rein makt
warrn, awer se sülvst, de himmlischen, mussen beter Opfer hebben, as de
annern weern.
24. Denn Christus is nich ingahn in dat Hillige, dat mit Hann makt is
(wat en Afbild is vun dat wahre Hilligdom); sonnern in den Himmel sülvst,
nu to erschienen vör GOtt Sin Angesicht för uns. _1. Joh. 2, 1._
25. Ok nich, dat He Sik mehrmals opfern deiht, as de Hoheprester alle
Jahr mit fremde Blod in dat Hillige gahn deiht. _2. Mos. 30, 10._
26. Sunst harr He oft lieden mußt vun Anfang vun de Welt her. Nu awer an
dat End vun de Welt is He een Mal kamen, dörch Sin egen Opfer de Sünd
uptoheven. _1. Cor. 10, 11. Gal. 4, 4. Ebr. 9, 12._
27. Un so as dat för de Minschen bestimmt is, een Mal to starven, darna
awer dat Gericht: _1. Mos. 3, 19._
28. So is Christus een Mal opfert, um Veele ehr Sünden weg to nehmen. Dat
anner Mal awer ward He ahn Sünd erschienen för de, de up Em tövt, to de
Seligkeit. _Kap. 10, 12._
Dat 10. Kapitel.
1. Denn dat Gesetz hett den Schatten vun de tokünftigen Göder, nich dat
Wesen vun de Göder sülvst. Alle Jahr mutt man opfern ümmer datsülvige
Opfer un kann nich de, weke opfern doht, vullkamen maken. _Kol. 2, 16.
17. Kap. 7, 19._
2. Sunst harr dat Opfern uphört, wenn de, de den Gottesdeenst doht, Nicks
mehr vun de Sünden weten, wenn se een Mal rein makt sünd.
3. Sonnern dat is blot, dat se an ehr Sünden denken doht alle Jahr. _3.
Mos. 16, 21._
4. Denn dat is unmöglich, dörch Blod vun Ossen un Böck Sünden weg to
nehmen. _3. Mos. 16, 14. 18. Ps. 50, 13._
5. Darum sprickt He, wenn He in de Welt kummt: Opfer un Spiesopfer hest
Du nich wullt, den Lief awer hest Du mi bereit. _Ps. 40, 7._
6. Brandopfer un Sündopfer gefallt Di nich.
7. Do sprok ik: Süh, ik kam, in dat Bok steiht vun mi schreven, dat ik
dohn schall, GOtt, Din Willen.
8. As He tovör seggt harr: Opfer un Gaven, Brandopfer un Sündopfer hest
Du nich wullt, noch hest du Wolgefalln daran, de doch na dat Gesetz
opfert ward;
9. Do sprok he: Süh, ik kam, GOtt, Din Willen to dohn. Do hevt He dat
eerste up, up dat He dat anner insett.
10. In düssen Willen sünd wi hilligt, een Mal geschehn dörch dat Opfer
vun JEsus Christus Sin Lief.
11. Un jede Prester is insett, dat he alle Dag’ Gottesdeenst holn schall
un oft een un datsülve Opfer bring, weke nümmer mehr de Sünden wegnehmen
künnt.
12. Düsse awer, as He en Opfer för de Sünd brocht hett, dat ewig gelln
deiht, sitt nu to GOtt Sin rechte Hand, _Kap. 10, 14. 7, 27. 9, 12. 26,
28. Ps. 110, 1._
13. Un tövt vun nu an, bet dat Sine Fiende to den Schemel vun Sin Föt
leggt ward. _Kap. 2, 8. Ps. 110, 1._
14. Denn mit Een Opfer hett He för ewig de vullkamen makt, de hilligt
ward.
15. De hillige GEist betügt uns dat awer ok. Denn nadem He fröher seggt
hett:
16. »Düt is dat Testament, dat Ik mit se maken will na düsse Dag’,«
sprickt de HErr: »Ik will Min Gesetz in ehr Hart geven un in ehr Sinn
will Ik dat schrieven, _Röm. 11, 27. Ebr. 8, 10._
17. Un an ehr Sünd un Ungerechtigkeit will Ik nich denken.« _Jer. 31, 34._
18. Wo awer de Sünd vergeven sünd, dar is keen Opfer mehr nödig för de
Sünd.
19. So hebbt wi denn nu, leeve Bröder, de Friemodigkeit ton Ingang in dat
Hillige dörch JEsus Sin Blod, _Joh. 14, 6._
20. Den He uns bereitet hett ton nien un lebendigen Weg dörch den
Vörhang, dat is dörch Sin Fleesch. _Kap. 9, 6._
21. Un wi hebbt en Hohenprester öwer GOtt Sin Hus:
22. So lat uns hento gahn mit en wahrhaftige Hart, in en vullkamen Glov,
besprengt in unse Harten, un los vun dat böse Geweten, un den Lief
wuschen mit rein Water; _Kap. 4, 16._
23. Un lat uns fastholn an dat Bekenntnis vun de Hoffnung un nich
wankelmödig wesen; denn He is tru, de se toseggt hett; _Kap. 4, 14._
24. Un lat uns up enanner Acht hebben un uns enanner to Leev un to gude
Warke anreizen; _Joh. 13, 34. Mark. 12, 31._
25. Un nich unse Versammlung verlaten, as weke to dohn plegt, sonnern uns
enanner vermahnen, un dat so veel mehr, je mehr ji gewahr ward, dat de
Dag neeg un neeger kamen deiht. _1. Cor. 10, 11._
26. Denn wenn wi mothwillig sündigen doht, nadem wi de Erkenntnis vun de
Wahrheit kregen hebbt, hebbt wi vun dar an keen anner Opfer mehr för de
Sünd; _Kap. 6, 4._
27. Sonnern en grulich Töven up dat Gericht un den Füeriever, de de
Upsetzigen vertehrn ward. _Zeph. 1, 18._
28. Wenn Jemand Moses sin Gesetz breken deiht, de mutt starven ahn
Barmhartigkeit dörch twee oder dree Tügen. _Joh. 8, 17._
29. Wa veel mehr Straf mutt de doch verdeenen, künnt ji ju wol denken, de
GOtt Sin Söhn mit Föten perren un dat Blod vun dat Testament för unrein
holn deiht, dörch wat he hilligt is, un den Geist vun de Gnad schändt?
_Kap. 2, 3. 12, 25. 1. Cor. 11, 25. 27._
30. Denn wi kennt den, de dar seggt: »De Rach is Min Sak, Ik will
vergelln,« sprickt de HErr. Un awermals: »De HErr ward Sin Volk richten.«
_Röm. 12, 19._
31. Schrecklich is dat, in den lebendigen GOtt Sin Hann to falln.
32. Denkt an de vörigen Dag’, in weke ji, nadem ji hell makt sünd, en
groten Kampf vull Lieden hebbt uttostahn hatt; _Phil. 1, 29. 30._
33. To en Deel sülvst dörch Schimp un Bedröfnis to en Schauspill warn
sünd; ton annern Deel Gemeenschap hatt mit de, de dat ebenso geiht.
34. Denn ji hebbt mit min Keden Mitlieden hatt un den Roof vun ju Göder
mit Freuden hennahmen, wiel ji weten doht, dat ji bi ju sülvst wat Beters
un wat Blievendes in den Himmel hebbt. _Matth. 6, 20._
35. Smiet ju Vertruen nich weg, denn dat hett en groten Lohn. _Kap. 11,
26._
36. Geduld awer deiht ju noth, up dat ji GOtt Sin Willen doht un de
Tosag’ kriegt.
37. Denn öwer en kleene Wiel ward de kamen, de dar kamen schall un nich
utblieven. _Hagg. 2, 7. 1. Pet. 1, 6._
38. De Gerechte awer ward dörch sin Glov leven. Wokeen awer wieken ward,
an den ward min Seel keen Gefalln hebben. _Röm. 1, 17._
39. Wi awer sünd nich vun de, de wiekt un verdammt ward, sonnern vun de,
de glovt un ehr Seel retten doht. _Tob. 2, 18._
Dat 11. Kapitel.
1. De Glov awer is en faste Toverlat up dat, wat man höpt un nich
twiefelt an dat, wat man nich süht. _1. Cor. 2, 9._
2. Dörch den hebbt de Olen Tügnis kregen.
3. Dörch de Glov markt wi, dat de Welt dörch GOtt Sin Wort fardig makt
is, dat Allns, wat man süht, ut Nicks warn is. _1. Mos. 1, 1. Joh. 1, 10.
Ebr. 1, 2._
4. Dörch de Glov hett Abel GOtt en grötter Opfer brocht, as Kain, wodörch
he dat Tügnis vun GOtt kriegen dä, dat he gerecht weer, as GOtt to sin
Gav Sik bekennen dä, un dörch densülvigen redt he noch, obgliek he dod
is. _1. Mos. 4, 4. Matth. 23, 35._
5. Dörch de Glov war Enoch wegnahmen, dat he den Dod nich seeg un war
nich funnen, darum wiel GOtt em wegnahmen harr; denn ehr he wegnahm war,
hett he Tügnis hatt, dat GOtt em lieden much. _1. Mos. 5, 24._
6. Awer ahn Glov is dat unmöglich, GOtt to gefalln; denn wokeen to GOtt
kamen will, de mutt gloven, dat he is, un för de, de Em söken doht, en
Vergeller wesen ward.
7. Dörch de Glov hett Noah GOtt ehrt un de Arch torecht makt, um sin
Hus to retten, as he en göttlichen Befehl kreeg vun dat, wat man noch
nich sehn dä; dörch weke he de Welt verdammen dä un hett arvt de
Gerechtigkeit, de dörch de Glov kummt. _1. Mos. 6, 8. 14. Röm. 4, 20. 3,
22. 24._
8. Dörch de Glov ward Abraham gehorsam, as he beropen ward, ut to gahn in
dat Land, dat he arven schull, un gung ut un wuß nich, wo he hen kamen
dä. _1. Mos. 12, 1. 4._
9. Dörch de Glov is he fremd bleven in dat gelavte Land, as weer he in
fremde Land, un wahn in Hütten mit Isaak un Jacob, de Mitarven vun de
Tosag’. _1. Mos. 14, 13._
10. Denn he töv up en Stadt, de en Grund hett, un de GOtt but un makt
hett.
11. Dörch de Glov kreeg ok Sarah Macht, dat se swanger war un öwer de
Tied vun ehr Öller hen gebären dä, denn se heel Em för tru, de dat
toseggt harr. _1. Mos. 21, 2. Luk. 1, 36._
12. Darum sünd ok vun een Lief, de tomal afstorven weer, Veele gebarn, as
de Steern an den Himmel un de Sand an de See ehr Rand, de sik nich tellen
lett. _Röm. 4, 19. 1. Mos. 15, 5. 22, 17._
13. Düsse All sünd storven in de Glov un hebbt de Tosag’ nich kregen,
sonnern se blot vun Wieden sehn, un sik darmit tröst un sünd darmit
tofreden west un hebbt bekennt, dat se Gäst un Fremd up de Eer sünd. _Ps.
39, 13._
14. Denn de so wat seggt, de gevt darmit to verstahn, dat se en Vaderland
sökt.
15. Un twar, wenn se dat meent harrn, vun wo se uttrocken weern, harrn se
ja Tied noch, wedder um to kehrn.
16. Se begehrt awer en beter, ik meen, en himmlisches. Darum schamt GOtt
Sik nich, ehr GOtt to heten; denn He hett en Stadt för se fardig makt.
_2. Mos. 3, 6. Matth. 22, 32._
17. Dörch de Glov opfer Abraham Isaak, as he versöcht war; un gev den
Eengebornen hen, as he all de Tosag’ kregen harr, _1. Mos. 22, 1._
18. Vun weken seggt weer: »In Isaak ward di de Samen nennt warrn.« _Röm.
9, 7._
19. Un dach, GOtt kunn ok wol vun de Doden upwecken, darum he em ok to en
Vörbild wedder kreeg. _Röm. 4, 17._
20. Dörch de Glov segen Isaak vun de tokamende Ding’ den Jakob un Esau.
_1. Mos. 27, 27._
21. Dörch de Glov segen Jakob, as he storv, Joseph sin beiden Söhns un
full vör GOtt dal, indem he sik an sin Stock holn dä. _1. Mos. 48, 15.
47, 31._
22. Dörch de Glov red Joseph vun de Kinner Israel ehrn Uttog, as he storv
un gev Order wegen sin Gebeen. _1. Mos. 50, 24._
23. Dörch de Glov war Moses, as he gebarn weer, dree Monat vun sin Öllern
versteken, darum dat se sehn dän, wat he för en smuck Kind weer un weern
nich bang för den König sin Gebot. _2. Mos. 2, 2. Apost. 5, 29._
24. Dörch de Glov wull Moses, as he grot weer, nich mehr en Söhn vun
Pharao sin Dochter heten, _2. Mos. 2, 11. 12._
25. Un wull leever mit GOtt Sin Volk Ungemach utstahn, as de Sünd ehr
Wollust för en Tied to hebben; _Ps. 84, 11._
26. Un acht de Smach um Christus Sin wegen för gröttern Riekdom as de
Schätz vun Egypten: denn he seeg up de Belohnung.
27. Dörch de Glov gung he ut Egypten un weer för den König sin Torn nich
bang, denn he heel sik an den, den he nich sehn dä, as wenn he Em seeg!
_2. Mos. 2, 15. Apost. 7, 29._
28. Dörch de Glov heel he Ostern un dat Blodvergeten, up dat de de
Eerstgeburten umbroch, se nich drapen dä. _2. Mos. 12, 12. 18._
29. Dörch de Glov gungen se dörch de rode See, as dörch drög Land; wat de
Egypter ok versöken dän un versopen. _2. Mos. 14, 22._
30. Dörch de Glov fulln de Muern vun Jericho, nadem se söben Dag’ darum
lopen harrn. _Jos. 6, 20._
31. Dörch de Glov war de Hor Rahab nich verlarn mit de Unglövigen, as se
de Kundschafters fründlich upnehmen dä. _Jos. 2, 18. 6, 17. 23. Jak. 2,
25._
32. Un wat schall ik noch mehr seggen? De Tied war to kort wesen, wenn
ik schull vertelln vun Gideon un Barak un Simson, un Jephta un David un
Samuel un de Propheten; _Richt. 4, 6. 15, 20. 6, 11. 11, 6. 9. 2. Sam. 2,
4. 1. Sam. 7, 15._
33. Weke hebbt dörch de Glov Königrieke dal smeten, Gerechtigkeit wirkt,
de Tosag’ kregen, de Löwen dat Mul stoppt, _2. Sam. 8, 1._
34. Dat Füer utlöscht, sünd vun dat blote Swerdt wegkamen, sünd kräftig
warn ut de Swachheit, sünd stark warn in den Striet, hebbt de Fremden ehr
Heer dal smeten. _Dan. 3, 23-25._
35. De Fruens hebbt ehr Doden vun de Uperstahung wedder kregen; de annern
awer sünd tonicht sla’n un hebbt keen Erlösung annahm, up dat se de
Uperstahung kregen, de beter is.
36. Weke hebbt Spott un Släg’ utstahn, darto Keden un Gefängnis; _1. Mos.
39, 20. Jer. 20, 2._
37. Se sünd steenigt, intweihackt, dörchstaken, dörch dat Swerdt dod
makt, se sünd rumgahn in Pelz un Ziegenfell, mit Mangel, mit Bedröfnis,
mit Ungemach, _1. Kön. 21, 13. Apost. 7, 58. 59._
38. (De de Welt nich werth weer) un sünd in Elend rumgahn in de
Wüstenien, up de Bargen un in de Klüft un Löcker vun de Eer.
39. Düsse All hebbt dörch de Glov Tügnis un nich de Tosag’ kregen.
40. Darum, dat GOtt wat Beters för uns tovör utsehn harr, dat se nich ahn
uns to de Vullendung kamen dän. _Kap. 7, 22._
Dat 12. Kapitel.
1. Darum lat ok uns, de wi son Hupen Tügen um uns hebbt, de Sünd
afleggen, de uns ankleven deiht un uns ful makt un lat uns lopen mit
Geduld in den Kampf, de uns verordnet is, _Röm. 6, 4. 1. Cor. 9, 24. Ebr.
10, 36._
2. Un up JEsus sehn, de de Glov anfungen un vollenden deiht, de, ob He
ok Freud harr hebben kunnt, duld He dat Krüz, frog Nicks na de Schand un
sitt nu to de rechte Hand up GOtt Sin Stohl. _Jes. 53, 4. 7._
3. Denkt an den, de Sik so veel vun de Sünders hett wedderspreken laten,
dat ju Moth nich matt ward un ji weglopt. _Luk. 2, 34._
4. Denn ji hebbt noch nich bet up dat Blod utholn in de Kämpf gegen de
Sünd;
5. Un hebbt den Trost all vergeten, de to ju reden deiht, as to de
Kinner: Min Söhn, acht nich gering de Tüchtigung vun den HErrn un wes’
nich bang, wenn du vun Em straft warrst. _Hiob. 5, 17._
6. Denn, weken de HErr leef hett, den tüchtigt He; He sleiht awer jeden
Söhn, den He upnimmt. _Offenb. 3, 19._
7. Wenn ji bi de Tüchtigung ganz still holt, so süht GOtt ju as Sin
Kinner an, denn wo is en Söhn, den de Vader nich tüchtigen deiht?
8. Sünd ji awer ahn Tüchtigung, de se All to Deel warn is, so sünd ji
Bastards un keen Kinner. _Ps. 73, 14. 15._
9. Ok so as wi vun uns lieflichen Vaders Schläg kreegen hebbt un sünd
bang för se west, schüllt wi denn nich veel mehr den geistlichen Vader
unnerdahn wesen, up dat wi leven doht?
10. Jene hebbt uns schlagen weke Dag’, as se dat för gut heeln, düsse
awer uns to Nutz, up dat wi Sin Hilligung kriegen.
11. All Tüchtigung awer, to de Tied, wenn wi se lieden doht, dücht uns
nich Freud, sonnern Bedröfnis to wesen, awer nasten ward se geven en
fredsame Frucht vun Gerechtigkeit an de, de dardörch övt sünd.
12. Darum richt de tragen Hann un de möden Knee wedder up;
13. Un makt sekere Tritt mit ju Föt, dat Keen strukelt as en lahm,
sonnern veel mehr gesund ward! _Ps. 73, 2._
14. Jagt na den Freden gegen jeden een un de Hilligung, ahn wek Nüms den
HErrn sehn ward. _Röm. 12, 18. 2. Tim. 2, 22._
15. Un seht darna, dat Keen GOttes Gnad versümen deiht, dat nich en
bitter Wuttel upwassen un Unfreden anrichten deiht, un Veele dörch
desülvige sik unrein makt; _5. Mos. 29, 18._
16. Dat nich Jemand en Horer oder en Gottlose wes’, as Esau, de för en
Gericht Eten sin Eerstgeburtsrecht verkoff. _1. Mos. 25, 33._
17. Ji schüllt awer weten, dat he darna, as he den Segen arven wull,
verstött war, denn he funn keen Platz to de Buß, obgliek he se mit
Thranen söken dä. _1. Mos. 27, 30._
18. Denn ji sünd nich kamen to den Barg, den man anrögen kunn un mit Füer
brenn, noch to dat Dunkel un de Düsternis un dat Unwedder; _2. Mos. 19,
12._
19. Noch to den Schall vun de Basunen un to de Stimm vun de Wör’, um weke
de, de se hörn dän, nich wulln, dat se dat Wort seggt war. _2. Mos. 19,
16. 20, 19._
20. Denn se kunnen nich utholn, wat dar seggt war: »Un wenn en Deerd den
Barg anrögen dä, schull dat steenigt oder dod schaten warrn.« _2. Mos.
19, 12. 13._
21. Un so schrecklich weer dat Gesicht, dat Moses sprok: Ik bün bang un
bever!
22. Sonnern ji sünd kamen to den Barg Zion un to den lebendigen GOtt Sin
Stadt, to dat himmlische Jerusalem un to de Meng vun veele dusend Engel,
_Ps. 68, 17. Jes. 2, 2. 5. Mos. 33, 2._
23. Un to de Gemeen vun de Eerstgebarnen, de in den Himmel anschreven
sünd, un to GOtt, den Richter öwer Alle, un to de vullkamen Gerechten ehr
Geister; _2. Mos. 4, 22. Luk. 10, 20._
24. Un to den Middelsmann vun dat nie Testament, JEsus, un to dat Blod
vun de Besprengung, dat beter reden deiht, as Abel sin. _Kap. 8, 6. 9,
15. 1. Tim. 2, 5. 1. Mos. 4, 10._
25. Nehmt ju in Acht, dat ji den nich verachten doht, de dar redt. Denn
so as jene nich wegkamen sünd, de verachten dän, as He up de Eer reden
dä, so veel weniger wi, wenn wi den veracht, de vun den Himmel redt.
_Kap. 2, 1-3. 3, 17. 10, 28. 29._
26. Den Sin Stimm to de Tied de Eer beweg. Nu awer seggt He to un
sprickt: Noch eenmal will Ik bewegen, nich alleen de Eer, sonnern ok den
Himmel. _Hagg. 2, 7._
27. Awer düt »noch eenmal« düdt an, dat dat Bewegliche schall ännert
warrn, as dat makt is, up dat dat Unbewegliche blieven deiht.
28. Darum, wiel wi en unbeweglich Riek kriegt, hebbt wi Gnad, dörch weke
wi GOtt deenen schüllt, Em to gefalln, mit Tucht un Furcht. _Jes. 9, 7.
Dan. 2, 44. 7, 14. Phil. 2, 12._
29. Denn unse GOtt is en vertehrend Füer. _5. Mos. 4, 24. Kap. 9, 3._
Dat 13. Kapitel.
1. Blievt fast in de bröderliche Leev. _Röm. 12, 10. Eph. 4, 3. 1. Thess.
4, 9._
2. Gastfrie to wesen verget nich, denn dardörch hebbt Enige, ahn dat to
weten, Engels beharbargt. _Jes. 58, 7. Röm. 12, 13. 1. Pet. 4, 9. 1. Mos.
18, 3. 19, 2. 3._
3. Denkt an de, de bunden sünd, as de ok mitbunden sünd, un an de, de
Bedröfnis liedt, as de de ok noch up de Eer levt. _Matth. 25, 36._
4. De Eh schall ehrbar holn warrn bi All, un dat Ehbett unbefleckt; de
Horer awer un Ehebrekers ward GOtt richten. _1. Cor. 6, 9. Gal. 5, 19.
21. Eph. 5, 5._
5. Ju Wandel wes’ ahn Giez un lat ju dat nog wesen, wat ji hebbt. Denn He
hett seggt: »Ik will di nich verlaten noch versümen.« _Jos. 1, 5._
6. Also dat wi seggen könnt: »De HErr is min Helper, un ik will nich bang
wesen. Wat schull mi en Minsch dohn?« _Ps. 56, 5. 118, 6._
7. Denkt an ju Lehrer, de ju GOttes Wort seggt hebbt, de ehr End seht an
un folgt ehr Glov na. _v. 17. 1. Cor. 4, 16. Kap. 11, 1._
8. JEsus Christus, güstern un hüt un desülvige ok in Ewigkeit. _1. Cor.
3, 11. Offenb. 1, 17._
9. Lat ju nich vun allerhand fremde Lehren umdrieven, denn dat is en
köstlich Ding, dat dat Hart fast ward, wat dörch Gnad geschüht, nich
dörch Eten, wovun de keen Nutzen hebbt, de darmit umgahn doht. _Jer. 29,
8. Matth. 24, 4. Spr. 16, 2. 21, 2. Röm. 14, 17._
10. Wi hebbt en Altar, vun den de nich eten könnt, de in de Hütt upwahrt.
11. Denn de Lieknams vun de Deerter, de ehr Blod vun den Hohenprester
na dat Hillige rin dragen ward för de Sünd, de ward buten vör dat Lager
verbrennt. _3. Mos. 16, 27. 2. Mos. 29, 14. 4. Mos. 19, 3._
12. Darum hett ok JEsus, up dat He dat Volk dörch Sin egen Blod hilligen
dä, buten vör dat Dohr leden. _Mark. 12, 8. Joh. 19, 17._
13. So lat uns nu to Em buten rut gahn ut dat Lager un Sin Smach dregen.
_Kap. 11, 26. 12, 2. 1. Pet. 4, 14._
14. Denn wi hebbt hier keen blievende Stadt, sonnern de tokünftige sökt
wi. _Ps. 39, 13. 14._
15. So lat uns nu opfern dörch Em dat Lofopfer GOtt alletied, dat is de
Frucht vun de Lippen, de Sin Namen bekennt. _3. Mos. 7, 12. Ps. 50, 23._
16. Gudes to dohn un geern to geven verget nich, denn son Opfers mag GOtt
lieden. _Sir. 41, 17. Phil. 4, 18._
17. Gehorcht ju Lehrer un folgt se, denn se holt Wacht öwer ju Seelen as
de darvun Rekenschaft geven schüllt, up dat se dat mit Freuden doht un
nich mit Süfzen, denn dat is ju nich gut. _Phil. 2, 29. 1. Thess. 5, 12.
Ezech. 3, 18. 33, 2. 18._
18. Bedt för uns. Unse Trost is, dat wi en gudes Geweten hebbt, un
beflietigt uns, en guden Wandel to föhrn bi All. _2. Cor. 1, 12._
19. Ik vermahn ju awer desto mehr düt to dohn, up dat ik desto ehr bi ju
wesen kann.
20. GOtt awer vun den Freden, de vun de Doden rutföhrt hett den groten
Harr vun de Schap dörch dat Blod vun dat ewige Testament, unsen HErrn
JEsus, _Jes. 40, 11. Ezech. 34, 23. Joh. 10, 12. 1. Pet. 2, 25._
21. De schall ju fardig maken in alle gude Warke, Sin Willn to dohn, un
in ju schaffen, wat Em gefalln deiht, dörch JEsus Christus! Den wes’ Ehr
vun Ewigkeit to Ewigkeit! Amen. _2. Cor. 3, 5. Eph. 2, 10._
22. Ik vermahn ju awer, leeve Bröder, nehmt dat Wort vun de Vermahnung
an, denn ik hef ju kort schreven.
23. Ji schüllt weten, dat Broder Timotheus wedder frie is, mit em, wenn
he bald kummt, will ik ju sehn.
24. Gröt’ all ju Lehrer un all de Hilligen; de Bröder ut Italien gröt’ ju.
25. De Gnad wes’ mit ju All! Amen. _2. Tim. 4, 22. Tit. 3, 15._
Schreven ut Italien dörch Timotheus.
De Epistel St. Jakobi.
Dat 1. Kapitel.
1. Jakobus, een vun GOtt un den HErrn JEsus Christus Sin Knechts an de
twölf Geslechter, de dar sünd hen un her, Freud toeerst!
2. Min leeven Bröder, holt dat för lütte Freud, wenn ji in allerhand
Anfechtung falln doht, _Apost. 5, 41. Röm. 5, 3._
3. Un lat ju seggen, dat ju Glov, wenn he rechtschaffen is, Geduld mit
sik bringt. _Röm. 5, 3._
4. De Geduld awer schall beständig blieven bet an dat End, up dat ji
vullkamen sünd un ganz un gar keen Mangel hebbt.
5. Wenn awer Jemand mank ju Wiesheit entbrickt, de schall GOtt beden, de
rieklich jeden Een geven deiht un dat Nüms vorwitet so ward se em geven
warrn. _Spr. 2, 3. 4. Mark. 11, 24._
6. He schall awer in de Glov beden un nich twiefeln, denn wokeen twiefeln
deiht, de is as de See, de vun den Wind dreven un hen un her smeten ward.
_Mark. 11, 24. Sir. 7, 10._
7. Son Minsch brukt nich to denken, dat he wat vun den HErrn kriegen ward.
8. En twiefelmödige Minsch is unbeständig in all sin Weg’.
9. En Broder awer, de gemeen is, schall grot spreken vun sin Högde.
10. Un de riek is, schall wichtig dohn mit sin Niedrigkeit; denn as en
Blom vun Gras ward he vergahn. _1. Pet. 1, 24._
11. De Sünn geiht up mit de Hitt, un dat Gras verdrögt, un de Blom fallt
af un ehr schöne Gestalt verdrögt, so ward de Rieke in sin Hand verwelken.
12. Selig is de Mann, de de Anfechtung utholn deiht, denn nadem he
bewährt is, ward he de Kron vun dat Leven kriegen, weke GOtt de toseggt
hett, de Em leef hebbt. _Offenb. 3, 19. 2. Tim. 4, 8._
13. Nüms schall seggen, wenn he versöcht ward, dat he vun GOtt versöcht
ward. Denn GOtt is nich en Versöker to dat Böse, GOtt versöcht Nüms; _1.
Cor. 10, 13._
14. Awer Jedereen ward versöcht, wenn he vun sin egen Lust reizt un lockt
ward.
15. Darna wenn de Lust empfungen hett, gebärt se de Sünd, de Sünd awer,
wenn se vullbrocht is, gebärt se den Dod. _Röm. 6, 23._
16. Irrt ju nich, leeve Bröder,
17. All gude Gav un all vullkamen Gav kummt vun baben dal, vun dat
Licht sin Vader, bi weken keen Verännerung is, noch Wessel vun Licht un
Düsternis. _Sir. 38, 8. Mal. 3, 6._
18. He hett uns tügt na Sin Willn dörch dat Wort vun de Wahrheit, up dat
wi weern de Eerstlinge vun sin Kreaturen. _Joh. 1, 13. 1. Pet. 1, 23._
19. Darum, leeven Bröder, jede Minsch wes’ flink to hörn, langsam awer to
reden, un langsam bös to warrn. _Pred. 7, 10._
20. Denn wenn de Minsch bös is, deiht he nich, wat vör GOtt recht is.
21. Darum leggt af all Unreinigkeit un Bosheit un nehmt dat Wort an mit
Sachtmoth, dat in ju plant is, dat ju Seelen selig maken kann. _Röm. 13,
12. Kol. 3, 8. 1. Cor. 3, 6._
22. Doht awer na dat Wort un hört dat nich blot, womit ji ju sülvst
bedregen doht. _Matth. 7, 21. Luk. 6, 46. Röm. 2, 13._
23. Denn wenn Jemand dat Wort blot hört, un nich darna deiht, de is as en
Mann, de sin lieflich Angesicht in en Spegel besüht. _Luk. 6, 49._
24. Denn, nadem he sik besehn hett, geiht he vun Stunn an darvun un
vergitt, woans he utsehn deiht.
25. Wokeen awer dörchsehn deiht in dat vullkamen Gesetz vun de Frieheit
un darin blift un vergitt nich, wat he hört hett, sonnern deiht darna, de
ward selig wesen in sin Dohn. _Kap. 2, 12. Joh. 13, 17._
26. Wenn awer Jemand mank ju sik bedünken lett, dat he GOtt deenen
deiht, un hollt sin Tung nich in Tom, sonnern verföhrt sin Hart, den sin
Gottesdeenst is Nicks nütz. _Ps. 34, 14._
27. En Gottesdeenst rein un ahn Placken vör GOtt den Vader is de: De
Waisen un Wetfruens in ehr Bedröfnis to besöken un sik ahn Placken vör de
Welt to holn.
Dat 2. Kapitel.
1. Leeve Bröder, holt nich darför, dat de Glov an JEsus Christus, unsen
HErrn vun de Herrlichkeit, up de Person Rücksicht nimmt:
2. Denn wenn in ju Versammlung kamen dä en Mann mit en golden Ring un en
smuck Kleed, un ok en arm Mann keem in en smutzig Kleed;
3. Un ji up den sehn dät, de dat smucke Kleed an harr, un sprokt to em:
»Sett di hier up den besten Platz« un sprokt to den Armen: »Blief du dar
stahn, oder sett di hier to min Föt;«
4. Hebbt ji denn nich bi ju sülvst en Unnerscheed makt un sünd Richter
warn, de ungerechte Grundsätz hebbt?
5. Hört to, min leeven Bröder, hett GOtt nich utwählt de Armen up düsse
Welt, de riek an Glov sünd un Arven vun dat Riek, dat He de toseggt hett,
de Em leef hebbt? _1. Cor. 1, 26. 2. Mos. 20, 6._
6. Ji hebbt awer den Armen Unehr dahn. Sünd dat nich de Rieken, de Gewalt
an ju övt un ju vör Gericht trecken doht?
7. Lästert se nich den guden Namen, mit den ji nennt sünd?
8. Wenn ji doht na dat königliche Gesetz, na de Schrift: »Hef din
Neegsten leef as di sülvst,« so doht ji wol. _Mark. 12, 31._
9. Wenn ji awer up de Person sehn doht, so doht ji Sünd un ward straft
vun dat Gesetz, as de Öwertreders. _3. Mos. 19, 15. 5. Mos. 1, 17. Kap.
16, 19._
10. Denn wenn Jemand dat ganze Gesetz hollt un an Een sündigen deiht, de
hett sik an dat ganze schüllig makt. _5. Mos. 27, 26. Matth. 5, 19._
11. Denn de dar seggt hett: Du schast nich ehebreken, de hett ok seggt:
Du schast nich dod maken. Wenn du nu nich ehebreken awer dod maken
deihst, büst du denn nich en Öwertreder vun dat Gesetz? _2. Mos. 20, 13.
14._
12. Redt also un doht so, as de dar dörch dat Gesetz vun de Frieheit
richt warrn schüllt. _Kap. 1, 25._
13. En unbarmhartig Gericht ward awer öwer den gahn, de nich
Barmhartigkeit dahn hett: de Barmhartigkeit awer berömt sik wedder dat
Gericht. _Matth. 5, 7. 18, 30. 34._
14. Wat helpt dat, leeve Bröder, wenn Jemand seggt, he hett de Glov un
hett doch de Warke nich? Kann ok de Glov em selig maken? _Matth. 7, 26._
15. Wenn awer en Broder oder en Swester nakt weer un keen däglich Nahrung
harr, _Luk. 3, 11._
16. Un Jemand mank ju sprok to se: GOtt berad ju, warmt ju un mak ju
satt, he geev se awer nich, wat dat Lief sin Nothdurft is, wat hölp se
dat?
17. So ok de Glov, wenn he keen Wark hett, is he dod in sik sülvst.
18. Awer Jemand kunn seggen: Du hest de Glov un ik de Wark, wies mi din
Glov mit din Warke, so will ik ok di min Glov wiesen mit min Warke. _Gal.
5, 6._
19. Du glovst, dat en enig GOtt is, dat is recht, de Düvels glovt dat ok
un bevert.
20. Wullt du awer weten, du vergängliche Minsch, dat de Glov ahn Warke
dod is?
21. Is nich Abraham, unse Vader, dörch de Warke gerecht warn, as he sin
Söhn Isaak up den Altar dä? _1. Mos. 22, 9-12._
22. Dar sühst du, dat de Glov mitwirkt hett an sin Wark, un dörch de Wark
is de Glov vullkamen warn.
23. Un hett de Schrift sik erfüllt, de spreken deiht: Abraham hett GOtt
glovt un dat is em as Gerechtigkeit torekent un is en Fründ vun GOtt
heten. _Röm. 4, 3._
24. So seht ji nu, dat de Minsch dörch de Warke gerecht ward, nich dörch
de Glov alleen.
25. Dessülvigenglieken de Hor Rahab, is se nich dörch de Warke gerecht
warn, as se de Baden upnehmen dä un se en annern Weg rut let? _Ebr. 11,
31._
26. Denn so as de Lief ahn Geist dod is, so is de Glov ahn Warke dod.
Dat 3. Kapitel.
1. Leeve Bröder, Jedereen schall sik nich rutnehmen, Lehrer to wesen, un
ji schüllt weten, dat wi desto scharper Gerichtsordeel kriegen ward.
2. Denn wi fehlt All up allerlei Art. Wokeen awer in keen Wort fehln
deiht, de is en vullkamen Mann un kann ok den ganzen Lief in Tom holn.
3. Seht, de Peer holt wi in den Tom, dat se uns gehorcht, un lenkt den
ganzen Lief. _Ps. 32, 9._
4. Seht, de Scheep wenn se ok noch so grot sünd, un vun starke Wind
dreven ward, ward se doch mit en lütt Stüer lenkt, wo de hen will, de se
regeert.
5. So is de Tung ok en lütt Lidmat un richt grote Ding’ an. Se is as en
lütte Füer, dat en Wold anstickt. _Ps. 12, 4. 5. 57, 5._
6. Un de Tung is ok en Füer, en Welt vun Ungerechtigkeit. So is de Tung
mank unse Lidmaten un makt den ganzen Lief plackig un stickt all unsen
Wandel an, wenn se vun de Höll anfängt is. _Matth. 15, 11. 18. 19._
7. Denn all Natur vun de Deerder un vun de Vageln un vun de Slangen un
vun de Seedeerder ward tam makt un sünd tämt vun de minschliche Natur;
8. Awer de Tung kann keen Minsch tämen, dat unruhige Öwel, vull vun
dödlich Gift. _Ps. 140, 4._
9. Dörch de lavt wi GOtt den Vader un dörch se verflucht wi de Minschen,
de na GOtt Sin Bild makt sünd. _1. Mos. 1, 27._
10. Ut densülvigen Mund geiht Laven un Fluchen. Dat schall nich, leeve
Bröder, so wesen.
11. Quillt ok en Born ut een Lock söt un bitter?
12. Kann ok, leeve Bröder, en Fiegenbom Öl un en Wienstock Fiegen drägen?
So kann ok een Born nich solt un söt Water geven.
13. Wokeen is wies un klok mank ju? Lat den mit sin guden Wandel sin Wark
bewiesen in Sachtmoth un Klokheit. _Eph. 5, 15._
14. Hebbt ji awer bittern Nied un Striederie in ju Hart, so makt ju nich
wichtig un leegt nich gegen de Wahrheit. _Eph. 4, 31._
15. Denn dat is nich de Klokheit, de vun baben dal kummt, sonnern
irdisch, minschlich, düvelsch.
16. Denn wo Nied un Hader is, dar is Unordnung un Nicks as bös Ding.
17. De Klokheit awer vun baben her, de is eerstens küsch, darna fredsam,
fründlich, lett sik wat seggen, vull vun Barmhartigkeit un gude Frücht,
unpartiisch, ahn Hüchelie.
18. De Frucht awer vun de Gerechtigkeit ward in Freden sei’t för de, de
den Freden holt.
Dat 4. Kapitel.
1. Woher kummt Striet un Krieg mank ju? Kummt dat nich ut ju Wollust, de
in ju Lidmaten strieden deiht?
2. Ji sünd begierig un kriegt darmit nich, wat ji hebben wöllt; ji haßt
un beneidt un gewinnt darmit Nicks; ji hebbt Striet un Krieg un darum
kriegt ji nich, um wat ji beden doht.
3. Ji bedt un kriegt Nicks, darum dat ji öwel beden doht, nämlich darto,
dat ji dat in ju Wollust vertehrn wüllt. _Ps. 18, 42._
4. Ji Ehebrekers un Ehebrekerschen, weet ji nich dat de Welt ehr
Fründschop Fiendschop mit GOtt is? Wokeen de Welt ehr Fründ wesen will,
de ward GOtt Sin Fiend wesen.
5. Oder lat ji ju bedünken, dat de Schrift umsunst seggt: Ward de GEist,
de in ju wahnt, mit Sin Lust to den Neid drieven? _Gal. 5, 17._
6. Un He gift rieklich Gnad. Denn de Schrift seggt: GOtt weddersteiht de
Hoffärtigen, awer de Demödigen gift He Gnad. _Hiob. 22, 29. Matth. 23, 12._
7. So west nu GOtt unnerdahn. Wedderstaht den Düvel, so ward he vun ju
weg gahn. _Eph. 6, 12._
8. Naht ju to GOtt, so hollt He Sik to ju. Makt ju Hann rein, ji Sünners,
un makt ju Harten keusch, ji Wankelmödigen. _Zach. 1, 3. Jes. 1, 16._
9. West elend, west trurig un weent; ju Lachen ward sik in Weenen
verkehrn un ju Freud in Trurigkeit.
10. Demödigt ju vör GOtt, so ward He ju hoch maken. _1. Pet. 5, 6._
11. Makt ju nich unner enanner slecht, leeve Bröder. Wokeen sin Broder
slecht makt un sin Broder öwle Nared makt, de makt dat Gesetz slecht un
richt dat Gesetz. Richst du awer dat Gesetz, so deihst du nich na dat
Gesetz, sonnern steihst öwer dat Gesetz. _Ps. 15, 3. 1. Pet. 2, 1._
12. Dar is blot een Gesetzgever, de selig maken un verdammen kann. Wokeen
büst du, de du en Annern afordeelst? _Matth. 7, 1._
13. Wolan, de ji seggen doht: Hüt oder morgen wüllt wi gahn in de oder de
Stadt un wüllt een Jahr dar liggen un hanteeren un wat verdeenen; _Spr.
27, 1._
14. De ji nich weten doht, wat morgen wesen ward. Denn wat is ju Leven?
En Damp is dat, de en korte Tied duert, darna awer is he weg. _Luk. 12,
20._
15. Woför ji seggen schüllt: So de HErr will, un wi leven doht, wüllt wi
düt oder dat dohn. _Apost. 18, 21._
16. Nu awer prahlt ji in ju Hochmoth. Awer son Prahlen döcht Nicks. _1.
Cor. 5, 6._
17. Denn wokeen weten deiht Gudes to dohn un deiht dat nich, den is dat
Sünd. _Luk. 12, 47._
Dat 5. Kapitel.
1. Wolan denn, ji Rieken, weent un hult öwer ju Elend, dat öwer ju kamen
ward. _Spr. 11, 28. Luk. 6, 24._
2. Ju Riekdom is verfult, ju Kleder hebbt de Motten freten. _Matth. 6,
19._
3. Ju Gold un Sülver is verrost warn, un ehr Rost ward ju to en Tügnis
warrn un ward ju Fleesch freten, as en Füer. Ji hebbt ju Schätz sammelt
up de letzten Dag’.
4. Seht, de Lohn för de Arbeiders, de ju Land inarnt hebbt un de ji den
Lohn kört hebbt, de schriet, un de Arbeiders ehr Schrien is vör den GOtt
Zebaoth Sin Ohren kamen. _3. Mos. 19, 13._
5. Ji hebbt gut levt up de Eer, un ju Wollust hatt un ju Harten nährt as
up en Slachtdag. _Luk. 16, 19. 25._
6. Ji hebbt den Gerechten verordeelt un dod makt, un he hett sik nich
wehrt.
7. So west nu geduldig, leeve Bröder, bet de HErr kummt. Süh, en
Ackersmann tövt up de köstliche Frucht vun de Eer, un hett Geduld bet de
Fröh- un Spätregen kummt. _Luk. 21, 19. Ebr. 10, 36._
8. West ji ok geduldig un stark vun Harten, denn de HErr kummt bald.
9. Beklagt ju nich de Een öwer den Annern, leeve Bröder, up dat ji nich
verdammt ward. Seht, de Richter is vör de Döhr. _Matth. 24, 33._
10. Nehmt, min leeve Bröder, to en Vörbild vun Lieden un Geduld de
Propheten, de to ju redt hebbt in den HErrn Sin Nam. _Matth. 5, 12._
11. Seht, wi priest selig, de geduldig leden hebbt. Vun Hiob sin Geduld
hebbt ji hört un den HErrn Sin End hebbt ji sehn; denn de HErr is
barmhartig un en Erbarmer. _Hiob. 1, 21. 22. Ps. 103, 8._
12. Vör All awer, leeve Bröder, swört nich, weder bi den Himmel, noch bi
de Eer, noch mit keen annern Eed. Lat awer ju Ja en ja wesen, un ju Nee
en nee wesen, up dat ji nich in Hüchelie falln doht. _Matth. 5, 34._
13. Hett Een mank ju wat uttostahn, lat den beden, is Een bi guden Moth,
lat den de Psalmen singen. _Ps. 50, 15. Kol. 3, 16._
14. Wenn awer Een krank is, de schall de Öllsten vun de Gemeen to sik
ropen un öwer sik beden laten un sik mit Öl salven laten in den HErrn Sin
Nam. _Mark. 6, 13._
15. Un dat Gebet in Glov ward den Kranken helpen un de HErr ward em
uprichten; un wenn he Sünden begahn hett, ward se em vergeven wesen. _Ps.
30, 3._
16. Een schall den Annern sin Sünd bekennen un för enanner beden, dat ji
gesund ward. Den Gerechten sin Gebet kann veel dohn, wenn dat eernstlich
is. _Ps. 145, 18._
17. Elias weer en Minsch as wi, un he bä en Gebet, dat dat nich regen
schull, un dat regen nich up de Eer dree Jahr un söß Monat. _Luk. 4, 25._
18. Un he bä awermals, un de Himmel gev Regen, un de Eer broch ehr
Frucht. _1. Kön. 18, 42._
19. Leeve Bröder, wenn Een mank ju irren schull in de Wahrheit, un en
Anner bekehr em;
20. De schall weten, dat, wokeen den Sünner afbrocht hett vun den Irrdom
in den he gung, de hett en Seel vun den Dod rett un ward darmit en Barg
Sünden todecken.
De Epistel St. Judä.
1. Judas, een vun JEsus Christus Sin Knechts, awer en Broder vun Jakobus,
de dar hilligt sünd in GOtt den Vader un in JEsus Christus bewahrt.
_Matth. 13, 55. Luk. 6, 16._
2. GOtt gev ju veel Barmhartigkeit un Freden un Leev!
3. Min Leeven, nadem ik vör harr, ju to schrieven vun uns all ehr Heil,
heel ik dat för nödig, ju mit Schriften to vermahnen, dat ji vör de Glov
kämpfen doht, de eenmal de Hilligen öwergeven is. _Phil. 1, 27. 1. Tim.
1, 18._
4. Denn weke Minschen hebbt sik nebenbi insleken, vun de vör Tieden
schreven is, to ehr egen Straf; de sünd gottlos un treckt unsen GOtt Sin
Gnad up Mothwillen, un striedt GOtt af un unsen HErrn JEsus Christus, den
eenigen Herrscher. _Tit. 1, 16._
5. Ik will ju awer daran denken helpen, dat ji weeten doht, dat de HErr,
as He dat Volk ut Egypten hulp, ton annern Mal de umbroch, de nich gloven
dän. _4. Mos. 14, 35. 1. Cor. 10, 5._
6. Ok de Engel, de ehr Fürstendom nich bewahrt hebbt, sonnern ehr Wahnung
verlaten, hollt He bewahrt mit ewige Keden in Düsternis to den groten Dag
sin Gericht. _Joh. 8, 44. 2. Pet. 2, 4._
7. Gliek as Sodom un Gomorra, un de umliggenden Städ’, de gliek as düsse
uthort hebbt un na anner Fleesch gahn sünd, to en Exempel sett sünd un de
Pien vun dat ewig Füer lieden doht. _1. Mos. 19, 24. 25._
8. Dessülvigenglieken sünd ok düsse Drömers, de dat Fleesch besmutzt, de
Herrschaften veracht, un de Majestäten lästern doht. _2. Mos. 22, 28. 2.
Pet. 2, 10. 11._
9. Michael awer, de Erzengel, as he mit den Düvel streed, un mit em öwer
Moses sin Lieknam reden dä, dörf dat Ordeel vun de Lästerung nich fälln,
sonnern sprok: De HErr ward di strafen! _Dan. 12, 1. Zach. 3, 2._
10. Düsse awer lästert, wo se Nicks vun af weet un verdarvt in Allns, wat
se fleeschlich kennt, as de unvernünftigen Deerder. _2. Pet. 2, 12._
11. Weh se! Denn se gaht Kain sin Weg un fallt in Balaam sin Irrdom, blot
um to geneeten, un kamt um in Korah sin Wedderspreken. _1. Mos. 4, 8.
Offenb. 2, 14. 4. Mos. 16, 1. 31._
12. Düsse sünd Schannplacken bi ju Leevtieden, indem se ohne Schann
tosamen fret, un sik sülvst plegt, se sünd Wolken ahn Water, de de Wind
umher drieven deiht, kahle un unfruchtbare Böm, twee Mal storven un ahn
Wottel.
13. Wilde Waggen up de See, de ehr egen Schann utschömt. Irrsteerns, för
weke upbewahrt is Dunkel vun Düsternis in Ewigkeit.
14. Vun düsse hett awer ok prophezeit Enoch, de söbente vun Adam, un
spraken: Süh, de HErr kummt mit veele dusend Hillige, _1. Mos. 5, 21._
15. Gericht to holn öwer All, un to strafen all ehr Gottlosen, för all
ehrn gottlosen Wandel sin Wark, womit se gottlos west sünd, un för all
dat Harte, dat de gottlosen Sünders gegen Em redt hebbt. _Matth. 25, 31.
12, 36._
16. Düsse sünd de Querköpp, untofreden mit GOtt un Welt, de na ehr Lust
wandelt, un ehr Mund sprickt grothalsige Wör’ un acht dat Ansehn vun en
Person na den Nutzen darvun. _Ps. 17, 10._
17. Ji awer, min Leeven, denkt an de Wör’, de fröher seggt sünd vun unsen
HErrn JEsus Christus Sin Apostels;
18. As se ju sän, dat to de letzte Tied Spötters wesen ward, de na ehr
egen Lüst an dat gottlose Wesen wandelt. _1. Tim. 4, 1. 2. Pet. 3, 3._
19. Düsse sünd dat, de sik afsonnert; Fleeschliche, de keen Geist hebbt.
_Spr. 18, 1._
20. Ji awer, min Leeven, but ju up ju allerhilligsten Glov, dörch den
hilligen GEist un bedt, _v. 3. Kol. 1, 23. 2, 7._
21. Bewahrt ju in de Leev to GOtt un tövt up unsen HErrn JEsus Christus
Sin Barmhartigkeit to dat ewige Leven. _1. Cor. 1, 7._
22. Un hebbt Mitleed mit weke, nadem ji se vun de Annern afsonnert,
23. Makt wek mit Furcht selig un riet se ut dat Füer un haßt dat Fleesch
sin plackigen Rock. _Amos. 4, 11. Zach. 3, 2. Röm. 11, 14. Jak. 5, 19.
20. Jes. 64, 6._
24. Den awer, de ju ahn Fehler behöden un vör dat Angesicht vun Sin
Herrlichkeit ahn Straf mit Freud stellen kann;
25. Den GOtt, de alleen klok is, unsen HEiland, wes’ Ehr un Majestät un
Gewalt un Macht, nu un in alle Ewigkeit! Amen. _Röm. 16, 27. 1. Tim. 1,
17._
De Apenbarung vun St. Johannes, de Theolog.
Dat 1. Kapitel.
1. Düt is de Apenbarung vun JEsus Christus, de Em GOtt geven hett, sin
Knecht kund to dohn, wat in Korten geschehn schall, un hett se utdüt un
schickt dörch Sin Knecht Johannes, _Joh. 3, 32. v. 19. Kap. 22, 6. 7._
2. De betügt hett dat Wort vun GOtt un dat Tügnis vun JEsus Christus, wat
he sehn hett. _Kap. 6, 9._
3. Selig is de, de de Wör’ vun de Prophezeiung lesen un hörn un beholn
doht, wat darin schreven is, denn de Tied is neeg bi. _Kap. 22, 7. 10.
Röm. 13, 11. 1. Pet. 4, 7._
4. Johannes an de söben Gemeenen in Asien. Gnad wes’ mit ju un Freden
vun den, de dar is, de dar weer un de kamen deiht, un vun de söben
Geister, de dar sünd vör Sin Stohl; _2. Mos. 3, 14. Ebr. 13, 8. Jes. 11,
2._
5. Un vun JEsus Christus, weke is de true Tüg’ un Eerstgebarne vun de
Doden un de Königs up de Eer ehr Fürst, de uns leef hatt hett un wuschen
vun de Sünden mit Sin Blod, _Kap. 3, 14. Apost. 26, 23. Gal. 2, 20. Ebr.
9, 14._
6. Un hett uns to Königs un Presters makt vör GOtt un Sin Vader,
densülvigen wes’ Ehr un Gewalt vun Ewigkeit to Ewigkeit! Amen. _Kap. 5,
10. 1. Pet. 2, 5. 9._
7. Süh, He kummt mit de Wolken, un alle Ogen ward Em sehn, ok de, weke Em
dörchstaken hebbt un all de Geslechter vun de Eer. Ja, Amen. _Zach. 12,
10. Joh. 19, 37._
8. Ik bün dat A un dat O, de Anfang un dat End, sprickt de HErr, de dar
is, de dar weer un de dar kummt, de Allmächtige. _Kap. 22, 13. Jes. 41,
4. 44, 6. 48, 12._
9. Ik, Johannes, de ik ju Broder bün un Deel hef an ju Bedröfnis un an
dat Riek un an de Geduld vun Christus JEsus, weer up de Insel, de Patmos
heten deiht, wegen dat Wort vun GOtt un dat Tügnis vun JEsus Christus.
_Röm. 8, 17._
10. Ik weer in den Geist up den HErrn Sin Dag un hör achter mi en grote
Stimm, as vun en Basun, _v. 15._
11. De sprok: Ik bün dat A un dat O, de Eerste un de Letzte, un wat du
sehn deihst, dat schriev in en Bok un schick dat in de Gemeenen in Asien,
na Ephesus un na Smyrna un na Pergamus un na Thyatira un na Sardes un na
Philadelphia un na Laodicea. _Kap. 22, 13._
12. Un ik dreih mi um, na de Stimm to sehn, de mit mi reden dä. Un as ik
mi rum dreihn dä, seeg ik söben golden Lüchters;
13. Un merrn mank de söben Lüchters Een, de weer as en Minsch sin Söhn,
de harr en Kleed an un en golden Görtel um de Bost. _Kap. 2, 1. Ezech. 1,
26._
14. Sin Kopp awer un sin Haar weern witt as witte Wull un as de Snee, un
sin Ogen as en Füerflamm, _Kap. 2, 18._
15. Un sin Föt as Mischen, dat in den Aven glöht un sin Stimm as dat
Brusen vun grote Waters,
16. Un harr söben Steerns in sin rechte Hand, un ut sin Mund gung en
scharpe tweesniedige Swerdt un sin Angesicht schien as de helle Sünn.
17. Un as ik em sehn dä, full ik för em dal as wenn ik dod weer, un he lä
sin rechte Hand up mi un sprok to mi: Wes’ nich bang! Ik bün de Eerste un
de Letzte,
18. Un de Lebendige. Ik weer dod, un süh, ik bün lebendig vun Ewigkeit to
Ewigkeit un hef de Slötel to dat Dodenriek un to den Dod. _Röm. 6, 9._
19. Schriev up, wat du sehn hest, un wat dar is un wat geschehn schall
vun nu af an; _Kap. 14, 13. 4, 1._
20. Dat Geheemnis vun de söben Steerns, de du sehn hest in min rechte
Hand un de söben golden Lüchters. De söben Steerns sünd de Engels vun
de söben Gemeenen, un de söben Lüchters, de du sehn hest, sünd söben
Gemeenen. _Mal. 2, 7._
Dat 2. Kapitel.
1. Un an den Engel vun de Gemeen to Ephesus schast du schrieven: Dat
seggt de, de söben Steerns in sin rechte Hand hollt un merrn mank de
söben Lüchter wandeln deiht: _Kap. 1, 13. 16, 20._
2. Ik kenn din Warke un din Arbeit un din Geduld un dat du de Leegen nich
verdrägen kannst un hest de versöcht, de seggen doht, dat se Apostels
sünd un sünd dat nich un hest se as Lögners funn. _1. Joh. 4, 2. 3._
3. Un dat du verdrägen, un Geduld hebben un arbeiden deihst wegen min Nam
un nich möd warn büst. _Gal. 6, 9. Ebr. 12, 5. 12, 15._
4. Awer dat hef ik wedder di, dat du de eerste Leev verlaten hest.
5. Bedenk, wovun du affulln büst un doh Buß un doh de eersten Warke.
Deihst du dat awer nich, warr ik bald to di hen kamen, un din Lüchter
wegstöten vun sin Stell, wenn du nich Buß deihst.
6. Awer dat hest du, dat du de Nicolaiten ehr Wark hassen deihst, weke ik
ok haß. _v. 15. Ps. 139, 21._
7. Wokeen Ohrn hett, de hör wat de GEist to de Gemeenen seggt: Wokeen
öwerwinnt, den will ik to eten geven vun den Levensbom, de in GOtt Sin
Paradies steiht. _Matth. 11, 15._
8. Un an den Engel vun de Gemeen in Smyrna schast du schrieven: Dat seggt
de Eerste un de Letzte, de dod weer un lebendig warn is: _Kap. 22, 13._
9. Ik kenn din Warke un din Bedröfnis, un din Armoth (du büst awer riek)
un dat Schimpen vun de, de seggen doht, dat se Juden sünd, un sünd dat
nich, sonnern ut den Satan sin Schol. _Kap. 3, 9._
10. Wes’ nich bang vör dat, wat du lieden schast. Süh, de Düvel ward
wek vun ju in dat Stockhus smieten, up dat ji versöcht ward, un ward
Bedröfnis hebben tein Dag’. Wes’ tru bet in den Dod, so will ik di de
Levenskron geven. _Matth. 10, 28. Offenb. 3, 11._
11. Wokeen Ohren hett, de hör wat de GEist to de Gemeenen seggt: Wokeen
öwerwinden deiht, den schall de anner Dod Nicks to neeg dohn.
12. Un an den Engel vun de Gemeen in Pergamus schast du schrieven: Dat
seggt, de dat scharpe tweesniedige Swerdt hett: _Kap. 1, 16. Eph. 6, 17.
Ebr. 4, 12._
13. Ik weet, wat du deihst un wo du wahnst, dar wo den Satan sin Stohl
is, un hollst fast bi min Nam un hest min Glov nich verleugnet, ok in de
Dag’, in weke Antipas, min true Tüg’, bi ju dod makt is, dar wo de Satan
wahnen deiht. _Kap. 13, 2. 3, 8._
14. Awer ik hef en lütt beten wedder di, dat du weke hest, de an Balaam
sin Lehr holn doht, de lehrn dä dörch Balak en Anstot antorichten bi de
Kinner Israel, to eten de Götzen ehr Opfer un Horerie to drieven. _4.
Mos. 25, 2. 31, 16. 2. Pet. 2, 15. 16. Jud. v. 11._
15. So hest du ok wek, de an de Nicolaiten ehr Lehr holt, dat haß ik.
16. Doh Buß; deihst du dat awer nich, so ward ik bald to di hen kamen un
mit se Krieg föhrn dörch dat Swerdt vun min Mund. _Kap. 19, 15. 21._
17. Wokeen Ohren hett, de hör, wat de GEist to de Gemeenen seggt: Wokeen
öwerwinden deiht, den will ik to eten geven vun dat verborgen Manna un
will em geven en gude Tügnis un mit dat Tügnis en nien Namen schreven,
den Nüms kennt as de, de em krigt.
18. Un an den Engel vun de Gemeen in Thyatira schast du schrieven: Dat
seggt GOtt Sin Söhn, de Ogen hett as Füerflammen un den sin Föt sünd as
Mischen: _Kap. 1, 14. 19, 12._
19. Ik kenn dine Warke un din Leev un din Deenst un din Glov, un din
Geduld, un dat du je länger je mehr deihst.
20. Awer ik hef en lütt beten wedder di, dat du de Fru Jesabel, de sik
vör en Prophetin utgeven deiht, lehren un min Knecht verföhren, Horerie
drieven un Götzenopfer eten letst. _v. 4. 1. Kön. 16, 31._
21. Un ik hef ehr Tid geven, dat se schull Buß dohn för ehr Horerie, un
se deiht keen Buß.
22. Süh, ik smiet se in en Bett un de mit ehr de Ehe braken hebbt, in
grote Bedröfnis, wenn se nich Buß doht för ehr Warke. _Kap. 18, 9._
23. Un ehr Kinner will Ik dod sla’n. Un alle Gemeenen schüllt insehn, dat
Ik dat bün, de de Neeren un Harten unnersöcht un ward geven Jeden vun ju
na ju Warke. _Ps. 7, 10._
24. Ju awer segg ik un to de Annern, de in Thyatira sünd, de so’n Lehr
nich hebbt un de den Satan sin Deepen nich kennen lehrt hebbt (as se
seggen doht): Ik will up ju keen anner Last leggen.
25. Wat ji awer hebben doht, dat holt fast, bet Ik kam. _Kap. 3, 11._
26. Un wokeen öwerwinden un min Wark bet an dat End holn deiht, den will
ik Macht geven öwer de Heiden. _Ps. 2, 8. 49, 15._
27. Un he schall se höden mit en isern Staff, un as en Pötter sin Pött
schall he se tweismieten. _Kap. 12, 5. Ps. 18, 39._
28. As ik vun min Vader kregen hef un will em geven den Morgensteern.
_Luk. 22, 29._
29. Wokeen Ohren hett, de hör, wat de GEist to de Gemeenen seggt. _Kap.
3, 6._
Dat 3. Kapitel.
1. Un an den Engel vun de Gemeen in Sardes schast du schrieven: Dat
seggt, de GOtt Sin Geister hett un de söben Steerns: Ik kenn dine Warke,
denn du hest den Namen, dat du leven deihst un büst dod. _Kap. 1, 16._
2. Paß up un mak dat Anner stark, dat starven will, denn ik hef dine
Warke nich so funn’, as se sien schüllt vör GOtt. _v. 19._
3. So bedenk nu, woans du dat kregen un hört hest un hol dat un doh Buß.
Wenn du nich waken deihst, warr ik öwer di kamen, as en Deef un du warrst
nich weten, to weke Stunn ik öwer di kamen warr. _1. Thess. 5, 2._
4. Du hest ok wenig Namen in Sardes, de ehr Kleeder nich smutzig makt
hebbt; un de ward mit mi wandeln in witte Kleeder, denn se sünd dat werth.
5. Wokeen öwerwinden deiht, den schüllt witte Kleeder antrocken warrn
un ik warr sin Namen nich utdohn in dat Levensbok, un ik will sin Namen
bekennen vör min Vader un sin Engels. _Phil. 4, 3._
6. Wokeen Ohren hett, de hör, wat de GEist to de Gemeenen seggt.
7. Un an den Engel vun de Gemeen in Philadelphia schast du schrieven: Dat
seggt de Hillige, de Wahrhaftige, de David sin Slötel hett, de upmakt, un
Nüms ward tosluten, de toslutt, un Nüms ward upmaken. _Hiob. 12, 14. Jes.
22, 22._
8. Ik kenn din Wark. Süh, ik hef en Döhr för di apen makt un Nüms kann se
tosluten, denn du hest man wenig Kraft un hest min Wort beholn un hest
min Namen nich verleugnet. _Kap. 2, 2. 9. 1. Thess. 1, 3._
9. Süh, ik ward kamen laten ut Satan sin Schol, de dar seggen doht, dat
se Juden sünd, un sünd dat nich, sonnern leegt. Süh, ik will maken, dat
se kamen schüllt un anbeden to din Föt, un erkennen, dat ik di leef hatt
hef. _Kap. 2, 9._
10. Dewiel du hest beholn dat Wort vun min Geduld, will ik di ok bewahren
vör de Stund vun de Versökung, de kamen ward öwer den ganzen Welt-Kreis,
to versöken, de up Erd wahnen doht.
11. Süh, ik kam bald. Hol fast, wat du hest, dat Nüms din Kron wegnehmen
deiht. _Kap. 1, 3. 2, 5._
12. Wokeen öwerwindt, den will ik maken to en Pieler in min GOtt Sin
Tempel un he schall nich mehr rut gahn. Un ik will up em schrieven min
GOtt Sin Namen, un den Namen vun dat nie Jerusalem, min GOtt Sin Stadt,
de vun den Himmel dal kummt, vun min GOtt, un min Namen, den nien. _Kap.
2, 7. 11. 17. 14, 1._
13. Wokeen Ohren hett, de hör, wat de GEist to de Gemeenen seggt.
14. Un an den Engel vun de Gemeen to Laodicea schast du schrieven: Dat
seggt de, de Amen is, true un wahrhaftige Tüg’, de Anfang vun GOtt Sin
Creatur.
15. Ik kenn din Warke, dat du weder kolt noch warm büst. Ik wull, du
weerst kolt oder warm! _Kap. 2, 2. 9._
16. Wiel du awer luwarm büst, un nich kolt oder warm, warr Ik di utspien
ut Min Mund.
17. Du sprickst: Ik bün riek un hef Allns full up, un bruk Nicks, un du
weest nich, dat du büst elend un erbärmlich, arm, blind un nakend. _Hos.
12, 9. 1. Cor. 4, 8._
18. Ik ra’ di, kop Gold vun Mi, dat dörch dat Füer dörchglöht is, dat
du riek warrst; un witte Kleeder, dat du wat antotrecken hest un nich
apenbar ward de Schand vun din Naktheit, un salv din Ogen mit Ogensalv,
dat du sehn kannst. _1. Pet. 1, 7. Offenb. 17, 15._
19. Weke Ik leef hef, de straf un tüchtig ik. So wes’ nu flietig un doh
Buß. _Hiob. 5, 17. Spr. 3, 12. Sir. 2, 1. 1. Cor. 11, 32. Ebr. 12, 6._
20. Süh, Ik stah vör de Döhr un klopp an. Wokeen Min Stimm hörn ward un
de Döhr apen makt, to den will Ik ringahn, un dat Abendmahl mit em holn
un he mit Mi. _Hohel. 5, 2. Luk. 12, 36. Joh. 14, 23._
21. Wokeen öwerwinden deiht, den will Ik geven, mit Mi up Min Stohl to
sitten; gliek as Ik öwerwunden hef un seten hef mit Min Vader up Sin
Stohl. _Matth. 19, 28._
22. Wokeen Ohren hett, de hör, wat de GEist to de Gemeenen seggt.
Dat 4. Kapitel.
1. Darna seeg ik hen, un süh, en Döhr war upmakt in den Himmel, un de
eerste Stimm, de ik hört harr mit mi reden as en Basun, de sprok: Stieg
herup, Ik will di sehn laten, wat naher geschehn schall. _Kap. 1, 10._
2. Un gliek darup weer ik entzückt in’n Geist. Un süh, de setten en Stohl
in’n Himmel hen un up den Stohl seet Een.
3. Un de darup sitten dä, seeg ut, as de Steen Jaspis und Sardis; un en
Regenbagen weer um de Stohl, de seeg ut as en Smaragd. _Ezech. 1, 26._
4. Un rund um de Stohl weern veer un twintig Stöhl; un up de Stöhl seeten
veer un twintig Öllste, de harrn witte Kleeder an un op ehr Köpp golden
Kronen. _Kap. 11, 16._
5. Un vun den Stohl gungen Blitz, Dunner un Stimmen ut; un söben Fackeln
mit Füer brennten vör den Stohl, weke sünd GOtt Sin söben Geister. _Kap.
11, 19. Zach. 1, 24._
6. Un vör den Stohl weer en See vun Glas as Krystall, un merrn in den
Stohl un um den Stohl rum veer Deerder, vull vun Ogen, vör un achter.
_Kap. 15, 2._
7. Un dat eerste Deerd seeg ut as en Löw, un dat anner seeg ut as en
Kalf, un dat drüdd’ harr en Gesicht as en Minsch, un dat veerte Deerd
weer as en Adler. _Ezech. 1, 10._
8. Un jede vun de veer Deerder harr söß Flünken um un weern na binnen
to vull Ogen un harrn keen Ruh Dag un Nacht un sproken: Hillig, hillig,
hillig is GOtt, de HErr, de Allmächtige, de dar weer, de dar is un de
kamen deiht. _Jes. 6, 3._
9. Un as de Deerder geven Pries un Ehr un Dank den, de up den Stohl
sitten dä, de dar levt vun Ewigkeit to Ewigkeit,
10. Fullen de veer un twintig Öllsten vör den, de up den Stohl sitten dä,
dal un beden den an, de leven deiht vun Ewigkeit to Ewigkeit un smeten
ehr Kronen vör den Stohl un sproken: _Kap. 5, 14._
11. HErr, Du büst werth, to nehmen Pries, Ehr un Kraft, denn Du hest all
Ding makt un dörch Din Willen hebbt se dat Wesen un sünd makt.
Dat 5. Kapitel.
1. Un ik seeg in de rechte Hand vun den, de up den Stohl sitten dä, en
Bok, inwennig un utwennig vull schreven, mit söben Seegels tomakt. _Kap.
4, 2. Ezech. 2, 9. 10._
2. Un ik seeg en starken Engel predigen mit grote Stimm: Wokeen is
würdig, dat Bok uptomaken un sin Seegel to breken?
3. Un Nüms in den Himmel, noch uppe Eer, noch unner de Eer kunn dat Bok
upmaken un rin kieken.
4. Un ik ween veel, dat Nüms würdig funn war, dat Bok uptomaken un to
lesen, noch darin to kieken.
5. Un Een vun de Öllsten sprickt to mi: Ween man nich! Süh, de Löw, de
vun Juda sin Geslecht is, vun David sin Wuttel, hett öwerwunnen un Macht
kregen, dat Bok uptomaken un to breken sin söben Seegels. _1. Mos. 49, 9.
10. Jes. 11, 1. 10._
6. Un ik seeg hen, un süh, merrn in den Stohl un mank de veer Deerder un
merrn mank de Öllsten stunn en Lamm, as wenn dat slacht weer, un harr
söben Hörner un söben Ogen, wat de söben Geister vun GOtt sünd, utschickt
in alle Land’.
7. Un dat keem un nehm dat Bok ut de rechte Hand vun den, de up den Stohl
sitten dä. _Kap. 4, 2. 9._
8. Un as dat dat Bok nehmen dä, fullen de veer Deerder un de veer un
twintig Öllsten vör dat Lamm dal, un harrn Jeder Harpen un golden Schalen
mit Rokwerk, wat de Hilligen ehr Gebete sünd.
9. Un sungen en nie Leed un sproken: Du büst würdig to nehmen dat Bok un
breken de Seegels, denn Du büst slacht, un hest uns to GOtt kofft mit Din
Blod ut allerhand Geslecht un Tungen un Volk un Heiden,
10. Un hest uns to Königs un Presters vun unsen GOtt makt, un wi ward
Königs up de Eer sien. _Kap. 1, 6. 20, 6. 22, 5._
11. Un ik seeg hen un hör de Stimm vun veel Engels um den Stohl un um de
Deerder un um de Öllsten her, un ehr Tall weer veele Dusend mal Dusend,
_Dan. 7, 10._
12. Un sproken mit grote Stimm: Dat Lamm, dat slacht is, is würdig to
nehmen Kraft un Riekdom un Macht un Ehr un Pries un Lof.
13. Un all Creatur, de in’n Himmel is, un uppe Eer un unner de Eer un in
de See, un Allns, wat darin is, hör ik seggen to den, de up den Stohl
sitten dä un dat Lamm: Wes’ Lof un Ehr un Pries un Gewalt vun Ewigkeit to
Ewigkeit!
14. Un de veer Deerder sproken: Amen! Un de veer un twintig Öllsten fulln
dal un beden an den, de leven deiht vun Ewigkeit to Ewigkeit!
Dat 6. Kapitel.
1. Un ik seeg, dat dat Lamm een vun de Seegels up dä. Un ik hör een vun
de veer Deerder seggen, as weer dat en Dunnerstimm: Kumm her, un kiek to!
_Kap. 4, 6. 5, 6. 8._
2. Un ik keek hen, un süh, en witt Peerd, un de darup sitten dä harr en
Bagen, un en Kron war em geven, un he trock ut, to öwerwinden un dat he
siegen dä.
3. Un as He dat anner Seegel updä, hör ik dat anner Deerd seggen: Kumm un
kiek to!
4. Un een anner Peerd keem rut, dat weer roth, un den, de darup sitten
dä, war geven, den Freden to nehmen vun de Eer un dat se sik enanner dod
maken dä’n un em war en grote Swerdt geven. _Zach. 1, 8. Jes. 9, 20. 21._
5. Un as He dat drüdde Seegel brok, hör ik dat drüdde Deerd seggen: Kumm,
un kiek to! Un ik seeg en swart Peerd, un de darup sitten dä, harr en
Wagschal in sin Hand.
6. Un ik hör en Stimm mank de veer Deerder seggen: En Maat Weeten för en
Groschen, un dree Maat Gasten för en Groschen, un dat Oel un den Wien doh
Nicks to nah.
7. Un as He dat veerte Seegel brok, hör ik de Stimm vun dat veerte Deerd
seggen: Kumm un kiek to!
8. Un ik seeg en geel Perd un de darup sitten dä, den sin Nam weer Dod un
dat Dodenriek folg em na. Un se war Macht geven dod to maken dat veerte
Deel up de Eer dörch Swerdt un Hunger un dörch den Dod un de Deerder up
de Eer.
9. Un as He dat föfte Seegel brok, seeg ik unner den Altar de Seelen vun
de, de dod makt weern wegen dat Wort vun GOtt un wegen dat Tügnis, dat se
harrn.
10. Un se schregen mit grote Stimm un sproken: HErr, Du Hillige un
Wahrhaftige, wa lang wullt Du nich richten un unse Blod nich rächen an
de, de up de Eer wahnen doht? _Luk. 18, 7. Ps. 35, 17._
11. Un Jeden vun se war en witte Kleed geven un se war seggt, se schulln
noch en beten utruhn, bet all ehr Mitknecht un Bröder, de ok noch
schulln dod makt warrn gliek as se, hento kamen weern. _Kap. 3, 5._
12. Un ik seeg, dat dat Lamm dat sößte Seegel brok un süh, dar war en
grote Eerdbewen un de Sünn war swart as en graue Sack, un de Maan war as
Blod.
13. Un de Steerns fulln vun den Himmel up de Eer, grad as en Fiegenbom
sin Fiegen afsmieten deiht, wenn he vun en groten Wind bewegt ward.
14. Un de Himmel rull sik up as en Bok, dat man tosamenrullen deiht, un
alle Bargen un Inseln warn ut ehr Stelln bewegt. _Ps. 102, 27. Ebr. 1,
11._
15. Un de Königs up de Eer, un de Öbbersten un de Rieken un de Hauptlüd
un de Gewaltigen un alle Knechts un alle Frien verstekten sik in de
Ritzen un Felsen vun de Bargen.
16. Un sproken to de Bargen un Felsen: Fallt up uns, un verbargt uns vör
den Sin Angesicht, de up den Stohl sitt un vör dat Lamm Sin Torn. _Luk.
23, 30._
17. Denn de grote Dag von Sin Torn is kamen, un wokeen kann bestahn?
Dat 7. Kapitel.
1. Un darna seeg ik veer Engels stahn up de veer Ecken vun de Eer, de
heeln de veer Wind’ vun de Eer, up dat keen Wind öwer de Eer weihn dä,
noch öwer de See, noch öwer en Bom.
2. Un ik seeg en annern Engel upstiegen vun de Sünn ehren Upgang, de harr
den lebendigen GOtt Sin Seegel un schreeg mit grote Stimm de veer Engels
an, weke geven is, de Eer un de See Schaden to dohn.
3. Un he sprok: Doht Nicks de Eer, noch de See, noch de Böm, bet dat wi
unsen GOtt Sin Knechts an ehr Vörkopp verseegelt hebbt. _2. Mos. 12, 23.
Ezech. 9, 4._
4. Un ik hör de Tall vun de, de verseegelt warn, hunnert un veer un
veertig Dusend, de verseegelt warn vun all de Geslechter un vun de Kinner
Israel.
5. Vun Juda sin Geslecht twölf Dusend verseegelt, vun Ruben sin Geslecht
twölf Dusend verseegelt, vun Gad sin Geslecht twölf Dusend verseegelt.
6. Vun Aser sin Geslecht twölf Dusend verseegelt, vun Naphtali sin
Geslecht twölf Dusend verseegelt, vun Manasse sin Geslecht twölf Dusend
verseegelt.
7. Vun Simeon sin Geslecht twölf Dusend verseegelt, vun Levi sin
Geslecht twölf Dusend verseegelt, vun Isaschar sin Geslecht twölf Dusend
verseegelt.
8. Vun Zebulon sin Geslecht twölf Dusend verseegelt, vun Joseph sin
Geslecht twölf Dusend verseegelt, vun Benjamin sin Geslecht twölf Dusend
verseegelt.
9. Darna seeg ik en grote Schar, de Nüms tellen kunn, ut alle Heiden,
Völker un Spraken vör den Stohl stahn un vör dat Lamm, andahn mit witte
Kleeder un Palmen in ehr Hann. _Kap. 6, 11._
10. De schregen mit grote Stimm un sproken: Heil wes’ den, de up den
Stohl sitten deiht un dat Lamm!
11. Un all de Engel stunnen um den Stohl un um de Öllsten un um de veer
Deerder un fullen vör den Stohl up ehr Angesicht un beden GOtt an. _Kap.
5, 11._
12. Un sproken: Amen, Lof un Ehr un Wiesheit un Dank un Pries un Kraft un
Macht wes’ unsen GOtt, vun Ewigkeit to Ewigkeit. Amen! _Kap. 5, 12._
13. Un een vun de Öllsten antwort un sprok to mi: Wokeen sünd düsse, de
witte Kleeder an hebbt? Un wo sünd de her kamen?
14. Un ik sprok to em: HErr, Du weetst dat. Un he sprok to mi: Dat sünd
düsse, de kamen sünd ut grote Bedröfnis un hebbt ehr Kleeder wuschen un
hebbt ehr Kleeder hell makt in dat Lamm sin Blod. _Joh. 21, 15. Ebr. 9,
14._
15. Darum sünd se vör GOtt Sin Stohl un deent Em Dag un Nacht in Sin
Tempel. Un de up den Stohl sitten deiht, ward öwer se wahnen.
16. Se ward nich mehr hungern noch dösten, de Sünn ward ok nich up se
falln, oder en anner Hitt. _Jes. 49, 10. Ps. 121, 6._
17. Denn dat Lamm merrn in den Stohl ward se höden un na de lebendigen
Waterborn henlerren, un GOtt ward alle Thranen vun ehr Ogen afwischen.
_Kap. 5, 6. Ps. 23, 2. 21, 4. Jes. 25, 8._
Dat 8. Kapitel.
1. Un as dat Lamm dat söbente Segel updä, war dat ganz still in den
Himmel bi en half Stund. _Jes. 14, 7. Hab. 2, 20._
2. Un ik seeg söben Engels, de vör GOtt treden un se warn söben Basunen
geven.
3. Un en anner Engel keem un trä bi den Altar un harr en golden Rokfatt
un em war veel Rokwark geven, dat he dat geven dä to alle Hilligen ehr
Gebete up den golden Altar vör den Stohl. _Kap. 5, 8._
4. Un de Rok vun dat Rökerwark vun de Hilligen ehr Gebet gung up vun den
Engel sin Hand vör GOtt.
5. Un de Engel nehm dat Rokfatt un füll dat mit Füer vun den Altar un
schüdd dat up de Eer. Un dar keemen Stimmen un Donner un Blitzen un
Eerdbeven. _Kap. 4, 5._
6. Un de söben Engel mit de söben Basunen harrn sik fardig makt to blasen.
7. Un de eerste Engel blas’. Un dar keem en Hagel un Füer mit Blod mengt,
de full up de Eer. Un de drüdde Deel vun de Böm verbrenn, un all dat
gröne Gras verbrenn.
8. Un de anner Engel blas’. Un dat weer, as wenn en groten Barg in Füer
brenn un in de See fahr. Un de drüdde Deel vun de See war Blod.
9. Un de drüdde Deel vun de lebendigen Creaturn in de See storv un de
drüdde Deel vun de Schep war tonicht makt.
10. Un de drüdde Engel blas’. Un en grote Steern full dal vun den Himmel;
de brenn as en Fackel un full up den drüdden Deel vun de Waterström un
öwer de Waterborns.
11. Un den Steern sin Nam is Wermuth, un dat drüdde Deel war Wermuth. Un
veele Minschen storven vun de Waters, dat se so bitter warn weern.
12. Un de veerte Engel blas’. Un de drüdde Deel vun de Sünn, un de drüdde
Deel vun de Maan un de drüdde Deel vun de Steerns war drapen, so dat ehr
drüdde Deel düster war un de Dag den drüdden Deel nich schienen dä un de
Nacht ebenso.
13. Un ik seeg hen un hör en Engel fleegen mitten dörch den Himmel un
seggen mit grote Stimm: Wehe, wehe, wehe för de, de up de Eer wahnt för
de annern Stimmen vun de Basunen vun de dree Engels, de noch blasen
schüllt. _Kap. 9, 12._
Dat 9. Kapitel.
1. Un de föfte Engel blas’. Un ik seeg en Steern fallen vun den Himmel up
de Eer; un em war de Slötel geven to den Born vun den Afgrund.
2. Un he slot den Born vun den Afgrund up. Un en Rok steeg up ut den
Born, as de Rok vun en groten Aven un de Sünn war düster makt un de Luft
vun den Rok ut den Born.
3. Un ut den Rok keemen Heuschrecken up de Eer. Un se war Macht geven, as
de Scorpionen up de Eer Macht hebbt.
4. Un dat war to se seggt, dat se dat Gras oder dat Gröne, oder de Böm up
de Eer Nicks to nah dä’n, sonnern blot de Minschen, de GOtt Sin Seegel
nich an ehr Vörkopp hebbt. _Kap. 7, 3._
5. Un dat war se geven, dat se se nich dod maken, sonnern fief Monat
quälen dä’n, un ehr Qual weer as en Qual vun en Scorpion, wenn he den
Minschen stickt.
6. Un in desülvigen Dag’ ward de Minschen den Dod söken un nich finn’n,
ward begehren to starven, un de Dod ward för se weg fleegen. _Luk. 23,
30._
7. Un de Heuschrecken sünd as de Peer, de in den Krieg utrüst sünd, un
up ehr Kopp hebbt se Kronen as vun Gold un ehr Angesicht süht ut, as en
Minsch sin. _Joel. 2, 4._
8. Un harrn Haar as Frunshaar un ehr Tähn weern as de Löwen ehr. _Joel. 1,
6._
9. Un harrn Panzers as isern Panzers un dat Rasseln vun ehr Flunken as
dat Rasseln an de Wagen mit veele Peer, de in den Krieg lopt.
10. Un harrn Steerten as de Scorpionen, un an ehr Steerten weern
Stacheln, un ehr Macht weer, de Minschen fief Monat lang to schaden.
11. Un harrn öwer sik en König, en Engel ut den Afgrund, den sin Nam heet
up Ebräisch Abaddon, un up Griechisch hett he den Nam Apollyon. _v. 1._
12. Een Weh is öwer, nu kamt twee Weh mehr na de.
13. Un de sößte Engel blas’. Un ik hör en Stimm ut de veer Ecken vun den
golden Altar vör GOtt,
14. De sprok to den sößten Engel, de de Basun harr: Mak de veer Engel
los, de an den groten Waterstrom Euphrat fast bunn’n sünd.
15. Un de veer Engel warn los makt, de redig weern up en Stunn un up en
Dag un up en Monat un up en Jahr, den drüdden Deel vun de Minschen dod to
maken.
16. Un de Tall vun de Ritters weer veel Dusend mal Dusend, un ik hör ehr
Tall.
17. Un in dat Gesicht seeg ik also de Peer un de darup sitten dä’n, dat
se harrn fürige, geele un sweveliche Panzers, un de Peer ehr Köpp weern
as de Löwen ehr un ut ehr Mul gung Füer un Rok un Swefel.
18. Vun düsse dree war de drüdde Deel vun de Minschen dod makt, vun dat
Füer, vun de Rok, vun de Swefel, de ut ehr Mund gung.
19. Denn ehr Macht weer in ehr Mund un ehr Steerten seegen ut as Slangen
un harrn Köpp un mit desülvigen dän se Schaden,
20. Un dar bleeven noch Lüd, de nich dod makt warn vun düsse Plagen, noch
Buß dän för de Warke vun ehr Hann, dat se nich anbeden dä’n de Düvels un
de golden, sülvern, isern, steenern un holten Götzen, de weder sehn, noch
hörn, noch gahn könnt. _Kap. 16, 11. 21. Ps. 106, 37. 115, 4. 135, 15._
21. De ok keen Buß dä’n för ehr Mord, Toverie, Horerie un Deeverie.
Dat 10. Kapitel.
1. Un ik seeg en annern starken Engel vun den Himmel dal kamen, de weer
mit en Wolk antrocken un en Regenbagen up sin Kopp un sin Angesicht as de
Sünn un sin Föt as de Füerpielers. _Kap. 5, 2. 4, 3._
2. Un he harr in sin Hand en lütt Bok upsla’n, un he sett sin rechten Fot
up de See un den linken up de Eer; _Kap. 5, 1._
3. Un he schreeg mit grote Stimm, so as en Löw brülln deiht, un as he
schreeg, sproken söben Dunner ehr Stimmen. _Jer. 25, 30._
4. Un as de söben Dunner ehr Stimmen spraken harrn, wull ik se schrieven.
Do hör ik en Stimm vun den Himmel to mi seggen: Verseegel wat de söben
Dunners redt hebbt, desülvigen schriev nich. _Dan. 8, 26. 12, 4. 9._
5. Un de Engel, de ik stahn seeg up de See un up de Eer, hev sin Hand up
gen Himmel. _1. Mos. 14, 22._
6. Un swor bi den Lebendigen vun Ewigkeit to Ewigkeit, de den Himmel
makt hett un wat darin is un de Eer un wat darin is un de See un wat
darin is, dat vun nu af an keen Tied mehr sin schull. _5. Mos. 32, 40._
7. Sonnern in de Dag’ vun den söbenten Engel sin Stimm, wenn he de Basun
blasen ward, schall vollendet warrn GOttes Geheemnis, as He Sine Knechte,
de Propheten, verkündigt hett. _Kap. 11, 15. 1. Cor. 15, 51._
8. Un ik hör en Stimm vun den Himmel awermals mit mi reden un seggen: Gah
hen, nimm dat apen Bok vun den Engel sin Hand, de up de See un de Eer
steiht. _v. 2._
9. Un ik gung hen to den Engel un sprok to em: Gif mi dat lütte Bok. Un
he sprok to mi: Nimm dat un sluk dat öwer, un dat ward di in den Buk
kraueln, awer in din Mund ward dat söt wesen as Honnig. _Ezech. 3, 1-3._
10. Un ik nehm dat lütte Bok vun den Engel sin Hand un slok dat öwer, un
dat weer söt in min Mund un as ik dat eten harr, krauel mi dat in min Buk.
11. Un he sprok to mi: Du mußt awermals prophezien för de Völker un
Heiden un Spraken un veele Königs.
Dat 11. Kapitel.
1. Un mi war en Rohr geven gliek en Stock un He sprok: Stah up un medt
GOttes Tempel un den Altar un de darin anbeden.
2. Awer den Vörhof buten vör den Tempel smiet rut un medt dat nich, denn
dat is de Heiden geven, un de hillige Stadt ward se dalperren twee un
veertig Monat. _Kap. 13, 5._
3. Un ik will min twee Tügen geven, dat se schüllt prophezien dusend twee
hunnert un sößtig Dag’, mit Säck andahn. _Kap. 12, 6. 14._
4. Düsse sünd de twee Ölböm un de twee Fackeln, de vör de Eer ehrn GOtt
stahn doht. _Zach. 4, 3. 11. 14._
5. Un wenn Jemand se beleidigen will, so geiht Füer ut ehrn Mund un
vertehrt ehr Fiende, un wenn Jemand se beleidigen will, de mutt up düsse
Art dod makt warrn.
6. Düsse hebbt Macht, den Himmel totosluten, so dat in de Dag’ vun ehr
Prophezieung keen Regen kamen deiht, un hebbt Macht öwer dat Water,
datsülvige in Blod to wandeln un de Eer mit allerhand Plag’ so oft se
wüllt, to sla’n. _1. Kön. 17, 1. 2. Mos. 7, 19. 20._
7. Un wann se mit ehr Prophezieung to End sünd, ward dat Deerd, dat ut
den Afgrund upstiegen deiht, mit se strieden, un ward se unnerkriegen un
se dod maken. _Kap. 13, 1. 13, 7._
8. Un ehr Lieknams ward liggen up de Strat vun de grote Stadt, de
geistlich de Sodoma un Egypten heeten deiht, wo uns HErr krüzigt is.
_Kap. 18, 10. Luk. 13, 34._
9. Un weke vun de Völker un Geslechter un Spraken ward ehr Lieknams dree
Dag’ un en halven sehn un ward nich tolaten, dat ehr Lieknams in de Kul
leggt ward.
10. Un de up de Eer wahnen deiht, ward sik öwer se freuen un gut leven un
sik enanner Geschenke maken, denn düsse twee Propheten quälten, de up de
Eer wahnen dän. _Kap. 8, 13._
11. Un na de dree un en halven Dag’ fohr Levensgeist vun GOtt in se un se
stunnen wedder up ehr Föt un grote Angst keem öwer de, de se sehn dän.
_Luk. 7, 16._
12. Un se hörn en grote Stimm vun den Himmel to se seggen: Stiegt herup!
Un se stegen rup in den Himmel in en Wolk un ehr Fiende seegen dat.
13. Un to desülvige Stund war en grot Eerdbeven, un de teinte Deel vun de
Stadt full un söben dusend Minschen bleven dod bi düt Eerdbeven, un de
annern warn bang un geven Ehr den Himmels-GOtt.
14. Dat anner Weh is öwer, süh, dat drüdde Weh kummt gliek.
15. Un de söbente Engel blas’. Un dar warn grote Stimmen in den Himmel,
de sproken: De Welt ehr Rieke sünd unnerdahn warn unsen HErrn un Sin
Christus un He ward regeern vun Ewigkeit to Ewigkeit. _Dan. 2, 44. 7, 27._
16. Un de veerunveertig Öllsten, de vör GOtt up ehr Stohl sitten dän,
fulln up ehr Angesicht un beden GOtt an. _Kap. 4, 4. 10._
17. Un sproken: Wi dankt Di, allmächtige GOtt, de du büst un weerst un
tokünftig büst, dat Du annahm hest Din grote Kraft un herrschen deihst;
18. Un de Heiden sünd tornig un Din Torn is kamen un de Tied, de Doden to
richten un to geven Dine Knechte, de Propheten, un de Hilligen, un de, de
Din Nam fürchten doht, de Lütten un de Groten ehrn Lohn; un to verdarven,
de de Eer verdarvt hebbt. _Kap. 6, 16. 17._
19. Un GOttes Tempel war updahn in den Himmel un de Arch vun Sin
Testament war in Sin Tempel sehn, un dar keemen Blitz un Stimmen un
Dunner un Eerdbeven un en grote Hagel. _Kap. 15, 5._
Dat 12. Kapitel.
1. Un dar keem en grot Teken in den Himmel, en Wief mit de Sünn bekleedt,
un de Maan unner ehr Föt, un up ehr Kopp en Kron vun twölf Steerns.
2. Un se weer swanger un schreeg un weer in Kindesnoth, un harr grote
Qual to gebärn. _Mich. 4, 10._
3. Un dar keem en anner Teken in den Himmel, un süh, en grote rode Drak,
de harr söben Köpp un tein Hörner un up sin Kopp söben Kronen.
4. Un sin Steert trock den drüdden Deel vun de Steerns un smeet se up de
Eer. Un de Drak trä vör dat Wief, de gebärn schull, up dat he dat Kind
upfreten dä, wenn dat to Welt keem.
5. Un se broch en Söhn to Welt, en lütten Jung, de alle Heiden höden
schull mit en isern Staff. Un ehr Kind war wegnahm to GOtt hen un Sin
Stohl. _Ps. 2, 9._
6. Un dat Wief flücht in de Wüstenie rin, wo se en Ort harr, vun GOtt för
se redig holn, dat se dar ernährt war Dusend twee Hunnert un sößtig Dag.
_Matth. 2, 13. Offenb. 11, 3._
7. Un dar fung en Striet an in den Himmel; Michael un sin Engel streden
mit den Draken un de Drak stredt un sin Engel, _Dan. 10, 13. 21. 12, 1._
8. Un se siegten nich, ok weer ehr Stä in den Himmel nich mehr funn’n.
9. Un de grote Drak, de ol Slang, de Düvel un Satanas heten deiht, de de
ganze Welt verföhrt, war rutsmeten, un war up de Eer smeten un sin Engel
war ok darhen smeten. _Luk. 10, 18. Joh. 12, 21. 1. Mos. 3, 1. 14._
10. Un ik hör en grote Stimm, de sprok in den Himmel: Nu is dat Heil un
de Kraft un dat Riek GOtt Sin warn, un de Macht Christus Sin; denn unse
Bröder ehr Ankläger is verstött, de se verklagt hett Dag un Nacht vör
GOtt. _Kap. 11, 15._
11. Un se sünd em öwer warn dörch dat Lamm Sin Blod un dat Wort vun ehr
Tügnis, un hebbt ehr Leven nich leef hatt, bet an den Dod. _Röm. 8, 37._
12. Darum freut ju, ji Himmel, un de darin wahnen doht. Weh öwer de, de
up de Eer wahnt un up de See, denn de Düvel kummt to ju dal un is bannig
vertörnt un weet, dat he nich heel veel Tied hett. _Ps. 96, 11._
13. Un as de Drak sehn dä, dat he up de Eer dalstött weer, verfolg he dat
Wief, de den lütten Jung gebarn harr. _1. Mos. 3, 15._
14. Un dat Wief war twee Flögels geven, as en groten Adler sin, dat se na
de Wüstenie hen fleegen kunn, na den Ort, wo se ernährt war en Tied lang
un twee Tieden un en halve Tied vör de Slang ehr Angesicht. _Dan. 7, 25._
15. Un de Slang schot na dat Wief ut ehrn Mund en Water as en Strom, dat
he se versupen dä.
16. Awer de Eer hulp dat Wief un se dä ehrn Mund up un verslok den Strom,
den de Drak ut sin Mund scheeten dä.
17. Un de Drak war tornig öwer dat Wief un gung hen, mit de Öwrigen vun
ehr Samen Stried antofangen, de GOttes Gebot holt un dat Tügnis vun JEsus
Christus hebbt. _Kap. 14, 12. 1. Joh. 5, 10._
18. Un ik trä an den Sand vun de See,
Dat 13. Kapitel.
1. Un seeg en Deerd ut de See stiegen, dat harr söben Köpp un tein Hörns
un up sin Hörns tein Kronen, un up sin Köpp Namen vun Lästerungs. _Kap.
17, 3. 9. Dan. 7, 7._
2. Un dat Deerd, dat ik seeg, weer as en Parder, un sin Föt as Barenföt
un sin Mund as en Löw sin Mund. Un de Drak gev em sin Kraft un sin Stohl
un grote Macht.
3. Un ik seeg een vun sin Köpp, as weer dat dödlich verwundt, un de
dödliche Wund war heel un de ganze Eer wunner sik öwer dat Deerd, _Kap.
17, 8._
4. Un beden den Drak an, de dat Deerd de Macht gev un beden dat Deerd an
un sproken: Wokeen kann sik mit dat Deerd meten? Wokeen kann darmit Krieg
föhrn?
5. Un en Mund war em geven to reden grote Saken un Lästerung un war em
geven, dat dat mit em duern schull tweeunveertig Maande lang. _Dan. 7, 8.
11. 11, 36. Offenb. 11, 2._
6. Un he dä sin Mund up to Lästerung gegen GOtt Sin Nam un Sin Hütt, de
in den Himmel wahnen deiht.
7. Un war em geven mit de Hilligen to strieden un se unner to kriegen. Un
em war geven Macht öwer alle Geslechter un Spraken un Heiden. _Kap. 11,
7. Dan. 7, 21._
8. Un All, de up de Eer wahnen dän, beden em an, de ehr Nams nich
schreven sünd in dat Levensbok vun dat Lamm, dat slacht is vun de Welt
ehr Anfang. _Kap. 8, 13. 12, 12. Phil. 4, 3._
9. Wokeen Ohrn hett, de hör to.
10. Wenn Een in dat Gefängnis föhrt, de ward in dat Gefängnis kamen, wenn
Een mit dat Swerdt dod makt, de mutt mit dat Swerdt dod makt warrn. Hier
is de Hilligen ehr Geduld un Glov. _1. Mos. 9, 6. Jes. 33, 1. Matth. 26,
52. Offenb. 14, 12._
11. Un ik seeg en anner Deerd vun de Eer upstiegen, dat harr twee Hörns,
as dat Lamm un sprok as de Drak.
12. Un dat deiht Allns, wat dat anner vör em kann, un dat makt, dat de
Eer un de darup wahnt, anbedt dat eerste Deerd, den sin dödliche Wund
heel warn weer.
13. Un dä grote Teken, ok dat he Füer vun den Himmel falln leet vör de
Minschen. _Matth. 24, 24. 2. Thess. 2, 9._
14. Un verföhrt de, de up de Eer wahnt mit de Teken, de em geven sünd to
dohn vör dat Deerd, un seggt to de, de up de Eer wahnt, dat se dat Deerd
en Bild maken schüllt, dat de Wund vun dat Swerdt harr un lebendig warn
weer. _5. Mos. 13, 1._
15. Un dat war em geven, dat he dat Deerd sin Bild den Geist gev, so dat
den Deerd sin Bild reden dä; un dat dat maken dä, dat de nich den Deerd
sin Bild anbeden dä’n, dod makt warn.
16. Un broch fardig, dat he all tosamen, Lütt un Grot, Riek un Arm,
de Frien un Knechte, en Maalteken gev an ehr rechte Hand oder an ehr
Vörkopp. _Kap. 19, 20._
17. So dat Nüms kopen oder verkopen kann, wenn he nich dat Deerd sin
Maalteken, oder sin Nam, oder de Tall vun sin Nam hett.
18. Hier is Wiesheit. Wokeen Verstand hett, de mag öwer dat Deerd sin
Tall nadenken, un dat is en Minsch sin Tall, denn sin Tall is söß hunnert
un söß un sößtig. _Kap. 17, 9. 15, 2._
Dat 14. Kapitel.
1. Un ik seeg en Lamm stahn up den Barg Zion un mit em hunnert un veer un
veertig Dusend, de harrn sin Vader sin Nam an ehr Vörkopp.
2. Un hör en Stimm vun den Himmel as vun en grot Water un as en Stimm vun
en groten Dunner, un de Stimm, de ik hör, weer as vun de Harpenspeler, de
up ehr Harpen spelen doht. _Kap. 1, 15._
3. Un sungen en nie Leed vör den Stohl un vör de veer Deerder un de
Öllsten, un Nüms kunn dat Leed lehrn, as blot de hunnert veer un veertig
Dusend, de kofft sünd vun de Eer.
4. Düsse sünd de, de mit Fruens sik nich unrein makt hebbt, denn se sünd
Jungfruen un folgt dat Lamm na, wo dat hengeiht. Düsse sünd kofft ut de
Minschen to Eerstlings för GOtt un dat Lamm. _Kap. 5, 9._
5. Un in ehrn Mund is nicks Falsches funn’, denn se sünd unsträflich vör
GOtt Sin Stohl.
6. Un ik seeg en Engel flegen merrn dörch den Himmel, de harr en ewig
Evangelium to verkündigen för de, de up de Eer sitt un wahnt, un för alle
Heiden un Geslechter un Spraken un Völker.
7. Un sprok mit grote Stimm: Fürcht GOtt un gevt Em de Ehr, denn de Tied
vun Sin Gericht is kamen, un bedt an den, de makt hett Himmel un Eer un
de See un de Waterborns. _5. Mos. 32, 3. Apost. 14, 15._
8. Un en anner Engel folg na un sprok: Se is fulln, se is fulln, Babylon,
de grote Stadt, denn se hett mit den Wien vun ehr Horerie alle Heiden to
drinken geven.
9. Un de drüdde Engel folg düssen na un sprok mit grote Stimm: Wenn
Jemand dat Deerd anbeden deiht un sin Bild un nimmt dat Maalteken an sin
Vörkopp oder an sin Hand,
10. De ward vun den Wien vun GOtt Sin Torn drinken, de inschenkt is un
unvermischt in den Kelch vun Sin Torn, un ward quält warrn mit Füer un
Swefel vör de hilligen Engel un vör dat Lamm; _Kap. 16, 19. Jes. 51, 22.
23. Jer. 25, 15. Ps. 60, 5. Offenb. 19, 20._
11. Un de Rok vun ehr Qual ward upstiegen vun Ewigkeit to Ewigkeit, un se
hebbt keen Ruh Dag un Nacht, de dat Deerd anbedt hebbt un sin Bild, un
wenn Jemand dat Maalteken vun sin Nam annahmen hett. _Kap. 19, 3._
12. Hier is Geduld vun de Hilligen, hier sünd, de GOtt Sin Gebote un de
Glov an JEsus holn doht. _Kap. 13, 10. 12, 17._
13. Un ik hör en Stimm vun den Himmel to mi seggen: »Schriev: Selig sünd
de Doden, de in den HErrn starven doht, vun nu an. Ja, de GEist sprickt,
dat se ruhn doht vun ehr Arbeit, denn ehr Warke folgt se na.« _Kap. 12,
10. Ebr. 4, 10._
14. Un ik seeg hen un süh, en witte Wolk un up de Wolk Een sitten, de
weer as en Minschensöhn, de harr en golden Kron up sin Kopp un in sin
Hand en scharpe Leeh. _Kap. 1, 13. Ezech. 1, 26. Dan. 7, 13._
15. Un en anner Engel gung ut den Tempel un schreeg mit starke Stimm den
an, de up de Wolk seet: Sla’ an mit din Leeh un aarn, denn de Tied to
aarnen is kamen, denn de Aarn vun de Eer is drög warn. _Matth. 13, 39._
16. Un de up de Wolk seet, slog mit sin Leeh an de Eer, un de Eer war
afaarnt.
17. Un en anner Engel gung ut den Tempel in den Himmel, de harr ok en
scharp Mess.
18. Un en anner Engel gung ut den Altar, de harr Macht öwer dat Füer un
reep mit grot Geschrie to den, de dat scharpe Mess harr un sprok: Sla’ an
mit dat scharpe Mess un snie de Druven af up de Eer, denn ehr Beern sünd
riep. _Joel. 3, 18._
19. Un de Engel slog an mit sin Mess an de Eer, un sned de Wiendruven vun
de Eer, un smeet se in de grote Wienpress’ vun GOtt Sin Torn.
20. Un de Wienpress’ war buten vör de Stadt perrt un dat Blod leep vun de
Wienpress’ bet an de Peer ehr Töm dörch dusend söß hunnert Stadien. _Jes.
63, 3. Klagel. 1, 15._
Dat 15. Kapitel.
1. Un ik seeg en anner Teken in den Himmel, dat weer grot un wundersam:
söben Engel, de harrn de letzten söben Plagen, denn mit desülvigen is
GOtt Sin Torn to End. _Kap. 22, 1. 3._
2. Un ik seeg wat as en See vun Glas mit Füer mengt un de den Sieg beholn
harrn öwer dat Deerd un sin Bild un sin Maalteken un de Tall vun sin Nam,
un se stunn’ an de See vun Glas un harrn GOtt Sin Harpen. _Kap. 4, 6._
3. Un sungen dat Leed vun Moses, GOtt Sin Knecht, un dat Leed vun dat
Lamm un sproken: Grot un wundersam sünd Din Wark’, HErr, allmächtige
GOtt, gerecht un wahrhaftig sünd din Weg’, Du, de Hilligen ehr König. _2.
Mos. 15, 1. 5. Mos. 32, 1._
4. Wokeen schall Di nich fürchten, HErr, un Din Nam priesen? Denn Du
alleen büst hillig. Denn alle Heiden ward kamen un anbeden vör Di, denn
Din Ordeels sünd apenbar warn. _Jer. 10, 7._
5. Darna seeg ik hen un süh, dar war updahn de Tempel vun de Hütt vun dat
Tügnis in den Himmel. _Kap. 11, 19._
6. Un ut den Tempel gungen de söben Engel, de de söben Plagen harrn,
andahn mit rein hell Linnen un um ehr Bost golden Görtels. _Kap. 1, 13._
7. Un een vun de veer Deerder gev de söben Engel söben golden Schalen
vull vun GOtt, de leven deiht vun Ewigkeit to Ewigkeit, Sin Torn.
8. Un de Tempel war vull vun Rok vun GOtt Sin Herrlichkeit un vun Sin
Kraft; un Nüms kunn in den Tempel gahn, bet dat de söben Plagen vun de
söben Engel to End weern. _Jes. 6, 4._
Dat 16. Kapitel.
1. Un ik hör en grote Stimm ut den Tempel, de sprok to de söben Engel:
Gaht hen un geet ut de Schalen mit GOtt Sin Torn öwer de Eer. _Kap. 15,
7._
2. Un de Eerste gung hen un got sin Schal ut up de Eer. Un do kregen de
Minschen, de dat Maalteken vun dat Deerd harrn un sin Bild anbeden dän en
bös arg Geswür. _2. Mos. 9, 10. 11._
3. Un de anner Engel got ut sin Schal in de See. Un dat war to Blod as
vun en Doden, un all dat Leven storv in de See.
4. Un de drüdde Engel got ut sin Schal in de Waterström un in de
Waterborns. Un se warn to Blod.
5. Un ik hör den Engel vun de Waters seggen: HErr, Du büst gerecht, de
dar is un de dar weer un hillig, dat Du so ordelt hest; _Ps. 119, 137._
6. Denn se hebbt dat Blod vun de Hilligen un de Propheten vergaten, un
Blod hest Du se to drinken geven, denn se verdeent dat.
7. Un ik hör en annern Engel vun den Altar seggen: Ja, HErr, allmächtige
GOtt, Din Gerichte sünd wahrhaftig un gerecht. _Kap. 19, 2._
8. Un de veerte Engel got ut sin Schal in de Sünn un ward em geven, de
Minschen heet to maken mit Füer.
9. Un de Minschen warn heet vun de grote Hitt un lästerten GOtt Sin Nam,
de Macht hett öwer düsse Plagen, un dän keen Buß, Em de Ehr to geven.
_Kap. 13, 6. 9, 20. 21._
10. Un de föfte Engel got sin Schal ut up dat Deerd sin Stohl. Un sin
Riek ward verdüstert un se beten ehr Tungen vör Wehdag’.
11. Un lästerten GOtt in den Himmel wegen ehr Wehdag’ un ehr Geswürn un
dän keen Buß vör ehr Werk. _Kap. 9, 20._
12. Un de sößte Engel got sin Schal up den groten Waterstrom Euphrat un
dat Water drög up, up dat de Weg för de Königs vun de Sünn ehrn Upgang
fardig war. _Jes. 11, 15. 16._
13. Un ik seeg ut den Drak sin Mund un ut dat Deerd sin Mund un ut den
falschen Propheten sin Mund dree unreine Geister gahn, de seegen ut as
Poggen.
14. Un sünd Geister vun Düvels, de doht Teken un gaht ut to de Königs up
de Eer un up den ganzen Weltkreis, se tosamen to haln för den Striet up
GOtt den Allmächtigen Sin groten Dag. _Kap. 13, 13. Matth. 24, 24. 2.
Thess. 2, 9._
15. Süh, ik kam as en Deef. Selig is, de waken deiht un sin Kleeder fast
hollt, dat he nich nakt to gahn brukt un man sin Schann sehn deiht. _1.
Thess. 5, 2. 2. Cor. 5, 3._
16. Un he hett se tohop brocht up een Stä, de heet up Ebräisch
Harmageddon.
17. Un de söbente Engel got ut sin Schal in de Luft. Un dar keem en Stimm
vun den Himmel ut den Stohl, de sprok: Dat is geschehn.
18. Un dar keemen Stimmen un Dunners un Blitz un en grote Eerdbeven, so
en as nich west is, siet Minschen up de Eer west sünd, so grot weer dat
Eerdbeven. _Kap. 4, 5._
19. Un ut de grote Stadt warn dree Deel un de Heiden ehr Städ’ fullen um.
Un GOtt dach an Babylon, de grote, ehr den Kelch mit den Wien vun Sin
grimmigen Torn to geven. _Kap. 14, 10._
20. Un alle Inseln flüchten weg un keen Barg weer mehr to sehn. _Kap. 6,
14._
21. Un en grote Hagel, centnerswar, full vun den Himmel up de Minschen,
un de Minschen lästerten GOtt wegen de Plag vun den Hagel, denn Sin Plag
is heel grot.
Dat 17. Kapitel.
1. Un dar keem een vun de söben Engel, de de söben Schalen harrn, rä’ mit
mi un sprok to mi: Kumm, ik will di wiesen dat Ordeel öwer de grote Hor,
de up veele Water sitten deiht;
2. Mit weke hort hebbt de Königs up de Eer un de up de Eer wahnen doht,
un dun warn sünd vun de Wien vun ehr Horerie. _Kap. 14, 8._
3. Un he broch mi in’n Geist in de Wüstenie. Un ik seeg dat Wief sitten
up en scharlachroth Deerd, dat weer vull vun Namen vun Lästerung un harr
söben Köpp un tein Hörns. _Matth. 4, 1._
4. Un dat Wief weer antrocken mit Purpur un Scharlach un öwergüllt mit
Gold un Edelsteen un Parlen un harr en golden Beker in de Hand, vull vun
Gruel un Unreinheit vun ehr Horerie. _Kap. 18, 16. Jer. 51, 7._
5. Un an ehr Steern schreven den Nam, dat Geheemnis, de grote Babylon, de
Moder to de Horerie un alle Gruels up de Eer. _2. Thess. 2, 7. Offenb.
14, 8. 16, 19. 18, 2. 9. 16._
6. Un ik seeg dat Wief, drunken vun de Hilligen ehr Blod un vun JEsus Sin
Tügen ehr Blod. Un ik verwunner mi heel, as ik se sehn dä. _Kap. 18, 24._
7. Un de Engel sprok to mi: Warum verwunnerst du di? Ik will di seggen
dat Geheemnis vun dat Wief un vun dat Deerd, dat se driggt un hett söben
Köpp un tein Hörns.
8. Dat Deerd, wat Du sehn hest, is west, un is nich un ward wedderkamen
ut den Afgrund un ward fahrn in de Verdammnis, un ward sik wunnern de up
de Eer wahnt, (de ehr Namen nich schreven staht in dat Bok vun dat Leven
vun de Welt ehrn Anfang,) wenn se seht dat Deerd, dat dat west is un
nich is, obgliek dat doch is. _Kap. 11, 7. 13, 3. Kap. 3, 5. 20, 12. 15.
22, 19. 2. Mos. 32, 32. Dan. 12, 1. Phil. 4, 3._
9. Un hier is de Sinn, de Wiesheit hett. De söben Köpp sünd söben Bargen,
up de de Fru sitt, un sünd söben Königs. _Kap. 13, 18. 13, 1._
10. Fief sünd fulln, un een is, un de anner is noch nich kamen; un wenn
he kummt, mutt he en lütte Wiel blieven.
11. Un dat Deerd, dat west is un nich is, dat is de acht, un is vun de
söben un fahrt in de Verdammnis.
12. Un de tein Hörns, de du sehn hest, dat sünd tein Königs, de dat Riek
noch nich kregen hebbt, awer as Königs ward se en Tied lang Macht kriegen
mit dat Deerd. _Kap. 13, 1. Dan. 7, 20. 24._
13. Düsse hebbt een Meenung un ward ehr Kraft un Macht dat Deerd geven.
14. Düsse ward strieden mit dat Lamm, un dat Lamm ward se unnerkriegen,
denn dat is en Herr öwer alle Herren, un en König öwer alle Königs, un
mit Em de Beropnen, un de Utwählten, un de Glövigen.
15. Un he sprok to mi: De Water, de du sehn hest, wo de Hor sitt, sünd
Völker, un Schaaren, un Heiden un Spraken. _Jes. 8, 7. Jer. 47, 2._
16. Un de tein Hörns, de du sehn hest up dat Deerd, de ward de Hor hassen
un ward se wüst maken un nakt, un ward ehr Fleesch eten un ward se mit
Füer verbrenn’. _Kap. 18, 18._
17. Denn GOtt hett se dat in ehr Hart geven, to dohn na Sin Sinn, un na
een un densülvigen Sinn to dohn un to geven ehr Riek an dat Deerd, bet
dat GOtt Sin Wör’ vullbrocht sünd.
18. Un dat Wief, dat du sehn hest, is de grote Stadt, de de Herrschaft
hett öwer de Königs up de Eer.
Dat 18. Kapitel.
1. Un darna seeg ik en annern Engel dal vun den Himmel fahrn, de harr en
grote Macht, un de Eer war hell vun sin Klarheit;
2. Un schreeg ut Macht mit grote Stimm, un sprok: Se is fulln, se is
fulln, Babylon, de grote, un en Hüsung för de Düvels warn un en Gefängnis
för alle unreine Geister un verhaßte Vageln. _Kap. 14, 8. Jes. 21, 9.
Jer. 51, 8. Jes. 13, 21. 34, 11. 13. Jer. 50, 3. 39, 40._
3. Denn vun den Wien vun ehr schändliche Horerie hebbt alle Heiden
drunken, un de Königs up de Eer hebbt mit ehr Horerie dreven, un ehr
Koplüd sünd riek warn vun ehr grote Wollust. _Jer. 51, 7. Neh. 3, 4._
4. Un ik hör en anner Stimm vun den Himmel, de sprok: Gaht rut vun ehr
min Volk, dat ji nich Deel hebbt an ehr Sünden, up dat ji nich wat vun
ehr Plagen afkriegt. _Jes. 48, 20. 52, 11. Jer. 50, 8. 51, 6. 45._
5. Denn ehr Sünden reckt bet an den Himmel un GOtt denkt an ehr
ungerechte Daht.
6. Betalt ehr, as se ju betalt hett un doht dat duppelt na ehr Warke, un
mit den Kelch, womit se ju inschenkt hett, schenkt ehr duppelt in. _4.
Mos. 25, 17. Jer. 50, 15. 29._
7. So veel as se sik sülvst hoch makt hett un üppig levt hett, so veel
Qual un Leed schenkt ehr in. Denn se sprickt in ehr Harten: Ik sitt un
bün en Königin un warr keen Wetfru wesen un bruk keen Truer to drägen.
_Jer. 50, 29. Jes. 47, 7. 8._
8. Darum ward ehr Plagen up Een Dag kamen: Dod, Truer un Hunger, mit Füer
ward se verbrennt warrn. Denn stark is GOtt de HErr, de se richten ward.
_Jes. 47, 9. Jer. 50, 31. Offenb. 17, 16._
9. Un de Königs up de Eer ward öwer ehr weenen un klagen, de mit ehr hort
un üppig levt hebbt, wenn se den Rok vun ehrn Brand sehn ward. _Kap. 2,
22. 17, 2._
10. Un ward vun wieden stahn ut Furcht vör ehr Qual un spreken: Weh, weh,
de grote Stadt Babylon, de starke Stadt! Up een Stund is din Gericht
kamen. _Kap. 14, 8. Jes. 21, 9. Jer. 51, 18._
11. Un de Koplüd up de Eer ward weenen un trurig wesen bi sik sülvst, dat
Nüms ehr Waar mehr kopen will, _Ezech. 27, 36._
12. De Waar vun Gold un Sülver un Edelsteen un de Parlen un de Sied
un Purpur un Scharlach un allerhand Thujaholt un allerhand Gefäß vun
Elfenbeen, un allerhand Saken vun köstlich Holt un vun Erz un vun Isen un
vun Marmor, _Ezech. 27, 12. 13. 22._
13. Un Kaneel, un Rökerwark un Salven un Wiehrok, un Wien un Öl un
Fienmehl un Weeten un Veh un Schap un Peer un Wagen un Liever un Seelen
vun Minschen.
14. Un dat Obst, an dat din Seel ehr Lust harr, is vun di weken, un
Allns, wat vullkamen un herrlich is, is vun di weken, un du warrst all
dat nich mehr finn’.
15. De Koplüd vun son Waar, de vun ehr riek warn sünd, ward vun wieden
stahn ut Furcht vör ehr Qual, weenen un klagen. _Jes. 50, 13. 46._
16. Un seggen: Weh, weh öwer de grote Stadt, de bekledt weer mit Sied un
Purpur un Scharlach, un öwergoldt weer mit Gold un Edelsteen un Parlen.
17. Denn in een Stund is all de Riekdom tonicht makt. Un alle Stüerlüd un
alle Matrosen un Schippslüd un de up de See arbeidt, stunn’ vun wieden.
_Jes. 23, 14. Ezech. 27, 27._
18. Un schreegen, as se den Rok vun ehr Brand sehn dän un sproken: Wokeen
kann sik mit de grote Stadt verglieken? _Jes. 34, 10._
19. Un se lä’n Eer up ehr Köpp un schreegen, weenten un klagten, un
sproken: Weh, weh, de grote Stadt, in weke riek warn sünd Alle, de Scheep
up de See harrn, vun ehr Waar. Denn in een Stund is se tonicht makt.
_Jos. 7, 6. Hiob. 2, 12._
20. Freu di öwer se, Himmel, un ji hillige Apostels un Propheten, denn
GOtt hett ju Ordel an ehr richt. _Jes. 44, 23. 49, 13. Jer. 51, 48._
21. Un en starker Engel nehm en groten Steen as en Möhlsteen up, smeet em
in de See un sprok: So ward mit en Wurf de grote Stadt Babylon hensmeten
un nich mehr funn’ warrn. _Jer. 51, 63. 64._
22. Un de Sängers, de Saitenspelers, de Flötenspelers un Basunblasers ehr
Stimm schall nich mehr in di hört warrn, un keen Handwarksmann vun irgend
en Handwark schall mehr in di funn’ warrn un de Stimm vun de Möhl schall
nich mehr in di hört warrn; _Jes. 24, 8. Ezech. 26, 13._
23. Un dat Licht vun de Lücht schall nich mehr in di schienen, un den
Brüdigam un de Brut ehr Stimm schall nich mehr in di hört warrn, denn din
Koplüd weern Fürsten up de Eer, denn dörch din Toverie sünd verirrt warn
alle Heiden. _Jer. 7, 34. 16, 9. 25, 10. Jes. 23, 8._
24. Un de Propheten un de Hilligen ehr Blod is in ehr funn’ warn, un all
de ehr, de up de Eer umbrocht sünd. _Kap. 17, 6. Matth. 23, 35. 37._
Dat 19. Kapitel.
1. Darna hör ik en Stimm vun grote Schaaren in den Himmel, de sproken:
Hallelujah! Heil un Pries, Ehr un Kraft för GOtt, unsen HErrn! _Kap. 11,
15._
2. Denn wahrhaftig un gerecht sünd Sin Gerichte, dat He de grote Hor
verordelt hett, weke de Eer mit ehr Horerie verdarvt un hett Sin Knechte
ehr Blod vun ehr Hand förrert. _Kap. 16, 7. Jer. 51, 25. Ps. 9, 13. Joel.
3, 26._
3. Un sproken tom tweten Mal: Hallelujah! Un de Rok geiht up ewiglich.
_Jes. 34, 10._
4. Un de veer un twintig Öllsten un de veer Deerder fulln dal un beden
GOtt an, de up den Stohl sitten dä un sproken: Amen, Hallelujah! _Ps.
106, 48._
5. Un en Stimm keem vun den Stohl: Lavt unsen GOtt, all Sine Knechte un
de Em fürcht, beide, Lütte un Grote.
6. Un ik hör de Stimm vun en grote Schaar, as weer dat de Stimm vun grote
Waters, un de Stimm vun starken Dunner, de sproken: Hallelujah! Denn de
allmächtige GOtt hett dat Riek innahmen. _Kap. 11, 15._
7. Lat uns freuen un fröhlich sien un Em de Ehr geven, denn dat Lamm Sin
Hochtied is kamen un Sin Brut hett sik redig makt. _Ps. 118, 24. Matth.
22, 2. 25, 10._
8. Un dat war ehr geven, sik to kleden mit reine un schöne Sied (De Sied
awer is de Hilligen ehr Gerechtigkeit) _Ps. 45, 14. 15._
9. Un he sprok to mi: Schriev: Selig sünd, de to dat Lamm Sin Abendmahl
beropen sünd. Un he sprok to mi: Düt sünd wahrhaftige Wör vun GOtt. _Luk.
14, 16._
10. Un ik full dal vör sin Föt, em antobeden. Un he sprok: Süh to, doh
dat nich, ik bün din Mitknecht un Een vun din Bröder un vun de, de dat
Tügnis vun JEsus hebbt. GOtt schast du anbeden! (Dat Tügnis vun JEsus
awer is de Geist vun de Prophezieung). _Apost. 10, 25. 26._
11. Un ik seeg den Himmel upmakt, un süh, en witt Perd, un de
darup sitten dä, de heet tru un wahrhaftig un richt un stritt mit
Gerechtigkeit. _Kap. 6, 2._
12. Un Sin Ogen sünd as en Füerflamm un up Sin Kopp veele Kronen un harr
en Nam schreven, den Nüms weten dä, as He sülvst. _Kap. 1, 14._
13. Un harr en Kleed an, dat weer mit Blod besprengt, un Sin Nam is
GOttes Wort. _1. Mos. 49, 11. Jes. 63, 1. Joh. 1, 1._
14. Un dat Heer in den Himmel folg Em na up witte Peer, kleedt mit witte,
reine Sied an. _Kap. 4, 4._
15. Un ut Sin Mund gung en scharp Swerdt, dat He darmit de Heiden slog,
un He ward se regeern mit den isern Staff. Un He perrt de Wienpress’ mit
den Wien vun den allmächtigen GOtt Sin grimmigen Torn. _Ps. 2, 9. Jes.
63, 3._
16. Un hett en Nam schreven up Sin Kleed un up Sin Hüft, de heet: En
König öwer alle Königs un en HErr öwer alle Herren! _Kap. 17, 14. 1. Tim.
6, 15._
17. Un ik seeg en Engel in de Sünn stahn un he schreeg mit grote Stimm,
un sprok to all de Vageln, de unner den Himmel fleegen doht: Kamt un
versammelt ju to den groten GOtt Sin Abendmahl, _Ezech. 39, 4. 17._
18. Dat ji eten schüllt dat Fleesch vun de Königs un de Hauptlüd un
dat Fleesch vun de Starken, un vun de Peer un vun de, de darup sitten
doht, un dat Fleesch vun alle Frie un Knechte un vun de Lütten un vun de
Groten. _Jes. 49, 26._
19. Un ik seeg dat Deerd un de Königs up de Eer un ehr Heere versammelt,
Striet to holn mit den, de up dat Peerd sitten dä un mit Sin Heer.
20. Un dat Deerd war grepen un mit em de falsche Prophet, de de Teken vör
em dä, dörch weke he verföhrn dä, de dat Deerd sin Maalteken nehmen un de
dat Deerd sin Bild anbeden: lebendig warn de beiden in den fürigen Pohl
smeten, de mit Swefel brenn. _Kap. 13, 1. 5. 20, 10. Jes. 30, 33. Dan. 7,
11. 26._
21. Un de Annern warn dod makt mit dat Swerdt vun den, de up dat Peerd
sitten dä, dat ut Sin Mund gung un all de Vageln warn satt vun ehr
Fleesch.
Dat 20. Kapitel.
1. Un ik seeg en Engel vun den Himmel fahrn, de harr den Slötel to den
Afgrund un en grote Ked in Sin Hand, _Kap. 1, 18._
2. Un he grep de Drak, de ol Slang, weke is de Düvel un de Satan un bunn
em dusend Jahr, _Kap. 12, 9._
3. Un smeet em in den Afgrund, un slot em in, un sett sin Seegel darup,
dat he nich mehr verföhrn schull de Heiden, bet dat dusend Jahr hen
weern, un darna mutt he los warrn en korte Tied.
4. Un ik seeg Stöhl, un se setten sik darup, un se war geven dat Gericht;
un de Seelen vun de, de de Kopp afsla’n weer wegen dat Tügnis vun JEsus
un wegen dat Wort vun GOtt, un de nich anbedt harrn dat Deerd noch sin
Bild un nich nahmen harrn sin Maalteken an ehr Vörkopp un up ehr Hand;
düsse levten un regeerten mit Christus dusend Jahr. _Dan. 7, 9. 22. 27.
Matth. 19, 28._
5. De annern Doden awer warn nich wedder lebendig, bet dat dusend Jahr
vörbi weern. Düt is de eerste Uperstahung. _Jes. 26, 14._
6. Selig is de un hillig, de Deel hett an de eerste Uperstahung, öwer
de hett de anner Dod keen Macht, sonnern se ward GOtt un Christus Sin
Presters wesen un mit Em regeern dusend Jahr. _Kap. 5, 10._
7. Un wenn dusend Jahr vörbi sünd, ward de Satan los kamen ut sin
Gefängnis.
8. Un ward utgahn to verföhrn de Heiden in de Eer ehr veer Ecken, den Gog
un Magog, um se tosamen to bringen to Striet, un ehr Tall is as de Sand
an de See. _Ezech. 38, 2. 1. Makk. 11, 1._
9. Un se trocken herup öwer de platte Eer un umringten de Hilligen ehr
Heerlager un de leeve Stadt. Un do full dat Füer vun GOtt ut den Himmel
un vertehr se. _Ezech. 38, 22. 39, 6._
10. Un de Düvel, de se verföhrn dä, war smeten in den fürigen Pohl un
Swefel, wo dat Deerd un de falsche Prophet weer, un war pienigt Dag un
Nacht, vun Ewigkeit to Ewigkeit. _Kap. 19, 20. 14, 10. 11._
11. Un ik seeg en groten witten Stohl un den, de darup sitten dä, vör den
sin Angesicht flüch de Himmel un de Eer un ehr war keen Stell laten.
12. Un ik seeg de Doden, lütte un grote, vör GOtt stahn: un de Böker warn
upmakt un en anner Bok war upsla’n, wat dat Bok vun dat Leven is. Un de
Doden warn richt na dat, wat in de Böker schreven weer, un na de Warke.
_Kap. 3, 5. Phil. 4, 3._
13. Un de See gev de Doden, de darin weern, un de Dod un dat Dodenriek
gev de Doden, de darin weern, un se warn richt, Jedereen na sin Warke.
_Jes. 26, 19._
14. Un de Dod un dat Dodenriek warn in den fürigen Pohl smeten. Dat is de
anner Dod. _Kap. 6, 8. 1. Cor. 15, 26. 54. 55._
15. Un wenn Een funn’ war, de in dat Bok vun dat Leven nich anschreven
weer, de war in den fürigen Pohl smeten. _Matth. 25, 41._
Dat 21. Kapitel.
1. Un ik seeg en nien Himmel un en nie Eer. Denn de eerste Himmel un de
eerste Eer vergung, un de See is nich mehr. _Jes. 65, 17. 66, 22. 2. Pet.
3, 13._
2. Un ik, Johannes, seeg de hillige Stadt, dat nie Jerusalem, vun GOtt
ut den Himmel dal fahrn, torecht makt as en Brut, de sik för ehrn Mann
smückt. _Gal. 4, 26._
3. Un hör en Stimm vun den Stohl, de sprok: Seht dar, en Hütt för GOtt
bi de Minschen, un He ward bi se wahnen un se ward Sin Volk wesen, un He
Sülvst, GOtt, mit se ward ehr GOtt wesen; _2. Cor. 6, 16. Ezech. 37, 27._
4. Un GOtt ward afwischen alle Thranen vun ehr Ogen, un dar ward keen Dod
mehr wesen, noch Truer, noch Geschrigg, noch Wehdag’ ward mehr wesen,
denn dat Eerste is vörbi. _Kap. 7, 17. Jes. 35, 10._
5. Un de up den Stohl sitten dä, sprok: Süh, ik mak Allns nie. Un He
sprickt to mi: Schriev, denn düsse Wör’ sünd wahrhaftig un gewiß. _Kap.
4, 2. 9. 5, 1._
6. Un He sprok to mi: Nu is dat fardig. Ik bün dat A un dat O, de Anfang
un dat End. Ik will den Döstigen vun den Born mit lebendig Water umsunst
geven. _Kap. 1, 8. Joh. 4, 14._
7. Wokeen öwerwinnen deiht, de ward dat Allns arven, un ik warr sin GOtt
wesen, un he ward min Söhn sien. _Kap. 2, 26. 28. Zach. 8, 8. Ebr. 8, 10._
8. De Verzagten awer, un de Unglövigen un de Gruligen un de Dodslägers
un de Horers un de Toverers, un de Afgöttischen un alle Lögners ehr Deel
ward sien in den Pohl, de mit Füer un Swefel brennen deiht: un düt is de
anner Dod. _Kap. 22, 15._
9. Un een vun de söben Engels, de, weke de söben Schalen mit de letzten
söben Plagen heeln, keem to mi hen, un rä’ mit mi un sprok: Kumm, ik will
di dat Wief wiesen, dat Lamm Sin Brut. _Kap. 15, 1. 6. 7. 19, 7._
10. Un föhr mi in’n Geist hen up en groten un hogen Barg un wies’ mi de
grote Stadt, dat hillige Jerusalem, as se dal fohr ut den Himmel vun
GOtt. _Ezech. 40, 2._
11. Un harr de Herrlichkeit vun GOtt un ehr Licht weer as de alleredelste
Steen, en hellen Jaspis; _Ezech. 48, 35._
12. Un harr grote un hoge Muern un harr twölf Dohrn, un up de Dohrn twölf
Engels un Namen schreven, weke sünd de twölf Geslechter vun de Kinner
Israel. _Ezech. 48, 31._
13. Vun Osten dree Dohrn, vun Norden dree Dohrn, vun Süden dree Dohrn,
vun Westen dree Dohrn.
14. Un de Muer vun de Stadt harr twölf Fundaments un in desülvigen de
Namen vun dat Lamm Sin twölf Apostels. _Eph. 2, 20._
15. Un de mit mi rä’, harr en golden Rohr, dat he de Stadt utmeten
schull, un ehr Dohrn un Muern. _Ezech. 40, 3._
16. Un de Stadt liggt in en Veereck un is ebenso lang as breet. Un he
meet mit dat Rohr up twölf dusend Stadien. De Läng un de Breed un de Hög
vun de Stadt sünd all gliek.
17. Un he meet ehr Muern, hunnert un veer un veertig Elen, na dat Maat
vun en Minschen, dat de Engel harr.
18. Un ehr Muern weern vun Jaspis bu’t, un de Stadt vun rein Gold, dat
rein Glas ähnlich weer.
19. Un de Fundaments vun de Muern un de Stadt weern mit allerhand
Edelsteen smückt, dat eerste Fundament weer en Jaspis, dat anner en
Sapphir, dat drüdde en Chalcedon, dat veerte en Smaragd, _2. Mos. 28, 17.
Jes. 54, 11. 12._
20. Dat föfte en Sardonyx, dat sößte en Sardis, dat söbente en
Chrysolith, dat achte en Beryll, dat negente en Topas, dat teinte en
Chrysopras, dat ölfte en Hyacinth, dat twölfte en Amethyst.
21. Un de twölf Dohrn weern twölf Parlen, un jede Dohr weer vun een Parl;
un de Straten in de Stadt weern luter Gold, so klar as en dörchsichtig
Glas. _Kap. 22, 2._
22. Un ik seeg keen Tempel dar, denn de HErr, de allmächtige GOtt, is ehr
Tempel, un dat Lamm.
23. Un de Stadt brukt keen Sünn noch Maan, dat se in ehr schienen doht,
denn GOtt Sin Herrlichkeit makt se hell un ehr Licht is dat Lamm. _Kap.
22, 5. Jes. 60, 19._
24. Un de Heiden, de selig ward, wandelt in datsülvige Licht. Un de
Königs up de Eer ward ehr Herrlichkeit in de Stadt bringen. _Jes. 60, 3.
5._
25. Un ehr Dohrn ward nich toslaten bi Dag, denn dar ward keen Nacht
wesen. _Jes. 60, 11. 20. Offenb. 22, 5._
26. Un de Heiden ehr Herrlichkeit un Ehr ward na ehr rin brocht warrn.
27. Un nicks Gemeenes, un wat Gruel un Lögen deiht ward ingahn, sonnern
de anschreven sünd in dat Lamm Sin Levensbok. _Phil. 4, 3._
Dat 22. Kapitel.
1. Un he wies’ mi en klaren Strom vun lebendig Water, de gung ut vun GOtt
un dat Lamm ehrn Stohl. _Ezech. 47, 1. 12. Zach. 14, 8._
2. Merrn up ehr Strat un up beide Sieden vun den Strom stunn de
Levensbom, de harr twölferlei Frücht un broch sin Frücht alle Monat, un
de Bläder vun den Bom deenten to de Heiden ehr Gesundheit. _Kap. 21, 21._
3. Un dar ward nicks Verbanntes mehr wesen, un GOtt un dat Lamm ehr Stohl
ward darin wesen, un Sin Knechte ward Em deenen, _Zach. 14, 11._
4. Un Sin Angesicht sehn; un Sin Nam ward an ehr Vörköpp wesen. _Ps. 17,
15._
5. Un dar ward keen Nacht wesen un keen Lücht oder dat Licht vun de Sünn
ward nödig wesen, denn GOtt, de HErr, ward se hell maken, un se ward
regeern vun Ewigkeit to Ewigkeit. _Kap. 21, 25. Ps. 36, 10._
6. Un he sprok to mi: Düsse Wör’ sünd gewiß un wahrhaftig. Un GOtt, de
hilligen Propheten ehr HErr, hett Sin Engel schickt, Sin Knecht sehn to
laten, wat bald geschehn mutt.
7. Süh, ik kam bald. Selig is, de holn deiht de Wör’ vun de Prophezieung
in düt Bok. _Kap. 3, 11. 1, 3._
8. Un ik, Johannes, bün dat, de all düt sehn un hört hett. Un as ik dat
hört un sehn, full ik dal, antobeden to den Engel sin Föt, de mi all dat
sehn leet. _Kap. 19, 10._
9. Un he sprok to mi: Süh to, doh dat nich, denn ik bün din Mitknecht un
een vun din Bröder, de Propheten, un vun de, de de Wör’ in düt Bok holn
doht. Du schast GOtt anbeden! _Matth. 4, 10._
10. Un he sprickt to mi: Du schast de Prophezieung ehr Wör’ in düt Bok
nich toseegeln, denn de Tied is neeg bi. _Dan. 8, 26. 12, 4. Phil. 4, 5.
Offenb. 1, 3._
11. Wokeen bös is, lat den bös blieven, un wokeen unrein is, lat den
unrein blieven, awer wokeen fromm is, lat den fromm blieven un wokeen
hillig is, lat den hillig blieven. _2. Tim. 3, 13._
12. Un süh, ik kam bald, un min Lohn mit mi, Jedereen to geven, so as sin
Warke sünd. _v. 7. Kap. 3, 11. Röm. 2, 6._
13. Ik bün dat A un dat O, de Anfang un dat End, de Eerste un de Letzte.
_Jes. 41, 4. 44, 6. 48, 12. Offenb. 1, 8. 11. 2, 8. 21, 6._
14. Selig sünd, de Sin Gebote holt, up dat se eten künnt vun den
Levensbom un dörch de Dohrn in de Stadt ringahn.
15. Denn buten sünd de Hunn’ un de Toverer, un de Horer, un de Dodsläger,
un de Afgöttischen, un All, de Lögen leef hebbt un se doht. _Kap. 21, 8.
1. Cor. 6, 10._
16. Ik, JEsus, hef min Engel schickt, ju all düt to tügen för de
Gemeenen. Ik bün de Wuttel vun David sin Geslecht, de helle Morgensteern.
_Kap. 1, 1. 2. Jes. 11, 10. Röm. 15, 12. Offenb. 5, 5. 2. Pet. 1, 19._
17. Un de GEist un de Brut sprekt: Kumm! Un wokeen dat hört, de schall
spreken: Kumm! Un wokeen döstig is, de schall kamen un wokeen dat will,
de kann dat Levenswater umsunst nehmen. _Kap. 21, 6. Jes. 55, 1. Joh. 7,
37._
18. Ik betüg awer vör All, de de Prophezieung ehr Wör’ in düt Bok hört:
Wenn Jemand wat hento sett, den ward GOtt up em leggen de Plagen, de in
düt Bok schreven staht.
19. Un wenn Jemand darvun nimmt vun de Prophezieung ehr Wör’ in düt Bok,
den ward GOtt afnehmen sin Deel vun dat Levensbok un vun de hillige Stadt
un vun dat, wat in düt Bok schreven steiht. _5. Mos. 4, 2. 12, 32. Phil.
4, 3._
20. De, all düt tügt, sprickt: Ja, Ik kam bald! Amen. Ja, kumm, HErr
JEsus! _Kap. 1, 7._
21. Unsen HErrn JEsus Christus Sin Gnad wes’ mit ju All! Amen.
De Psalmen
na de
plattdütsche Öwersettung
vun
Dr. Johann Bugenhagen.
Kropp.
Verlag vun de Bokhandlung »Eben-Ezer.«
1885.
Bokdruckerie »Eben-Ezer« in Kropp.
Dat Psalmbok vun David.
De 1. Psalm.
1. Glückselig is de Mann, de nich wandeln deiht in de Gottlosen ehren
Rat, noch geiht up de Sünder ehren Weg, noch dar sitt, wo de Spötters
sitten doht. _Ps. 119, 1. 128, 1. Jer. 15, 17._
2. Sonnern de Lust hett to den HErrn Sin Gesetz un öwer Sin Gesetz Dag un
Nacht nadenken deiht. _Ps. 112, 1. 5. Mos. 6, 7._
3. De is as en Bom, plantet an de Waterbeken, de sin Frucht bringen deiht
to sin Tied un sin Bläder verwelkt nich, un wat he maken deiht, dat
glückt em. _Jer. 17, 8._
4. Awer so sünd de Gottlosen nich, sonnern as Kaff, de de Wind wegweihn
deiht. _Ps. 35, 5. Jes. 29, 5. Zeph. 2, 2._
5. Darum bestaht de Gottlosen nich in dat Gericht, noch de Sünder in de
Gerechten ehr Gemeen.
6. Denn de HErr kennt de Gerechten ehr Weg, awer de Gottlosen ehr Weg
vergeiht. _Hiob. 23, 10._
De 2. Psalm.
1. Warum tovt de Heiden? un de Lüd redt so vergevens. _Ps. 22, 7. 13.
Apost. 4, 25._
2. De Könige in dat Land sett sik up un de Fürsten beradt sik mit enanner
gegen den HErrn un Sinen Gesalvten. _Ps. 48, 5. 31, 14._
3. Lat uns entwei rieten ehr Bann un vun uns smieten ehr Tögels.
4. Awer de in den Himmel wahnen deiht, lacht öwer se un de HErr spottet
öwer se.
5. He ward ins mit se reden in Sin Torn un mit Sin Grimmigkeit ward He se
schrecken.
6. Awer ik hef min König insett up minen hilligen Barg Zion. _Spr. 8, 23._
7. Ik will vertelln vun en Ratschluß Jehovas. De HErr hett to mi seggt:
Du büst Min Söhn, hüt hef Ik di tügt. _Apost. 13, 33. Ebr. 1, 5. 5, 5._
8. Förrer vun Mi, so will Ik di de Heiden to en Arv geven un dat End vun
de Welt to en Egendom. _Ps. 16, 6. 82, 8._
9. Du schast se mit en isern Scepter entweislagen, as Pött schast du se
entwei smieten. _Jes. 11, 4. Offenb. 2, 27. Ps. 18, 39._
10. So lat jug nu unnerwiesen, ji Könige, un lat jug tüchtigen, ji
Richter up de Eer. _Weish. 6, 2._
11. Deent den HErrn mit Furcht un freut jug mit Bewern! _Phil. 2, 12._
12. Küßt den Söhn, dat He nich vertörnt ward un ji umkamen doht up den
Weg, denn Sin Torn ward bald anbrennen. Awer glückselig sünd alle, de Em
vertruen doht. _5. Mos. 18, 15. 19._
De 3. Psalm.
1. En Psalm David’s, as he vör sin Söhn Absalon flüchten dä.
2. Ach, HErr, wi sünd mine Fiende so veel un wo veel sett sik gegen mi
up! _Ps. 25, 19._
3. Veele seggt vun min Seel: Se hett keen Hölp bi GOtt. Sela.
4. Awer Du, HErr, büst en Schild vör mi un de mi to Ehren setten un minen
Kopp uprichten deiht.
5. Mit min Stimm rop ik den HErrn an, so erhört He mi vun Sinen hilligen
Barg. Sela.
6. Ik ligg un schlap un wak up, denn de HErr stütt mi. _Ps. 4, 9._
7. Ik bün nich bang vör veele Dusende, de sik umher gegen mi lagert. _Ps.
27, 3._
8. Up, HErr, un rett mi, min GOtt! denn Du sleihst all mine Fiende up de
Backen un brickst twei de Gottlosen ehr Tähn.
9. Bi den HErrn find man Hölp! Din Segen is öwer Din Volk. Sela. _Ps. 74,
12. Jes. 43, 11._
De 4. Psalm.
1. En Psalm David’s, vörtosingen mit Harfenspill.
2. Erhör mi, wenn ik ropen doh, GOtt vun min Gerechtigkeit, de Du mi
trösten deihst in Angst, wes’ mi gnädig un erhör min Gebet!
3. Ji Minschen Söhns, wo lang schall min Ehr schändt warrn? Wat hebbt ji
dat Eitle so leef un de Lögen so geern! Sela. _Joh. 8, 49._
4. Erkennt doch, dat de HErr Sine Hilligen wunderbar föhrt. De HErr hört,
wenn ik Em anropen doh. _Ps. 6, 10._
5. Bewert, awer sündigt nich. Sprekt mit jug Hart up jug Lager un west
still. Sela. _Eph. 4, 26._
6. Opfert Gerechtigkeit un vertrut up den HErrn. _Ps. 62, 9._
7. Veele seggt: Wer ward uns Gudes dohn? Awer, HErr, erhev över uns dat
Licht vun Din Antlitz. _Sir. 13, 29. 4. Mos. 2, 26._
8. Du makst min Hart vergnögt, mehr as wenn de annern veel Korn un Wien
hebbt.
9. Ik ligg un schlap ganz mit Freden, denn Du alleen, HErr, helpst mi,
dat ik seker wahnen doh. _3. Mos. 26, 6._
De 5. Psalm.
1. En Psalm David’s, vörtosingen to de Fleuten.
2. HErr, höre min Wör’, mark up min Süfzen. _Ps. 4, 2. 17, 1._
3. Vernimm min Schrien, min König un min GOtt, denn ik will to Di beden.
_Ps. 84, 4._
4. HErr, in de Fröh hör min Stimm, in de Fröh will ik mi to Di schicken
un upmarken. _Weish. 16, 28._
5. Denn Du büst nich en GOtt, den gottlos Wesen gefallen deiht, wer bös
is, de blift nich vör Di.
6. De Ruhmredigen bestaht nich vör Din Ogen, Du büst en Fiend vun alle,
de öwel doht. _Matth. 7, 23._
7. Du bringst de Lögners um; de HErr hett en Gruel an de Blotgierigen un
Falschen. _Ps. 9, 6._
8. Ik will awer up Din grote Gunst hen in Din Hus gahn un will gegen
Dinen hilligen Tempel in Din Furcht anbeden.
9. HErr, leit mi in Din Gerechtigkeit, wegen mine Fiende mak vör mi her
Dinen Weg eben. _Ps. 27, 11._
10. Denn in ehren Mund is nicks Gewisses, ehr Inwendiges is Hartleed, ehr
Kehl is as en apen Graf, mit ehr Tungen heuchelt se. _Röm. 3, 13. Ps.
140, 4._
11. Beschuldige se, GOtt, dat se fallt vun ehr Vörhebben, stöt se rut
wegen ehr grote Övertredung, denn se empört sik wedder Di. _Ps. 9, 6. 7._
12. Lat sik freuen alle, de up Di vertrut, ewiglich lat se rühmen, denn
Du beschirmst se; lat de in Di fröhlich sin, de Dinen Namen leef hebbt.
_Ps. 91, 4. Dan. 3, 28._
13. Denn Du, HErr, segenst de Gerechten; Du krönst se mit Gnaden, as mit
en Schild. _Ps. 103, 4._
De 6. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen na de Harf up den achten Ton.
2. Ach, HErr, straf mi nich in Din Torn un tüchtige mi nich in Din Grimm!
_Ps. 38, 2._
3. HErr, wes’ mi gnädig, denn ik bün swach, heel mi, HErr, denn min
Gebeen sünd erschreckt.
4. Un min Seel is sehr erschreckt. Ach, Du HErr, wo lang schall ik lieden!
5. Wend Di to mi, HErr, un rett mine Seele, help mi, wiel Du gut büst.
_Ps. 86, 16. 119, 132._
6. Denn na den Dod denkt man nich an Di, wokeen will Di in dat Dodenriek
danken?
7. Ik bün so möd vun Süfzen, ik swemm min Bett de ganze Nacht un mit min
Thranen mak ik min Lager natt. _Ps. 38, 10. Klagel. 1, 2._
8. Min Gestalt is verfulln vun Truern un is old warn, denn allerwärts
warr ik ängstigt. _Ps. 31, 10. 88, 10._
9. Wiekt vun mi, alle de Övel doht, denn de HErr hört min Weenen! _Ps. 5,
6. Matth. 25, 41._
10. De HErr hört min Flehn, min Gebet nimmt de HErr an. _Ps. 10, 17._
11. Alle mine Fiende mött to Schann warrn, sehr erschreckt, se schüllt
torüg kehrn un to Schann warrn in een Ogenblick. _Ps. 35, 4._
De 7. Psalm.
1. David sin Leed, dat he den HErrn vörsingen dä, vun wegen Chusch, den
Benjamiten sin Reden. _2. Sam. 16, 5. 11._
2. HErr, min GOtt, up Di tru ik, help mi vun all min Verfolgers, un rett
mi.
3. Dat se as Löwen min Seel nich rovt un terrieten, dewiel keen Retter
dar is. _Ps. 10, 8. 9._
4. HErr, min GOtt, wenn ik so wat dahn hef un Unrecht in min Hann is;
_Hiob. 31, 7._
5. Wenn ik Böses vergolden hef, de so fredsam mit mi leven doht, oder de,
de mi ahn Orsak Fiend weern, benadeeligt?
6. So lat min Fiend mine Seel verfolgen un se kriegen, un min Leven to
Grund richten un min Ehr in den Stoff leggen. Sela.
7. Stah up, HErr, in Dinen Torn, erhev Di gegen mine Fiend ehr
Grimmigkeit un wak up, kumm to mi, dat Recht schall gelln up Erden! _Ps.
9, 20._
8. Dat de Lüd sik wedder to Di sammeln doht, un öwer desülvigen kumm
torüch to de Höcht. _Ps. 142, 8._
9. De HErr is Richter öwer de Lüd! Schaff mi Recht, HErr, na min
Gerechtigkeit un Frömmigkeit. _1. Mos. 18, 25._
10. Lat de Gottlosen ehr Bosheit vörbi sin un lat de Gerechten wat warrn,
denn Du unnersöchst de Harten un Neeren, gerechte GOtt. _Ps. 104, 35. 1.
Sam. 16, 7. 1. Kön. 8, 39. Ps. 139, 1. 2. Jer. 11, 20. 17, 10. 20, 12.
Sir. 42, 18. Luk. 16, 15. Apost. 1, 24. Kap. 15, 8. Offenb. 2, 23._
11. Min Schild is bi GOtt, de de frommen Harten helpen deiht. _Ps. 3, 4._
12. GOtt is en rechte Richter un en GOtt, de däglich drauen deiht. _Ps.
9, 5._
13. Will man sik nich bekehrn, so hett He Sin Swerd scharp makt un Sinen
Bagen uptrocken un He zielt,
14. Un hett darup leggt dodbringende Geschosse, Sine Pieln hett He
torecht to verdarven. _Ps. 45, 6._
15. Süh, de hett Böses in den Sinn, mit Unglück is he schwanger, he ward
awer Lögen gebären. _Hiob. 15, 35. Jes. 33, 11. 59, 4._
16. He hett en Kuhl gravt un makt, un he full in de Kuhl, de he makt
harr. _Ps. 35, 7. Spr. 26, 27._
17. Sin Unglück ward up sin Kopp kamen un sin Frevel up sin Scheitel
fallen. _Spr. 5, 22._
18. Ik dank den HErrn wegen Sin Gerechtigkeit un will laven den HErrn,
den Allerhöchsten Sin Nam. _Ps. 92, 2._
De 8. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen up de Githith.
2. HErr, unse Herrscher, wa herrlich is Din Nam in alle Länner, dar man
Di in den Himmel danken deiht. _Jud. v. 4. Offenb. 5, 12. 13._
3. Ut de lütten Kinner un de Süglinge ehren Mund hest Du en Macht toricht
wegen Dine Fiende, dat Du den Fiend un de Rachgierigen utrotten deihst.
_Matth. 21, 16. Ps. 29, 1._
4. Denn ik warr Din Himmel sehn, dat Wark vun Din Finger, den Maand un de
Steern, de Du fardig makt hest. _Ps. 102, 26._
5. Wat is de Minsch, dat Du an em denken deihst un dat Minschenkind, dat
Du up em achten deihst? _Hiob. 7, 17. Ps. 144, 3. Ebr. 2, 6._
6. Du warrst em laten en lütte Tied vun GOtt verlaten sin, awer mit
Ehren un Staat warrst Du em krönen. _Ps. 21, 6._
7. Du warrst em to en HErr maken öwer dat Wark vun Din Hann; alle Dinge
hest Du unner sin Föt dahn. _1. Cor. 15, 27. Eph. 1, 22. Ps. 110, 1._
8. Schap un Ossen altosam, darto de wilden Deerder. _Ps. 50, 10. 11._
9. De Vagels unner den Himmel, un de Fisch in de See, un wat dörch de See
teehn deiht.
10. HErr, unse Herrscher, wa herrlich is Din Nam in alle Länner! _v. 7.
Ezech. 34, 24. Jes. 6, 5._
De 9. Psalm.
1. En Psalm vun David, vör den Vörsänger, langsam to singen.
2. Ik will den HErrn vun ganzen Harten danken un all Din Wunner vertelln.
_Ps. 138, 1._
3. Ik will mi freuen un in Di frohlocken un Dinen Namen lovsingen, Du
Allerhöchste, _Ps. 31, 8. 92, 2._
4. Dat Du mine Fiende torüch dreven hest, se sünd fullen un umkamen vör
Di. _Ps. 6, 11. 20, 9. Spr. 24, 16._
5. Denn Du föhrst ut min Recht un min Sak, Du sittst up den Stohl as en
rechte Richter. _Ps. 7, 12. 50, 6._
6. Du schellst de Heiden un bringst de Gottlosen um, ehren Namen
vertilgst Du ümmer un ewiglich. _Ps. 5, 7._
7. De Fiende ehr Swerdter hebbt en Enn, de Städte hest Du umkehrt, ehr
Gedächtnis is mit se umkamen. _Ps. 34, 17._
8. De HErr awer blivt ewiglich, He hett Sin Stohl upstellt to dat
Gericht. _Ps. 103, 19._
9. Un He ward den Eerdboden recht richten un de Lüd rechtschaffen
regeeren. _Ps. 96, 13. 98, 9._
10. Un de HErr is de Armen ehr Schutz, He is en Schutz in de Noth. _Ps.
38, 23._
11. Darum hofft up Di, de Dinen Namen kennen doht, denn Du verlettst nich
de, de Di, HErr, sökt.
12. Lavet den HErrn, de to Zion wahnen deiht, un verkündigt mank de Lüd
Sin Dohn. _Ps. 74, 2._
13. Denn He denkt un fragt na ehr Blod, He vergitt nich de Armen ehr
Schrien. _1. Mos. 4, 9._
14. HErr, wes’ mi gnädig, süh an min Elend, dat de Fiende mi verorsakt,
de Du mi upheben deihst vun den Dod sin Dohren. _Ps. 119, 153. Apost. 2,
14._
15. Up dat ik all Dinen Pries in de Dohre vun de Dochter Zion vertellen
doh, dat ik fröhlich si öwer Din Hölp. _Ps. 13, 6._
16. De Heiden sünd versunken in de Kuhl, de se sülvst makt hebbt, ehr Fot
is in dat Nett fungen, dat se sülvst versteken hebbt. _Ps. 7, 16._
17. So erkennt man, dat de HErr Recht schaffen deiht. De Gottlose is
verstrickt in dat Wark vun sin Hann. Sitenspeel. Sela. _Ps. 26, 1. 43, 1._
18. Ach, dat de Gottlosen müssen na de Höll torüch kehren un alle Heiden,
de GOtt vergeten doht.
19. Denn He ward den Armen nich vör ümmer vergeten, un de Elenden ehr
Hoffnung ward ewiglich nich verlaren sin. _Ps. 74, 19._
20. HErr, stah up, dat de Minschen nich de Överhand kriegen doht, lat
alle Heiden vör Di richtet warrn. _Ps. 80, 3._
21. Mak se bang, HErr, darmit de Heiden erfahren doht, dat se Minschen
sünd. Sela. _Ps. 59, 14._
De 10. Psalm.
1. HErr, warum steihst Du so fern, warum verbargst Du Di to de Tied vun
de Not? _Klagel. 3, 56._
2. So lang de Gottlose Övermoth drieven deiht, mutt de Elende lieden. Se
fangt sik in Plans, de de annern utsunnen.
3. Denn de Gottlose rühmt sik mit sin Mothwillen, un den Bedreger segent
he un verachtet den HErrn.
4. De Gottlose is so stolt un tornig, dat he na nüms fragen deiht; in all
sin Tücken hollt he GOtt vör nicks.
5. He fahrt fort mit sin Dohn ümmerlos, Dine Gerichte sünd wiet vun em,
he handelt trotzig mit all sin Fiende. _Ezech. 12, 27. Amos. 6, 3._
6. He sprickt in sinen Harten: Ik warr nümmermehr dal liggen, vun
Geschlecht to Geschlecht hett dat mit mi keen Not.
7. Sin Mund is vull vun Fluchen un Falschheit un Bedregerie, sin Tung
richtet Unfug un Unheil an. _Röm. 3, 14._
8. He sitt un luert up de Höf, he sleit de Unschuldigen heemlich dod, sin
Ogen luert up de Flauen.
9. He luert in dat Versteek, as en Löw in sin Höhl, he luert, dat he den
Unglücklichen griepen deiht, wenn he em in sin Nett tofaten krigt. _Ps.
37, 32._
10. He duckt sik dal un buckt sik un stött den Armen mit Gewalt to Eer.
11. He sprickt in Sin Hart: GOtt hett dat vergeten, He hett Sin Angesicht
versteken, He ward dat nümmermehr gewahr. _Hiob. 22, 13. Ps. 94, 7._
12. Stah up, HErr GOtt, hev Din Hand up, vergeet de Elenden nich!
13. Warum schall de Gottlose GOtt lästern, un in sin Hart spreken: Du
fragst nich darna?
14. Du sühst doch, denn Du seegst dat Elend un den Jammer, dat steiht in
Din Hand, de Armen befehlt Di dat, Du büst de Weisen ehr Helper. _Ps. 68,
6._
15. Brek den Gottlosen sin Arm entwei un sök dat Böse, so ward man sin
gottlos Wesen nich mehr finnen. _Ps. 37, 10. 36._
16. De HErr is König ümmer un ewiglich, de Heiden möt ut Sin Land
umkamen. _Ps. 29, 10. 146, 10. Jer. 10, 10._
17. De Elenden ehr Verlangen hörst Du, HErr, Du makst ehr Hart gewiß, dat
Din Ohr darup marken deiht,
18. Dat Du Recht schaffen deihst de Weisen un de Armen, dat de Minsch
nich mehr trotzen schall up de Eer.
De 11. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
Ik vertrue up den HErrn. Wo seggt ji denn to min Seel, se schall flegen
as en Vagel up ju Bargen? _Ps. 2, 12._
2. Denn süh, de Gottlosen spannt den Bagen, un leggt ehre Pieln up de
Sehnen, darmit in Düstern to scheeten up de Frommen.
3. Denn se riet den Grund um, wat schall de Rechtfardige utrichten?
4. De HErr is in Sinen hilligen Palast, den HErrn Sin Stohl is in den
Himmel, Sin Ogen seht darup, Sin Ogenleeder forscht de Minschenkinner ut.
_Hiob. 2, 20. Jes. 66, 1. Matth. 5, 34._
5. De HErr findt, dat de Rechtfardige bewahrt is, awer Sin Seel haßt den
Gottlosen un de, de dar geern freveln doht. _Ps. 5, 5._
6. He ward regen laten öwer de Gottlosen Blitz, Füer un Swefel un ward
ehr en Unwedder ton Lohn geven. _5. Mos. 29, 23._
7. De HErr is gerecht un hett Gerechtigkeit leef, de Frommen ward Sin
Angesicht sehn. _Ps. 33, 5. 45, 8._
De 12. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen na den achten Ton.
2. Help, HErr, denn de Hilligen hebbt afnahmen un dar sünd wenig Glövige
mank de Minschenkinner. _Jes. 57, 1._
3. De Een redt mit den Annern Lögen un mit glatte Tungen lehrt se mit
tweerli Harten.
4. De HErr wull doch utrotten alle Hüchelie un de Tung, de dar stolt
reden deiht. _Gal. 5, 12._
5. De dar seggen doht: Unse Tung schall Överhand hebben, uns kummt dat to
to reden, wokeen is uns Herr?
6. Dewiel nu de Elenden verstört ward un de Armen süfzen doht, will Ik
upstahn, sprickt de HErr, Ik will en Hölp schaffen, dat man frimödig
lehrn schall.
7. Den HErrn Sin Red is klar, as smolten Sülver in eerdenen Tegel söben
Mal utsmölt.
8. Du, HErr, wullst se doch bewahren un uns behöden vör düt Geschlecht
ewiglich.
9. Denn dat ward allerwärts vull vun Gottlose, wo son lose Lüd’ mank de
Minschen herrschen doht. _Spr. 28, 12._
De 13. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. HErr, wo lang wullt Du mi ganz vergeten? Wo lang verbargst Du Din
Angesicht vör mi? _Ps. 44, 25. 77, 8. 88, 15._
3. Wo lang schall ik sorgen un mi däglich ängstigen in min Hart? Wo lang
schall sik min Fiend öwer mi erheven? _Hab. 1, 2._
4. Kiek doch her, erhör mi, HErr, min GOtt! Mak min Ogen hell, dat ik
nich in den Dod inslap!
5. Dat min Fiend nich grotprahlen kann, he si öwer mi mächtig warn, un
min Weddersakers sik nich freuen, dat ik unnerliggen doh.
6. Ik höp awer darup, dat Du so gnädig büst, min Hart freut sik, dat Du
so geern helpen deihst. Ik will vör den HErrn singen, dat He so gut gegen
mi is. _Ps. 9, 25._
De 14. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
De Doren sprekt in ehr Hart: Dar is keen GOtt, se dögt nicks un sünd en
Gruel mit ehr Wesen, dar is nich Een, de wat Gudes deiht. _Ps. 53, 2._
2. De HErr süht vun den Himmel up de Minschenkinner, dat He sehn kann, ob
Jemand klok is un na GOtt fragen deiht. _1. Mos. 18, 21. Ps. 33, 13. 22,
27._
3. Awer se sünd alltomal afweken un alltosam undüchdig warn, dar is keen
Een, de Gudes deiht, ok nich Een. _Röm. 3, 10._
4. Will denn keen vun de Öveldoers dat marken, de Min Volk fret, as
freten se Brod, awer den HErrn ropt se nich an! _Ps. 79, 7._
5. Dar fürcht se sik, awer GOtt is bi de Gerechten ehr Geschlecht.
6. Ji schändt den Armen sin Rat, awer GOtt is sin Toversicht.
7. Ach, dat de Hölp ut Zion öwer Israel kamen dä, un de HErr Sin gefangen
Volk erlösen dä! So würr Jakob fröhlich sin un Israel sik freuen! _Ps.
53, 7._
De 15. Psalm.
1. En Psalm vun David.
HErr, wokeen ward en Gast sin in Din Telt? Wer ward wahnen up Dinen
hilligen Barg? _Ps. 84, 5._
2. De unsträflich wandeln deiht un Recht deiht un redt de Wahrheit vun
Harten. _Jes. 33, 15._
3. Wer mit sin Tung nich verleumden deiht un sinen Neegsten nicks Böses
deiht un sinen Neegsten nich beschimpt. _Hiob. 27, 4._
4. Wer de Gottlosen vör nicks achtet, sonnern de Gottesfürchtigen ehrt,
wer sinen Neegsten wat toschwört un hollt dat. _2. Kön. 3, 14. Spr. 18,
5._
5. Wer sin Geld nich up Wucher deiht un nimmt nich Geschenke öwer den
Unschuldigen. Wer dat deiht, de ward wol blieven.
De 16. Psalm.
1. En golden Kleenod vun David.
Bewahr mi, GOtt, denn ik tru up Di. _Ps. 25, 20._
2. Ik hef seggt to den HErrn: Du büst jo de HErr, ik mutt um Dienetwillen
lieden. _Ps. 77, 11._
3. Vör de Hilligen, de up de Eer sünd un vör de Herrlichen, an weke ik
all min Lust hef.
4. Awer de, de enen annern nalopt, ward grot Hartleed hebben. Ik will ehr
Drinkopfer vull Blod nich utgeten, noch ehren Namen up Min Lippen nehmen.
_Ps. 32, 10. Jes. 1, 11. 15._
5. De HErr awer is min Gut un min Deel, Du hollst min Arvdeel in de Hann.
_Klagel. 3, 24._
6. Dat Lott is mi fulln up dat Leeflichste, mi is en schön Arvdeel to
Deel warn.
7. Ik lav den HErrn, de mi beraden hett, martert mi ok min Neeren in de
Nacht.
8. Ik hef den HErrn all Tied vör Ogen, denn He is mi to min rechte Hand,
darum warr ik nich wieken. _Apost. 2, 25._
9. Darum freut sik min Hart un min Seel is fröhlich, ok min Fleesch ward
seker liggen. _Ps. 13, 6._
10. Denn Du warrst min Seel nich in de Unnerwelt laten un nich togeven,
dat Din Hillige verwesen deiht. _Apost. 2, 27. 31. 13, 35._
11. Du deihst mi kund den Weg to dat Leven; vör Di is Freud in Hüll un
Füll un leevlich Wesen to Din rechte Hand ewiglich.
De 17. Psalm.
1. En Gebet vun David.
HErr, erhör de Gerechtigkeit, mark up min Schrien, vernimm min Gebet, dat
nich ut falschen Mund geiht. _Ps. 4, 2. 5, 2._
2. Sprick Du in min Sak un süh Du up dat Recht! _Ps. 43, 1._
3. Du hest min Hart prüft, un besöchst dat in de Nacht un hest mi rein
smöltet un findst nicks Arges in min Sinn, denn min Mund schall nich
öwertreden. _Ps. 139, 1._
4. Ik bewahr mi dörch dat Wort vun Din Lippen vör Minschenwark, up Mörder
Weg. _Ps. 7, 10._
5. Hol minen Gang up Din Fotstieg, dat mine Tritte nich utglieden doht.
6. Ik rop to Di, dat Du, GOtt, mi erhören wullst. Neeg Din Ohren to mi,
hör min Red.
7. Bewies’ Diene wunderliche Gutheit, Du HEiland vun de, de up Di
vertruet, gegen de, de sik gegen Din rechte Hand setten doht.
8. Behöde mi as en Oogappel in dat Oog; beschirm mi unner den Schatten
vun Din Flüchten. _Zach. 2, 8. Ps. 57, 2._
9. Vör de Gottlosen, de mi Gewalt andoht, vör mine Fiende, de mit Gier na
min Seel staht.
10. Ehren Fettklumpen verschlut’t se, se redt stolt mit ehren Mund.
11. Wo wi gaht, dar umgevt se uns, ehre Ogen richt’t se darhen, dat se
uns to de Eer stört’t.
12. Gliek as en Löw, de up Rov luert, as en junge Löw, de in sin Versteek
sitt. _Ps. 10, 9._
13. HErr, stah up, trä gegen em, smiet em dal un demödig em; redde min
Seel vun de Gottlosen mit Din Swerd.
14. Vun de Lüd’ mit Din Hand, HErr, vun de Lüd’ vun düsse Welt, de ehr
Deel hebbt in düt Leven, weke Du den Buk vull makt hest mit Din Schatz,
de dar Kinner de Hüll un Füll hebbt un lat’t ehren Överflot ehre Jungen.
_Luk. 16, 25. Phil. 3, 19._
15. Ik awer will Din Angesicht in Gerechtigkeit ankieken. Ik will satt
warrn, wenn ik upwaken doh na Din Bild. _Matth. 5, 8._
De 18. Psalm.
1. En Psalm vörtosingen, vun David, den HErrn Sinen Knecht, weke den
HErrn de Worde vun düt Leed sungen hett to de Tied, as em de HErr reddet
harr vun sine Fiende ehr Hand un vun Saul sin Hand. _2. Sam. 22, 1._
2. Un he sprok: Vun Harten leef hef ik Di, HErr, min Stärke.
3. HErr, min Fels, min Borg, min Erretter, min GOtt, min Trost, up den ik
vertruen doh, min Schild un Hort vun min Heil un min Schutz. _Ebr. 2, 13._
4. Ik will den HErrn laven un anropen, so warr ik vun mine Fiende erlöst.
_Ps. 146, 2._
5. Denn mi umgeven den Dod sin Bande un unheilvolle Waterbeke
verschrekten mi. _Ps. 55, 5._
6. De Höll ehr Banden höllen mi fast, un den Dod sin Stricke fullen öwer
mi.
7. Wenn ik bang bün, rop ik den HErrn an un schrie to minen GOtt: so
erhört He min Stimm vun Sinen Tempel un min Geschrie kummt vör Em to Sine
Ohren. _Jon. 2, 3._
8. De Eer beverte un war bewegt un de Barge ehre Grundfesten rögten sik
un beverten, as He vertörnt weer. _Ps. 68, 9._
9. Damp gung ut vun Sin Nees un verterend Füer vun Sin Mund; Füerflammen
schlogen ut Em in de Höch. _2. Mos. 19, 18. Ps. 97, 3._
10. He bög den Himmel dal un fohr raf un Düsternis weer unner Sin Föt.
_v. 21. Ps. 97, 2._
11. Un He fohr up enen Cherub un flog darher, He swev up de Flünken vun
den Wind.
12. Sin Telt rund umher weer Düsternis un swarte dicke Wolken, dar weer
He in verborgen. _Jes. 50, 3._
13. Vun den Glanz vör Em deeln sik de Wolken, mit Hagel un Blitzen. _Joh.
10, 11._
14. Un de HErr donner in den Himmel un de Höchste leet ut Sinen Donner
mit Hagel un Blitzen. _Ps. 29, 3._
15. He schot Siene Strahlen un jag se ut enanner, He leet veel blitzen un
mak se bang. _1. Sam. 7, 10._
16. Do seeg man den Unnergrund vun de Waters un de Grund vun de Eer war
updeckt, HErr, vun Din Schellen, vun de Odem un dat Schnuven vun Din Nees.
17. He lang dal vun de Högde un greep mi un tog mi ut de groten Waters.
_Ps. 144, 7. 32, 6. 69, 2. 3._
18. He rett mi vun mine starken Fiende, vun de, de mi hassen doht, de mi
to mächtig weern. _Ps. 69, 15._
19. De mi unner kregen an min Unglücksdag, un de HErr war min Toversicht.
20. Un He föhr mi rut up den Rum, He reet mi rut, denn He harr Lust to
mi. _Ps. 31, 9. Jes. 62, 4._
21. De HErr deiht wol an mi, na min Gerechtigkeit. He vergellt mi na de
Reinheit vun min Hann. _Hiob. 22, 30._
22. Denn ik gah up den HErrn Sin Weg’ un bün nich gottlos gegen min GOtt.
_Ps. 119, 168._
23. Denn all Sin Rechte hef ik vör Ogen un Sin Gebot schmiet ik nich vun
mi. _5. Mos. 17, 19._
24. Sonnern ik bün tru vör Em un nehm mi in Acht vör Sünden. _Ps. 15, 2._
25. Darum vergellt mi de HErr na min Gerechtigkeit, na de Reinheit vun
min Hann vör Sin Ogen.
26. Bi de Hilligen büst Du hillig un bi de Frommen büst Du fromm,
27. Un bi de Reinen büst Du rein un bi de Verkehrten büst du verkehrt.
28. Denn Du helpst dat elende Volk un de hogen Ogen makst Du sid.
29. Denn Du makst min Lücht klar, de HErr, min GOtt, makt min Düsternis
hell.
30. Denn mit Di kann ik Kriegsvolk utenanner drieven un mit minen GOtt
över de Muer springen. _Ps. 60, 14._
31. GOtt Sine Weg’ sünd vullkamen, den HErrn Sin Wort holt de Prov; He is
en Schild vör alle, de up Em vertruen doht.
32. Denn wo is en GOtt, as alleen de HErr? Oder en Hort ahn unsen GOtt.
_Jes. 43, 11. 44, 6. 8._
33. GOtt rüstet mi ut mit Kraft un makt min Weg’ ahn Anstot.
34. He makt min Föt gliek de vun den Hirsch un sett mi up mine Högde.
35. He lehrt min Hand strieden un lehrt minen Arm en ehernen Bagen
spannen. _Ps. 144, 1._
36. Un Du givst mi den Schild vun Din Heil un Din rechte Hand stütt mi,
un wenn Du mi demödigen deihst, so makst Du mi grot. _Ps. 71, 21. Spr.
15, 33. 18, 12._
37. Du makst unner mi Rum to gahn, dat mine Enkel nich utglieden doht.
_Ps. 34, 9._
38. Ik will mine Fiende nahjagen un se griepen un nich umkehren, bet dat
ik se umbrocht hef.
39. Ik will se runnerschmieten un se schüllt nich wedderstahn. Se mütt
unner min Föt fallen.
40. Du kannst mi utrüsten mit Kraft to den Striet, Du kannst unner mi
schmieten, de sik gegen mi setten doht.
41. Du gifst mi mine Fiende in den Rügg, dat ik de, de mi hassen doht,
terstören doh.
42. Se ropt, awer dar is keen Helper; to den HErrn schriet se, awer He
antwort ehr nich.
43. Ik will se tonicht maken as Stoff vör den Wind, ik will se wegrümen
as den Dreck up de Strat. _Ps. 83, 11._
44. Du helpst mi vun dat strietsüchtige Volk un makst mi to en Haupt öwer
de Heiden, en Volk, dat ik nich kennen dä, deent mi. _Jes. 65, 1._
45. Se gehorcht mi mit willige Ohren. Ja, de Fremden ehre Kinner
smeichelt mi. _Apost. 28, 28._
46. De Fremden ehre Kinner versmacht un grabbelt in ehre Borgen.
47. De HErr levt, un gelavt si min Hort, un de GOtt vun min Heil mutt
priest warrn. _5. Mos. 32, 40._
48. De GOtt, de mi Rache geven deiht, gift un dwingt de Völker unner mi.
49. De mi retten deiht vun mine Fiende un mi erhögen deiht ut de, de sik
wedder mi sett’t, Du helpst mi vun de Frevlers. _Ps. 27, 6._
50. Darum will ik Di danken, HErr, mank de Heiden un Dinen Namen
lovsingen. _Röm. 15, 9._
51. De sinen König grotes Heil bewiest un wol deiht sinen Gesalvten David
un sinen Samen ewiglich. _Ps. 89, 30._
De 19. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. De Himmel vertellt GOtt Sin Ehr un de Feste verkündigt dat Wark vun
Sin Hann. _Ps. 97, 6. Röm. 1, 20._
3. Een Dag seggt dat to den annern un ene Nacht deiht dat kund de anner.
4. Dar is keen Sprak noch Red, wa man ehre Stimm nich hörn deiht.
5. Ehr Richtsnor geiht ut in alle Lann un ehr Red an dat Enn vun de Welt,
He hett de Sünn en Hütt in desülvige makt. _Röm. 10, 18._
6. Un desülvige geiht rut, as en Brüdigam ut sin Kamer un freut sik as en
Held, to lopen den Weg.
7. Se geiht up an een Enn vun den Himmel un löpt rum bet wedder an
datsülvige Enn, un blift nicks vör ehre Hitt verborgen.
8. Den HErrn Sin Gesetz is vullkamen un erquickt de Seelen. Den HErrn Sin
Tügnis is gewiß un makt de Unverständigen klok.
9. Den HErrn Sine Befehle sünd richtig un erfreut dat Hart. Den HErrn
Sine Gebote sünd klar un makt de Ogen hell. _Ps. 119, 105. 2. Pet. 1, 19._
10. Den HErrn Sin Furcht is rein un blivt ewiglich. Den HErrn Sine Rechte
sünd wahrhaftig, altosam gerecht. _Ps. 33, 4._
11. Se sünd köstlicher as Gold un veel fienes Gold, se sünd söter as
Honnig un Honnigseem. _Ps. 119, 72. Spr. 8, 11._
12. Ok ward Din Knecht dörch se vermahnt, un wer se holn deiht, de hett
groten Lohn. _Ps. 106, 3._
13. Wer kann marken, wa oft he fehlen deiht? Vergev mi de verborgenen
Fehler.
14. Bewahr ok Dinen Knecht vör de Stolten, dat se nich öwer mi herrschen
doht, so warr ik vullkamen sin un frispraken vun grote Missedat.
15. Lat Di wolgefalln min Mund sin Red un min Hart sin Snack vör Di,
HErr, min Trost un min Erlöser. _Ps. 104, 34._
De 20. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. De HErr erhör di in de Not, de Nam vun Jakob sin GOtt beschütz di.
_Spr. 18, 10._
3. He schick di Hölp vun dat Hilligdom un stärk di ut Zion.
4. He gedenk all din Spiesopfer un din Brandopfer lat He vör sik fett
sin. Sela.
5. He gev di wat din Hart begehrn deiht un föhr ut all dine Ansläge. _Ps.
21, 3._
6. Wi lavt, dat Du uns helpen deihst un in unsen GOtt Sin Nam swingt wi
de Fahn. De HErr gewähr di all Din Bitt. _v. 10. Ps. 33, 21._
7. Nu mark ik, dat de HErr Sin Gesalvten helpen deiht un em vun Sinen
hilligen Himmel erhört, Sin rechte Hand helpt gewaltiglich.
8. Enige verlat’ sik up de Kriegswagen un de annern up de Peer, wi awer
lavt uns den HErrn, unsen GOtt Sin Nam.
9. Se knickt tosamen un fallt, wi awer staht uprecht. _Ps. 9, 4._
10. HErr, help den König! erhör uns, wenn wi ropt! _Ps. 12, 2._
De 21. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. HErr, de König freut sik in Din Kraft, un wo so fröhlich is he över
Din Hülp!
3. Du gifst em wat sin Hart wünschen deiht un weigerst nich, wat sin Mund
bäden deiht. Sela. _Ps. 20, 5. 37, 4._
4. Denn Du öwergüttst em mit Glück un Segen, Du settst en Kron up sinen
Kopp. _Ps. 132, 18._
5. He bä Di um dat Leven, so gifst Du em langes Leven ümmer un ewiglich.
_Röm. 6, 9._
6. He hett grote Ehr dörch Din Hölp, un Du leggst sin Würde un Hoheit up
em. _Ps. 8, 6._
7. Denn Du settst em to en Segen up ewig un Du erfreust em mit Freuden
vör Din Angesicht. _1. Mos. 12, 3._
8. Denn de König höpt up den HErrn un ward dörch den Högsten sin Gudheit
fast blieven. _Ps. 102, 28._
9. Din Hand ward finnen alle Dine Fiende. Din rechte Hand ward finnen de
Di hassen doht. _Amos. 2, 14. 15._
10. Du warrst se maken as en Füeraven wenn Du in de Sak sehn warrst, de
HErr ward se verslingen in Sinen Grimm; dat Füer ward se freten. _2. Mos.
14, 24._
11. Ehre Früchte warrst Du vun de Eer vertilgen un ehren Samen vun de
Minschenkinner. _Ps. 109, 13. Matth. 3, 10._
12. Denn se dachten Di Övels to dohn un makten Anschläg, de se nich
utföhrn kunnen. _1. Mos. 50, 20._
13. Denn Du warrst se kehrt maken laten, mit Dine Bagen warrst Du na ehr
Antlitz zielen.
14. HErr, richt Di up in Din Kraft, so wöllt wi singen un laven Din
Macht. _Ps. 80, 3._
De 22. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen na de Melodie: »Hirschkoh vun dat
Morgenroth«.
2. Min GOtt, min GOtt, warum hest Du mi verlaten? Ik hul, awer min Hölp
is wiet af. _Matth. 27, 46. Mark. 15, 34._
3. Min GOtt, den Dag öwer rop ik, so antwordst Du mi nich, un de Nacht
öwer bün ik ok nich still.
4. Awer Du büst hillig, de Du wahnen deihst öwer de Lovleeder vun Israel.
5. Unse Vaders höpten up Di, un as se höpten, holpst Du se ut.
6. To Di schregen se un warn rett, se vertruten up Di un warn nich to
Schanden. _Ps. 25, 2. 3._
7. Ik awer bün en Worm un keen Minsch, de Lüd ehr Spott, dat Volk ehr
Verachtung. _Matth. 27, 41-43._
8. Alle, de mi sehn doht, spott’ öwer mi, sparrt dat Mul up un schüddelt
den Kopp:
9. Lat em dat den HErrn klagen, lat De em rut helpen un em retten, hett
He Lust to em. _Weish. 2, 18. Matth. 27, 43._
10. Denn Du leetst mi ut min Moder ehren Schoot hervörbreken; Du weerst
min Toversicht, as ik noch an min Moder ehr Bost weer. _Ps. 71, 6._
11. Up Di bün ik smeten ut Moderliev, Du büst min GOtt, vun min Moderliev
an. _Ps. 140, 7._
12. Wes’ nich wiet vun mi, denn Angst is dicht bi, denn hier is keen
Helper. _Ps. 10, 1._
13. Grote Ossen hebbt mi umgeven, fette Ossen hebbt mi umringt.
14. Ehr Mul sparrt se up gegen mi, as en brüllende Löw, de alles
tweiritt. _Matth. 27, 22._
15. Ik bün utgaten as Water, alle mine Gebeen hebbt sik utenanner reckt,
min Hart is in min Liev as smolten Waß.
16. Mine Kräfte sünd verdrögt as en Potschart, un min Tung klevt an min
Gagel, un Du leggst mi in den Dod.
17. Denn Hunn hebbt mi umgeven, un de Hupen vun de Bösen hett sik um mi
makt. Se hebbt min Hann un Föt dörchgravt.
18. Ik kann alle mine Knaken telln. Se awer kikt um un hebbt ehr Lust an
mi.
19. Se deelt min Kleder unner sik un smiet dat Lot öwer minen Rock.
_Matth. 27, 35. Mark. 15, 24. Luk. 23, 34. Joh. 19, 23._
20. Awer Du, HErr, wes’ nich feern; min Toverlat, il mi to helpen. _Ps.
35, 17._
21. Rett mine Seel vun dat Swerdt un rett mi vun de Hunn! _Ps. 35, 17._
22. Help mi ut den Löwen sin Rachen un rett mi vun de Büffels ehr Hörn.
23. Ik will predigen Dinen Namen mine Bröder, ik will Di priesen in de
Gemeen. _Ebr. 2, 12._
24. Priest den HErrn, de ji Em fürchten doht, Em ehre de Samen Jakobs un
vör Em wes’ bang alle Samen Israels! _Ps. 32, 11. 33, 8._
25. Denn He hett nich veracht noch versmäht de Armen ehr Elend un Sin
Angesicht vör em nich verborgen, un do he to Em schrieen dä, hört He.
_Ps. 9, 13._
26. Di will ik priesen in de grote Gemeene. Ik will min Gelövnis betaln
vör de, de Em fürchten doht. _Ps. 116, 14._
27. De Elenden schüllt eten, dat se satt ward, un de na den HErrn fragt,
ward Em priesen; jug Hart schall ewiglich leven. _Ps. 69, 33. 14, 2._
28. Alle Welt Enden ward an GOtt denken un sik to Em bekehrn, un alle
Geschlechter vun de Heiden vör di anbeden. _Ps. 72, 11._
29. Denn de HErr hett dat Riek un herrscht öwer de Heiden. _Obad. v. 21.
Mich. 5, 11._
30. Alle Fetten up de Eer ward eten un anbeden, vör Em ward de Knee bögen
all de in den Dreck liggt un de, de ehr Leven nich fristen kunnen.
31. He ward en Samen hebben, de Em deenen deiht, vun den HErrn ward man
verkündigen to Kinners Kind. _Jes. 53, 10._
32. Se ward kamen un Sine Gerechtigkeit predigen vör dat Volk, dat geborn
war, dat He dat dahn hett. _Ps. 110, 3._
De 23. Psalm.
1. En Psalm vun David.
De HErr is min Harr, mi ward nicks mangeln. _Joh. 10, 12. 1. Pet. 2, 25.
Ps. 34, 11._
2. He weid mi up en gröne Wisch un föhrt mi an frische Water. _Ezech. 34,
14. Offenb. 7, 17._
3. He erquickt min Seel, He föhrt mi up de rechte Strat, um Sins Namens
willen. _Jer. 31, 25._
4. Un wenn ik ok wandern doh in en düstere Grund, so bün ik doch vör keen
Unglück bang, denn Du büst bi mi, Din Stecken un Staff tröst mi. _Ps. 46,
3._
5. Du deckst vör mi en Disch gegenöver vör min Fiend. Du salvst min Kopp
mit Öl un schenkst mi vull in.
6. Gudes un Barmhartigkeit ward mi folgen, so lang as ik lev un ik warr
blieven in den HErrn Sin Hus ewiglich. _Ps. 15, 1._
De 24. Psalm.
1. En Psalm vun David.
De Eer hört den HErrn to un wat darin is, de Eerdboden un wat darup
wahnt. _Ps. 50, 12. 1. Cor. 10, 26._
2. Denn He hett em up de See gründet un up de Ströme fast stellt.
3. Wer ward up den HErrn Sinen Barg gahn? Un wer ward stahn an Sine
hillige Stä? _Ps. 15, 1. 2._
4. De unschuldige Hann hett un vun Harten rein is, de nich Lust hett to
los Wesen un nich falsch swören deiht.
5. De ward Segen vun den HErrn empfangen un Gerechtigkeit vun GOtt, de
sin Heil is. _Jes. 48, 18._
6. Dat is dat Geschlecht, dat dar söcht Din Angesicht, Jakob. Sela. _Ps.
14, 2. 27, 8._
7. Makt de Dohren wiet un de Döhren in de Welt hoch, dat de König vun de
Ehren intrecken kann. _Ps. 118, 19._
8. Wer is düsse König vun de Ehren? Dat is de HErr, stark un mächtig, de
HErr, mächtig in den Striet. _Ps. 8, 6. 1. Cor. 2, 8._
9. Makt de Dohren wiet un de Döhren in de Welt hoch, dat de König vun de
Ehren intrecken kann. _Zach. 9, 9._
10. Wer is düsse König vun de Ehren? Dat is de Herr Zebaoth, He is de
König vun de Ehren! Sela.
De 25. Psalm.
1. En Psalm vun David.
Na Di, HErr, verlangt mi.
2. Min GOtt, ik höp up Di. Lat mi nich to Schann warrn, dat mine Fiende
sik nich öwer mi freuet,
3. Denn nüms ward to Schann, de up Di töven deiht, awer to Schann mött se
warrn, de ahn Orsak affallt. _Joh. 49, 23._
4. HErr, wies’ mi Din Weg un lehr mi Dine Steg’! _Ps. 27, 11. 86, 11._
5. Föhr mi in Din Wahrheit un lehr mi; denn Du büst de GOtt, de mi helpen
deiht, däglich harr ik up Di.
6. Denk, HErr, an Din Barmhartigkeit un an Din Gudheit, de vun de Welt
her wesen is.
7. Denk nich, HErr, an de Sünden ut min Jugend un an min Övertredung,
denk awer an mi na Din Barmhartigkeit wegen Din Gudheit. _Hiob. 13, 25.
Jer. 31, 19._
8. De HErr is gut un fromm, darum unnerwiest He de Sünder up den Weg. _5.
Mos. 32, 4._
9. He föhrt de Elenden recht un lehrt de Elenden Sinen Weg.
10. Den HErrn Sin Weg’ sünd nicks as Gudheit un Wahrheit vör de, de Sin
Bund un Tügnis holn doht.
11. Wegen Din Namen wollst Du HErr min Missedat vergeven, denn se is
grot. _4. Mos. 14, 17-19._
12. Wer is de, de den HErrn fürchten deiht? He ward em lehren den besten
Weg. _Ps. 32, 8. Jes. 48, 17._
13. Sin Seel ward in’t Glück wahnen un Sin Samen ward dat Land besitten.
_Ps. 37, 9. 11, 22._
14. Den HErrn Sin Geheemnis is mank de, de Em fürchten doht, un Sinen
Bund lett He se weten.
15. Min Ogen seht ümmer up den HErrn, denn He ward min Föt ut dat Nett
trecken.
16. Kehr Di to mi un wes’ mi gnädig, denn ik bün eensam un elend.
17. Min Hartens Angst is grot, föhr mi ut min Noth. _Klagel. 1, 20._
18. Süh an min Jammer un Elend un vergif mi all mine Sünden.
19. Süh an, dat dar so veele vun mine Fiende sünd, un dat se mi ut Frevel
hassen doht. _Ps. 3, 2. Joh. 15, 25._
20. Bewahr mine Seel un rett mi, lat mi nich to Schann warrn, denn ik tru
up Di.
21. Unschuld un Redlichkeit mögt mi bewahren, denn ik höp up Di. _Hiob. 1,
1._
22. GOtt, erlös Israel ut all sin Noth! _Ps. 130, 8._
De 26. Psalm.
1. En Psalm vun David.
HErr, schaff mi Recht, denn ik wandel in Unschuld. Ik höp up den HErrn,
darum warr ik nich fallen.
2. Pröv mi ut, HErr, un versök mi, reinige min Neeren un min Hart.
3. Denn Din Gnad is vör min Ogen un ik wandel in Din Wahrheit.
4. Ik sitt nich bi de nichtsnutzigen Lüd un hef keen Gemeenschaft mit de
Falschen. _Ps. 1, 1. Jer. 15, 17._
5. Ik haß de Boshaftigen ehre Versammlung un sitt nich bi de Gottlosen.
_Ps. 119, 128._
6. Ik wasch min Hann in Unschuld un hol mi, HErr, to Dinen Altar, _5.
Mos. 21, 6._
7. Wo man de Stimm vun Dank hörn deiht un wo man predigt all Din Wunner.
_Ps. 9, 2. 71, 17._
8. HErr, ik hef leef de Städ vun Din Hus un den Ort, wo Din Ehr wahnen
deiht. _Ps. 27, 4._
9. Raff min Seel nich weg mit de Sünders, noch min Leven mit de
Bloddöstigen, _Ps. 28, 3._
10. De mit böse Tücken umgaht un geern Geschenke annehmt.
11. Ik awer wandel in Unschuld. Erlös’ mi un wes’ mi gnädig!
12. Min Fot geiht richtig. Ik will Di, HErr, laven in de Versammlungen.
De 27. Psalm.
1. En Psalm vun David.
De HErr is min Licht un min Heil, vör wokeen schull ik bang sin? De HErr
is de Kraft vun min Leven, vör wokeen schull mi gruen?
2. Darum, wiel de Bösen, min Weddersakers un Fiende an mi wöllt, min
Fleesch to freten, möt se anlopen un falln. _Jer. 20, 11._
3. Wenn sik ok en Heer gegen mi leggen deiht, so is min Hart doch nich
bang. Wenn Krieg gegen mi upsteiht, so verlat ik mi up Em. _Ps. 3, 7._
4. Eens bä ik vun den HErrn dat harr ik geern, dat ik in den HErrn
Sin Hus blieven mag min Levenlang, to schauen den HErrn Sin schöne
Gottesdeenste, to besöken Sin Tempel. _Ps. 26, 8._
5. Denn He bedeckt mi in Sin Hütt in de böse Tied, He versteckt mi
hemlich in Sin Telt un bringt mi up en Fels.
6. Un ward nu erhöhn min Kopp öwer min Fiende, de rund um mi sünd, so
will ik in Sin Hütte Lov opfern, ik will singen un Lov seggen den HErrn.
_Ps. 18, 49._
7. HErr, hör min Stimm, wenn ik ropen doh, wes’ mi gnädig un erhör mi!
_Ps. 4, 2. 5, 2._
8. Min Hart höllt Di vör Din Word: Ji schüllt Min Angesicht söken. Darum
sök ik ok, HErr, Din Angesicht. _Ps. 24, 6. Jes. 45, 19._
9. Verbarg Din Angesicht nich vör mi un verstöt in Torn nich Din Knecht,
denn Du büst min Hülp. Verlat mi nich un treck de Hand nich vun mi, GOtt,
min Heil! _Ps. 13, 2._
10. Denn min Vader un min Moder verlat mi, awer de HErr nimmt mi up. _Ps.
94, 16. 17._
11. HErr, wies’ mi Din Weg un föhr mi up de rechte Bahn, wegen min Fiende.
12. Gif mi nich in mine Fiende ehren Willen, denn falsche Tügen staht
gegen mi un doht mi Unrecht ahn Schu. _Ps. 31, 9._
13. Ik glov awer doch, dat ik sehn warr den HErrn Sin Gudheit in de
Lebendigen ehr Land. _Jes. 38, 11._
14. Töv up den HErrn, wes’ getrost un unverzagt, un töv up den HErrn!
_Habak. 2, 3. Ps. 31, 25._
De 28. Psalm.
1. En Psalm vun David.
Wenn ik to Di ropen doh, HErr, min Hort, so swieg nich still, up dat,
wenn Du still swiegen deihst, ik nich gliek warr de, de in dat Grav
fahrt. _Ps. 143, 7._
2. Hör de Stimm vun min Flehen, wenn ik to Di schrien doh, wenn ik min
Hann upheben doh to Din hilligen Chor. _Klagel. 3, 41._
3. Treck mi nich hen unner de Gottlosen un mit de Öveldoers, de fründlich
reden doht mit ehr Neegsten, un hebbt Böses in dat Hart.
4. Gif se na ehr Daht un na ehr böses Wesen, gif se na de Warke vun ehre
Hann; vergell se, wat se verdeent hebbt.
5. Denn se wöllt nich achten up den HErrn Sin Dohn, noch up de Warke vun
Sine Hann, darum ward He se intwei breken un nich buen. _Jes. 5, 12._
6. Gelavet si de HErr, denn He hett erhört de Stimm vun min Flehn.
7. De HErr is mine Stärke un min Schild, up Em höpt min Hart un mi is
hulpen; un min Hart is fröhlich, un ik will Em danken mit min Leed!
8. De HErr is ehr Macht, He is de Macht, de Sinen Gesalvten helpen deiht.
9. Help Din Volk un segen Din Arv un hö’ se un dräg se ewiglich. _Ps. 29,
11._
De 29. Psalm.
1. En Psalm vun David.
Bringt her den HErrn, ji Gewaltigen, bringt her den HErrn Ehre un Macht.
_Ps. 96, 7._
2. Bringt den HErrn Sin Namen Ehr, smiet jug dal vör den HErrn in
hilligen Schmuck! _Ps. 110, 3._
3. Den HErrn Sin Stimm geiht up de Water, de vun de Herrlichkeit GOtts
dunnert, de HErr up grote Waters.
4. Den HErrn Sin Stimm geiht mit Macht, den HErrn Sin Stimm geiht
herrlich. _Jes. 30, 31._
5. Den HErrn Sin Stimm brickt de Cedern entwei, de HErr brickt de Cedern
up den Libanon entwei.
6. Un makt se achter ut schlagen, as en Kalv, Libanon un Sirion as en
junges Eenhorn; _5. Mos. 3, 8. 9._
7. Den HErrn Sin Stimm deelt Füerflammen. _Jes. 66, 15. 16._
8. Den HErrn Sin Stimm bewegt de Wüstenie, den HErrn Sin Stimm bewegt de
Wüstenie Kades;
9. Den HErrn Sin Stimm makt de Hirschkoh gebären un makt de Holtungen
blot. Un in Sin Palast sprickt Jedereen: Ehr den HErrn!
10. De HErr hett öwer de Sündfloth thront, un de HErr blivt en König in
Ewigkeit. _Weish. 10, 4._
11. De HErr ward Sin Volk Kraft geven, de HErr ward Sin Volk segnen mit
Freden.
De 30. Psalm.
1. En Psalm to singen, als David sin Hus inwiehn dä.
2. Ik pries Di, HErr, denn Du hest mi hoch makt, un lettst mine Fiende
sik nich öwer mi freuen. _Ps. 35, 19. 24._
3. HErr, min GOtt, as ik to Di schrien dä, maktest Du mi gesund.
4. HErr, Du hest min Seel ut de Hölle föhrt, Du hest mi lebendig makt, as
de Annern to de Hölle fahren dän. _Ps. 86, 13. 116, 3. 4._
5. Ji Hilligen, lovsingt den HErrn, dankt un priest Sin Hilligkeit. _Ps.
97, 12._
6. Denn Sin Torn duert enen Ogenblick un He hett Lust to dat Leven, den
Abend lang duert dat Weenen, awer des Morgens de Freud. _Jes. 54, 7. Tob.
3, 23._
7. Ik awer sprok, as mi dat gut gahn dä, ik warr nümmermehr unnerliggen.
8. Denn, HErr, dörch Din Wolgefallen hest Du min Barg stark makt, awer as
Du Din Angesicht versteken däst, war mi bang.
9. Ik will, HErr, ropen to Di, den HErrn will ik anflehen.
10. Wat is gelegen an min Blot, wenn ik dod bün? Ward ok de Stoff Di
danken un Din Wahrheit verkündigen? _Ps. 6, 6._
11. HErr, hör un wes’ mi gnädig, HErr, wes’ min Helper! _Ps. 6, 3._
12. Du hest mi min Klag verwandelt in Freuden, Du hest mi min Sack
uttrocken un mi mit Freud umgörtet. _Joh. 16, 20._
13. Up dat min Ehr Di lovsingen un nich still swiegen deiht, HErr, min
GOtt, ik will Di danken in Ewigkeit.
De 31. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. HErr, up Di tru ik, lat mi nümmermehr to Schann warrn, rett mi dörch
Din Gerechtigkeit. _Ps. 25, 2._
3. Neeg Dine Ohren to mi, hastig help mi! Wes’ min starke Fels un en
Festung, dat Du mi helpen deihst.
4. Denn Du büst min Fels un min Festung un um Dines Namens willen wull Du
mi leiten un föhren! _Ps. 23, 3._
5. Du wullst mi doch ut dat Nett trecken, dat se mi stellt hebbt, denn Du
büst mine Stärke.
6. In Din Hann befehl ik min Geist, Du hest mi erlöst, HErr, Du true
GOtt. _Luk. 23, 46._
7. Ik haß, de da holt up lose Lehr, ik höp awer up den HErrn.
8. Ik freu mi un bün fröhlich öwer Din Gudheit, dat Du min Elend ansühst
un kund worn büst de Noth vun min Seel. _Ps. 9, 3._
9. Un mi nich öwergeven deihst in mine Fiende ehr Hann; Du stellst min
Föt up widen Ruum.
10. HErr, wes’ mi gnädig, denn mi is bang; min Gestalt is verfallen vun
Truern, darto min Seel un min Buk. _Ps. 6, 8._
11. Denn min Leven hett afnahmen vun Bedröfnis un min Tied vun Süfzen;
min Kraft is verfolln vun min Missedat un mine Gebeene sünd verschmachtet.
12. Dat geiht mi so övel, dat ik en grote Smach warn bün mine Nawers un
ene Schu mine Verwandten, de mi up de Straat sehn doht, lopt vör mi weg.
13. Ik bün vergeten in Harten, as weer ik dod, ik bün worn as en
intweibraken Fatt,
14. Denn veele schellt bös öwer mi, dat jedereen sik vör mi schuen deiht;
se hollt Rath tosamen öwer mi un denkt mi dat Leven to nehmen. _Ps. 2, 2._
15. Ik awer, HErr, höp up Di un sprek: Du büst min GOtt!
16. Mine Tied steiht in Din Hann, redd mi vun mine Fiende ehr Hann un vun
de, de mi verfolgen doht. _Ps. 139, 16._
17. Lat Din Angesicht lüchten öwer Dinen Knecht, help mi dörch Din Gnade.
_4. Mos. 6, 25. Ps. 80, 4._
18. HErr, lat mi nich to Schann warrn, denn ik rop Di an. De Gottlosen
mütt to Schann warrn un still makt warrn in de Höll.
19. Still swiegen mütt de falschen Müler, de da redt gegen de
Rechtfardigen mit stieven Hals, mit Hochmoth un Verachtung.
20. Wo grot is Dine Gudheit, de Du upspart hest vör de, de Di fürchten
doht un bewiest an de, de vör de Lüd up Di truet.
21. Du schützest se mit den Schirm vun Din Antlitz vör jedereen sin
Trotz, Du verbargst se in de Hütt vör de striedsüchtigen Tungen. _Ps. 27,
5._
22. Gelavet si de HErr, dat He mi en wunderliche Gudheit bewiest hett in
en faste Stadt.
23. Denn ik sprok in min Bestörtung: Ik bün vun Din Ogen wegstött; do
hörtest Du de Stimm vun min Flehen, as ik to Di schrien dä. _Ps. 116, 11._
24. Hebbt den HErrn leef, alle Sine Hilligen! De Glövigen behöd de HErr
un vergelt den rieklich, de Hochmoth öven deiht.
25. West getrost un unverzagt alle de ji up den HErrn töven doht! _Ps.
27, 14._
De 32. Psalm.
1. En Freudenleed vun David.
Glückselig is de, den sine Övertredungen vergeven sünd, den sin Sünd
todeckt is. _Röm. 4, 7._
2. Wol den Minschen, den de HErr de Missedat nich toreken deiht, in den
sin Geist keen Falsch is. _Jes. 38, 17. 1. Mos. 15, 6._
3. Denn as ik dat wull verswiegen, versmachten mine Gebeene dörch min
däglich Hulen. _Hiob. 31, 33. Ps. 31, 11._
4. Denn Din Hand weer Dag un Nacht swar up mi, dat min Saft verdrögen dä,
as wenn dat dröge Tied in den Sommer is. Sela. _1. Sam. 5, 7._
5. Darum bekenn ik Di min Sünd un verhehl min Missedat nich. Ik sprok: Ik
will den HErrn min Öwertredung bekennen. Dar vergevst Du mi de Missedat
vun min Sünd. Sela. _Ps. 38, 19. Neh. 1, 6. Spr. 28, 13. 1. Joh. 1, 9._
6. Darför ward to Di alle Hilligen beden to de rechte Tied, darum, wenn
grote Waterfloten kamen doht, ward se an desülvigen nich rankamen. _Jes.
55, 6._
7. Du büst min Beschirmer, Du wullst mi vör Angst behöden, dat ik erlöst
ganz vergnögt rühmen kann. Sela. _Ps. 27, 5._
8. Ik will di unnerwiesen un di den Weg lehrn, den du wandeln schast, Ik
will di mit min Ogen leiden. _Ps. 25, 12._
9. West nich as Peer un Mulesels, de nich verständig sünd, weke man Töm
un Gebitt in dat Mul leggen mutt, wenn se nich to di wöllt. _Spr. 26, 3._
10. De Gottlose hett veel Plag, de awer up den HErrn höpen deiht, den
ward de Gudheit umfahten. _Ps. 16, 4. 34, 22._
11. Freut ju öwer den HErrn un west fröhlich, ji Rechtfardigen, un rühmt
alle, ji Frommen!
De 33. Psalm.
1. Freut jug öwer den HErrn, ji Gerechten, de Frommen schüllt Em herrlich
priesen. _Ps. 64, 11. 97, 12._
2. Dankt den HErrn mit Harfen un singt Em Lov up de Psalter vun tein
Saiten. _Ps. 92, 4._
3. Singt Em en nie Leed, makt dat gud up dat Saitenspill mit Jubelklang.
_Ps. 40, 4. 96, 1. 98, 1._
4. Denn den HErrn Sin Wort is wahrhaftig, un wat He toseggt, dat höllt He
gewiß. _Ps. 19, 10._
5. He hett Gerechtigkeit un dat Recht leef. De Eer is vull vun den HErrn
Sin Gnade. _Ps. 119, 64._
6. De Himmel is dörch den HErrn Sin Wort makt un sin ganze Heer dörch den
GEist vun Sin Mund.
7. He sammelt dat Water in de See tosamen as Garben in en Hock un leggt
in Schatzkamern de Deepe. _Ps. 104, 9._
8. Alle Welt schall den HErrn fürchten, un vör Em schüllt beben Alle, de
up den Eerdboden wahnt. _Ps. 67, 8._
9. Denn wenn He spreken deiht, so geschüt dat, wenn He gebeden deiht, so
steiht dat dar. _1. Mos. 1, 3._
10. De HErr makt de Heiden ehr Rath tonicht un wiest torügg de Völker ehr
Gedanken. _Hiob. 5, 12._
11. Awer den HErrn Sin Rath blift ewig ewiglich, Sins Hartens Gedanken in
Ewigkeit. _Spr. 21, 30. Jes. 14, 27._
12. Glückselig is dat Volk, den sin GOtt de HErr is; dat Volk, dat He ton
Eegendom utwählt hett! _Ps. 144, 15._
13. De HErr kikt vun den Himmel un süht alle Minschenkinner.
14. Vun Sin fasten Thron süht He up all, de up de Eer wahnen doht.
15. He lenkt ehr all dat Hart, He markt up all ehr Warke.
16. Enen König helpt nich sin grote Macht, en Ries ward nich rett dörch
sin grote Kraft.
17. Peer helpt ok nich, un ehr grote Kraft rett nich. _Judith. 9, 13._
18. Süh, den HErrn Sin Ogen kikt up de, de Em fürchten doht, de up Sin
Gnade höpt. _Sir. 34, 19._
19. Dat He ehr Seel vun den Dod retten un se in de düre Tied ernährn
ward. _Ps. 34, 10._
20. Unse Seel tövt up den HErrn, He is unse Hülp un unse Schild. _Jes. 8,
17._
21. Denn uns Hart freut sik öwer Em, un wi verlat uns up Sin hilligen
Namen.
22. Lat Din Gnad öwer uns sin, HErr, do wi ja up Di höpen doht. _Ps. 31,
7. 8._
De 34. Psalm.
1. En Psalm vun David, as he sin Geberde verstellen dä vör Abimelech, de
em vun sik drieven dä, un he weggung. _1. Sam. 21, 13._
2. Ik will den HErrn alltied laven, Sin Lof schall immerdar in min Mund
sin. _Ps. 63, 5._
3. Min Seel schall vun den HErrn grotspreken, dat de Elenden dat hört un
sik freuen doht. _Jer. 9, 24._
4. Priest mit mi den HErrn un lat uns mit eenanner Sin Namen verhögen.
_Ps. 145, 1._
5. Do ik den HErrn söken dä, antworde He mi un rett mi ut alle Furcht.
6. De Em ansehn doht, de ward vergnögt, un ehr Angesicht dörf nich roth
warrn.
7. As düsse Elende ropen dä, hörte de HErr, un holp em ut all sin Noth.
_Sir. 21, 6._
8. Den HErrn Sin Engel lagert sik um de her, de Em fürchten doht un helpt
se rut. _1. Mos. 31, 1. 2. 2. Kön. 6, 17. Ps. 91, 11._
9. Smeckt un seht, wa fründlich de HErr is. Wol den, de sik up Em
verlaten deiht! _Ps. 2, 12._
10. Fürchtet den HErrn, Sin Hilligen, denn de Em fürchten doht, hebbt
keen Mangel. _Ps. 37, 19._
11. De Rieken möt Noth lieden un hungern, awer de den HErrn söken doht,
hebbt keen Mangel an irgend en Gud.
12. Kamt her, Kinner, hört mi to, ik will jug de Furcht vör den HErrn
lehrn! _Ps. 66, 16._
13. Wokeen is dar, de en gud Leven mag un geern gude Dag’ harr? _1. Pet.
3, 10._
14. Nimm din Tung in Acht vör dat Böse un dine Lippen, dat se nich falsch
reden doht.
15. Lat vun dat Böse un doh dat Gude, sök Freden un jag em na. _Ps. 37,
27. 1. Pet. 3, 11._
16. Den HErrn Sin Ogen seht up den Rechtfardigen un Sin Ohren hört up ehr
Schrien. _Hiob. 36, 7._
17. Den HErrn Sin Angesicht awer is öwer de, de Böses doht, up dat He ehr
Gedächtniß utrodden deiht vun de Eer. _Ps. 5, 5. Hiob. 18, 17._
18. Wenn de Gerechten schriet, so hört de HErr un rett se ut all ehr
Noth.
19. De HErr is neeg bi de, de en terbraken Hart hebbt un helpt de, de en
terbraken Gemöt hebbt. _Luk. 18, 13. 14._
20. De Gerechte mutt veel lieden, awer de HErr helpt em ut dat all.
21. He bewahrt em all sin Gebeen, dat nich een darvun entwei braken ward.
22. Den Gottlosen ward dat Unglück dod maken, un de den Gerechten hassen
doht, ward Schuld hebben.
23. De HErr erlöst Sine Knechte ehr Seel, un all, de sik up Em verlaten
doht, ward keen Schuld hebben.
De 35. Psalm.
1. En Psalm vun David.
HErr, strie mit de, de gegen mi strieden doht un föhr Krieg gegen de, de
mi bekriegen doht.
2. Griep to den Schild un de Waffen un mak Di up, mi to helpen. _Ps. 12,
6._
3. Treck den Speer rut un stah mi bi gegen min Verfolgers! Sprick to min
Seel: Ik bün din Hülp!
4. Lat se sik schämen un verhöhnt warrn, de na min Seel staht, se möt
umkehrn un to Schann warrn, de mi övel wöllt. _Ps. 40, 15._
5. Lat se warrn as Kaff vör den Wind un den HErrn Sin Engel ward se
wegstöten. _Ps. 1, 4._
6. Ehr Weg mutt düster un glitscherig warrn un den HErrn Sin Engel mutt
se verfolgen.
7. Denn se hebbt mi ahn Orsak ehr Nett stellt, mi to verdarven un hebbt
ahn Orsak Kul’n för min Seel gravt.
8. He mutt unverwarens öwerfolln warrn, un sin Nett, dat he stellt hett,
mutt em fangen, un he mutt darin öwerfolln warrn.
9. Awer min Seel ward sik freun öwer den HErrn un fröhlich sin up sin
Hülp.
10. All min Knaken möt seggen: HErr, wokeen is Dins Glieken? De Du den
Elenden retst vun den, de em to stark is, un den Elenden un Armen vun Sin
Rövers. _Hiob. 36, 15._
11. Dar tredt frevelhaftige Tügen up, de tügt vun mi, wo ik keen Schuld
an hef.
12. Se vergellt mi Böses för Gudes, um mi in Hartleed to bringen. _Ps.
38, 21._
13. Ik awer, wenn se krank weern, trock en Sack an, dä mi to nah mit
Fasten un bä alltied vun Harten. _Röm. 12, 15._
14. Ik höll mi, as weer he min Fründ un Broder, ik gung trurig gebückt,
as een, de Leed drigt um sin Moder.
15. Se awer freut sik öwer min Schaden un keem tohop, ja se keem tohop
gegen mi, um mi to slahn; se riet un hört nich up.
16. Mit de Tafelbröders, de dar heuchelt un spotten doht un ehr Buk
füllt, biet se ehr Tähn tosamen öwer mi. _Hiob. 16, 9._
17. HErr, wo lang wullt Du tokiken? Rett doch min Seel vun ehr Bullern un
min Eensame vun de junge Löwen. _Ps. 119, 84. 22, 21._
18. Ik will Di danken in de grote Gemeen un mank veel Volks will ik vun
Di grot spreken. _Ps. 40, 10. 11._
19. Lat de Lüd sik nich öwer mi freuen, de mi ahn Orsak fiend sünd, noch
mit de Ogen spotten, de mi ahn Grund hassen doht.
20. Denn se denkt Schaden to dohn un sökt falsche Saken gegen de Stillen
in dat Land. _Ps. 36, 5._
21. Un sparrt ehr Mul wiet up gegen mi un sprekt: Ha, ha, dat hebbt wi
sehn. _Ps. 40, 16._
22. HErr, Du sühst dat, swieg nich still, HErr, wes’ nich wiet vun mi!
23. Wak up, HErr, wak up för min Recht un för min Sak, min GOtt un HErr!
_Ps. 44, 24._
24. HErr, min GOtt, richt mi na Din Gerechtigkeit, dat se sik öwer mi
nich freun doht.
25. Lat se nich seggen in ehr Harten: Ha, ha, dat hebbt wi wullt, lat se
nich seggen: Wi hebbt em öwersluckt.
26. Lat se sik schämen un to Schann warrn, all, de sik öwer min Öwel
freuen doht, se mött mit Schand un Scham antrocken warrn, de gegen mi
grotspreken doht.
27. Rühmen un freun mött sik, de mi gönnen doht, dat ik Recht beholl un
immer seggt: De HErr mutt hoch lavt warrn, de sik freut an Sin Knecht sin
Wolfahrt. _Ps. 40, 17._
28. Un min Tung schall reden vun Din Gerechtigkeit un Di däglich priesen.
De 36. Psalm.
1. En Psalm vun den HErrn Sin Knecht, David, vörtosingen.
2. Dat sprek ik vun min Hartens Grund öwer de Gottlosen ehr Dohn, dat
keen Gottesfurcht bi se is. _1. Mos. 20, 11._
3. Se smückt sik mank eenanner sülvst, dat se ehr böse Sak vörwarts
bringen doht un anner slecht makt. _2. Kön. 17, 9._
4. All ehr Lehr is schädlich un erlagen, se lat sik ok nich wiesen, dat
se wat Gudes doht. _Ps. 59, 13._
5. Sonnern se tracht up ehr Lager na Schaden un staht fast up den bösen
Weg un schuet nicks Arges. _Mich. 2, 1._
6. HErr, Din Gnade reckt so wiet, as de Himmel is un Din Wahrheit so
wiet, as de Wolken gaht. _Ps. 57, 11. 108, 5._
7. Din Gerechtigkeit steiht as GOtt Sin Bargen un Din Recht as de grote
Deepe. HErr, Du helpst beide, Minschen un Veeh.
8. Wo würdig is Din Gnade, GOtt, dat de Minschenkinner unner den Schatten
vun Dine Flüchten Schutz findt. _v. 11. Ps. 17, 8._
9. Se doht sik gud an de rieken Göder vun Din Hus, un Du stillst ehren
Döst mit Wollust as mit en Strom. _Hohel. 5, 1._
10. Denn bi Di is de lebendige Born un in Din Licht seht wi dat Licht.
_Jer. 2, 13. 17, 13. Jes. 9, 2._
11. Bred Din Gnade ut öwer de, de Di kennt un Din Gerechtigkeit öwer de
Frommen. _v. 8._
12. Lat mi nich vun de Stolten unnerperrt warrn un lat de Gottlosen ehr
Hann mi nich störten.
13. Sonnern lat se, de Öwel doht dal falln, dat se verstött ward un nich
upstahn könnt. _Jer. 50, 32._
De 37. Psalm.
1. En Psalm vun David.
Wes’ nich bös öwer de Bösen un wes’ nich needisch öwer de Öweldoers.
_Spr. 24, 19. Pred. 10, 4._
2. Denn as dat Gras ward se bald afmeiht, un as dat gröne Gras ward se
bald verwelken.
3. Höp up den HErrn un doh Gudes, blief in dat Land un ernähr di redlich.
4. Hef din Lust an den HErrn, de ward di geven, wat din Hart wünscht.
_Ps. 20, 5._
5. Befehl den HErrn dine Weg’ un höp up Em, He ward dat gud maken.
_Matth. 6, 25._
6. Un ward din Gerechtigkeit hervör bringen as dat Licht un din Recht as
den Middag. _Jes. 58, 8._
7. Wes’ still vör den HErrn un töv up Em! Vertörn di nich öwer den, den
sin Mothwilln glücklich fortgeiht.
8. Stah af vun den Torn un lat den Grimm, warr nich hitzig, ok Öwles to
dohn! _Eph. 4, 26. 31._
9. Denn de Bösen ward utrodet, de awer up den HErrn tövt, ward dat Land
arven. _v. 11. Spr. 2, 21._
10. Dat is noch en lütte Wiel, so ward de Gottlose nich mehr sin, un wenn
du na sin Stä sehn warrst, ward he weg sin.
11. Awer de Elenden ward dat Land arven un Lust hebben in groten Freden.
_Matth. 5, 5. Ps. 119, 165._
12. De Gottlose draut den Gerechten un bitt de Tähn tosamen öwer em.
_Hiob. 16, 9._
13. Awer de HErr lacht öwer em, denn He süht, dat sin Dag kummt.
14. De Gottlosen treckt dat Swert rut un spannt ehr Bagen, dat se fällt
den Elenden un den Armen un slachtet de Frommen.
15. Awer ehr Swert ward in ehr Hart gahn, un ehr Bagen ward entwei breken.
16. Dat lütt Beten, dat een Gerechte hett is beter as dat grote Deel vun
veele Gottlose.
17. Denn de Gottlosen ehr Arm ward intwei breken, awer de HErr erhöllt de
Gerechte. _1. Sam. 2, 31._
18. De HErr kennt de Frommen ehr Dag’ un ehr Gud ward ewiglich blieven.
19. Se ward nich to Schann warrn in de böse Tied, un in de düre Tied ward
se nog hebben. _Ps. 112, 3._
20. Denn de Gottlosen ward umkamen un den HErrn Sine Fiende, wenn se ok
sünd as en köstliche Wisch, ward se doch vergahn, as de Rook vergeiht.
21. De Gottlose borgt un betahlt nich, de Gerechte awer is barmhartig un
mild. _Sir. 29, 2. Ps. 112, 5._
22. Denn Sin Gesegneten arvt dat Land, awer Sin Verfluchten ward
utrodet. _Ps. 25, 13._
23. Vun den HErrn ward so en Mann sin Gang vörwarts brocht un He hett
Lust an sin Weg.
24. Fallt he, so ward he nich wegsmeten, denn de HErr erhöllt em bi de
Hand. _Ps. 145, 14._
25. Ik bün jung west un old warn un hef noch nümmer sehn den Gerechten
verlaten, noch sin Samen na Brod gahn.
26. He is jümmer barmhartig un leent geern un sin Samen ward segent sin.
27. Lat af vun dat Böse un doh Gudes, so warrst du blieven jümmerdar.
_Ps. 34, 15._
28. Denn de HErr hett dat Recht leef un verlett sine Hilligen nich,
ewiglich ward se bewahrt, awer de Gottlosen ehr Samen ward utrodet.
29. De Gerechten arvt dat Land un blievt ewiglich darin.
30. Den Gerechten sin Mund redt de Wiesheit un sin Tung lehrt dat Recht.
31. Sin GOtt Sin Gesetz is in sin Hart, sin Tritte gliedt nich ut.
32. De Gottlose luert up den Gerechten un denkt, em dod to maken. _Ps.
10, 9._
33. Awer de HErr lett em nich in sin Hann un verdammt em nich, wenn he
verurdeelt ward.
34. Töv up den HErrn un holl Sin Weg, so ward He di erhögen, dat du dat
Land arven deihst, du warrst sehn, dat de Gottlosen utrodt ward.
35. Ik hef sehn en Gottlosen, de weer trotzig un bree sik ut un grön as
en Lorbeerbom.
36. As man voröwer gung, süh, do weer he hen, ik frag na em, do war he
nirgends funnen. _Hiob. 4, 20. Ps. 10, 15. Spr. 29, 16._
37. Blief fromm un holl di recht, denn so Een ward dat toletzt gud gahn.
_1. Mos. 39, 8. 9._
38. De Öwertreders awer ward mit eenanner vertilgt, un de Gottlosen ward
toletzt utrodet. _Ps. 73, 19._
39. Awer de HErr helpt den Gerechten, He is ehr Kraft in de Noth. _Ps.
48, 4._
40. Un de HErr ward se bistahn un ward se retten, He ward se vun de
Gottlosen retten un se helpen, denn se vertrut up Em. _Weish. 3, 9._
De 38. Psalm.
1. En Psalm vun David, to’n Andenken.
2. HErr, straf mi nich in Din Torn un tüchtige mi nich in Din Grimm. _Ps.
6, 2._
3. Denn Din Pieln stekt in mi, un Din Hand drückt mi.
4. Dar is nicks Gesundes an min Lief vör Din Drauen un is keen Freden in
min Gebeen vör min Sünd.
5. Denn min Sünden gaht öwer min Kopp, as en sware Last sünd se mi to
swar warn.
6. Min Wunden stinkt un eitert dörch min Dohrheit.
7. Ik gah krumm un heel gebückt, den ganzen Dag gah ik trurig.
8. Denn min Lenden verdorrt ganz, un dar is nicks Gesundes an min Lief.
_Ps. 22, 15. 16._
9. Ik bün ganz slapp un heel terstött. Ik hul vör Hartens Unruh.
10. HErr, all min Begehr is vör Di, un min Süfzen is Di nich verborgen.
_Ps. 6, 7._
11. Min Hart bewert, min Kraft hett mi verlaten un dat Ogenlicht is nich
bi mi.
12. Min Leeven un Frünn staht mi gegenöwer, kikt min Plagen an un min
Neegsten tredt wiet af. _Hiob. 19, 14._
13. Un de mi na de Seel staht, stellt mi Falln, un de mi öwel wöllt,
redt, wa se Schanden dohn wöllt un gaht däglich mit List um.
14. Ik awer mutt sin as en Doven un nich hörn, un as en Stummen, de sin
Mund nich updeiht. _Jes. 53, 7._
15. Un mutt sin as Een, de nich hörn deiht un de keen Wedderred in sin
Mund hett. _1. Pet. 2, 23._
16. Awer ik töv, HErr, up Di, un Du HErr, min GOtt, warrst mi erhörn.
17. Denn ik dach, mögt se sik ja nich öwer mi freun, de grotspreken doht,
wenn min Fot utglieden deiht. _Ps. 30, 2._
18. Denn ik bün ton Lieden makt un min Wehdag is ümmer vör mi.
19. Denn ik doh min Missedat kund un sorg öwer min Sünden.
20. Awer mine Fiende levt un sünd mächtig, de mi ahn Schuld haßt, sünd
grot.
21. Un de mi Böses doht för Gudes, sett sik gegen mi, darum, dat ik up
dat Gude holln doh. _Ps. 109, 5._
22. Verlat mi nich, HErr min GOtt, wes’ nich wiet vun mi!
23. Il mi to Hülp, HErr, min Heil! _Ps. 40, 14. 35, 3._
De 39. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen vör Jeduthun. _Ps. 62, 1._
2. Ik hef mi vörnahm, ik will mi höden, dat ik nich sündigen doh mit min
Tung. Ik will min Mund tämen, dewiel ik de Gottlosen also vör mi sehn
mutt.
3. Ik bün verstummt un still warn un swieg, wiel ik keen Glück hef un min
Wehdag sünd öwer de Maten. _Ps. 38, 14._
4. Min Hart is entbrennt in min Lief, un wenn ik daran denk, warr ik vull
Füer un red mit min Tung. _Ps. 119, 53._
5. Awer, HErr, lehr mi doch, dat dat en End mit mi hebben mutt un dat min
Leven en End hett un ik weg mutt. _Ps. 90, 12._
6. Süh, min Dag’ sünd en Hand breet vör Di, un min Leven is as nicks vör
Di. Wo gar nicks alle Minschen, de doch so säker leven doht! Sela. _Ps.
90, 5._
7. Se gaht darher as en Schatten un makt sik veel unnütze Unruh; se
sammelt un weet nich, wer dat kriegen ward. _Pred. 2, 18. 21. Luk. 12,
18._
8. Nu, HErr, womit schall ik mi trösten? Ik höp up Di. _Ps. 25, 2._
9. Rett mi vun all min Sünd un lat mi nich en Spott vör de Narren warrn.
_Ps. 79, 9._
10. Ik will still swiegen un min Mund nich updohn, Du warrst dat wol
maken. _Ps. 37, 5._
11. Wend Din Plag vun mi af, denn ik bün versmachtet vör de Straf vun Din
Hand. _Matth. 26, 39._
12. Wenn Du Een tüchtigen deihst wegen de Sünd, so ward sin Schönheit
vertehrt as vun de Motten. Ach, wo garnicks sünd doch alle Minschen!
Sela. _Ps. 62, 10._
13. Hör min Gebet, HErr, un vernimm min Schrien un swieg nich still öwer
mine Thranen. Denn ik bün beides, Din Pilgrim un Din Borger, as min
Vaders all. _1. Mos. 35, 27. 3. Mos. 25, 23. 1. Chron. 30, 15. Ps. 119,
19. 2. Cor. 5, 6. 7. Phil. 3, 20. 1. Pet. 2, 11. Ebr. 11, 13._
14. Lat af vun mi, dat ik mi erquicken kann, ehr ik henfahrn doh un nich
mehr hier bün. _Hiob. 10, 20. Bar. 2, 13._
De 40. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. Ik höp up den HErrn un He neeg Sik to mi un hör min Schrien. _Ps. 27,
14. 5, 3. 18, 7. 34, 16._
3. Un trock mi ut de grusame Kul un ut den Schlamm un sett min Föt up en
Fels, dat ik säker treden kann. _Ps. 42, 8._
4. Un hett mi en nie Leed in min Mund geven, to laven unsen GOtt. Dat
ward veele sehn un den HErrn fürchten un up Em höpen.
5. Glückselig is de, de sin Hoffnung setten deiht up den HErrn un sik
nich kehrt na de Hoffärtigen hen un de mit Lögen umgahn doht.
6. HErr, min GOtt, grot sünd Din Wunner un Din Gedanken, de Du an uns
bewiesen deihst. Di is nicks gliek, ik will se verkündigen un darvun
seggen, obgliek se nich to telln sünd.
7. Opfer un Spiesopfer behagt Di nich, awer de Ohren hest Du mi updahn.
Du wullt weder Brandopfer noch Sündopfer. _Ps. 51, 18. Ebr. 10, 5._
8. Do sprok ik: Süh, ik kam, in dat Bok is vun mi schreven. _Joh. 5, 39.
46. Ebr. 10, 5._
9. Din Willen, min GOtt, doh ik geern un Din Gesetz hef ik in min Hart.
_Jes. 50, 5._
10. Ik will predigen de Gerechtigkeit in de Gemeen; süh, ik will mi min
Mund nich stoppen laten, HErr, dat weetst Du! _Ps. 35, 18._
11. Din Gerechtigkeit verstek ik nich in min Hart; vun Din Wahrheit un
vun Din Heil red ik, ik verhehl Din Gudheit un Truheit nich vör de grote
Gemeen. _Ps. 57, 4._
12. Du awer, HErr, wullst doch Din Barmhartigkeit nich vun mi kehrn; lat
Din Gudheit un Truheit mi allerwärts behöden.
13. Denn Lieden ahn End hett mi umgeven, min Sünden hebbt mi angrepen,
dat ik nich sehn kann; vun ehr sünd mehr as Haar up min Kopp un min Hart
hett mi verlaten. _Ps. 69, 5. Ezech. 32, 10._
14. Lat Di dat wolgefalln, HErr, dat Du mi retten deihst; il HErr, mi to
helpen. _Ps. 22, 20. 38, 23._
15. Schamen mött sik un to Schann warrn, de mi na min Seel staht, dat se
de umbringt, torügg mött se falln un to Schann warrn, de mi Övels günnt.
_Ps. 35, 4. 70, 3._
16. Se mött in ehr Schand sik verfehrn, de öwer mi schrien doht: Ha, ha!
17. Dar mött sik freun un fröhlich sin all, de na Di fragen doht un de
Din Heil leef hebbt, mött seggen allerwärts: De HErr si hoch gelavt! _Ps.
35, 27._
18. Denn ik bün arm un elend, de HErr awer sorgt för mi. Du büst min
Helper un Retter, min GOtt, töv nich länger. _Ps. 70, 6. 109, 22._
De 41. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. Glückselig is de, de sik den Nothliedenden annimmt, den ward de HErr
retten in de böse Tied.
3. De HErr ward em bewahrn un an’n Leven holn, un em dat wolgahn laten up
de Eer un em nich in sin Fiende ehr Willn geven. _Apost. 9, 36._
4. De HErr ward em erquicken up sin Krankenbett, Du helpst em vun all sin
Krankheit.
5. Ik sprok: HErr, wes’ mi gnädig, heel min Seel, denn ik hef an Di
sündigt. _Ps. 6, 3._
6. Min Fiende redt Böses gegen mi: Wannehr ward he dod blieven un sin
Namen vergahn?
7. Se kamt, dat se toseht un meent dat doch nich vun Harten, sonnern sökt
wat, dat se lästern könnt, gaht hen un drägt dat ut.
8. All, de mi hassen doht, tüschelt tosamen gegen mi un denkt Böses öwer
mi. _Matth. 22, 15._
9. Se hebbt en Bubenstück öwer mi beslaten: Wenn he liggen deiht, schall
he nich wedder upstahn.
10. Ok min Fründ, den ik mi anvertrut hef, de min Brod eten dä, tredt mi
unner de Föt. _Ps. 55, 14. Joh. 13, 18. Apost. 1, 16._
11. Du awer, HErr, wes’ mi gnädig un help mi up, so will ik se betalen.
12. Darbi mark ik, dat Du Wolgefalln an mi hest, dat min Fiend nich öwer
mi juchen ward.
13. Mi awer erhöllst Du vun wegen min Frömmigkeit un stellst mi vör Din
Angesicht ewiglich. _1. Chron. 18, 27._
14. Gelavt si de HErr, de GOtt Israels, vun nu an bet in Ewigkeit! Amen,
Amen. _Luk. 1, 68._
De 42. Psalm.
1. En Psalm vun de Kinner Korah’s, vörtosingen.
2. As de Hirsch na frisch Water schrien deiht, so schriet min Seel, GOtt,
to Di. _Ps. 22, 1._
3. Min Seel döstet na GOtt, na den lebendigen GOtt. Wannehr warr ik
darhen kamen, dat ik GOtt Sin Angesicht sehn doh!
4. Min Thranen sünd min Spies, Dag un Nacht, dewiel man däglich to mi
seggen deiht: Wo is nu din GOtt? _Ps. 79, 10._
5. Wenn ik denn daran denk, so schürr ik min Hart rut bi mi sülvst; denn
ik wull geern hengahn mit den Hupen un mit em wandern to GOtt Sin Hus,
mit Fröhlichkeit un Danken mank den Hupen, de dar fiern doht. _1. Sam. 1,
15._
6. Wat bedrövst du di, min Seel, un büst so unruhig in mi! Töv up GOtt,
denn ik warr Em noch danken, dat He mi helpen deiht mit Sin Angesicht.
_Ps. 43, 5._
7. Min GOtt, bedrövt is min Seel in mi; Darum gedenk ik an Di, in dat
Land an den Jordan un Hermonim, up den lütten Barg.
8. Din Water ruuscht darhen, dat hier en Deepe un dar en Deepe brusen
deiht; all Din Waterwogen un Wellen gaht öwer mi. _Ps. 69, 2. 3._
9. De HErr hett des Dag’s toseggt Sin Gudheit un des Nachts sing ik Em un
bed to den GOtt vun min Leven.
10. Ik segg to GOtt, min Fels: Warum hest Du mi vergeten? Warum mutt ik
so trurig gahn, wenn min Fiend mi drängen deiht? _Jes. 49, 14. Ps. 43, 2._
11. Dat is as en Mord in min Knaken, dat mi min Fiende schimpt, wenn se
däglich to mi seggt: Wo is nu din GOtt?
12. Wat bedrövst du di, min Seel un büst so unruhig in mi? Töv up GOtt,
denn ik warr Em noch danken, dat He de Hülp vun min Angesicht un min GOtt
is. _Ps. 43, 5. Hab. 2, 3._
De 43. Psalm.
1. Richt mi, GOtt, un föhr min Sak gegen dat unhillige Volk un rett mi
vör falsche un böse Lüd. _Ps. 26, 1._
2. Denn Du büst de GOtt, de mi stark makt, warum verstöttst Du mi? Warum
lettst Du mi so trurig gahn, wenn min Fiend mi draun deiht? _Ps. 42, 10._
3. Schick Din Licht un Din Wahrheit, dat se mi leiten un bringen to Din
hilligen Barg un to Din Wahnung! _Ps. 15, 1._
4. Dat ik rin gah to GOtt Sin Altar, to den GOtt, de min Freud un Wonne
is, un Di, GOtt, up de Harp danken doh, min GOtt! _Ps. 63, 6._
5. Wat bedrövst du di, min Seel, un büst so unruhig in mi! Töv up GOtt,
denn ik warr Em noch danken, dat He min Angesicht sin Hülp is, un dat He
min GOtt is. _Ps. 42, 6. 12._
De 44. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun de Kinner Korah, vörtosingen.
2. GOtt, wi hebbt dat mit unse Ohren hört, unse Vaders hebbt uns dat
vertellt, wat Du dahn hest to ehr Tied, vun Ollers her.
3. Du hest mit Din Hand de Heiden wegjagt, awer se hest Du insett; Du
hest de Völker tonicht makt, awer se hest Du grot makt.
4. Denn se hebbt dat Land nich innahm dörch ehr Swerdt, un ehr Arm kunn
se nich helpen, sonnern Din rechte Hand, Din Arm un dat Licht vun Din
Angesicht, denn Du harrst Wolgefalln an se.
5. GOtt, Du büst desülvige min König, de Du Jakob Hülp toseggen deihst.
6. Dörch Di wöllt wi unse Fiende tonicht stöten, in Din Namen wöllt wi
daltreden, de sik gegen uns sett. _Ps. 60, 11._
7. Denn ik verlat mi nich up min Bagen, un min Swerdt kann mi nich
helpen; _Ps. 20, 8._
8. Sonnern Du helpst uns vun unse Fiende un makst to Schann, de uns
hassen doht.
9. Wi wöllt däglich vun GOtt grotspreken, un Din Nam danken ewiglich.
Sela. _Ps. 54, 8._
10. Warum verstöttst Du uns denn un lettst uns to Schann warrn! Un
treckst nich ut mank uns, HErr! _Ps. 60, 12._
11. Du lettst uns weglopen vör unse Fiende, so dat uns berovt, de uns
hassen doht.
12. Du lettst uns upfreten as Schap un terstreust uns mank de Heiden.
13. Du verköffst Din Volk umsünst un nimmst nicks darvör.
14. Du makst uns unse Nawers ton Schimp, ton Hohn un Spott vör de, de um
uns her sünd. _Ps. 79, 4._
15. Du makst uns to en Sprückwort mank de Heiden, un dat de Völker den
Kopp öwer uns schüddelt.
16. Däglich is min Smach vör mi un min Angesicht is vull vun Schand. _Ps.
69, 20._
17. Dat ik de Schänders un Lästerers hörn un de Fiende un Rachgierigen
sehn mutt. _Ps. 74, 10._
18. Düt Alles is öwer uns kamen un hebbt doch Di ni vergeten un untru in
Din Bund handelt.
19. Uns Hart is nich affulln, noch uns Gang vun Din Weg afgahn.
20. Dat Du uns so tonicht slagen deihst an den Ort vun de Drachen un uns
bedeckst mit Düsternis.
21. Wenn wi den Namen vun unsen GOtt vergeten harrn un unse Hand uphaben
harrn to en fremden GOtt.
22. Dat wörr GOtt wol finden, He kennt jo den Grund vun unse Harten. _Ps.
7, 10._
23. Denn wi ward ja um Dienetwilln däglich umbröcht un sünd ansehn as
Slachtschap. _Röm. 8, 36._
24. Wak up, HErr! Warum schlöppst Du? Wak up un verstöt uns nich so ganz!
_Matth. 8, 24._
25. Warum versteckst Du Din Angesicht? vergittst unse Elend un
Bedrängnis? _Ps. 69, 18._
26. Denn unse Seel is daldrückt bet to de Eer un unse Buk klevt an de
Eerdboden. _Richt. 11, 35._
27. Mak Di up, help uns un erlös’ uns um Din Gudheit willn!
De 45. Psalm.
1. En Brutleed un Unnerwiesung vun de Kinner Korah, vun de Rosen,
vörtosingen.
2. Min Hart dichtet en fin Leed, ik will singen vun en König, min Tung en
Vedder vun en guden Schriever.
3. Du büst de schönste mank de Minschenkinner, holdselig sünd Din Lippen,
darum segent GOtt Di ewiglich. _Luk. 4, 22. Joh. 1, 16._
4. Gört Din Swerdt an Din Siet, Du Held, un smück Di schön.
5. Dat mutt Di gelingen in Din Smuck, treck her, mit Wahrheit,
Sanftmödigkeit un Gerechtigkeit, so ward Din rechte Hand Wunner dohn.
_Ps. 72, 4._
6. Scharp sünd Dine Pieln, dat de Völker vör Di dal fallt, mitten mank
den König sine Fiende.
7. GOtt, Din Stohl blift ümmer un ewig. Dat Scepter vun Din Riek is en
wichtige Scepter. _Ebr. 1, 8._
8. Du hest Gerechtigkeit leef un haßt en gottlos Wesen, darum hett Di
GOtt, Din GOtt, salvt mit Freudenöl, mehr as Din Gesellen.
9. Din Kleder rükt vun Myrrhen, Aloe un Kezia, wenn Du ut de elfenbenern
Paläste darher kummst, in Din schöne Herrlichkeit.
10. In Din Smuck gaht de Könige ehre Döchter, de Brut steiht to Din
rechte Hand in nicks as köstlich Gold.
11. Hör, Dochter, kiek Em an un holl Din Ohren dal, vergeet Din Volk un
Din Vader sin Hus.
12. So ward de König Lust an Din Schönheit hebben, denn He is Din HErr un
Du schast Em anbeden.
13. De Dochter Zor ward mit Geschenk dar sin, de Rieken in dat Volk ward
vör Di flehn. _Ps. 72, 10._
14. Den König sin Dochter is ganz herrlich inwendig, se is mit golden
Upsläg kleedt. _Hohel. 1, 8. 4, 1._
15. Man föhrt se in gestickte Kleder na den König hen, un ehre
Spelkameraden, de Jungfruen, de ehr nagaht, föhrt man to Di.
16. Man föhrt se mit Freuden un Vergnögen, un se gaht in König sin Palast.
17. In Stä för din Vaders ward din Kinner sin, du warrst se to Fürsten
setten in alle Welt. _Ebr. 2, 13._
18. Ik will an Din Nam denken vun Kind to Kinneskind, darum ward Di
danken de Völker ümmer un ewiglich.
De 46. Psalm.
1. En Leed up de Flöt, vörtosingen vör den Böwersingmeister vun de Kinner
Korah.
2. GOtt is uns Toversicht un Toflucht, en Hülp in de groten Nöthen, de
uns drapen hebbt. _Ps. 18, 2. 3. Spr. 18, 10._
3. Darum sünd wi nich bang, wenn ok de Welt unnergahn deiht un de Bargen
mitten na de See rin sinken dä’n. _Ps. 3, 2._
4. Wenn ok de See toven un brusen deiht un vun ehr Wuth de Bargen infalln
dän. Sela.
5. Dennoch schall GOtt sin Stadt fin lustig blieven mit ehr Borns, wo den
Höchsten Sine hilligen Wahnungen sünd.
6. GOtt is binnen bi se, darum ward se wol blieven, GOtt helpt se fröh.
_Offenb. 21, 3. Ps. 30, 6._
7. De Heiden möt verzagen un de Königrieke falln, dat Eerdriek mutt
vergahn, wenn He Sik hörn lett.
8. De HErr Zebaoth is mit uns, Jakob sin GOtt is unse Schutz. Sela.
9. Kamt her un kikt den HErrn Sin Warke an, de up de Eer son Terstörn
anricht hett, _Ps. 66, 5._
10. De de Kriege stüert in alle Welt, de Bagens intwei brickt, Spieße
tweisleit un Wagen mit Füer verbrennt. _Ps. 76, 4._
11. West still un erkennt, dat Ik GOtt bün. Ik will Ehr inleggen mank de
Heiden, Ik will Ehr inleggen up de Eer.
12. De HErr Zebaoth is mit uns, Jakob sin GOtt is unse Schutz. Sela. _2.
Chron. 13, 10. 12. Röm. 8, 31._
De 47. Psalm.
1. En Psalm vörtosingen, vun de Kinner Korah.
2. Schlaht in de Hann, all ji Natschonen un jucht GOtt to mit fröhlichen
Schall.
3. Denn de HErr, de Allerhöchste, is schrecklich, en grote König up de
ganze Eer.
4. He ward de Völker unner uns dwingen un de Lüd unner unse Föt.
5. He wählt uns ut ton Arfdeel, Jakob sin Herrlichkeit, den He leef hett.
Sela.
6. GOtt fahrt up mit Gejuch, un de HErr mit helle Posaunen.
7. Lovsingt, lovsingt GOtt! Lovsingt, lovsingt unsen König! _Jes. 12, 5._
8. Denn GOtt is König up de ganze Eer, lovsingt Em ut Klokheit!
9. GOtt is König öwer de Heiden, GOtt sitt up Sin hillige Stohl!
10. De Fürsten mank de Völker sünd versammelt to een Volk, to Abraham sin
GOtt, denn GOtt is gewaltig hoch bi de Schilde up de Eer. _Ps. 45, 7._
De 48. Psalm.
1. En Psalmleed vun de Korah.
2. Grot is de HErr un hoch berühmt in uns GOtt Sin Stadt, up Sin hilligen
Barg.
3. De Barg Zion is en schöne lütte Telgen öwer den dat ganze Land sik
trösten deiht, an de Siet na Norden liggt den groten König sin Stadt.
_Matth. 5, 35._
4. GOtt is in ehr Palläste bekannt, dat He ehr Schutz is. _Ps. 9, 10._
5. Denn süh, Königs sünd versammelt un mit eenanner vöröwer trocken. _Ps.
2, 2._
6. Se hebbt sik wunnert, as se dat sehn dän, se sünd bang warn un sünd
flink weglopen.
7. Dat Bewern is ehr dar ankamen, Angst as Een, de gebährn schall. _Mich.
7, 17._
8. Du brickst de Schipp up de See intwei dörch den Ostwind. _Jes. 2, 16._
9. As wi hört hebbt, so seht wi dat an den HErrn Zebaoth Sin Stadt, an
unsen GOtt Sin Stadt, GOtt erhollt desülvige ewiglich. Sela.
10. GOtt, wi tövt up Din Gudheit in Din Tempel. _Jes. 30, 15._
11. GOtt, as Din Nam, so is ok Din Ruhm bet an dat End vun de Welt. Din
rechte Hand is vull vun Gerechtigkeit.
12. De Barg Zion freut sik un de Döchter Juda sünd fröhlich, vun wegen
Din Gerichte. _Offenb. 14, 1._
13. Makt jug um Zion, un fatet se um, tellt ehr Torns.
14. Leggt Fliet an ehr Muern un makt ehr Palläste höger, up dat man
darvun verkündigen deiht bi de Nakommen.
15. Dat düsse GOtt is unse GOtt ümmer un ewiglich. He föhrt uns bet an
den Dod. _Jes. 25, 9._
De 49. Psalm.
1. En Psalm vun de Kinner Korah, vörtosingen.
2. Hört to, all ji Völkers, markt up Alle, de in düsse Tied levt,
3. Beide, gemeene Mann un Herren, beide, riek un arm, alltomal.
4. Min Mund schall vun Wiesheit reden un min Hart vun Verstand seggen.
5. Wi wöllt en guden Spruch hörn un en fien Gedicht up de Harp speelen.
_Ps. 78, 2. Matth. 13, 35._
6. Warum schall ik bang sin in böse Dag’, wenn min Tyrannen ehr Missedaht
mi umgeven deiht?
7. De sik verlaten doht up ehr Gud un trotzt up ehr groten Riekdom. _Ps.
52, 9._
8. Kann doch en Broder nüms erlösen, noch GOtt jemand versöhnen.
9. Denn dat kost to veel, ehr Seel to erlösen, dat he dat mutt blieven
laten ewiglich. _Matth. 16, 26._
10. Ob he gliek ok lang leven un dat Graf nich sehn deiht.
11. Denn man ward sehn, dat düsse kloken Lüd doch dod blievt, eben so
as de Dohren un Narren umkamen doht un möt ehr Geld anner Lüd laten.
_Pred. 2, 16. 6, 2._
12. Ehr wahre Menung is, dat ehr Hüser jümmers blieft, ehr Wahnungen för
un för un hebbt grote Ehr up de Eer.
13. Dennoch könnt se nich blieven in düsse Würde, sonnern möt darvun as
dat Veeh. _Pred. 3, 19. 2. Pet. 2, 21._
14. Düt ehr Dohn is Unwahrheit vun ehr, ok lavt dat ehr Nakommen nich mit
ehr Mund. Sela.
15. Se liggen in dat Dodenriek as Schap, de Dod ward sik vun se nähren,
awer de Frommen ward an Morgen öwer se herrschen un ehr Gestalt mutt
vergahn; int Dodenriek möt se blieven. _Jes. 66, 24. Weish. 3, 8._
16. Awer GOtt ward min Seel erlösen ut dat Dodenriek sin Gewalt, denn He
ward mi annehmen. Sela. _Hohel. 13, 4._
17. Lat di nich bang maken, wenn En Mann riek ward, wenn de Herrlichkeit
vun sin Hus grot ward. _Sir. 11, 20._
18. Denn he ward nicks mitnehmen, wenn he starven deiht, un sin
Herrlichkeit ward em nich nafahrn. _Hiob. 27, 19. Pred. 5, 13. 14._
19. Sonnern he tröst sik mit düt gude Leven un lavt dat, wenn Een na gude
Dag’ trachten deiht.
20. So fahrt se ehr Vaders na un seht dat Licht nümmermehr.
21. Wenn en Minsch in de Würde is un hett keen Verstand, so fahrt he
darvun as en Veeh.
De 50. Psalm.
1. En Psalm vun Assaph.
GOtt, de HErr, de Mächtige, hett spraken un röpt de Welt vun de Sünn ehr
Upgang bet to ehr Dalgang.
2. Ut Zion brickt an GOtt Sin schöne Glanz. _5. Mos. 33, 2._
3. Unse GOtt kummt un swigt nich still. Fretend Füer geiht vör Em up un
um Em rum en gruliche Storm. _Ps. 96, 13._
4. He röpt Himmel un Eer, dat He Sin Volk richten will. _5. Mos. 31, 28._
5. Versammelt Mi Mine Hilligen, de den Bund slaten hebbt unner Opfer.
6. Un de Himmels ward sin Gerechtigkeit verkündigen, denn GOtt is
Richter. Sela. _Ps. 7, 12._
7. Hör to, Min Volk, lat Mi reden. Israel, lat Mi mank di tügen: Ik,
GOtt, bün Din GOtt!
8. Wegen din Opfer straf Ik di nich, sünd doch din Brandopfer sünst ümmer
vör Mi.
9. Ik will nich vun din Hus Ossen nehmen, noch Böck ut din Stalln.
10. Denn alle Deerter in den Wald sünd Min un dat Veeh up de Bargen, wo
se bi Dusende gahn doht. _Ps. 8, 8. 9._
11. Ik kenn alle Vageln up de Bargen un allerlei Deerter up dat Feld sünd
vör Mi.
12. Wenn Mi hungern dä, wull Ik di nicks darvun seggen, denn de Eer is
Min un alles, wat darup is. _2. Mos. 19, 5._
13. Meenst du, dat Ik Ossenfleesch eten oder Bocksblod drinken wull?
14. Opfer GOtt Dank un betahl den Höchsten din Gelövniß.
15. Un rop Mi an in de Noth, so will Ik di retten, so schast du vun Mi
grotspreken. _Ps. 77, 3. 91, 15._
16. Awer to den Gottlosen sprickt GOtt: Wat verkündigst du Min Gesetze un
nimmst Min Bund in din Mund!
17. So du doch de Tucht hassen deihst un smittst Min Word achter di?
18. Wenn du en Deef sehn deihst, so löpst du mit em un hest Gemeenschaft
mit de Ehebrekers. _Eph. 5, 11._
19. Din Mul lettst du los in Bosheit un din Tung drift Bedregerie.
20. Du sittst un snackst gegen din Broder, din Moder ehr Söhn gifst du
een Stot. _3. Mos. 19, 17._
21. Dat deihst du un Ik swieg still: do meenst du, Ik weer so as du. Awer
Ik will di strafen un di dat vör Ogen stelln. _Jes. 42, 14. 1. Mos. 42,
21._
22. Markt dat doch, de ji GOtt vergeten doht, dat Ik jug nich enmal
wegrieten doh un keen Retter mehr dar si. _Ps. 78, 11._
23. Wer Dank opfern deiht, de sprickt grot vun Mi un bahnt sik enen Weg,
wo Ik em wiesen kann GOtt Sin Heil.
De 51. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. Do de Prophet Nathan to em keem, as he to de Bathseba ringahn weer.
_2. Sam. 12, 17._
3. GOtt, wes’ mi gnädig na Din Gudheit un doh min Sünden ut na Din grote
Barmhartigkeit. _Ps. 56, 2._
4. Wasch mi vun min Missedaht un mak mi rein vun min Sünn.
5. Denn ik seh min Missedaht in un min Sünn is ümmer vör mi. _Ps. 32, 5._
6. An Di alleen hef ik sündigt un öwel vör Di dahn, up dat Du Recht
behöllst in Din Word un rein blivst, wenn Du richten deihst. _Röm. 3, 4.
19._
7. Süh, ik bün ut sündlichen Samen tügt un min Moder hett mi in Sünden
empfangen.
8. Süh, Du hest Lust to de Wahrheit, de in dat Verborgene liggen deiht,
Du lettst mi weeten de heemliche Wiesheit.
9. Mak mi rein vun Sünnen mit Ysop, dat ik rein warr, wasch mi, dat ik
sneewitt warr. _3. Mos. 14, 6. 7. Jes. 1, 18._
10. Lat mi hörn Freud un Wonn, dat dat Gebeen fröhlich ward, de Du
terslagen hest.
11. Verbarg Din Angesicht vör min Sünnen un lösch ut all min Missedaht.
12. Schaff in mi, GOtt, en rein Hart un gif mi en nien gewissen GEist.
13. Verjag mi nich vun Din Angesicht un nimm Din heiligen GEist nich vun
mi.
14. Tröst mi wedder mit Din Hülp un mit den frimödigen GEist unnerstütt
mi.
15. Denn ik will de Öwertreders Din Weg’ lehrn, dat de Sünders sik to Di
bekehrn doht. _Luk. 22, 32._
16. Rett mi vun de Blotschulden, GOtt, de Du min GOtt un HEiland büst,
dat min Tung vun Din Gerechtigkeit grotspreken kann.
17. HErr, doh min Lippen up, dat min Mund Dinen Ruhm verkündigen deiht.
_Ps. 71, 8._
18. Denn Du hest nich Lust to dat Opfer, ik wull Di dat sunst wol geven,
un Brandopfer behagt Di nich.
19. De Opfer, de GOtt gefalln doht, sünd en Geist vull Angst, en
tweibraken un tweislagen Hart warrst Du, GOtt, nich verachten. _Ps. 34,
19._
20. Doh wol an Zion na Din Gnad, bu’ de Muern to Jerusalem.
21. Dann ward Di gefalln de Opfer vull Gerechtigkeit, de Brandopfer un
Ganzopfer, denn ward man Ossen up Din Altar opfern. _5. Mos. 33, 19._
De 52. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun David, vörtosingen.
2. As Doeg, de Edomiter, keem un sä Saul an un sprok: David is in
Ahimelech sin Hus kamen.
3. Wat prahlst du denn, du Tyrann, dat du kannst Schaden dohn, so doch
GOtt Sin Gudheit noch däglich anhöllt?
4. Din Tung sinnt up Schaden un snitt mit Lögen, as en scharp Scheermeß.
_Ps. 57, 5._
5. Du redst leever Böses as Gudes un leever falsch as recht. Sela. _Jes.
28, 15._
6. Du redst geern all dat, wat ton Verdarven dehnt mit falsche Tung.
7. Darum ward GOtt di ok ganz un gar dalrieten un tweislagen un ut dat
Telt rieten un ut de Lebendigen ehr Land utraden. Sela.
8. Un de Gerechten ward dat sehn un bang ward un em utlachen:
9. Süh, dat is de Mann, de GOtt nich för sin Trost holn dä, sonnern
verleet sik up sin grote Riekdom un weer mächtig, Schaden to dohn. _Ps.
49, 7._
10. Ik awer warr blieven as en gröne Ölbom in GOtt Sin Hus un verlat mi
up GOtt Sin Gudheit ümmer un ewiglich. _Ps. 92, 13-15._
11. Ik dank Di ewiglich, denn Du kannst dat wol maken un will höpen up
Din Namen, denn Din Hilligen hebbt Freud daran.
De 53. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun David, för den Sangmeister na de Fleut to singen.
2. De Dohren sprekt in ehr Harten: Dar is keen GOtt. Se dögt nicks un
sünd en Gruel warn in ehr Bosheit. Dar is keen, de wat Gudes deiht.
3. GOtt kikt vun den Himmel up de Minschenkinner, dat He sehn will, ob
jemand verständig weer, de na GOtt fragen deiht. _Ps. 14, 1._
4. Awer se sünd all affulln un alltosam verdorven. Dar is nich Een, de
Gudes deiht, ok nich Een.
5. Wöllt denn de Öweldoers sik nich seggen laten? De min Volk freten, as
eten se Brod? GOtt ropt se nich an. _Ps. 2, 10._
6. Dar sünd se awer bang, wo nicks bang to sin is, denn GOtt terstreut de
Been vun de, de di belagern doht. Du makst se to Schann, denn GOtt smit
se weg.
7. Ach, dat de Hülp ut Zion öwer Israel kamen dä un GOtt Sin gefangen
Volk erlösen dä! So wörr Jacob sik freun un Israel fröhlich sin. _Ps. 14,
7._
De 54. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun David, vörtosingen up Saiteninstrument.
2. Do de vun Siph keem un sprok to Saul: David hett sik bi uns versteken.
_1. Sam. 26, 1._
3. Help mi, GOtt, dörch Din Namen un schaff mi Recht dörch Din Gewalt.
_Ps. 79, 9._
4. GOtt, erhör min Gebet, vernimm de Red vun min Mund. _Ps. 55, 2._
5. Denn fröm Lüd sett sik gegen mi up un schreckliche Lüd staht mi na min
Seel un hebbt GOtt nich vör Ogen. Sela.
6. Süh, GOtt steiht mi bi, de HErr erhollt min Seel. _Ps. 97, 10._
7. He ward min Fiende ehr Bosheit betahln. Vertilg se dörch Din Wahrheit.
8. So will ik Di ut frien Stücken en Opfer bringen un Din Namen, HErr,
danken, dat he so tröstlich is.
9. Denn Du rettst mi ut all min Noth, dat min Oog an min Fiende Lust
süht. _Ps. 59, 11._
De 55. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun David, vörtosingen up Saiteninstrument.
2. GOtt, hör min Gebet, verbarg Di nich vör min Flehn. _Ps. 54, 4. 69,
18. 44, 25._
3. Mark up mi un erhör mi, wa ik so kläglich stöhnen un hulen doh,
4. Dat de Fiend so schrien un de Gottlose draun deiht, denn se wüllt mi
en Schabernack dohn un sünd bannig bös up mi.
5. Min Hart is bang in min Lief un de Furcht för den Dod is up mi fulln.
_Ps. 18, 5._
6. Furcht un Bewern is mi ankamen un Gruel hett mi öwerfulln.
7. Ik sprok: O, harr ik Flünken as de Duven, dat ik flegen un enerwegens
blieven kunn!
8. Süh, so wull ik mi wiet afmaken un in de Wüstenie blieven! Sela.
9. Ik wull mi flink maken, dat ik wegkamen dä vör den Stormwind un dat
Unwedder.
10. Mak ehr Tung uneens, HErr, un lat se unnergahn, denn ik seh Frevel un
Striet in de Stadt. _1. Mos. 11, 7._
11. Sowat geiht Dag un Nacht um un um in ehr Muern, dar is Möh un Arbeit
in.
12. Schaden dohn regeert darin, Legen un Bedregen kummt nich vun ehr
Straten. _Ps. 52, 3._
13. Wenn mi doch min Fiend schänden dä, wull ik dat lieden un wenn min
Hasser gegen mi grotspreken dä, wull ik mi vör em versteken.
14. Du awer büst min Gesell, min Pleger un min Blodsfründ, _Obad. v. 7._
15. De wi fründlich mit eenanner weern mank uns, wi wandelten in GOtt Sin
Hus in Hupen.
16. De Dod schall se inhaln un möt lebendig in de Höll fahrn, denn dar is
nicks as Bosheit mank ehr Hupen. _4. Mos. 16, 33._
17. Ik awer will to GOtt ropen un de HErr ward mi helpen.
18. Des Abends, Morgens un Middags will ik klagen un hulen, so ward He
min Stimm hörn. _Dan. 6, 10._
19. He erlöst min Seel vun de, de an mi wöllt un schafft ehr Ruh, denn se
sünd veele gegen mi. _Ps. 3, 2._
20. GOtt ward dat hörn un se demödigen, de allerwärts blift. Sela. Denn
se ward nich anners un fürcht GOtt nich. _Ps. 102, 27._
21. Denn se leggt ehr Hand an de Lüd in Sinen Freden un se enthilligt Sin
Bund.
22. Ehr Mund is glatter as Botter un hebbt doch Krieg in Sinn; ehre Word
sünd smiediger as Oel, un sünd doch blote Swerdter. _Jer. 9, 8. Ps. 57,
5._
23. Smiet din Anliggen up den HErrn, de ward di versorgen un ward den
Gerechten nich ewiglich in Unruh laten. _Matth. 6, 25. 1. Pet. 5, 7._
24. Awer GOtt, Du warrst se dalstöten in de deepe Kul. De Blodgierigen un
Falschen ward ehr Leven nich tor Hälft bringen. Ik awer höp up Di. _Ps.
94, 23. 5, 7._
De 56. Psalm.
1. En golden Kleenod vun David, na de Melodie »vun de stumme Duv mank de
Fremden«, as em de Philister grepen to Gath. _1. Sam. 21, 11._
2. GOtt, wes’ mi gnädig, denn Minschen wüllt mi versenken, däglich
striedt se un makt mi bang. _Ps. 51, 3._
3. Min Fiende versökt mi däglich, denn veele striedt gegen mi mit groten
Stolt.
4. Wenn ik mi fürchten doh, so höp ik up Di. _Ps. 25, 2._
5. Ik will vun GOtt Sin Word grotspreken, up GOtt will ik höpen, un nich
bang sin; wat schull mi dat Fleesch wol dohn? _Ebr. 13, 6._
6. Däglich gaht se gegen mine Worde an, all ehr Gedanken sünd dat se mi
Öwels doht. _Matth. 26, 61._
7. Se rott sik tohop un luert un hebbt Acht up min Hacken, woans se min
Seel griepen könnt.
8. Wat se Böses doht, dat is all vergeven. GOtt, stöt son Lüd ahn Gnad
dal.
9. Tell min Flucht, fat min Thranen in Din Sack. Ahn Twiefel tellst Du se.
10. Denn ward min Fiende torüggwiken möten, wenn ik ropen doh; so warr ik
gewahr, dat Du min GOtt büst.
11. Ik will grotspreken vun GOtt Sin Word, ik will rühmen den HErrn Sin
Word.
12. Up GOtt höp ik un bün nich bang, wat künnt uns de Minschen dohn.
_Jes. 51, 12. Ebr. 13, 6._
13. Ik hef Di, GOtt, lavt, dat ik Di danken will. _Ps. 66, 13._
14. Denn Du hest min Seel vun den Dod rett, min Föt vun Utglieden, dat ik
wandeln mag vör GOtt in de Lebendigen ehr Licht. _Ps. 116, 8. 1. Mos. 17,
1._
De 57. Psalm.
1. En golden Kleenod vun David, na de Melodie »verdarv nich«, as he vör
Saul in de Höhl lopen weer. _1. Sam. 22, 1._
2. Wes’ mi gnädig, GOtt, wes’ mi gnädig, denn up Di trut min Seel un
unner den Schatten vun Din Flüchten hef ik Toflucht bet dat Unglück
vöröwer gahn deiht.
3. Ik rop to GOtt, den Allerheiligsten, to GOtt, de min Jammer en Enn
makt.
4. He schickt Hülp vun Himmel un helpt mi vun mine Bedränger, de mi
anschnuwen doht. Sela. GOtt schickt Sin Gnad un Wahrheit. _Ps. 40, 11._
5. Ik ligg mit min Seel mank de Löwen. De Minschenkinner sünd Flammen,
ehr Tähn sünd Spieße un Pielen un ehr Tungen sünd scharpe Schwerdter.
_Ps. 55, 22._
6. Mak Di höger, GOtt, as de Himmel un Din Ehre höger, as de ganze Welt.
7. Se stellt oft min Gang Netten un drückt min Seel dal, se gravt vör mi
en Kul un fallt sülvst darin. Sela.
8. Min Hart is bereit, GOtt, min Hart is bereit, dat ik singen un laven
doh.
9. Wak up, min Seel, wak up Psalter un Harp; ik will dat Morgenroth
upwecken.
10. Herr, ik will Di danken mank de Völker, ik will Di lovsingen mank de
Lüd! _Ps. 18, 50._
11. Denn Din Godheit is so wiet as de Himmel is, un Din Wahrheit so wiet
as de Wolken gaht. _Ps. 36, 6._
12. Erhev Di, GOtt, öwer den Himmel un Din Ehr öwer alle Welt.
De 58. Psalm.
1. En golden Kleenod vun David vörtosingen, na de Melodie »verdarv nich.«
2. Sied ji denn stumm, dat ji nich reden wüllt, wat recht is, un richten,
wat liek is, ji Minschenkinner?
3. Ja, mothwillig doht ji Unrecht int Land un gaht stracks dörch mit jug
Hand to freveln. _Spr. 21, 29._
4. De Gottlosen sünd verkehrt vun Moderliev an, de Lögner irrt vun
Moderliev an. _Eph. 4, 18._
5. Ehr Wuth is gliek as de Slang ehr Gift, as en dove Otter, de ehr Ohr
tostoppt, _1. Mos. 3, 1. Ps. 140, 4._
6. Dat se nich hören deiht den Toverer, den Beschwörer sin Stimm, de wol
beschwören kann. _Pred. 10, 11._
7. GOtt, brek ehr Tähn in ehr Mul intwei, terstöt, HErr, de Kusen vun de
jungen Löwen.
8. Se ward vergahn as Water, dat dahin fleten deiht, se zielt mit ehr
Pielen, awer desülvigen brekt af. _Ps. 7, 16._
9. Se vergaht as en Schneck versmacht, as de vörtidige Geburt vun en Fru
süht se de Sunn nich.
10. Ehr jug Pött de Dorns marken doht, ward se in Torn so frisch
wegreten. _Ps. 90, 7._
11. De Gerechte ward sik freuen, wenn he so’ne Rache sehn deiht un ward
sin Föt baden in de Gottlosen ehr Blod. _Ps. 68, 24. Offenb. 14, 20._
12. Dat de Lüd seggen ward: Dat de Gerechte ward dat Sine jo geneten.
GOtt is ja noch Richter up de Eer. _Ps. 7, 9._
De 59. Psalm.
1. En golden Kleenod vun David, na de Melodie »verdarv nich,« as Saul
henschickte un leet sin Hus bewachen, up dat he em dod mak. _1. Sam. 19,
11._
2. Rett mi, min GOtt, vun mine Fiende un stah mi bi gegen de, de sik
gegen mi setten doht.
3. Rett mi vör de Öveldoers un help mi vun de Blodgierigen.
4. Denn süh, HErr, se lurten up min Seel; de Starken sammelt sik gegen
mi, obgliek ik keen Schuld noch Missedaht hef.
5. Se lopt ahn min Schuld un makt sik fardig. Wak up, wi möt to gahn un
mak de Ogen up.
6. Du HErr, GOtt Zebaoth, Israel sin GOtt, wak up un sök heim alle
Heiden, wes’ nich gnädig een vun de, de so verwegene Öveldoers sünd.
Sela. _Ps. 56, 8._
7. Abends ward se wedder kamen un hulen as en Hund un um de Stadt
herumlopen. _Ps. 22, 17._
8. Süh, se snackt mit enanner, Schwerdter sünd up ehr Lippen. Wokeen
schull dat hören? _Ps. 55, 22._
9. Awer Du, HErr, warrst se lachen un öwer alle Heiden spotten.
10. Vör ehr Macht hol ik mi to Di, denn GOtt is min Schutz.
11. GOtt bewiest mi rieklich Sin Gudheit, GOtt lett mi min Lust sehn an
mine Fiende.
12. Erwürg’ se nich, dat min Volk dat nich vergeten deiht, jag’ se awer
utenanner mit Din Macht, HErr, uns Schild un stöt se dal.
13. Ehr Lehr is nicks as Sünd’ un se blievt in ehr Hoffart un predigt
nicks as Fluchen un Wedderspreken. _Ps. 36, 4._
14. Vertilg se ahn all Gnad, vertilg se, dat se nicks sünd un se insehn
doht, dat GOtt Herrscher is in Jacob, in alle Welt. Sela. _Ps. 56, 8._
15. Des Abends lat se wedder hulen as de Hunn’ un in de Stadt umherlopen.
_v. 7._
16. Lat se hen un her lopen na Spies un murren, wenn se nich satt ward.
_Amos. 8, 11. 12._
17. Ik awer will vun Din Macht singen un des Morgens rühmen Din Gudheit,
denn Du büst min Schutz un Toflucht in min Noth. _Ps. 89, 2. 62, 3._
18. Ik will Di, min Hort, lovsingen, denn Du, GOtt, büst min Schutz un
min gnädige GOtt.
De 60. Psalm.
1. En golden Kleenod vun David vörtosingen na de Melodie Lilien sünd
Tügnis.
2. As he streden harr mit de Syrier to Mesopotamien un mit de Syrier to
Zoba, as Joab umkehren un de twelfdusend Edomiter int Soltthal schlagen
dä. _2. Sam. 8, 1. 13. 10, 13._
3. GOtt, de Du uns verstött un uns ut enanner jagt hest un tornig weerst,
tröst uns wedder.
4. De Du dat Land bewegt un intwei reten hest, heel sine Brök’, denn dat
wankt.
5. Denn Du hest Din Volk wat Hartes andahn, Du hest uns en Drunk Wien
geven, dat wi nich grad stahn künnt. _Jes. 51, 17. 27. Jer. 8, 14._
6. Du hest awer doch en Teken geven de, de Di fürchten doht, dat se in de
Hög richten dä’n un se säker makte. Sela.
7. Op dat Dine Leeven frie ward, so help nu mit Din rechte Hand un erlös
uns. _Ps. 108, 7._
8. GOtt hett in sin Hilligdom redt, dorvun bin ik froh un will ik deelen
Sichem un afmeten den Grund to Succoth. _Mich. 1, 2._
9. Gilead is min, min is Manasse, Ephraim is min Hövd sin Schutz, Juda is
min Scepter.
10. Moab is min Waschbecken, min Schoh streck ik öwer Edom, Philistäa
jucht mi to.
11. Wokeen will mi föhren in en faste Stadt? Wokeen leidt mi bet na Edom?
12. Warrst Du dat nich dohn, GOtt? Un treckst nich ut, GOtt, mit uns Heer?
13. Schaff uns Bistand in de Noth, denn Minschen-Hülp is nicks nütz. _Ps.
108, 3._
14. Mit GOtt wöllt wi Dahten dohn. He ward unse Fiende unner de Föt
perren. _Ps. 18, 30. 108, 14._
De 61. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen up en Saitenspeel.
2. Hör, GOtt, min Geschrigg un mark up min Gebet. _Ps. 5, 2._
3. Hier nerren up Eerden rop ik to Di, wenn min Hart in Angst is, Du
wullest mi föhren up en hogen Fels. _Ps. 18, 7._
4. Denn Du büst min Toversicht, en starke Thorn gegen min Fiende. _Ps.
71, 3._
5. Ik will wahnen in Din Telt ewiglich un Schutz söken unner de Schirm
vun Din Flüchten. Sela.
6. Denn Du, GOtt, hörst min Gelövniß, Du lohnst de gut, de Dinen Namen
fürchten doht. _1. Mos. 28, 20._
7. Du gifst en König langes Leben, dat sin Jahr duert vun Geslecht to
Geslecht. _Ps. 102, 25._
8. Dat he ümmer sitten blift vör GOtt. Erwies em Gudheit un Truheit, de
em behöden doht. _Ps. 40, 11. 12._
9. So will ik Din Namen laven ewiglich, dat ik min Gelövniß däglich
betaln doh. _Ps. 65, 2._
De 62. Psalm.
1. En Psalm vun David för Jeduthun, vörtosingen.
2. Min Seel is still to GOtt, de mi helpen deiht. _Jes. 30, 15._
3. Denn He is min Hort, min Hülp, min Schutz, dat mi keen Fall störten
ward, wa grot He ok is.
4. Wo lang stellt ji Alle Eenen na, dat ji em in Stücke slahn doht, as en
scheewe Wand un as en umstötte Muer?
5. Se denkt blot, woans se em dämpt, beflitigt sik de Lögen, gevt gode
Word, awer in ehr Hart flucht se. Sela.
6. Awer min Seel tövt alleen up GOtt, denn He is min Hoffnung.
7. He is min Trost, min Hülp, min Schutz, dat ik nich fallen warr. _Ps.
18, 2._
8. Bi GOtt is min Heil, min Ehr, min Kraft, min Fels, min Toversicht is
up GOtt. _Ps. 61, 4._
9. Höpt up Em alletied, leeve Lüd’, schüttet ju Hart för Em ut. GOtt is
uns Toversicht. Sela.
10. Awer Minschen sünd doch nicks, grote Lüd’ fehlt ok, se wegt weniger
as nicks, so veel ehrer sünd. _Ps. 39, 6. 12._
11. Verlatet jug nich up Unrecht un Frevel, holt jug nich to so wat, dat
nicks is; fallt jug Riekdom to, so hangt dat Hart nich daran. _Mat. 6,
33. 19, 22. Luk. 12, 19. 20. 1. Tim. 6, 9. 17._
12. GOtt hett en Word redt, dat hef ik etliche Mal hört, dat GOtt alleen
mächtig is.
13. Un Du, HErr, büst gnädig un betalst en jeden, as he dat verdeent.
_Röm. 2, 6._
De 63. Psalm.
1. En Psalm vun David, as he in de Wüste vun Juda weer.
2. GOtt, Du büst min GOtt, fröh wak ik to Di; min Seel döstet na Di, min
Fleesch verlangt na Di in en drög un sor Land, wo keen Water is. _Ps. 42,
3. 134, 6._
3. Dar seh ik na Di in Din Hilligdom, wull geern Din Macht un Ehr sehn.
4. Denn Din Gudheit is beter as Leven. Min Lippen priest Di.
5. Dasülvst wull ik Di geern laven min Lebenlang, un min Hand in Din
Namen upheven.
6. Dat weer min Hart sin Freud un Wonn, wenn ik vun Di mit fröhlichen
Mund grotspreken kunn.
7. Wenn ik mi to Bett leggen doh, so denk ik an Di, wenn ik upwaken doh,
so red ik vun Di. _Ps. 35, 28._
8. Denn Du büst min Helper, un unner den Schatten vun Din Flüchten will
ik fröhlich singen.
9. Min Seel hangt an Di, Din rechte Hand erhöllt mi. _Ps. 89, 22. Jes.
41, 10._
10. Se awer staht na min Seel, mi to öwerfallen, un ward unner de Eer dal
fahren!
11. Se ward dörch dat Schwerdt fallen un de Föss to Deel warrn. _Offenb.
19, 17._
12. Awer de König freut sik in GOtt. Wer bi Em schwören deiht, vun den
ward grotspraken warrn. Denn de Lögenmüler schüllt tostoppt warrn. _Jes.
48, 1._
De 64. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. Hör, GOtt, min Stimm vun min Klag’, behöd’ min Leven vör den grausamen
Fiend.
3. Verbarg mi vör de Bösen ehr Versammlung, vör den Hupen vun de
Öveldoers,
4. De ehr Tung scharp makt as en Schwerdt, de mit giftige Wörd scheeten
doht, as weern dat Pieln. _Ps. 57, 5._
5. Dat se heemlich den Frommen scheeten doht; up eenmal scheet se up em
un sünd nich bang. _Ps. 11, 1. 2. Spr. 26, 18._
6. Se sünd driest mit ehr bösen Anschläg un seggt, woans se Strick leggen
wöllt un sprekt: Wokeen kann se sehn?
7. Se sünd up Slechtigkeit un holt dat heemlich, sünd verslagen un hebbt
veele Knep in den Kopp.
8. Awer GOtt ward se mit eenmal scheeten, dat ehr dat weh dohn ward.
9. Ehr egen Tung ward se to Fall bringen, dat öwer se spotten ward,
jedereen, de se süht. _Ps. 7, 16._
10. Un alle Minschen, de dat seht, ward seggen: Dat hett GOtt dahn! un
marken, dat dat Sin Wark is. _2. Mos. 8, 19._
11. De Gerechten ward sik an den HErrn freuen un sik up Em verlaten un
alle frommen Harten ward grot darvon spreken.
De 65. Psalm.
1. En Psalm vun David, een Leed vörtosingen.
2. GOtt, man lavt Di in de Still’ to Zion un Di betalt man Gelövniß. _Ps.
59, 14. 61, 9._
3. Du erhörst Gebet, darum kummt all dat Fleesch to Di. _Ps. 145, 21._
4. Unse Missedaht drückt uns hart. Du wullst doch unse Sünd vergeten.
5. Wol den, den Du utwählt un to Di kamen letst, dat he wahnen kann in
Din Höv’, de hett rieken Trost vun Din Hus un Din hilligen Tempel. _Ps.
15, 1._
6. Erhör uns na Din wunderbarliche Gerechtigkeit, GOtt, uns’ Heil, de Du
büst de Toversicht vun All’ de up Eern un wiet af an de See wahnen doht.
_Ps. 4, 2._
7. De de Bargen fast setten deiht dörch Sin Kraft un se utrüsten deiht
mit Macht.
8. De Du still maken deihst dat Brusen vun de See, dat Brusen vun ehr
Waggen un de Larm vun de Völker. _Ps. 89, 10._
9. Dat bang ward vör Dine Teken, de an desülvige Enden wahnen doht. Du
makst fröhlich, wat sik rögen deiht, sowol des Morgens as des Abends.
10. Du söchst dat Land heim un waterst dat un makst dat heel riek. GOtt
Sin Borns hebbt Water in Hüll un Füll. Du letst ehr Korn wol geraden,
denn so makst Du dat Land riek. _Ps. 46, 5._
11. Du waterst sin Föhren un makst dat Plögte natt, mit Regen makst Du
dat week un segenst, wat darup wassen deiht.
12. Du krönst dat Jahr mit Din Gudheit un Din Fotspor drüppt vun Fett.
13. De Wahnungen in de Wüstenie sünd ok fett, dat se drüppt un de lütten
Bargen sünd överhüpt vull vun Vergnögen.
14. De Weiden sünd vull Schap un de Felder staht dick mit Korn, dat man
jucht un singt. _Ps. 144, 13._
De 66. Psalm.
1. En Psalmleed, vörtosingen. Juchet GOtt, alle Land’!
2. Lovsingt to Ehr vun Sin Namen; rühmt Em herrlich.
3. Sprekt to GOtt: Wa grulich grot sünd Din Werke! Dine Fiende smeichelt
Di wegen Dine grote Macht.
4. Lat dat Land Di anbeden, vun Di grotspreken wegen Din Nam! Sela.
5. Kamt her, un seht an GOtt Sine Werke, de so wunnerlich is mit Sin Dohn
mank de Minschenkinner. _Ps. 46, 9._
6. He makt ut de See drög Land, dat man to Fot öwer dat Water gahn deiht,
darum freut wi uns an Em! _2. Mos. 14, 21._
7. He herrscht mit Sin Gewalt ewiglich, Sin Ogen seht up de Völker. De
Aftrünnigen ward nich to Höch kamen künnen. Sela.
8. Lavt ji Völker unsen GOtt, lat Sin Ruhm wiet lutbar warden,
9. De unse Seelen int Leben beholen deiht un unse Föt nich utglieden lett.
10. Denn, GOtt, Du hest uns versöcht un smolten, as Sülver smolten ward.
_Spr. 17, 3._
11. Du hest uns in den Thorn smieten laten, Du hest up unse Lenden en
Last leggt;
12. Du hest Minschen laten öwer unsen Kopp kamen, wi sünd in Füer un
Water kamen, awer Du hest uns rutföhrt un erquickt.
13. Dorum will ik mit Brandopfer in Din Hus gahn, un Di mine Gelövnisse
betalen; _Ps. 61, 9._
14. As ik mine Lippen hef updahn un min Mund redet hett in min Noth. _1.
Mos. 28, 20._
15. Ik will Di fette Brandopfer bringen vun Rökelwark vun Widders, ik
will opfern Ossen un Böck. Sela.
16. Kamt her, hört to, Alle, de ji GOtt fürchten doht. Ik will vertelln,
wat He an min Seel dahn hett.
17. To Em reep ik ut min Mund un sprok grot vun Em mit min Tung.
18. Wenn ik wat Unrechts vör harr in min Harten, so war de HErr dat nich
hörn. _Spr. 15, 29. 28, 9. Joh. 9, 31._
19. Darum erhört mi GOtt un markt up min Flehn.
20. Gelavt si GOtt, de min Gebet nich verstött, noch Sin Gudheit vun mi
aftrecken deiht.
De 67. Psalm.
1. En Psalmleed, vörtosingen up Saitenspeel. _Ps. 61, 1._
2. GOtt wes’ uns gnädig un segen uns; He lat uns Sin Angesicht lüchten.
Sela. _Ps. 56, 2. Spr. 16, 15._
3. Dat wi up Eerden kennen lehrn Sin Weg, mank alle Heiden Sin Heil.
4. GOtt, Di dankt de Völker, Di dankt alle Völker.
5. De Völker freut sik un jucht, dat Du de Lüd recht richten deihst un de
Lüd up Eerden regeeren deihst. Sela. _Apost. 17, 31._
6. GOtt, Di dankt de Völker, Di dankt alle Völker. _Ps. 45, 18._
7. Dat Land gift sin Frucht. GOtt segen uns, unse GOtt. _Ezech. 34, 27._
8. GOtt segen uns, un alle Welt wes’ bang vör Em! _Ps. 33, 8._
De 68. Psalm.
1. En Psalmleed vun David, vörtosingen.
2. Lat GOtt upstahn, lat Sine Fiende vunenanner jagt warden, un de Em
hassen doht, vör Em weglopen. _4. Mos. 10, 35. Ps. 132, 8._
3. Verdriev se as de Rok verdreven ward, as dat Wass ant Füer smölten
deiht, so mußten de Gottlosen vör GOtt umkamen.
4. De Rechtfardigen awer möt sik freuen un fröhlich sin vör GOtt un sik
vun Harten freuen. _Ps. 97, 12._
5. Singt GOtt, lovsinget Sin Namen. Makt Platz vör den, de dar sachten
herfahren deiht, He heet HErr, un freut jug vör Em. _Jes. 57, 14. Ps. 83,
19._
6. De en Vadder is för de Waisen un en Richter för de Wittfruens. He is
GOtt in Sin hillige Wahnung _Ps. 10, 14._
7. En GOtt, de den Eensamen dat Hus voll Kinner gift; de de Gefangenen
rutföhrt to de rechte Tid un lett de Aftrünnigen blieven in dat sore
Land. _Ps. 113, 9._
8. GOtt, as Du vör Din Volk hertrockst, as Du enher gungst in de Wüste,
Sela, _2. Mos. 13, 20. 21._
9. Do bewerte de Eer un de Himmel drüppden vör düsse GOtt in Sinai, vör
den GOtt, de Israel sin GOtt is. _2. Mos. 19, 16._
10. Nu awer gifst Du, GOtt, gnädigen Regen, un Din Arf, dat dürr is,
erquickst Du, _Jes. 44, 3. Ezech. 34, 26._
11. Dat Dine Deerter darin wahnen künnt. GOtt, Du lavst de Elenden mit
Din Göder.
12. De HErr gift dat Word mit grote Scharen vun Evangelisten. _Jes. 52,
7._
13. De Könige vun de Heerscharen sünd unner enanner Frünn, un de Husfruen
deelt den Rov ut.
14. Wenn ji to Feld liggen doht, so glänzt dat as de Duven ehr Flünken,
de as Sülver un Gold schimmern doht.
15. Wenn de Allmächtige hen un wedder mank se Könige setten deiht, so
ward dat hell, wo dat düster is.
16. GOtt Sin Barg is en fruchtbaren Barg, en grot un fruchtbar Gebirg.
17. Wat hüppt ji groten Barge? GOtt hett Lust up düssen Barg to wahnen un
de HErr blift ok ümmer darsülvst. _Ps. 114, 4. 74, 2._
18. GOtt Sine Wagen sünd veel dusend mal dusend, de HErr is mank se up
den hilligen Sinai. _2. Kön. 6, 17. Ps. 103, 20._
19. Du büst in de Högde fahren un hest dat Gefängniß gefangen föhrt, Du
hest Gaven kregen för de Minschen, ok för de Aftrünnigen, dat GOtt, de
HErr, doch dar blieven ward. _Eph. 4, 8-10. Kol. 2, 15. Apost. 2, 33._
20. Lavet den HErrn däglich. GOtt leggt uns en Last up, awer He helpt uns
ok. Sela. _Matth. 11, 29. 1. Cor. 10, 13. Ps. 69, 19. 1. Mos. 48, 16._
21. Wi hebbt en GOtt, de helpen deiht, un den HErrn, de uns vun Dod
retten deiht. _Weish. 16, 13._
22. Awer GOtt ward Sin Fiende ehr Kopp intwei slahn, ja ehr Haarschädel,
wenn se fortfahrt in ehr Sünd’.
23. Doch sprickt de HErr: Ik will vun de Bösen etliche halen, ut de deepe
See will Ik etliche halen.
24. Darum ward din Fot in de Fiende ehr Blod farvt warrn un din Hunn ward
dat uplicken. _Ps. 58, 11._
25. Man süht, GOtt, wo Du umher trecken deihst, wo Du, min GOtt un König,
umher trecken deihst int Hilligdom. _2. Sam. 6, 13. 14._
26. De Sängers gaht vörup, darna de Speellüd’, mank se de Jumfern, de da
pauken doht. _2. Mos. 15, 20._
27. Lavet den HErrn in de Versammlungen, ji, de vör den Born vun Israel
sünd.
28. Dar herrscht mank ehr de lütte Benjamin, de Fürsten vun Juda mit ehre
Hupen, de Fürsten vun Sebulon, de Fürsten vun Naphtali.
29. Din GOtt hett Din Riek upricht, datsülvige wullst Du, GOtt, stark
maken; denn dat is Din Wark.
30. Um Din Tempel willen to Jerusalem ward Di de Könige Geschenke
bringen. _Ps. 72, 10. 15._
31. Schell dat Deert int Reth, de Schaar vun Ossen mank ehr Kalver, de
dar in de Grund pett vun wegen dat Geld. He jagt de Völker ut enanner, de
geern Krieg föhrt.
32. De Fürsten ut Egypten ward kamen, Mohrenland ward sin Hann utstrecken
to GOtt. _Jes. 19, 21. Ps. 87, 4._
33. Ji Königrieke up Eerden singt GOtt, singt den HErrn Lov. Sela.
34. Den, de dar in den Himmel fahrt allerwärts vun Anbeginn! Süh, He ward
Sin Dunner Kraft geven.
35. Gevt GOtt de Macht! Sin Herrlichkeit is in Israel, un Sin Macht in de
Wolken. _Ps. 29, 1._
36. GOtt is wundersam in Sin Hilligdom. He is Israels GOtt. He ward dat
Volk Kraft un Macht geven. Gelavt si GOtt! _Ps. 29, 11. Jes. 40, 29._
De 69. Psalm.
1. En Psalm David’s na de Melodie: »Lilien«, vörtosingen. _Ps. 45, 1._
2. GOtt help mi, denn dat Water geiht mi bet an de Seel.
3. Ik versink in deepen Schlamm, wo keen Grund is, ik bün in deep Water
un de Floth will mi versupen. _Ps. 40, 3._
4. Ik hef mi möd schriet, min Hals is heesch, dat Gesicht vergeiht mi,
dat ik so lang mutt töven up min GOtt. _Hiob. 19, 7. Ps. 38, 11._
5. De mi ahn Orsak hassen doht, darvun sünd mehr, as ik Haar up den Kopp
hef. De mi unbillig fiend sünd un mi verdarvt, sünd mächtig. Ik mutt
betalen, wat ik nich rovt hef. _Ps. 25, 19._
6. GOtt, Du weest min Dohrheit, un min Schulden sünd Di nich verborgen.
_2. Cor. 5, 21._
7. Lat nich to Schann warrn an mi, de up Di tövt, HErr, HErr Zebaoth; lat
nich schamroth warrn an mi, de Di sökt, GOtt Israels! _Ps. 22, 6._
8. Denn um Din willen dreg ik Schimp, min Angesicht is vull vun Schand.
9. Ik bün frömd warn vör min Bröder un unbekannt vör min Moder ehr
Kinner. _Ps. 38, 12. Joh. 7, 5._
10. Denn ik iwer mi schier to Dod’ um Din Hus un dat Schimpen vun de, de
Di schänden doht, fallt up mi. _Joh. 2, 17. Ps. 119, 139. Röm. 15, 3._
11. Un ik ween un fast’ bitterlich, un se spott darto öwer mi.
12. Ik hef en Sack antrocken, awer se makt Spott darut.
13. De in’t Dohr sitten doht, schnadert vun mi, un in de Wirthschaften
singt se vun mi. _Hiob. 30, 9._
14. Ik awer bed’, HErr, to Di to de angenehme Tied; GOtt, dörch Din grote
Gnad’ erhör mi mit Din true Hülp.
15. Rett’ mi ut den Dreck, dat ik nich versinken doh, dat ik rett’ ward
vun min Verfolgers un ut dat deepe Water. _Ps. 18, 18._
16. Dat mi de Waterflot nich versupen deiht, un de Deepe nich verslingen
un dat de Born nich öwer mi tosamen gah.
17. Erhör mi, HErr, denn Din Gudheit is tröstlich, kehr Di to mi na Din
grote Barmhartigkeit,
18. Un verbarg Din Angesicht nich vör Din Knecht, denn mi is bang, erhör
mi bald.
19. Mak Di an min Seel’ un erlös se, erlös se wegen min Fiende.
20. Du weest vun min Schimp, Schand’ un Scham, min Weddersakers sünd All
vör Di. _Ps. 44, 16._
21. De Schimp brickt mi min Hart un kränkt mi. Ik töv, ob dat Nüms
jammern dä, awer dar is keen Minsch; un up Trösters, awer ik find’ keen.
_Klagel. 1, 2. 9._
22. Un se gevt mi Gall to eten un Etig to drinken in minen groten Döst.
_Matth. 27, 34. 48._
23. Ehr Disch mutt vör se to en Fall warrn un för de Sorglosen to en
Schling. _Röm. 11, 9._
24. Ehre Ogen mött düster warrn, dat se nicks seht un ehre Lenden lat
ümmer wackeln. _Röm. 11, 10._
25. Geet Din Ungnad öwer se un lat Din grimmige Torn se to fat kriegen.
26. Ehr Wahnung mutt lerrig warrn un lat da keen sin, de in ehre Hütten
wahnen deiht. _Apost. 1, 20._
27. Denn se verfolgt den, de Du slagen hest un rühmt sik, dat Du de Dinen
bös slagen deihst. _Jes. 53, 4._
28. Lat se in een Sünd öwer de anner fallen, dat se to Din Gerechtigkeit
nich kamen doht. _Röm. 1, 24._
29. Striek se ut dat Bok vun de Lebendigen, un lat se mit de Gerechten
nich anschreben warrn. _Luk. 10, 20._
30. Ik awer bün elend un mi is slecht to Moth. GOtt, lat Din Help mi
schützen!
31. Ik will GOtt Sin Namen laven mit en Leed un will Em hoch ehren mit
Dank. _Ps. 145, 1. 2._
32. Dat ward den HErrn beter gefallen as en Oss’, de Hörn un Kluen hett.
_Ps. 50, 9. 13._
33. De Elenden seht dat un freut sik, un de GOtt söken doht, de ehr Hart
ward leven. _Spr. 13, 25. Ps. 22, 27._
34. Denn de HErr hört de Armen un veracht Sin Gefangene nich.
35. Em lavt Himmel un Eer un de See un All, wat sik darin rögen deiht.
_Ps. 148, 1._
36. Denn GOtt ward Zion helpen un de Städ’ vun Juda buen, dat man dar
wahnen un se besitten deiht.
37. Un Sin Knecht ehr Samen ward se arven, un de Sin Namen leef hebbt,
ward darin blieven. _Ps. 102, 29._
De 70. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen to’n Gedächtniß.
2. Il, GOtt, mi to retten, HErr, mi to helpen.
3. De möt sik schamen un to Schann warrn, de na min Seel staht, se möt
torügg kehren un höhnt warrn, de mi wat Öwels wünscht. _Ps. 35, 4. Ps.
40, 15. Ps. 83, 18._
4. Dat se möt wedder to Schann warrn, de da öwer mi schriet: Ha, ha! _Ps.
40, 16._
5. Freuen un fröhlich möt sin na Di, de na Di fragen doht un de Din Heil
leef hebbt, ümmer seggen: Hochgelavet si GOtt! _Ps. 35, 21. 27._
6. Ik awer bün elend un arm. GOtt, il to mi, denn Du büst min Helper un
Retter, min GOtt, töv nich so lang. _Ps. 40, 18._
De 71. Psalm.
1. HErr, ik verlat mi up Di, lat mi nümmermehr to Schann warrn.
2. Rett mi dörch Din Gerechtigkeit un help mi ut, hol Din Ohren to mi un
help mi!
3. Wes’ min starke Fels, wohen ik ümmer flegen kann, de Du toseggt hest,
mi to helpen, denn Du büst min Felsen un min Schanz.
4. Min GOtt, help mi ut de Gottlosen ehr Hand, ut de Hand vun den
Ungerechten un Tyrannen.
5. Denn Du büst min Toversicht, HErr, HErr, min Hoffnung vun Jugend up.
_Ps. 46, 2._
6. Up Di hef ik mi verlaten vun Moderliev an, Du hest mi ut min Moder ehr
Schot trocken. Min Lofgesang is ümmer vör Di. _Ps. 22, 10._
7. Ik bün vör Veele as en Wunner, awer Du büst min starke Toversicht.
_Ezech. 24, 24. 27._
8. Lat min Mund däglich vull sin vun Din Lov un Din Herrlichkeit. _Ps.
51, 17._
9. Smiet mi nich weg in min olen Dag’, verlat mi nich, wenn ik swach
warr. _Ps. 51, 13._
10. Denn mine Fiende sprekt gegen mi, un de up min Seel luern doht,
beradt sik mit enanner,
11. Un sprekt: GOtt hett em verlaten, jagt em na un griept em, denn da is
keen Helper.
12. GOtt, wes’ nich wiet vun mi, min GOtt, kumm flink, mi to helpen! _Ps.
141, 1._
13. Schamen möt sik un umkamen, de min Seel towedder sünd, mit Schann un
Hohn möt se öwerhüpt warrn, de min Unglück söken doht. _Ps. 70, 3._
14. Ik awer will ümmer töven un will ümmer mehr vun Din Ehr grotspreken.
_Ps. 51, 17._
15. Min Mund schall verkündigen Din Gerechtigkeit, däglich Din Heil, de
ik nich alle tellen kann.
16. Ik gah umher in den HErrn, HErrn, Sin Kraft, ik sprek alleen grot vun
Din Gerechtigkeit.
17. GOtt, Du hest mi vun Jugend up lehrt, darum verkündige ik Dine
Wunner. _Ps. 9, 2. 77, 12._
18. Ok verlat mi nich, GOtt, in dat Öller, wenn ik gries warrn doh, bet
ik Din Arm verkündige an Kinneskinner un Din Kraft Alle de, de noch kamen
schüllt. _v. 9. Jes. 46, 4. Ps. 103, 2._
19. GOtt Din Gerechtigkeit is hoch, de Du grote Dinge deihst, GOtt,
wokeen is Di gliek? _2. Mos. 8, 10. 15, 11. Jer. 10, 6._
20. Denn Du letst mi veele un grote Angst erfahren un makst mi wedder
lebendig un halst mi wedder ut de Deep vun de Eer herup. _1. Sam. 2, 6._
21. Du makst mi heel grot un tröst mi wedder. _Ps. 18, 36._
22. So dank ik Di ok mit Psalterspeel för Din Tru, min GOtt, ik sing Din
Lov up de Harp, Du Hillige in Israel!
23. Min Lippen un min Seel, de Du erlöst hest, sünd fröhlich un sprekt
grot vun Di. _Ps. 103, 2._
24. Ok makt min Tung däglich Gedichte vun Din Gerechtigkeit, denn schamen
möt sik un to Schann warrn, de min Unglück söken doht. _Ps. 83, 18._
De 72. Psalm.
1. Vun Salomo.
GOtt, gif Din Gericht den König un Din Gerechtigkeit den König sin Söhn.
_Joh. 5, 22. 27._
2. Dat he Di dat Volk richten deiht mit Gerechtigkeit un de Elenden mit
Recht!
3. Lat de Bargen den Freden bringen för dat Volk, un de Högden de
Gerechtigkeit. _Ps. 85, 9. 11. 12. Jes. 52, 7. 55, 11._
4. He ward dat elende Volk Recht geven un den Armen helpen, un de
Lästerers to Schann perren. _Hiob. 36, 6. Ps. 45, 5._
5. Man ward Di fürchten, so lang de Sünn un de Maand bestaht, vun Kind to
Kinneskinner.
6. He ward heraf fahren, as de Regen up de Wisch, as de Drüppen, de dat
Land anfuchten doht. _Jes. 45, 8._
7. To sine Tieden ward de Gerechte upwassen in groten Freden, bet dat de
Maand nich mehr is. _Ps. 92, 15._
8. He ward herrschen vun een See bet an de anner un vun dat Water an bet
an dat End vun de Welt. _Zach. 9, 10. Matth. 28, 18._
9. Vör Em ward sik bögen de in de Wüste sünd un sine Fiende ward Stoff
licken. _Jes. 49, 23._
10. De Könige an de See un up de Inseln ward Geschenke bringen, de Könige
ut de Rieke Arabien un Seba ward Gaven toföhrn. _Ps. 68, 30. Jes. 60, 9._
11. Alle Könige ward em anbeden, alle Heiden ward em deenen. _Ps. 2, 8._
12. Denn He ward den Armen un den Elenden retten, de da schrien deiht, de
keen Helper hett. _Hiob. 36, 15. Ps. 35, 10._
13. He ward gnädig sin den Lütten un Armen, un de Armen ehr Seelen ward
He helpen. _Ps. 97, 10._
14. He ward ehre Seelen ut de Bedregerie un den Frevel erlösen un ehr
Blod ward düer achtet warrn vör Em. _Ps. 9, 13._
15. He ward leven un man ward Em vun dat Gold ut Riek Arabien geven un
man ward ümmer vör Em beden, däglich ward man Em laven. _Offenb. 1, 18._
16. Uppe Eer, baben up de Bargen ward dat Korn dick stahn, sin Frucht
ward bevern as de Libanon un ward grönen in de Städ’ as Gras up Eerden.
17. Sin Namen ward ewiglich blieven, so lang de Sünn besteiht, ward sin
Namen up de Nakamen kamen, un ward dörch densülvigen segent sin, alle
Heiden ward grot vun em spreken. _1. Mos. 12, 3. 22, 18._
18. Gelavet si GOtt de HErr, de GOtt Israels, de alleen Wunner deiht.
19. Un gelavet si Sin herrliche Nam ewiglich, un alle Lande möt vull vun
Sin Ehr sin! Amen, Amen! _Ps. 8, 10. Jes. 6, 3._
20. En End’ hebbt de Gebede vun David, Isai sin Söhn.
De 73. Psalm.
1. En Psalm vun Asaph.
Israel hett GOtt doch to’n Trost, wer man rein vun Harten is.
2. Ik harr awer schier utrutscht mit min Föt, min Tritt harr binah
utgleden. _Ps. 94, 18._
3. Denn dat verdrot mi vun de Grotsprekers, do ik seh’, dat dat de
Gottlosen so wol gung. _Jer. 12, 1. Hiob. 21, 7._
4. Denn se sünd in keen Dodes Gefahr, veelmehr staht se fast as en
Pallast.
5. Se sünd nich in Unglück as anner Lüd un ward nich plagt as anner
Minschen.
6. Darum mutt ehr Trotzen en köstlich Ding sin, un ehr Frevel mutt wol
dahn heten.
7. Ehr Person makt sik breet as en fett’ Wanst, se doht All’, wat se sik
denkt. _Hiob. 15, 77._
8. Se makt Allns tonicht un red’ öwel darvun un red’ un lästert hoch
herum.
9. Wat se red’, dat mutt vun’n Himmel raf red’ sin, wat se seggt, dat
mutt gellen up Eern.
10. Darum fallt se de Janhagel to, dat löpt se to in Hupen, as Water.
11. Un sprekt: Wat schull GOtt na de fragen? Wat schull de Högste up de
achten? _Ps. 10, 11._
12. Süh’, dat sünd de Gottlosen, de sünd glückselig in de Welt un ward
riek.
13. Schall dat denn umsunst sin, dat min Hart unsträflich leven deiht un
ik min Hann in Unschuld waschen doh?
14. Un bün plagt däglich un min Straf is alle Morgen dar.
15. Ik harr ok binah so seggt, as se, awer süh, darmit harr ik verdammt
all Din Kinner, de je west sünd.
16. Ik dach awer daröwer na, dat ik dat begriepen much, awer dat weer mi
to swar.
17. Bet dat ik in GOtt Sin Hilligdom gung un up ehr End’ marken dä.
18. Awer Du settst se up dat Glittschrige un störtst se to Grund.
_Hiob. 21, 17._
19. Wo ward se so mit eens tonicht! Se gaht unner un nehmt en End’ mit
Schrecken. _Ps. 109, 13._
20. As en Drom, wenn Een upwaken deiht, so makst Du, HErr, ehr Bild in de
Stadt verächtlich. _Ps. 103, 16._
21. Awer dat deiht mi weh in Harten un stickt mi in min Neeren,
22. Dat ik mutt en Narr sin un nicks weeten un mutt as en Deerd sin vör
Di.
23. Dennoch bliev ik ümmer bi Di, denn Du hollst mi bi min rechte Hand,
24. Du leitst mi na Din Rath, un nimmst mi toletzt mit Ehren an.
25. Wenn ik Di man hef, so frag ik nicks na Himmel un Eer.
26. Wenn mi ok Liev un Seel verschmachten deiht, so büst Du doch, GOtt,
alltid min Hart sin Trost un min Deel. _Klagel. 3, 24._
27. Denn süh, de vun Di wieken doht, ward umkamen, Du bringst um Alle, de
gegen Di horen doht.
28. Awer dat is min Freud, dat ik mi to GOtt holen doh, un min Toversicht
sett up den HErrn, HErrn, dat ik verkündige all Sin Dohn.
De 74. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun Asaph.
GOtt, warum verstötst Du uns so ganz un gar? Un büst so grimmig up de
Schap vun Din Weid’!
2. Denk an Din Gemeen, de Du vun Öllers her erworben un Di to’n Arvdeel
erlöst hest, an den Barg Zion, up den Du wahnen deihst.
3. Perr up se mit de Föt un stöt se ganz to Grund’. De Fiend hett Allns
verdorben in dat Hilligdom. _Jos. 10, 24._
4. Din Weddersakers brüllt in Din Hüser un sett ehr Götzen darin.
5. Man süht de Äx baben her blinken, as man in en Wald hauen deiht;
6. Un haut entwei alle sine Tafelwerke mit Biel un Hacken.
7. Se verbrennt Din Hilligdom, se enthilligt de Wahnung vun Din Namen bet
up den Grund. _2. Kön. 25, 9. Ps. 83, 13._
8. Se sprekt in ehr Harten: Lat uns se plünnern! Se verbrennt all’ GOtt’s
Hüser int Land.
9. Unse Teken seht wi nich un keen Prophet predigt mehr, un keen Lehrer
lehrt uns mehr.
10. Ach, GOtt, wa lang schall de Weddersaker smähen un de Fiend Din Namen
so ganz verlästern?
11. Warum treckst Du Din rechte Hand torügg? nimm desülvige vun Din Schot
un verdarv se.
12. Awer GOtt is min König vun Öllers her, de all’ Help deiht, de uppe
Eer geschüht. _Ps. 68, 21._
13. Du deelst de See dörch Din Kraft un brickst de Draken ehr Köpp entwei
int Water. _2. Mos. 14, 21. 15, 8._
14. Du sleist de Wallfisch ehre Köpp entwei un gifst se ton Eten an dat
Volk in de Wüstenie.
15. Du letst herut quellen Born un Beek, Du letst verdrögen starke
Ströme. _Ps. 104, 10._
16. Dag un Nacht is Din; Du makst, dat beide, Sünn’ un Stern’, ehr
gewissen Lop hebbt.
17. Du setst jeden Land sin Grenz, Summer un Winter makst Du.
18. So denk doch daran, dat de Fiend den HErrn smähen deiht, un en
döhricht Volk Din Namen lästert.
19. Du wullst doch den Pöbel nich geven de Seel vun Din Turtelduven un de
Hupen vun Din elenden Deerte nich so ganz vergeten. _Ps. 9, 19._
20. Denk an den Bund, denn dat Land is allerwärts jämmerlich verheert un
de Hüser sünd terreten.
21. Lat den Geringen nich mit Schann darvun gahn, denn de Armen un
Elenden sprekt grot vun Din Namen.
22. Mak Di up, GOtt, un föhr Din Sak ut; denk an de Smach, de Di däglich
vun de Dohren wedderfahrt. _Jes. 49, 4._
23. Vergeet nich Din Fiende ehr Geschrigg; Din Weddersakers ehr Rasen
ward je länger je gröter.
De 75. Psalm.
1. En Psalm un Leed vun Asaph, na de Melodie »verdarv nich«, vörtosingen.
2. Wi dankt Di, GOtt, wi dankt Di un verkündigt Din Wunner, dat Din Namen
so neeg is. _Ps. 9, 2._
3. Denn to sin Tid, so warr Ik recht richten.
4. Dat Land bewert un Alle, de darin wahnen doht, awer Ik hol sin Niepers
fast. Sela. _Joel. 2, 1._
5. Ik sprok to de Grotsprekers, sprekt nich vun mi so grot, un to de
Gottlosen: Pucht nich up Gewalt.
6. Pucht nich so hoch up ju Gewalt, sprekt nich so halsstarrig,
7. Dat hett keen Noth, weder vun Upgang, noch vun Dalgang, noch vun dat
Gebirg in de Wüstenie.
8. Denn GOtt is Richter, de Düssen lütt makt un den Annern uprichten
deiht. _1. Sam. 2, 7._
9. Denn de HErr hett en Beker in de Hand un mit starken Wien vull
inschenkt un schenkt ut densülvigen; awer de Gottlosen möt alle drinken
un de Barm utsupen. _Ps. 60, 5._
10. Ik awer will verkündigen ewiglich un lovsingen den GOtt Jacobs.
11. Un will all de Gottlosen ehr Gewalt terbreken, dat de Gerechten ehr
Gewalt erhögt ward. _v. 5._
De 76. Psalm.
1. En Psalmleed vun Asaph, up Saitenspeel vörtosingen.
2. GOtt is in Juda bekannt, in Israel is Sin Namen herrlich!
3. To Salem is Sin Telt un Sin Wahnung to Zion. _Ps. 9, 12._
4. Darsülvst brekt He de Pielen vun den Bagen, Schild, Schwerdt un Striet
entwei. Sela. _Ps. 46, 10. Jes. 9, 4. 5._
5. Du büst herrlicher un mächtiger as de Bargen vull Rovgud.
6. De Stolten möt berovt warrn un inslapen un alle Krieger möt de Hann
sinken laten.
7. Vun Din Schelln, GOtt Jacobs, sinkt in Slap beides, Peer un Wagen.
8. Du büst schrecklich. Wokeen kann vör Di stahn, wenn Du vertörnt büst?
_Ps. 90, 7._
9. Wenn Du dat Ordeel hörn letst vun Himmel, so verfehrt sik dat Eerdriek
un ward still.
10. Wenn GOtt Sik upmaken deiht to richten, dat He helpen schall alle
Elenden uppe Eerden. Sela. _Jes. 34, 8. 13, 9._
11. Wenn Minschen gegen Di wüten doht, so leggst Du Ehr in, un wenn se
noch mehr wütet, so büst Du ok noch rüst.
12. Doht Gelövnisse un betahlt se den HErrn, ju GOtt, Alle, de ji um Em
her sünd, bringt Geschenke den schrecklichen GOtt,
13. De de Fürsten den Moth nehmen deiht un schrecklich is mank de Könige
uppe Eer.
De 77. Psalm.
1. En Psalm vun Asaph vör Jeduthun, vörtosingen. _Ps. 62, 1._
2. Ik schrie mit min Stimm to GOtt, to GOtt schrie ik un He erhört mi.
3. In de Tied vun min Noth sök ik den HErrn, min Hand is des Nachts
utreckt un lett nich na, denn min Seel will sik nich trösten laten. _Ps.
86, 7._
4. Wenn ik bedrövt bün, so denk ik an GOtt, wenn min Hart in Angst is, to
red ik. Sela. _Ps. 18, 7._
5. Min Ogen hollst Du, dat se waken doht, ik bün so ohnmächtig, dat ik
nich snacken kann.
6. Ik denk an de ole Tied, an de vörigen Jahrn. _Ps. 143, 5. Jes. 51, 9._
7. Ik denk Nachts an min Harfenspeel un red mit min Hart, min Geist
gruvelt. _Ps. 4, 5._
8. Ward denn de HErr ewiglich verstöten un keen Gnad mehr bewiesen? _Ps.
79, 5. 85, 6. Klagel. 3, 31._
9. Is dat denn ganz un gar ut mit Sin Gnad? Un hett de Tosag en End’?
10. Hett denn GOtt vergeten, gnädig to sin un Sin Barmhartigkeit vör Torn
toslaten? Sela.
11. Awer doch sprok ik: Ik mutt dat lieden, den Högsten Sin rechte Hand
kann Allns ännern. _Ps. 16, 2._
12. Darum denk ik an den HErrn Sin Dahten, ja, ik denk an de vörigen
Wunner. _Ps. 71, 17._
13. Un red vun all Din Werke un sprek vun all Din Dohn.
14. GOtt, Din Weg is hillig. Wo is so en mächtigen GOtt, as Du, GOtt,
büst?
15. Du büst de GOtt, de Wunner deiht. Du hest Din Macht bewiest mank de
Völker. _Ps. 98, 1._
16. Du hest Din Volk erlöst gewaltiglich, Jakob un Joseph sin Kinner.
Sela.
17. De Waters segen Di, GOtt, de Waters segen Di un warn bang un de
Deepen bewerten.
18. De dicken Wolken goten Water, de Wolken dunnerten, un de Strahlen
fohrn daher. _Ps. 29, 3._
19. Dat dunnerte in den Himmel, Din Blitze lüchten up den Eerdboden, dat
Eerdriek rögte sik un bewerte darvun.
20. Din Weg weer in de See un Din Stieg in grote Waters un man spörte
doch Din Fot nich.
21. Du föhrtest Din Volk as en Heerde Schap, dörch Moses un Aaron. _2.
Mos. 12, 37. 14, 22._
De 78. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun Asaph.
Hör, min Volk, min Gesetz, neegt ju Ohren to de Red’ vun min Mund. _Spr.
8, 5._
2. Ik will min Mund to Sprüche updohn un geheemnißvulle dunkle Reden ut
ole Tied verkündigen. _Ps. 49, 4. 5. Matth. 13, 35._
3. De wi hört hebbt un weten doht, un unse Vaders uns vertellt hebbt.
_Joel. 1, 3._
4. Dat wi dat nich verbargen schüllt vör ehr Kinner, de herna kamen doht,
un verkündigen den HErrn Sin Ruhm, un Sin Macht un Sin Wunners, de He
dahn hett.
5. He rich en Tügnis up in Jacob un gev en Gesetz in Israel, dat He unse
Vaders befohl, ehr Kinner to lehren;
6. Up dat de Nakamen lernten un de Kinner, de noch schüllt geboren warrn,
wenn se upkeemen, dat se ok ehr Kinner dat verkündigen dän;
7. Dat se up GOtt ehr Hoffnung setten dän un nich vergeten schüllt GOtt
Sin Dahten un Sin Gebode holn,
8. Un nich worrn as ehr Vaders, en aftrünnige un ungehorsame Art, weke
ehr Hart nich fast weer un ehr Geist nich tru an GOtt heel. _5. Mos. 32,
5. 6, 28._
9. As de Kinner vun Ephraim, de geharnischt den Bagen föhren dän, to de
Tied vun den Striet affullen. _Ps. 140, 8._
10. Se heeln den Bund mit GOtt nich un wulln nich in Sin Gesetz wandeln.
11. Un vergeten Sine Dahten un Sine Wunner, de He se dahn harr.
12. För ehr Vaders dä He Wunner in Egyptenland, in dat Feld Zoan.
13. He deel de See un leet se dar dörch gahn un sett dat Water as en
Muer. _2. Mos. 14, 21. 22._
14. He leid’ se des Dags mit en Wolk un des Nachts mit en hell Füer. _2.
Mos. 13, 21._
15. He spalt de Felsen in de Wüste apen un gev se Water de Masse to
drinken. _2. Mos. 17, 6. Ps. 105, 41._
16. Un leet Beeke ut den Felsen fleeten, dat se dal fleeten dän as
Waterströme.
17. Noch wieder sündigten se gegen Em, un vertörnten den Högsten in de
Wüste,
18. Un versöchen GOtt in ehren Harten, dat se Spies förrern dän för ehre
Seelen, _1. Cor. 10, 9. 4. Mos. 11, 4._
19. Un gegen GOtt reden un sproken: Ja, GOtt schull doch wol en Disch
torecht maken künn’ in de Wüste.
20. Süh’, He hett wol den Felsen entwei slagen, dat de Waterstroms un
Beeke sik darut ergoten, awer woans kann He Brod geven un Sin Volk
Fleesch verschaffen?
21. As nu de HErr dat hören dä, war He falsch, un Füer gung an in Jacob
un he war bös öwer Israel,
22. Dat se nich glöven dän an GOtt un up Sin Help nich höpten.
23. Un He gebo’ de Wolken darbaben un dä up de Döhr vun den Himmel,
24. Un leet dat Manna up se dal regen, to eten un gev se Himmelsbrod. _2.
Mos. 16, 4. 14._
25. Se eten Engelbrod, He schick se Spies de Masse. _Weish. 16, 20._
26. He leet weihen den Ostwind unner den Himmel un bewegt war dörch Sin
Kraft de Südwind.
27. Un leet Fleesch up se regen as Stoff, un Vagel as Sand an de See.
28. Un leet se fallen merrn in ehr Lager allerwärts, wo se wahnen dän.
_4. Mos. 11, 31._
29. Dar eten se un warn allto satt. He leet se ehr Lust büßen.
30. As se nu ehr Lust büßt harrn un noch darvun eten dän,
31. Dar keem GOtt Sin Torn öwer se un broch de Vörnehmsten mank ehr um un
slog dal de Jünglinge vun Israel. _4. Mos. 11, 33._
32. Awer bi all dat sündigten se noch mehr un glövten nich an Sine
Wunner. _Ps. 106, 24._
33. Darum leet He se starven, dat se nicks kriegen dän un mussen ehr
Levdag plagt sin.
34. Wenn He se würgen dä, söchten se Em un kehrten sik tiedig to GOtt.
35. Un dachen, dat GOtt ehr Hart is un GOtt, de Högste, ehr Erlöser wesen
deiht. _Ps. 19, 15._
36. Un hüchelten Em mit ehren Mund un logen Em mit ehr Tung wat vör.
37. Awer ehr Hart weer nich fast an Em un hollen nich tru an Sin Bund.
_Matth. 15, 8._
38. He awer weer barmhartig un vergev de Missedaht un vertilgte se nich
un wende ok Sin Torn af un let nich Sin ganzen Grimm över se gahn.
39. Denn He bedach, dat se Fleesch sünd, en Wind, de darhen fahren deiht
un nich wedder kummt.
40. Se vertörnten Em gar oft in de Wüste un makten Em unwillig in de öden
Gegenden.
41. Se versöchten GOtt ümmer wedder un meisterten den Hilligen in Israel.
42. Se dachten nich an Sin Hand den Dag, as He se vun de Fiend erlösen dä.
43. As He denn Sin Teken in Egypten dahn harr un Sin Wunner in dat Land
Zoan;
44. As He ehr Water in Blod wandeln dä, dat se ut ehr Beken nich drinken
kunnen. _2. Mos. 7, 20._
45. As He bös Gewürm mank ehr schicken dä, de se freten un Poggen, de se
to Grund richten dähn. _2. Mos. 8, 6. 24._
46. Un gev ehr Frücht an de Rupen un ehr Saat an de Heuschrecken.
47. As He ehr Wienstöck mit Hagel slog un ehr Mulbeerböm mit Frost; _2.
Mos. 9, 25._
48. As He ehr Veeh slog mit Hagel un ehr Heerden mit Blitzen;
49. As He böse Engel mank se schick in Sin grimmigen Torn un leet se
toven un wüthen un Leed dohn.
50. As He Sin Torn leet fortgahn un ehre Seelen vör den Dod nich schon’
un leet ehr Veeh an de Pest starven; _2. Mos. 9, 6. 9._
51. As He alle Erstgeburt in Egypten slog, de eersten Arven in Ham sin
Hütten. _2. Mos. 12, 29._
52. Un leet Sin Volk uttrecken as Schap un föhr se as en Heerde in de
Wüste. _Ps. 77, 21._
53. Un He leid se seker, dat se nich bang to sin brukten, awer ehr Fiend
bedeck de See. _2. Mos. 14, 19. 22. 27._
54. Un broch se in Sin hillig Grenz, to düssen Barg, den Sin rechte Hand
erworben hett. _Ps. 80, 16. 18._
55. Un verdreev vör se her de Völker un leet ehr dat Arfdeel utdeelen un
leet in de Annern ehr Hütten dat Volk Israel wahnen. _Ps. 44, 3._
56. Awer se versöchten un vertörnten GOtt, den Högsten, un heeln Sin
Tügnisse nich;
57. Un fulln torügg un verachten Allns, as ehr Vaders un wenden sik
torügg, gliek as en losen Bagen, _Hos. 7, 16._
58. Un vertörnten Em mit ehr Hochmoth un reizten Em mit ehr Afgötter.
59. Un as GOtt dat hör, war He vertörnt un smeet Israel weg;
60. Dat He Sin Wahnung to Silo fahren leet, de Hütt, wo He mank de
Minschen wahnen dä; _1. Sam. 4, 11._
61. Un gev ehr Macht in dat Gefängniß un ehr Herrlichkeit in de Hand vun
ehr Fiend;
62. Un öwergev Sin Volk in dat Schwerdt, un war vertörnt öwer Sin Arfdeel.
63. Ehre jungen Lüd freet dat Füer un ehr Jungfern mussen ahn Friers
blieven. _Hiob. 1, 16._
64. Ehre Preesters fullen dörch dat Schwerdt un weern keen Wittfruens, de
da weenen schulln. _1. Sam. 22, 17._
65. Un de HErr wak up, as Een, de slapen hett; as en Starken juchen
deiht, de vun den Wien kummt.
66. Un slog Sin Fiend vun achtern un hung em ewig Schann an. _1. Sam. 5,
6._
67. Un smeet Josephs Hütt weg un wähl nich den Stamm Ephraim,
68. Sonnern wähl den Stamm Juda, den Barg Zion, weken He leef harr.
69. Un bu Sin Hilligdom hoch, as en Land, dat ewig fast stahn schall.
70. Un wähl Sin Knecht David un nehm em vun de Schapstallen; _1. Sam. 16,
11._
71. Vun de sögenden Schap hal He em, dat He Sin Volk Jacob weiden schull
un Sin Arfdeel Israel. _2. Sam. 5, 2._
72. Un He weid se ok mit alle Tru un regeer se mit all Fliet.
De 79. Psalm.
1. En Psalm vun Asaph.
HErr, Heiden sünd in Din Arfdeel fulln, de hebbt Din hilligen Tempel
smutzig un ut Jerusalem en Steenhupen makt.
2. Se hebbt Din Knecht ehr Lieknams de Vageln unner den Himmel to freten
geven un dat Fleesch vun Din Hilligen vun de Thiern int Land.
3. Se hebbt ehr Blod vergaten um Jerusalem rum as Water; un dar weer
Nüms, de begraven dä.
4. Wi sünd uns Nawers en Smach warn, en Spott un Hohn för de, de um uns
her sünd. _Ps. 31, 12. 44, 14. 89, 42._
5. HErr, wa lang wullt Du so sehr törnen un Din Iver as Füer brennen
laten? _Ps. 77, 8. 85, 6._
6. Schütt Din Grimmigkeit up de Heiden, de Di nich kennt un up de
Königrieke, de Din Namen nich anropen doht. _Jer. 10, 25._
7. Denn se hebbt Jacob upfreten un sin Hüser umstött.
8. Denk nich an unse vörige Missedaht, erbarm Di bald öwer uns, denn wi
sünd sehr dünn warn. _Jes. 64, 9._
9. Help Du uns, GOtt, unse Helper, um Din Namen Sin Ehr willen, rett uns
un vergif uns uns Sünd, um Din Namen willen!
10. Warum letst Du de Heiden seggen: Wo is nu ehr GOtt? Lat mank de
Heiden vör uns Ogen kund warrn de Rache vun Din Knechten ehr Blod, dat
vergaten is. _Ps. 42, 4. 115, 2. Joel. 2, 17._
11. Lat vör Di kamen de Gefangenen ehr Süfzen; hol na Din groten Arm den
Dod sin Kinner ant Leben. _Ps. 102, 21._
12. Un vergell uns Nawers söbenfältig in ehr Schot ehr Schimp, womit se
Di, HErr, schänd hebbt.
13. Wi awer, Din Volk un Schap vun Din Weid dankt Di ewiglich un
verkündigt Din Ruhm vun Geslecht to Geslecht. _Ps. 100, 3._
De 80. Psalm.
1. En Psalm vun Asaph, vun de Rosen, vörtosingen.
2. Du, Harr vun Israel hör, de Du Joseph höden deihst as de Schap;
apenbar Di, de Du sitten deihst öwer Cherubim. _1. Sam. 4, 4. Ps. 99, 1._
3. Richt Din Gewalt up, de Du vör Ephraim, Benjamin un Manasse büst un
kumm uns to Help.
4. GOtt, tröst uns un lat lüchten Din Angesicht, so ward wi wedder
gesund. _1. Mos. 32, 30. Ps. 31, 17._
5. HErr, GOtt Zebaoth, wa lang wullt Du törnen öwer dat Gebet vun Din
Volk?
6. Du spiest se mit Thranenbrod un gifst se ut en grote Maat Thranen to
drinken. _Ps. 102, 10._
7. Du setst uns uns’ Nawers ton Striet un uns’ Fiende spott’ öwer uns.
8. GOtt Zebaoth, tröst uns un lat lüchten Din Angesicht, so ward wi
wedder gesund.
9. Du hest en Wienstock ut Egypten halt un hest verdreven de Heiden un
densülvigen plant. _Mark. 12, 1._
10. Du hest vör em de Bahn makt un hest em laten inwotteln, dat he dat
Land upfüllt hett.
11. Bargen sünd mit sin Schatten todeckt, un mit sin Ranken GOtt Sin
Cedern.
12. Du hest sin Waßdom utbred bet an de See un sin Telgen bet an den
Strom. _2. Mos. 23, 31._
13. Warum hest Du sin Tun entwei braken, dat em territt Allns, wat vör
Di geiht? _Ps. 89, 42. Jes. 5, 5. 6._
14. De willen Swien hebbt em tonicht wöhlt un de willen Thiern hebbt em
affreten.
15. GOtt Zebaoth, wend’ Di doch um, kiek vun den Himmel un seh an un
besök düssen Wienstock.
16. Un hol em in Bu, den Din rechte Hand plant hett un den Du Di fast
utwählt hest. _Ps. 78, 54._
17. Süh darin un schell, dat dat Brennen un Rieten en End’ nehm.
18. Lat Din Hand dat Volk vun Din rechte Hand beschützen un de Lüd, de Du
Di fast utwählt hest;
19. So wüllt wi nich vun Di wieken. Lat uns leven, so wüllt wi Din Namen
anropen.
20. HErr, GOtt Zebaoth, tröst uns, lat Din Angesicht lüchten, so ward wi
wedder gesund.
De 81. Psalm.
1. Up dat Musikinstrument Gittith vörtosingen vun Asaph.
2. Singt fröhlich GOtt, de unse Kraft is, jucht vör den GOtt Jacobs. _Ps.
46, 2._
3. Nehmt de Psalmen un gevt her de Pauken, leefliche Harfen mit Psalters.
4. Blast bi den Niemaand de Basun up unse Loovhüttenfest. _5. Mos. 16,
13._
5. Denn dat is de Wies in Israel un en Recht vun den GOtt Jacobs.
6. Dat hett He ton Tügnis sett unner Joseph, as se ut Egypten trecken dän
un fremde Spraken hört harrn.
7. As Ik ehr Schuller vun de Last licht makt harr un ehr Hann de Pött los
warn.
8. As du Mi in de Noth anropen däst, hölp Ik di rut un erhör di, as di
dat Wedder öwerfallen dä, un versöch di an dat Haderwater. Sela. _4. Mos.
20, 13._
9. Hör, Min Volk, Ik will mank di tügen; Israel, du schast Mi hören. _Ps.
50, 7._
10. Dat mank Di keen anner GOtt si un du keen fremden GOtt anbeden
deihst! _2. Mos. 20, 3._
11. Ik bün de HErr, din GOtt, de di ut Egyptenland föhrt hett. Mak din
Mund wiet up, lat Mi em vull maken. _2. Mos. 20, 2._
12. Awer Min Volk gehorcht nich Min Stimm, un Israel will Mi nich.
13. So hef Ik se laten in ehr Hartens Dunkel, dat se wandelt na ehr Rath.
_Apost. 14, 16._
14. Wull Min Volk Mi gehorsam sin un Israel up Min Weg gahn; _5. Mos. 5,
29. 28, 1._
15. So wull Ik ehr Fiende bald dämpen un Min Hand gegen ehr Weddersakers
wenden,
16. Un de den HErrn hassen doht, möt an Em fehlen, ehr Tied awer ward
ewiglich duern.
17. Un Ik warr se mit den Weeten spiesen un mit Honnig ut den Felsen satt
maken.
De 82. Psalm.
1. En Psalm vun Asaph.
GOtt steiht in GOtt Sin Gemeen un is Richter mank de Götter.
2. Wa lang wüllt ji unrecht richten un de Gottlosen ehr Person
vörtrecken? Sela. _5. Mos. 1, 17._
3. Schafft Recht den Armen un den Waisen un helpt den Elenden un
Bedörftigen to dat Recht. _Jes. 1, 17._
4. Rett den Geringen un Armen un erlöst em ut de Gottlosen ehr Gewalt.
_Spr. 24, 11._
5. Awer se lat sik nich seggen un acht dat nich, se gaht ümmer hen int
Düstern; darum möt alle Grundvesten ünner dat Land fallen.
6. Ik hef wol seggt: Ji sünd Götter un alltosamen den Högsten Sin Kinner.
_v. 1. Joh. 10, 34._
7. Awer ji ward starven as Minschen un as en Tyrann to Grund gahn.
_Ezech. 31, 14._
8. GOtt, mak Di up un richt dat Land, denn Du büst Arfherr öwer alle
Heiden. _Ps. 2, 8._
De 83. Psalm.
1. En Psalmleed vun Asaph.
2. GOtt swieg doch nich so still, GOtt hall doch nich so hinnen!
3. Denn süh, Din Fiende larmt, un de Di hassen doht, holt den Kopp hoch.
4. Se makt listige Ansläg gegen Din Volk un holt Rat wedder de, de vun Di
beschützt ward.
5. Man her darmit, sprekt se, lat uns se utrodden, dat se keen Volk sünd
un dat Nüms mehr an den Namen Israel denken deiht!
6. Denn se hebbt sik mit enanner verenigt un en Bund gegen Di makt.
7. De Hütten vun de Edomiter un Israeliten, vun de Moabiter un Hagariter,
8. Vun de Gebaliter, Ammoniter un Amalekiter, vun de Philister samt de in
Tyrus;
9. Assur hett sik ok an se anslaten, un se helpt Lot sin Kinner. Sela.
10. Doh se as de Midianiter, as Sisera, as Jabin an de Bek Kison, _Richt.
7, 22. 4, 15. 21._
11. De vertilgt warn bi Endor, un to Dreck up de Eer.
12. Mak ehr Fürsten as Oreb un Seeb, all ehr Öbbersten as Sebah un
Zalmunna, _Richt. 7, 25. 8, 21._
13. De dar seggt: Wi wüllt GOtt Sin Hüser erobern.
14. GOtt, mak se as en Krüsel, as Stoppeln vör den Wind.
15. As en Füer den Wold verbrennt, un as en Flamm de Bargen ansteken
deiht:
16. So verfolg se mit Din Wedder un mak se bang mit Din Unwedder!
17. Mak ehr Gesichter vull vun Schann, dat se na Din Namen fragen möt!
18. Lat se sik schämen un ümmer mehr bang warrn, lat se to Schann warrn
un umkamen. _Ps. 6, 11. 35, 4._
19. So ward se erkennen, dat Du mit Din Namen alleen HErr, un de Welt ehr
Högster heten deihst. _Hos. 12, 6._
De 84. Psalm.
1. En Psalm vun de Kinner Korahs, up dat Musikinstrument Gittith
vörtosingen.
2. Wa allerleevst sünd Din Wahnungen, HErr Zebaoth!
3. Min Seel lengt un sehnt sik na den HErrn Sin Vörhöv, min Lief un Seel
freut sik in den lebendigen GOtt. _Ps. 27, 4. Jes. 61, 10._
4. Denn de Vagel hett en Hus funnen un de Swölk ehr Nest, wo se Jungen
heckt, nemlich Din Altars, HErr Zebaoth, min König un GOtt! _Ps. 5, 3._
5. Glücklich sünd de, de in Din Hus wahnen un Di ümmerlos laven doht!
Sela.
6. Glücklich sünd de Minschen, de Di för ehr Kraft holt un Di vun Harten
nahwandeln doht. _Ps. 18, 2. 3._
7. De dörch dat Jammerdahl gaht un dar Borns maken doht. Un de Lehrers
ward mit veel Segen smückt.
8. Se gewinnt en Sieg na den annern, dat man sehen mutt, de rechte GOtt
is to Zion.
9. HErr, GOtt Zebaoth, hör min Gebet; vernimm dat, GOtt Jacobs! Sela.
10. GOtt, unse Schild, seh doch to, seh an Din Gesalvten sin Riek’,
11. Denn en Dag in Din Vörhöv is beter, as sunst dusend. Ik will leever
up de Svel sitten in min GOtt Sin Hus, as lang wahnen in de Gottlosen
ehre Hütten.
12. Denn GOtt, de HErr, is Sünn un Schild, de HErr gift Gnad un Ehr, He
ward nicks Gudes mangeln laten de Frommen.
13. HErr Zebaoth, de Minsch is wol an, de sik up Di verlaten deiht!
De 85. Psalm.
1. En Psalm vun de Kinner Korahs, vörtosingen.
2. HErr, Du büst vörmals gnädig west Din Land un hest de Gefangenen vun
Jacob erlöst. _Ps. 89, 50._
3. De Du vörmals de Missedaht Din Volk vergeven un all ehr Sünn bedeckt
hest, Sela; _Ps. 32, 1._
4. De Du vörmals all Din Torn uphaben un Di wend hest vun Din Torn sin
Grimmigkeit;
5. Tröst uns, GOtt, unse HEiland un lat af vun Din Ungnad öwer uns!
6. Wullt Du denn ewiglich öwer uns törnen? un Din Torn för alle Tieden
ümmer furt gahn laten?
7. Wullt Du uns nich wedder erquicken, dat sik Din Volk öwer Di freuen
mag?
8. HErr, erwies uns Din Gnad un help uns.
9. Ach, dat ik hörn schull, dat GOtt, de HErr, reden dä, dat He Sin Volk
Freden tosä un Sine Hilligen, up dat se nich up Dohrheit geraden.
10. Doch is ja Sin Help nah bi de, de Em fürchten doht, dat in unse Land
Ehr wahnen schull;
11. Dat Gudheit un Truheit sik enanner bemöten, Gerechtigkeit un Freden
sik küssen doht,
12. Dat Frucht up de Eer wassen un Gerechtigkeit vun’n Himmel sehn dä;
13. Dat uns de HErr ok wat Gudes doh, damit uns Land sin Frucht geven
kann, _3. Mos. 26, 4. Ps. 67, 7._
14. Dat Gerechtigkeit dennoch vör Em blieven un in Swung gahn dä.
De 86. Psalm.
1. En Gebet vun David.
HErr, neeg Din Ohren un erhör mi, denn ik bün elend un arm. _Ps. 88, 3._
2. Nimm min Seel in Acht, denn ik bün hillig. Help Du, min GOtt, Din
Knecht, de sik up Di verlaten deiht.
3. HErr, wes’ mi gnädig, denn ik rop däglich to Di. _Ps. 6, 3._
4. Mak Din Knecht sin Seel fröhlich, denn na Di, HErr, verlangt mi.
5. Denn Du, HErr, büst gud un gnädig, vun grote Gudheit för All de Di
anropen doht. _2. Mos. 34, 6._
6. Hör, HErr, min Gebet un mark up de Stimm vun min Flehn.
7. In de Noth rop ik Di an, Du wullst mi erhören. _Ps. 50, 15._
8. HErr, Keen is Di gliek mank de Götter, un Nüms is, de dohn kann, as
Du. _Ps. 71, 19._
9. Alle Heiden, de Du makt hest, ward kamen un vör Di anbeden, HErr, un
Din Namen ehren,
10. Dat Du so grot büst un Wunner deihst un alleen GOtt büst.
11. Wies’ mi, HErr, Din Weg, dat ik wandeln doh in Din Wahrheit, erhol
min Hart bi den Ewigen, dat ik Din Namen fürchten doh. _Ps. 139, 24._
12. Ik dank Di, HErr, min GOtt, vun ganzen Harten un ehr Din Namen
ewiglich. _Ps. 9, 2._
13. Denn Din Gnad is grot öwer mi un hest min Seel rett ut de deepe Höll.
_Ps. 30, 4._
14. GOtt, de Stolten sett sik gegen mi un de Tyrannen ehr Hupen steiht mi
na min Seel un hebbt Di nich vör Ogen. _Ps. 54, 5._
15. Du awer, HErr GOtt, büst barmhartig un gnädig, geduldig un vun grote
Gudheit un Truheit. _v. 5. 2. Mos. 34, 6._
16. Wend Di to mi, wes’ mi gnädig, stärk Din Knecht mit Din Macht, un
help Din Magd ehr Söhn! _Ps. 116, 16._
17. Doh en Teken an mi, dat mi dat wol gah, dat de mi hassen doht, dat
sehn un sik schamen möt, dat Du, HErr, mi bistahn un trösten deihst.
De 87. Psalm.
1. En Psalmleed vun de Kinner Korah.
Se hett fasten Grund up de hilligen Bargen. _Jes. 14, 32._
2. De HErr hett Zion sin Dohre leev öwer alle Wahnungen Jacobs.
3. Herrliche Dinge ward in di predigt, du, GOtt Sin Stadt! Sela.
4. Ik will predigen laten Rahab un Babel, dat se mi kennen schüllt. Süh,
de Philister un Tyrer, samt de Mohren, ward dar geboren. _Jes. 19, 19.
30, 7._
5. Man ward to Zion seggen, dat allerlei Lüd darin geboren ward un dat
He, de Högste, se buen deiht.
6. De HErr ward predigen laten in allerhand Spraken, dat Enige vun se ok
darin geboren ward. Sela.
7. Un de Sänger, as in Reigen, ward All in Di singen, een na den annern.
De 88. Psalm.
1. En Psalmleed vun de Kinner Korah, vörtosingen, vun de Elenden ehr
Swachheit. _Ps. 109, 22._
En Unnerwiesung vun Heman, den Esrahiten.
2. HErr GOtt, min HEiland, ik schrieg Dag un Nacht to Di.
3. Lat min Gebet vör Di kamen, neeg Din Ohren to min Geschrig. _Ps. 5, 2.
86, 1._
4. Denn min Seel is vull vun Jammer un min Leven is dicht bi de Höll.
_Klagel. 1, 5. 12. Hiob. 17, 1._
5. Ik bün achtet as de, de na de Höll rin kamt, ik bün as en Mann, de
keen Help hett.
6. Ik ligg mank de Doden verlaten, as de, de se dodslagen hebbt, de
in dat Graf liggen doht, an de Du nich mehr denkst un de vun Din Hand
afsonnert sünd.
7. Du hest mi in de Kul dal leggt, in de Düsterniß un in de Deepe.
8. Din Grimmigkeit drückt mi un Du drängst mi mit all Din Flothen. Sela.
9. Min Frünn hest Du wiet vun mi weg dahn, Du hest mi vör se ton Gruel
makt. Ik ligg gefangen un kann nich rutkamen.
10. Min Gestalt is jämmerlich vun Elend. HErr, ik rop Di däglich an, ik
bred min Hann ut to Di.
11. Warrst Du denn mank de Doden Wunner dohn? Oder ward de Verstorvenen
upstahn un Di danken? Sela.
12. Ward man in dat Grav vertellen Din Gnad, un Din Truheit int Verdarven?
13. Mögt denn Din Wunner in Düsterniß erkennt warrn? Oder Gerechtigkeit
in dat Land, wo man an nicks denken deiht?
14. Awer ik schrieg to Di, HErr, un min Gebet kummt fröh vör Di.
15. Warum verstötst Du, HErr, min Seel un verbargst Din Angesicht vör mi?
_Ps. 13, 2._
16. Ik bün elend un ahnmächtig, dat ik so verstött bün, ik lied Din
Schrecken, dat ik ganz verzagen doh.
17. Din Grimmigkeit geiht öwer mi, Din Schrecken drückt mi.
18. Se umgevt mi däglich as Water un umringt mi mit enanner. _Ps. 22, 13._
19. Du makst, dat mine Frünn un Neegsten un mine Verwandte sik wiet vun
mi af doht, um son Elend willen. _Hiob. 30, 10._
De 89. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun Ethan, den Esrahiten. _Ps. 88, 1._
2. Ik will singen vun den HErrn Sin Gnad ewiglich un Sin Wahrheit
verkündigen mit min Mund vun een Tied to de anner.
3. Un segg also: Dat een ewig Gnad ward upgahn, un ward Din Wahrheit
trulich hollen in den Himmel.
4. Ik hef en Bund makt mit min Uterwählten, Ik hef David, min Knecht,
toswaren: _2. Sam. 7, 12. 13. 1. Kön. 8, 20. Ps. 110, 4. Ps. 132, 11.
Jes. 55, 3. Luk. 1, 32. Apost. 2, 30. 13, 34._
5. Ik will Di ewiglich Nakamen verschaffen un Din Stohl buen vun Geslecht
to Geslecht. Sela. _v. 30. Ps. 110, 4._
6. Un de Himmels ward, HErr, Dine Wunner priesen, un Din Wahrheit in de
Gemeen vun de Hilligen.
7. Denn wokeen mag in de Wolken den HErrn glieken un den HErrn gliek sin
mank de Götter ehr Söhns?
8. GOtt is allmächtig in de Hilligen ehr Versammlung un wunnerbar öwer
Alle, de um Em her sünd.
9. HErr, GOtt Zebaoth, wokeen is as Du, en mächtige GOtt? un Din Wahrheit
is um Di her. _Ps. 115, 3._
10. Du büst HErr öwer de wille See, Du stillst sin Waggen, wenn se sik
rögen doht. _Matth. 8, 26._
11. Du sleist Rahab dod, Du terstreust Din Fiend mit Din starken Arm.
_Luk. 1, 51._
12. Himmel un Eer is Din, Du hest den Eerdborrn gründt un wat darin is.
_Ps. 24, 1._
13. Middernacht un Middag hest Du schafft; Thabor un Hermon jucht in Din
Namen.
14. Du hest en gewaltigen Arm; stark is Din Hand un hoch is Din rechte
Hand.
15. Gerechtigkeit un Gericht is Din Stohl sin Festung, Gnad un Wahrheit
sünd vör Din Angesicht. _Ps. 97, 2. 103, 6._
16. Glücklich is dat Volk, dat juchen kann! HErr, se ward in dat Licht
vun Din Angesicht umhergahn;
17. Se ward öwer Din Namen däglich fröhlich un in Din Gerechtigkeit
herrlich sien.
18. Denn Du büst de Schmuck vun ehr Kraft un dörch Din Gnad warrst Du uns
Horn hoch maken. _v. 25. Ps. 92, 11._
19. Denn de HErr is uns’ Schild un de Hillige in Israel is uns’ König.
20. Dartomal redst Du in en Gesicht to Din Hilligen un sprokst: Ik hef en
Held upstahn laten, de helpen schall, Ik hef grot makt en Uterwählten ut
dat Volk.
21. Ik hef fun’n min Knecht David, Ik hef em salvt mit min hillige Oel.
_1. Sam. 16, 13._
22. Min Hand schall em ümmer bistahn un Min Arm schall em stark maken.
_Jes. 41, 10._
23. De Fiende schüllt em nich unner kriegen un de Ungerechten schüllt em
nich dämpen.
24. Sonnern Ik will vör em sin Weddersakers slan un de em haßt, will Ik
plagen.
25. Awer Min Wahrheit un Gnad schall bi em sin un sin Horn schall in Min
Namen hoch makt warrn. _v. 18._
26. Ik will sin Hand an de See leggen un sin rechte Hand an de Stroms.
_Ps. 72, 8._
27. He ward Mi nennen also: Du büst min Vader, min GOtt un Fels, de mi
helpen deiht. _2. Sam. 7, 14._
28. Un Ik will em ton eersten Söhn maken, un ton Allerhöchsten mank de
Könige up de Eer. _Kol. 1, 15._
29. Ik will Min Gnad gegen em ewiglich bliven laten un Min Bund schall
för em fast bliven.
30. Ik will em ewiglich Nakamen geven un sin Stohl stahn laten, so lang
as de Himmel duert.
31. Wenn awer sin Kinner Min Gesetz verlaten un in Mine Rechte nich
blieven doht,
32. Wenn se Min Ordnung enthilligt un min Gebote nich hollen doht,
33. So will Ik ehr Sünd mit de Rod to Hus bringen un ehr Missedaht mit
Plagen;
34. Awer Min Gnad will Ik nich vun em wend’n un Min Wahrheit nich fehlen
laten. _Jes. 54, 10._
35. Ik will Min Bund nich enthilligen un nich ännern, wat ut Min Mund
gahn is.
36. Ik hef eens swaren bi Min Hilligkeit: Ik will David nicks vörleegen;
37. Sin Samen schall ewig sin, un sin Thron vör Mi as de Sünn. _2. Sam.
7, 16. Ps. 72, 17._
38. As de Maand schall he ewiglich fast stahn un de Tüge in de Wolken is
tru. Sela. _1. Mos. 9, 13._
39. Awer nu verstötst Du un smitst weg un büst bös up Din Gesalvten.
40. Du hest Din Knecht sin Bund to Schann makt un smitst sin Kron up de
Eer.
41. Du ritst all sine Muren dal un letst sine Festungen tweibreken.
42. All, de vörbi gahn doht, rovt em ut, he is vör sin Nawers en Spott
warn. _Ps. 80, 13._
43. Sin Weddersakers ehr rechte Hand makst Du hoch un erfreust all sin
Fiende.
44. Ok hest Du de Kraft vun sin Schwerdt wegnahmen un letst em nich
siegen in de Striet.
45. Du hest sin Schönheit tonicht makt un stötst sin Stohl to Eer.
46. Du makst de Tied vun sin Jugend kleen un bedeckst em mit Hohn. Sela.
47. HErr, wa lang wullst Du Di so ganz versteken un Din Grimmigkeit as
Füer brennen laten?
48. Gedenk, wa kort min Leven is. Warum wullst Du alle Minschen umsunst
schaffen hebben? _Ps. 90, 9. 10._
49. Wo is Jemand, de dar leven deiht un den Dod nich süht? De sin Seel
retten deiht vun de Gewalt vun dat Graf.
50. HErr, wo is Din vörrige Gnad, de Du David toswaren hest in Din
Wahrheit? _Ps. 85, 2._
51. Denk, HErr, an Din Knecht ehr Smach, de ik in min Schoot drägen doh,
vun so veele Völker.
52. Darmit Di, HErr, Dine Fiende slecht maken doht, darmit se slecht makt
de Fotsporen vun Din Gesalvten.
53. Gelavet si de HErr ewiglich! Amen! Amen! _Ps. 40, 17._
De 90. Psalm.
1. En Gebet vun den Mann Gottes, Moses.
2. HErr GOtt, Du büst uns’ Toflucht för immer. Eh denn de Bargen warn un
de Eer un de Welt schaffen warn, büst Du, GOtt, vun Ewigkeit to Ewigkeit!
_Spr. 8, 25. Jes. 43, 13._
3. De Du de Minschen letst starven un sprickst: Kamt wedder,
Minschenkinner!
4. Denn dusend Jahr sünd vör Di as en Dag, de güstern vergahn is un as en
Nachtwach!
5. Du letst se darhen fahren as en Strom un sünd as en Slap, gliek as en
Gras, dat doch bald drög ward, _Jes. 40, 6. 7._
6. Dat dar fröh blöhen deiht un bald welk ward un des Abends afmeiht ward
un verdrögt. _1. Pet. 1, 24._
7. Dat makt Din Torn, dat wi so vergaht, un Din Grimmigkeit, dat wi so
unversehens darhen möt. _Ps. 76, 8. Nah. 1, 6._
8. Denn uns’ Missedaht stellst Du vör Di, uns’ Sünd, de wi nich kundig
sünd in dat Licht vör Din Angesicht. _Ps. 51, 11._
9. Darum fahrt all uns’ Dag’ darhen dörch Din Torn; wi bringt uns’ Jahre
to as en Snak. _Ps. 89, 48._
10. Uns’ Leven duert söbentig Jahr, un wenn dat hoch kummt, so sünd dat
tachentig Jahr, un wenn dat köstlich west is, so is dat Möh un Arbeit
west, denn dat fahrt flink darhen, as fleegen wi darhen.
11. Wokeen glövt awer, dat Du so bös büst? Un wokeen is bang, vör düsse
Din Grimmigkeit?
12. Lehr uns bedenken, dat wi starven möt, up dat wi klok ward. _Ps. 39,
5._
13. HErr, kehr Di doch wedder to uns un wes’ Dine Knechte gnädig!
14. Füll uns fröh mit Din Gnad, so wüllt wi vun Di grotspreken un
fröhlich sien uns’ Leven lang.
15. Mak uns nu wedder vergnögt, nadem Du uns so lang’ plagt hest, nadem
wi so lang’ Unglück leeden hebbt.
16. Wies Dine Knecht Dine Werke un Din Ehr ehr Kinner.
17. Ja, HErr, uns’ GOtt, wes’ uns fründlich, un lat dat Wark vun uns
Hann fortgahn, ja dat Wark vun uns Hann lat He fortgahn! _Ps. 138, 8._
De 91. Psalm.
1. Wer unner den Högsten Sin Schirm sitten deiht un unner den
Allmächtigen Sin Schatten blift,
2. De sprickt to den HErrn: Min Toversicht un min Burg, min GOtt, up den
ik höpen doh.
3. Denn He rett mi vun den Jäger sin Strick un vun de böse Pest.
4. He ward di mit Sin Flünken bedecken un din Toversicht ward sien unner
Sin Flünken. Sin Wahrheit is Schirm un Schild,
5. Dat du nich bang warrst vör dat Gruen vun de Nacht, vör de Pieln, de
des Dags fleegen doht,
6. Vör de Pest, de in Düstern sliekt, vör de Sük, de up den Middag wüthen
deiht.
7. Ob dusend fallt an din Siet un tein dusend an din rechte Hand, so ward
dat di doch nich drapen.
8. Ja, du warrst mit din Ogen din Lust sehn un kieken, woans dat de
Gottlosen utbetahlt ward.
9. Denn de HErr is din Toversicht, de Högste is din Toflucht.
10. Di ward nicks Övles tostöten un keen Plag ward nah an din Hütt kamen.
_Hiob. 5, 19._
11. Denn He hett Sin Engeln befahlen öwer di, dat se di behöden doht up
all din Weg’. _Matth. 4, 6. Luk. 4, 10. 16, 22._
12. Dat se di up Hann drägen un du din Fot nich an en Steen stöten
deihst. _Ps. 121, 3. Matth. 4, 6._
13. Up de Löwen un Oddern warrst du gahn un perren up de jungen Löwen un
Draken.
14. He begehrt na Mi, so will Ik em ruthelpen, he kennt Min Namen, darum
will Ik em stark maken.
15. He röpt Mi an, so will Ik em erhören; Ik bün bi em in de Noth, Ik
will em rutrieten un to Ehr bringen. _Jes. 41, 10._
16. Ik will em satt maken mit lang Leven un will em wiesen Min Heil.
De 92. Psalm.
1. En Psalmleed up den Sabbathdag.
2. Dat is en köstlich Ding, den HErrn danken un lovsingen Din Namen, Du
Högster! _Ps. 147, 1._
3. Des Morgens Din Gnad un des Nachts Din Wahrheit verkündigen. _Ps. 89,
2._
4. Up de tein Saiten un Psalter, mit Spelen up de Harf. _Ps. 144, 9._
5. Denn HErr, Du letst mi fröhlich singen vun Dine Werke un ik rühm din
Hann ehr Wark.
6. HErr, wa sünd Dine Werke so grot! Dine Gedanken sünd so sehr deep!
_Ps. 104, 24. Jes. 55, 9._
7. En unvernünftigen Mann glövt dat nich, un en Narr acht nich up so wat.
8. De Gottlosen grönt as dat Gras un de Öveldoers blöht all, bet se
vertilgt ward up ewig. _Ps. 37, 2. 129, 6._
9. Awer Du, HErr, büst de Högste un blivst ewig. _Ps. 97, 9._
10. Denn süh, Dine Fiende HErr, süh, Dine Fiende ward umkamen, un all, de
Övel doht, möt utenanner jagt warrn.
11. Awer min Horn ward verhögt warrn, as dat Horn vun en Eenhorn, un ward
mit frisch Oel insalvt warrn. _Ps. 132, 17._
12. Un min Oog ward sin Lust sehen an mine Fiende, un min Ohr ward sin
Lust hören an de Boshaftigen, de sik gegen mi setten doht. _Ps. 91, 8._
13. De Gerechte ward grönen as en Palmbom, he ward wassen as en Ceder up
den Libanon. _Ps. 52, 10. Spr. 11, 28._
14. De plantet sünd in den HErrn Sin Hus, ward in uns’ GOtt Sin Vörhöf
grönen. _Jes. 61, 3._
15. Un wenn se ok old ward, ward se doch blöhn, fruchtbar un frisch sien.
_Ps. 1, 3._
16. Dat se verkündigen doht, dat de HErr so fromm is, min Fels, un is
keen Unrecht an Em. _Ps. 145, 17._
De 93. Psalm.
1. De HErr is König un herrlich smückt; de HErr is smückt un hett en Riek
anfungen, so wiet de Welt is, un toricht, dat dat blieven schall. _2.
Mos. 15, 18. Ps. 97, 1._
2. Vun jeher steiht Din Stohl fast; Du büst ewig. _Ps. 102, 13. 25._
3. HErr, de Waterström erhevt sik, de Waterström hevt ehr Brusen, de
Waterström hevt de Waggen. _v. 4. Ps. 65, 8. Jes. 17, 12._
4. De Waterwogen in de See sünd grot un brust grulich, de HErr awer is
noch gröter in de Höch. _Ps. 92, 9._
5. Din Wort is en rechte Lehr. Hilligkeit is de Zier vun Din Hus
ewiglich. _Joh. 17, 17._
De 94. Psalm.
1. HErr GOtt, den de Rache tohört, GOtt, den de Rache tohört, lat Di
sehn! _Röm. 12, 19._
2. Hev Di, Du de Welt ehr Richter, vergell de Hochmödigen, wat se
verdeent. _Ps. 7, 12._
3. HErr, wa lang schüllt de Gottlosen, wa lang schüllt de Gottlosen
prahlen!
4. Un so trotzig reden, un all, de Övel doht, sik rühmen?
5. HErr, se slagt Din Volk tonicht un plagt Din Arfdeel!
6. Wittfruens un Frömde bringt se um un makt de Waisen dod.
7. Un seggt: De HErr süht dat nich, un de GOtt Jacobs acht nich darup.
8. Markt doch, ji Narren mank dat Volk un ji Dohren, wann wüllt ji klok
warrn? _Ps. 92, 7. Spr. 8, 5._
9. De dat Ohr plant hett, schull de nich hören, de dat Oog makt hett,
schull de nich sehn? _Spr. 20, 12._
10. De de Heiden tüchtigt, schull de nich strafen? De de Minschen lehrt,
wat se weeten doht.
11. Awer de HErr weet de Minschen ehr Gedanken, dat se Nicks sünd. _1.
Cor. 3, 20._
12. Glücklich is, den Du, HErr, tüchtigen deihst un lehrst em dörch Din
Gesetz. _Spr. 3, 12. Ps. 25, 9._
13. Dat he Geduld hett, wenn dat slecht geiht, bet den Gottlosen dat Graf
torecht makt ward.
14. Denn de HErr ward Sin Volk nich vun Sik stöten, noch Sin Arf verlaten.
15. Denn Recht mutt doch Recht blieven un dat ward alle fromme Harten
tofallen.
16. Wokeen steiht bi mi gegen de Boshaftigen? Wokeen tred to mi gegen de
Öweldoers? _Ps. 27, 10._
17. Wenn de HErr mi nich helpen dä, so leeg min Seel schier in de Still.
18. Ik sprok: Min Fot is utgleden, awer Din Gnad, HErr, hett mi hollen.
_Ps. 73, 2. Ebr. 12, 13._
19. Ik harr veel Bedrövniß in min Hart, awer Dine Tröstungen makten min
Seel vergnögt. _2. Cor. 1, 4. 5._
20. Du warrst ja niemals eens mit den schädlichen Stohl, de dat Gesetz
öwel düden deiht. _Jes. 10, 1._
21. Se rüst sik wedder den Gerechten sin Seel un verdammt unschüllig Blod.
22. Awer de HErr is min Schutz, min GOtt is min Toversicht sin Fels.
23. Un He ward se ehr Unrecht vergellen un ward se för ehr Bosheit
vertilgen, de HErr, uns’ GOtt, ward se vertilgen. _Ps. 55, 24._
De 95. Psalm.
1. Kamt her, lat uns den HErrn fröhlich singen un juchen den Fels vun
uns’ Heil!
2. Lat uns mit Danken vör Sin Angesicht kamen un mit Psalmen vör Em
juchen! _Ps. 100, 2._
3. Denn de HErr is en groten GOtt un en groten König öwer alle Götter.
_Ps. 96, 4. 10. 145, 3._
4. Denn in Sin Hand is, wat de Eer bringen deiht, un de Högden vun de
Bargen sünd ok Sin! _Ps. 50, 10._
5. Sin is de See un He hett se makt un Sin Hann hebbt dat Dröge bereitet.
6. Kamt, lat uns anbeden, kneen un dalfallen vör den HErrn, de uns makt
hett.
7. Denn He is uns’ GOtt un wi dat Volk vun Sin Weid un Schap vun Sin
Heerd. Hüt, wenn ji Sin Stimm hörn doht, _Ps. 100, 3. Ebr. 3, 7. 4, 7._
8. So verstockt ju Hart nich, as to Meriba geschag, as to Massa in de
Wüste.
9. As ju Vaders Mi versöken, prüften, un Min Wark sehen dän. _2. Mos. 17,
2. 7. 4. Mos. 14, 22. Ebr. 3, 17._
10. Dat Ik veertig Jahr Möh harr mit düt Volk un sprok: Dat sünd Lüd, de
ehr Hart ümmer den unrechten Weg will un de Min Weg nich lernen wöllt.
11. Dat Ik in Min Torn swören dä: Se schüllt nich to Min Ruh her kamen.
_4. Mos. 14, 23. Ps. 106, 26. Ebr. 3, 18._
De 96. Psalm.
1. Singt den HErrn en nie Leed; singet den HErrn alle Welt. _Ps. 98, 1._
2. Singt den HErrn un lavt Sin Namen, predigt een Dag na den annern Sin
Heil. _1. Chron. 17, 23._
3. Vertellt mank de Heiden Sin Ehr, mank alle Völker Sin Wunner.
4. Denn de HErr is grot un hoch to laven, He is wunnerbar öwer alle
Götter. _Ps. 95, 3. Sir. 43, 31._
5. Denn all de Götter sünd Götzen, awer de HErr hett den Himmel makt.
_Jes. 41, 24. 29._
6. Dat steiht herrlich un prächtig vör Em, un dat geiht gewaltig un
köstlich to in Sin Hilligdom.
7. Ji Völker, bringt her den HErrn, bringt her den HErrn Ehr un Macht.
_Ps. 29, 1._
8. Bringt her na den HErrn de Ehr för Sin Namen, bringt Geschenk un kamt
in Sin Vörhöf, _Ps. 138, 5._
9. Bedet an den HErrn in hilligen Smuck, lat alle Welt vör Em bang wesen.
_Ps. 29, 2._
10. Seggt mank de Heiden, dat de HErr König is un Sin Riek torecht makt
hett so wiet as de Welt is, dat dat blieven schall, un de Völker recht
richten deiht.
11. Himmel freu di, un Eer wes’ fröhlich, lat de See brusen un wat darin
is. _Jes. 49, 13._
12. Lat dat Feld fröhlich sin un Allns, wat darup is, un lat grotspreken
alle Böm in den Wold, _Ps. 132, 9._
13. Vör den HErrn, denn He kummt, denn He kummt, to richten dat Eerdriek.
He ward den Eerdborr richten mit Gerechtigkeit un de Völker mit Sin
Wahrheit.
De 97. Psalm.
1. De HErr is König, daröwer lat dat Eerdriek sik freuen un de Inseln
fröhlich sien, so veel vun ehr sünd. _2. Mos. 15, 18._
2. Wolken un Dunkel sünd um Em her, Gerechtigkeit un Gericht is de
Festung vun Sin Stohl. _Ps. 89, 15._
3. Füer geiht vör Em her un stekt Sine Fiende rund rum an. _Ebr. 12, 29._
4. Sine Blitze lücht up den Eerdborr, dat Eerdriek süht dat un ward bang.
_Ps. 77, 17. Nah. 1, 5._
5. Bargen smöllt as Wass vör den HErrn, vör den Herrscher öwer den ganzen
Eerdborr. _Jes. 24, 18._
6. De Himmel verkündigt Sin Gerechtigkeit un alle Völker seht Sin Ehr.
_Ps. 19, 2._
7. Schamen möt sik All, de de Bilder deenen doht un sik mit de Götzen
rühmt. Bed’t Em an, all ji Götter! _2. Mos. 20, 4. Ebr. 1, 6._
8. Zion hört dat un is froh; un de Döchter vun Juda sünd fröhlich, HErr,
öwer Din Regiment.
9. Denn Du, HErr, büst de Högste in alle Lannen, Du büst veel gröter, as
alle Götter. _Ps. 92, 9._
10. De ji den HErrn lev hebbt, hass’t dat Böse. De HErr bewahrt Sine
Hilligen ehr Seelen, vun de Gottlosen ehr Hand ward He se retten. _Amos.
5, 14. 15._
11. Den Gerechten mutt dat Licht ümmer wedder upgahn, un Freud de frommen
Harten. _Ps. 18, 29. 112, 4._
12. Ji Gerechten, freut jug vun den HErrn un dankt Em un pries’t Sin
Hilligkeit! _Ps. 32, 11. 33, 1. 30, 5._
De 98. Psalm.
1. En Psalm.
Singt den HErrn en nie Leed, denn He deiht Wunner. He siegt mit Sin
rechte Hand un mit Sin hilligen Arm. _Ps. 96, 1. Jes. 51, 9._
2. De HErr lett Sin Heil verkündigen, vör de Völker lett He Sin
Gerechtigkeit apenbaren.
3. He denkt an Sin Gnad un Wahrheit för dat Hus Israel. De End vun alle
Welt süht unse GOtt Sin Heil. _Jes. 52, 10._
4. Juchet vör den HErrn, alle Welt, singt, pries’t un lavt,
5. Lavt den HErrn mit Harpen, mit Harpen un mit Psalmen,
6. Mit Trompeten un Basunen, juchet vör den HErrn, den König!
7. Lat de See brusen un wat darin is, de Eerdborrn un de darup wahnt.
_Ps. 96, 11._
8. De Waterström sünd vergnögt un alle Bargen schüllt fröhlich sin,
9. Vör den HErrn; denn He kummt, dat Eerdriek to richten. He ward den
Eerdborrn richten mit Gerechtigkeit un de Völker mit Recht. _Ps. 9, 9.
50, 3. 96, 13._
De 99. Psalm.
1. De HErr is König, darum bevt de Völker; He sitt up Cherubim, darum
rögt sik de Welt. _Ps. 93, 1. 80, 1. 2. Sam. 4, 4._
2. De HErr is grot to Zion un hoch öwer alle Völker. _Ps. 48, 2._
3. Lat uns danken Din groten un wunderbarlichen Namen, de da hillig is.
4. In düssen König sin Riek hett man dat Recht leef. Du gifst
Frömmigkeit, Du schaffst Gericht un Gerechtigkeit in Jacob. _Jes. 9, 7._
5. Erhevt den HErrn, unsen GOtt, bedt an to Sin Fotschemel, denn He is
hillig. _Jes. 6, 3._
6. Moses un Aaron mank Sin Presters un Samuel mank de, de Sin Namen
anropt, se repen an den HErrn un He erhör se. _2. Mos. 14, 15._
7. He red mit se dörch en Wolkensul; se heeln Sine Tügnisse un Gebote, de
He se geven dä.
8. HErr, Du büst uns’ GOtt, Du erhörst se, Du GOtt vergifst se un strafst
ehr Dohn.
9. Sprekt grot vun den HErrn, unsen GOtt, un bedt an up Sin hilligen
Barg, denn de HErr, uns’ GOtt, is hillig. _Ps. 3, 5._
De 100. Psalm.
1. En Dankpsalm.
Juchet den HErrn, alle Welt! _Ps. 66, 2. 117, 1._
2. Deent den HErrn mit Freuden. Kamt vör Sin Angesicht mit fröhlichen
Sang. _Ps. 2, 11. 95, 2._
3. Erkennt, dat de HErr GOtt is! He hett uns makt un nich wi sülvst, to
Sin Volk un to Schap up Sin Weid! _Ps. 95, 7._
4. Gaht to Sine Dohre in mit Danken, to Sin Vörhöf mit Laven. Dankt Em,
lavt Sin Namen!
5. Denn de HErr is fründlich un Sin Gnad duert ewig, un Sin Wahrheit up
ewig. _Ps. 117, 2._
De 101. Psalm.
En Psalm vun David.
1. Vun Gnad un Wahrheit will ik singen un Di, HErr, Lof seggen.
2. Ik handel vörsichtig un redlich bi de, de mi tohört, un wandel trulich
in min Hus.
3. Ik nehm mi keen böse Sak vör. Ik haß den Övertreder un lat em nich bi
mi blieven.
4. En verkehrt Hart mutt vun mi wieken, den Bösen lied ik nich. _Ps. 6,
9._
5. De sin Neegsten heemlich verleumden deiht, den vertilg ik. Ik mag den
nich, de stolte Geberden un hogen Moth hett. _Ps. 15, 3._
6. Min Ogen seht na de Truen int Land, dat se bi mi wahnen doht, un ik
hef geern fromme Deener.
7. Falsche Lüd hol ik nich in min Hus, de Lögner gedeiht bi mi nich.
_Spr. 13, 5._
8. Fröh vertilg ik alle Gottlosen int Land, dat ik all de, de Unrecht
doht, utrott ut den HErrn Sin Stadt.
De 102. Psalm.
1. En Gebet vun den Elenden, wenn he bedrövt is un sin Klag vör den HErrn
utschütten deiht.
2. HErr, hör min Gebet un lat min Schrien to Di kamen. _Ps. 5, 2. 17, 1._
3. Verbarg Din Angesicht nich vör mi in de Noth, neeg Din Ohren to mi;
wenn ik Di anropen doh, so erhör mi bald! _Ps. 13, 2._
4. Denn min Dag’ sünd vergahn as en Rook, un min Knaken sünd verbrennt as
en Brand.
5. Min Hart is slan un verdrögt as Gras, dat ik ok vergeten doh, min Brod
to eten.
6. Min Gebeen klevt an min Fleesch vör Hulen un Süfzen.
7. Ik bün gliek as en Rohrdommel in de Wüstenie, ik bün gliek as en
Steenul in de terstörten Städte.
8. Ik wak un bün as en eensam Vagel up dat Dack.
9. Däglich lacht mi mine Fiende ut un de öwer mi spotten doht, swört bi
mi.
10. Denn ik eet Asch as Brod un misch min Gedränk mit Weenen, _Hiob. 3,
24. Ps. 80, 6._
11. Vör Din Drauen un Din Torn, dat Du mi upbört un wedder up de Eer
stött hest.
12. Min Dag’ sünd darhen as en Schatten un ik verdorr as Gras. _Ps. 90,
5. Hiob. 14, 2._
13. Du awer, HErr, blivst ewiglich un Din Gedächtniß för un för.
14. Du wullest Di upmaken un öwer Zion erbarmen, denn dat is Tied, dat Du
se gnädig büst, un de Stunn is kamen.
15. Denn Din Knechten wüllt geern, dat se bu’t war un sehn geern, dat ehr
Steen un Kalk toricht war; _Ps. 51, 20._
16. Dat de Heiden den HErrn Sin Namen fürchten doht, un alle Könige up de
Eer Din Ehr;
17. Dat de HErr Zion bu’t un Sik sehn leet in Sin Ehr.
18. He kehrt sik to de Verlatenen ehr Gebet un versmäht ehr Gebet nich.
19. Dat ward schreven up de Nakamen, un dat Volk, dat eerst erschaffen
warrn schall, ward den HErrn laven.
20. Denn He süht vun Sin hillige Högde un de HErr süht vun den Himmel up
de Eer, _Ps. 14, 2._
21. Dat He den Gefangenen sin Aechsen hört un los mak den Dod sin Kinner;
22. Up dat se to Zion predigen den HErrn Sin Namen un Sin Lof to
Jerusalem.
23. Wenn de Völker tosamen kamt un de Königrieke, den HErrn to deenen.
24. He demödigt up den Weg min Kraft, He verkörrt min Dag’.
25. Ik segg: Min HErr, nimm mi nich weg in de Hälfte vun mine Dag’! Dine
Jahr duert vun Ewigkeit to Ewigkeit. _Ps. 61, 7._
26. Du hest vördem den Grund to de Eer leggt un de Himmel sünd dat Wark
vun Din Hann. _Ps. 89, 12. Ebr. 1, 10._
27. Se ward vergahn, awer Du blifst. Se ward all old warrn as en Gewand,
se ward verwandelt as en Kleed, wenn Du se verwandeln warrst,
28. Du awer blifst, as Du büst un Dine Jahr nehmt keen Enn!
29. Din Knechten ehr Kinner ward blieven un ehr Samen ward vör Di
gedeihn. _Ps. 69, 37._
De 103. Psalm.
1. En Psalm vun David.
Lav den HErrn, min Seel, un wat in mi is Sin hilligen Namen. _Ps. 104, 1.
35._
2. Lav den HErrn, min Seel, un vergeet nich, wat He di Gudes dahn hett.
3. De di all din Sünn vergeven un all dine Gebreken heel maken deiht.
_Ps. 6, 3. 147, 3._
4. De din Leven vun dat Verdarven erlöst, de di krönen deiht mit Gnad un
Barmhartigkeit. _Ps. 5, 13._
5. De din Mund fröhlich makt, so dat du wedder jung warrst as en Adler.
_Hiob. 33, 25. Jes. 40, 31._
6. De HErr schafft Gerechtigkeit un Recht för Alle, de Unrecht lieden
doht. _Ps. 99, 4._
7. He hett Moses Sin Weg weten laten, de Kinner Israel Sin Dohn.
8. Barmhartig un gnädig is de HErr, geduldig un vun grote Gudheit. _2.
Mos. 34, 6. Ps. 86, 5._
9. He ward uns nich ümmer unse Sünn vörholn, noch up ewig se uns
nadragen. _Jes. 57, 16._
10. He handelt nich mit uns na unse Sünden un vergellt uns nich na unse
Missedaht.
11. Denn so hoch de Himmel öwer de Eer is, lett He Sin Gnad mächtig sien
öwer de, de Em fürchten doht.
12. So wiet de Morgen vun den Abend af is, lett He unse Övertredung vun
uns feern sien.
13. As sik en Vader öwer sine Kinner erbarmen deiht, so erbarmt Sik de
HErr öwer de, de Em fürchten doht.
14. Denn He weet, wat vör en Wes’wark wi sünd, He denkt daran, dat wi
Dreck sünd. _Hiob. 10, 9._
15. En Minsch is in sin Leven as Gras, he blöht as en Blom up dat Feld;
_1. Pet. 1, 24._
16. Wenn de Wind daröwer weiht, so is se nich mehr da, un ehr Stell kennt
se nich mehr. _Ps. 37, 10._
17. De HErr Sin Gnad awer duert vun Ewigkeit to Ewigkeit öwer de, de Em
fürchten doht, un Sin Gerechtigkeit up Kinneskind, _Klagel. 3, 22. Luk.
1, 50._
18. Bi de, de Sin Bund holt un an Sine Gebote denkt, dat se darna doht.
19. De HErr hett Sin Stohl in den Himmel upstellt, un Sin Königriek
herrscht öwer Allns. _Ps. 9, 8._
20. Lavt, ji Engel, den HErrn, ji starke Helden, de ji Sin Befehl
utrichten doht, dat man hör de Stimm vun Sin Wort. _Dan. 7, 10._
21. Lavt den HErrn, all Sin Heerscharen, Sin Deener, de ji Sin Willen
doht! _Joel. 2, 11._
22. Lavt den HErrn, all Sine Werke, an alle Orten vun Sin Herrschaft! Lav
den HErrn, min Seel!
De 104. Psalm.
1. Lav den HErrn, min Seel! HErr, min GOtt, Du büst öwer de Maaten
herrlich, Du büst schön un prächtig kleedt. _Ps. 103, 1. 22._
2. Licht is Din Kleed, dat Du anhest; Du bredst den Himmel ut as en
Teppich; _1. Joh. 1, 5. Jes. 40, 22. 44, 24._
3. Du wölbst Sin Bawerdeel mit Water; Du fahrst up de Wolken, as up en
Wagen; un geihst up den Wind sin Flünken. _1. Mos. 1, 7. Ps. 33, 7._
4. De Du Din Engel to Wind’n maken deihst un Din Deener to Füerflammen;
_Ebr. 1, 7._
5. De Du dat Eerdriek gründen deihst up sin Grundfest, dat dat blift
ümmer un ewig.
6. Mit de Deep bedeckst Du dat, as mit en Kleed un Water staht öwer de
Bargen.
7. Awer vun Din Schell’n lopt se weg, vun Din Dunner fahrt se darhen.
_Hiob. 37, 4. 5. Ps. 18, 14. 15._
8. De Bargen gaht hoch hervör un de Breden sett sik dal na den Ort, den
Du se gründt hest.
9. Du hest en Grenz sett, daröwer kamt se nich un möt nich wedder dat
Eerdriek bedecken. _1. Mos. 1, 9._
10. Du letst Borns quellen in de Gründ’, dat de Water twischen de Bargen
henfleet. _Ps. 74, 15._
11. Dat alle Thiern up dat Feld drinkt un dat Wild sin Döst löschen doh.
12. An desülvigen sitt de Vageln unner den Himmel un singt mank de
Twiegen.
13. Du makst de Bargen vun baben heraf natt, Du makst dat Land vull
Frücht, de Du schaffen deihst. _Ps. 65, 11._
14. Du letst Gras wassen för dat Veeh un Saat, de Minschen to Nutz, dat
Du Brod ut de Eer bringen deihst. _5. Mos. 11, 15. Ps. 147, 8. Sir. 38,
4._
15. Un dat de Wien den Minschen sin Hart erfreuen deiht un sin Gestalt
schön ward vun Oel, un dat Brod den Minschen sin Hart stärken deiht.
16. Dat den HErrn Sine Böm vull Saft staht, de Cedern vun Libanon, de He
plant hett.
17. Darsülvst buet de Vageln ehr Nest un de Storch wahnt up de Dannböms.
18. De hogen Bargen sünd de Gemsen ehr Toflucht un de Steenklüfte de
Kaninken ehr.
19. Du makst den Maand, dat Jahr darna to delen, de Sünn weet ehr
Unnergang.
20. Du makst Düsterniß, dat dat Nacht ward, denn rögt sik alle willen
Thiern.
21. De jungen Löwen, de da brüllt na den Rov un ehr Spies sökt vun GOtt.
22. Wenn awer de Sünn upgahn deiht, makt se sik darvun un leggt sik in
ehr Kulen. _Hiob. 37, 8._
23. So geiht denn de Minsch ut an sin Arbeit un an sin Ackerwark bet an
den Abend.
24. HErr, wa sünd Dine Werke so grot un veel! Du hest se all wieslich
anordnet un de Eer is vull vun Din Göder. _Ps. 92, 6._
25. De See, de so grot un wiet is, dar wimmelt dat ahn Tall, beide, grote
un lütte Deerter.
26. Darsülvst gaht de Scheep, dar sünd Wallfisch, de Du makt hest, dat se
darin speelt.
27. Dat tövt Allns up Di, dat Du se Spies geven deihst to sin Tid. _Ps.
145, 15._
28. Wenn Du se geven deihst, so sammelt se, wenn Du Din Hand updeihst, so
ward se mit Göder satt makt.
29. Verbargst Du Din Angesicht, so ward se bang, nimmst Du ehr Athem weg,
so vergaht se un ward wedder to Eer.
30. Letst Du Din Athem ut, so ward se schafft, un Du makst de Eer ehr
Gestalt nie.
31. Den HErrn Sin Ehr is ewig, de HErr hett en Wolgefallen an Sine Werke.
_Weish. 11, 25._
32. He kiekt de Eer an, so bewert se, He röhrt de Bargen an, so rokt se.
_Ps. 144, 5._
33. Ik will den HErrn singen min Levenlang un min GOtt laven, so lang ik
bün. _Ps. 63, 5._
34. Min Red mutt Em wolgefallen. Ik freu mi öwer den HErrn.
35. De Sünner möt all warrn uppe Eer un de Gottlosen nich mehr sin. Lav
den HErrn, min Seel! Halleluja! _Ps. 7, 10._
De 105. Psalm.
1. Dankt den HErrn un predigt Sin Namen, verkündigt Sin Dohn mank de
Völker; _Jes. 12, 4._
2. Singt vun Em un lavt Em, red’t vun all Sine Wunner;
3. Pries’t Sin hilligen Namen, de ehr Hart freu sik, de den HErrn söken
doht;
4. Fragt na den HErrn un na Sin Macht, sökt Sin Angesicht allerwärts;
_Ps. 27, 8._
5. Denkt an Sine Wunnerwerke, de He dahn hett, an Sine Wunner un an Sin
Wort;
6. Ji, Samen vun Abraham, Sin Knecht, ji Kinner vun Jacob, Sin
Uterwählten!
7. He is de HErr, unse GOtt, He richt in alle Welt.
8. He denkt ewiglich an Sin Bund un dat Wort, dat He verheten up veele
Dusend för un för.
9. Den He makt hett mit Abraham un an den Eed mit Isaak;
10. Un stell datsülvige Jacob to en Recht un Israel ton ewigen Bund;
11. Un sprok: Di will Ik dat Land Canaan geven, dat Los vun ju Arfdeel;
12. As se wenig un gering weern un Fremde darin.
13. Un se trocken vun Volk to Volk, vun een Königriek to en anner Volk.
_1. Mos. 12, 1. 13, 18._
14. He leet keen Minsch se Schaden dohn un straft Könige wegen se. _1.
Mos. 20, 3-7._
15. Rögt Mine Gesalvten nich an un doht Mine Propheten keen Leed an.
16. Un He leet en dühre Tid in dat Land kamen un nehm allen Vörrath vun
Brod weg. _1. Mos. 41, 54._
17. He schick en Mann vör se her; Joseph ward ton Knecht verkofft. _1.
Mos. 37, 28._
18. Se dwungen sin Föt in den Stock, Sin Lief muß in Isen liggen. _1.
Mos. 39, 20._
19. Bet dat Sin Wort keem un den HErrn Sin Red em dörchlüterte.
20. Dar schick de König hen un leet em los geven, de HErr öwer Völker
befohl, em rut to laten. _1. Mos. 41, 14._
21. He sett em ton HErrn öwer sin Hus, ton Herrscher öwer all sin Göder.
_1. Mos. 41, 40._
22. Dat He sine Fürsten unnerwiesen dä na sine Wies un sin Öllsten
Wiesheit lehren dä.
23. Un Israel trock in Egypten un Jacob ward en Frömde in Ham sin Land.
_1. Mos. 46, 1._
24. Un He leet Sin Volk stark wassen un makt se mächtiger, as ehre
Fiende. _2. Mos. 1, 7. 12._
25. He verkehrte jene ehr Hart, dat se sin Volk gram warn un dachten, Sin
Knechten mit List to dämpen. _2. Mos. 1, 10. Weish. 17, 2._
26. He schick Sin Knecht Moses, Aaron, den He harr utwählt. _4. Mos. 3,
10._
27. Desülvigen dähn ehr Teken mank ehr un Sine Wunner in Ham sin Land.
_2. Mos. 7, 10. Ps. 106, 22._
28. He leet Düsterniß kamen un makt dat dunkel, un weern nich ungehorsam
Sin Wort.
29. He verwandel ehr Water in Blod un makt ehr Fisch dod. _2. Mos. 7, 20._
30. Ehr Land wimmelt vun Poggen, in ehr König sin Kamern. _2. Mos. 8, 6._
31. He sprok: Dar kam Gewörm, Lüs in all ehr Grenzen. _Ps. 78, 45._
32. He gev se Hagel as Regen, Füerflammen in ehr Land;
33. Un slog ehr Wienstöck un Fiegenböm un brok de Böm in ehr Grenz entwei.
34. He sprok: Do kemen Heuschrecken un Käfer ahn Tall.
35. Un de freten all dat Gras in ehr Land un freten de Frücht up dat Feld.
36. Un slog all Eerstgebort in Egypten, all ehr eersten Arven. _2. Mos.
12, 29._
37. Un föhr se ut mit Sülver un Gold un weer keen Gebreklige mank ehr
Stämm. _2. Mos. 12, 35._
38. Egypten weer froh, dat se uttrecken dähn, denn ehr Furcht weer up se
fullen.
39. He bred en Wolk ut as en Dek un en Füer des Nachts to lüchten. _2.
Mos. 13, 21._
40. Se bed’n, da leet He Wachteln kamen un He makt se satt mit
Himmelsbrod. _2. Mos. 16, 13. Joh. 6, 31._
41. He mak den Felsen apen, da floten Water ut, dat Beek in de dröge
Wüste lopen dähn. _2. Mos. 17, 6._
42. Denn He dach an Sin hillig Wort, dat He to Abraham, Sin Knecht, red
harr. _1. Mos. 22, 16._
43. Also föhr He Sin Volk ut mit Freuden, un Sin Uterwählten mit Juchen;
44. Un gev se de Heiden ehr Länder, dat se de Völker ehr Göder innehmen
dähn, _Jes. 1, 1. 3. 4. 6._
45. Up dat se hollen schüllt Sin Rechte un Sin Gesetze bewahren.
Halleluja!
De 106. Psalm.
1. Halleluja.
Dankt den HErrn, denn He is fründlich un Sin Gnad duert ewig. _Ps. 107,
1._
2. Wokeen kann den HErrn Sine groten Dahten utreden un all Sin Lof
priesen? _2. Mos. 15, 1._
3. Glückselig sünd de, de dat Gebot holt un alle Tieden Recht doht! _Spr.
19, 16._
4. HErr, denk an mi, na de Gnad, de Du Din Volk verspraken hest; bewies
uns Din Help! _Neh. 5, 19. 13, 31._
5. Dat wi sehn mögt Dine Uterwählten ehr Wolfahrt un uns freuen, dat dat
Din Volk so wol geiht un uns rühmen mit Din Arvdeel.
6. Wi hebbt sündigt samt uns Vaders, wi hebbt övel handelt un sünd
gottlos west. _Klagel. 3, 42. Dan. 9, 5._
7. Uns Vaders in Egypten wulln Dine Wunner nich verstahn, se dachen nich
an Din grote Gnad un weern ungehorsam an de See, nemlich an de Schilfsee.
8. He hülp se awer um Sin Namen wegen, dat He Sin Macht bewiesen schull.
9. Un He scholl de Schilfsee, do warr he drög un föhr se dörch de Deep,
as in en Wüst. _2. Mos. 14, 21._
10. Un hölp se vun den sin Hand, de se hassen dä, un erlös se vun den
Fiend sin Hand. _Luk. 1, 71._
11. Un de Waters versöpen ehr Weddersakers, dat nich een öwer bleev. _2.
Mos. 4, 28. 4. Mos. 21, 35. 2. Mos. 8, 31. Joh. 8, 22._
12. Da glövten se an Sin Wort un sungen Sin Lof.
13. Awer se vergeten bald Sin Wark, se tövten nich up Sin Rath.
14. Un se warn lüstern in de Wüstenie un versöchten GOtt in de Wildnis.
_4. Mos. 11, 4._
15. He awer gev se ehr Bed un schick se genog, bet se darvör ekeln dä.
16. Un se empörten sik gegen Moses in dat Lager, gegen Aaron, den HErrn
Sin Hilligen. _2. Mos. 16, 2. 17, 3._
17. De Eer dä sik up un slok Dathan över un deck de Abiram sin Hupen to.
_4. Mos. 16, 31._
18. Un Füer warr unner ehren Hupen ansteken, de Flamm’ verbrenn de
Gottlosen. _4. Mos. 16, 35._
19. Se makten en Kalv in Horeb un beeden an dat gaten Bild. _2. Mos. 32,
4._
20. Un verwandelten ehr Ehr in en Bild vun en Ossen, de Gras freet. _Röm.
1, 23._
21. Se vergeten GOtt, ehr HEiland, de so grote Dinge in Egypten dahn harr,
22. Wunner in Ham sin Land un gruliche Daten an de Schilfsee.
23. Un He sprok, He wull se vertilgen, wenn nich Moses, Sin Uterwählte,
den Riß uphollen harr, Sin Grimmigkeit aftowenden, up dat He se nich ganz
verdarven dä. _2. Mos. 32, 10. 4. Mos. 14, 11-12. Ezech. 13, 5._
24. Un se verachteten dat leeve Land, se glovten Sin Wort nich. _4. Mos.
14, 2._
25. Se murrten in ehr Hütten, se gehorchten den HErrn Sin Stimm nich.
26. Un He heev up Sin Hand gegen se, dat He se dalslagen dä in de
Wüstenie. _4. Mos. 14, 23._
27. Un ehr Samen mank de Heiden smieten un se in de Länder verstreuen dä.
28. Un se hungen sik an de Baal-Peor un eten vun de doden Götzen ehr
Opfer. _4. Mos. 25, 3._
29. Un vertörnten Em mit ehr Dohn; dar keem ok de Plag mank se.
30. Da trä Pinehas hento un mak de Sak eben, da war de Plag afwehrt, _4.
Mos. 25, 7._
31. Un warr em rekent to Gerechtigkeit vun Geslecht to Geslecht ewiglich.
_1. Mos. 15, 6._
32. Un se vertörnten Em an dat Strietwater un gungen Moses bös to Lief.
_2. Mos. 17, 3._
33. Denn se bedrövten em dat Hart, so dat em etliche Wör’ entfohrten.
34. Ok vertilgten se de Völker nich, as se doch de HErr befahlen harr;
_5. Mos. 7, 1. 2. 12, 2. 3._
35. Sonnern se mengten sik mank de Heiden un lehrten de ehr Dohn,
36. Un deenten ehr Götzen, de gerahten ehr ton Argerniß.
37. Un se opferten ehr Söhns un Döchter de Düvels, _3. Mos. 18, 21._
38. Un vergoten unschuldig Blod, ehr Söhns un ehr Döchter ehr Blod, de se
de Götzen vun Canaan opfern dähn, dat dat Land mit Blodschulden bedeckt
ward;
39. Un makten sik unrein mit ehr Werke un dreven Horeri mit ehr Dohn.
40. Do ergrimm den HErrn Sin Torn öwer Sin Volk un kreg en Gruel an Sin
Arf. _Richt. 2, 14._
41. Un gev se in de Heiden ehr Hand, dat öwer se herrschen dähn, de ehr
gram weern.
42. Un ehr Fiende makten se bang un warn kleen makt unner ehr Hann.
43. He rett se veelmals, awer se vertörnten Em mit ehr Vörnehmen un warn
wenig wegen ehr Missedaht.
44. Un He seeg ehr Noth, as He ehr Klag hören dä,
45. Un dach an Sin Bund, de He mit se makt harr un dat gereute Em na Sin
grote Gnad;
46. Un leet se to Barmhartigkeit kamen vör Alle, de se fungen harrn.
47. Help uns, HErr, uns GOtt, un bring uns tosamen ut de Heiden, dat wi
danken Din hilligen Namen un rühmen Din Lof. _5. Mos. 30, 3._
48. Gelavt si de HErr, Israel GOtt, vun Ewigkeit to Ewigkeit un alle Welt
segg: Amen! Halleluja! _Ps. 72, 18._
De 107. Psalm.
1. Dankt den HErrn, denn He is fründlich un Sin Gnad duert ewiglich! _Ps.
106, 1._
2. So schüllt seggen de, de erlöst sünd dörch den HErrn, de He ut de Noth
erlöst hett.
3. Un de He ut de Länner tosamen bröcht hett, vun Upgang, vun Dalgang,
vun Norden un vun de See;
4. De irr gahn dän in de Wüstenie, up ungebahnte Weg’ un funnen keen
Stadt, wo se wahnen kunnen.
5. Hungrig un döstig un ehr Seel verkamen;
6. Un se to den HErrn reepen in ehr Noth un He se rett ut ehr Angst. _Ps.
22, 6._
7. Un He föhr se en richtigen Weg, dat se gahn dähn na de Stadt, wo se
wahnen kunnen;
8. De schüllt den HErrn danken för Sin Gudheit un för Sine Wunner, de He
an de Minschenkinner deiht,
9. Dat He de döstigen Seelen satt makt un füllt de hungrige Seel mit
Gudes. _Luk. 1, 53._
10. De da sitten mussen in Düsterniß un Dodesschatten, fungen Twang un
Isen.
11. Dewiel dat se GOtt Sin Gebote ungehorsam west weern un den Högsten
Sin Gesetz schänd harrn;
12. Darum muß ehr Hart mit Unglück plagt warrn, dat se dar liggen dän un
Nüms se hülp;
13. Un se to den HErrn ropen dän in ehr Noth un He se helpen dä ut ehr
Angst.
14. Un se ut de Düsterniß un dat Dunkel föhr un ehr Bann entwei rieten dä:
15. De schüllt den HErrn danken för Sin Gnad un för Sine Wunner, de He an
de Minschenkinner deiht,
16. Dat He iserne Döhren entwei brickt un iserne Riegel tweisleiht.
17. De Narren, de plagt ward wegen ehr Övertredung un wegen ehr Sünn,
18. Dat se ekel vör alle Spies un warn dodkrank. _Sir. 38, 15._
19. Un se to den HErrn reepen in ehr Noth un He se helpen dä ut ehr
Angst. _v. 13. Luk. 17, 13._
20. He schick Sin Wort un mak se gesund un rett se, dat se nich storven;
_Weish. 16, 12._
21. De schüllt den HErrn danken för Sin Gudheit un för Sine Wunner, de He
an de Minschenkinner deiht,
22. Un Dank opfern un vertellen Sine Werke mit Freuden. _Ps. 50, 14. 116,
17._
23. De mit Scheep up de See fahren dän un ehr Handel up grote Waters
dreven;
24. De den HErrn Sine Werke erfahren hebbt un Sine Wunner in de See,
25. Wenn He spreken un en Stormwind upregen dä, de de Wellen upwöhl,
_Jon. 1, 4._
26. Un fohren up na den Himmel un fohren in den Afgrund, dat ehr Seel vör
Angst verzagen dä,
27. Dat se danzten un wackelten as en bedrunken Kerl un wussen keen Rath
mehr,
28. Un se to den HErrn schregen in ehr Noth un He se ut ehr Angst föhr,
_v. 13. 19. Matth. 8, 25._
29. Un He mak dat Unwedder still, dat de Waggen sik leggen dän,
30. Un se vergnögt warn, dat dat still warn weer un He se to Land bröch
na ehr Wunsch:
31. De schüllt den HErrn danken för Sin Gudheit un för Sine Wunner, de He
an de Minschenkinner deiht,
32. Un Em in de Gemeen priesen un bi de Olen laven.
33. He makt Beeke drög un lett Waterquellen utdrögen, _1. Kön. 17, 7._
34. Dat en fruchtbar Land nicks dregen dä wegen ehr Bosheit, de darin
wahnen dä.
35. He makt de Wüstenie to en Waterpol un in dat dröge Land makt He
Waterquellen;
36. Un de Hungrigen sett He darhen, dat se en Stadt gründen dän, wo se
wahnen kunnen,
37. Un de Ackers beseien un Wienbarge planten kunnen, de alle Jahr
Frucht brochten;
38. Un He segen se, dat se sik vermehrten un gev se veel Veeh.
39. Darna würn se dal drückt un swach makt vun de Bösen, de se dwungen un
unner kregen harrn,
40. Un Verachtung wür up de Fürsten utschüdd, dat Allns dösig un wüst
weer; _Hiob. 12, 21. Jes. 40, 23._
41. Awer He schützt de Armen vör dat Elend un sin Geslecht vermehrt He as
en Schapheer.
42. All düt ward de Frommen sehn un sik freun, un alle Bosheit ward dat
Mul stoppt warrn. _Hiob. 22, 19._
43. Wokeen is klok un behollt düt? So warn se marken, wa veel Woldaht de
HErr erwiesen deiht.
De 108. Psalm.
1. En Psalmleed vun David.
2. GOtt, dat is min rechte Ernst, ik will singen un dichten, min Ehr ok.
_Ps. 16, 9._
3. Wol up, Psalter un Harpen! Ik will fröh up sin.
4. Ik will Di danken, HErr, mank de Völker, ik will Di Lof singen mank de
Lüd. _Ps. 57, 10._
5. Denn Din Gnad geiht so wiet de Himmel is un Din Wahrheit so wiet de
Wolken gaht. _Ps. 36, 6._
6. Erhev Di, GOtt, öwer den Himmel un Din Ehr öwer alle Lann.
7. Up dat Dine leeven Frünn frie ward. Help mit Din rechte Hand un erhör
mi. _Ps. 60, 7._
8. GOtt redt in Sin Hilligdom, daröwer bün ik vergnögt un will Sichem
deelen un den Grund Succoth afmeten.
9. Gilead is min, Manasse is ok min un Ephraim is min Kopp sin Macht,
Juda is min Scepter,
10. Moab is min Waschfatt, ik will min Schoh öwer Edom utstrecken, öwer
de Philister will ik juchen.
11. Wokeen will mi föhren in en faste Stadt? Wokeen hett mi bröcht bet
Edom? _Ps. 60, 11._
12. Hest Du dat nich dahn, GOtt, de Du uns wegstöten un nich mit unse
Heer uttrecken deihst?
13. Schaff uns Bistand in de Noth, denn Minschenhülp is nicks nütz. _Ps.
146, 3. 4._
14. Mit GOtt wüllt wi Dahten dohn; He ward unse Fiende dal pedden. _2.
Sam. 22, 30. Ps. 18, 30._
De 109. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
GOtt, den ik priesen doh, wes’ nich still!
2. Denn se hebbt ehr gottlos un falsch Mul gegen mi updahn un redt gegen
mi mit falsche Tungen;
3. Un se redt giftig gegen mi allerwegen un striet gegen mi ahn Orsak.
4. Darför, dat ik se leef hebben doh, sünd se gegen mi; ik awer bä.
5. Se bewiest mi Bös för Gut un Haß för Leev. _Ps. 35, 12._
6. Sett Gottlose öwer em, un de Satan mutt stahn to sin rechte Hand.
7. Wer sik vun desülvigen lehren lett, den sin Leven mutt gottlos sin un
sin Gebet mutt Sünn sin.
8. Sin Dag’ möt wenig warrn, un sin Amt mutt en Anner kriegen. _Apost. 1,
20._
9. Sin Kinner möt Waisen warrn un sin Wief en Wittfru.
10. Sin Kinner möt in de Irr gahn un bedeln un söken, as de verdorven
sünd.
11. De Wucherer schall utsugen Allns, wat he hett, un Fremde möt sin
Göder plünnern.
12. Un Nüms mutt em wat Gudes dohn, un Nüms erbarmt sik öwer sin Waisen.
13. Sin Nakamen möt utrodt warrn, ehr Nam mutt in dat anner Glid vertilgt
warrn. _Ps. 21, 11._
14. An sin Vaders ehr Missedaht mutt dacht warn vör den HErrn un sin
Moder ehr Sünn mutt nich utdahn warrn. _2. Mos. 20, 5._
15. De HErr mutt se niemals ut de Ogen laten, un ehr Gedächtniß mutt
utrodt warrn uppe Eer.
16. Darum dat he so gar keen Barmhartigkeit harr, sonnern den Elenden un
Armen un den Bedrövten verfolgen dä, dat he em dod maken schull.
17. Un he wull den Fluch hebben, de ward ok öwer em kamen, he wull den
Segen nich, so ward de ok wiet vun em blieven.
18. Un he trock den Fluch an, as sin Hemd, un de is na em rin gahn, as
Water un as Oel in sin Knaken;
19. So ward he em as en Kleed, dat he anhett, un as en Gördel, den he um
den Lief dregen deiht.
20. All düt schall de wedderfahren vun den HErrn, de mi towedder sünd un
Böses gegen min Seel reden doht.
21. Awer Du, HErr, HErr, wes’ Du mit mi wegen Din Namen, denn Din Gnad is
min Trost, rett mi doch!
22. Denn ik bün arm un elend, min Hart is tweislagen in mi. _Ps. 40, 18._
23. Ik fahr darhen as en Schatten, de verdreven ward, un ward weg jagt as
de Heuschrecken. _Hiob. 14, 2. Ps. 144, 4._
24. Min Knee sünd swach vun Fasten un min Fleesch is mager un hett keen
Fett. _Ps. 31, 11._
25. Un ik mutt ehr Spott sin; wenn se mi seht, schüddelt se ehr Köpp.
_Mat. 27, 39._
26. Stah mi bi, HErr, min GOtt, help mi na Din Gnad,
27. Dat se markt, dat düt Din Hand is, dat Du, HErr, so wat deihst.
28. Flucht se, so segen Du. Sett se sik gegen mi, so möt se to Schann
warrn, awer Din Knecht mutt sik freuen. _1. Cor. 4, 12._
29. Min Weddersakers möt mit Schimp antrocken warrn un mit ehr Schann
bekleedt warrn, as mit en Rock. _Ps. 35, 26._
30. Ik will den HErrn veel danken mit min Mund un vun Em grotspreken mank
Veele. _Ps. 22, 23._
31. Denn He steiht to de rechte Hand vun den Armen, dat He em helpen
deiht vun de, de sin Leven verurdeelt. _Ps. 16, 8._
De 110. Psalm.
1. En Psalm vun David.
De HErr sprok to min HErrn: Sett di to min rechte Hand, bet ik din Fiende
to din Schemel vör din Föt leggen doh. _Mat. 22, 44. Ebr. 10, 12._
2. De HErr ward dat Scepter vun din Riek schicken vun Zion. Herrsch mank
dine Fiende.
3. Na din Sieg ward din Volk di willig opfern in hilligen Smuck. Din
Kinner ward di geboren as de Dau ut dat Morgenroth. _Ps. 29, 2. Mich. 5,
6._
4. De HErr hett swaren un dat ward Em nich gerüen: Du büst en Preester
ewiglich, na Melchisedek sin Art. _Ps. 89, 4. Ebr. 5, 6. 6, 20. 7, 17._
5. De HErr to din rechte Hand ward de Könige an den Dag vun Sin Torn
entweibreken.
6. He ward richten mank de Heiden, He ward grote Slachten sla’n, He ward
den Böwersten öwer grote Landen vergahn laten. _Jes. 3, 13. 14._
7. He ward drinken vun de Beek up den Weg, darum ward He den Kopp hoch
holn. _Ps. 69, 2. 3. Joh. 18, 11._
De 111. Psalm.
1. Halleluja.
Ik dank den HErrn vun ganzen Harten in de Frommen ehr Rath un in de
Gemeen.
2. Grot sünd den HErrn Sin Werke, wer up se achten deiht, de hett veel
Lust daran. _Ps. 104, 24._
3. Wat He ordnen deiht, dat is lövlich un herrlich, un Sin Gerechtigkeit
blift up ewig.
4. He hett en Gedächtniß stift vun Sine Wunner, de gnädige un barmhartige
HErr. _Luk. 22, 19._
5. He gift Spies an de, de Em fürchten doht, He denkt ewig an Sin Bund.
_Ps. 34, 10. 37, 19._
6. He lett verkündigen Sin gewaltigen Dahten an Sin Volk, dat He se de
Heiden ehr Arfdeel geven deiht.
7. Sin Hann ehr Warke sünd Wahrheit un Recht, all Sin Gebote sünd
rechtschaffen.
8. Se ward erholn ümmer un ewig un geschehn trulich un redlich.
9. He schickt Sin Volk en Erlösung, He versprickt, dat Sin Bund up ewig
blieven schall, hillig un herrlich is Sin Nam. _Luk. 1, 49._
10. De Furcht vör den HErrn is de Anfang vun de Wiesheit, dat is en gude
Klokheit; wer darna deiht, den sin Lof blift up ewig. _Hiob. 28, 28. Spr.
1, 7. 9, 10. Sir. 1, 16._
De 112. Psalm.
1. Halleluja.
Glücklich is, de den HErrn fürchten deiht, de grote Lust hett to Sine
Gebote. _Ps. 1, 1. 2._
2. Den sin Geslecht ward gewaltig sin up de Eer, de Frommen ehr Geslecht
ward segent sin. _Spr. 20, 7._
3. Riekdom un Överflot ward in ehr Hus sin un ehr Gerechtigkeit blift
ewiglich. _Ps. 34, 10._
4. De Frommen geiht dat Licht up in dat Düster vun den Gnädigen,
Barmhartigen un Gerechten. _Jes. 58, 8._
5. Glücklich is de Mann, de barmhartig is un geern lehnen deiht un sin
Saken so vullföhrt, dat he Nüms Unrecht deiht. _Spr. 14, 21._
6. Denn he ward ewiglich blieven, de Gerechte ward to keen Tid vergeten.
7. Wenn en Plag kamen will, so is he nich bang, sin Hart is nich bang un
höpt up den HErrn. _Sir. 34, 16._
8. Sin Hart is getrost un nich bang, bet he sin Lust an sine Fiend’
köhlen deiht. _Ps. 91, 8._
9. He streut ut un gift de Armen, sin Gerechtigkeit blift ewiglich, sin
Horn ward mit Ehren hoch holn warrn. _2. Cor. 9, 9._
10. De Gottlosen ward dat sehn un dat ward em verdreeten, sin Tähn ward
he tosamen bieten un vergahn. Denn wat de Gottlosen geern wüllt, dat is
verlaren. _Ps. 35, 16._
De 113. Psalm.
1. Halleluja.
Lavt ji den HErrn, Sin Knechte, lavt den HErrn Sin Namen!
2. Gelavt si den HErrn Sin Namen, vun nu an bet in Ewigkeit.
3. Vun de Sünn ehr Upgang bet to ehr Dalgang, si den HErrn Sin Namen hoch
lavt! _Mal. 1, 11._
4. De HErr is hoch öwer alle Heiden, Sin Ehr geiht, so wiet de Himmel is.
5. Wokeen is, as de HErr, uns GOtt? De Sik so hoch sett hett, _2. Mos.
15, 11. Ps. 86, 8. Jes. 57, 15._
6. Un up dat Lütte süht in den Himmel un uppe Eer; _Luk. 1, 48._
7. De den Lütten uprichten deiht vun de Eer un den Armen ut den Dreck in
de Höch treckt, _1. Mos. 41, 40. 41._
8. Dat He em hen setten deiht blangen bi de Fürsten, bi de Fürsten vun
Sin Volk;
9. De de Unfruchtbare int Hus wahnen lett, up dat se en fröhliche
Kinnermoder ward. Halleluja! _1. Mos. 21, 2. 1. Sam. 1, 20. Luk. 1, 57._
De 114. Psalm.
1. As Israel ut Egypten trock, Jacob sin Hus vun dat fremde Volk; _2.
Mos. 12, 41._
2. Dar war Juda sin Hilligdom, Israel sin Herrschaft.
3. De See ward dat gewahr un mak sik darvun, de Jordan dreiht sik
rückwarts. _Jos. 3, 13. 16._
4. De Bargen hüppten as de Lämmer, de lütten Bargen as de jungen Schap.
_Ps. 68, 17._
5. Wat weer di denn, du See, as du di darvun maken däst? Un di, du
Jordan, dat du di rückwarts dreihen däst?
6. Ji Bargen, dat ji hüppen dän, as de Lämmer, ji lütten Bargen as de
jungen Schap?
7. Vör den HErrn bewer de Eer, vör Jacob sin GOtt, _2. Mos. 19, 18._
8. De den Fels in en Waterflot wandeln dä un de Steen in Waterborns. _2.
Mos. 17, 6._
De 115. Psalm.
1. Nich uns, HErr, nich uns, sonnern Din Namen gif Ehr, wegen Din Gnad un
Wahrheit!
2. Warum schüllt de Heiden seggen: Wo is nu ehr GOtt?
3. Awer uns GOtt is in den Himmel, He kann schaffen, wat He will. _Ps.
135, 6._
4. De ehr Götzen sünd Sülver un Gold, vun Minschenhann makt. _Ps. 135,
15._
5. Se hebbt Müler un redt nich; se hebbt Ogen un seht nich; _Weish. 15,
15._
6. Se hebbt Ohren un hört nich; se hebbt Näsen un rükt nich;
7. Se hebbt Hann un griept nich; Föt hebbt se un gaht nich, un snackt
nich dörch ehr Hals. _Hab. 2, 19._
8. De se maken doht, sünd grad ebenso un All, de up se höpen doht.
_Weish. 14, 9._
9. Awer lat Israel up den HErrn höpen, de is sin Hülp un Schild.
10. Lat Aaron sin Hus up den HErrn höpen; de is ehr Hülp un Schild.
11. De den HErrn fürchten doht, höpt up den HErrn; de is ehr Hülp un
Schild.
12. De HErr denkt an uns un segent uns, He segent Israel sin Hus, He
segent Aaron sin Hus;
13. He segent de, de den HErrn fürchten doht, beide, Lütt un Grot.
14. Lat den HErrn jug segen mehr un mehr, jug un ju Kinner.
15. Ji sied den HErrn, de Himmel un Eer makt hett, Sin Gesegnete. _1.
Mos. 26, 29._
16. De Himmel is öwerall den HErrn Sin, awer de Eer hett He de
Minschenkinner geven.
17. De Doden ward Di, HErr, nich laven, noch de, de dal fahren doht in de
Ruh; _Ps. 6, 6. Jes. 38, 18._
18. Sonnern wi lavt den HErrn vun nu bet in Ewigkeit. Halleluja.
De 116. Psalm.
1. Dat is mi leef, dat de HErr min Stimm un min Flehn hörn deiht.
2. Dat He Sin Ohr to mi neegt, darum will ik min Leven lang Em anropen,
3. De Dod sin Bann harrn mi umgeven un Angst vör de Höll harr mi drapen.
Ik keem in Jammer un Noth. _v. 8. Ps. 18, 5. 6. 2. Sam. 22, 5._
4. Awer ik reep den HErrn Sin Namen an: O, HErr, rett min Seel.
5. De HErr is gnädig un gerecht un uns GOtt is barmhartig.
6. De HErr behöd de Eenfoltigen. Wenn ik unnerliggen doh, so helpt He mi.
7. Wes’ nu wedder tofreden, min Seel, denn de HErr deiht di luter Gudes.
_Ps. 42, 6. 12._
8. Denn Du hest min Seel ut den Dod reten, min Oog vun de Thranen, min
Fot vun utglieden.
9. Ik will umhergahn vör den HErrn in de Lebendigen ehr Land. _1. Mos.
17, 1._
10. Ik glöv, darum red ik. Ik warr awer veel plagt. _Röm. 10, 10._
11. Ik sprok in min Vertwieflung: Alle Minschen sünd Lögners. _Röm. 3, 4._
12. Woans schall ik den HErrn vergellen all Sin Woldaht, de He an mi
deiht? _Tob. 12, 2. 5. 7._
13. Ik will den Beker vull Hülp nehmen un den HErrn Sin Namen predigen.
14. Ik will min Gelövniß den HErrn betalen vör all Sin Volk. _Ps. 22, 26._
15. Sin Hilligen ehr Dod ward hoch hollen vör den HErrn.
16. O, HErr, ik bün Din Knecht; ik bün Din Knecht, Din Magd ehr Söhn. Du
hest min Bann entwei reten.
17. Di will ik Dank opfern un den HErrn Sin Namen predigen. _Hos. 14, 3._
18. Ik will min Gelövniß den HErrn betalen vör all Sin Volk. _Ps. 50, 14.
Jon. 2, 10._
19. In de Höf, an den HErrn Sin Hus, in di, Jerusalem. Halleluja.
De 117. Psalm.
1. Lavt den HErrn, alle Heiden! Priest Em, alle Völker!
2. Denn Sin Gnad is öwer uns mächtig un Sin Wahrheit blift öwer uns in
Ewigkeit! Halleluja! _Ps. 100, 5. 2. Mos. 34, 6._
De 118. Psalm.
1. Dankt den HErrn, denn He is fründlich un Sin Gnad besteiht up ewig.
_Ps. 107, 1._
2. Lat Israel nu seggen: Sin Gnad besteiht up ewig. _Ps. 115, 12. 13._
3. Lat nu Aaron sin Hus seggen: Sin Gnad besteiht up ewig!
4. Lat de, de den HErrn fürchten doht, nu seggen: Sin Gnad besteiht up
ewig.
5. In de Angst reep ik den HErrn an, un de HErr erhör mi un tröst mi.
_Jes. 26, 16._
6. De HErr is mit mi, darum bün ik nich bang, wat künnt mi Minschen dohn?
_Ps. 56, 5._
7. De HErr is mit mi, mi to helpen, un ik will min Lust sehn an mine
Fiende. _Ps. 54, 9._
8. Dat is gud up den HErrn to truen un sik nich verlaten up Minschen.
_Ps. 108, 12._
9. Dat is gud up den HErrn truen un sik nich verlaten up Fürsten.
10. Alle Heiden umgevt mi allerwegen, awer in den HErrn Sin Namen will ik
se tonicht hauen.
11. Se umgevt mi allerwegen, awer in den HErrn will ik se tonicht hauen.
_Ps. 17, 11._
12. Se umgevt mi as Immen, se sünd utgahn as en Füer mank Dorns, awer in
den HErrn Sin Namen will ik se tonicht hauen. _5. Mos. 1, 44._
13. Se stöt mi, dat ik fallen schall, awer de HErr helpt mi.
14. De HErr is min Macht un min Psalm un min Heil. _2. Mos. 15, 2. Jes.
12, 2._
15. Man singt mit Freuden vun’n Sieg in de Gerechten ehr Hütten: Den
HErrn Sin rechte Hand behollt den Sieg.
16. Den HErrn Sine Rechte sünd hoch makt, den HErrn Sine Rechte behollt
den Sieg.
17. Ik warr nich starven, sonnern leven un den HErrn Sin Wark verkündigen.
18. De HErr tüchtigt mi wol, awer He gift mi nich in den Dod.
19. Makt mi apen de Dohre vun de Gerechtigkeit, dat ik darin gahn un den
HErrn danken doh. _Jes. 26, 2._
20. Dat is den HErrn Sin Dohr, de Gerechten ward darin gahn.
21. Ik dank Di, dat Du mi demödigt hest un mi helpen deihst. _Ps. 119,
71._
22. De Steen, de de Bulüd wegsmeten hebbt, de is ton Ecksteen warn.
_Matth. 21, 42._
23. Vun den HErrn is dat geschehn un is en Wunner vör unse Ogen,
24. Düt is de Dag, den de HErr maken deiht, lat uns vergnögt un fröhlich
darin sin. _Offenb. 19, 7._
25. O, HErr, help, o HErr, lat wol gelingen! _Joh. 12, 13._
26. Gelavt si de, de do kummt in den HErrn Sin Namen! Wi segent ju, de ju
vun den HErrn Sin Hus sünd.
27. De HErr is GOtt, de uns hell maken deiht. Smückt dat Fest mit
Maibusch bet an de Hörner vun den Altar!
28. Du büst min GOtt un ik dank Di; min GOtt, ik will Di lofpriesen.
29. Dankt den HErrn, denn He is fründlich un Sin Gudheit duert up ewig.
_Ps. 136, 1. 26._
De 119. Psalm.
1. Glücklich sünd de, de uprichtig in ehr Wandel leven, de in den HErrn
Sin Gesetz blieven doht. _Ps. 1, 1. 2. 112, 1._
2. Glücklich sünd de, de Sin Tügnisse hollen, de Em vun ganzen Harten
söken doht.
3. Denn weke up Sin Weg wandelt, de doht nicks Böses.
4. Du hest befahlen, ivrig to erfüllen Din Befehle.
5. O, dat min Leven Din Rechte mit ganzen Ernst holn dä!
6. Wenn ik up Dine Gebote alleen seh, so warr ik nich to Schann.
7. Ik dank Di vun ganzen Harten, dat Du mi lehrst de Gerechtsame vun Din
Gerechtigkeit.
8. Din Recht will ik holn, verlat mi nümmermehr.
9. Woans ward en Jüngling sin Weg ahn Sünd’ gahn? Wenn he sik na Din Wort
holn deiht.
10. Ik sök Di vun ganzen Harten, lat mi nich irr gahn vun Dine Gebode.
11. Ik behol Din Wort in min Hart, up dat ik nich gegen Di sündigen doh.
12. Lavt siest Du, HErr! Lehr mi Dine Rechte! _v. 26. 64. 68._
13. Ik will mit min Lippen vertelln all de Rechte vun Din Mund.
14. Ik freu mi öwer Din Tügnisse ehren Weg, as öwer allerhand Riekdom.
15. Ik red wat Du befahln hest un seh up Dine Weg’.
16. Ik hef Lust to Dine Rechte un vergeet Din Wort nich.
17. Doh Gudes Din Knecht, darmit ik leven un Din Wort holn doh.
18. Mak mine Ogen apen, dat ik seh de Wunner an Din Gesetz.
19. Ik bün en Gast up de Eer, verbarg Dine Gebote nich vör mi. _Ps. 39,
13._
20. Min Seel is termalmt alletied vör Verlangen na Dine Rechte.
21. Du schellst de Stolten, verflucht sünd, de Dine Gebote nich holn
doht. _Jer. 11, 3._
22. Wend vun mi Smach un Verachtung, denn ik hol Din Tügnisse.
23. De Fürsten sitt ok un redt gegen mi, awer Din Knecht redt vun Dine
Rechte. _Ps. 2, 2._
24. Ik hef Lust to Dine Tügnisse, de sünd mine Rathgever.
25. Min Seel liggt in den Dreck, erquick mi na Din Wort.
26. Ik vertell min Weg’ un Du erhörst mi, lehr mi Dine Rechte.
27. Unnerwies mi den Weg vun Dine Befehle, so will ik reden vun Dine
Wunner. _Ps. 105, 2._
28. Ik gräm mi, dat mi dat Hart versmachten deiht, stärk mi na Din Wort.
29. Wend vun mi den falschen Weg un günn mi Din Gesetz.
30. Ik hef de Wahrheit ehren Weg wählt, Din Rechte hef ik vör mi stellt.
31. Ik hang an Dine Tügnisse; HErr, lat mi nich to Schann warrn.
32. Wenn Du min Hart trösten deihst, so lop ik den Weg vun Dine Gebote.
33. Wies mi, HErr, den Weg vun Din Rechte, dat ik se bewahr bet an dat
End.
34. Unnerwies mi, dat ik bewahr Din Gesetz un dat ik dat hol vun ganzen
Harten.
35. Föhr mi up den Stieg vun Dine Gebote, denn ik hef Lust darto.
36. Neeg min Hart to Dine Tügnisse un nich to den Giez.
37. Wend mine Ogen af, dat se nich seht na unnütze Lehr, sonnern erquick
mi up Din Weg.
38. Lat Din Knecht Din Gebot seker för Din Wort holn, up dat ik Di
fürchten doh.
39. Wend vun mi den Schimp, den ik fürchten doh, denn Dine Rechte sünd
leeflich.
40. Süh, ik hef Verlangen na Dine Befehle, erquick mi mit Din
Gerechtigkeit.
41. HErr, lat mi Din Gnad wedderfahrn, Din Hülp na Din Wort.
42. Dat ik antworden kann de, de mi verlästern doht, denn ik verlat mi up
Din Wort. _Ps. 42, 4. 11._
43. Un nimm jo nich vun min Mund dat Wort vun de Wahrheit, denn ik höp up
Dine Rechte. _Jer. 15, 16._
44. Ik will Din Gesetz holn allerwegens, ümmer un ewig.
45. Un ik gah fröhlich min Weg, denn ik sök Dine Befehle.
46. Ik red vun Dine Tügnisse vör Königs un scham mi nich. _Matth. 10, 18.
Röm. 1, 16._
47. Un hef Lust an Dine Gebote un de sünd mi leef.
48. Un bör min Hann up to Dine Gebode, de mi leef sünd un red vun Dine
Rechte.
49. Denk an dat Wort, dat Du to Din Knecht spraken hest, worup Du mi
höpen letst.
50. Dat is min Trost in min Elend; denn Din Wort erquickt mi. _Ps. 19, 8._
51. De Hochfahrigen hebbt ehr Spott an mi, doch wiek ik nich vun Din
Gesetz. _5. Mos. 17, 11._
52. HErr, wenn ik daran denk, woans Du vun de Welt her richt hest, so
warr ik tröst.
53. Ik bün Füer un Flammen öwer de Gottlosen, de vun Din Gesetz afgaht.
54. Dine Rechte sünd min Leed in dat Hus vun min Wallfahrt.
55. HErr, ik denk des Nachts an Din Namen un hol Din Gesetz.
56. Dat is min Schatz, dat ik Din Befehl holn doh.
57. Ik hef seggt, HErr, dat schall min Arfdeel sin, dat ik Din Wort holn
doh.
58. Ik fleh vör Din Angesicht vun ganzen Harten, wes’ mi gnädig na Din
Wort. _Ps. 123, 3._
59. Ik seh mine Weg’ wol an un kehr min Föt na Dine Tügnisse.
60. Ik il’ un lat nich na, Dine Gebode to holn.
61. De Gottlosen ehr Hup berovt mi, awer ik verget Din Gesetz nich.
62. Midden in de Nacht stah ik up, Di to danken för Din Gerechtigkeit ehr
Rechte. _Ps. 42, 9._
63. Ik hol mi to de, de Di fürchten un Din Befehl holn doht.
64. HErr, de Eer is vull vun Din Gudheit; lehr mi Dine Gerechtsame. _Ps.
33, 5._
65. Du deihst Din Knecht Gudes, HErr, na Din Wort.
66. Lehr mi guden Sinn un Wetenschaft, denn ik glov an Dine Gebote.
67. Ehr ik demödigt war, hef ik irrt, nu awer hol ik Din Wort.
68. Du büst gnädig un fründlich, lehr mi Dine Gerechtsame.
69. De Hochfarigen denkt sik Lögen öwer mi up, awer ik hol vun ganzen
Harten Din Befehle. _v. 78. 85._
70. Ehr Hart is dick as Smeer, ik awer hef Lust an Din Gesetz.
71. Dat is mi leef, dat Du mi demödigt hest, dat ik Din Rechte lehrn doh.
72. Din Mund sin Gesetz is mi leever as veel dusend Stück Gold un Sülver.
_Ps. 19, 11._
73. Din Hand hett mi makt un toricht, nu unnerwies mi, dat ik Dine Gebote
lehr. _Hiob. 10, 8._
74. De Di fürchten doht, seht mi un freut sik, denn ik höp up Din Wort.
75. HErr, ik weet, dat Dine Gerichte recht sünd un heft mi trulich
demödigt.
76. Din Gnad mutt min Trost sin, as Du Din Knecht toseggt hest.
77. Lat mi Din Barmhartigkeit wedderfahrn, up dat ik lev’, denn ik hef
Lust to Din Gesetz.
78. Ach, dat de Hochfarigen mussen to Schann warrn, de mi mit Lögen dal
drückt, ik awer will reden vun Dine Befehle. _v. 85. 86._
79. Ach, dat sik mussen to mi holn, de Di fürchten doht un Dine Tügnisse
kennt.
80. Min Hart blift rechtschaffen in Dine Rechte, up dat ik nich to Schann
warr.
81. Min Seel verlangt na Din Heil, ik höp up Din Wort. _1. Mos. 49, 18._
82. Min Ogen sehnt sik na Din Wort un seggt: Wannehr tröst Du mi?
83. Denn ik bün as en Hut in den Rok, Dine Rechte vergeet ik nich.
84. Wa lang schall Din Knecht töven? Wannehr wullt Du Gericht holn öwer
mine Pienigers? _Offenb. 6, 10._
85. De Stolten gravt mi Kulen, awer nich na Din Gesetz.
86. Dine Gebote sünd de reine Wahrheit. Se verfolgt mi mit Lögen, help
mi! _Joh. 17, 17._
87. Se hebbt mi binah uppe Eer umbrocht, awer ik verlat Dine Befehle nich.
88. Erquick mi dörch Din Gnad, dat ik hol Din Mund sine Tügnisse.
89. HErr, Din Wort blift up ewig, so wiet de Himmel is. _Jes. 40, 8._
90. Din Wahrheit duert up alle Tieden. Du hest de Eer toricht, un se
blift stahn. _Ps. 89, 12._
91. Dat geiht däglich na Din Wort, denn allns mutt Di deenen.
92. Wenn Din Gesetz nich min Trost west weer, so weer ik vergahn in min
Elend. _v. 43. Jer. 15, 16._
93. Ik will Dine Befehle nie un nümmer vergeten, denn Du erquickst mi
darmit.
94. Ik bün Din, help mi, denn ik sök Dine Befehle.
95. De Gottlosen luert up mi, dat se mi umbringen doht, ik awer mark up
Din Tügnisse. _Ps. 37, 32._
96. Ik hef dat End vun alle Ding sehn, awer Din Gebot blift.
97. Wa leef hef ik doch Din Gesetz. Däglich red ik darvun. _Ps. 1, 2._
98. Du makst mi mit Din Gebot wieser as mine Fiende sünd, denn dat is
ewig min Schatz. _5. Mos. 4, 8._
99. Ik bün gelehrter as all mine Lehrers, denn Dine Tügnisse sünd min Red.
100. Ik bün klöker as de Olen, denn ik hol Dine Befehle.
101. Ik hol min Fot af vun alle bösen Weg’, dat ik Din Wort hol.
102. Ik wiek nich vun Dine Rechte, denn Du lehrst mi.
103. Din Wort is söter för min Mund as Honnig. _Ps. 19, 11._
104. Din Wort makt mi klok, darum haß ik alle falschen Weg’.
105. Din Wort is min Fot sin Lücht un en Licht up min Weg. _Spr. 6, 23._
106. Ik swör un will dat holn, dat ik Din Gerechtigkeit ehr Rechte holn
will.
107. Ik bün heel demödigt, HErr, erquick mi na Din Wort. _v. 67. 71._
108. Lat Di gefalln, HErr, min Mund sin friwillig Opfer un lehr mi Dine
Rechte! _Ps. 19, 15._
109. Ik dreg min Seel ümmer in min Hand un ik verget Din Gesetz nich.
_Richt. 12, 3._
110. De Gottlosen leggt mi Fallen, ik awer irr nich vun Din Gebot. _Ps.
140, 6. 142, 4._
111. Dine Tügnisse sünd min ewig Arfdeel, denn se sünd min Hart sin
Vergnögen.
112. Ik neeg min Hart, to dohn na Dine Rechte ümmer un ewig.
113. Ik haß de Twiefelsüchtigen un hef Din Gesetz leef. _Ps. 31, 7._
114. Du büst min Schirm un Schild, ik höp up Din Wort.
115. Lat mi tofreden, ji Boshaftigen, ik will min GOtt Sine Gebote holn.
116. Erhol mi dörch Din Wort, dat ik leven doh un lat mi nich to Schann
warrn öwer min Höpen. _Ps. 25, 2. 3._
117. Mak mi stark, up dat ik gesund warr, so will ik ümmer min Lust
hebben an Dine Rechte. _v. 70. 143. Röm. 7, 22._
118. Du peddst Alle in den Grund, de gegen Dine Rechte fehlen doht, denn
ehr Bedregeri is nicks as Lögen.
119. Du smittst alle Gottlosen uppe Eer weg as Slacken, darum hef ik Dine
Tügnisse leef.
120. Ik fürcht mi vör Di, dat mi de Hut gruselt un bün bang vör Dine
Rechte.
121. Ik hol öwer dat Recht un Gerechtigkeit, öwergif mi nich an de, de mi
Gewalt andohn wüllt. _2. Sam. 8, 15._
122. Nimm Du Din Knecht in Schutz un tröst em, dat mi de Stolten nich
Gewalt andoht.
123. Min Ogen verlangt na Din Heil un an Din Gerechtigkeit ehr Wort.
124. Handel mit Din Knecht na Din Gnad un lehr mi Dine Rechte.
125. Ik bün Din Knecht, unnerwies mi, dat ik Dine Tügnisse erkenn.
126. Dat is Tied, dat de HErr wat deiht, se hebbt Din Gesetz entwei reten.
127. Darum hef ik Din Gebot mehr leef as Gold un as fin Gold.
128. Darum hol ik stracks all Dine Befehle, ik haß alln falschen Weg.
_Ps. 26, 5._
129. Dine Tügnisse sünd wunnerbar, darum bewahrt min Seel se.
130. Wenn Din Wort apenbar ward, so makt dat de Eenfoldigen fröhlich un
klok. _Ps. 19, 8._
131. Ik doh min Mund apen un begehr Dine Gebode, denn mi verlangt darna.
132. Wend Di to mi un wes’ mi gnädig, as Du bi de to dohn plegst, de Din
Namen leef hebbt.
133. Lat min Gang gewiß sin in Din Wort un lat keen Unrecht öwer mi de
Oewerhand kriegen.
134. Mak mi fri vun de Minschen ehre Frevel, so will ik holn Dine Befehle.
135. Lat Din Angesicht lüchten öwer Din Knecht un lehr mi Dine Rechte.
_4. Mos. 6, 25._
136. Ut min Ogen flütt Water, darvör dat man Din Gesetz nich holn deiht.
137. HErr, Du büst gerecht un Din Wort is recht.
138. Du hest Din Gerechtigkeit ehre Tügnisse un de Wahrheit streng
anbefahlen.
139. Ik hef mi binah to Dod ivert, dat mine Weddersakers Din Wör’
vergeten doht. _Ps. 69, 10._
140. Din Wort is gud reinigt un Din Knecht hett dat leef.
141. Ik bün gering un veracht, ik verget awer nich Din Befehl.
142. Din Gerechtigkeit is en ewig Gerechtigkeit, un Din Gesetz is
Wahrheit.
143. Angst un Noth hebbt mi drapen, ik hef awer Lust an Dine Gebode.
144. De Gerechtigkeit von Dine Tügnisse is ewig, unnerwies mi, so lev ik.
145. Ik reep vun ganzen Harten, erhör mi, HErr, dat ik Dine Rechte höden
doh.
146. Ik reep to Di, help mi, dat ik Dine Tügnisse bewahren doh.
147. Ik kam fröh un schrie; up Din Wort höp ik.
148. Ik wak fröh up, dat ik reden doh vun Din Wort.
149. Hör min Stimm na Din Gnad; HErr erquick mi na Dine Rechte.
150. Mine boshaften Verfolgers wöllt mi to Kleed un sünd wiet af vun Din
Gesetz.
151. HErr, Du büst dicht bi un Din Gebote sünd luter Wahrheit.
152. Lang awer weet ik, dat Du Dine Tügnisse up ewig fast sett hest.
153. Süh min Elend un rett mi, help mi ut, denn ik verget Din Gesetz nich.
154. Föhr min Sak un erlös mi, erquick mi dörch Din Wort.
155. Dat Heil is wiet vun de Gottlosen, denn se acht Dine Rechte nich.
156. HErr, Din Barmhartigkeit is grot, erquick mi na Dine Rechte.
_Klagel. 3, 22. 23._
157. Mine Verfolgers un Weddersakers sünd veel, ik wiek awer nich vun
Dine Tügnisse.
158. Ik seh de Verächters un dat deiht mi weh, dat se Din Wort nich holt.
159. Süh, ik hef Dine Befehle leef; HErr, erquick mi na Din Gnad.
160. Din Wort is nicks as Wahrheit, all Din Gerechtigkeit ehr Rechte
duert up ewig. _Joh. 17, 17._
161. De Fürsten verfolgt mi ahn Orsak un min Hart fürchtet sik öwer Din
Wör’. _Jes. 66, 2._
162. Ik freu mi öwer Din Wort, as Een, de in Krieg groten Rov kriegen
deiht.
163. Lögen bün ik gram un mi grut darvör, awer Din Gesetz hef ik leef.
164. Ik lav Di an den Dag söben Mal wegen dat Recht vun Din Gerechtigkeit.
165. Groten Freden hebbt, de Din Gesetz leef hebbt, un se ward sik nich
stöten.
166. HErr, ik töv up Din Heil un doh na Dine Gebote. _1. Mos. 49, 18._
167. Min Seel hollt Dine Tügnisse un hett se veel leef.
168. Ik hol Dine Befehle un Dine Tügnisse, denn all mine Weg’ sünd klar
vör Din Angesicht. _Ps. 18, 22._
169. HErr, lat min Klag vör Di kamen, unnerwies mi na Din Wort.
170. Lat min Flehn vör Di kamen, rett mi na Din Wort.
171. Mine Lippen schüllt vun Di grotspreken, wenn Du mi Dine Rechte
lehren deihst.
172. Min Tung schall ehr Gespräk hebben öwer Din Wort, denn all Dine
Gebode sünd recht. _Spr. 6, 22._
173. Lat Din Hand mi bistahn, denn ik hef erwählt Dine Befehle.
174. HErr, mi verlangt na Din Heil un hef Lust an Din Gesetz.
175. Lat min Seel leven, dat se Di lavt un Dine Rechte mi helpen.
176. Ik bün as en verirrt un verlaren Schap; sök Din Knecht; denn ik
verget Dine Gebode nich.
De 120. Psalm.
1. En Leed up den Weg na Jerusalem.
Ik reep to den HErrn in min Noth un He erhör mi.
2. HErr, rett min Seel vun dat Lögenmul un vun de falsche Tung’.
3. Wat kann de falsche Tung di dohn? Un wat kann se utrichten?
4. Se is as en Starken sine scharpen Pieln, as Füer in de Wachholders.
5. Weh mi, dat ik en Fremden bün mank Mesech, ik mutt wahnen mank Kedar
sine Hütten. _Hohel. 1, 5._
6. Dat ward min Seel to veel, to wahnen bi de, de den Freden hassen doht.
_Jes. 48, 22. 57, 21._
7. Ik hol Freden, awer wenn ik reden doh, fangt se Striet an.
De 121. Psalm.
1. En Leed up den Weg na Jerusalem.
Ik slah mine Ogen up to de Bargen, vun weke mi Hülp kamen deiht. _Ps.
123, 1._
2. Min Hülp kummt vun den HErrn, de Himmel un Eer makt hett.
3. He ward din Fot nich utglieden laten, un de di behöden deiht, slöpt
nich.
4. Süh, de Wächter öwer Israel slöpt un slummert nich. _Hiob. 7, 20._
5. De HErr behödt di, de HErr is din Schatten öwer din rechte Hand,
6. Dat di bi Dag de Sünn, noch de Maand bi Nacht nich steken deiht.
_Weish. 18, 3._
7. De HErr behöde di vör all Öwel, He behöd din Seel!
8. De HErr behöde din Utgang un Ingang vun nu an bet in Ewigkeit!
De 122. Psalm.
1. En Leed up den Weg na Jerusalem vun David.
Ik freu mi öwer dat, wat to mi seggt is, dat wi in den HErrn Sin Hus gahn
schüllt.
2. Un dat uns’ Föt stahn ward in dine Dohre, Jerusalem.
3. Jerusalem is so bu’t, dat se en Stadt sin schall, wo man tosamen
kummt. _2. Chron. 6, 6._
4. Wo de Stämme rup gahn schüllt, nemlich den HErrn Sin Stämm, to
predigen vör dat Volk Israel, to danken to Ehren vun den HErrn Sin Namen.
5. Denn dar hebbt se Stöhl to Gericht hensett, de Richtstohl vun David
sin Hus.
6. Wünscht Jerusalem Glück! Dat mutt gut gahn de, weke di leef hebbt.
_Zach. 4, 7._
7. Dar mutt Freden sin inwennig in din Muern un Glück in Din Palläste.
8. Wegen mine Bröder un Frünn will ik di Freden wünschen.
9. Wegen den HErrn uns’ GOtt Sin Hus will ik din Bestes söken.
De 123. Psalm.
1. En Leed up den Weg na Jerusalem.
Ik slah min Ogen up Di, de Du in den Himmel sitten deihst.
2. Süh, woans de Knechts ehr Ogen up de Hann vun ehr Herren kiekt, woans
de Deerns ehre Ogen up de Hann vun ehre Fruens kiekt, so kiekt unse Ogen
up den HErrn, unsen GOtt, bet He uns gnädig warrn deiht.
3. Wes’ uns gnädig, HErr, wes’ uns gnädig, denn wi sünd heel vull
Verachtung.
4. Heel vull is uns’ Seel vun de Stolten ehr Spott un vun de Hoffärtigen
ehr Verachtung. _Weish. 5, 3._
De 124. Psalm.
1. En Leed vun David up de Weg na Jerusalem.
Wo de HErr nich bi uns weer, so segg Israel,
2. Wo de HErr nich bi uns weer, wenn de Minschen sik gegen uns setten
doht,
3. So freten se uns bi lebendigen Lief up, wenn ehr Torn öwer uns
ergrimmen dä,
4. So war dat Water uns versupen, Ström warn öwer uns Seel gahn.
5. Dat wilde Water war öwer uns Seel gahn.
6. Gelavt si de HErr, dat He uns nich gift ton Rov in ehre Tähn.
7. Uns’ Seel is entkamen, as en Vagel vun den Vagelfanger sin Strick, de
Strick is reten un wi sünd los. _Spr. 6, 5._
8. Uns Hülp steiht in den HErrn Sin Namen, de Himmel un Eer makt hett.
_Ps. 121, 2._
De 125. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ na Jerusalem.
De up den HErrn höpt, ward nich falln, sonnern ewig blieven, as de Barg
Zion. _Ps. 21, 8._
2. Um Jerusalem rum sünd Bargen un de HErr is um Sin Volk her, vun nu an
bet in Ewigkeit. _Ps. 34, 8._
3. Denn de Gottlosen ehr Scepter ward nich blieven öwer den lütten Hupen
vun Gerechte, up dat de Gerechten ehr Hand nich utstrecken doht to
Ungerechtigkeit.
4. HErr, doh Gudes de guden un frommen Harten! _Ps. 112, 4._
5. De awer afwiekt up ehre krummen Weg’ ward de HErr wegdrieven mit de
Öweldoers, awer lat Freden sin öwer Israel! _Gal. 6, 16._
De 126. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ na Jerusalem.
Wenn de HErr de Gefangenen vun Zion fri maken ward, so ward wi sien as de
Drömers. _Ps. 14, 7._
2. Denn ward uns’ Mund vull Lachen un uns’ Tung vull Juchen. Denn ward
man seggen mank de Heiden: De HErr hett Grotes an se dahn.
3. De HErr hett Grotes an uns dahn, daröwer sünd wi fröhlich. _Luk. 1,
49._
4. HErr, hev up uns Gefängnis, as Du de Waters na Middag to utdrögen
deihst.
5. De mit Thranen seien doht, ward mit Freuden aarn’. _Matth. 5, 4._
6. Se gaht hen un weent un dregt gode Saat un kamt mit Freuden un bringt
ehr Garven.
De 127. Psalm.
1. En Staffel-Leed vun Salomon.
Wenn de HErr nich dat Hus bu’t, so arbeit de darin wahnen doht umsunst.
Wenn de HErr nich de Stadt behöden deiht, wakt de Wächter umsunst.
2. Dat is umsunst, dat ji fröh upstaht un herna lang sitt un ju Brod mit
Sorgen eten doht, denn Sine Frünn gift He dat in den Slap. _Ezech. 12,
19._
3. Süh, Kinner sünd den HErrn Sin Gav un Lievesfrucht is en Geschenk vun
Em. _1. Mos. 33, 5._
4. As de Piel in den Helden sin Hand so geraht de lütten Jungs.
5. Glückselig is de Mann, de sin Pielkober vull darvun hett; de ward nich
to Schann, wenn se mit ehre Fiende in dat Dohr handeln doht.
De 128. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ up Jerusalem.
Glückselig is de Mann, de den HErrn fürchten un up Sin Weg gahn deiht.
2. Du warrst di nährn vun din Hann ehr Arbeit, glückselig büst du, du
hest dat gut.
3. Din Fru ward sien as en fruchtbar Wienstock um din Hus rum, din Kinner
as de Telgens vun en Ölbom um din Disch rum.
4. Süh, so ward segent de Mann, de den HErrn fürchten deiht.
5. De HErr ward di segen ut Zion, dat du sehn deihst dat Glück vun
Jerusalem din Leven lang,
6. Un sehn deihst din Kinner ehre Kinner. Fred öwer Israel! _Ps. 125, 5._
De 129. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ na Jerusalem.
Se hebbt mi oft drängt vun min Jugend up, so segg Israel,
2. Se hebbt mi oft drängt vun min Jugend up, awer se sünd mi nich öwer
warn.
3. De Plögers hebbt up min Rügg plögt un ehr Föhren lank trocken. _Jes.
50, 6. 51, 23._
4. De HErr, de gerecht is, hett de Gottlosen ehr Strängen afsträngt.
5. Ach, hat doch mussen to Schanden warrn un torüggwies’t Alle, de Zion
bös sünd. _Ps. 6, 11._
6. Ach dat se doch mussen sien as dat Gras up dat Dack, verdrögt, ehr man
dat utritt!
7. Vun weke de Meier sin Hand nich vull makt noch de Garbenbinner sin Arm.
8. Un de vörbi gahn doht nich spreken: Den HErrn Sin Segen si öwer ju, wi
segent ju in den HErrn Sin Nam!
De 130. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ na Jerusalem.
Ut de Deepe, HErr, rop ik to Di.
2. HErr, hör min Stimm, lat Din Ohren marken up de Stimm vun min Flehn!
_Ps. 5, 2. 102, 2._
3. So Du wullt, HErr, Sünn toreken, HErr, wokeen ward bestahn?
4. Denn bi Di is de Vergebung, dat man Di fürchten schall. _Jes. 55, 7._
5. Ik töv up den HErrn, min Seel tövt, un ik höp up Sin Wort. _Ps. 27,
14._
6. Min Seel tövt up den HErrn vun een Morgenwach bet to de anner.
7. Lat Israel up den HErrn höpen, denn bi den HErrn is de Gnad un veel
Erlösung bi Em,
8. Un He ward Israel erlösen ut all sin Sünd. _Jer. 31, 11._
De 131. Psalm.
1. En Leed vun David in högern Chor.
HErr, min Hart is nich hochdragen un mine Ogen sünd nich upreten un ik
wad nich umher in grote Saken, de mi to hoch sünd.
2. Wenn ik min Seel nich ruhig un still maken dä, so war min Seel
afwöhnt, as en Kind vun sin Moder afwöhnt ward.
3. Israel, höp up den HErrn, vun nu an bet in Ewigkeit!
De 132. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ na Jerusalem.
Denk, HErr, an David un all sin Lieden.
2. De den HErrn swören dä un den Mächtigen in Jakob tolavte:
3. Ik will nich in dat Telt vun min Hus gahn, noch mi up dat Lager vun
min Bett leggen,
4. Ik will mine Ogen nich slapen laten, noch mine Ogenleder drusen, _Spr.
6, 4._
5. Bet dat ik en Stell finnen doh för den HErrn to en Wahnung vun den
Mächtigen vun Jakob. _Apost. 7, 46._
6. Süh, wi hört vun se in Ephrata, wi hebbt se funnen up dat Feld an dat
Holt.
7. Wi wüllt in Sin Wahnung gahn un anbeden vör Sin Fotschemel. _Ps. 95,
6. 99, 5._
8. HErr, mak Di up to Din Ruh hen, Du un de Lad vun Din Kraft. _4. Mos.
10, 35._
9. Lat Din Presters antrecken Gerechtigkeit un Dine Hilligen sik freun.
_Ps. 32, 11._
10. Nimm nich weg Din Gesalvten Sin Regiment wegen Din Knecht David.
11. De HErr hett David en richtigen Eed swarn, darvun ward He nich laten:
Ik will di up din Stohl setten de Nakamen vun din Lief. _Ps. 89, 4._
12. Ward din Kinner min Bund holn un min Tügnis, dat ik se lehrn warr, so
schüllt ok ehr Kinner sitten up din Stohl ewig.
13. Denn de HErr hett Zion erwählt un hett Lust dar to wahnen.
14. Dar is min Ruh ewig, hier will ik wahnen, denn dat gefallt mi hier
gut.
15. Ik will ehr Spies segen un ehr Armen Brod genog geven.
16. Ehr Presters will Ik mit Heil ankleden un ehre Hilligen schüllt
fröhlich sien.
17. Dar schall upgahn David sin Herrschaft; ik hef min Gesalvten en Lücht
torecht makt. _Luk. 1, 69. Ps. 112, 9._
18. Sin Fiende will Ik mit Schand bekleden, awer öwer em schall sin Kron
lüchten. _Ps. 35, 26. Weish. 5, 17._
De 133. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ na Jerusalem.
Süh, wa fien un leevlich is dat, wenn Bröder eendrächtig bi enanner
wahnen doht. _Sir. 25, 3. Röm. 15, 5._
2. As de köstliche Balsam is, de vun Aaron sin Kopp dal flütt in sin
ganzen Bart, de dal flütt in sin Kled. _2. Mos. 29, 7._
3. As de Dau, de vun Hermon dal fallt up de Barg Zion. Denn dar
versprickt de HErr Segen un Leven ümmer un ewig.
De 134. Psalm.
1. En Leed up de Reis’ na Jerusalem.
Süh, lavt den HErrn, all den HErrn Sin Knechts, de ji staht Nachts in den
HErrn Sin Hus!
2. Hevt ju Hann up in dat Hilligdom un lavt den HErrn.
3. De HErr, de Himmel un Eer makt hett, segen di ut Zion.
De 135. Psalm.
1. Halleluja.
Lavt den HErrn Sin Nam, lavt ji, den HErrn Sin Knechts,
2. De ji stahn doht in den HErrn Sin Hus, in de Vörhöf vun unsen GOtt Sin
Hus.
3. Lavt den HErrn, denn de HErr is fründlich, singt Sin Namen Lov, denn
He is leevlich.
4. Denn de HErr hett Sik Jakob utwählt, Israel to Sin Egendom.
5. Denn ik weet, dat de HErr grot is un uns’ HErr öwer alle Götter. _2.
Mos. 15, 11. Ps. 86, 8. 89, 7._
6. Allns wat He will, dat deiht He in den Himmel, uppe Eer, in de See un
in alle Deepen. _Weish. 12, 18. Luk. 1, 37._
7. De de Wolken lett upgahn vun dat End vun de Eer, de de Blitz mitsamt
den Regen makt, de den Wind ut heemliche Ort kamen lett. _Jer. 10, 13._
8. De de Eerstgeburt slog in Egypten, beide vun de Minschen un vun dat
Veh. _2. Mos. 12, 19._
9. Un lett Sin Teken un Wunner kamen öwer di, Egyptenland, öwer Pharao un
all sine Knechts.
10. De veele Völker slog un dod maken dä mächtige Könige. _Ps. 136, 18._
11. Sihon, den König vun de Amoriter un Og, den König to Basan un alle
Königrieke in Kanaan. _4. Mos. 21, 21. 24. Ps. 136, 19. 20._
12. Un gev ehr Land to en Arvdeel, to en Arvdeel an Sin Volk Israel.
_Joh. 11, 23. 12, 6._
13. HErr, Din Nam besteiht up ewig, Din Gedächtniß, HErr, duert up alle
Tieden. _Ps. 102, 13._
14. Denn de HErr ward Sin Volk richten un Sine Knechts gnädig sien.
15. De Heiden ehre Götzen sünd Sülver un Gold, vun Minschenhann makt.
_Ps. 115, 4. Weish. 14, 8._
16. Se hebbt Müler un snackt nich, se hebbt Ogen un seht nich.
17. Se hebbt Ohren un hört nich, ok is keen Athem in ehr Mund.
18. De, weke se makt, sünd se gliek; ja, All de up se höpt. _Jes. 42, 17._
19. Lat dat Hus Israel den HErrn laven, lavt den HErrn, ji vun Aaron sin
Hus;
20. Ji vun Levy sin Hus, lavt den HErrn, de ji den HErrn fürchten doht,
lavt den HErrn!
21. Lavt sie de HErr ut Zion, de to Jerusalem wahnen deiht! Halleluja!
De 136. Psalm.
1. Danket den HErrn, denn He is fründlich un Sin Gudheit besteiht up
ewig. _Ps. 106, 1._
2. Dankt den GOtt, de öwer alle Götter is, denn Sin Gudheit besteiht up
ewig.
3. Dankt den HErrn, de öwer alle HErrn is, denn Sin Gudheit besteiht up
ewig.
4. De grote Wunner deiht alleen, denn Sin Gudheit besteiht up ewig. _Ps.
72, 18._
5. De de Himmel mit Verstand makt hett, denn Sin Gudheit besteiht up
ewig. _1. Mos. 1, 6._
6. De de Eer up dat Water utbredt hett, denn Sin Gudheit besteiht up
ewig. _1. Mos. 1, 1. 7. 9._
7. De grote Lichter makt hett, denn Sin Gudheit besteiht up ewig. _1.
Mos. 1, 14._
8. De Sünn, den Dag vörtostahn, denn Sin Gudheit besteiht up ewig. _Ps.
74, 16. 17._
9. Den Maand un de Steern, de Nacht vörtostahn, denn Sin Gudheit besteiht
up ewig. _Sir. 43, 9. 10._
10. De Egypten slog an ehr Eerstgeburt denn Sin Gudheit besteiht up ewig;
11. Un föhr Israel rut, denn Sin Gudheit besteiht up ewig. _2. Mos. 12,
41._
12. Dörch mächtig Hand un utgereckten Arm, denn Sin Gudheit besteiht up
ewig.
13. De dat Schilfmeer in twe Deel delen dä, denn Sin Gudheit besteiht up
ewig. _2. Mos. 14, 21. Neh. 9, 11._
14. Un leet Israel dar dörch gahn, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
15. De Pharao un sin Heer in dat Schilfmeer stöten dä, denn Sin Gudheit
besteiht up ewig. _2. Mos. 14, 26._
16. De Sin Volk dörch de Wüstenie föhrn dä, denn Sin Gudheit besteiht up
ewig.
17. De grote Könige slagen dä, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
18. Un mächtige Könige umbroch, denn Sin Gudheit besteiht up ewig. _Ps.
135, 10._
19. Sihon, den König vun de Amoriter, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
_4. Mos. 21, 34. 35._
20. Un Og, den König to Basan, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
21. Un gev ehr Land to en Arvdeel, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
22. To en Arvdeel an Sin Knecht Israel, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
23. Denn He dach an uns, as wi unnerdrückt weern; denn Sin Gudheit
besteiht up ewig.
24. Un erlös uns vun uns Fiend; denn Sin Gnad besteiht up ewig.
25. De alle Kreatur wat to eten gift, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
26. Dankt den GOtt vun den Himmel, denn Sin Gudheit besteiht up ewig.
De 137. Psalm.
1. Un de Waterlöp to Babel seten wi un weenten, wenn wi an Zion dachen.
2. Uns Harpen hungen wi an de Wieden, de darin weern.
3. Denn dar heeten uns singen, de uns gefangen holln, un in uns Hulen,
fröhlich sien: Min Leeve, singt uns en Leed vun Zion!
4. Woans schüllt wi den HErrn Sin Leed singen in dat fremde Land?
5. Verget ik di, Jerusalem, so ward min Rechte mi vergeten. _Jer. 51, 50._
6. Min Tung mutt an min Gagel kleven, wa ik nich an di denken doh, wa ik
nich lat Jerusalem min höchste Freud sien. _Ezech. 3, 26._
7. HErr, denk an Edom sin Kinner up den Dag vun Jerusalem, de dar seggt:
Rein af, rein af, bet up ehren Grund!
8. Du verstörte Dochter Babel, wol den, de di vergellen deiht, as du uns
dahn hest. _Jes. 13, 19._
9. Wol den, de din lütten Kinner nimmt un se an den Steen dod sleiht!
_Jes. 13, 16. Offenb. 2, 22._
De 138. Psalm.
1. Vun David.
Ik dank Di vun ganzen Harten, vör de Götter will ik Di lofsingen. _Ps. 9,
2._
2. Ik will anbeden in Din hilligen Tempel, un Din Namen danken för Din
Gudheit un Truheit, denn Du hest Din Nam öwer Allns herrlich makt dörch
Din Wort.
3. Wenn ik Di anropen doh, so erhör mi un gif min Seel grote Kraft.
4. Alle Könige up de Eer dankt Di, dat se hört dat Wort vun Din Mund,
_Ps. 68, 32. 33._
5. Un singt up den HErrn Sin Weg, dat den HErrn Sin Ehr grot is.
6. Denn de HErr is hoch un süht up dat Lüdde un kennt den Hohfarigen vun
fern. _Ps. 113, 5._
7. Wenn ik midden in de Angst umhergahn doh, so erquickst Du mi un
streckst Din Hand öwer mine Fiende ehr Torn un helpst mi mit Din rechte
Hand. _Luk. 7, 11._
8. De HErr ward en Enn darmit maken um minetwillen. HErr, Din Gnad is
ewig. Dine Hann ehr Wark wullst Du nich laten. _Ps. 52, 3. 90, 17. Luk.
1, 15._
De 139. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
HErr, Du forschest mi ut un kennst mi. _v. 23. Ps. 7, 10._
2. Ik mag sitten oder stahn, so weest Du dat, Du versteihst mine Gedanken
vun feern. _Jer. 17, 10._
3. Ik mag gahn oder liggen, so büst Du um mi un sühst all mine Weg’.
4. Denn süh, dar is keen Wort up min Tung, dat Du, HErr, nich allns weten
deihst.
5. Du schaffst dat, wat ik tovör oder naher doh un hollst Din Hand baben
öwer mi. _2. Mos. 33, 12._
6. Son Kenntnis is mi to wunnerlich un to hoch, ik kann dat nich
begriepen.
7. Wo schall ik hengahn vör Din GEist? Un wo schall ik mi henflüchten vör
Din Angesicht?
8. Fohr ik ton Himmel, so büst Du dar, makt ik min Bett in dat Dodenriek,
süh, so büst Du ok dar. _Amos. 9, 2._
9. Nehm ik Flüchten vun dat Morgenroth un bliev ik an dat üterste Enn vun
de See, _Jon. 1, 3._
10. So war mi Din Hand doch dar föhrn un Din rechte Hand mi holn.
11. Wenn ik spreken dä: Düsternis schall mi bedecken, so mutt de Nacht ok
Licht um mi sien. _Hiob. 34, 22._
12. Denn bi Di is ok Düsternis nich düster; un de Nacht schient as de
Dag, Düsternis is as dat Licht. _Jak. 1, 17._
13. Denn Du hest mine Neeren in Din Gewalt, Du weerst öwer mi in min
Mutter ehr Lief.
14. Ik dank Di darför, dat ik wunnerbarlich schaffen bün, wunnerbarlich
sünd Dine Warke, dat erkennt min Seel wol. _Hiob. 10, 8. Ps. 119, 73._
15. Mine Gebeene weern Di nich verborgen, as ik in Stillen makt word, as
min Wesen bildt war in de unnersten Deele vun de Eer.
16. Dine Ogen seegen mi, as ik noch ahn Gestalt weer, un weern alle Dag’
in Din Bok schreven, de noch warrn schulln, obschonst keen eenzig vun ehr
dar weer. _Hiob. 14, 5._
17. Awer köstlich sünd vör mi, GOtt, Din Gedanken! Wa is doch vun ehr en
so grote Antal! _Jes. 55, 9._
18. Schull ik se telln, so war vun se mehr sien, as Sand. Wenn ik upwak,
bün ik noch bi Di.
19. Ach, GOtt, mak doch de Gottlosen dod un lat de Blodgierigen vun mi
wieken!
20. Denn se redt vun Di schändlich un Dine Fiende erhevt sik ahn Orsak.
21. Ik haß ja de, de Di haßt, HErr, un dat verdrütt mi vun se, dat se sik
gegen Di upsett. _Ps. 101, 3._
22. Ik haß se mit rechten Eernst, darum sünd se mi fiend.
23. Dörchgründ mi, GOtt, un erfahr min Hart, probeer mi ut erfahr, woans
ik dat menen doh.
24. Un seh, ob ik up bösen Weg bün un leit mi up ewigen Weg. _Ps. 25, 4._
De 140. Psalm.
1. En Psalm vun David, vörtosingen.
2. Errett mi, HErr, vun de bösen Minschen, behöd mi vör de frevelhaften
Lüd. _Ps. 43, 1. 142, 7._
3. De Böses denkt in ehr Harten un up jeden Dag Krieg anfangt.
4. Se makt ehr Tung scharp, as en Slang. Otterngift is unner ehre Lippen.
Sela.
5. Bewahr mi, HErr, vör de Gottlosen ehre Hann, behöd mi vör de
frevelhaften Lüd, de min Tritt umstöten wüllt.
6. De Hohfarigen leggt mi Falln un bredt mi Seils ut to en Nett un stellt
mi Falln in den Weg. Sela. _Ps. 119, 10. 141, 9._
7. Ik awer segg to den HErrn: Du büst min GOtt; HErr, hör de Stimm vun
min Flehn! _Ps. 22, 11._
8. HErr, HErr, min starke Hülp, Du bedeckst min Kopp to de Tied vun den
Striet. _Ps. 78, 9._
9. HErr, lat den GOttlosen nich sin Willen, stärk sin Mothwillen nich, se
muchen sik to grot maken. Sela.
10. Dat Unglück, öwer dat mine Fiende sik beraden, mutt up ehr Kopp
falln. _Ps. 7, 17._
11. He ward Kahlen öwer se smieten, He ward se mit Füer deep in de Eer
slan, dat se nümmer upstahn doht.
12. En bös Mul ward keen Glück hebben up de Eer, en frevelhafte böse
Minsch ward wegjagt un to Grunn richtet ward.
13. Denn ik weet, dat de HErr den Elenden sin Sak un de Armen ehr Recht
utföhrn ward.
14. Ok ward de Rechtfardigen Din Nam danken un de Frommen ward vör Din
Angesicht blieven.
De 141. Psalm.
1. En Psalm vun David.
HErr, ik rop to Di, il’ to mi! Hör min Stimm, wenn ik Di anropen doh.
_Ps. 40, 14._
2. Min Gebet mög vör Di wat dögen, as en Rookopfer, un dat Upheven vun
min Hann, as en Abendopfer. _2. Mos. 9, 29._
3. HErr, behöd min Mund un bewahr mine Lippen.
4. Neeg min Hart nich up wat Böses, en gottlos Wesen to föhrn mit de
Öweldoers, dat ik nich eet vun dat wat de geern mögt. _Ps. 119, 36. 112._
5. Lat den Gerechten mi fründlich slagen un mi strafen; dat ward mi so
wol dohn as en Balsam up min Kopp, denn ik bä ümmer, dat se mi keen
Schaden doht.
6. Ehr Lehrer möt heraf stött warrn öwer en Fels, denn ward man min Lehr
hörn, dat se leevlich is.
7. Unse Knaken sünd verstreut bet na dat Dodenriek hen, as wenn Een dat
Land uprieten un upwöhlen deiht.
8. Denn up Di, HErr, HErr, seht min Ogen, ik tru up Di, verstöt min Seel
nich. _Ps. 132, 2._
9. Bewahr mi vör den Strick, den se mi leggt hebbt, un vör de Öweldoers
ehr Fall. _Ps. 140, 6._
10. De Gottlosen möt in ehr egen Nett falln mit enanner, ik awer ümmer
vörbi gahn. _Ps. 7, 16._
De 142. Psalm.
1. En Unnerwiesung vun David to beden, as he in de Höhl weer.
2. Ik schrie to den HErrn mit min Stimm; ik fleh to den HErrn mit min
Stimm;
3. Ik schüdd min Red vör Em ut un lat vör Em min Noth kund warrn.
4. Wenn min Geist in Ängsten is, so nimmst Du Di mi an. Se leggt mi
Slingen up den Weg, wo ik gahn doh. _Ps. 138, 7. 140, 6._
5. Kiek to de rechte Hand un süh, Nüms will di kennen. Ik kann nich
weglopen, nüms nimmt sik min Seel an.
6. HErr, to Di schrie ik un segg: Du büst min Toversicht, min Deel in dat
Land vun de Lebendigen. _Ps. 91, 2._
7. Mark up min Klag, denn ik warr veel plagt; errett mi vun mine
Verfolgers, denn se sünd mi to mächtig.
8. Föhr min Seel ut dat Stockhus, dat ik Din Namen danken kann. De
Rechtfardigen ward sik um mi sammeln, wenn Du mi Gudes deihst. _Ps. 25,
17._
De 143. Psalm.
1. En Psalm vun David.
HErr, erhör min Gebet, hör min Flehn wegen Din Wahrheit, erhör mi vun
wegen Din Gerechtigkeit. _Ps. 5, 2._
2. Un gah nich in dat Gericht mit Din Knecht, denn vör Di is keen
lebendig Minsch gerecht. _Ps. 119, 124. Spr. 20. 9._
3. Denn de Fiend verfolgt min Seel un sleit min Leven dal, he leggt mi in
de Düsternis, as de Doden, de lang dod sünd. _Klagel. 3, 6._
4. Un min Geist is in mi ängstigt, min Hart is mi in min Lief vertehrt.
5. Ik denk an de vörigen Tieden, ik red vun all Dine Dahten un segg vun
Din Hann ehr Wark. _Ps. 77, 6._
6. Ik bred mine Hann ut to Di, min Seel is döstig na Di, as en drög Land.
Sela. _Ps. 63, 2._
7. HErr, erhör mi bald, min Geist vergeiht, verstek Din Antlitz nich vör
mi, dat ik nich liek ward de, de in de Kul fahrt. _Ps. 28, 1._
8. Lat mi fröh hörn Din Gnad, denn ik höp up Di. Doh mi kund Din Weg, up
den ik gahn schall, denn mi verlangt na Di.
9. Rett mi, GOtt, vör mine Fiende; bi Di schul ik mi vör se.
10. Lehr mi dohn na Din Wolgefalln, denn Du büst min GOtt, lat Din guden
GEist mi föhrn up eben Bahn.
11. HErr, erquick mi wegen Din Nam, föhr min Seel ut de Noth wegen Din
Gerechtigkeit.
12. Un mak mine Fiende tonicht wegen Din Gudheit un bring All de um, de
min Seel bang makt; denn ik bün Din Knecht.
De 144. Psalm.
1. En Psalm vun David.
Lavt si de HErr, min Hort, de mine Hann strieden un mine Füst Krieg föhrn
lehrt. _2. Sam. 22, 35._
2. Min Gudheit un min Borg, min Schutz un min Retter, min Schild, up den
ik truen doh, de min Volk unner mi dwingt. _Ps. 18, 2._
3. HErr, wat is de Minsch, dat Du so veel up em holn deihst? Un dat
Minschenkind, dat Du em so achten deihst? _Ps. 8, 5._
4. Is doch de Minsch as nicks, sin Tied fahrt darhen as en Schatten.
_Hiob. 14, 2._
5. HErr, mak Din Himmel sied un fahr dal, griep de Bargen an, das se
roken doht. _Ps. 104, 32._
6. Lat dat blitzen un jag se ut enanner, scheet Dine Strahlen un mak se
bang;
7. Streck Din Hand vun de Högde ut un erlös mi un rett mi vun de fremden
Kinner ehr Hand.
8. Weke ehr Lehr is nicks nütz un ehre Warke sünd falsch. _Ps. 36, 4._
9. GOtt, ik will Di en nie Leed singen, ik will Di spelen up de Psalter
vun tein Saiten, _Ps. 32, 2. 3._
10. De Du de Könige Sieg geven un Din Knecht David vun dat böse Swerdt
erlösen deihst. _Spr. 21, 31._
11. Erlös mi ok un rett mi vun de fremden Kinner ehr Hand, weke ehr Lehr
is nicks nütz un ehre Warke sünd falsch.
12. Dat uns Söhns upwasst in ehr Jugend as de Planten, un uns’ Döchter as
de uthauen Ecksteens an en Palast;
13. Un dat uns’ Kamern vull sien mögt, hat se rut geven künnt een Vörrath
na den annern, dat uns’ Schap dregt dusend un hunnert dusend up uns’
Dörpschaften,
14. Dat uns’ Ossen veel arbeit, dat keen Schaden, keen Verlust noch Klag
up unse Straten sie.
15. Glückselig dat Volk, dat dat so geiht. Awer glückselig dat Volk, dat
sin GOtt de HErr is! _Ps. 33, 12._
De 145. Psalm.
1. En Lofgesang vun David.
Ik will Di hoch heven, min GOtt, Du König un Din Nam laven ümmer un
ewiglich. _Ps. 34, 4. 69, 31._
2. Ik will Di däglich laven un Din Nam priesen ümmer un ewig.
3. De HErr is grot un heel veel to priesen un Sin Gröt is unutspreklich.
_Ps. 95, 3._
4. Kinneskinner ward Dine Warke priesen un vun Din Gewalt vertelln.
5. Ik will reden vun Din herrlich schöne Pracht un vun Dine Wunner; _Ps.
71, 17. 143, 5._
6. Dat man schall reden vun Din herrlichen Dahten un dat man vertell Din
Herrlichkeit;
7. Dat man Din grote Gnad priesen un öwer Din Gerechtigkeit juchen deiht.
8. Gnädig un barmhartig is de HErr, geduldig un öwer de Maaten gud. _2.
Mos. 34, 6._
9. De HErr is öwer de Maaten gud gegen Alle un erbarmt Sik öwer all Sine
Warke. _Röm. 11, 32._
10. All Dine Warke, HErr, schüllt Di danken un Dine Hilligen vun Di
grotspreken.
11. Un de Ehr vun Din Königriek priesen un vun Din Gewalt vertelln,
12. Dat de Minschenkinner Din Gewalt kennen lehrt un de Ehr vun Din
Königriek Sin Pracht.
13. Din Riek is en ewig Riek un Din Herrschaft duert för alle Tieden.
_Ps. 10, 16._
14. De HErr hollt Alle, de falln doht, un richt Alle up, de dal slagen
sünd. _Ps. 146, 8. Luk. 1, 52._
15. Alle Ogen tövt up Di un Du gifst se wat to eten wenn’t Tied is. _Ps.
104, 27. 136, 25._
16. Du makst Din Hand up un makst Allns satt, wat leven deit, mit
Wolgefalln.
17. De HErr is gerecht in all Sine Weg’ un hillig in all Sine Warke. _5.
Mos. 32, 4._
18. De HErr is neg bi All, de Em anropen doht, bi All, de Em mit Eernst
anropt.
19. He deiht, wat de Gottesfürchtigen begehrt un hört ehr Schrien un
helpt se. _Spr. 10, 24._
20. De HErr behödet All, de Em leef hebbt un ward alle Gottlosen tonicht
maken.
21. Min Mund schall den HErrn Sin Lof vertelln un all Fleesch schall
laven Sin hilligen Namen ümmer un ewig.
De 146. Psalm.
1. Halleluja.
Lav den HErrn, min Seel!
2. Ik will den HErrn laven so lang ik leven doh un min GOtt Psalmen
singen so lang ik hier bün. _Ps. 18, 3._
3. Verlat jug nich up Fürsten, se sünd Minschen, de künnt ja nich helpen.
_Ps. 118, 8. 9. Jer. 17, 5._
4. Denn den Minschen sin Geist mutt weg un he mutt wedder to Eer warrn;
denn sünd all sine Ansläg verlaren. _1. Mos. 3, 19. Pred. 12, 7._
5. Glückselig is de, den sin Hülp de GOtt Jakobs is, den sin Hoffnung up
den HErrn sin GOtt steiht, _Spr. 16, 20._
6. De Himmel, Eer, See un Allns wat darin is, makt hett, de Gloven holn
deiht ewiglich; _Apost. 14, 15. Ps. 33, 4._
7. De Recht schaffen deiht för de, de Gewalt lieden doht, de de Hungrigen
satt makt. De HErr makt de Gefangenen los.
8. De HErr makt de Blinden sehn. De HErr richt de up, de dal sla’n sünd.
De HErr hett de Gerechten leef.
9. De HErr behödet de Utländers un Waisen un unnerhöllt de Wittfruens un
lett de Gottlosen ehr Weg afsied gahn. _2. Mos. 22, 21._
10. De HErr is König up ewig, Din GOtt, Zion, för alle Tieden. Halleluja!
_Ps. 93, 1._
De 147. Psalm.
1. Lavt den HErrn; denn unsen GOtt laven, dat is en köstlich Ding; son
Lof is leeflich un schön. _Ps. 92, 2._
2. De HErr bu’t Jerusalem un bringt tosamen de ut Israel Wegjagten.
3. He heelt de, de en braken Hart hebbt, un verbindet ehr Wehdag. _2.
Mos. 15, 26. Ps. 6, 3. Jes. 61, 1._
4. He tellt de Steerns un nennt se all mit Namen. _Jes. 30, 26._
5. Uns’ HErr is grot un vun grot Kraft un dat is unbegrieplich, so as he
regeern deiht. _Ps. 135, 5. 145, 3._
6. De HErr richt up de Elendigen un stött de Gottlosen dal. _Ps. 146, 8._
7. Singt een na den anner den HErrn mit Danken un lavt unsen GOtt mit
Harpen; _Ps. 34, 1._
8. De den Himmel mit Wolken todecken deiht un Regen up de Eer gift, de
Gras up de Bargen wassen lett,
9. De dat Veh sin Foder gift, de jungen Raven, de Em anropen doht.
10. He hett keen Lust an dat Peerd sin Kraft, noch Gefalln an jemand sin
Been. _Spr. 21, 31._
11. De HErr hett Gefalln an de, de Em fürchten doht, de up Sin Gudheit
höpt.
12. Pries, Jerusalem, den HErrn, lav Zion, Din GOtt! _Ps. 146, 10._
13. Denn He makt fast de Riegel vun Dine Dohre un segent Dine Kinner
darin.
14. He schafft Freden an Dine Grenzen un makt di mit den besten Weeten
satt.
15. He schickt Sin Red up de Eer, Sin Wort löpt flink.
16. He gift Snee as Wull, He streut Riep as Asch. _Ps. 148, 8._
17. He smitt Sin Hagel as Beten, wokeen kann blieven vör Sin Frost?
18. Wenn He sprickt, so smöllt Allns, wenn He Sin Wind weihn lett, so
daut dat up.
19. He wiest Jakob Sin Wort, Israel Sine Satzungen un Rechte.
20. So wat deiht He an keen Heiden noch lett He se weten Sine Rechte.
Halleluja! _5. Mos. 4, 7. Röm. 3, 2._
De 148. Psalm.
1. Hallelujah!
Lavt, ji Himmel, den HErrn, lavt Em in de Högde. _Ps. 69, 35._
2. Lavt Em, all Sine Engel, lavt Em, all Sin Heer!
3. Lavt Em, Sünn un Maand, lavt Em, all de blanken Steern!
4. Lavt Em, ji Himmel, öwerall, un de Waters, de baben an den Himmel sünd!
5. De schüllt den HErrn Sin Nam laven, denn wenn He dat befehln deiht, so
ward dat schafft. _Ps. 33, 9. 115, 3._
6. He hüllt se ümmer un ewig, He ordent, dat se nich annerns gahn dörft.
7. Lavt den HErrn up de Eer, ji Wallfisch un all ji Deepen;
8. Füer, Hagel, Snee un Damp, Stormwind, de Sin Wort utrichten doht.
_Sir. 39, 35-27. 43, 14._
9. Alle groten un lütten Bargen, fruchtbare Böm un alle Cedern;
10. Deerder un all dat Veh, Wörmer un Vageln. _Ps. 150, 6._
11. Ji Könige up de Eer un all Lüd, Fürsten un alle Richters up de Eer;
12. Junggesellen un Jumfern, Old un Jung, _Jer. 31, 13._
13. Schüllt laven den HErrn Sin Nam, denn Sin Nam alleen is hoch, Sin Lof
geiht, so wiet Himmel un Eer is.
14. Un He makt Sin Volk Sin Horn hoch. All Sine Hilligen schüllt laven,
de Kinner Israel, dat Volk, dat Em deenen deiht. Halleluja. _Ps. 149, 1.
5._
De 149. Psalm.
1. Halleluja.
Singt den HErrn en nie Leed, de Gemeen vun de Hilligen, schall Em laven.
_Ps. 96, 1. 98, 1._
2. Lat Israel sik freun daröwer dat He em makt hett, lat de Kinner Zion
fröhlich sien öwer ehr König. _Ps. 100, 3._
3. Se schüllt Sin Nam laven mit Reigendanz, up Pauken un Harpen schüllt
se Em spelen.
4. Denn de HErr hett Wolgefalln an Sin Volk, He helpt den Elendigen
herrlich. _Ps. 147, 11._
5. De Hilligen schüllt fröhlich sien an priest un lavt up ehr Lagers.
6. Ehr Mund schall vun GOtt grotspreken un se schüllt scharpe Swerdter in
ehr Hann hebben;
7. Dat se Rache öven an de Heiden, Straf an de Völker;
8. Ehr Königs to binden mit Keden un ehr Adeligen mit iserne Keden;
9. Dat se ehr doht dat Recht, darvun schreven is. Son Ehr ward all Sin
Hilligen hebben. Halleluja!
De 150. Psalm.
1. Halleluja!
Lavt den HErrn in Sin Hilligdom, lavt Em in de Festung vun Sin Macht!
2. Lavt Em in Sin Dahten, lavt Em in Sin grot Herrlichkeit!
3. Lavt Em mit Basunen, lavt Em mit Psalter un Harpen!
4. Lavt Em mit Pauken un Reigendanz, lavt Em mit Saiten un Flöten!
5. Lavt Em mit helle Cymbeln, lavt Em mit wolklingende Cymbeln!
6. Allns, wat Athem hett, lav den HErrn! Halleluja! _Offenb. 5, 13._
Änderungen am Text:
Matth. 4, 3. ‘sprik’ gewechselt zu ‘sprick’
Matth. 7, 29. ‘Schriftgelehrden’ gewechselt zu ‘Schriftgelehrten’
Matth. 8, 19. ‘Schriftgelehrde’ gewechselt zu ‘Schriftgelehrte’
Matth. 9, 3. ‘Schriftgelehrden’ gewechselt zu ‘Schriftgelehrten’
Matth. 9, 34. ‘drivt’ gewechselt zu ‘drift’
Matth. 16, 7. ‘mard’ gewechselt zu ‘ward’
Matth. 17, 1. ‘je’ gewechselt zu ‘se’
Matth. 18, 23. ‘das’ gewechselt zu ‘dat’
Matth. 23, 23. ‘Barmhardigkeit’ gewechselt zu ‘Barmhartigkeit’
Matth. 24, 45. ‘Deensten’ gewechselt zu ‘Deeners’
Mark. 3, 1. ‘werrer’ gewechselt zu ‘wedder’
Mark. 4, 1. ‘werrer’ gewechselt zu ‘wedder’
Mark. 5, 28. ‘Wann’ gewechselt zu ‘Wenn’
Mark. 9, 1. ‘seeg’ gewechselt zu ‘segg’
Mark. 15, 40. ‘werrn’ gewechselt zu ‘weern’
Luk. 5, 4. ‘Neet’ gewechselt zu ‘Nett’
Luk. 6, 26. ‘Desgliken’ gewechselt zu ‘Desglieken’
Luk. 6, 36. ‘barmhardig’ gewechselt zu ‘barmhartig’ (zweimal)
Luk. 7, 40. ‘so’ gewechselt zu ‘to’
Luk. 7, 42. ‘nich’ gewechselt zu ‘nicks’
Luk. 9, 6. ‘predigden’ gewechselt zu ‘predigten’
Luk. 9, 47. ‘grep’ gewechselt zu ‘greep’
Luk. 10, 37. ‘Barmhardigkeit’ gewechselt zu ‘Barmhartigkeit’
Luk. 12, 58. ‘överlevert’ gewechselt zu ‘öwerlevert’
Luk. 13, 17. ‘gescheen’ gewechselt zu ‘geschehn’
Luk. 13, 28. ‘Tähnklappen’ gewechselt zu ‘Tänklappern’
Luk. 15, 29. ‘antwor’ gewechselt zu ‘antworte’
Luk. 19, 20. ‘Schweetdok’ gewechselt zu ‘Sweetdok’
Luk. 21, 21. ‘meerrn’ gewechselt zu ‘merrn’
Luk. 22, 24. ‘Sriet’ gewechselt zu ‘Striet’
Luk. 23, 40. ‘glike’ gewechselt zu ‘glieke’
Luk. 24, 30. ‘Brot’ gewechselt zu ‘Brod’
Luk. 24, 35. ‘Brot’ gewechselt zu ‘Brod’
Joh. 1, 43. ‘tehn’ gewechselt zu ‘gehn’
Joh. 3, 18. ‘Em gölvt’ gewechselt zu ‘Em glövt’
Joh. 3, 27. ‘Mensch’ gewechselt zu ‘Minsch’
Joh. 4, 15. ‘must’ gewechselt zu ‘muß’
Joh. 6, 9. ‘se’ gewechselt zu ‘so’
Joh. 7, 37. ‘dörstig’ gewechselt zu ‘döstig’
Joh. 11, 38. ‘Sülben’ gewechselt zu ‘Sülbn’
Joh. 11, 44. ‘Gesich’ gewechselt zu ‘Gesicht’
Joh. 11, 51. ‘sülben’ gewechselt zu ‘sülbn’
Joh. 12, 45. (fehlender Vers hinzugefügt)
Joh. 12, 49. ‘Sülben’ gewechselt zu ‘Sülbn’
Joh. 13, 5. ‘Jünges’ gewechselt zu ‘Jüngers’
Joh. 13, 6. ‘keen’ gewechselt zu ‘keem’
Joh. 15, 6. ‘Für’ gewechselt zu ‘Füer’
Joh. 20, 1. ‘een’ gewechselt zu ‘enn’
Joh. 21, 9. ‘Brot’ gewechselt zu ‘Brod’
Joh. 21, 18. ‘aver’ gewechselt zu ‘awer’
Joh. 21, 20. ‘ock’ gewechselt zu ‘ok’
Apost. 1, 8. ‘HEist’ gewechselt zu ‘GEist’
Apost. 1, 14. ‘Mudder’ gewechselt zu ‘Moder’
Apost. 1, 18. ‘sick’ gewechselt zu ‘sik’
Apost. 1, 18. ‘und siene’ gewechselt zu ‘un siene’
Apost. 2, 7. ‘sick un’ gewechselt zu ‘sik un’
Apost. 2, 11. ‘wie’ gewechselt zu ‘wi’
Apost. 2, 18. ‘schölln’ gewechselt zu ‘schülln’
Apost. 2, 35. ‘Ick’ gewechselt zu ‘Ik’
Apost. 4, 5. ‘Schriftgelehrden’ gewechselt zu ‘Schriftgelehrten’
Apost. 4, 26. ‘toerst’ gewechselt zu ‘toeerst’
Apost. 4, 27. ‘sick’ gewechselt zu ‘sik’
Apost. 5, 3. ‘was’ gewechselt zu ‘wat’
Apost. 5, 5. ‘dahl’ gewechselt zu ‘dal’
Apost. 5, 8. ‘Aver’ gewechselt zu ‘Awer’
Apost. 5, 12. ‘aver’ gewechselt zu ‘awer’
Apost. 5, 25. ‘leern’ gewechselt zu ‘lehrn’
Apost. 5, 28. ‘leern’ gewechselt zu ‘lehrn’
Apost. 5, 34. ‘Schriftgelehrde’ gewechselt zu ‘Schriftgelehrte’
Apost. 5, 38. ‘ick’ gewechselt zu ‘ik’
Apost. 5, 42. ‘leern’ gewechselt zu ‘lehrn’
Apost. 6, 12. ‘Schriftgelehrden’ gewechselt zu ‘Schriftgelehrten’
Apost. 6, 15. ‘segen’ gewechselt zu ‘seegen’
Apost. 7, 7. ‘dorna’ gewechselt zu ‘darna’
Apost. 7, 26. ‘deit’ gewechselt zu ‘deiht’
Apost. 7, 43. ‘juhn’ gewechselt zu ‘jug’
Apost. 7, 56. ‘stenigten’ gewechselt zu ‘steenigten’
Apost. 8, 4. ‘predigden’ gewechselt zu ‘predigten’
Apost. 8, 8. ‘grode’ gewechselt zu ‘grote’
Apost. 8, 13. ‘sich’ gewechselt zu ‘sik’
Apost. 8, 25. ‘vele’ gewechselt zu ‘veele’
Apost. 9, 20. ‘glik’ gewechselt zu ‘gliek’
Apost. 9, 34. ‘glik’ gewechselt zu ‘gliek’
Apost. 9, 40. ‘fall’ gewechselt zu ‘full’
Apost. 9, 41. ‘överlever’ gewechselt zu ‘öwerlever’
Apost. 10, 17. ‘harn’ gewechselt zu ‘harr’
Apost. 10, 25. ‘foll’ gewechselt zu ‘full’
Apost. 10, 42. ‘Richder’ gewechselt zu ‘Richter’
Apost. 11, 17. ‘gliken’ gewechselt zu ‘glieken’
Apost. 12, 12. ‘Mudder’ gewechselt zu ‘Moder’
Apost. 12, 23. ‘Soglik’ gewechselt zu ‘Sogliek’
Apost. 13, 14. ‘sedden’ gewechselt zu ‘setten’
Apost. 13, 28. ‘obglik’ gewechselt zu ‘obgliek’
Apost. 13, 38. ‘Gesett’ gewechselt zu ‘Gesetz’
Apost. 13, 48. ‘priesten’ gewechselt zu ‘priesen’
Apost. 14, 6. ‘so’ gewechselt zu ‘to’
Apost. 14, 11. ‘lik’ gewechselt zu ‘like’
Apost. 14, 19. ‘stenigten’ gewechselt zu ‘steenigten’
Apost. 15, 4. ‘verkündigden’ gewechselt zu ‘verkündigten’
Apost. 15, 5. ‘Gesett’ gewechselt zu ‘Gesetz’
Apost. 15, 7. ‘weetet’ gewechselt zu ‘weet’
Apost. 15, 24. ‘Gesett’ gewechselt zu ‘Gesetz’
Apost. 15, 32. ‘vele’ gewechselt zu ‘veele’
Apost. 15, 35. ‘vele’ gewechselt zu ‘veele’
Apost. 17, 17. ‘Gottesfürchdigen’ gewechselt zu ‘Gottesfürchtigen’
Apost. 17, 23. ‘ohn’ gewechselt zu ‘ahn’
Apost. 17, 29. ‘stenernen’ gewechselt zu ‘steenernen’
Apost. 17, 31. ‘Gerechdigkeit’ gewechselt zu ‘Gerechtigkeit’
Apost. 18, 7. ‘gottesfürchdig’ gewechselt zu ‘gottesfürchtig’
Apost. 18, 24. ‘mächdig’ gewechselt zu ‘mächtig’
Apost. 19, 12. ‘Schweetdöker’ gewechselt zu ‘Sweetdöker’
Apost. 19, 27. ‘nicht’ gewechselt zu ‘nich’
Apost. 19, 32. ‘schregen’ gewechselt zu ‘schreegen’
Apost. 19, 33. ‘Bolk’ gewechselt zu ‘Volk’
Apost. 20, 20. ‘hev’ gewechselt zu ‘hef’
Apost. 21, 36. ‘Volks’ gewechselt zu ‘Volk’
Apost. 22, 25. ‘ohn’ gewechselt zu ‘ahn’
Apost. 23, 11. ‘goten’ gewechselt zu ‘goden’
Apost. 23, 23. ‘Kriegknechts’ gewechselt zu ‘Kriegsknechts’
Apost. 24, 9. ‘stimten’ gewechselt zu ‘stimmten’
Apost. 25, 2. ‘Paulus’ gewechselt zu ‘Paulus un’
Apost. 25, 26. ‘schrieben’ gewechselt zu ‘schreben’ (zweimal)
Apost. 26, 3. ‘wil’ gewechselt zu ‘wiel’
Apost. 26, 20. ‘toerst’ gewechselt zu ‘toeerst’
Apost. 26, 31. ‘Sit’ gewechselt zu ‘Siet’
Apost. 27, 8. ‘dar’ gewechselt zu ‘dat’
Apost. 27, 31. ‘blieben, so’ gewechselt zu ‘blieven, so’
Apost. 27, 33. ‘ohn’ gewechselt zu ‘ahn’
Apost. 27, 39. ‘Öwer’ gewechselt zu ‘Över’
Apost. 27, 43. ‘toerst’ gewechselt zu ‘toeerst’
Röm. 3, 5. ‘Ungerechligkeit’ gewechselt zu ‘Ungerechtigkeit’
Röm. 3, 5. ‘räd’ gewechselt zu ‘red’
Röm. 3, 13. ‘Graff’ gewechselt zu ‘Graf’
Röm. 3, 22. ‘räd’ gewechselt zu ‘red’
Röm. 6, 19. ‘Unrennlichkeit’ gewechselt zu ‘Unreinlichkeit’
Röm. 7, 3. ‘anner’ gewechselt zu ‘annern’
Röm. 8, 10. ‘twars’ gewechselt zu ‘twar’
Röm. 8, 39. ‘Depe’ gewechselt zu ‘Deepe’
Röm. 10, 7. ‘Depe’ gewechselt zu ‘Deepe’
Röm. 10, 18. ‘Twars’ gewechselt zu ‘twar’
Röm. 13, 4. ‘Denerin’ gewechselt zu ‘Deenerin’ (zweimal)
Röm. 13, 6. ‘Dener’ gewechselt zu ‘Deener’
Röm. 13, 11. ‘toerst’ gewechselt zu ‘toeerst’
Röm. 14, 12. ‘geben’ gewechselt zu ‘geven’
Röm. 15, 12. ‘Wortel’ gewechselt zu ‘Woddel’
1. Cor. 1, 9. ‘Den’ gewechselt zu ‘Denn’
1. Cor. 2, 2. ‘Ehristus’ gewechselt zu ‘Christus’
1. Cor. 5, 7. ‘wil’ gewechselt zu ‘wiel’
1. Cor. 6, 7. ‘leever bedregen’ gewechselt zu ‘lever bedregen’
1. Cor. 6, 11. ‘geretht’ gewechselt zu ‘gerecht’
1. Cor. 9, 3. ‘antword’ gewechselt zu ‘antwort’
1. Cor. 9, 19. ‘Vele’ gewechselt zu ‘Veele’
1. Cor. 10, 5. ‘vele’ gewechselt zu ‘veele’
1. Cor. 10, 8. ‘dreuntwintig’ gewechselt zu ‘dreeuntwintig’
1. Cor. 11, 5. ‘vel’ gewechselt zu ‘veel’
1. Cor. 11, 18. ‘Toerst’ gewechselt zu ‘Toeerst’
1. Cor. 12, 26. ‘liden’ gewechselt zu ‘lieden’
1. Cor. 14, 4. ‘süsvst’ gewechselt zu ‘sülvst’
1. Cor. 15, 3. ‘toerst’ gewechselt zu ‘toeerst’
1. Cor. 16, 13. ‘Past’ gewechselt zu ‘Paßt’
2. Cor. 1, 15. ‘enmal’ gewechselt zu ‘eenmal’
2. Cor. 2, 13. ‘Afschied’ gewechselt zu ‘Afscheed’
2. Cor. 5, 5. ‘farig’ gewechselt zu ‘fardig’
2. Cor. 6, 10. ‘und’ gewechselt zu ‘un’
2. Cor. 6, 15. ‘past’ gewechselt zu ‘paßt’
2. Cor. 7, 9. ‘irgenwo’ gewechselt zu ‘irgendwo’
2. Cor. 8, 5. ‘toerst’ gewechselt zu ‘toeerst’
2. Cor. 10, 13. ‘Maal, sonnern’ gewechselt zu ‘Maat, sonnern’
2. Cor. 11, 16. ‘bet’ gewechselt zu ‘beten’
2. Cor. 11, 29. ‘ich’ gewechselt zu ‘ik’
2. Cor. 11, 33. ‘dahl’ gewechselt zu ‘dal’
2. Cor. 12, 4. ‘und’ gewechselt zu ‘un’
2. Cor. 12, 4. ‘Wörd’ gewechselt zu ‘Wör’’
2. Cor. 12, 19. ‘werrer’ gewechselt zu ‘wedder’
Gal. 1, 9. ‘wie nu’ gewechselt zu ‘wi nu’
Gal. 3, 18. ‘öwer’ gewechselt zu ‘awer’
Gal. 3, 27. ‘Ehristus’ gewechselt zu ‘Christus’
Gal. 4, 1. ‘twüschen’ gewechselt zu ‘twischen’
Gal. 4, 27. ‘deist’ gewechselt zu ‘deihst’
Eph. 1, 3. ‘un’ gewechselt zu ‘und’
Eph. 1, 11. ‘Rad’ gewechselt zu ‘Rath’
Eph. 2, 6. ‘Ehristus’ gewechselt zu ‘Christus’
Eph. 4, 12. ‘wadörch’ gewechselt zu ‘wodörch’
Eph. 4, 16. ‘Bederung’ gewechselt zu ‘Beterung’
Eph. 4, 18. ‘Laven’ gewechselt zu ‘Leven’
Phil. 1, 13. ‘Keeden’ gewechselt zu ‘Keden’
Phil. 1, 14. ‘Keeden’ gewechselt zu ‘Keden’
Phil. 1, 16. ‘Keeden’ gewechselt zu ‘Keden’
Phil. 4, 7. ‘is all’ gewechselt zu ‘is as all’
Kol. 1, 2. ‘Ehristus’ gewechselt zu ‘Christus’
Kol. 1, 6. ‘Dat na u’ gewechselt zu ‘Dat na ju’
Kol. 2, 3. ‘liegt’ gewechselt zu ‘liggen’
Kol. 2, 21. ‘nicht pröven’ gewechselt zu ‘nich pröven’
Kol. 4, 13. ‘Mög’ gewechselt zu ‘Möh’
1. Tim. 3, 7. ‘Lästrung’ gewechselt zu ‘Lästerung’
1. Tim. 6, 3. ‘Gottseltgkeit’ gewechselt zu ‘Gottseligkeit’
2. Tim. 1, 12. ‘uphegen’ gewechselt zu ‘upheven’
2. Tim. 2, 6. ‘toerst’ gewechselt zu ‘toeerst’
2. Tim. 3, 16. ‘Bederung’ gewechselt zu ‘Beterung’
2. Tim. 4, 13. ‘deist’ gewechselt zu ‘deihst’
1. Pet. 1, 11. ‘Leiden’ gewechselt zu ‘Lieden’
1. Pet. 1, 13. ‘Drum’ gewechselt zu ‘Darum’
1. Pet. 1, 20. ‘förher’ gewechselt zu ‘vörher’
1. Pet. 5, 5. ‘Olen’ gewechselt zu ‘Olln’
2. Joh. 1, 9. (fehlender Vers hinzugefügt)
Ebr. 5, 13. ‘geoen’ gewechselt zu ‘geven’
Ebr. 6, 17. ‘Arwen’ gewechselt zu ‘Arven’
Ebr. 11, 23. ‘weern bang’ gewechselt zu ‘weern nich bang’
Ebr. 12, 20. ‘stenigt’ gewechselt zu ‘steenigt’
Offenb. 5, 11. ‘vele Dusend’ gewechselt zu ‘veele Dusend’
Offenb. 6, 8. ‘up he Eer’ gewechselt zu ‘up de Eer’
Offenb. 18, 7. ‘hebbt’ gewechselt zu ‘hett’
Offenb. 22, 9. ‘sprock’ gewechselt zu ‘sprok’
Ps. 1, 3. ‘Boom’ gewechselt zu ‘Bom’
Ps. 3, 1. ‘de’ gewechselt zu ‘dä’
Ps. 6, 5. ‘wil’ gewechselt zu ‘wiel’
Ps. 6, 9. ‘Wenen’ gewechselt zu ‘Weenen’
Ps. 7, 8. ‘desülwigen’ gewechselt zu ‘desülvigen’
Ps. 8, 2. ‘wo’ gewechselt zu ‘wa’
Ps. 8, 4. ‘farrig’ gewechselt zu ‘fardig’
Ps. 10, 1. ‘worum verbargst’ gewechselt zu ‘warum verbargst’
Ps. 14, 7. ‘de’ gewechselt zu ‘dä’ (zweimal)
Ps. 16, 1. ‘Klenod’ gewechselt zu ‘Kleenod’
Ps. 17, 12. ‘Verstek’ gewechselt zu ‘Versteek’
Ps. 18, 38. ‘miene’ gewechselt zu ‘mine’
Ps. 18, 43. ‘to nich’ gewechselt zu ‘tonicht’
Ps. 18, 44. ‘de’ gewechselt zu ‘dä’
Ps. 18, 49. ‘miene’ gewechselt zu ‘mine’
Ps. 20, 6. ‘Birr’ gewechselt zu ‘Bitt’
Ps. 21, 8. ‘Godhet’ gewechselt zu ‘Gudheit’
Ps. 22, 30. ‘ligt’ gewechselt zu ‘liggt’
Ps. 31, 2. ‘redd’ gewechselt zu ‘rett’
Ps. 34, 21. ‘en’ gewechselt zu ‘een’
Ps. 35, 27. ‘Wolfart’ gewechselt zu ‘Wolfahrt’
Ps. 37, 7. ‘töf’ gewechselt zu ‘töv’
Ps. 37, 27. ‘do’ gewechselt zu ‘doh’
Ps. 37, 34. ‘Töf’ gewechselt zu ‘Töv’
Ps. 38, 15. ‘deit’ gewechselt zu ‘deiht’
Ps. 38, 16. ‘töf’ gewechselt zu ‘töv’
Ps. 41, 8. ‘sosamen’ gewechselt zu ‘tosamen’
Ps. 44, 15. ‘schüddet’ gewechselt zu ‘schüddelt’
Ps. 44, 25. ‘verstickst’ gewechselt zu ‘versteckst’
Ps. 45, 11. ‘kik’ gewechselt zu ‘kiek’
Ps. 45, 18. ‘Kindeskind’ gewechselt zu ‘Kinneskind’
Ps. 48, 9. ‘desülwige’ gewechselt zu ‘desülvige’
Ps. 49, 14. ‘Unwarheit’ gewechselt zu ‘Unwahrheit’
Ps. 49, 15. ‘liegt’ gewechselt zu ‘liggen’
Ps. 49, 18. ‘starben’ gewechselt zu ‘starven’
Ps. 49, 20. ‘seeht’ gewechselt zu ‘seht’
Ps. 51, 21. ‘Denn’ gewechselt zu ‘Dann’
Ps. 58, 6. ‘Töwerer’ gewechselt zu ‘Toverer’
Ps. 58, 8. ‘desülwigen’ gewechselt zu ‘desülvigen’
Ps. 59, 4. ‘obglik’ gewechselt zu ‘obgliek’
Ps. 59, 13. ‘Hoffort’ gewechselt zu ‘Hoffart’
Ps. 59, 14. ‘niks’ gewechselt zu ‘nicks’
Ps. 61, 3. ‘it’ gewechselt zu ‘ik’
Ps. 62, 9. ‘alletid’ gewechselt zu ‘alletied’
Ps. 63, 6. ‘frölichen’ gewechselt zu ‘fröhlichen’
Ps. 63, 12. ‘schöllt’ gewechselt zu ‘schüllt’
Ps. 65, 5. ‘utwählst’ gewechselt zu ‘utwählt’
Ps. 65, 6. ‘witaf’ gewechselt zu ‘wiet af’
Ps. 66, 19. ‘op’ gewechselt zu ‘up’
Ps. 66, 20. ‘aftreken’ gewechselt zu ‘aftrecken’
Ps. 67, 3. ‘leern’ gewechselt zu ‘lehrn’
Ps. 68, 3. ‘schmölten’ gewechselt zu ‘smölten’
Ps. 68, 4. ‘frölich’ gewechselt zu ‘fröhlich’
Ps. 68, 9. ‘dissen’ gewechselt zu ‘düsse’
Ps. 68, 34. ‘inn’ gewechselt zu ‘in den’
Ps. 69, 21. ‘Ich’ gewechselt zu ‘Ik’
Ps. 70, 3. ‘torüg’ gewechselt zu ‘torügg’
Ps. 70, 5. ‘seggn’ gewechselt zu ‘seggen’
Ps. 71, 6. ‘heff’ gewechselt zu ‘hef’
Ps. 72, 7. ‘Tiden’ gewechselt zu ‘Tieden’
Ps. 73, 8. ‘tonich’ gewechselt zu ‘tonicht’
Ps. 73, 16. ‘doröwer’ gewechselt zu ‘daröwer’
Ps. 73, 22. ‘Deert’ gewechselt zu ‘Deerd’
Ps. 75, 2. ‘Wie’ gewechselt zu ‘Wi’
Ps. 76, 9. ‘verfeert’ gewechselt zu ‘verfehrt’
Ps. 78, 5. ‘Tügniß’ gewechselt zu ‘Tügnis’
Ps. 78, 13. ‘Mur’ gewechselt zu ‘Muer’
Ps. 78, 16. ‘Beke’ gewechselt zu ‘Beeke’
Ps. 78, 27. ‘Stuff’ gewechselt zu ‘Stoff’
Ps. 78, 28. ‘medden’ gewechselt zu ‘merrn’
Ps. 78, 51. ‘Arben’ gewechselt zu ‘Arven’
Ps. 80, 16. ‘utwählst’ gewechselt zu ‘utwählt’
Ps. 81, 6. ‘Tügniß’ gewechselt zu ‘Tügnis’
Ps. 81, 15. ‘wendn’ gewechselt zu ‘wenden’
Ps. 83, 12. ‘Öbersten’ gewechselt zu ‘Öbbersten’
Ps. 85, 6. ‘öwee’ gewechselt zu ‘öwer’
Ps. 85, 6. ‘allr’ gewechselt zu ‘alle’
Ps. 88, 7. ‘Deepde’ gewechselt zu ‘Deepe’
Ps. 89, 28. ‘upe’ gewechselt zu ‘up de’
Ps. 90, 15. ‘hefft’ gewechselt zu ‘hebbt’
Ps. 91, 12. ‘drägn’ gewechselt zu ‘drägen’
Ps. 92, 12. ‘Og’ gewechselt zu ‘Oog’
Ps. 94, 19. ‘vel’ gewechselt zu ‘veel’
Ps. 102, 16. ‘upe’ gewechselt zu ‘up de’
Ps. 104, 10. ‘twüschen’ gewechselt zu ‘twischen’
Ps. 104, 32. ‘rört’ gewechselt zu ‘röhrt’
Ps. 105, 13. ‘togen’ gewechselt zu ‘trocken’
Ps. 105, 17. ‘verkoft’ gewechselt zu ‘verkofft’
Ps. 105, 25. ‘mi’ gewechselt zu ‘mit’
Ps. 105, 34. ‘Dor’ gewechselt zu ‘Do’
Ps. 106, 3. ‘Tiden’ gewechselt zu ‘Tieden’
Ps. 106, 32. ‘Stritwater’ gewechselt zu ‘Strietwater’
Ps. 107, 11. ‘Dawiel’ gewechselt zu ‘Dewiel’
Ps. 107, 29. ‘Unweder’ gewechselt zu ‘Unwedder’
Ps. 111, 9. ‘versprikt’ gewechselt zu ‘versprickt’
Ps. 114, 3. ‘dreit’ gewechselt zu ‘dreiht’
Ps. 118, 7. ‘mill’ gewechselt zu ‘will’
Ps. 119, 21. ‘Gebode’ gewechselt zu ‘Gebote’
Ps. 150, 6. ‘Athen’ gewechselt zu ‘Athem’
Geändert, ohne Notiz:
Interpunktion
u für n gedruckt, und n für u
Wortdopplungen, und verdoppelten Buchstaben
Wortabstand
Akzente
Schreibweise von Eigennamen
Kapitalisierung: HErr, GEist, JEsus, Ik/Min/Du/Din/Sik/Em usw
Abkürzungen der Bücher in den Referenzen
*** End of this LibraryBlog Digital Book "Dat Nie Testament vun unsen Herrn un Heiland Jesus Christus - na de plattdütsche Oeversettung vun Dr. Johann Bugenhagen" ***
Copyright 2023 LibraryBlog. All rights reserved.